INTEGRAAL VEILIGHEIDSPLAN 2020 Gemeente Nieuwegein 2024

Team openbare orde en veiligheid

Samen slagvaardig voor een veilig Nieuwegein Inhoud

Voorwoord burgemeester Frans Backhuijs 3 1. Introductie 6 1.1 Inleiding 7 1.2 Totstandkoming IVP en participatie 8 1.3 Relevante kaders: 8 1.4 Samenwerking in de regio 9 1.5 Afbakening 10 1.6 Terugblik IVP 2017-2020 10 1.7 Uitkomsten inwonerspanel 2020 13 2. Waar willen we naar toe? 15 2.1 Veiligheid in Nieuwegein 16 2.2 Het Nieuwegeinse kader 17 3. Prioriteiten 20 3.1 Reguliere werkzaamheden: 21 4. Organisatie 30 De gemeenteraad 30 Het college 30 Burgemeester 30 Coördinatie: team OOV 30

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 2 Voorwoord

Voor u ligt het Integraal Trots alleen maar kunnen doen in samenwerking Veiligheidsplan 2020 – 2024 We zijn trots op de stappen op het gebied van met politie, jongerenwerk, onderwijs, jeugd- veiligheid die we de afgelopen jaren gemaakt hulp HALT en meer. Wat mij betreft gaan we ‘Samen slagvaardig voor een veilig hebben. De totale geregistreerde criminaliteit deze samenwerking nog meer intensiveren. Nieuwegein’. Vanuit deze visie is met 16 procent afgenomen ten opzichte Want een preventieve aanpak is een van de werken we met al onze veiligheid- van 2015. De doelstellingen terugdringen van pijlers van het IVP. en zorgpartners, ondernemers en woninginbraak en autokraak zijn gehaald en inwoners aan het in stand houden beide veiligheidsonderwerpen worden in ons Uitdagingen reguliere programma opgenomen en houden Tot slot staan we voor een aantal nieuwe van de veiligheid en leefbaarheid we scherp in het oog. uitdagingen, die ik hier graag nog benoem van Nieuwegein. Daarmee omdat ze zo belangrijk zijn. Er is een verplaat- benadrukken we dat we alleen Jongeren sing van traditionele criminaliteit naar meer met elkaar de stad veilig kunnen Speciale aandacht vraag ik voor jongeren. onzichtbare criminaliteit zoals ondermijning houden. Het voorkomen dat jongeren in de crimina- en cybercrime. Van High Impact Crime naar liteit raken, is een belangrijke opgave. Vooral Hidden Impact Crime. De vraag die ons nu kwetsbare jongeren worden in eerste instan- bezig houdt, is hoe krijgen we meer zicht en tie ongemerkt door criminelen benaderd en grip op deze verborgen- en ondermijnende zo langzaam in de criminaliteit gezogen. criminaliteit. Daar hebben we de hulp van iedereen bij nodig. Bewoners en ondernemers Het komt voort uit een roep om aandacht en zijn ook onze ogen en oren van de stad. Pas als erkenning en dat krijgt de kwetsbare jonge- we elkaars mogelijkheden kennen en benut- re vaak van zijn criminele rolmodellen. Maar ten, van elkaar kunnen leren dan kunnen we ook het makkelijk verkrijgen van geld is een resultaten boeken. motief. We proberen deze zogenoemde jonge aanwas te voorkomen door te zorgen voor Frans Backhuijs goede perspectieven voor deze jongeren zo- Burgemeester gemeente Nieuwegein dat een criminele carrière minder aantrekke- lijk voor ze wordt. Ook hierbij geldt dat we dit

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 3 Samenvatting

Om prettig te kunnen wonen en leven in Nieuwegein een uitgebreidere terugblik van de afgelopen jaren. is het belangrijk dat u zich veilig voelt. Wij werken Maar we zien ook een andere ontwikkeling namelijk samen met andere veiligheidspartners aan het de verschuiving van traditionele criminaliteit naar veilig houden van de stad. Om deze taak goed uit te nieuwe vormen van criminaliteit zoals digitale cri- voeren, maken we om de vier jaar een zogenoemd minaliteit of ondermijning. U zult hier als inwoner in Integraal Veiligheidsplan. In dit plan leggen we uit eerste instantie misschien minder van merken maar hoe het de afgelopen vier jaar was gesteld met de de invloed van criminaliteitsvormen als cybercrime veiligheid en wat dit betekent voor de toekomst. en ondermijning kan groot zijn. Een drugslab in een We geven aan welke doelen we willen bereiken en woonwijk kan gevaarlijke situaties opleveren. geven aan welke onderwerpen voorrang krijgen in We richten ons ook op de reguliere werkzaamheden onze veiligheidsaanpak. Op deze manier geven we De gemeente Nieuwegein geeft voor de aankomen- namelijk het beschermen van de openbare orde en samen met onze veiligheidspartners sturing aan de de vier jaar samen met andere veiligheidsprofessio- veiligheid. Verder zetten we in op veiligheid in de veiligheidsaanpak in Nieuwegein. nals prioriteit aan: buurt. Informatiegericht werken is een belangrijk onderdeel binnen veiligheid. Dat betekent dat we de De afgelopen jaren heeft zich een aantal ontwik- 1. Aanpak van ondermijning criminaliteitscijfers meten, de ontwikkelingen in de kelingen voor gedaan op het gebied van veiligheid. 2. Voorkomen van jonge aanwas gaten houden en op basis daarvan inzet en acties We hebben ingezet op verschillende terreinen 3. Effectieve verbinding van zorg & veiligheid bepalen. waarvan een aantal voorrang kreeg zoals de aan- 4. Digitale veiligheid pak van autokraak, woninginbraak, jeugdoverlast We hopen dat u door dit IVP meer inzicht krijgt in de en ondermijning. Het gaat in Nieuwegein op een Deze vier onderwerpen lichten we in hoofdstuk 3 werkzaamheden van Openbare Orde en Veiligheid aantal vlakken beter met de veiligheid. De belang- uitgebreid toe en we leggen daarin ook uit waarom en dat u zich hierdoor veilig kunt voelen in onze rijkste positieve ontwikkeling is de afname van de deze onderwerpen voorrang krijgen. prettige stad. ‘traditionele’ criminaliteit. Denkt u hierbij aan wo- ninginbraak of autokraak. In hoofdstuk 1.6 leest u

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 4 Nieuwegein is weerbaarder In Nieuwegein groeit geworden in de aanpak van jeugd veilig op en heeft Ondermijning. iedereen dezelfde kansen en mogelijkheden.

Samen slagvaardig voor een veilig Nieuwegein

Nieuwegein is weerbaar tegen digitale criminaliteit. Wij sluiten aan op Het verbeteren van de landelijke, regionale en samenwerking en daardoor lokale ontwikkelingen op integrale aanpak binnen het dit thema. Onze focus ligt zorg en veiligheidsdomein. daarbij op: bewustwording, het meegeven van handelingsperspectief en in te zetten op slachtofferpreventie.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 5 1 Introductie

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 6 1 Introductie

1.1 Inleiding Het IVP is een strategisch beleidsdocument dat Veiligheid is een belangrijke voorwaarde om fijn de gemeente gebruikt om sturing te geven aan te kunnen leven, wonen, werken en recreëren. We de lokale veiligheidsaanpak. In het IVP worden de willen dat bewoners, ondernemers en bezoekers missie, visie en uitgangspunten beschreven voor zich veilig voelen in Nieuwegein en dat het veilig is. de komende jaren en wordt bepaald welke onder- De gemeente voert de regie op veiligheid. Een veilig werpen prioriteit zijn. In het IVP komt de aanpak Nieuwegein kunnen we alleen bereiken door geza- op hoofdlijnen aan bod. In het uitvoeringsplan menlijke inspanningen om onveiligheid te voorko- wordt nader uitgewerkt welke inspanningen en men en aan te pakken. De gemeente Nieuwegein acties nodig zijn door welke partijen om de ambi- werkt samen met haar partners (van politie en OM ties te realiseren. Het was de bedoeling om het UVP tot jongerenwerk en woningcorporaties), bewoners gelijktijdig met het IVP aan te bieden. Echter door en ondernemers aan het waarborgen en verbeteren de coronamaatregelen was het niet mogelijk om van de veiligheidssituatie binnen Nieuwegein. Om fysieke afstemming te laten plaatsvinden. Juist voor deze taak goed te kunnen vervullen wordt iedere een uitvoeringsplan is het essentieel om dit in ge- vier jaar door de gemeente een Integraal Veilig- zamenlijkheid te doen en daar ook commitment te heidsplan (IVP) opgesteld. Naast dat dit een wette- kunnen geven op verschillende te ondernemen ac- lijke vereiste is in de Politiewet is het nodig om in ties. Na de zomer zullen er fysieke sessies gepland een veranderende wereld de koers elke vier jaar te worden (op basis van de dan geldende maatrege- herijken. len) om aan de hand van de prioriteiten gezamen- lijk met partners, bewoners en ondernemers af te stemmen wat er nodig is.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 7 1 Introductie

1.2 Totstandkoming IVP de coronamaatregelen heeft er geen inwoners- en en participatie ondernemersavond plaats kunnen vinden. Om bewo- ners straks beter te kunnen betrekken bij het uitvoe- Op 19 november 2019 is de startnotitie Integraal ringsplan is een enquête uitgezet onder het inwo- Veiligheidsplan door het college vastgesteld. In ners panel gericht op de voorgestelde prioriteiten, deze notitie is een stappenplan beschreven voor de de betrokkenheid bij veiligheid, hun behoeften aan totstandkoming van het IVP 2020-2024. Naar aan- informatie en handelingsperspectief. De resultaten leiding van deze startnotitie is een veiligheidsanalyse van deze uitvraag komen aan bod in paragraaf 1.7. opgesteld en gepresenteerd aan de raad op 12 maart 2020. De veiligheidsanalyse bestaat uit verschillende onderdelen: het bevat een veiligheidsbeeld van Nieu- 1.3 Relevante kaders: Uitkomsten strategische verkenning wegein gebaseerd op veiligheidscijfers, een terugblik van de raad 2019 op het IVP 2017-2020, input van bewoners gebaseerd Het IVP houdt ook verband met andere beleids- In januari 2019 is gestart met de strategische ver- op de leefbaarheids- en veiligheidsonderzoek, uit- documenten, zowel lokaal, regionaal als nationaal. kenning veiligheid door de raad met een inspiratie- komsten van de strategische verkenning met de raad Onderstaande documenten zijn van belang voor de sessie door lector Remco Spithoven. Vervolgens zijn waarbij sessies zijn gehouden in een tweetal wijken totstandkoming van het IVP. er in de wijken Fokkesteeg en Blokhoeve gesprekken met bewoners, inzichten van lokale professionals en gevoerd met bewoners. De input uit die gesprek- een trendinventarisatie. Het doel van de veiligheids- Ȝ Landelijke veiligheidsagenda 2019-20221: ken is meegenomen in de veiligheidsanalyse. Kort analyse is om inzichtelijk te maken wat er speelt aan bevat de landelijke beleidsdoelstellingen. De lan- samengevat is de inhoudelijke opbrengst vanuit de veiligheidsproblematiek in Nieuwegein. Deze analyse delijke veiligheidsagenda is complementair aan strategische verkenningen de volgende: ondanks de heeft als basis gediend voor de keuze van de priori- de lokale veiligheidsaanpak. dalende criminaliteitscijfers in de politieregistratie teiten in het IVP 2020-2024. De veiligheidsanalyse is neemt het veiligheidsgevoel niet echt toe. Maat- als bijlage bij het IVP gevoegd (bijlage A). Ȝ Regionale veiligheidsstrategie 2019-2022: regelen en acties op andere beleidsterreinen {bui- bevat de regionale prioriteiten die tussen 39 ge- tenruimte, sociale cohesie etc.) zijn ook nodig om In diverse trajecten die hebben plaatsgevonden het meenten, politie en OM zijn afgesproken: georga- het veiligheidsgevoel te vergroten. Dat kan in iedere afgelopen jaar is veiligheid als bespreekpunt aan de niseerde ondermijnende criminaliteit, effectieve wijk anders zijn. Daarnaast zijn de meer traditionele orde gesteld bij bewoners. Zo is veiligheid aan bod verbinding veiligheid en zorg, digitale veiligheid veiligheidsmaatregelen belangrijk en die kunnen op gekomen bij diverse inloopavonden van de omge- een hoger niveau worden ingezet. Betrek daarbij dat vingswet, is het aan de orde geweest in een aan- Ȝ Coalitieakkoord 2018-2022: ‘Samen maken gebeurtenissen elders in de wereld en dichtbij het tal wijkplatforms, is het een vast onderdeel van de we het verschil’: de ambitie op veiligheid is op veiligheidsgevoel belangrijk beïnvloeden. Betere Buurten aanpak en is er met bewoners het hoofdlijnen opgenomen. Vervolgens heeft de 1 Brief TK minister Grapperhaus – Veiligheidsagenda (TK2413668) gesprek aan gegaan toen het mobiel media lab van raad een strategische verkenning op dit thema 14 november 2018 de politie in het centrum stond. Door de impact van gedaan.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 8 1 Introductie

Interne aansluiting 1.4 Samenwerking in de regio Intern wordt afstemming gezocht met diverse afdelingen om aansluiting te vinden bij lopende en Veiligheid en criminaliteit trekken zich niets aan toekomstige projecten. Gedacht kan worden aan de van gemeentegrenzen. Regionale samenwerking is aanpak Betere Buurten, de voorbereiding en imple- daarom van groot belang. Door de 39 gemeenten, mentatie van de omgevingswet, doorontwikkeling het Openbaar Ministerie en politie van Midden-Ne- van de transformatieagenda’s sociaal domein, maar derland is onder regie van Bureau RVS een Regiona- bijvoorbeeld ook de ontwikkelingen van Cityplaza le Veiligheidsstrategie voor 2019-2022 opgesteld. zijn voor veiligheid van belang. Voor het bepalen van de prioriteiten in de Regionale Veiligheidsstrategie is een uitvraag gedaan onder Nieuwegein participeert vanaf juli 2020 in de de partners, waaronder ook de gemeente Nieuwe- Regiodeal Vitale Wijken. Samen met gemeenten gein. De prioriteiten in het Integraal Veiligheids- Utrecht en Zeist doet Nieuwegein hier aan mee. plan komen overeen met de prioriteiten zoals deze Centraal staat de aanpak van de Muntenbuurt met regionaal zijn bepaald. Al heeft Nieuwegein gekozen de centrumfunctie voor Batau Noord en Zuid. Vanuit om ‘voorkomen jonge aanwas’ als aparte prioriteit veiligheid richten we ons op beide wijken. Deze te benoemen. De samenwerking binnen de regio is integrale aanpak is gericht op een leefbare, veilige, gericht op een veiliger Midden-Nederland in 2022. groene en gezonde wijk met gelijke kansen voor Dit bereiken we door gezamenlijk op te trekken iedereen. De prioriteiten uit dit IVP komen terug in en te investeren in kennis en vaardigheden van de de wijkgerichte aanpak voor Batau. De looptijd van veiligheidsprofessionals. Naast Bureau RVS, maken de regiodeal kent dezelfde looptijd als het IVP. Naast ook het RIEC (aanpak georganiseerde ondermij- de regiodeal speelt nog een vervolg ontwikkeling. nende criminaliteit) en het Zorg- en Veiligheidshuis Nieuwegein is aangemeld voor de aanpak Vitale Utrecht (gericht op persoonsgerichte aanpak) on- wijken van het Rijk. Voor Nieuwegein betreft het de derdeel uit van de Veiligheidscoalitie Midden-Ne- wijken van de centrale as. Van Batau Noord, via Jut- derland. Op regionaal niveau worden vraagstukken phaas Wijkersloot, Merwestein naar Fokkesteeg. aangepakt die niet iedere gemeente voor zich kan oppakken. Tenslotte steunt de regio daar waar mogelijk aanpakken op districtelijk en lokaal niveau. Andersom levert de gemeente Nieuwegein haar bij- drage aan de regio door kennis en ervaring te delen en mee te doen met projecten op regionaal niveau..

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 9 1 Introductie

1.5 Afbakening Verkeersveiligheid valt ook onder fysieke veilig- totale geregistreerde criminaliteit is in Nieuwegein heid. Via de Gemeentelijke Mobiliteitsvisie+ (GMP+) in de periode 2015-2019 met 16 % afgenomen. Hier Het beleidsterrein veiligheid bestaat uit twee wordt er op drie verschillende manieren ingezet op onder volgt een beknopt overzicht per thema. Een hoofdcomponenten: sociale veiligheid en fysieke het bevorderen van de verkeersveiligheid. Dit zijn: verdieping is te vinden in bijlage A: veiligheidsanalyse. veiligheid. gedragsbeïnvloeding, fysieke maatregelen in de weginrichting en handhaving van verkeersregels. Veilige Buurten Sociale veiligheid Gedragsbeïnvloeding kent een meer sociale compo- Ȝ Er is een actieplan autokraak opgesteld en uit- Het integraal veiligheidsplan zal zich richten op nent. Verkeersveiligheid is op dit moment opgeno- gevoerd. Ook is er meegedaan aan de landelijke sociale veiligheid. Onder sociale veiligheid wordt men als speerpunt in de Gemeentelijke Mobiliteits- campagne ‘voorkom autokraak’. Autokraak is in verstaan: de mate waarin mensen beschermd zijn, visie + (GMP+). Er wordt gewerkt aan een nieuwe de periode 2015-2019 met 30% gedaald. of zich beschermd voelen tegen gevaar dat veroor- mobiliteitsvisie en daar zal verkeersveiligheid ook Ȝ Het afstemmingsoverleg ‘jeugd’ is geprofessi- zaakt wordt door of dreigt van de kant van men- als speerpunt in worden opgenomen en vervolgens onaliseerd. Hier is de afgelopen periode vorm selijk handelen. Het gaat hierbij om de zorg voor nader uitgewerkt in een mobiliteitsprogramma. gegeven aan de aanpak jeugd en hierdoor zijn veiligheid rond sociale (intermenselijke) relaties Waar nodig zal afstemming plaatsvinden tussen de er korte lijnen tussen de samenwerkingspart- en activiteiten. Als gemeente ondersteunen we het adviseur mobiliteit en de adviseur openbare orde en ners (politie, jongerenwerk, Halt en vanuit de veilig samenleven in Nieuwegein door in te zetten veiligheid. gemeente boa’s en projectleider jeugd). Jeugd op het voorkomen van overlast en criminaliteit. Ook is vaker online actief en minder zichtbaar. Het wordt ingezet op het bevorderen van de sociale aantal overlastmeldingen is gedaald met 11% in cohesie en de leefbaarheid. Sociale cohesie en leef- 1.6 Terugblik IVP 2017-2020 de afgelopen periode. baarheid dragen bij aan een veilige leefomgeving. Ȝ Gemeente Nieuwegein is aangesloten bij een Het IVP 2017-2020 kende vier thema’s: convenant persoonsgerichte aanpak radicali- Fysieke veiligheid 1 Veilige buurten sering en participeert in het casusoverleg. Er is Fysieke veiligheid is de mate waarin mensen 2 Misdrijven met grote impact op het slachtoffer ingezet op bewustwording en signalering door beschermd zijn of zich beschermd voelen tegen 3 Georganiseerde ondermijnende criminaliteit het geven van presentaties. persoonlijk leed door ongevallen en dreigingen van 4 Persoonsgerichte aanpak (PGA) Ȝ De aanpak Nypels was niet opgenomen in het niet-menselijke herkomst. Missie, doel en uitgangs- vorige IVP, maar is wel belangrijk om in het ka- punten met betrekking tot de fysieke veiligheid De vier thema’s zijn verder uitgewerkt tot speci- der van Veilige Buurten te benoemen. Door deze zoals rampenbestrijding, crisisbeheersing en brand- fieke ambities per onderdeel. Veel kwantitatieve buurtgerichte aanpak is er actief ingezet op het veiligheid zijn vastgelegd in het regionaal beleids- doelstellingen uit het IVP 2017-2020 zijn behaald. verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid. plan van de VRU 2020-2023 en komen verder in dit Er is in deze periode een afname bereikt van het IVP niet aan bod. aantal woninginbraken, autokraken, fietsdiefstallen, bedrijfsinbraken, straatroven en vernielingen. De

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 10 1 Introductie

Misdrijven met grote impact op het slachtoffer Ȝ Er is ingezet op de aanpak van woninginbraken. Dit is onder an- dere gedaan door inzet van de buurtent. Dit is een concept waar- bij veiligheidspartners preventieadvies geven in buurten waar vaak wordt ingebroken. Ook zijn er diverse campagnes gehouden in de zomer en rond de feestdagen. Verder zijn tijdens het don- kere dagen offensief verschillende acties gehouden door boa’s en politie. Woninginbraak is in de periode met 50% afgenomen. Ȝ Voor de aanpak huiselijk geweld is ingezet op het gebruik maken van de meldcode onder professionals. Dit heeft geleid tot een toename in het aantal meldingen. Er is ingezet op bewustwor- ding onder bewoners via diverse communicatiecampagnes en een tweetal exposities op City.

Georganiseerde ondermijnende criminaliteit Ȝ Na de oplevering van het ondermijningsbeeld (2017) is ingezet op bewustwording binnen de organisatie en is het lokaal onder- mijningsoverleg gestart waar signalen besproken worden en het informatiebeeld completer wordt gemaakt. Vervolgens wordt er per casus gekeken naar welke interventie nodig en mogelijk is en welke partners hier een rol in hebben. Er hebben verschillen- de integrale controles plaatsgevonden samen met partners en diverse casuïstiek is opgepakt zoals bijvoorbeeld illegaal gokken en drugsgerelateerde criminaliteit. Daarnaast is vanuit Nieuwe- gein ook meegewerkt aan het Regionale actieplan ‘Wie praat die gaat’ en wordt deelgenomen aan de regionale werkgroep onder- mijning. In januari 2020 is een voorlichtings/bewustwordingsbij- eenkomst georganiseerd speciaal voor ondernemers.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 11 1 Introductie

Persoonsgerichte Aanpak (PGA) De thema’s georganiseerde ondermijnende crimi- Ȝ De lokale PGA is geïmplementeerd en binnen de naliteit en aanpak jeugdoverlast en jeugdgroepen organisatie zijn diverse PGA-experts aangeslo- komen terug in prioriteit 1 en 2 van dit IVP (zie ten. Ook heeft tweemaal per jaar overleg plaats- hoofdstuk 3). gevonden met externe PGA-experts. Daarnaast is in 2019 het PGAx systeem geïmplementeerd Naast de vier prioriteiten kenden de thema’s ‘Vei- waardoor er beter en veilig samengewerkt kan lige Wijken’ en ‘Misdrijven met een grote impact’ worden binnen de keten. nog andere deelonderwerpen. Een aantal van deze Ȝ Naast de lokale persoonsgerichte aanpak, is onderwerpen behoort toe aan prioriteit 3 ‘Veiligheid er ook de persoonsgerichte aanpak van het en zorg’ zoals huiselijk geweld of radicalisering. Deze Zorg-Veiligheidshuis: de top X aanpak. Deze inte- onderwerpen zullen terugkomen in het uitvoerings- grale aanpak richt zich op personen die hardnek- plan. De persoonsgerichte aanpak is het fundament kig crimineel gedrag vertonen waar ook multi- voor de prioriteit veiligheid en zorg en krijgt daar- problematiek op de leefgebieden speelt. mee ook in dit IVP een belangrijke plek.

Conclusie terugblik IVP 2017-2020 De veelvoorkomende delicten zoals bijvoorbeeld Binnen het IVP 2017-2020 hebben vier onderwerpen fietsdiefstal en winkeldiefstal worden niet opnieuw prioriteit gehad: woninginbraak, autokraak, aanpak opgenomen in dit IVP. Deze delicten vallen onder de van jeugdoverlast en jeugdgroepen en georgani- reguliere monitoring en er wordt op ingezet indien seerde ondermijnende criminaliteit. Op de eerste nodig. twee thema’s zijn de doelstellingen behaald. Deze onderwerpen worden daarom niet opnieuw gepriori- teerd in het komende IVP. Om de bereikte resultaten vast te houden maken deze onderwerpen vanaf nu onderdeel uit van de reguliere aanpak. Dit houdt in dat de inzet hierop wordt gecontinueerd.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 12 1 Introductie

1.7 Uitkomsten inwonerspanel 2020

Het IVP is een integraal document. Het is belangrijk Voorkomen van jonge aanwas dat er voldoende aansluiting plaatsvindt met part- 83% van de respondenten geeft aan zich soms of ners, ondernemers en bewoners. Om deze aanslui- vaak ernstige zorgen te maken over de ontwikke- ting te realiseren is er een enquête uitgezet onder lingen rondom (criminele) jeugd. Met de ontwikke- het inwonerspanel van Nieuwegein. In deze enquête lingen wordt bedoeld dat de jeugd tegenwoordig zijn vragen gesteld over de vier voorgestelde priori- vaker ‘onzichtbaar’ is ten opzichte van vroeger. In teiten van het IVP en over de algemene veiligheids- hoofdstuk 2 en 3 wordt deze ontwikkeling uitge- aanpak in Nieuwegein. breider toegelicht. 35% van de respondenten is bereid om mee te denken of doen aan een aanpak De enquête is uitgezet onder 1715 bewoners van gericht op voorkomen van jeugdcriminaliteit in hun Nieuwegein vanaf 18 jaar en ouder. Van de bevraag- wijk. de bewoners hebben 1043 bewoners gereageerd. Dit komt neer op een respons van 61%. De resulta- Effectieve verbinding veiligheid & zorg ten zijn gewogen op leeftijd waardoor deze repre- Van de respondenten geeft 50% aan zich wel eens sentatief zijn voor de totale bevolking van Nieuwe- zorgen te maken over iemand uit de buurt of wijk. gein vanaf 25 jaar en ouder. De leeftijdscategorie Deze zorg heeft betrekking op bijvoorbeeld: een- 18-25 bevatte niet genoeg respondenten. zaamheid, polarisatie, huiselijk geweld, psychische problemen, verwaarlozing, radicalisering en over Ondermijning burenruzies. 77% van de respondenten weet waar 82% van de respondenten geeft aan gehoord te zij terecht kunnen als zij een melding willen maken hebben van de term ‘ondermijning’. 81% van de res- voor dit soort signalen. pondenten geeft aan op basis van verschillende sig- nalen bereid is om een melding hiervan te maken. 67% geeft aan dat zij zich een beetje of ernstige zorgen maken over de gevolgen van ondermijning.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 13 1 Introductie

Digitale veiligheid 97% van de respondenten is bekend met de term Onderwerp Percentage ‘digitale veiligheid’. Ook veel respondenten geven Verkeersveiligheid (onder andere op fietspaden, voor fietsers) 8% aan in aanraking gekomen te zijn met digitale cri- Handhaven / controleren door politie en BOA's (verkeer, minaliteit. 52% is wel eens slachtoffer geweest van parkeren, parkeren voertuigen (bijvoorbeeld bussen, 5% (een poging tot) digitale criminaliteit. Denk hierbij vrachtwagens)), zichtbaarheid politie en handhavers op straat aan delicten zoals phishing, hacking, fraude e.d. 20% van de respondenten die slachtoffer is geweest Overlast (groepen) jongeren 5% geven aan dat zij zich nooit zorgen maken om weer Te hard rijden 4% slachtoffer te worden van digitale criminaliteit. De andere 80% geven aan zich vaak, soms of zelden Drugs (dealen, gebruik, criminaliteit) 4% zorgen te maken om weer slachtoffer te worden. Zwerfvuil 3% 90% van de respondenten heeft maatregelen geno- Voldoende / betere straatverlichting 2% men om te voorkomen dat zij slachtoffer worden van digitale criminaliteit. Diefstal / inbraak / vernieling 2% Criminaliteit 1% Uit de toetsing van de voorgestelde nieuwe priori- teiten blijkt herkenning bij het inwonerspanel. Groenonderhoud (overhang/beplanting laag houden 1% Er is grote betrokkenheid van inwoners op het Samenscholing avond / nacht bv op parkeerplaatsen 1% terrein van veiligheid. Daarnaast is er ook gevraagd of er nog andere onderwerpen zijn die aandacht verdienen. 37% van de respondenten heeft hier op gereageerd. Voor een deel komen de onderwerpen terug in de al geprioriteerde onderwerpen. Som- mige onderwerpen zijn meer op fysieke inrichting of leefbaarheid gericht. Zoals eerder aangegeven komt verkeersveiligheid terug in de gemeentelijke mobiliteitsvisie.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 14 2

Waar willen we naar toe?

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 15 2 Waar willen we naar toe?

2.1 Veiligheid in Nieuwegein Veiligheidsontwikkeling: Onder weerbaarheid kan worden verstaan in In de woordwolk zijn diverse onderwerpen hoeverre iemand zelf in staat is om voor zichzelf In hoofdstuk 1 is een terugblik gegeven op het weergeven die met regelmaat terugkwamen in de op te komen. uitvraag onder professionals. Dit zijn onderwerpen Ȝ Integraal samenwerken. We willen het, maar hoe vorige IVP. Waar staan we nu in Nieuwegein en om rekening mee te houden in de nieuwe doen we het echt samen? wat verwachten we de komende periode? veiligheidsaanpak: Ȝ Meldingsbereidheid. Aan de ene kant stimuleren Ȝ Doelgroepen die aandacht vragen zijn o.a. jeugd, we meldingsbereidheid aan de andere kant is personen met verward gedrag, ouderen. Elke dat ook een kwetsbaar punt. Er bestaat onder ondermijning doelgroep vraagt om een eigen benadering en sommige bewoners angst om te melden. Zonder criminele jeugd daar is maatwerk voor nodig. meldingen wordt de omvang van een probleem HIC Ȝ Nieuwe vormen van criminaliteit vragen om niet inzichtelijk. Blijven melden is van GGZ-problematiek drugsoverlast nieuwe aanpakken en kennis. Ȝ belang en ook terugkoppeling naar de melders. capaciteit Ȝ Meer inzet op preventie, dit is tweeledig. Ener- intensiviteit vergrijzing zijds wat kan gedaan worden om problemen meldingsbereidheid te voorkomen? Dit hangt samen met vroegsig- gedragsverandering nalering. Anderzijds wat kunnen bewoners zelf doen aan hun weerbaarheid?

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 16 2 Waar willen we naar toe?

2.2 Het Nieuwegeinse kader Van high impact naar hidden impact: slachtoffers maken. Het heeft vooral impact op het Er is een verschuiving gaande van high impact naar systeem: op de economie, op internet, op de infra- Criminaliteit gaat over wat niet deugt. Het wetboek hidden impact. High impact crimes zijn vormen van structuur, op de democratische rechtstaat en op van Strafrecht vormt volgens Boutellier ook wel het misdrijven die grote (psychologische) impact kun- de samenleving. (Boutellier 2019:5 )2 Denk hierbij canon van de moraal (Boutellier 2019: 4). Deze is nen hebben op het slachtoffer. Hierbij kan gedacht aan een criminaliteitsvorm zoals ondermijning. Als echter niet constant. Hoe we naar veiligheid en worden aan woninginbraak of een straatroof. Dit ondermijning plaatsvindt hoeft een burger hier niet criminaliteit kijken, verandert door de jaren heen, heeft direct impact op het slachtoffer. De nieuwere direct last van te hebben, maar wel indirect omdat net als de normen en waarden van de maatschappij. vormen van criminaliteit die nu opkomen betref- het gevolgen heeft op de maatschappij. Vandaar de fen illegale activiteiten die relatief weinig directe term ‘hidden impact’. Er is sprake van gevolgen door deze vorm van criminaliteit, echter zijn deze niet altijd direct zichtbaar en vaak ook lastiger meetbaar. Er verschijnen nieuwe vormen van wat niet deugt. Dit vraagt om nieuwe vormen van aanpak. Er is niet een eensluidend antwoord wat de beste aanpak zou moeten zijn. Als overheid moeten we op toe- komstige ontwikkelingen inspelen. Het vraagt om innovatiever te worden en meer informatie ge- stuurd te werken. Ondanks de coronamaatregelen laten criminelen zien hoe inventief ze zijn en zorgen dat hun ‘bedrijfsproces’ kan door gaan. Het vraagt ook om een flexibele en veerkrachtige overheid. We stellen kaders op voor de komende vier jaar, maar beseffen dat als dit nodig is hier door middel van de uitvoeringsplannen flexibiliteit in de aanpak kan worden geboden.

2 Afscheidsrede Hans Bouttellier: Hoe veilig verder? 10 oktober 2019

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 17 2 Waar willen we naar toe?

Missie: In Nieuwegein is het veilig en voelen bewoners, ondernemers en bezoekers zich veilig Visie: Samen slagvaardig voor een veilig Nieuwegein

Wat is de veiligheidsopgave voor de Samen met onze samenwerkingspartners, bewoners Het veiligheidsgevoel wisselt per buurt en hangt af gemeente Nieuwegein? en ondernemers hebben we een opdracht om Nieu- van verschillende factoren. Een integrale benade- Het gaat in Nieuwegein op bepaalde terreinen beter wegein veilig te houden en mensen zich er veilig te ring van veiligheid moet bijdragen aan het verho- met de veiligheidscijfers. De traditionele delicten laten voelen door hier gezamenlijk en slagvaardig in gen van het veiligheidsgevoel. Denk bijvoorbeeld zoals autokraak en woninginbraak nemen af. Dat op trekken. aan het vergroten van de sociale cohesie, fysieke willen we vast houden maar, tegelijkertijd zijn er aspecten en het welzijn van mensen. nieuwe uitdagingen: hoe krijgen we zicht en grip op de onzichtbare criminaliteit?

De gunstige ligging en stedelijke structuur van Nieuwegein zijn factoren die moeilijk te beïnvloe- den zijn, maar waar wel rekening mee moet worden gehouden in de aanpak. Bij kansen in aanpassing van de stedelijke structuur passen we de uitgangs- punten van de omgevingsvisie toe om een bijdrage te leveren aan het IVP.

Nieuwegein heeft ook met stedelijke veiligheids- vraagstukken te maken. Er is een aantal kwetsbare buurten in de stad waarbij sprake is van gestapelde problematiek. We moeten voorkomen dat deze ge- bieden een voedingsbodem worden voor de jeugd waardoor ze sneller voor een criminele carrière kiezen

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 18 2 Waar willen we naar toe?

om de veiligheid te vergroten ondersteunen beschikbaar voor criminelen. Deze persoon is we. Eigen kracht stimuleren we en is nodig om medeplichtig, omdat hij criminelen faciliteert, weerbaar te zijn tegen criminaliteit. aan de andere kant is deze persoon ook slacht- Ȝ Preventief waar het kan, repressief waar het offer. Vaak wordt er gekeken naar kwetsbare moet: het liefst proberen we criminaliteit te personen die zich hier voor willen lenen. Mensen voorkomen of te beperken. We zetten in op het met een licht verstandelijke beperking (LVB) zijn beheersbaar houden van de situatie. Als dat een extra kwetsbare doelgroep hiervoor. niet lukt dan handhaven we en zetten passend Ȝ Communicatie wordt strategisch ingezet als bestuurlijk instrumentarium in en/ of vragen instrument: communicatie gebruiken we als politie en OM hierop in te zetten. middel om gedrag te beïnvloeden ten behoeve Ȝ Veiligheid is maatwerk: Nieuwegein kent wij- van de aanpak van een veiligheidsvraagstuk. De uitgangspunten van de veiligheidsaanpak: ken en buurten met elk haar eigen kansen en uitdagingen. Als we het verschil willen maken, Ȝ Samenwerken aan veiligheid: met bewoners, dan kijken we gerichter naar wat waar nodig is. ondernemers, veiligheids- en zorgpartners, op Hierbij gebruiken we de netwerken die er al zijn lokaal, districtelijk en regionaal niveau en met in de buurten. Wijkagenten, wijkcoördinatoren afdelingen onderling binnen de gemeente. wijkboa’s, jongerenwerkers en buurtverbinders Alleen samen kunnen we een effectieve veilig- hebben een belangrijke signalerende rol. Zaken heidsaanpak realiseren. We hebben elkaar nodig die klein zijn moeten we ook klein houden. We om de informatiepositie te versterken. Inwoners zoeken naar passende interventies (bijv. Per- en ondernemers zien veel, maar wordt dit ook soonsgerichte Aanpak, inzet van het outreach- gemeld? Een integrale benadering vraagt om team) bij de spelende vraagstukken en hebben afgestemde acties. Als we elkaars mogelijkhe- daarbij oog voor verschillende doelgroepen. den kennen en benutten, van elkaar kunnen Ȝ Geen symptoombestrijding, maar inzetten op leren dan kunnen we resultaten boeken. een duurzame aanpak: problemen die in jaren Ȝ Focus: er zijn altijd meer vraagstukken dan dat zijn opgebouwd verdwijnen niet zo snel. Dat er capaciteit beschikbaar is. Dit dwingt ons tot vraagt een structurele aanpak van het onderlig- scherp kiezen. Data gestuurd werken kan daar gende probleem. Daarbij zijn doorzetters nodig bij helpen. Wat we doen, doen we goed. Als er de in de aanpak met een lange adem. komende vier jaar zich een nieuwe fenomeen Ȝ Aandacht voor dader- en slachtofferschap: voordoet dan vraagt dat flexibiliteit en herprio- Soms kan dader- en slachtofferschap in elkaar ritering. overlopen. Een voorbeeld daarvan is een money Ȝ Initiatief: ideeën van bewoners en ondernemers mule (geldezel): een persoon stelt zijn rekening

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 19 3 Prioriteiten

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 20 3 Prioriteiten In dit hoofdstuk worden de PRIORITEIT 1: GEORGANISEERDE ONDERMIJNENDE CRIMINALITEIT verschillende prioriteiten AMBITIE toegelicht: wat is het? Wat gaan Nieuwegein is weerbaarder geworden in de aanpak van ondermijning: voor we er aan doen? Hoe gaan we dat criminelen wordt het onaantrekkelijker gemaakt om in Nieuwegein actief te zijn. We doen en welke ambitie hoort er zetten in op het thema drugs en aanpak van risicolocaties3 . bij? De ambities zijn gericht op wat er over vier jaar bereikt moet Wat is het? elders ligt, maar de handel wordt vanuit deze regio zijn. In het uitvoeringsplan zullen georganiseerd. Dit gaat gepaard met soms excessief per jaar tussendoelstellingen Ondermijning is een onderwerp dat de afgelopen geweld in wijken. Uit het ondermijningsbeeld (2017) jaren steeds meer urgentie heeft gekregen zowel van Nieuwegein kwam drugs ook als belangrijkste worden geformuleerd. landelijk, regionaal als op lokaal niveau. Bij georga- thematiek naar voren. Uit het rioolwateronderzoek niseerde ondermijnende criminaliteit is sprake van (2016) bleek dat er relatief veel drugs werd gebruikt verwevenheid tussen de onderwereld en bovenwe- in Nieuwegein. Waar vraag is moet ook aanbod zijn. reld: legale structuren worden gebruikt voor illegale Het is eenvoudig om aan drugs te komen. De wereld activiteiten. die er achter zit: ondermijning is niet onschuldig. Daarom is het nodig om hier op te blijven inzetten Ondermijnende criminaliteit is niet altijd zichtbaar, en de aanpak te verstevigen. maar heeft wel zichtbare gevolgen voor de bewo- ners. Denk daarbij aan verloedering op straat en Wat gaan we er aan doen? verwaarlozing van panden. Mensenhandel, drugs- Binnen de aanpak van Ondermijning zijn drie handel, fraude en afpersing zijn vaak juist niet speerpunten geformuleerd: zichtbaar, maar wel voelbaar in de maatschappij. 1. Vergroten van de weerbaarheid: bestuurlijk, Ondermijning is een probleem, omdat het de vei- ambtelijk en van de stad. ligheid, de leefbaarheid, de economie en het gezag Ȝ Bewustzijn: blijven investeren in bewust- van de overheid aantast. zijn: zowel op verschillende niveaus binnen gemeente als bij bewoners, ondernemers en Wat zien we? samenwerkingspartners. We geven hande- Of misschien is de vraag: wat zien we niet? Onder- lingsperspectief hoe signalen te herkennen mijning is een vorm van criminaliteit die moeilijk in en waar bewoners en ondernemers dit kun- cijfers is uit te drukken. De regio Midden Nederland nen melden. is een draaischijf in de internationale cocaïne- Ȝ Organisatie: interne organisatie is zo inge- handel. Dat is vrij onzichtbaar omdat de productie richt dat signalen van ondermijning op een

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 21 3 Prioriteiten

punt binnen komen en in afstemming integraal Ȝ Eind 2021 hebben we 30 procent van de risi- worden opgepakt. We zetten in op het smeden colocaties in beeld, minstens een risicolocatie van maatschappelijke coalities (bijv. publiek is aangepakt. private samenwerking, versterken van kwets- Ȝ Eind 2021 hebben we beter zicht op het on- bare buurten in het kader van de Regiodeal). derwerp mensenhandel en passen we gerich- Ȝ Bestuurlijke aanpak: gemeente heeft regierol te aanpak toe. in aanpak van ondermijning en zet de be- Ȝ We ontwikkelen een wijkaanpak ondermij- schikbare bestuurlijke instrumenten in. ning in Batau (onderdeel van de regiodeal) Ȝ Integriteit: in de ambtelijke en bestuurlijke Ȝ We werken zoveel mogelijk aan het voorko- organisatie zijn voldoende waarborgen men van (zorg-/uitkerings)fraude, maar alle ingebouwd om de integriteit zeker te stellen signalen van vermoedelijke fraude worden van bestuurders, ambtenaren en raadsleden, onderzocht en er wordt gestreefd naar het ook om te voorkomen dat zij vatbaar zijn voor leggen van dwarsverbanden tussen zaken. chantage of omkoping, en om te voorkomen dat criminelen erin slagen om in de organisa- Wie hebben we daar bij nodig? tie te infiltreren. De aanpak van georganiseerde misdaad vraagt Ȝ Veiligheid van de medewerkers: medewerkers om een georganiseerde overheid en een integrale, die zich bezig houden met aanpak van onder- gestructureerde aanpak. De integrale aanpak van mijning dienen veilig hun werk te kunnen doen. ondermijnende criminaliteit is gericht op de inzet van preventieve, bestuursrechtelijke, privaatrechte- 2. Verbeteren van de informatiepositie: Hoe kunnen lijke, fiscale en/of strafrechtelijke instrumenten. De we binnen de voorwaarde van de AVG, bronnen opgestelde ambitie kunnen we alleen gezamenlijk koppelen om tot slimmere keuzes te komen? bereiken. Belangrijke samenwerkingspartners die Als gemeente kunnen en willen we meer data we vragen hier aan bijdragen te leveren zijn politie, gestuurd werken en gerichter en goed voorbe- Openbaar Ministerie, Belastingdienst, bijzondere reid integrale controles inplannen. opsporingsdiensten en RIEC. Ook bewoners en on- dernemers zijn nodig om Nieuwegein weerbaarder 3. Intensiveren van de lokale integrale aanpak: te maken tegen ondermijning. Bijvoorbeeld door casuïstiek wordt opgepakt aan de hand van het het melden van signalen. Voor zicht op bedrijven- proces van signaal tot interventie. De focus ligt terreinen is Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen op drugs en de aanpak van risicolocaties. Nieuwegein (SBBN) een belangrijke partner door de Ȝ We voeren samen met de politie jaarlijks ogen en oren van de beveiligers te benutten. minstens twee integrale controles uit

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 22 Prioriteiten 3 AMBITIE In Nieuwegein groeit jeugd veilig op en heeft iedereen dezelfde kansen en mogelijkheden. Aan Nieuwegeinse jeugd wordt perspectief geboden en er wordt PRIORITEIT 2: ingezet op het verminderen van risicofactoren waarmee de verleiding om te ‘kiezen’ VOORKOMEN JONGE AANWAS voor het criminele pad/een criminele carrière onaantrekkelijk wordt gemaakt.

Wat is het? aanwas/nieuwe netwerken daadwerkelijk te voor- kwetsbare jeugdigen die dreigen de verkeerde Met de term jonge aanwas worden jongeren geduid komen. Voor 2020 is het belangrijk om meer zicht te kant op te gaan op vindplaatsen zoals scholen. die opkijken tegen criminele rolmodellen en die krijgen op het netwerk/de netwerken in Nieuwegein Ȝ Samenleving weerbaarder te maken. mogelijk eenzelfde carrière ambiëren. Deze vaak om vervolgens de signalen die er zijn samen met Ȝ Aan te sluiten op initiatieven uit de regio. kwetsbare jongeren zijn op zoek naar aandacht en betrokken partners om te zetten naar een integraal erkenning en krijgen deze van criminele rolmodel- slagvaardige preventieve aanpak. Hierbij kunnen Naast specifieke inzet op het voorkomen van jonge len. Het voorkomen van jonge aanwas is erop ge- de principes ‘anders doen’ en ‘dat doen wat nodig aanwas blijft de komende jaren ook ingezet worden richt om jongeren andere perspectieven te bieden is’ helpen bij het ontwikkelen van deze aanpak. Met op het ophalen van signalen van (risico)jeugd uit om daarmee de ‘keuze’ voor het criminele pad/een deze strategie sluit Nieuwegein aan bij het regiona- buurten/wijken door bewoners en partners. Deze criminele carrière onaantrekkelijker te maken. le programma Straatwaarde(n)4. signalen worden gedeeld en besproken binnen het bestaande Afstemmingsoverleg Jeugd (gemeente, Wat zien we? Wat gaan we eraan doen? politie, jongerenwerk en HALT). Landelijke en regionale ontwikkelingen laten zien De grootste uitdaging is beter zicht krijgen. Het hui- dat (criminele)(jeugd)netwerken zich steeds sneller dige beeld moet op orde, door: Wie hebben we daar bij nodig? ontwikkelen. Een snelle carrière opbouw, veel (digi- Ȝ Zicht te krijgen op huidige criminele jeugd- Bij het voorkomen van jonge aanwas is samenwer- tale) contacten en voor die tijd weinig tot niet zicht- netwerken/jeugdgroepen (wie rekruteert hen, king noodzakelijk met partijen als politie, jongeren- baar voor professionals zijn kenmerken voor het wat is de dynamiek binnen de bestaande werk, onderwijs, jeugdhulp, HALT, jongerenloket et gedrag van deze jongeren/jongvolwassenen binnen jeugdnetwerken/groepen) cetera . Om tot een integrale preventieve aanpak te deze netwerken. Een ander signaal bij de huidige Ȝ Zicht krijgen op de rol van meisjes in de huidige komen dient de samenwerking tussen deze partij- jeugdgroepen/jeugdnetwerken is dat met name criminele jeugdnetwerken/jeugdgroepen. en versterkt te worden. Betrokkenen zullen elkaar jongens makkelijk worden gerekruteerd in kwets- Ȝ Zicht krijgen op voedingsbodem (waar zitten moeten verstaan, moeten handelen vanuit hun ei- bare buurten en binnen hun schoolomgeving. De rol ze?) en criminele families (facilitators) gen professionaliteit en met de nodige snelheid en van meisjes in dit vraagstuk is op dit moment niet Ȝ Integrale preventieve (persoonsgerichte) vanuit één gedeeld denkkader. Het vraagt vertrou- duidelijk. Dit vraagt vanuit de overheid om adequaat aanpak ontwikkelen op de jonge aanwas. wen in elkaar en een proactieve houding. Samen te anticiperen op deze gesignaleerde ontwikkeling Belangrijk uitgangspunt hierin is dat deze met betrokken partijen moet focus en richting wor- en daarmee beter zicht te krijgen op de huidige groep wordt gescheiden van de (kleine) groep den bepaald in het voorkomen van jonge aanwas. situatie. Daarnaast vraagt het om een aanpak met met een hoog risico op het plegen van ernstige een lange adem, om er uiteindelijk voor te zor- delicten. 4 Straatwaarde(n) luidt de naam van het onderzoeksprogramma gen dat er meer preventief kan worden ingezet in Ȝ Interveniëren op wijk- en buurtniveau. dat de regio Midden-Nederland gaat uitvoeren op het thema cocaïne in relatie tot de aanwas van jeugd in de handel ervan. kwetsbare buurten en op het onderwijs om zo jonge Onderzoeken mogelijkheden vroegsignalering

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 23 3 Prioriteiten

PRIORITEIT 3: EFFECTIEVE VERBINDING VEILIGHEID EN ZORG

AMBITIE het verbeteren van de samenwerking en daardoor integrale aanpak binnen het zorg- en veiligheidsdomein. De focus ligt daarbij op vroegsignalering en voorkomen van herhaling (recidive).

Wat is het? Wat zien we? In Nieuwegein willen we dat alle bewoners mee Er is een toenemend aantal woonoverlastcasussen kunnen doen aan de samenleving. We gaan uit van en ook is er een toename van het aantal personen de eigen kracht van bewoners. Er is ook een kwets- met verward gedrag te zien in de politieregistraties. bare groep die het niet alleen redt. De afgelopen jaren was ook een stijging zichtbaar in het aantal meldingen huiselijk geweld en kinder- Deze kwetsbare bewoners kampen met gestapelde mishandeling bij Veilig Thuis. Dit brengt risico’s met problemen rondom wonen, zorg, sociaal domein zich mee zowel op het gebied van zorg en welzijn (werk & inkomen, Wmo, jeugdhulp) in combina- als op het gebied van veiligheid, voor de betrokken tie met veiligheidsvraagstukken. Zij hebben het persoon en diens omgeving. Professionals verwach- niet makkelijk om mee te doen in de huidige vaak ten de komende jaren meer impact van personen ingewikkelde samenleving en hebben ondersteu- met verward gedrag op de wijk, doordat zorg en ning vanuit de gemeente nodig, die verder gaat dan ondersteuning verdergaand ambulant wordt aan- alleen een toeleiding naar zorg via Geynwijs. geboden. In 2020 is de wet verplichte geestelijke gezondheidszorg in werking getreden en hier zal de Als gemeente zijn we regisseur van zowel het vei- komende periode ervaring mee worden opgedaan ligheidsdomein als het sociaal domein en kunnen en dit zal verdere doorontwikkeling vragen. Een we er aan bijdragen om de ketens beter op elkaar belangrijke ontwikkeling is dat vanaf 2022 de taak af te stemmen en de samenwerking te verstevi- voor maatschappelijk opvang en beschermd wonen gen, vergelijkbaar als bij de prioriteit “voorkomen bij de gemeente komt te liggen en niet alleen bij de jonge aanwas”. Vroegtijdig signaleren en inzetten centrumgemeenten. van interventies kan helpen om te voorkomen dat complexe zorg casuïstiek in de (repressieve) veilig- heidshoek terecht komt.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 24 3 Prioriteiten

Wat gaan we er aan doen? komen tot een effectievere uitvoering. Het vraagt wonen én werk & inkomen. Elkaar, elkaars taal De basis ligt er: in Nieuwegein weten betrokken vertrouwen in elkaar en een proactieve houding. en (on)mogelijkheden beter leren kennen. partijen elkaar op casusniveau te vinden, in het Daarbij is het nodig elkaar vroegtijdig te vinden als Ȝ Afstemmingsoverleg tussen team openbare kader van de persoonsgerichte aanpak. Toch is het er signalen zijn, waarbij er ook begrip is voor elkaars orde en veiligheid en vertegenwoordiging van ook dan lastig vanuit eenzelfde visie een casus aan privacyregels - waarbij er ook begrip is voor elkaars maatschappelijke ontwikkeling en Geynwijs: te pakken, en verschillen we in taal en cultuur. Het kaders van waaruit gewerkt moet worden. kennis uitwisselen en afstemming hoe we el- is nodig om een samenhangende visie op te stellen kaar kunnen versterken. hoe om te gaan met kwetsbare personen en gesta- We zetten in op: Ȝ Toepassen: Nieuwegein doet mee aan de regio- pelde problematiek. Hier wordt regionaal ook aan Ȝ Inzichtelijk maken welke signaleringsstructuren deal in de wijk Batau. Hier willen we aan de slag gewerkt door de taskforce Veiligheid en Zorg. Bij de er beschikbaar zijn en daarbij de vraag stellen met interventies voor kwetsbare jeugdigen en ene casus is de problematiek meer zorg gerelateerd, of dit efficiënt genoeg is ingericht. PGA-casuïstiek. bij de andere is veiligheid voorliggend, maar verbin- Ȝ Duidelijker in beeld brengen wat we elkaar te Ȝ Inzicht in recidive door middel van de PGA-mo- ding is nodig, op bestuurlijk, management, beleids- bieden hebben: Kennis- en intervisiesessies nitor die binnen Midden-Nederland is ontwik- en operationeel niveau, maar ook op visie, op begrip (PGA)professionals/ regisseurs zonder macht: én keld. Deze monitor is in Nieuwegein ingebouwd en taal voor elkaars discipline, om uiteindelijk te zorg snappen én veiligheid én sociaal domein én in PGAx.

Wie hebben we daar bij nodig? Belangrijke externe samenwerkingspartners in casuïstiek op het snijvlak van zorg en veiligheid zijn jongerenwerk, politie, woningcorporaties, Werk & Inkomen Lekstroom en Zorg- en Veiligheidshuis. Afhankelijk van de casuïstiek zijn daarnaast speci- fieke partners betrokken zoals bijvoorbeeld Lister, Veilig Thuis, Meld- en adviespunt ‘Bezorgd’ Landelijk Steunpunt Extremisme, welzijnsorganisaties.

In het uitvoeringsplan zullen concrete acties wor- den omschreven voor de casuïstiek rondom huiselijk geweld, radicalisering, problematische familienet- werken, TOP-X aanpak (inclusief LVB), woonoverlast, nazorg ex-gedetineerden en verwarde personen.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 25 3 Prioriteiten PRIORITEIT 4: DIGITALE VEILIGHEID

AMBITIE Nieuwegein is weerbaar tegen digitale criminaliteit. Wij sluiten aan op landelijke, regionale en lokale ontwikkelingen op dit thema. Onze focus ligt daarbij op: bewustwording, het meegeven van handelingsperspectief en gerichte aanpak ontwikkelen.

ook het vertrouwen van slachtoffers in bekenden, Wat is het? bedrijven en (overheids-)instellingen waarvan bij- Hoewel de geregistreerde criminaliteit in Nederland voorbeeld de naam misbruikt wordt bij oplichting. al jaren afneemt, zijn andere (minder zichtbare) vormen die toenemen. Digitale criminaliteit is hier Wat zien we? een voorbeeld van. Veel Nieuwegeinse bewoners en In Nieuwegein zien we een toename in de fraude- ondernemers zijn (een groot gedeelte) van de dag cijfers, hieronder valt ook digitale criminaliteit. Denk online. 60% van de bewoners geeft in het inwo- hierbij aan zaken zoals phishing, online-fraude en nerspanel aan dat zij wel eens van een (poging tot) identiteitsdiefstal. De verwachting is dat dit soort digitale criminaliteit slachtoffer zijn geworden. De criminaliteit de aankomende jaren alleen maar gaat technologische ontwikkelingen en mogelijkheden toenemen in tegenstelling tot bijvoorbeeld de afna- om in een digitale omgeving het dagelijks leven me van woninginbraken. Het werkveld van crimine- en contactmomenten vorm te geven volgen elkaar len lijkt met de technologische ontwikkelingen aan in hoog tempo op. Echter neemt hiermee ook het het verschuiven van fysiek inbreken naar digitaal risico toe om slachtoffer te worden van digitale inbreken. criminaliteit, want criminelen maken steeds vaker gebruik van de digitale mogelijkheden om hun slag Wat gaan we eraan doen? te slaan. Ook de ontwikkeling en gebruikte metho- In heel de regio Midden Nederland wordt geïnves- des bij digitale criminaliteit volgen elkaar snel op teerd in digitale veiligheid. Goede samenwerking waarbij gebruik wordt gemaakt van onwetendheid tussen publiek private partijen is hierin belangrijk en/of onvoldoende beveiligingsmaatregelen die en gezamenlijk zetten we in op bewustwording, men heeft/neemt. preventie en slachtofferschap, opsporing en vervol- De gevolgen van digitale criminaliteit op slachtof- ging. fers kan groot zijn. Niet alleen in de zin van materië- le schade en/of vermogensverlies, maar het schaadt

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 26 3 Prioriteiten

We zetten in op: Ȝ Inzichtelijk maken welke vormen van digitale criminaliteit voorkomen in Nieuwegein en waar wij op in kunnen spelen met voorlichting en bewustwording. Ȝ Landelijke en regionale ontwikkelingen en acties volgen en waar van meerwaarde deze inzetten in Nieuwegein. Ȝ Doelgroepen voorlichten/informeren (voorbeeld Hackshield campagne voor de doelgroep jongeren). Ȝ Slachtofferschap; slachtoffers stimuleren aangifte te doen en handvatten te geven om de digitale veiligheid te verbeteren. Ȝ Daderpreventie; inzetten op first offenders op het gebied van digitale criminaliteit en daar een gerichte aanpak op ontwik- kelen.

Wie hebben we daar bij nodig? Lokaal is een werkgroep opgestart vanuit het basisteam Lekpoort van de politie waarbij de drie gemeenten (Nieuwegein, Houten en Vijfheerenlanden) in gezamenlijkheid ontwikkelingen volgen en acties in de drie gemeenten tegelijktijdig willen uitzetten. Verder zijn belangrijke samenwerkingspartners extern: politie, jongeren- werk, ondernemers(verenigingen) en experts (denk hierbij bijvoor- beeld aan ethische hackers).

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 27 3 Prioriteiten

3.1 Reguliere werkzaamheden: Informatiegericht werken Informatie is een belangrijk onderdeel binnen Naast de prioriteiten zijn er diverse reguliere werk- openbare orde en veiligheid. De gemeente moni- zaamheden die worden uitgevoerd. tort de criminaliteitscijfers. Ook wordt informatie gedeeld conform de AVG en wanneer dat nodig is. Openbare orde en veiligheid Veiligheidsprofessionals weten elkaar te vinden. Dit De gemeente zet zich in om de openbare orde en is belangrijk om het beeld compleet en actueel te veiligheid te verbeteren en te waarborgen. Open- houden. Op basis van een compleet en actueel beeld bare orde en veiligheid kent een groot werkgebied kan vervolgens beter ingespeeld worden op de situ- met diverse verantwoordelijkheden. Hieronder aties. Bijvoorbeeld als er een hotspot voor autokraak vallen o.a. het oppakken van openbare orde inciden- of woninginbraak is of wordt verwacht wordt hier in ten, beoordelen van demonstraties, huisverboden, samenwerking met politie op ingezet. nazorg voor terugkeer gewelds- en zedendelin- quenten en voorbereiden van een veilige jaarwis- seling. Deze werkzaamheden dienen om de kans op openbare orde en veiligheidsverstoringen te beper- ken en aan te pakken.

Veilige Buurten Veilige Buurten is een thema dat voorkwam in het IVP 2017-2020. In dit IVP is dit thema geen prioriteit meer maar valt dit onder reguliere werkzaamheden. Veiligheidsprofessionals binnen Nieuwegein beschik- ken over een goed netwerk en weten elkaar te vinden zodra er iets aan de hand is. Denk hierbij aan een onrustige of onveilige situatie binnen een buurt of wijk. Als uit de signalen of monitoring hiervan blijkt dat een interventie nodig is dan komen professionals bij elkaar om maatwerk te leveren om met elkaar een gepaste oplossing te vinden.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 28 4 Organisatie

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 29 4 Organisatie De gemeenteraad De raad stelt de kaders van het veiligheidsbeleid in het IVP en vervult op basis van de doelstellingen in het IVP een controlerende taak. De raad neemt kennis van het uitvoeringsplan dat het college vast stelt. De raad heeft een mogelijkheid tot het stellen van kaders, via de programmabegroting, onder het programma Leefomgeving en Veiligheid en ook door de strategische verkenning die ze heeft uitgevoerd.

Het college Alle beleidsterreinen raken bijna zonder uitzon- Binnen de lokale driehoek (gemeente, politie en dering het integraal veiligheidsbeleid, waardoor OM) stemt hij met de officier van justitie af wat de veiligheid kan worden beschouwd als een collec- rol van de politie is als het gaat om de uitvoerende tieve verantwoordelijkheid van het gehele college. taken binnen het IVP en welke capaciteit daaraan Veiligheid werkt door op vele terreinen en heeft gekoppeld kan worden. daardoor raakvlakken met bijna alle gemeentelijke afdelingen. Om deze reden is het noodzakelijk dat Op bestuurlijk niveau voert de burgemeester in het gehele college alert is op veiligheidsaspecten het Districtelijk Veiligheidscollege overleg over de van het gemeentelijk beleid en een actieve rol ver- voortgang van de aanpak van veiligheidsthema’s vult ten aanzien van integraal veiligheidsbeleid. De in het district West Utrecht. Dit overleg vindt burgemeester vervult daarbij een bijzondere rol. vier maal per jaar plaats. De burgemeester heeft daarnaast een tweewekelijks overleg met de De burgemeester teamchef van politie basisteam Lekpoort (Houten/ De burgemeester is wettelijk belast met de Vijfheerenlanden/Nieuwegein). handhaving van de openbare orde en veiligheid en is daarvoor als eerste aanspreekbaar en politiek Coördinatie: team OOV verantwoordelijk. De burgemeester heeft het Het team Openbare Orde en Veiligheid binnen de opperbevel bij rampen, branden of grootschalige afdeling Toezicht Veiligheid en Leefbaarheid is calamiteiten en is de gezagsdrager op het belast met de coördinatie van de veiligheidsaan- terrein van de openbare orde en veiligheid en pak: opstellen IVP en UVP, monitoring van de acties hulpverlening. De burgemeester vervult in verband bijstellen van de aanpak waar nodig en in afstem- met deze wettelijke taken een coördinerende rol ming met de betrokken partners. De capaciteit voor binnen het integraal veiligheidsplan. sociale veiligheid is ongeveer 5 fte.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 30 Colofon:

Het IVP 2020 – 2024 is een uitgave van de gemeente Nieuwegein en verschijnt eens per vier jaar. Tekst: Team Openbare Orde en Veiligheid in samenwerking met partners en team Communicatie. Fotografie: Gemeente Nieuwegein. Ontwerp en opmaak: Carlito’s Design.

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan gemeente Nieuwegein geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

Integraal Veiligheidsplan Gemeente Nieuwegein 2020 - 2024 31