Harde Lijn of Soft Look? Dit nummer staat in het teken van de aktie. Woensdag sloten we de Spiegelgracht af voor het autoverkeer, op stapel staat een anti-fout-parkeer aktie en natuurlijk moeten in principe alle knelpunten uit onze nota een keer aan de kaak gesteld werden. Om alles naar wens te laten verlopen willen we van je weten AALV 25 januari hoe: keiharde aktie, harde aktie, zachte aktie of helemaal De Algemene A’damse Ledenvergadering is geen aktie. Doe ons een lol en reageer nu eens allemaal. Het op woensdag 25 januari 2017 om 20 uur is triest om vast te moeten stellen hoe weinig mensen reage- in het kantoor aan het WG-plein 84. ren op vragen die door de aktieve kern worden gesteld. Wat Van harte welkom. hebben we dan eigenlijk voor achterban? Fietst dat nog wel? Of Mail ons als je de stukken wil ontvangen. ligt dat thuis maar een beetje maf achter de beeldbuis te meuren. Of vinden we het met z’n allen zo save in DIGITALE NIEUWSBRIEF als we op de fiets zitten? In dat geval kunnen we onszelf beter Blijf op de hoogte van de fietsactualiteit. o p h e f f e n!!! Meld je aan via: fietsersbond.amsterdam.nl knop nieuwsbrief in de bovenbalk Het was een weldaad, struinen door de vroege edities van ‘Op Eigen Kracht’ en de voorganger ‘Amsterdam Fietssst’. Niet alléén vanwege de taal des tijds. Het is ‘Sturm und Drang’ in KLACHTENNUMMERS optima forma. Het is de rebellenclub tegen het gemotoriseerde • Amsterdam 14020 of 624 1111 gevaar. Het vooruitstrevende streven naar een duurzame stad. • Fout geparkeerde auto’s 5530333 Het verslag va n ee n fluwele n fietsrevolutie d oor d e wegb erei- • Storing straatverlichting 5972626 d ers va n ee n veiliger fietsstad e n uw leesb are le d e n blad. • Fiets-bewegwijzering 088-2696747 Na de oproep in december 1978 nam de redactie overigens nog of www.bewegwijzeringsdienst.nl ovv lokatie en nummer wegwijzer wel een blaadje voor de mond. Geschrokken van het aantal cc aan [email protected] reacties, waaronder die van gekwetste leden. Een meerderheid • Wegdek op trambanen: stemde voor ‘overleg en aktie’, slechts één lid voor ‘de beuk [email protected] erin en de fik erin’. Van opheffen is geen sprake geweest. En cc aan [email protected] dus kan ik hier, al is het een gerucht, een concrete link met • Storing verkeerslichten: ons verleden leggen: de Nieuwe Spiegelstraat wordt autovrij. [email protected] ovv kruispunt en rijrichting Marcel van Kempen Eindredacteur ad-interim

De OEK is een uitgave van de afdeling Fietsersbond afdeling Amsterdam Foto’s: Kees Bijleveld, Louis Nagtegaal, Jan Amsterdam van de Fietsersbond, verschijnt 3 WG-plein 84, 1054 RC A’dam 020-6854794 Pieter Nepveu, Frans Nieuwenhuis keer per jaar in een oplage van 5000 en wordt [email protected] Tekeningen: Aleida Leeuwenberg, Peter gratis bezorgd bij alle Amsterdamse leden, en www.fietsersbond.amsterdam.nl Giele geinteresseerde aktiegroepen en instellingen. Facebook: amsterdamfietsersbond Vormgeving: MSDL Twitter: @adamfietst Druk: Rodi Rotatiedruk In de OEK weergegeven opvattingen hoeven Het kantoor is doorgaans geopend op di t/m niet overeen te komen met die van het do van 10 tot 14 uur. Wil je niet voor een Lid worden bestuur of de redactie. dichte deur komen te staan, bel dan even. De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers en zet zich in voor meer en De volgende OEK verschijnt in maart 2017 Onderafdelingen betere mogelijkheden om te fietsen. Bijdragen zijn welkom tot 1 februari op Amstelveen: [email protected] U bent al lid vanaf € 2,17 per maand [email protected] Diemen: [email protected] lid.fietsersbond.nl Op zoek naar eerste OEK

Nieuwsgierig naar de ontstaansgeschiedenis d ooie fietsers m ind er in het verkeer, vele van ons periodiek ging ik in het archief op overbodige auto’s minder (…), gratis vulling het WG-terrein op zoek naar OEK-nummer 1. van uw vrije tijd en – na gebleken geschikt- Tevoren was ik al gewaarschuwd dat juist het heid – zelfs meer dan dat (promotiebeleid!)’ allereerste nummer in ons goed bijgehouden Ook lezen we dat een psychologische test archief zou ontbreken en dat alleen het ‘niet tot de selectieprocedure behoort’. Instituut voor Sociale G esch ie d e nis m is- Aanvankelijk verscheen het ledenblad nog zes schien nog een exemplaar in zijn anarchisti- keer per jaar, al kostte dat wel de nodige sche collectie heeft liggen. krachtsinspanning. In februari 1979 schrijft Al snel kom ik tot de ontdekking dat er de redactie: ‘Weet je dat het blad een aantal voorafgaand aan de OEK andere ledenbladen actieve ENWB-ers wekenlang een deel van hun van de afdeling hebben bestaan, zoals Am- nachtrust kost? Nee, dat wist je vast niet, sterdam Fietssst en afdelingsblad ENWB anders gooide je het niet altijd ongelezen in Amsterdam. Provisorisch gestencilde of de prullenmand. Daarom hier het adembenemen- gexeroxte blaadjes. Het moet er wild aan de verhaal van de productie van een afde- toegegaan zijn, die eerste jaren. De voorgan- lingsblad!’ Waarna een lange opsomming volgt gers van de OEK worden, voordat men naar een van alles wat er in de loop van het maakpro- aktiecentrum in de Minahassastraat verhuist, ces pleegt mis te gaan. Ter illustratie aanvankelijk nog op het Tweede Wetering- worden regelmatig allerhande strips en plantsoen gemaakt. De toon varieert van cartoons gebruikt die, met bronvermelding en uiterst ludiek tot blinde woede. Wanneer de al, zo uit Het Parool (Pea nuts) e n d e Volk s- afdeling een actieleider zoekt, wordt deze krant (Linke Loetje) zijn overgenomen. Al ook als ‘actielijder’ aangeduid, en zijn of doorbladerend kom ik een opvallende naam haar toekomstig salaris bedraagt: ‘enige tegen: onder veel tekeningen staat Peter Giele vermeld, de man achter de legendari- exemplaren van een aan elkaar geniet pakje sche club RoXY. Zo is al in oktober 1978 te vellen, waarbij de ene keer alleen ‘Oek’ op lezen dat het omslag, een blote voet op een het groene voorvel staat en de andere keer, stevige fietstrap p er, ‘weer ee n k reatie va n op een geel voorvel, ‘OEK 2’. onze grafisch ontwerper Peter Giele’ is. Het kan niet anders dan dat de OEK zonder In d iezelfd e uitgave word e n d e lezers ‘in het nummer het verdwenen gewaande eerste nummer kader van de inspraak’ uitgenodigd een pas- is. En dat men vanaf dit exemplaar is gaan sende naam voor het blad te bedenken. De doornummeren. De datering ontbreekt, maar redactie heeft er zelf al één bedacht, maar omdat nummer 2 in oktober 1981 is verschenen ‘die houden we nog even in de ijskast.’ Ze en er een verschijningsfrequentie van vier laat ook alvast weten niets te zien in ‘on- keer per jaar wordt aangekondigd, neem ik aan derdelen van de rijwielfabriek zoals de dat deze eerste echte OEK in de zomer van dat Fietsbel, De Koplamp, De Dynamo of De Naaf.’ jaar uitkwam, nu 35 jaar geleden. Namen van Vanaf december 1978 staat er OP EIGEN KRACHT redacteuren komen er niet in voor. Wel zie ik op de cover, zeer vermoedelijk de naam die de ergens de naam van André Guit staan. redactie bedacht had, want ze schijft: ‘Gut, De introducerende tekst van het nummer is al gut wat een enorme hoeveelheid razend origi- even cryptisch: ‘Tegen ieders verwachting in nele reakties: 1 (één)’. Dit is het eerste is ie hier dan toch weer: uw eigen OEK. Na nummer met de benaming Op Eigen Kracht, maar enige tumultueuze ontwikkelingen binnen de niet het eerste nummer van de OEK. Want in afdeling.’ Het ledenblad krijgt meteen een een andere ordner vind ik vervolgens twee facelift. Er wordt van half quarto op quarto (A4) overgestapt. De stukken worden degelij- ker, er komen minder uitroeptekens in voor en er wordt minder met de spelling en de vormge- ving geëxperimenteerd. Nieuwsgierig naar de pioniers van de OEK ben ik op zo ek gegaa n naar getuige n. In ee n m ail aan de redactie schrijft André Guit, jaren- lang actief lid en drijvende kracht van de afdeling, dat het afdelingsblad al snel ‘Amsterdam Fietssst’ heette. ‘Dat waren eerst ouderwetse stencils, meer een snelschrift. Later werd het een wat serieuzer blad. Eind 1980, begin 1981 zijn 5 of 6 actieve vrijwil- ligers van de Fietsersbond opgestapt, waar- onder veel redacteuren. Ze zagen de pragma- tische koers van de afdeling, waarin ook met de gemeente werd gepraat, niet zitten. Met de vrijwilligers die bleven is toen een nieuw blad b egon ne n. In een ge d e nk b o ek d at in 2003 over Peter Giele verscheen, vertelt zijn toenmalige vrouw Marijke ter Rele : ‘De Stads Kunst Guerilla (SKG) kwam onder andere voort uit het feit dat Peter en ik lid waren van de Eerste Nederlandse Fietsersbond. Kunst moest de straat op, vonden we, en ingezet worden voor een maatschappelijk doel. Om aandacht te vragen voor gevaarlijke kruispunten schil- derden we met witte wegenverf lijken op kruispunten, plaatsten grafzerken in de stad.’ Wat is dat allemaal lang geleden.

Reinjan Mulder Scooters, hoe lang nog? De uitvoering van het besluit de scooter met het baarheid - wordt elke AMvB getoetst. Eigenlijk blauwe kentekenplaatje op de rijbaan te laten is de conclusie dat linksom of rechtsom de tekst rijden, zit nog altijd in een moeizaam onderhan- van een AMvB tot juridische bezwaren zal delingsproces. Hoe gaat de procedure verder en leiden. wat kunt ú doen? O pheffe n va n d e snor fi ets als c at e gorie Stand van zaken Er gaa n ste m m e n op o m d e snor fiets als c ategorie Op 26 januari besloot de Tweede Kamer dat de op te heffen. Zowel de Amsterdamse als Noord- scooter m et het blauwe ke ntekenplaatje, officië- Hollandse afdeling van D’66 willen dit voorstel le b e na m ing ‘snor fiets’, op d e rijweg m ag gaa n opgenomen zien in het landelijke verkiezings- rijden. Voor effectuering is een wijziging in de programma. Ook de Fietsersbond zou het afschaf- regelgeving nodig in de vorm van een zogenaamde fe n va n d e snor fiets to ejuiche n. We zie n d it ‘Algemene Maatregel van Bestuur’ (AMvB). Maan- echter door gebrek aan steun bij de landelijke denlang overleg tussen de gemeente Amsterdam en politiek op korte termijn niet gebeuren. En het ministerie van Infrastructuur en Milieu daarom blijft ons standpunt dat ‘binnen de heeft er niet toe geleid dat het ministerie b e b ouwd e ko m alle snor fietse n m et hel m naar d e meegaat in de wens van de gemeente een gebied rijweg moeten’. Liever vandaag dan morgen! (zone) aan te wijzen waarbinnen de maatregel van kracht wordt. Het ministerie houdt vast aan Wat kunt ú doen? het uitgangspunt dat de verplaatsing van de Voord at d e A M vB naar d e T wee d e K a m er gaat wordt snor fiets naar d e rijweg alleen wordt to egestaa n deze voorgelegd aan burgers via de website d aar waar zeer d r uk ke fietsp ad e n zijn la ngs www.internetconsultatie.nl. Het zou mooi zijn bepaalde wegen of weggedeeltes. als heel veel A m sterd a m se fietsers reagere n e n VVD-wethouder Litjens, die de ‘zonale’ benade- opschrijven wat de voorgestelde maatregel voor ring voorstaat, lijkt zich te hebben neergelegd effect zal hebben op hoe zij door de stad bij de opstelling van het ministerie. Ook meldde fietse n. Daar m ee wordt duid elijk ho ezeer d it hij in gesprek te zijn met de ANWB, die op een onderwerp leeft bij de Amsterdamse fietser. andere manier naar deze problematiek kijkt. Wanneer de internetconsultatie zal zijn is Tijdens de Raadscommissievergadering Infra- onbekend, misschien is het al zover als u dit structuur en Milieu op 31 augustus benadrukte leest. De consultatieperiode duurt doorgaans de Fietsersbond de onveiligheid op het fietspad, iets van 4 tot 6 weken. Om een e-mail te ontvan- het feit dat er dagelijks (bijna) ongelukken gen zodra er een internetconsultatie opent, plaatsvinden. Waarom wordt de verplaatsing van neemt u op bovengenoemde website een abonne- d e snor fiets naar d e rijweg in d e praktijk va n d e ment op de ‘e-mailservice nieuwe consultaties.’ uitvoering zo moeilijk gemaakt? We willen niet We hopen op duizenden reacties! jarenlang wachten en we willen geen halfslach- Kent u een lid van D66, of bent u zelf lid, tige oplossing. vraagt u hem of haar dan mee te doen aan de e-voting over het opnemen in het verkiezings- Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) pro gra m m a va n het voorstel d e snor fiets als Een AMvB is bedoeld als een kleine aanpassing categorie op te heffen. van een wet, de impact ervan mag niet te groot Teeja Arissen zijn. Elke A M vB wordt h ierop geto etst. Va nd aar wellicht het bezwaar vanuit het ministerie facebook.com/fietspadscootervrij.nl tegen de zone: het gebied binnen de A10, met uitzondering van Amsterdam Noord en enkele grote straten. Het aanwijzen van een groot gebied en een AMvB sluiten elkaar dus uit. Dit maakt de situatie nogal ingewikkeld, want het niet aanwijzen van een groot gebied, maar wegen en weggedeeltes zal leiden tot grote onduide- lijk heid bij d e snor fietsb erijd ers e n a nd ere weggebruikers en tot handhavingsproblemen. Ook op dat aspect - uitvoerbaarheid en handhaaf- Van Wou blijft onveilig voor fietsers

‘Bewoners in het gebied rond de Van Woustraat laatste zin ligt de crux: in dit voorontwerp zitten niet te wachten op een extra gevaars­ worden de belangen van ondernemers en winkelend attractie. De politieke wil ontbreekt om tot een pu bliek b ove n veiligheid gesteld. Voor ee n echt veilige oplossing te komen’, aldus één van straat d ie b e hoor t tot het plusnet fiets, een de insprekers bij de derde commissiebehandeling onbegrijpelijk standpunt. En het kan anders, zo va n d e herinrichting va n d e Va n Woustraat. A ls toont een ontwerp van een bewoner aan: vrijlig- het aan de bestuurscommissie ligt, komen er ge nd e fietsp ad e n, d ie achterla ngs d e laad- e n geen vrijliggende fietspaden en blijven­­ losplekken lopen. Daardoor wordt het voetpad veel – te veel! – parkeerplaatsen gehandhaafd. weliswaar smaller, maar een verbod op uitstal- Op 14 september besprak de bestuurscommissie lingen is makkelijk ingesteld. GroenLinks kiest het Voorlopig Ontwer p Va n Woustraat. Er werd voor verhoo gd e fietsp ad en i.p.v. fietsstroke n, wat ditmaal ingesproken door ondernemers, betrok- met een schampstrook ook veiliger zal zijn. ken burgers en de Fietsersbond. Niemand was Vrachtwagens en busjes die willen laden of gelukkig met het voorontwerp. De eigenaresse losse n m o ete n d a n over het fietsp ad rijd e n, va n Fleu r Cuir bv, ee n zaak m et br uid sar tike- waardoor de stoep breder is als de laad- en len, wil dat de laad- en losplekken en gewone losplekken ongebruikt zijn. Vrijliggende fiets- parkeerplaatsen eerlijker worden verdeeld, zo paden hebben het grote voordeel dat ze de niet dan zegt ze haar huurcontract op. De Ru fietsers scheid en va n het overige verkeer en verf- en behangwinkel wil parkeerplaatsen auto’s ervan weerhouden kort te parkeren op het behouden want ‘je gaat toch geen parkeerplekken fietsge d eelte. Bij ee n fietsstrook zal d at natuu r- opheffen als je nog geen nieuwe hebt’. En Grape- lijk geheid gebeuren en dat is levensgevaarlijk district wil dat zijn klanten de dozen wijn voor in ee n s m alle straat als d e Va n Wou. O ok oo g t d e de winkeldeur in hun auto kunnen laden: ‘Nie- rijstrook dan veel smaller, waardoor auto’s mand kan tegen veiligheid zijn, maar we willen langzamer zullen gaan rijden. ook een goed ondernemersklimaat.’ Bij die Florrie de Pater

De Vijfhoek Het kleine trapveldje net voordat je de Stra- alter natief b e d acht. D oor het fietsp ad - d eels winskylaan onderdoor gaat richting station - te verleggen worden haakse bochten voorkomen Zuid, gaat op de schop. Onder een mooi groen e n k u n ne n fietsers d e stalling b eter b ereike n plein ko mt ee n fietsparkeergarage m et ee n c ap a- zonder tegenliggers te hoeven kruisen. Behalve citeit van 3.500 fietsen. Dat juichen wij natuur- in de avondspits, maar die is redelijk gespreid. lijk toe. Rond de Vijfhoek liggen nu twee fiets- Het alternatief is door het projectbureau p ad e n va naf d e Prinses Ire nestraat naar het verworpen, het zou onveiliger zijn. Een second station, oostelijk één en westelijk één. Het opinion van een extern bureau leverde echter oostelijke fietspad gaat verdwijnen, dat in het niet veel verschil tussen de ontwerpen op. Bij westen wordt verbreed. Over de ligging van dit nader inzien werd het alternatieve ontwerp iets westelijke fietspad is onenigheid ontstaan beter ingeschat, mede omdat voetgangers minder tussen het Projectbureau enerzijds en de last van fietsers zullen hebben. Door de wijkbewoners en de Fietsersbond anderzijds. Fietsersbond is een zienswijze ingediend tegen Aan het ontwerp dat er nu ligt, kleven voor het Uitvoeringsbesluit Strawinsky, waar de fietsers forse proble m e n, zoals gevaarlijke Vijf ho ek d eel va n uit m aakt. D e vere niging haakse bochten en conflicterend fiets- en auto- Beethovenstraat-Parnassusweg voelt zich onvol- verkeer tijdens drukke spitsuren. Ook voor doende gehoord door het Projectbureau Zuidas en voetgangers wordt de nieuwe situatie er niet heeft een beroepszaak tegen de omgevingsver- beter op. De bewonersgroep Beethovenstraat-Par- gunning aangespannen. nassusweg heeft samen met de Fietsersbond een Florrie de Pater Fietsduim ‘Momenteel wordt met relatief kleine maatregelen de doorstroming van fietsers verbeterd op de d r uk ste k r uispu nte n va n d e stad. D oor opstelstroke n voor fietsers te vergrote n, d oor verkeerslich- ten anders af te stellen, door andere wegmarkering en dergelijke.’ Aldus de gemeente Amsterdam. En haar ambitie reikt verder, want ‘voortdurend werkt de stad aan het verbeteren van het fietsnet- werk, bijvoorbeeld door betere doorgaande routes te creëren en ontbrekende schakels in te vul- le n.’ De beste denkbare verbetering is natuurlijk het verplaatsen van snorscooters naar de rijbaan. Dat geeft pas echt meer - en schonere - lucht en vermindert de almaar toenemende fietsstress. Maar daarvoor is de gemeente van Haagse politieke wil afhankelijk. Tot die tijd juichen wij alle maat- regele n d ie fietsers iets m eer r ui mte geve n to e. En dus ee n fietsdui m voor d e ge m ee nte A m sterd a m: bedankt, ga zo door en laat u zich hierbij niet beperken tot de drukste (kruis)punten. Fietsersbond geeft fietsles Lauren Bosche (USA) was het afgelopen jaar in Amsterdam, de verkeersregels en hoe je je in het kader van haar master studie actief voor het verkeer ge d raag t. Ver volgens stapte n ze op onze afdeling, zie verderop in deze OEK. Zij hun door de VU geschonken kekke blauwe fietsen. richtte zich o.a. op buitenlandse studenten en In groepjes en onder begeleiding van vrijwilli- b e d acht d e work shop ‘Veilig fietse n in A m ster- gers van de afdeling maakten ze een tocht van dam’ voor deze doelgroep. De afdeling omarmde 15 km. Er was bewust gekozen voor mooie en dit idee en vond in de Vrije Universiteit een veilige routes, die ze zelf niet zomaar zouden enthousiaste partner. Liefst zeventig studenten vinden. Een mooi initiatief - ruime aandacht op meldden zich aan. Eerst namen ze plaats in de AT5 en in de Metro en De Echo - dat navolging college b a nke n voor ee n lezing over fietsstad verdient!

Nieuws uit Amstelveen De brug over de Amstel bij Ouderkerk moet gelijkvloerse kruising, want er zijn geen vervangen worden. Uit verschillende ontwerpen ongevalsmeldingen die dit staven. Het blijkt de hebben de provincie en lokale autoriteiten uit uitdrukkelijke eis van de Ouderkerkse raad te Ouderkerk en Amstelveen een keuze gemaakt. zijn deze gelijkvloerse kruising te schrappen. Tijdens een zogenaamde Stakeholdersessie gaven De Fietsersbond heeft bezwaar gemaakt dat er begin september belanghebbende personen en geen alternatieve en sociaalveilige route organisaties, waaronder onze afdeling, hun beschikbaar is. Ook vreest zij dat de gelijk- mening over het gekozen ontwerp. vloerse voetgangersoversteek over de N522 D e huid ige fiets- e n vo etga ngersroute va n e n m isbr uikt zal gaa n word e n d oor fietsers. naar Ouderkerk vindt plaats met een gelijk- A a n d e westzijd e wordt eve nee ns ee n fl inke b ocht vloerse kruising over de provinciale weg N522. gemaakt voor de aansluiting tussen het provin- In het nieuwe plan heeft men een verbindings- ciale fietsp ad m et d e A m steld ijk/A m stelzijd e. route gemaakt tussen Hoger Einde-Zuid en –Noord Ind ie n m e n p er fiets va n d e e ne o ever naar d e welke onder de brug doorgaat en aan de noord- andere oever wil zal men een hele lange route zijde met een zigzag-helling aansluit op het moeten nemen. De Fietsersbond vreest dat men na provinciale fietsp ad. D eze route heeft gee n de vervanging van de brug nog steeds over het sociale controle en maakt diverse bochten. voetpad aan de zuidzijde van de brug zal gaan Hierdoor kunnen fietsers, waaronder veel scho- fietsen, zoals nu ook gebeurt. De Fietsersbond lieren, zich onveilig voelen, vooral in de heeft d aaro m gepleit voor ee n gescheid e n fiets- donkere maanden. pad aan de zuidzijde van de brug. De Fietsersbond begrijpt niet waarom fietsers geen gebruik meer kunnen maken van de huidige Cor Roof, [email protected] Oude route in ere hersteld Sinds het begin van de Zuidasplannen midden jaren 90 staan de buurt en projectbureau de Zuidas lijnrecht tegenover elkaar inzake d e Gro e nezoo m fietsroute, d ie va n d e Rozenoord br ug over d e A m stel tot het IJsb aa np ad loopt. D e buu r t e n d e Fietsers- bond hebben altijd gepropageerd dat deze route kruisingsvrij moet blijven. Het conflict heeft zich in de eerste plaats toegespitst op de plannen om de Strawinskylaan naar beneden te halen waarmee alle tunneltjes zouden verdwijnen. Gelukkig is d at nu va n d e b aa n. Wel is d e hoofd fietsroute d oor het Beatri x- park weggeleid van het tunneltje onder de Beethovenstraat, omdat het nieuwe gebouw van Stibbe precies boven op de oude fietsroute is gebouwd. De buurt en de Fietsersbond hebben met een enorme krachtsinspanning de Gemeenteraad weten te bewegen een door de Zuidas ongewenste fietsroute aan te leggen tussen de nieuwe gebouwen van Stibbe en Akzo, die aansluit op het tunneltje onder de Beethovenstraat. Dit fietspad was eerst een zogenaamd olifantenpad en is onlangs als “volwaardig fietspad” in gebruik genomen. Enkele gemeenteraadsleden hebben zich hiervoor zeer ingespannen en wethouder Maarten van Poelgeest heeft de gemeenteraad hierin gevolgd. De verlaging van de Strawinskylaan is uitgesteld tot na 2030. Dick de Jongh Fietsbrug(on)gewenst Commotie onder de bewoners van Sporenburg toen oplossingen vervolgens in het voorstel over de ze in maart jl vernomen dat vanuit de nieuw te fietsbr ug ko m e n, waar later d it jaar d e ge m ee n- bouwen Sluisbuurt op het een teraad over beslist. De Fietsersbond denkt hier fietsbr ug naar hu n eila nd gepla nd is. Zou ee n graag over mee en wil ook de voordelen van deze doorgaande route met zijn 10.000 fietsbewegingen verbinding duidelijk maken. Niet alleen kunnen op een dag, voortrazende e-bikes en snorders bewoners van IJburg en Zeeburgereiland straks niet de veiligheid van bijvoorbeeld de kinderen sneller naar het Oostelijk Havengebied en de in hun kinderrijke buurt met een aantal scholen komen, Blijburg en Waterland worden bedreigen? En was er wel voldoende onderzoek ook b eter b ereik b aar m et d e fiets. gedaan naar andere knelpunten in de buurt en Zelf vind ik het een interessante ontwikkeling alternatieven voor deze verbinding, zoals d at m et duu rzaa m heid als officieel arg u m e nt, aa nla nd ing op het Cr uq uiuseila nd of een tu n nel? maar uiteraard ook om de verkoopbaarheid van Namens onze afdeling laat Marjolein de Lange hun huizen te bevorderen, de projectontwikke- weten groot voorstander van een brug te zijn. laars van de Sluisbuurt met hun eis voor een Aanlanding op Sporenburg is het meest direct én goede fietsverbinding met de stad, machtige sluit goed aan op ons stedelijke fietsnetwerk. pleitbezorgers voor het fietsverkeer zijn gewor- M eer m e nse n zulle n h ierd oor voor d e fiets k ie- den. Wie had dat bijna veertig jaar geleden, zen, in plaats van de auto of tram. toen het eerste nummer van ons ledenblad ter Wél begrijpt ze dat de bewoners van Sporenburg perse ging, kunnen denken? verrast zijn door het plan voor de brug. Een Tineke Kalk aantal zorgen zijn echter onterecht, zoals de a ngst d at fietsers m et ee n rotga ng d e fietsbr ug af komen: het hoogste punt ligt ver weg aan de kant van het Zeeburgereiland. En scooters moeten geweerd kunnen worden met een camerasys- teem zoals zich dat in de Rijksmuseumpassage heeft bewezen. Het is volgens De Lange terecht dat de buurt erop staat dat er goede oplossingen komen voor de verwachte verkeersknelpunten op de route richting centrum en vice versa. En dat die Kort Bus van de baan Op een ponton wordt een stukje gecombineerd De gemeente wil een snelle verbinding tussen fiets- e n vo etp ad aa ngelegd, m et aa n weerszijd e n Sloterdijk en Schiphol realiseren. Die is natuurlijke begroeiing. Deze ecologische Bos­ volgens haar nodig om ‘de groeiende stad be- pont krijgt een zelf-besturingssysteem, te reikbaar te houden en de bezuinigingen in het activeren via de telefoon. Begin oktober werd openbaar vervoer in de regio Amsterdam te er succesvol proefgevaren, met een bestaand dekken.’ Hiertoe zijn nogal wat - verkeerstech- drijvend eiland en een duwboot. De zelfvarende nische - aanpassingen nodig in stadsdeel Nieuw versie moet nog ontwikkeld worden. Daarvoor West, waaronder de aanleg van een vrije busbaan worden medestanders gezocht. op de Anderlechtlaan. Hiertegen is door buurt- bewoners en de Fietsersbond fel protest aange- tekend. En met succes. Ook zal de route niet gaan door de maar via de Haarlemmer- weg. Hoewel er nog kritisch naar andere aanpas- singen wordt gekeken kunnen we vol trots con- cluderen dat actievoeren nog steeds werkt!

Nieuw e fi etse nst alling bij St at ion Zuid Het is een pareltje: de fonkelnieuwe fietse nstalling op het Gustav M a h ler plein, d ie plaats bie d s aa n 3000 fietse n. Ee n la nge rol b a nd voert de fietser langs melkwitte glazen wanden naar een glansvol gestyleerde benedenruimte. Met een pastel gestreepte lichtmuur en een Brommers naar de rijbaan lichtketting aan het plafond die geleidelijk Terwijl de gemeente in conclaaf is met Den Haag van kleur verandert. Bij elke stallingsrij omtrent het verplaatsen van snorscooters (de namen van klassieke componisten als Mozart, blauwe n) naar d e rijb aa n, m o ge n op veel fietsp a- Schubert en natuurlijk Mahler. Praktisch. Zo den in Zuid gewoon nog bromfietsers (de gelen) vindt je je fiets sneller ter ug e n het spreekt rijden. Het stadsdeel gaat de uitzonderingen op meer tot de verbeelding dan rij A, B, of C. De het verkeersbesluit uit 1999 alsnog aanpakken. fietse nrek ke n zijn du b b ellaags e n d e b ove nste Op twee plekken na: het kruispunt Kennedylaan rek ke n uitschuif b aar. In het m id d e n va n d e – Rijnstraat en het kruispunt Europaboulevard r ui mte is er plaats voor b ak fietse n e n fietse n – op en afrit binnenring A10. Hier mogen scoo- met kratjes voorop. Een overzichtelijke stal- ters no g wel het fietsp ad op, o m d at na ‘uitge- ling zonder poespas, waarbij de mooie vorm ten breid onderzoek’ is gebleken dat anders de dienste staat aan de functie. verkeersveiligheid in gevaar zou komen. De onveiligheid voor fietsers moeten we hier maar even op de koop toenemen. Ook in West moeten bro m fietsers va n het fietsp ad af naar d e rijb aa n, oa op het Bos en Lommerplein, het Suriname- plein, Kinkerstraat stad uit, Buysbrug en de Jan van Galenstraat thv de A10. En er was meer goed nieuws uit Zuid: haar parken worden verbo- d e n ge bie d voor snorscooters. In West e n O ost waren de parken al scootervrij.

Fietsburgemeester Anna Luten is verkozen tot onze eerste enige echte fietsburgemeester. Zij gaat ‘het fietsen in onze stad leuker maken’ en ‘Amsterdam als Varend fietspad fietsstad internationaal profileren’. De verkie- Kunstenaar Erik Holbijn, werkzaam in Amsterdams zingsstrijd was ongemeen spannend. Via internet grootste ateliercomplex Nieuw en Meer, ontwik- konden Amsterdammers hun favoriete kandidaat kelt een unieke oversteek over het Nieuwe Meer. kiezen. De drie kandidaten met de meeste stemmen, waaronder ‘onze’ Marjolein de Lange, uitspreke n over het realisere n va n ee n fiets- m ochte n hu n pla n ne n tijd e ns d e d oor Cyclesp ace vriendelijke stad. Het tien-punten-plan behelst georganiseerde verkiezingsbijeenkomst aan de onder andere de aanleg van fietsstraten, het jury toelichten. Luten behoorde niet tot de b ouwe n va n fietsp arkeergarages, het veiliger publieksfavorieten, maar kreeg via een wildcard maken van kruispunten, het invoeren van groene alsnog de mogelijkheid de jury te overtuigen. golve n voor fietsers e n d e aa nleg va n fietssnel- En met succes, want zij kreeg uit handen van wege n voor fietsfore nsen. Het volk sinitiatief is verkeerswethouder Litjens het officieuze ambts- beloond met de Eurobike Award 2016, want volgens kete n uitgereikt. In d e volgend e OEK d o et zij de jury ‘uniek in de wereld: voor de eerste keer verslag van haar ervaringen. dwingen burgers de politiek om massief in de fietsinfrastructuur te investeren.’ Gemeente promoot scooterverhuur ‘Verschillende bedrijven in Amsterdam verhuren Tijd elijk fi etspad o p p ontons scooters. Op de scooter kun je in korte tijd De De Ruyterkade bij de KvK wordt in de bocht veel bekijken in de stad bekijken.’ Deze aanbe- 10 m verbreed. Langs het water komt een 4 m veling om lekker langs de Amsterdamse hotspots bree d tweerichting fietsp ad e n ee n r ui m 5 m eter te razen staat vermeld op de site van bree d vo etp ad. In d e b ocht naar d e Westerd ok s- Ia m sterd a m.co m. Het is uiteraard niet het dijk liggen nu drijvende pontons voor een dubbele bekijken dat ons hogelijk doet verba- tijdelijke fiets en voetgangersroute. De verbre- ze n. Vier co m m erciële scooter p ar tije n m o ge n ding van de kade start in januari 2017 en afron- open en bloot hun ronkende, vervuilende twee- ding van de herinrichting van het gebied wordt wielers aan toeristen aanprijzen. het eerste kwartaal van 2018 verwacht.

Bijzondere loopbrug Bij b ouw werkzaa m he d e n word e n no gal ee ns fiets- routes geblokkeerd. Een mooi voorbeeld van hoe het wel m o et is te zie n bij het fietsp ad tusse n Amstelveense weg en Sloterkade: er is een loop br ug voor b ouw vak kers over het fietsp ad aangelegd, zodat ze naar en van het werkterrein de grote hoeveelheden fietsers veilig ongelijk- vlers kunnen kruisen. En fietsers kunnen onbe- le m merd doorrijden.

Minder doorgaand autoverkeer rond de Munt Va naf 2 nove m b er k rijge n fietsers e n vo etga ngers hier meer ruimte want de Singel tussen Spui en Heiligeweg wordt dan autovrij, de Amstel wordt eenrichtingsverkeer voor auto’s stad in en de Vijzelstraat tussen Reguliersdwarsstraat en Muntplein wordt afgesloten voor doorgaand autoverkeer. Om het verwachte sluipverkeer te voorkomen worden ook de Amstel tussen Blauwbrug en Herengracht én de oostzijde van het Rem- Blijd sc h ap in B erlijn brandtplein autovrij. En de Herengracht en Ruim 100.000 steunbetuigingen voor een leef- Singel tussen Wijde Heisteeg en Koningsplein is b aar, duu rzaa m Berlijn m et d e fiets als rol m o d el. alleen toegankelijk voor autoverkeer met ont- Het ‘Tea m Volk se ntscheid s Fa h rrad’ na m m et heffi ng. Ja m m er d at d e vele autop arkeergarages succes de eerste horde op weg naar een wetge- in de buurt wel toegankelijk moeten blijven, vend referendum. Indien ze de wind in de rug echt niet meer van deze tijd zo midden in het houden, kunnen alle Berlijners zich medio 2017 centrum. Wij, Amsterdamse fietsers, zijn een stelletje creatievelingen. Valt van één van onze oude barrels het achterspatbord af, dan laten we Geïmproviseerde spatborden dat gewoon achter op straat, als een bescheiden offer aan de fietsgoden van Amsterdam. We nemen zelfs niet de moeite om een vervangend spatbord te kopen, maar benaderen het probleem op onze eigen unieke wijze. Daarbij doorlopen we meestal een aantal stadia voor we tenslotte op een bevredigde oplossing uitkomen.

Zonder spatbord, komen we er snel achter dat we iets nodig hebben om kont en rug droog te houden dus steken we een stuk karton in onze bagagedrager

dus weven we een plastic tas in onze bagagedrager die we voor de zekerheid vastknopen

maar besluiten dan te volstaan met enkel paktape tot we ontdekken dat dat niet altijd betrouwbaar is Wij, Amsterdamse fietsers, zijn een stelletje creatievelingen. Valt van één van onze oude barrels het achterspatbord af, dan laten we dat gewoon achter op straat, als een bescheiden offer aan de fietsgoden van Amsterdam. We nemen zelfs niet de moeite om een vervangend spatbord te kopen, maar benaderen het probleem op onze eigen unieke wijze. Daarbij doorlopen we meestal een aantal stadia voor we tenslotte op een bevredigde oplossing uitkomen. tekst/foto’s Pete Jordan

en proberen we dat karton met tape vast te maken tot we beseffen dat dit geen duurzame oplossing is

of, iets steviger, met tiewraps op z’n plaats houden beter nog, we snoeren de tas vast met plastic paktape

tenslotte doet het zo opgepimpte oude barrel ons en dus iets sterkers nodig is: duct tape helemaal vergeten dat we een spatbord verloren hebben. Postvak in Va n fi etssnelw e g tot ho b b elw e g arm te kunnen lopen. Ook ontbreekt vaak de Er zijn op de gehele route tussen Station Zaan- vrije doorloop om over te kunnen steken, zelfs dam en Station Sloterdijk, op het fietspad om de bij zebrapaden en gemarkeerde oversteekplaat- tien meter blauwwitte stippen aangebracht. Mijn se n. In d e praktijk ko mt het erop neer d at aa n verwondering was groot toen bleek dat deze d e volge ns het Ha nd b o ek Inrichting O p e n b are markeringen in feite hobbels vormen door het Rui mte ge d e fi nieerd e m ini m ale vereiste n, stee d s materiaal waarmee ze zijn aangebracht. Fietsers meer getornd wordt. Op de “obstakelvrije loop- gaan de stippen vermijden en midden op het ruimte” plaatsen middenstanders reclameobjec- fietspad rijden. Na enig onderzoek bleek dat deze ten, bewoners zitmeubilair, de overheid overbo- stip p e n ee n initiatief zijn va n D e FietsCoali- d ig straat m eu bilair e n fietsers hu n fiets het tie. Men wil fietsen leuker en aantrekkelijker liefst in de ingang van horeca en supermarkten. maken met de stippen als ludieke manier van Hoewel er in theorie misschien gemeentelijke ‘way fi nd i ng’. Dat zorg t juist vo or ver wa rri ng! D e regelgeving is die de “obstakelvrije loopruim- vele fiets-fore nze n wete n d e weg al go e d te te” m o et gara nd ere n is er ee n volstrekt egoce n- vinden. Waarom dan zoveel stippen, die bij nat trisme onder de burgers gegroeid. De overheid weer en gladheid voor extra gevaar zorgen? De is in zijn schulp gekropen en voor zover er FietsCoalitie gaf gee n in houd elijk a ntwoord sprake is van handhaving geschiedt dit niet uit over m ijn v raag over het nut va n d e hob b els. Ik spontaan plichtsbesef maar bij de gratie van de bedoel stippen. Of over de afweging ze midden benadeelde burger die piept. Het Reglement op het fietsp ad te le gge n. Wel vold o e n d e stip p e n verkeersregels e n verkeersteke ns 1990 (RV V 1990) volgens hen aan de wettelijke eisen qua stroef- ver m eldt in p ar.11 ar t.27: “Fietse n en bro m fiet- heid. De Gemeente Zaanstad stelt als wegbeheer- sen worden geplaatst op het trottoir, op het der dat het een politieke en bestuurlijk beslis- voetpad of in de berm dan wel op andere door het sing is en nu eenmaal zo besloten. Het feit dat bevoegde gezag aangewezen plaatsen.” Het zal ze een gevaar vormen, werd beschouwd als een duidelijk zijn dat bij de Gemeente(n) een be- mening. Tja. Misschien de Gemeente Amsterdam? leidswijziging afgedwongen moet worden: gewoon Die verwijst door naar De FietsCoalitie. Helaas duidelijk maken wat de “obstakelvrije loopruim- konden de betrokken organisaties mijn zorgen te” betekent en ook en vooral: deze consequent dus niet wegnemen. Sterker nog, uit hun ant- handhaven. Ik roep u op om u (en uw achterban) woorden blijkt dat er niet voldoende is nage- te organiseren en de stoep terug te veroveren! dacht over deze besteding van belastinggeld. En Marc Stegeman, Amsterdam al helemaal niet over de uitvoering daarvan. Erg zorgelijk dat een wegbeheerder ongemak en gevaar creëert. En dat op een drukke fietssnelweg. Jeroen Kramer, Zaandam. Reactie redactie: Je wordt er inderdaad onrus- tig van, al die stippen op een doorgaande route. En dat geldt waarschijnlijk ook voor fietsers die zich normaliter wél de weg laten voorschrijven. Goed dat u dit onnuttige, geldverslindende en gevaar-veroorzakende initiatief aan de kaak heeft gesteld!

Maak de stoep obstakelvrij Hoewel niet rolstoel-gebonden wandel ik regel- matig in Amsterdam met iemand die slecht ter Reactie afdeling: Met uw observaties zijn wij been is en aan de arm genomen moet worden. Dan het volledig eens. Om dit probleem aan te pakken ervaar ik regelmatig dat de trottoirs niet de zijn er verschillende mogelijkheden. In de vrije doorloopbreedte hebben die nodig is om eerste plaats zullen voetgangers meer ruimte met een rolstoel, brede kinderwagen, of arm-in- moeten krijgen op de trottoirs. Dat kan door minder uitstallingen toe te staan en door bij Stalling OBA het terrasbeleid en de handhaving daarvan meer Hoewel mijn vakgenoten zich allemaal met gedrag rekening te houden met de voetganger en vooral bezighouden en ik dus de term gedragspsycholo- die met een beperking. ge n niet b egrijp, toch ee n op m erk ing: Ik b e n het In de tweede plaats is er op veel plekken een volko m e n ee ns m et d e stelling d at d e fietse n tekort aa n fietsparkeer plek ken, waard oor fietsers stalling op het Oosterdok beter gebruikt zou her en d er hu n fiets neerzetten. O m het ge brek moeten worden, hoewel die toch zo langzamerhand aa n loo p- en fietsparkeerr ui mte te verb eteren op bepaalde momenten dreigt dicht te slibben. zal soms het opheffen van autoparkeerplekken Niettemin: het verlagen van de stoeprand biedt no d ig zijn. Daar ku n nen fietsrek ken o p word en vermoedelijk geen oplossing. Met enige regel- geplaatst of, indien gewenst, terrassen. Overi- m aat zie je no g stee d s fietsers, of bro m fietsers gens zullen ook bij voldoende parkeerplekken zelfs, die het vertikken om af te stappen. fietsers hun fiets ergens in een looproute ach- Verlaging van de stoeprand zal niet dwingen tot terlaten, maar dat zal veel minder zijn met afstappen en bevordert dus eerder het in een voldoende parkeermogelijkheden. Tenslotte is keer doorrijden over een “levensgevaarlijke“ enige consequente en regelmatige handhaving, helling dan het gebruiken van de stalling inclusief het ver wijd eren va n fietsen onver m ij- zonder die van levensmoeheid getuigende manoeu- delijk om goed gedrag weer de norm te laten vre. worden. Jack van Dillewijn (MD PhD), Amsterdam

Heksenketel, dus verkeersregelaars E-bike cadeau (De kwestie, OEK 99) De route Damstraat, Oude Hoogstraat, Nieuwe Tja d ie e-fietse n. Ho e duu rzaa m zijn ze te n Hoogstraat is in feite de hoofdverkeersader opzichte va n d e fiets, d e (elektrische) scooter, voor fietsers va n het weste n va n d e stad naar het de auto? Hoe zit het met het milieu bij de fabri- oosten en vice versa. Maar, er komt meer bij: c age e n bij d e af valver werk ing va n d ie fietsac- gewone voetgangers, toeristen – lopend of cu’s? Hoeveel niet-milieuvriendelijk opgewekte fietse nd - d ie d e m eest rare strap atse n uit h a- energie kost dat en hoe zit het met de gebruikte len, taxi’s die rondjes rijden, fietstaxi’s, grondstoffen? Hoeveel van de stroom is écht voortrazende scooters, terwijl het tegelijker- groen? Groene stroom komt vooral uit het bui- tijd we m elt va n lop end, fietsend e n autorijd e nd tenland. In Noorwegen bijvoorbeeld is daar veel verkeer. Kortom, een heksenketel van jewelste. verzet tegen. Er is daar bijna geen rivier meer Het lijkt me een slecht, en onveilig idee, om over die niet gereguleerd is - geen waterval d eze “gezellig” o ge nd e m aar gevaarlijke situa- die nog de oorspronkelijke hoeveelheid water tie te laten voortbestaan. Kan dat opgelost laat vallen. Enneh, het is niet prettig en worden om slachtoffers te voorkomen? Natuurlijk. veilig fietse n op d e s m alle fietsp ad e n m et de Plaats op elk van de zes hoeken bij de bruggen toenemende aantallen snellere voertuigen. een verkeersregelaar, om een beetje orde te Saskia van Praag, Amsterdam brengen in de chaos. Uiteraard is daar een prijskaartje aan verbon- Meestal zal een nieuw lid een enthousiaste den. Laten we eerlijk zijn: dat is niet duur als fietser zijn, dus al in het b ezit zijn va n ee n we beseffen dat we te maken hebben met een behoorlijk goede fiets. De winnaar krijgt dus een hoofd verkeersad er va n fietsers, in ee n va n d e groot probleem: zijn oude trouwe makker krijgt meest drukke delen van hartje Amsterdam. geduchte concurrentie in het fietsengangetje/ Joost Sm iers, A m sterd a m fietsenrek op straat/ een duurbetaalde stalling. K a ns m ake n op ee n leuk fietsreisje voor twee Reactie knelpuntengroep: Wij erkennen de hec- personen, een mooie fiets-Tomtom of een lekkere tiek en drukte op deze route, maar zijn geen regenjas; allemaal heerlijke cadeautjes die voorstander van verkeersregelaars. geen gewetensbezwaren opleveren. Verkeersregeling creëert dode - excusez le mot Margo Rens, Amsterdam - momenten, daar waar verkeersstromen op elkaar moeten wachten. Wij lossen het liever samen op, Stuu r uw fiets-gerelateerd e erger nis of v reugd e, want snelheden zijn er doorgaans niet hoog, uw reactie op een artikel naar behalve dan die van brommers en snorders. [email protected] De geschrokken man Ik fiets op de Berlagebrug. Voor mij fietst een oudere lange man. Een jongen op een scooter passeert ons met grote snelheid. De oude man schrikt zo hevig dat hij begint te roepen: “hé kijk uit!” Bij het verkeerslicht staan we met zijn allen stil. De jongen op de scooter gebruikt de wachttijd voor het ro d e licht o m d e m a n ee ns fl ink uit te k affere n. “k a nker tyfus k lootzak!” Dan springt het licht op groen. De scooter geeft een dot gas en schiet naar de overkant. Daar p osteer t h ij zich op d e sto ep vlak bij d e Fe b o. A ls ik la ngs fiets hoor ik he m no g stee d s tekeergaa n. Maar tegen wie? D e gesch rok ke n m a n is in gee n veld en of wege n m eer te b eke n ne n. Ee n p aar k nulle n op d e fiets passeren mij. Ze hebben plezier. Ik schiet in de lach en roep: “Zagen jullie die jongen op de scooter? Die staat nu no g te scheld e n,” Ze grin nike n. Voor m ij ee n fijn m o m e nt va n saa m horigheid. Floor Fagel

Help kinderen veilig fietsen De Fietsersbond is heel blij met het bestaan van verschillende punten, zoals hand uitsteken, het Praktisch Verkeersexamen en het project "Op achterom kijken en voorrang verlenen. weg naar het VO!" o m d at d it het veilig fietse n onder jongeren bevordert en wij willen dit O p w e g naar het VO! (april t/m juli 2017) graag ondersteunen. Wij helpen vrijwilligers te U begeleidt een groepje van maximaal 4 aan- zoeken voor twee verkeersprojecten van Ver- staande brugklassers op de fiets. De leerlingen keersplein Amsterdam, die wij een warm hart hebben eerder op school de beste en veiligste toedragen. Misschien heeft u zelf zin en tijd om fietsroute b ep aald naar hu n nieuwe school. mee te werken of u kent een of meer mensen die Onderweg maken de leerlingen een paar opdrach- dat leuk zouden vinden. ten die hen bewuster moeten maken van onveilige verkeerssituaties. Pra kt isc he Verke erse x a m e n (m aart t/m ju ni 2017) O p d e d ag va n het Praktische Verkeerse x a m e n Bij beide projecten worden in de eerste plaats voor leerlingen van groep 7 of 8 basisschool ouders ingeschakeld, maar er is meer hulp staat u samen met ouders op een van de contro- nodig. U kunt zich aanmelden via leposten langs de route. Aan de hand van een [email protected] controlelijst beoordeelt u de leerlingen op (graag cc naar [email protected])

Beter fietsen in Amsterdam De Amsterdamse afdeling van de Fietsersbond kan altijd aktieve vrijwilligers gebruiken, van OEK-bezorger tot webredacteur, van cameraman of cameravrouw tot routechekker en meer. Zie fietsersbond.amsterdam/doe _ mee Grimminck Het aantal Amsterdamse fietswinkels dat op één plek onder één naam meer dan 50 jaar actief is geweest, wordt kleiner. Rijwielsporthuis Cito in de Ferdinand Bolstraat, gevestigd in 1938, sloot z’n deuren in 2014. Datzelfde jaar ging ook Rijwielhandel Wido, sinds 1950, in de Bilderdijk- straat dicht. En ook afgelopen zomer werd een al vele jare n b estaa nd e fietsh a nd el op ge d o ekt: T h. M. Grimminck in de Westerstraat 143-145. Tijdens de laatste week voor sluiting van hun winkel, spraken we met de eigenaars, Theo en Thelma Grimminck. ik op de verkoop en het kontakt met de klanten. Theo: Zij is half psycholoog vanwege al dat Theo: Sinds 1950 zat mijn vader met zijn eigen gepraat… fietswinkel op Westerstraat 107, daar waar nu G&W Gezondheidswinkel zit. In 1958 heeft hij hier P. Toen wij in 1985 begonnen was de buurt al flink Elich’s Rijwielhandel overgenomen en veranderde veranderd. Vroeger waren er alleen échte Jorda- de naam in Grimminck. nezen natuurlijk. Bandenplakken hebben zij En wanneer kwam jij in de winkel? veelal zelf gedaan. De huidige buurtbewoners Theo: Ik ben in de winkel geboren! doen niets zelf. Het zijn tweeverdieners met Thelma: Nou, niet gebóren. goede banen en weinig tijd. Theo: Dat magazijntje wat je daar ziet, was Thelma: Theo heeft altijd een band voor maar vroeger mijn kamer. Mijn moeder had er een vier euro geplakt. winkel. Zij verkocht wasmachines, koelkasten, potten en pannen. Vanaf ongeveer 1970 veranderde Víér? Bij a nd ere n is d at ac ht euro of m e er! dat in fietsen. Ik was toen 15 en ben meteen in de Thelma: Ja, en de pomp is goedkoper geworden. winkel gaan werken. Want het was toen een kwartje. Nu is het een Hoe was het om bij je vader te werken? dubbeltje, dus 22 gulden cent. Theo: Nou, je hebt twee soorten bazen: slechten Theo: 22,3 cent. en heel slechten. Het kan niet slechter dan bij T hel m a: Ja ja ja. Ik d e nk d at h ij d e laatste is i n je eigen vader te werken. Nooit vrij, altijd Amsterdam. werken. Zo was het. Op 1 januari 1985 heb ik de O ek: Nee, er zijn er te n m inste no g twee. Ja m m er winkel van mijn vader overgenomen. dat die van jullie straks weg is. Thelma: Ik kwam in de winkel te werken in 1986. Theo: Nee, nee, hij blijft hangen. We waren in 1980 getrouwd en in 1982 kreeg ik een Oek: Echt waar? kind. Het was toen niet zo normaal dat moeders T heo: Jazeker. Dag e n nacht ko m e n m e nse n voor d e werkte, hoor. Theo richtte zich op de reparaties, deur. Dat ding is al zo oud als ik. Nee, die pomp is straks voor mijn opvolger in dit pand.

En wat gaat er g e b eure n m et je eig e n fi ets m erk— Het Nieuwe Werck? T heo: Dat is gestopt. Volge ns d e co m puter he b ik er 1412 verkocht. Toen ik aankondigde dat de winkel ging sluiten zijn de laatste fietsen de deur uitgevlógen. Update: Slecht nieuws voor fans van ouderwetse luchtauto m ate n voor fietsb a nd e n in A m sterd a m. D e eigenaar van de antiekhandel die het winkeldeel van Grimminck overnam, heeft bij het renoveren de luchtautomaat verwijderd. Nu zijn er nog maar twee werkende luchtautomaten over in Amsterdam: Rijwielhandel Costa (Muiderpoortstation) en Munk Fietsen (Sint Willibrordusstraat). Pete Jord a n Inspired by Amsterdam’s cycling climate I m ove d to A m sterd a m a year ago to pu rsue a i m agine d t h at if I could live in A m sterd a m, I Master’s degree in Environment and Resource would seek out the Fietsersbond in order to tap Management at the Vrije Universiteit. I was into the city’s powerful cycling norm. I had fortunate to receive a Fulbright scholarship hoped I could somehow bottle up some secrets from the U.S. Department of State, which funded a nd instill t h at way of life into my Califor nia n my studies. A core characteristic of the Ful- neighbors to help create a bike friendly haven. bright program is that it encourages cultural Now, after my year here in A m sterd a m, I d ep ar t immersion beyond the classroom and research with an important lesson in Dutch assimilation lab. Due to my experience with a cycling and in the power of persuading people to do the non-profit organization in the San Francisco Bay right t h ing. If you m ake t he m ost sustaina ble, A rea (where I’m originally fro m), I id e nti fie d healt hy, ine x p e nsive a nd efficient m o d e of the Fietsersbond as a potential avenue for transport - cycling - the easiest to do, it will community engagement. Also, as a passionate be illogical to take any other course of action. cyclist, I wanted to contribute to an organiza- You will have captured an audience of devotees, tion that is working to improve conditions for and in the act, drive systematic change that cyclists. lasts.

At the Fietsersbond, I reached out to expats I’ll d early m iss t h is social cycling cli m ate in here and researched their engagement and needs the , and the physical environment in regards to cycling in Amsterdam. I also which supports it. Back home, pending on great established the Fietsersbond’s presence on advances in infrastructure and accessibility, a Facebook and created the pages “Fietspad scoo- d ose of “d o e nor m aal” m ight b e req uire d for ter v rij” a nd “Scooter-free Bike La nes” (Sid e cycling to really take hold. Embracing this note: Please “like” these pages and share them notion abroad would normalize this lifestyle, with your friends!) Out of the surveying of and allow us to live out our own American expats evolved the idea to run bike safety u nd ersta nd ing of “going D utch”: sh aring t he classes for foreigners. Along with other active cost—and subsequently reaping the great bene- members of the Fietsersbond, we developed a fits — of tak ing to t he bike la ne a nd p e d aling bike safety class, which we conducted at the end forward. Lauren Bosche of August for approximately 100 new internatio- nal VU students. (See elsewhere in this Oek.) We intend to offer this course more often in order to help future students feel comfortable in cycling around the city.

To begin my professional career, I will most likely return to the San Francisco Bay Area. No m atter where I live ne xt, t hough, I pla n to continue contributing to cycling efforts. Ever since I realized that I was headed home, my time spent in the saddle here has been framed in a d ifferent light. I now fi nd myself look ing at the blaring differences between cycling here and cycling in the Bay Area. Soon I’ll be wea- ring a helmet, dodging huge potholes and purpo- sefully “buzzed” by the occasional motorist tr ying to d rive m e off t he road. I’m also co m- pelled to consider the less obvious differen- ces, such as the simple ease of biking half an hour to attend a meeting in Amsterdam.

A year and a half ago - back when living in the Netherlands was still but a pipedream - I had Modderen met een verkeer(s/d) model Hoe verbetert de fietsbaarheid door aanpassingen op een schaal vergelijkbaar met de andere aan de infrastructuur? Dat is de vraag waarop maatregelen? Bezuinigt de provincie met dit het rap p or t ‘M eer fiets, m eer stad’ ee n a ntwoord resultaat straks op de aanleg van snelfietsrou- probeert te vinden. tes? Het beziet bij een zestal maatregelen het resultaat voor alle weggebruikers op provinci- Onvoldoende basis aal, gemeentelijk en binnenstedelijk niveau. ‘M eer fiets, m eer stad’ d o et heel forse uitspra- ke n: fietssnelroutes, fietsstrate n e n wegd ek ver- Verrassende uitkomsten betering hebben nauwelijks effect. Wegbeheer- Er wordt gebruik gemaakt van ‘Brutus’, het ders in Utrecht en elders kunnen die resultaten eerste verkeers m o d el d at d e fiets serieus aangrijpen om af te zien van de aanleg van meeneemt in berekeningen. Brutus is ontwikkeld dergelijke voorzieningen. De aannames en het door de provincie Utrecht en het Fins onder- ge br uikte fietsverkeers m o d el m issen vold o end e zoeksbureau Strafica. basis voor dergelijke vergaande negatieve Volge ns b ereke ninge n m et het m o d el zoud e n uitspraken. Van een rapport waarbij vele groe- snelle fietsroutes zinloos zijn en verbreding p eringe n b etrok ke n zijn: het College va n R ijk s- van fietspaden zinniger dan verbetering van het adviseurs, het Planbureau voor de Leefomgeving, wegdek. Hoe aannemelijk zijn die uitkomsten? Ministerie van Infrasturctuur en Milieu en de Procincie Utrecht, zou je een meer afgewogen De maatregelen beoordeling verwachten. Bij de maatregel Wegdek verbetering krijgt 250 km fietsroute in de provincie Utrecht asfalt. Sommige ingrepen gaan heel ver: bijvoorbeeld Brutus ziet weinig verbetering met de verkla- voorrang op álle kruisingen in een groot ge- ring: ‘dat de infrastructuur in Utrecht over bied. Ook als de ingreep volgens het model het algemeen al op een redelijk hoog niveau is.’ effectief blijkt, is de kans op uitvoering van Is d at zo? En gaat d e ge m ee nte of d e provincie deze kostbare, veel weerstand uitlokkende met dit resultaat nu bezuinigen op onderhoud ingreep minimaal. Het is onzeker of het effect van fietsroutes? voldoende behouden blijft bij minder ingrijpen- De ingreep Fietspad verbreding treft 500 km de, gemakkelijker uitvoerbare maatregelen. De fietspad. Dit heeft een ‘zeer sterk effect op positieve resultaten van het rapport blijven zo alle modaliteiten en op alle schaalniveaus.’ theoretische bespiegelingen. Daarmee schiet de Nader bezien omvat deze ingreep ook een vermin- fietser weinig op. Ja m m er, wa nt d e uitspraak d at dering van de vertraging bij knooppunten met fietsers op de kruisingen nog veel te winnen 30%. Ver warre nd, wa nt welk va n d ie 2 m aatrege- hebben, verdient beter. len heeft nou welk effect? Roland Haffmans Bij de maatregel Voorra ng voor fietsers o p alle kruispunten binnen 12 km vanaf de Dom, is er voor fietsers hele m aal gee n ver traging m eer op Fietsverkeersmodel kruispunten. Volgens Brutus is het effect van In bestaande verkeersmodellen staat d eze m aatregel vergelijk b aar m et d ie bij fiets- d e auto ce ntraal, fi les voorko m e n of pad verbreding en de daaraan gekoppelde 30% verminderen is het kernpunt. Een m ind er k noop pu nt ver traging. Vo eg t no g m ind er langere route is voor auto’s nauwe- vertraging op kruisingen dus nauwelijks iets lijks van belang. to e aa n d e fietsb aarheid? Voor fietsers telle n kor te aa ntrek ke- Overigens is het fundamenteel onmogelijk om lijke routes met weinig hinder van fietsers op alle k r uisinge n voorra ng te geve n. bv een slecht wegdek en ongehinderd Fietsers kruisen elkaar namelijk ook. d oor fietse n m et weinig stops wél Om het effect van Fietssnelroutes te bepalen zwaar. Ook voorzieningen zoals wordt slechts één route bezien, de 22 km lange winkels onderweg bevorderen het route Utrecht-Amersfoort, mét voorrang op de routege br uik. In ee n fietsverkeers- kruispunten. Het rapport stelt dat de model moeten deze routekenmerken fietsbaarheid niet verbetert. Waarom neemt men dus goed worden meegenomen. gee n provinciaal netwerk va n snelle fietsroutes Knelpunten Centrum De opstelruimtes rond het kruispunt Czaar Opgelost Peterstraat – Cr uq uiusk ad e - Eila nd e n b oulevard zijn vergroot, zodat het oversteken makkelijker West gaat. Markeringen geven aan waar je het pad De Houtmankade is voorzien van een mooi, breed m o et v rijhoud e n voor a nd ere fietsers. D e over- tweerichtings fietsp ad. Er lig t nu ee n co m for ta- steek va n d e Czaar Peterstaat is tweerichting bele route van Westerpark naar de , geworden tot in de Blankenstraat, wat een die zich zomaar zou kunnen ontpoppen als snelle betere verbinding oplevert met het oostelijk route naar bijvoorbeeld het Stenen Hoofd. deel van de . Hierdoor is A llee n, o m va naf d e M irakel br ug op het fietspad bijvoorbeeld de nieuwe Vomar aan de Cruquiuska- te komen, moet je twee keer een lus maken om de de uitstekend te bereiken. weg over te steken. En je zit nog met verkeers- lichten bij de Tasmanstraat. Maar zoals gezegd, de Houtmankade zelf is mooi.

De Sarphatistraat tussen Weesperplein en Alexanderplein was eigenlijk geen knelpunt maar is tóch opgelost. Het traject is onderdeel van de Binnenring en heeft rood asfalt gekregen, inclusief een aantal snelheidsremmers voor het autoverkeer. Sindsdien wordt het aangemerkt als Het Oostelijk deel van de Kinkerstraat (tussen fietsstraat. De Fietsersbond vindt dat de ge- Bilderdijkstraat en Nassau kade) is fraai meente te snel met het ontwerp ingestemd heeft. heringericht. Er zijn bre d e fietsstroke n geko- Dat heeft gevolgen ook elders, omdat de Sarpha- men, het autoverkeer rijdt er slechts in één tistraat dient als een pilot voor de rest van de richting (stad in) en moet de rijbaan delen met Binnenring, waar de omstandigheden ongunstiger het openbaar vervoer. Obstakels zijn nog wel de zijn. Rood asfalt is geen oplossing. Doorgaand verkeerslichten bij de Nassaukade en het laden autoverkeer moet eruit. Gebaat bij deze wegin- e n losse n op d e fietsstroke n. We zijn b e nieuwd deling is het openbaar vervoer. Het heeft een naar de ervaringen. eigen vrije baan gekregen, waar trams 50 km per uur rijden door een gebied waar verder een limiet geldt van 30 km. West De verkeerslichten bij de Muiderpoort zijn Fietsers tussen Centrum en de Hempont stuiten gedoofd. Dit smaakt naar meer! Wel zullen dan als gevolg van langdurige werkzaamheden bij de de vaak korte stukjes fietspad bij kruispunten Spaarndammerdijk op een afzetting. Aan de moeten worden opgeheven of rechtgetrokken, zuidkant is de route afgesloten tussen de zodat je ook écht kan doorfietsen. Nieuwe Hemweg en de Zaanstraat langs werkplaats NS, Brediusbad, Arthotel tot eind november. Zuid Fietsers richting stad moeten de Nieuwe Hemweg Het v ro egere fietsp ad d oor het Beatri x park, waar oversteken ter hoogte van de Gamma en rijden bovenop de nieuwe kantoren van Akzo en Stibbe dan aan de noordzijde van de drukke weg, totdat zijn gebouwd, is teruggelegd. Meer hierover ze die bij de Oostzaanstraat weer terug kunnen elders in deze OEK. oversteke n. Ko m e nd uit d e stad via d e ‘fiets- straat Zaanstraat’ kun je bij de Spaarndammer- straat alleen nog rechtsaf. Nieuw Noord Fietsers uit Noord die ten westen van Centrum zijkanaaal I wonen hebben dubbele knelpunten: Het recent gemaakte tweerichting fietspad vanaf de brug van de Klaprozenweg over het zijkanaal d e Czaar Petersraat la ngs d e noord zijd e va n d e is wege ns la ngdu rige werkzaa m he d e n voor fietsers Cr uq uiusk ad e stopt a br upt bij d e Bla nke nstraat. geslote n, waard oor ze fl ink m o ete n o m rijd e n. Wie vanaf de Vomar verder oostwaarts wil (Fu- Bovendien is de NDSM pont verboden voor fietsers nen) moet of terugrijden via het kruispunt bij als er een groot festival plaatsvindt op het d e Czaar Peterstaat (d rie keer oversteke n), of NDSM terrein. Dat moet beter! ee n eind sp ook fietse n.Wie d aarentege n va naf d e Vomar westwaarts wil maar het kruispunt Czaar Peterstraat wil mijden en dus binnendoor fietst Onopgelost via d e r ustieke fietsroute over O oste n bu rg e n Witte n bu rg, m o et in d e Eerste Co e hoor nstraat met z’n zwaarbeladen fiets over een bijzonder akelig, steil drempeltje: een crime voor wie boodschappen bij zich heeft, voor talloze ouders met kinderen op de nabij gelegen basis- school, en voor iedereen die gewoon comfortabel fietsen wil.

Oost De oversteek van de Insulindeweg bij het Mui- derpoortstation is versoepeld. Uitkijken blijft geboden, want de talrijke bussen en trams maken de omgeving onoverzichtelijk. Desondanks is het oversteken thans veiliger en comfortabeler dan voorheen. Ja n Pieter Nepveu Nieuwe Amsterdammers op de fiets

Ku nste naar Inti Her na nd ez uit Cu b a k wa m in 2005 naar Amsterdam, met een werkbeurs voor de Rijksacademie. Hij woont hier nog steeds, met zijn gezin in Oud-West en exposeert zowel in Cu b a als in Ne d erla nd.

Wa n ne er koc ht je je e erst e fi ets? ‘In de eerste week dat ik hier was. Een vriend, die veronderstelde dat ik als Cubaanse kunste- naar wel straatarm zou zijn, nam me mee naar een afgelegen plek waar je fietsen kon krijgen voor 25 eu ro. Ik he b zwaar voor d eze aa nkoop geboet want deze fiets werd direct gestolen. M ijn d rie volge nd e fietse n, d ie ik wel legaal h ad aangeschaft, was ik ook snel kwijt. Toen had ik d eze m aatsch ap pij. Het is altijd crisis: fi na nci- eind elijk d oor d at ik m ijn fiets erge ns aa n m o est ële crisis, eurocrisis, vluchtelingencrisis, vastmaken. ‘ terrorismecrisis – probeer dan maar eens rustig te blijven. Zelf probeer ik in het verkeer Wordt er in Cu ba g e fi etst? relaxt te zijn. Als ik op de fiets in conflict ‘In Hava na niet, d aa r is het leve nsgevaa rlijk e n dreig te komen met een andere verkeersdeelne- de afstanden zijn ook te groot. De meeste mer dan ga ik niet driftig bellen, maar ik laat mensen nemen daar lijntaxi’s: een soort groep- de ander gewoon voorgaan. Als ik lopend het staxi’s die de hele dag dezelfde route rijden. zebrapad wil oversteken en er komt een fietser Zodra je in de buurt van je bestemming bent aa n, d a n ge b aar ik: fiets m aar lek ker d oor hoor. stap je uit. In Sa nta Clara, waar ik va nd aa n Voor ee n vo etga nger is eve n in houd e n i m m ers kom, is het rustiger en daar zie je ook meer m ak kelijker d a n voor ee n fietser.’ fietsers. Zelf neem ik tegenwoordig een Brompton m ee als ik naar Cu b a ga. Ik m erkte d at ik d e Heb je nog een boodschap voor de fietsende fiets daar echt miste en ook dat ik sloom werd Amsterdammer? zonder fiets, en zwaarder. Geniaal en prachtig Een vriend van mij, een succesvolle dertiger, ontwerp trouwens, die Bromptons. En ze rijden liet me laatst plaatjes zien van een nieuw h e e rl ijk.’ speeltje dat hij wilde kopen: een nieuw model auto, electrisch dus milieubewust, strak Wat vind je va n het fi etskli m aat in A m st erd a m? ontwerp, kijk eens hoe cool enz enz. Kortom, hij ‘Geweldig, jullie hebben werkelijk geen idee wilde dat ding en ik moest de aankoop goedkeu- hoe goed het hier geregeld is. Alles in deze ren. ‘Als je zo graag milieubewust en cool wil stad is erop gericht d at je je op d e fiets snel zijn, waarom ga je dan niet gewoon fietsen?’ zei en veilig kunt verplaatsen. Er zijn weinig plek- ik. Hij heeft de auto niet gekocht. Zo zie je ke n op d e wereld waar je ap ar te fietsp ad e n he bt, maar weer, lang niet iedereen heeft in de gaten laat staa n fietsp ad e n d ie tusse n d e sto ep e n hoe fantastisch het hier voor fietsers is. Je geparkeerde auto’s zijn aangelegd, zodat er kunt je gezond, snel en goedkoop verplaatsen echt bijna niets onaangenaams meer kan gebeu- met het meest milieuvriendelijke vervoermiddel ren. Laatst zag ik zelfs een straat die over de dat er nog bestaat, en je werkt nog aan je volle breedte een fietspad was geworden. Dit conditie ook. De samenleving maakt je dat zeg t m ij d at d e ge m ee nte b ezig is fietsers allemaal mogelijk – ook vanuit eigenbelang voorrang te geven en het auto’s moeilijker te natuurlijk, want fietsers belasten de publieke maken. En dat zal ook wel moeten want een grote r ui mte veel m ind er e n fitte bu rgers zijn go e d stad die auto’s prioriteit geeft wordt al snel voor de maatschappij als geheel. Tja, als ik in onleefbaar.’ ee n fi losofi sche ste m m ing b e n d a n d e nk ik wel eens: de voorzienigheid heeft het zo gewild dat Wat vind jij va n d e v e elg e hoord e klac ht d at Nederland de wereld zou laten zien wat een A m st erd a m m ers o p d e fi ets on b esc hoft zijn? zege n fietse n is voor alles e n ie d eree n. Waaro m ‘Dat heeft volge ns m ij niets m et fietse n of m et anders is jullie land zo plat?’ Amsterdammers te maken, maar met de drukte in Johanna Kroon Afgunst

Ik b e n jalo ers op d e to eriste n d ie naar Afsluitdijk en namen daarna de boot naar A m sterd a m ko m e n, ee n fiets hu re n e n vak a n- Terschelling. Va nd aar stake n we over naar tie viere n m et d oor d e stad fietse n. Ja, ja, Vliela nd e n Te xel, en op elk va n d ie ik weet dat ik als ware Amsterdammer zo eila nd e n k a m p eerd e n e n fietste n we ee n niet hoor te d e nke n. Ik m o et juist ee n paar dagen. hekel hebben aan die massa’s op hun huur- Fietsen op Vlieland was natuurlijk gewel- fietsen en klagen over de overlast die die dig. Met de betrekkelijk korte afstanden, toeristen ons bezorgen. Vervloeken moet ik nauwelijks motorvoertuigen en fietspaden ze om de manier waarop ze tergend langzaam d oor duin e n b os valt er voor ee n fietser en roekeloos door de straten van Amsterdam niks te klagen. En toch, ook tijdens dat zwalken. uitstapje m erkte ik d at ik het fietse n in En ja hoor, d e to eriste n op huu r fietse n Amsterdam miste. ergeren me wel degelijk. Het zijn er gewoon De eerste dag na thuiskomst, heb ik niets zoveel. En als ik achter zo’n kudde kom anders gedaan dan de hele stad doorkruisen vast te zitten, klaag ook ik heus wel, zij op de fiets. En onderweg lette ik speciaal het mompelend. op d e to eriste n op hu n huu r fietse n. So m m i- Maar toch ben ik tegelijkertijd jaloers op gen reden pijnlijk sloom, anderen wankel- ze. den op hun twee wielen als een peuter die Deze zomer was ik vaker buiten Amsterdam z’n eerste stapjes doet. Er waren er zelfs op reis dan ik gewoon ben. In Duitsland, d ie nooit eerd er ge fietst leken te he b b e n. Griekenland en Finland kwam ik vooral op Maar toch, een hoop van die toeristen plekken terecht die niet uitnodigen tot hadden daarbij een brede glimlach op hun het fietse n waar ik in A m sterd a m zo va n gezicht. ge niet. In Griek se ste d e n leek fietse n d é Ik zag dat en voelde afgunst. Zij konden m a nier o m v ro eg aa n je eind te ko m e n. In ge nieten va n hu n vak a ntie fietse nd d oor- een Duits dorp bovenop een berg was alles brengen in een stad die vrijwel zeker zó dichtbij dat fietsen zinloos was. En fietsvriendelijker was dan de stad waar ze vanuit een Finse hut, verplaatste ik me woonden. En eigenlijk is dat – besefte ik voornamelijk per roeiboot of op blote − wat ik op vakantie zou willen: naar een voeten wandelend in het naaldbos erom grote stad gaa n waar het fietse n m ak kelij- heen. ker en veiliger en leuker is dan waar ik Aan het eind van elke reis voelde ik iets woon. Maar ik woon al in de fietshoofdstad kriebelen. Ik wilde me weer op de fiets van de wereld, en zo´n vakantie lijkt dus kunnen verplaatsen. En meteen bij terug- geen optie voor mij. keer in Amsterdam sprong ik op mijn fiets Daarom zal ik me voorlopig moeten behelpen en was het weer zoals het zijn moest. m et lol he b b e n in het fietsen in A m sterd a m zonder er onderuit te kunnen al die vro- Maar niet al mijn zomerreisjes waren lijke to eriste n op hu n huu r fietse n te fietsloos. Mijn zoon en ik fietsten over de moeten zien – en te benijden.

Pete Jord a n