Bir Hindu Akimi Olan Arya Samaj Ile Müslümanlar Arasindaki Dinî Diyalog Ve Tartişmalar

T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI DİNLER TARİHİ BİLİM DALI BİR HİNDU AKIMI OLAN ARYA SAMAJ İLE MÜSLÜMANLAR ARASINDAKİ DİNÎ DİYALOG VE TARTIŞMALAR HAZIRLAYAN Haneef CHUNDUNNUMMAL MUHAMMAD DOKTORA TEZİ DANIŞMAN PROF. DR. MUSTAFA SAMİ BAYBAL KONYA-2019 T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü ÖZET Haneef CHUNDUNNUMMAL MUHAMMAD Adı Soyadı Numarası 148102013071 Ana Bilim / Bilim Dalı FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ / DİNLER TARİHİ Tezli Yüksek Lisans Programı Doktora X Öğrencinin Tez Danışmanı Prof. Dr. Mustafa Sami BAYBAL BİR HİNDU AKIMI OLAN HAREKETİ ARYA SAMAJ İLE Tezin Adı MÜSLÜMANLAR ARASINDAKİ DİNÎ DİYALOG VE TARTIŞMALAR Hint Alt Kıtası, tarihin farklı dönemlerinde birçok medeniyet ve kültüre ev sahipliği yapmış olan kadim bir coğrafyadır. Hâlen bu bölgede, başta Hinduizm ve İslam olmak üzere birçok din ve ideolojiye mensup milyonlarca insan yaşamaktadır. Hint Alt Kıtası’ndaki dinlerin bilinen en eskisi olan Hinduizm, bu bölgede farklı zamanlarda zuhur eden dinlerin etkisi altında gelişmiş bir din ya da bir hayat tarzı olarak değerlendirilebilir. Bu din, Kıtaya daha sonra gelip yayılan İslam ve Hristiyanlık gibi dinlerle etkileşim içinde olmuştur. Bu etkileşim neticesinde Hinduizm içinde birçok din ve reformcu hareket ortaya çıkmıştır. Hinduizm de ortaya çıkan önemli reformcu hareketlerinden biri de, XVIII. yüzyılda Svami Dayananda Sarasvati tarafından kurulan Arya Samaj Hareketi’dir. Bu hareket, Hinduizm’i batıl inanç ve uygulamalardan ve yabancı dinlerin etkisinden arındırmayı hedefleyerek Veda merkezli bir din anlayışını savunmaktadır. Bu hareketin kurucusu Svami Dayananda, kendisinin başyapıtı olan “Satyarta Prakaş” adlı eserinde farklı dinlerin ve mezheplerin yanısıra İslam'ı da eleştirmiştir. Doğal olarak, dönemin büyük Müslüman âlimlerden Kâsım Nanevtevî ve Senâullâh el- Amritsarî gibi âlimler bu eleştirilere hem sözlü hem de yazılı yollarla cevap vermişlerdir. Çalışmamızda, Hinduizm’in tarihsel gelişimi, Hindu-Müslüman ilişkileri, Arya Samaj Hareketi ve İslam karşıtı faaliyetleri ve bunlara Müslüman âlimlerin tepkileri üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Hindu-Müslüman ilişkileri, Arya Samaj Hareketi, Svami Dayananda Sarsvati, Satyarta Prakaş, Kasım Nanevetevî, Senâullah el-Ael mritsarî T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü ABSTRACT Name and Surname Haneef CHUNDUNNUMMAL MUHAMMAD Student Number 148102013071 Religious And Philosophical Studies/ History Of Religion Department Master’s Degree (M.A.) Study Programme Doctoral Degree (Ph.D.) X Author’s Supervisor Prof. Dr. Mustafa Sami BAYBAL Title of the RELIGIOUS DIALOGUE AND DEBATES BETWEEN Thesis/Dissertation MUSLIMS AND ARYA SAMAJ, THE HINDU MOVEMENT The Indian Subcontinent, the geography that has a deep-rooted civilization hosted many cultures and religions in different periods of history. There are still millions of people in this region who follow various religions and ideologies, especially Hinduism and Islam. Hinduism, the oldest religion in the Indian Subcontinent, can be regarded as a religion or a lifestyle developed under the influence of different religions and cultures that emerged at different times. Religions such as Islam and Christianity, which are important religions in the case of followers, have also come and spread in the Indian Sub-Continent in different periods of history. Thus, as a result of interactions with different religions, many religions and reformist movements were emerged within Hinduism. One of the important reformist movements that emerged in Hinduism was the Arya Samaj Movement which was founded by Swami Dayananda Sarasvati in the 18th century. This movement advocates a Veda-centered religion that was purified from superstition and free from the influence of foreign religions. Svami Dayananda, the founder of this movement, criticized Islam as he allocated a special chapter for it in his masterpiece “Satyarta Prakash”. However, Muslim scholars such as Qasim Nanawtawi and Sanaullah al- Amritsari responded to these criticisms very effectively. Our study focuses on the historical development of Hinduism, Hindu Muslim relations, Arya Samaj Movement and its anti-Islamic activities, and the reaction of Muslim scholars. Key Words: Hindu-Muslim Relation, Arya Samaj Movement, Swami Dayananda Saraswati, Satyarta Prakaş, Kasım Nanootawi, Sanaullah al- Amritsari i İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ................................................................................................................................................... v KISALTMALAR .................................................................................................................................. vii GİRİŞ ...................................................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM ................................................................................................................................ 11 HİNDU-MÜSLÜMAN İLİŞKİLERİ (1875-1947) ............................................................................... 11 1.1. Hint Alt Kıtasında İslâm Öncesi Dinî Yapı: Hinduizm’in Tarihsel Gelişimi ............................ 11 1.1.1. Giriş .................................................................................................................................... 11 1.1.2. Hint Dinlerinin Kaynağı ..................................................................................................... 15 1.1.2.1. Av Toplulukları ............................................................................................................ 15 1.1.2.2. Tarım Topluluğu .......................................................................................................... 15 1.1.2.3. Hint-Avrupa Etkisi ....................................................................................................... 16 1.1.3. Hinduizm’in Tarihsel Gelişimi ........................................................................................... 17 1.1.3.1. Klâsik Dönem .............................................................................................................. 18 1.1.3.1.1 Veda Dönemi (M.Ö. 2000/1500-M.Ö. 400/500) .................................................... 18 1.1.3.1.2 Sutralar/Vedangalar Dönemi (M.Ö. 500/400 – M.Ö. 200) .................................... 23 1.1.3.1.3 İtihasalar/ Destanlar Dönemi (M.Ö.-200-M.S. 300) .............................................. 24 1.1.3.1.4 Puranalar dönemi (M.S. 300-750) .......................................................................... 24 1.1.3.1.5. Hint Felsefe Okulları ............................................................................................. 25 1.1.3.1.6. Temel Hindu Mezhepleri ...................................................................................... 26 1.1.3.1.6.1. Vişnuculuk ..................................................................................................... 26 1.1.3.1.6.2 Şivacılık .......................................................................................................... 28 1.1.3.1.6.3 Şakticilik ......................................................................................................... 30 1.1.3.2.Ortaçağ Dönemi (M.S. VI.YY-XIX.YY) ...................................................................... 32 1.2. Hindistan’a İslâm’ın Girişi ........................................................................................................ 33 1.2.1. Hindistan'da Tasavvuf ve Önemli Sûfî Tarikatları .............................................................. 36 1.2.1.1. Sûfîlerin Rolü ............................................................................................................... 39 1.2.1.1.1. Güney Hindistan ................................................................................................... 40 1.2.1.1.2. Kuzey Hindistan .................................................................................................... 42 1.2.2. Hindistan’a İslâm’ın Girişi; Fetihler ................................................................................... 44 1.2.2.1. Giriş ............................................................................................................................. 44 1.2.2.2. Gazneliler ..................................................................................................................... 48 1.2.2.3. Gurlular ........................................................................................................................ 49 1.2.2.4. Delhi Sultanlığı ............................................................................................................ 51 1.2.2.5. Babür Devleti ............................................................................................................... 56 1.3. Hindu-Müslüman İlişkileri ......................................................................................................... 58 ii 1.3.1. Hinduizm’in İslâm’a Bakışı ................................................................................................ 59 1.3.2. Dinî Etkileşim ..................................................................................................................... 62 1.3.3. Kültürel Etkileşim ............................................................................................................... 66 1.3.4. Hindu-Müslüman Çatışması ..............................................................................................

Load more