Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie na lata 2016-2026

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Dokument został opracowany przez:

Studio Diagnozy i Profilaktyki

30-011 Kraków ul. Oboźna 17/5 tel. (12) 446-42-60

1 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Spis tre ści

Istota i znaczenie Strategii dla rozwi ązywania problemów społecznych w gminie Pobiedziska ...... 3 Podstawa formalna tworzenia Strategii ...... 5 Dokumenty europejskie ...... 5 Dokumenty krajowe ...... 7 Dokumenty regionalne i wojewódzkie ...... 7 Krajowe regulacje prawne ...... 7 Zasady pracy nad dokumentem ...... 9 Struktura demograficzna i podstawowe dane o mieszkańcach ...... 10 Diagnoza warunków życia mieszka ńców oraz istniej ących problemów społecznych w gminie Pobiedziska ...... 16 Wykluczenie społeczne ...... 27 Infrastruktura ...... 46 Analiza szans, zagro żeń, mocnych oraz słabych strony gminy Pobiedziska ...... 48 Zało żenia Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016- 2026 ...... 53 Realizacja Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016- 2026 ...... 62 Monitoring Strategii ...... 62 Ewaluacja Strategii ...... 63 Źródła finansowania ...... 64 Wska źniki monitoruj ące ...... 65 Harmonogram Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016- 2026 ...... 66 Podsumowanie ...... 77

2 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Istota i znaczenie Strategii dla rozwi ązywania problemów społecznych w gminie Pobiedziska

W naukach społecznych funkcjonuje wiele definicji polityk publicznych. Według Kurzynowskiego to działalno ść pa ństwa, samorz ądów i organizacji pozarz ądowych zmierzaj ąca do kształtowania ogólnych warunków pracy i bytu ludno ści, prorozwojowych struktur społecznych oraz stosunków społecznych opartych na równo ści i sprawiedliwo ści społecznej, sprzyjaj ących zaspokajaniu potrzeb społecznych na dost ępnym poziomie. 1 Definicja ta składa si ę z trzech znacz ących celów: dbało ść o warunki bytu, prorozwojowe struktury i stosunki społeczne. Pierwszy punkt odwołuje si ę do troski pa ństwa o to, by ludno ść miała mo żliwo ść zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencjalnych poprzez prac ę zarobkow ą, emerytury, renty lub świadczenia społeczne. Dbało ść o prorozwojowe struktury oznacza zorientowanie na ukształtowanie kapitału ludzkiego. Z kolei trzeci cel odnosi si ę do potrzeby formowania stosunków społecznych w oparciu o zasad ę sprawiedliwo ści oraz równo ści szans. Według Knoepfel i Larrue polityka publiczna to seria spójnych decyzji lub działa ń podj ętych lub przeprowadzonych przez ró żnych aktorów publicznych (lub czasem prywatnych), których zasoby, powi ązania instytucjonalne i interesy s ą ró żne, w celu rozwi ązania w zamierzony sposób problemu, który został politycznie zdefiniowany jako zbiorowy. Decyzje te zapocz ątkowuj ą seri ę sformalizowanych działa ń, których celem jest zmiana zachowa ń grup społecznych, które uznaje si ę za źródło problemu lub w których upatruje si ę rozwi ązanie problemu zbiorowego, realizowanych w interesie grup społecznych, które do świadczyły negatywnych skutków problemu, który jest przedmiotem zainteresowania .2 W ramach formowania polityk publicznych nale ży wymieni ć konstytutywne elementy, które do niej nale żą , a mianowicie jest to m.in. pojawienie si ę decyzji oraz intencji politycznych, które są spójne w swoim zamierzeniu. Musz ą one zosta ć podj ęte przez aktorów publicznych na ró żnym poziomie konkretyzacji o charakterze sformalizowanym. Maj ą one na celu kształtowanie zachowania grupy docelowej (pierwotnie scharakteryzowanych interesariuszy) w celu rozwi ązania wcze śniej zdefiniowanego problemu. Aktorami publicznymi odpowiedzialnymi za formowanie i realizowanie polityk publicznych jest pa ństwo, samorz ądy oraz organizacje pozarz ądowe. Nale ży pami ęta ć, że nawi ązanie poprawnych relacji i odpowiedniego stopnia współpracy pomi ędzy tymi instytucjami, poprawia efektywno ść i skuteczno ść podejmowanych działa ń.

1 Kurzynowski A. (2001) Polityka społeczna- podstawowe pojęcia i zakres. W: Kurzynowski A. (red.), Polityka społeczna. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego SGH, s. 11. 2 Knoepfel, Larrue, Varone, Hill 2007 3 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Ustawa o pomocy społecznej 3 nakłada na gminy obowi ązek opracowania i realizacji Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Art. 16 b wymienionej powy żej ustawy okre śla istotne elementy, które powinny znale źć si ę w dokumencie Strategii. Skuteczna polityka społeczna powinna opiera ć si ę na rozpoznaniu rzeczywistych zjawisk i problemów społecznych wyst ępuj ących w danej społeczno ści lokalnej oraz ocenie znaczenia i roli czynników warunkuj ących te zjawiska.

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych to usystematyzowana, długoterminowa i perspektywiczna koncepcja polityki społecznej, maj ąca na celu obj ęcie wsparciem osoby zagro żone lub dotkni ęte wykluczeniem społecznym oraz stworzenie optymalnych warunków dla funkcjonowania społeczno ści lokalnej. Głównym zadaniem strategii jest wyrównanie szans społecznych mieszka ńców gminy dzi ęki efektywnej współpracy wszystkich partnerów działaj ących w obszarze polityki społecznej. Opracowanie Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych jest konstytutywnym elementem formowania polityk publicznych. Identyfikacja oraz weryfikacja istniej ących problemów społecznych jest nieodł ącznym elementem polityki skierowanej do grup osób wykluczonych oraz szczególnie nara żonych na marginalizacj ę. Kolejnym krokiem we wdra żaniu polityk publicznych jest wprowadzanie w życie okre ślonych rozwi ąza ń, w tym dostarczanie odpowiednich zasobów finansowych, ludzkich i organizacyjnych. W celu identyfikacji oraz usuwania przeszkód we wdra żaniu wypracowanych decyzji niezb ędny jest monitoring działa ń. Ko ńcowym rezultatem wprowadzenia polityk publicznych powinien by ć raport ewaluacyjny, który zawiera ocen ę efektywno ści, trafno ści, skuteczno ści i u żyteczno ści wypracowanych rozwi ąza ń. Poni ższy graf prezentuje przebieg pracy nad tworzeniem niniejszego dokumentu.

Analiza Analiza danych Cele SWOT zastanych

3 Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tj. Dz. U. 2015 r., poz. 163.) 4 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Podstawa formalna tworzenia Strategii

Priorytetowe kierunki zawarte w Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w gminie Pobiedziska oraz planowane w ich ramach przedsi ęwzi ęcia s ą zgodne z kierunkami polityk w sferze społecznej zawartymi w dokumentach strategicznych formułowanych i realizowanych na poziomie Unii Europejskiej, na poziomie kraju, na poziomie regionalnym oraz lokalnym. Niniejszy rozdział przedstawia opis podstawowych dokumentów strategicznych, które stanowi ą przesłanki dla niniejszej strategii.

Dokumenty europejskie

Kluczowym programem społeczno-gospodarczym Unii Europejskiej jest Strategia Europa 2020. Jest ona nowym długookresowym programem rozwoju, zast ępuj ącym przyj ętą w 2000 roku Strategi ę Lizbo ńsk ą. „ Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowa żonego rozwoju sprzyjaj ącego wł ączeniu społecznemu podkre śla znaczenie współdziałania pa ństw członkowskich na rzecz wychodzenia z kryzysu oraz wdra żania reform, w odpowiedzi na wyzwania zwi ązane z globalizacj ą, starzeniem si ę społecze ństw oraz rosn ącą potrzeb ą racjonalnego wykorzystywania zasobów. Wyznaczone zostały trzy podstawowe, wzajemnie wzmacniaj ące si ę priorytety:

− wzrost inteligentny, czyli rozwój oparty na wiedzy i innowacjach, − wzrost zrównowa żony, czyli transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystaj ącej z zasobów i konkurencyjnej, − wzrost sprzyjaj ący wł ączeniu społecznemu, wspieranie gospodarki charakteryzuj ącej si ę wysokim poziomem zatrudnienia i zapewniaj ącej spójno ść gospodarcz ą, społeczn ą i terytorialn ą.

Komisja Europejska opracowała wska źniki, które maj ą na celu monitorowanie post ępów w realizacji powy ższych priorytetów- są to cele, okre ślone na poziomie całej Unii Europejskiej, mianowicie 4:

− osi ągni ęcie wska źnika zatrudnienia na poziomie 75%; − poprawa warunków prowadzenia działalno ści badawczo– rozwojowej, w tym przeznaczanie 3% PKB UE na inwestycje w badania i rozwój;

4 http://www.mg.gov.pl/Bezpieczenstwo+gospodarcze/Strategia+Europa+2020 dostęp 30.04.2015 r. 5 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

− zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990 r.; zwi ększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zu życiu energii; d ąż enie do zwi ększenia efektywno ści energetycznej o 20%; − podniesienie poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez zmniejszenie odsetka osób przedwcze śnie ko ńcz ących nauk ę do poni żej 10% oraz zwi ększenie do co najmniej 40% odsetka osób w wieku 30−34 lat maj ących wykształcenie wy ższe; − wspieranie wł ączenia społecznego, zwłaszcza poprzez ograniczanie ubóstwa, maj ąc na celu wyd źwigni ęcie z ubóstwa lub wykluczenia społecznego 20 milionów obywateli. 5 Podstawowymi instrumentami realizuj ącymi cele zawarte w strategii s ą Krajowe Programy Reform, opracowywane przez pa ństwa członkowskie oraz inicjatywy przewodnie, przygotowywane przez Komisj ę Europejsk ą, a realizowane na poziomie Unii Europejskiej, pa ństw członkowskich, regionalnym oraz lokalnym. Inicjatywy przewodnie to:

∑ Unia innowacji – poprawa warunków ramowych dla innowacji oraz wykorzystanie innowacji do rozwi ązania najwa żniejszych problemów społecznych i gospodarczych wskazanych w strategii Europa 2020; ∑ Mobilna młodzie ż – poprawa jako ści na wszystkich poziomach edukacji i szkole ń oraz zwi ększanie atrakcyjno ści europejskiego szkolnictwa wy ższego na arenie mi ędzynarodowej; ∑ Europejska agenda cyfrowa – osi ągni ęcie trwałych korzy ści gospodarczych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego, opartego na dost ępie do szerokopasmowego Internetu; ∑ Europa efektywnie korzystaj ąca z zasobów – wsparcie zmiany w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i efektywniej korzystaj ącej z zasobów środowiska oraz d ąż enie do wyeliminowania zale żno ści wzrostu gospodarczego od degradacji środowiska przyrodniczego; ∑ Polityka przemysłowa w erze globalizacji – poprawa warunków dla przedsi ębiorczo ści, zwłaszcza M ŚP oraz wsparcie rozwoju silnej bazy przemysłowej, zdolnej do konkurowania w skali globalnej; ∑ Program na rzecz nowych umiej ętno ści i zatrudnienia – stworzenie warunków do unowocze śnienia rynków pracy, przez ułatwienie mobilno ści pracowników i rozwój ich umiej ętno ści, w celu zwi ększenia poziomu zatrudnienia oraz zapewnienie trwało ści europejskich modeli społecznych;

5 ibidem. 6 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

∑ Europejski program walki z ubóstwem – zapewnienie spójno ści gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez pomoc osobom biednym i wykluczonym oraz umo żliwienie im aktywnego uczestniczenia w życiu ekonomicznym i społecznym .6

Dokumenty krajowe

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w gminie Pobiedziska uwzgl ędnia zapisy poni ższych dokumentów krajowych:

Strategia Długookresowa Kraju Polska 2030 Strategia Średniookresowa Kraju Polska 2020 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony, Gminy, Obszary Wiejskie Krajowy Program Reform KRR Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020 Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomani na lata 2011-2016 Narodowy Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2015 Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego

Dokumenty regionalne i wojewódzkie

Regionalny Program Operacyjny Województwa Wielkopolskiego na lata 2014 + Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku Strategia Polityki Społecznej dla Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku Diagnoza Lokalnych Zagro żeń Społecznych w Gminie Pobiedziska 2015

Krajowe regulacje prawne

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w gminie Pobiedziska uwzgl ędnia powszechnie obowi ązuj ące przepisy prawa, a w szczególno ści:

− przepisy o samorz ądzie gminnym,

6 http://www.mg.gov.pl/Bezpieczenstwo+gospodarcze/Strategia+Europa+2020 7 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

− przepisy o finansach publicznych, − przepisy o pomocy społecznej, − przepisy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zast ępczej, − przepisy o świadczeniach rodzinnych, − przepisy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, − przepisy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, − przepisy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, − przepisy o ochronie zdrowia psychicznego, − przepisy o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, − przepisy o przeciwdziałaniu narkomani, − przepisy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, − przepisy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, − przepisy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, − przepisy o zatrudnieniu socjalnym, − przepisy o spółdzielniach socjalnych, − przepisy o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie, − przepisy o dochodach jednostek samorz ądu terytorialnego, − przepisy o post ępowaniu administracyjnym, − przepisy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze ń Społecznych, − przepisy o dodatkach mieszkaniowych, − przepisy o systemie ubezpiecze ń społecznych, − przepisy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy, − przepisy o post ępowaniu w sprawach nieletnich, − przepisy o systemie o światy, − przepisy - Kodeks cywilny, − przepisy - Kodeks rodzinny i opieku ńczy.

.

8 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Zasady pracy nad dokumentem

Niniejszy dokument został opracowany na podstawie danych statystycznych Głównego Urz ędu Statystycznego oraz sprawozda ń z realizacji programów, a tak że dokumentu Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych 2015 przygotowanego przez Studio Diagnozy i Profilaktyki w Krakowie w oparciu o badania przeprowadzone wśród dorosłych mieszka ńców gminy, pracowników punktów sprzeda ży alkoholu i wyrobów tytoniowych oraz uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych z gminy Pobiedziska. W szkołach podstawowych przebadano 140 uczniów, w szkołach gimnazjalnych 164 uczniów, natomiast w grupie dorosłych mieszka ńców gminy przebadano 103 osoby. Kwestionariusz ankiety dla dorosłych zawierał 30 pyta ń zamkni ętych. Badanie gimnazjalistów miało posta ć ankiety składaj ącej si ę z 60 pyta ń zamkni ętych. Uczniowie szkół podstawowych wypełniali krótsze ankiety (50 pyta ń zamkni ętych). W oparciu o diagnoz ę sytuacji w gminie Pobiedziska oraz analiz ę SWOT wyznaczone zostały cele, kierunki działa ń oraz wska źniki realizacji zało żeń Strategii .

9 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Struktura demograficzna i podstawowe dane o mieszkańcach

Informacje ogólne o gminie

Gmina miejsko - wiejska Pobiedziska poło żona jest w województwie wielkopolskim w powiecie pozna ńskim. zajmuje powierzchni ę 189,3 km 2. Siedzib ą gminy jest miasto Pobiedziska. Sołectwa wchodz ące w skład gminy to Bednary, Biskupice, Borowo – Młyn, Główna, Góra, Jankowo, Jerzykowo, , Kociałkowa Górka, Kołata, , Łagiewniki, , Polska Wie ś, , , St ęszewko, , Węglewo, Wronczyn, Złotniczki. Miejscowo ści bez statusu sołectwa: Bugaj, Czachurki, Gołunin, , Kowalskie, Krze ślice, Olszak, Promno – Stacja, , Stara Górka, Suchy Bór, Tuczno, Uzarzewo – Huby, Wójtostwo, .

Gminy s ąsiaduj ące: Czerniejewo, Czerwonak, Kiszkowo, Kostrzyn, Łubowo, Murowana Go ślina, Nekla, Swarz ędz.

Mapa nr 1. Poło żenie gminy Pobiedziska na mapie powiatu pozna ńskiego .

10 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Struktura demograficzna mieszka ńców

Gmina Pobiedziska obecnie posiada korzystn ą sytuacj ę demograficzn ą, lecz prognozy demograficzne zakładaj ą wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym w populacji gminy . Przeciwdziałanie tej sytuacji powinno polega ć przede wszystkim na utworzeniu długofalowej polityki senioralnej, zapewnieniu dost ępu do opieki geriatrycznej, wsparciu dla osób niepełnosprawnych (usuni ęciu barier architektonicznych i transportowych) oraz organizowaniu inicjatyw skierowanych do osób starszych.

Struktura ludno ści w podziale na wiek i płe ć stanowi podstaw ę wi ększo ści analiz demograficznych, gdy ż determinuje skal ę i rodzaj potrzeb społecznych. Poni ższa tabela przedstawia liczb ę ludno ści faktycznie zamieszkał ą w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014 ogółem (dane dotycz ą stanu na dzie ń 31 grudnia ka żdego roku). W 2014 roku gmin ę Pobiedziska faktycznie zamieszkiwało 18969 mieszka ńców ogółem, w tym 9324 m ęż czyzn oraz 9645 kobiet. Na 100 m ęż czyzn w gminie przypadaj ą średnio 103 kobiety. Średnia g ęsto ść zaludnienia gminy Pobiedziska w 2014 roku wyniosła 100 osób/km 2. .

Liczba ludności w gminie Pobiedziska w latach 2006- 2014

18969 18814 18580 18368 18115 17580 17211 16896 16464

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Wykres nr 1. Liczba ludno ści w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014 według faktycznego miejsca zamieszania. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych .

11 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Sytuacja demograficzna w gminie jest korzystna. Widoczny jest stopniowy wzrost liczby ludno ści w gminie Pobiedziska. Najbardziej liczn ą grup ą jest ludno ść w wieku produkcyjnym (64% osób w 2014 roku), za ś liczba mieszka ńców w wieku przedprodukcyjnym jest wyższa ni ż liczba mieszka ńców w wieku poprodukcyjnym. Analizuj ąc struktur ę wieku ludno ści gminy mo żna zaobserwowa ć, że od 2006 roku stopniowo malał odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym (do 18 roku życia), natomiast odsetek osób w wieku poprodukcyjnym systematycznie wzrastał przez cały analizowany okres.

Ludno ść w wieku: 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Przedprodukcyjnym 23,0% 22,4% 22,0% 21,5% 21,5% 21,1% 20,7% 20,6% 20,6% (0-17 lat) Produkcyjnym (18 - 64,6% 65,1% 65,3% 65,6% 65,3% 65,0% 65,0% 64,5% 64,0% 59/64 lat) Poprodukcyjnym 12,4% 12,5% 12,8% 12,9% 13,2% 13,9% 14,3% 14,9% 15,5% (60/65 lat i wi ęcej) Tab.1. Odsetek ludno ści faktycznie zamieszkałej w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014 według kategorii wieku. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

Sytuacja w gminie Pobiedziska jest zbli żona do sytuacji demograficznej w województwie wielkopolskim.

Województwo Gmina Ludno ść w wieku: Polska wielkopolskie Pobiedziska

Przedprodukcyjnym (0-17 lat) 18,2% 19,2% 20,5%

Produkcyjnym (18-59/64 lat) 63,4% 63,1% 64% Poprodukcyjnym (60/65 lat i wi ęcej) 18,4% 17,7% 15,5% Tab.2. Procentowy udział ludno ści według ekonomicznych grup wieku w 2014 roku. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych .

Prognozy demograficzne Głównego Urz ędu Statystycznego dla Pobiedziska zakładaj ą, że w przyszło ści w zwi ązku ze starzeniem si ę ludno ści, wyst ąpi znaczny wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym, stopniowo zmniejsza ć si ę b ędzie natomiast odsetek ludno ści w wieku produkcyjnym oraz zmniejsza ć si ę b ędzie odsetek ludno ści w wieku przedprodukcyjnym.

Liczba ludno ści wiek: 2020 2025 2030 2050 Przedprodukcyjny 0-17 lat 17,7% 17,3% 15,9% 14,8% Produkcyjny 18-59/64 lat 62,6% 61,6% 61,5% 55,7% Poprodukcyjny 19,7% 21,1% 22,6%

12 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

60/65 lat i wi ęcej 29,5%

Tab. 3. Prognoza liczby ludno ści do 2050 roku – odsetek mieszka ńców powiatu pozna ńskiego w latach 2020-2050 według kategorii wieku. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

Przeobra żenia w strukturze demograficznej ludno ści w powiecie pozna ńskim jak i w gminie Pobiedziska spowodowane s ą zmianami w przyro ście naturalnym, wydłu żeniem czasu trwania życia, a tak że migracjami wewn ętrznymi i zewn ętrznymi. Poni ższa tabela przedstawia przyrost naturalny na 1000 ludno ści w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014. Przez wi ększo ść analizowanego okresu, w gminie obserwujemy dodatni przyrost naturalny. Wska źnik przyrostu naturalnego na 1000 osób w gminie Pobiedziska w 2014 roku osi ągn ął warto ść 1,9 i był wy ższy od wska źnika przyrostu naturalnego dla województwa wielkopolskiego (1,7) oraz wy ższy od wska źnika dla Polski (0,0).

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0,6 2,3 3,3 4,0 4,9 3,0 2,7 2,9 1,9 Przyrost naturalny

Tab. 4. Przyrost naturalny na 1000 ludno ści w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

Sytuacja społeczna kształtowana jest równie ż przez zmiany w modelu rodziny. W gminie Pobiedziska liczba zawieranych mał żeństw na 1000 ludno ści ulegała wahaniom. Wska źnik liczby zawieranych mał żeństw na 1000 ludno ści w 2014 roku przyj ął warto ść 4,5 i jest ni ższy w porównaniu do lat poprzednich (za wyj ątkiem 2013 roku).

Rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Liczba zawartych 93 110 128 107 110 99 112 75 85 mał żeństw Liczba mał żeństw na 1000 5,7 6,7 7,5 6,2 6,1 5,4 6,0 4,0 4,5 mieszka ńców Tab.5. Liczba zawieranych mał żeństw na 1000 ludno ści w gminie Pobiedziska. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

Zmiany w strukturze demograficznej ludno ści, zwi ązane ze starzeniem si ę społecze ństwa, przyczyni ą si ę do coraz wi ększego obci ąż enia osób w wieku produkcyjnym, które b ędą musiały utrzymywa ć powi ększaj ącą si ę stale liczb ę osób w wieku nieprodukcyjnym, w szczególno ści osób w wieku poprodukcyjnym. Jednym z przydatnych wska źników

13 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 demograficznych jest wska źnik obci ąż enia demograficznego, przedstawiaj ący ludno ść w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym.

Wskaźnik obciążenia demograficznego w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014

56,4

55,1 54,8

53,9 53,7 53,8 53,2 53,2

52,4

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Wykres 2. Wska źnik obci ąż enia demograficznego (ludno ść osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym) w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

Warto ść tego wska źnika od 2009 roku systematycznie wzrasta. W 2014 roku przypadało 56 osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym.

Jednym z najcz ęś ciej stosowanych mierników zaawansowania procesu starzenia si ę jest wska źnik staro ści, przedstawiaj ący udział osó b starszych w śród ogółu populacji. W 2014 roku współczynnik staro ści, przedstawiaj ący udział kobiet oraz m ęż czyzn w wieku poprodukcyjnym w śród ogółu populacji w gminie wyniósł 15,5%. Innym miernikiem procesu starzenia si ę ludno ści jest indeks staro ści, wyra żaj ący liczb ę osób w wieku poprodukcyjnym przypadaj ących na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. W 2014 roku wska źnik ten obliczony dla ludno ści w gminie Pobiedziska przyj ął warto ść 75. Starzenie si ę społecze ństwa wraz ze zmniejszaj ącym si ę przyrostem naturalnym przyczynia si ę do powstania problemów ekonomicznych, finansowych oraz społecznych. Ten niekorzystny trend demograficzny zachodzi w skali ogólnokrajowej. W gminie Pobiedziska sytuacja demograficznie jest obecnie korzystna, lecz w stosunkowo niedługim okresie czasu starzenie ludno ści w gminie nasili si ę.

Migracje ludno ści to przemieszczenia zwi ązane ze zmian ą miejsca zamieszkania (pobytu stałego lub czasowego) i przekroczeniem granicy administracyjnej jednostki terytorialnej. W ramach migracji wewn ętrznych wyró żnia si ę migracje: 14 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

mi ędzywojewódzkie (przemieszczenia ludno ści z jednego województwa do innego), wewn ątrzwojewódzkie (zmiany miejsca zamieszkania w obr ębie tego samego województwa), mi ędzypowiatowe (przemieszczenia ludno ści z jednego powiatu do innego), wewn ątrzpowiatowe (zmiany miejsca zamieszkania w obr ębie tego samego powiatu).

Migracje zagraniczne to wyjazdy za granic ę i przyjazdy do kraju w celu osiedlenia si ę (zamieszkania na stałe) lub na pobyt czasowy.

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Ogółem 289 395 304 301 247 201 209 190 154

Męż czy źni 123 216 124 156 119 108 102 106 88 166 179 180 145 128 93 107 84 66 Kobiety

Tab. 6. Saldo migracji wewn ętrznych w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

Saldo migracji jest to ró żnica mi ędzy liczb ą osób, które napłyn ęły a liczb ą osób, które opu ściły dane terytorium w badanym czasie. Powy ższa tabela przedstawia saldo migracji wewn ętrznych mieszka ńców gminy Pobiedziska w obr ębie kraju od 2006 do 2014 roku. W analizowanym okresie saldo migracji ulegało wahaniom. Przez cały analizowany okres mamy do czynienia z dodatnim saldem migracji wewn ętrznych.

Poni ższa tabela przedstawia saldo migracji zewn ętrznych (zagranicznych) w gminie Pobiedziska w okresie od 2006 do 2014 roku. Najwi ększy odpływ ludno ści zwi ązany z migracjami zagranicznymi miał miejsce w 2006 i 2007 roku.

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Ogółem -14 -9 -2 4 0 -2 -8 -6 -3

Męż czy źni -4 -4 -1 5 1 -1 -4 -2 -2 -10 -5 -1 -1 -1 -1 -4 -4 -1 Kobiety

Tab.7. Saldo migracji zagranicznych w gminie Pobiedziska w latach 2006-2014. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Bank Danych Lokalnych.

15 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Diagnoza warunków życia mieszka ńców oraz istniej ących problemów społecznych w gminie Pobiedziska

Gmina Pobiedziska charakteryzuje si ę wysokim poziomem jako ści kapitału ludzkiego . Na terenie gminy znajduj ą si ę placówki o światowe, które zapewniaj ą dzieciom mo żliwo ść kształcenia si ę na ró żnych etapach rozwoju. Jednym z najwi ększych wyzwa ń stoj ącym przed lokalnymi władzami oraz instytucjami działaj ącymi w gminie jest prowadzenie działa ń zmierzaj ących do wi ększego wykorzystania istniej ącego kapitału społecznego i ludzkiego mieszka ńców w procesie społeczno-ekonomicznego rozwoju gminy. W gminie istnieje infrastruktura sportowa i rekreacyjna, aktywnie działaj ący Pobiedziski O środek Kultury oraz podejmowane s ą inicjatywy skierowane do osób starszych. Na terenie gminy Pobiedziska funkcjonuje wiele organizacji pozarz ądowych, których nadrz ędnym celem jest pomoc potrzebuj ącym mieszka ńcom gminy oraz propagowanie idei sportu i kultury. Organizacje pozarz ądowe ucz ą zasad współpracy oraz partnerstwa. Działalno ść instytucji z sektora NGO zwi ększa kapitał kulturowy, społeczny oraz ekonomiczny danego regionu, a tak że propaguje ide ę deliberacji i partycypacji w śród społecze ństwa. Kontynuacja Program Współpracy Gminy Pobiedziska z Organizacjami Pozarz ądowymi oraz z Podmiotami, o których mowa w art. 3. Ust.3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o Działalno ści Po żytku umo żliwi wykorzystanie potencjału, jakim dysponuj ą organizacje pozarz ądowe funkcjonuj ące na terenie gminy.

Edukacja

Na terenie gminy znajduj ą si ę placówki o światowe, które zapewniaj ą dzieciom i młodzie ży mo żliwo ść kształcenia si ę na ró żnych etapach rozwoju:

Przedszkole Publiczne „ Ślimaczek” w Pobiedziskach Przedszkole Publiczne „Pod Świerkiem” w Biskupicach Przedszkole w Pomarzanowicach Przedszkole w W ęglewie Szkoła Podstawowa im. Królowej Jadwigi w Jerzykowie Szkoła Podstawowa w Pobiedziskach Szkoła Podstawowa we Wronczynie Szkoła Podstawowa i Przedszkole im. Bolesława Chrobrego w Biskupicach Szkoła Podstawowa im. prof. Józefa Kostrzewskiego w W ęglewie Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Jerzykowie Gimnazjum w Pobiedziskach Gimnazjum we Wronczynie

16 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Zespół Szkół im. Konstytucji 3 Maja – Pobiedziska Letnisko

Według danych GUS (Bank Danych Lokalnych) w szkołach podstawowych w gminie Pobiedziska w roku szkolnym 2013/2014 uczyło si ę 1393 osób, w szkołach gimnazjalnych – 621 osób. Na terenie gminy w 2014 roku funkcjonowało 8 przedszkoli, do których ucz ęszczało łącznie 1427 dzieci. Jak wynika z danych GUS, w 2014 roku w gminie funkcjonował jeden żłobek dzieci ęcy i jeden klub dzieci ęcy( ł ączna liczba miejsc - 18). Odsetek dzieci obj ętych opiek ą w żłobkach wyniósł 6%.

Nowoczesna gospodarka o du żym potencjale innowacyjno ści wymaga rozwijania umiej ętno ści korzystania z nowoczesnych technologii komunikacyjnych m.in. komputera. Dost ępno ść oraz kompetencje zwi ązane z u żywaniem tych narz ędzi s ą mniejsze w śród starszych mieszkańców, a tak że osób mniej wykształconych. Jak wynika z przeprowadzonej w 2015 roku Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych w gminie Pobiedziska, zaledwie 3,6% badanych uczniów szkół podstawowych i 5,5% uczniów szkół gimnazjalnych nie posiada komputera w domu. Połowa badanych uczniów wykorzystuje komputer do nauki, natomiast blisko ¾ gimnazjalistów wymieniło korzystanie z Internetu jako czynno ść najcz ęś ciej wykonywan ą w trakcie użytkowania komputera.

Organizacje pozarz ądowe

Aktywno ść obywatelska oraz umiej ętno ść współpracy i wymiany wiedzy staj ą si ę kluczowe w obliczu wyzwa ń współczesnej gospodarki oraz przyczyniaj ą si ę do powi ększania dobrobytu społecznego. Pobudzanie aktywno ści mieszka ńców, ich zaanga żowania w sprawy lokalne oraz kształtowanie odpowiedzialno ści za rozwi ązywanie problemów społecznych staj ą si ę najwi ększym wyzwaniem stoj ącym przed lokalnymi władzami oraz instytucjami działaj ącymi na terenie gminy. Jak wynika z przeprowadzonej Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych w 2015 roku, młodzi mieszka ńcy Pobiedziska rzadko anga żuj ą si ę w prace ró żnych organizacji - w ten sposób odpowiedziało 25% uczniów szkoły podstawowej oraz 15,9% uczniów szkoły gimnazjalnej. 1/5 pełnoletnich mieszka ńców gminy uwa ża, że pomoc społeczn ą mo żna uzyska ć od organizacji społecznych (fundacji i stowarzyszeń).

Władze gminy w 2016 roku b ędą kontynuowały Program Współpracy Gminy Pobiedziska z Organizacjami Pozarz ądowymi oraz z Podmiotami, o których mowa w art. 3. Ust.3 Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o Działalno ści Po żytku Publicznego i o Wolontariacie . Do głównych celów niniejszego Programu nale ży wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu w szkołach oraz w śród osób niepełnosprawnych, wspieranie działa ń zwi ązanych z zapobieganiem izolacji społecznej osób niepełnosprawnych oraz wsparcie organizacji zaj ęć

17 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 rehabilitacyjnych dla osób niepełnosprawnych i organizacja form wypoczynku dla dzieci i młodzie ży niepełnosprawnej. Ponadto, w ramach Programu b ędą realizowane działania w zakresie organizacji życia kulturalnego gminy. Na realizacj ę powy ższych działa ń przeznaczono 285 000 złotych.

Na terenie gminy funkcjonuj ą nast ępuj ące organizacje pozarz ądowe: 7

Bractwo Matki Bo żej Łaskawej Pani Pobiedzisk Fundacja Scena Pobiedziska Fundacja Zawsze Razem Klub Sportowy Kuwaka Miejsko – Gminny Klub Sportowy „Huragan” Pobiedziska Pobiedziski Klub Tenisowy Salon Artystyczny im. Jackowskich Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Aktywno ści Lokalnej Dla Ciebie Stowarzyszenie Pobiedziszczanie Sobie Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Archidiecezji Pozna ńskiej, Koło w Biskupicach Stowarzyszenie PATENT Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Ognisko "Płomie ń" Pobiedziska Uczniowski Klub Sportowy "Lider" w Biskupicach Uczniowski Klub Sportowy SMECZ Judo Pobiedziska

Kultura, sport i rekreacja

Na terenie gminy działa Pobiedziski O środek Kultury. Instytucja ta pełni funkcj ę animatora życia kulturowego w gminie oraz realizuje program edukacji artystycznej dzieci i młodzie ży. W gminie zlokalizowana jest Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Pobiedziska oraz filie: Filia Pobiedziska - Letnisko, Filia Biskupice, Filia Pomarzanowice. W zasobach bibliotek znajduje si ę ł ącznie około 52 tysi ęcy wolumenów. Przy Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Pobiedziska funkcjonuj ą kluby środowiskowe. W ramach działalno ści klubu organizowane s ą tematyczne prelekcje, wieczory autorskie, zaj ęcia artystyczno - rękodzielnicze, wyjazdy do muzeów, kin, teatrów, wycieczki krajoznawcze, pikniki. Kluby środowiskowe współpracuj ą równie ż z placówkami o światowymi anga żuj ąc si ę w organizacj ę uroczysto ści przygotowanych przez kadr ę nauczycielsk ą oraz uczniów. Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Pobiedziska sprawuje piecz ę nad Klubem Seniora w Pomarzanowicach, Klubem Seniora w

7http://www.bip.pobiedziska.pl/asp/pl_start.asp?podmiot=&strona=14&typ=podmenu&typmenu=14&menu=9 5&id=329&str=1 18 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Pobiedziskach Letnisko oraz Klubem Środowiskowym w Biskupicach. Biblioteka formaln ą opiek ą obj ęła Klub Seniora Wrzosy, który powstał z inicjatywy mieszka ńców.

Wska źniki 2011 2012 2013 2014 Ludno ść na 1 placówk ę biblioteczn ą 4592 4645 4704 4742

Czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 190 184 204 199 ludno ści Imprezy organizowane przez działalno ść domów/ 143 147 171 179 ośrodków kultury ogółem Uczestnicy imprez 19940 18900 32270 34600

Zespoły artystyczne 9 8 10 11

Członkowie zespołów artystycznych 230 198 217 216

Koła (kluby) 3 2 2 2

Członkowie kół (klubów) 155 132 141 140

Tab.8. Wska źniki dotycz ące kultury i sztuki (działalno ść bibliotek, domów, o środków kultury i świetlic) w gminie Pobiedziska. Opracowanie własne na podstawie danych Bank Danych Lokalnych GUS .

Powy ższe warto ści wska źników zwi ązane s ą z działalno ści ą Pobiedziskiego O środka Kultury, bibliotek oraz innych o środków kulturowych. Jak wynika z danych, na 1000 mieszka ńców gminy Pobiedziska w 2014 roku przypadało 199 osób, które były czytelnikami bibliotek publicznych zlokalizowanych na terenie gminy. Niski poziom czytelnictwa w gminie jest spowodowany rosn ącą popularno ści ą ksi ąż ek w formie elektronicznej oraz ogólnokrajow ą tendencj ą zwi ązan ą ze spadkiem zainteresowania t ą form ą rozrywki. W 2014 roku na jedn ą jednostk ę biblioteczn ą przypadało 4742 osób. W 2014 roku na terenie gminy Pobiedziska odbyło si ę ł ącznie 179 imprez o charakterze kulturowym, w których uczestniczyło ogółem 34600 osób. Liczba uczestników w tego typu imprezach jest znaczenie wy ższa w porównaniu do lat poprzednich. Jak wynika z danych GUS, na w gminie obecnie funkcjonuje 11 zespołów artystycznych, do których przynale ży ł ącznie 216 osób.

Aktywno ść fizyczna odgrywa istotn ą rol ę, szczególnie w okresie rozwoju młodego człowieka. Szkoła to miejsce, które nie tylko przekazuje wiedzę o sporcie i zdrowych nawykach, ale uczy zasad współzawodnictwa. O du żym zainteresowaniu sportem w śród dzieci i młodzie ży świadcz ą wyniki "Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych" przeprowadzonej w 2015 roku. 56,4% uczniów szkoły podstawowej oraz 50,6% gimnazjalistów wskazało uprawianie sportu jako ulubion ą form ę rozrywki.

19 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Wska źniki 2010 rok 2012 rok 2014 rok Kluby 9 10 9

Członkowie 230 312 505

Ćwicz ący ogółem 324 370 369

Ćwicz ący m ęż czy źni 264 285 259

Ćwicz ący kobiety 60 85 110

Ćwicz ący do lat 18 246 285 319 ogółem Ćwicz ący do lat 18 201 215 216 chłopcy Ćwicz ący do lat 18 45 70 103 dziewcz ęta Trenerzy 8 9 9

Instruktorzy sportowi 9 13 15

Sekcje sportowe 11 11 10

Tab.11. Wska źniki dotycz ące sportu i rekreacji w gminie Pobiedziska. Opracowanie własne na podstawie danych Bank Danych Lokalnych GUS.

Powy ższa tabela przedstawia wska źniki dotycz ące aktywno ści sportowych i rekreacyjnych podejmowanych przez mieszka ńców gminy Pobiedziska. W 2014 roku na terenie gminy funkcjonowało 9 klubów sportowych, do których ł ącznie przynale żało 505 osób. Jak wynika z powy ższych danych, w 2014 roku liczba osób podejmuj ących aktywno ść fizyczn ą jest wi ększa w porównaniu do 2010 roku zarówno w grupie osób dorosłych jak i młodzie ży do lat 18. W obydwu tych grupach wiekowych mamy do czynienia ze zdecydowan ą przewag ą męż czyzn zaanga żowanych w zaj ęcia sportowe.

Ofert ę sportow ą nale żałoby poszerzy ć o propozycje skierowan ą do dorosłych mieszka ńców gminy oraz osób niepełnosprawnych. Instytucje oraz podmioty odpowiedzialne za organizacj ę imprez o charakterze kulturalnym powinny opracowa ć kalendarz wydarze ń dost ępny na lokalnych stronach internetowych. Konieczne jest, by placówki o światowe dostosowały ofert ę programow ą z zakresu wychowania fizycznego do potrzeb i zainteresowa ń najmłodszych.

20 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Ochrona zdrowia

Starzenie si ę społecze ństwa wymaga od władz lokalnych zwi ększenia dost ępu do lekarzy o wielu specjalno ściach, w tym o profesji geriatrycznej. W najbli ższej przyszło ści nale ży podj ąć działania, które b ędą miały na celu wykorzystywanie zasobów i potencjału, który tkwi w organizacjach pozarz ądowych , świadcz ących m.in. pomoc osobom niepełnosprawnym. Wsparcie dla osób chorych i potrzebuj ących mo że równie ż nast ąpi ć w ramach prac społecznie u żytecznych, a tak że w ramach wolontariatu prowadzonego na terenie lokalnych szkół.

Na terenie gminy funkcjonuj ą zakłady opieki zdrowotnej świadcz ące usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej: O środek Lekarza Rodzinnego "Pronus" w Pobiedziskach i Jerzykowej oraz "Centro Medico" przy ulicy K. Jadwigi w Pobiedziskach. W 2014 roku w ramach podstawowej opieki zdrowotnej udzielono ł ącznie 59740 porad lekarskich. W Pobiedziskach dy żuruje zespół wyjazdowo - ratowniczy - Stacja Wyczekiwania Pogotowia Ratunkowego. W gminie zlokalizowanych jest ł ącznie 8 aptek ogólnodost ępnych.

Osoby niepełnosprawne , przewlekle chore niesamodzielne wymagaj ące całodobowej opieki są kierowane do placówek zapewniaj ących całodobow ą opiek ę i piel ęgnacj ę tj do Domów Pomocy Społecznej.

Łączny koszt utrzymania mieszka ńców gminy Pobiedziska w Domach Pomocy Społecznej wyniósł :

537 170,91 złotych w 2014 r. 679.716,38 złotych w 2015r.

Ośrodek Pomocy Społecznej z bud żetu gminy dopłacał do ka żdego mieszka ńca przebywaj ącego w Domu Pomocy Społecznej w 2014 roku średnio 2 800 złotych miesi ęcznie, a w 2015 roku 2 097,89

21 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Rynek pracy i bezrobocie

Pozytywn ą informacj ą wyłaniaj ącą si ę z analizy struktury bezrobocia w gminie Pobiedziska jest niski odsetek mieszka ńców, którzy s ą zarejestrowani jako osoby bezrobotne . Statystyki te w perspektywie kolejnej dekady mog ą ulec zmianie ze wzgl ędu na liczne przeobra żenia gospodarcze. Władze lokalne obecnie winny skupi ć si ę szczególnie na osobach, dla których podj ęcie pracy zawodowej mo że stanowi ć trudno ść , m.in. osoby długotrwale bezrobotne, osoby powy żej 45 roku życia, osoby o niskim poziomie wykształcenia oraz niepełnosprawni. Za formułowanie polityki społecznej w zakresie rozwi ązywania problemu bezrobocia odpowiedzialne s ą nie tylko władze lokalne, ale tak że podmioty pełni ące funkcje polityczne i administracyjne w skali makro.

Bezrobocie jest zjawiskiem trudnym do zmierzenia. Statystyki najcz ęś ciej odnosz ą si ę do skali bezrobocia rejestrowanego (jawnego), ujmuj ąc w ten sposób tylko cz ęść osób pozostaj ących bez pracy. Powa żnym skutkiem bezrobocia jest ubo żenie rodziny, które cz ęsto prowadzi do narastania konfliktów i napi ęć mi ędzy członkami rodziny oraz przyczynia si ę do powstawania patologii społecznych. Brak perspektyw zatrudnienia, szczególnie w przypadku bezrobotnych długoterminowych, powoduje degradacj ę pozycji społecznej tych osób. Długotrwałe bezrobocie cz ęsto prowadzi do ubóstwa oraz marginalizacji społecznej.

Z danych GUS dla gminy Pobiedziska z 2014 roku wynika, i ż w rejestrze REGON wpisanych było 2471 podmiotów gospodarki narodowej, w tym w sektorze rolniczym – 57 podmiotów, w sektorze przemysłu i budownictwa – 650 podmiotów, pozostała działalno ść – 1764 podmiotów. Analizuj ąc struktur ę firm według klas wielko ści zatrudnienia, nale ży zauwa żyć zupełn ą dominacj ę mikroprzedsi ębiorstw. Zdecydowan ą wi ększo ść stanowi ą niewielkie podmioty gospodarcze, w których jest zatrudnionych maksymalnie 9 osób (2400 podmiotów). 61 podmiotów zatrudnia od 10 do 49 osób, 10 podmiotów zatrudnia od 50 do 249 osób.

Wska źniki – 2014 rok Gmina Województwo Polska Pobiedziska pozna ński wielkopolskie Podmioty wpisane do rejestru 1303 1531 1165 1071 REGON na 10 tysi ęcy ludno ści Osoby fizyczne prowadz ące 108 120 87 77 działalno ść gospodarcz ą na 1000 osób w wieku produkcyjnym

Tab. 12. Podmioty gospodarki narodowej - wska źniki. GUS. 2014 rok. Opracowanie własne na podstawie danych Bank Danych Lokalnych GUS.

22 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego, w gminie Pobiedziska stopa bezrobocia rejestrowanego na dzie ń 31 grudnia 2014 roku wynosiła 3,1% (2,4%-męż czy źni; 3,8%-kobiety) i była ni ższa od stopy bezrobocia rejestrowanego dla województwa wielkopolskiego (7,7%) oraz ni ższa od stopy bezrobocia rejestrowanego dla powiatu pozna ńskiego (5,4%). W 2014 roku, grupa zarejestrowanych bezrobotnych z powiatu pozna ńskiego liczyła 14581 osób, natomiast grupa bezrobotnych zamieszkuj ących gmin ę Pobiedziska - 398 osób. Pomimo tak niskiego odsetka osób bezrobotnych w gminie, a ż 70% badanych dorosłych mieszka ńców gminy ocenia bezrobocie jako bardzo powa żny i powa żny problem wyst ępuj ący w ich lokalnej społeczno ści. 1/2 ankietowanych odpowiedziała, i ż do świadczyli oni w swoim życiu bezrobocia, natomiast 30,7% badanych deklarowało, że w ich gospodarstwie domowym znajduje si ę osoba bezrobotna. Wi ększo ść ankietowanych (72,8%) ocenia szans ę znalezienia pracy w gminie Pobiedziska jako niewielk ą, a 18,4% badanych s ądzi, że jest ona umiarkowana. Zaledwie 6,8% badanych mieszka ńców uwa ża, że szansa na znalezienie pracy przez osob ę bezrobotn ą w gminie Pobiedziska jest du ża oraz bardzo du ża.

Poni żej zostały przedstawione wybrane statystyki dla powiatu pozna ńskiego. Wi ększo ść zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie to osoby młode oraz legitymuj ące si ę sta żem pracy. Jak wynika z poni ższych statystyk dla powiatu pozna ńskiego, z trudno ściami na rynku pracy cz ęś ciej borykaj ą si ę kobiety. Jedn ą trzeci ą zarejestrowanych bezrobotnych mieszka ńców powiatu (37,1%) stanowiły osoby długotrwale bezrobotne (osoby pozostaj ące bez pracy dłu żej ni ż 12 miesi ęcy), natomiast 15,3% zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły osoby poni żej 25 roku życia. Czas poszukiwania pracy wpływa na szanse bezrobotnych na szybko zmieniaj ącym si ę rynku pracy.

23 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Bezrobotni zarejestrowani wg wieku i płci Ogółem 100% 42,5% Męż czy źni 57,5% Kobiety 24 lata i mniej 15,3% Ogółem 6,1% Męż czy źni 9,2% Kobiety

25-34 27,9% Ogółem 9,0% Męż czy źni 18,9% Kobiety

35-44 20,9% Ogółem 8,2% Męż czy źni 12,7% Kobiety

45-54 17,7% Ogółem 8,1% Męż czy źni 9,6% Kobiety

55 i wi ęcej 18,1% Ogółem 11,1% Męż czy źni 7,0% Kobiety Tab. 13. Procent bezrobotnych według wieku i płci w powiecie pozna ńskim w 2014 roku. Opracowanie własne na podstawie danych Bank Danych Lokalnych GUS.

Według stanu na dzie ń 31 grudnia 2014 roku, w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Poznaniu, zarejestrowanych było 2639 osób powy żej 55 roku życia, co stanowi 18,1% ogółu zarejestrowanych. 8 Najwi ększy odsetek bezrobotnych w powiecie pozna ńskim pod wzgl ędem

8 GUS 2014 24 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 kategorii wieku stanowi ą osoby w przedziale wiekowym 25-34 lata (27,9%). W przypadku podziału bezrobotnych według poziomu wykształcenia, najwy ższy procent bezrobotnych stanowi ą osoby z wykształceniem zasadniczo zawodowym (31%), policealnym oraz z gimnazjalnym i ni ższym ni ż gimnazjalnym (27,7%).

Bezrobotni zarejestrowan i wg poziomu wykształcenia i płci

wy ższe 12,5% Ogółem 3,9% Męż czy źni 8,6% Kobiety policealne, średnie zawodowe 19,5% Ogółem 6,1% Męż czy źni 13,3% Kobiety średnie ogólnokształc ące 9,4% Ogółem 2,7% Męż czy źni 6,7% Kobiety zasadnicze zawodowe 31% Ogółem 15,9% Męż czy źni 15,1% Kobiety gimnazjalne i poni żej 27,7% Ogółem 13,9% Męż czy źni 13,8% Kobiety

Tab. 14. Procent bezrobotnych według poziomu wykształcenia w powiecie pozna ńskim w 2014 roku. Opracowanie własne na podstawie danych Bank Danych Lokalnych GUS.

W 2014 roku, 6,3% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie pozna ńskim stanowiły osoby niepełnosprawne (Dane: GUS) - ogółem 922 osoby ( 482 kobiety, 440 m ęż czyzn).

Na koniec grudnia 2014 roku w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Poznaniu, spo śród wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych, 2,7% stanowiły osoby zamieszkuj ące gmin ę Pobiedziska.

25 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Poni żej przedstawione zostały dokładne statystyki dotyczące bezrobocia w gminie w latach 2013-2014.

Wyszczególnienie 2013 2014 Bezrobotni ogółem 498 398 Bezrobotni długotrwale 209 161 Bezrobotni z prawem do zasiłku 90 88 Osoby bezrobotne powy żej 50 roku życia 141 114 Osoby bezrobotne do 25 roku życia 82 63 Tab.15. Statystyki dotycz ące bezrobocia w gminie Pobiedziska. Opracowanie własne na podstawie danych lokalnych.

Jak wynika z powy ższych danych, w 2014 roku liczba osób bezrobotnych z gminy Pobiedziska zarejestrowanych w PUP w Poznaniu w zestawieniu z 2013 rokiem, pomniejszyła si ę o 100 osób. W 2014 roku liczba osób bezrobotnych długotrwale w gminie wyniosła 161 osób, bezrobotni z prawem do zasiłku - 88 osób, osoby bezrobotne powy żej 50 roku życia - 114 osób, osoby bezrobotne do 25 roku życia - 63 osoby.

26 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Wykluczenie społeczne

Ośrodek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach poprawnie reaguje na potrzeby mieszka ńców zagro żonych wykluczeniem społecznym. Władze samorz ądowe podejmuj ą działania aktywizuj ące osoby (w tym dzieci i młodzie ż) ze środowisk zagro żonych marginalizacj ą, m.in. poprzez organizacj ę na terenie gminy świetlic środowiskowych. Pozytywn ą informacj ą jest funkcjonowanie Centrum Integracji Społecznej , Spółdzielni Socjalnej oraz realizacja przez OPS prac społecznie u żytecznych te działania wpisuj ą si ę w inicjatyw ę ekonomii społecznej. Nale ży pami ęta ć, że długotrwałe bezrobocie bardzo cz ęsto prowadzi do ubóstwa , które z kolei wi ąż e si ę z wykluczeniem kulturowym, społecznym oraz ekonomicznym. Z jednej strony, oferowanie środków finansowych przez OPS mo że doprowadzi ć do pogł ębiania si ę zjawiska wyuczonej bezradno ści, lecz z drugiej strony ich ograniczenie mo że spowodowa ć znaczny spadek jako ści poziomu życia danej rodziny.

Osoby trwale ubogie cechuje poczucie bezradno ści, bezsilno ści oraz zepchni ęcia na margines. Z powodu podejmowania prac dorywczych i potrzeby oszcz ędzania, takie osoby nie uczestnicz ą czynnie w życiu społecznym ani nie korzystaj ą z dóbr kulturowych. Do grup szczególnie zagro żonych ubóstwem mo żna zaliczy ć rodziny, w których członkowie utrzymuj ą si ę z niezarobkowych źródeł, innych ni ż renta czy emerytura. Utrwalanie si ę biedy powoduje zmian ę stylu życia rodziny oraz przyczynia si ę do powstania wielu niekorzystnych zjawisk, jak: zaniedbania w opiece i wychowaniu, alkoholizm, przemoc w rodzinie, przest ępczo ść . Ubóstwo mo że doprowadzi ć równie ż do niepo żą danej sytuacji jak ą jest bezdomno ść .

Osoby znajduj ące si ę w trudnej sytuacji życiowej mog ą liczy ć na pomoc O środka Pomocy Społecznej w Pobiedziskach, który oferuje wsparcie w formie świadcze ń pieni ęż nych (zasiłek celowy, zasiłek okresowy, zasiłek stały, zasiłek celowy specjalny) oraz pomoc o charakterze niepieni ęż nym, do której zaliczy ć mo żna prac ę socjaln ą, opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, sprawienie pogrzebu, zapewnienie schronienia, odpłatno ść za pobyt w domu pomocy społecznej, do żywianie dzieci.

27 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Powody przyznania pomocy Powód: 2013 2014 Ubóstwo 168 156 Bezrobocie 113 99 Niepełnosprawno ść 108 100 Długotrwała lub ci ęż ka choroba 122 122 Bezradno ść w sprawach opieku ńczo - 33 37 wychowawczych Alkoholizm 11 10 Inne 85 66 Tab.16. Powody przyznania pomocy społecznej przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach w latach 2013 - 2014.

Najcz ęstszymi powodami udzielania pomocy społecznej w latach 2013-2014 było ubóstwo oraz długotrwała lub ci ęż ka choroba. W 2014 roku ze wzgl ędu na bezradno ść w sprawach opieku ńczo - wychowawczych pomocy udzielono 37 rodzinom, ze wzgl ędu na problem bezrobocia - 99 rodzinom, natomiast z powodu niepełnosprawno ści - 100 rodzinom.

Warto równie ż przyjrze ć si ę strukturze odbiorców pomocy społecznej ze wzgl ędu na ekonomiczn ą kategori ę wieku. Szczegółowe dane obrazuj ące t ę struktur ę zostały przedstawione poni żej. W 2014 roku, pomoc społeczna została udzielona 261 osobom w wieku 0 - 17 lat, w tym 118 kobietom (2013 rok - 248 osób, w tym 118 kobiet), 223 osobom w wieku produkcyjnym, w tym 106 kobietom (2013 rok - 254 osoby, w tym 122 kobiety) oraz 108 osobom w wieku poprodukcyjnym, w tym 48 kobietom (2013 rok - 120 osób, w tym 48 kobiet).

Struktura odbiorców pomocy społecznej

2013 2014

108 Wiek poprodukcyjny 120

223 Wiek produkcyjny 254

261 Wiek przedprodukcyjny 248

Wykres nr 3. Struktura odbiorców pomocy społecznej ze wzgl ędu na ekonomiczn ą kategori ę wieku. Opracowanie własne na podstawie danych lokalnych .

28 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Osoby znajduj ące si ę w trudnej sytuacji życiowej mog ą skorzysta ć z wielu ró żnych form pomocy świadczonych przez O środek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach. Poni ższa tabela przedstawia statystyki dotycz ące pomocy w zakresie przyznawania świadcze ń pieni ęż nych i niepieni ęż nych mieszka ńcom gminy.

Rok 2013 2014 Liczba rodzin, którym przyznano świadczenie pieni ęż ne 253 268

Liczba rodzin, którym przyznano świadczenie rzeczowe 263 223

Liczba rodzin, którym udzielono pomocy w formie 342 364 porady

Tab. 17. Liczba rodzin, którym przyznano świadczenia w latach 2013-2014. Opracowanie własne na podstawie danych lokalnych .

W 2013 roku wydano 858 świadcze ń, w tym 263 osobom udzielono świadczenia rzeczowe, 253 osobom - świadczenia pieni ęż ne, 342 osobom - świadczenia porady. W 2014 roku ogółem wydano 856 świadcze ń, w tym 223 osobom wydano świadczenia rzeczowe, świadczenia pieni ęż ne udzielono 268 osobom, 364 osobom udzielono świadcze ń porady.

Jak wynika z "Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych" zrealizowanej w 2015 roku, połowa badanych mieszka ńców uwa ża, że zubo żenie społecze ństwa to bardzo wa żny oraz powa żny problem społeczny w ich gminie. Zdaniem respondentów, osoby najbardziej zagro żone wykluczeniem społecznym to osoby uzale żnione (49,5% wskaza ń na t ę odpowied ź) oraz osoby starsze (38,1%). 31,4% badanych mieszka ńców odpowiedziało, że grup ą szczególnie nara żon ą na wykluczenie społeczne s ą rodziny wielodzietne. Od 16 czerwca 2014 roku Ośrodek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach realizuje ogólnopolski program skierowany do rodzin wielodzietnych - Karta Du żej Rodziny. Posiadanie Karty Du żej Rodziny uprawnia do korzystania z ulg oraz licznych przywilejów. Ponadto, gmina Pobiedziska uczestniczy w realizacji programu Wielkopolska Karta Rodziny, realizowanego przez Samorz ąd Województwa Wielkopolskiego. Członkowie rodzin wielodzietnych (3 +), którzy s ą w posiadaniu Wielkopolskiej Karty mog ą korzysta ć na preferencyjnych warunkach z katalogu ofert: kultury, edukacji, rekreacji, transportu i usług na terenie województwa wielkopolskiego. 9

Zaledwie 20,2% badanych mieszka ńców gminy Pobiedziska posiada wiedz ę na temat działa ń prowadzonych przez władze lokalne, których celem jest wspieranie osób bezrobotnych oraz zagro żonych wykluczeniem społecznym. Władze samorz ądowe gminy Pobiedziska powinny

9 http://opspobiedziska.pl/karta-duzej-rodziny/ 29 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 podj ąć działania maj ące na celu popularyzacj ę działa ń skierowanych do osób zagro żonych marginalizacj ą.

Instytucj ą funkcjonuj ącą na terenie gminy, która przeciwdziała wykluczeniu społecznemu jest Centrum Integracji Społecznej w Gminie Pobiedziska, które działa od 2013 roku. Głównym zadaniem Centrum jest aktywizacja społeczna i zawodowa osób borykaj ących si ę z problemem bezrobocia. Zainteresowani po podpisaniu Indywidualnego Programu Zatrudnienia Socjalnego s ą kierowani na warsztat zawodowy (warsztat ogrodniczo - porz ądkowy, warsztat budowlany lub warsztat opieki nad osob ą zale żną). Uczestnictwo w zaj ęciach Centrum Integracji Społecznej dostarcza zainteresowanym nie tylko wiedzy z zakresu warsztatu, w którym bierze udział, ale równie ż zdobywa wiedz ę na temat przedsi ębiorczo ści, tworzenia dokumentów aplikacyjnych, przebiegu rozmów kwalifikacyjnych, obsługi komputera, programów biurowych oraz wiedz ę na temat spółdzielni socjalnych. Mieszka ńcy gminy Pobiedziska w Centrum Integracji Społecznej mog ą równie ż uzyska ć wsparcie doradcy zawodowego, pracownika socjalnego oraz prawnika.

Na terenie gminy funkcjonuj ą dwie placówki opieku ńczo - wychowawcze wsparcia dziennego: świetlica środowiskowa w Pobiedziskach oraz świetlica środowiskowa "Za płotem" w Kocanowie. Adresatami zaj ęć realizowanych przez wymienione placówki s ą dzieci i młodzie ż w wieku od 6 do 16 lat. Celem działa ń prowadzonych w świetlicach jest aktywizacja i integracja społeczna najmłodszych mieszka ńców gminy oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu tej grupy. Zaj ęcia oferowane w świetlicach to m.in. zaj ęcia ruchowe, plastyczne oraz komputerowe. Wychowankowie ucz ą si ę zasad kooperacji i współzawodnictwa graj ąc w gry planszowe oraz gry zespołowe. Dzieci i młodzie ż z terenu gminy brały równie ż udział w półkoloniach letnich.

30 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Bezdomno ść

W gminie Pobiedziska wyst ępuje zjawisko bezdomno ści . Nieliczna grupa mieszka ńców gminy boryka si ę z problemami mieszkaniowymi, które mog ą prowadzi ć w przyszło ści do bezdomno ści tych osób oraz ich rodzin. Samorz ądowe instytucje pomocowe wła ściwie reaguj ą na komunikaty o przypadkach bezdomno ści wyst ępuj ącej na terenie gminy Pobiedziska. Na pozytywn ą ocen ę zasługuje fakt, i ż w gminie realizowany jest program "Kierunek rozwoju lokalnej polityki społecznej miasta i gminy Pobiedziska w zakresie bezdomno ści oraz zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych dla osób wykluczonych społecznie lub zagro żonych wykluczeniem na lata 2015 - 2025", którego celem jest utworzenie mieszka ń chronionych oraz dalsze utrzymywanie mieszkania interwencyjnego.

Bezdomno ść okre śla si ę jako wzgl ędnie trwał ą sytuacj ę człowieka nieposiadaj ącego miejsca spełniaj ącego warunki mieszkalne, w którym mógłby stale i bez ogranicze ń przebywa ć, ani aktualnej mo żliwo ści lub ch ęci uzyskania takiego miejsca. Bezdomno ść mo że by ć równie ż efektem dobrowolnie podj ętej decyzji o wyborze takiego stylu życia, wyst ępowania patologii w rodzinie, trudno ści po opuszczeniu zakładu karnego jak równie ż mo że by ć wynikiem eksmisji stanowi ącej jedn ą z cz ęstszych przyczyn bezdomno ści. Wi ększo ść bezdomnych żyje w ubóstwie. Ze zjawiskiem bezdomno ści wi ążą si ę równie ż niekorzystne zjawiska, jak przest ępczo ść w śród bezdomnych, ich zły stan zdrowia, uzale żnienia. Bezdomno ść okre śla si ę jako wzgl ędnie trwał ą sytuacj ę człowieka nieposiadaj ącego miejsca spełniaj ącego warunki mieszkalne, w którym mógłby stale i bez ogranicze ń przebywa ć, ani aktualnej mo żliwo ści lub ch ęci uzyskania takiego miejsca. Bezdomno ść mo że by ć równie ż efektem dobrowolnie podj ętej decyzji o wyborze takiego stylu życia, wyst ępowania patologii w rodzinie, trudno ści po opuszczeniu zakładu karnego jak równie ż mo że by ć wynikiem eksmisji stanowi ącej jedn ą z cz ęstszych przyczyn bezdomno ści. Wi ększo ść bezdomnych żyje w ubóstwie. Ze zjawiskiem bezdomno ści wi ążą si ę równie ż niekorzystne zjawiska, jak przest ępczo ść w śród bezdomnych, ich zły stan zdrowia, uzale żnienia. O środek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach opracował projekt rozwoju lokalnej polityki społecznej w zakresie bezdomno ści "Kierunek rozwoju lokalnej polityki społecznej miasta i gminy Pobiedziska w zakresie bezdomno ści oraz zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych dla osób wykluczonych społecznie lub zagro żonych wykluczeniem na lata 2015 - 2025". Głównym zało żeniem programu jest stworzenie spójnego systemu pomocy w gminie dla osób oraz grup, które s ą bezdomne lub te ż s ą nara żone na wykluczenie społeczne oraz zwi ększenie aktywno ści zawodowej i społecznej osób bezdomnych lub zagrożonych bezdomno ści ą.

W 2015 roku w ewidencji O środka Pomocy Społecznej w Pobiedziskach z diagnoz ą bezdomno ści jest 11 osób (9 m ęż czyzn, 2 kobiety). Główna przyczyna bezdomno ści tych osób

31 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 to trudno ści wyst ępuj ące po opuszczeniu zakładu karnego. Inne przyczyny to: eksmisja z mieszkania, niezaradno ść życiowa, przemoc w rodzinie. Na podstawie danych Referatu Geodezji i Gospodarki Nieruchomo ściami, w 2015 roku 15 osób (rodzin) oczekiwało na najem lokalu wchodz ącego w skład gminnego zasobu lokalowego.

Działaniem interwencyjnym, które w najbli ższej przyszło ści zostanie podj ęte przez władze samorz ądowe gminy Pobiedziska jest stworzenie mieszka ń chronionych dla bezdomnych i dla osób wykluczonych społecznie lub zagro żonych wykluczeniem oraz utrzymywanie nadal w zasobach gminnych mieszkania interwencyjnego. Mieszkanie interwencyjne ma na celu tymczasowe zapewnienie schronienia dla osób w kryzysie ,ofiar przemocy w rodzinie ,osób bezdomnych. Oraz przypadku kl ęski żywiołowej lub zdarzenie losowego wymagaj ącego udzielenia natychmiastowego schronienie

32 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Niepełnosprawno ść

Niepełnoprawni zamieszkuj ący gmin ę Pobiedziska mog ą liczy ć na wsparcie ze strony instytucji pomocowych, organizacji pozarz ądowych oraz placówek o światowych . Osoby niepełnosprawne, ze wzgl ędu na ograniczenia fizyczne w wykonywaniu niektórych czynno ści zawodowych, s ą szczególnie nara żone na wykluczenie ekonomiczne. Bariery architektoniczne i transportowe to główne trudno ści w prowadzeniu życia społecznego i kulturowego przez osoby niepełnosprawne. Działanie w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym, jakie powinno zosta ć wdro żone, to stopniowa eliminacja wy żej wymienionych ogranicze ń. W tym miejscu nale ży równie ż pami ęta ć o niekorzystnych prognozach demograficznych. Wzrost udziału populacji osób w wieku poprodukcyjnym narzuca potrzeb ę działania w tym obszarze.

Na wykluczenie społeczne i marginalizacj ę szczególnie s ą nara żone osoby niepełnosprawne. Nie istnieje jedna definicja tego terminu; mo żemy wyró żni ć niepełnosprawno ść w model medycznym, społecznym, funkcjonalnym oraz prawnym. Prawo polskie definiuje niepełnosprawnych jako osoby, których stan fizyczny lub psychiczny uniemo żliwia lub ogranicza trwale lub przez pewien okres czasu prawidłowe wypełnianie zada ń zwi ązanych z rol ą społeczn ą. Ze wzgl ędu na formalny podział mo żemy wyró żni ć 3 podstawowe stopnie niepełnosprawno ści tj. znaczna, umiarkowana oraz lekka. 10 Według Światowej Organizacji Zdrowia osoba niepełnosprawna to taka, która nie mo że samodzielnie, cz ęś ciowo lub całkowicie zapewni ć sobie mo żliwo ści normalnego życia indywidualnego i społecznego na skutek wrodzonego lub nabytego upo śledzenia sprawno ści fizycznej lub psychicznej. 11 W Polsce liczba niepełnosprawnych wzrasta, co mo że wi ąza ć si ę miedzy innymi ze starzeniem si ę społecze ństwa. Nat ęż enie zjawiska niepełnosprawno ści nasila si ę wraz z wiekiem. Do najcz ęstszych przyczyn niepełnosprawno ści mo żna zaliczy ć choroby, wypadki, zatrucia i urazy. 12

Według danych GUS z 2011 roku, osoby niepełnosprawne z powiatu pozna ńskiego stanowiły 10,5% ogółu wszystkich mieszka ńców powiatu (informacje zebrane na podstawie dobrowolnych deklaracji badanych w Narodowym Spisie Powszechnym). Poni ższa tabela prezentuje informacje na temat liczby mieszka ńców powiatu pozna ńskiego według kategorii niepełnosprawno ści w 2011 roku. Najwi ększy udział niepełnosprawnych stanowi ą osoby niepełnosprawne prawnie o stopniu niepełnosprawno ści znacznym. 5,8% ogółu osób

10 Balcerzak - Paradowska B.: Sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce. W: Raport IPiSS, Warszawa 2002 11 Ibidem. WHO 12 GUS: Stan zdrowia ludności Polski w przekroju terytorialnym w 2004 roku. Warszawa 2007; S. Kostrubiec, Stan zdrowia niepełnosprawnych. W: Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2005 - 2006 33 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 niepełnosprawnych z powiatu pozna ńskiego stanowiły osoby w wieku przedprodukcyjnym, 53,2% ogółu niepełnosprawnych to osoby w wieku produkcyjnym, a 41%- osoby w wieku poprodukcyjnym. 48% wszystkich niepełnosprawnych z powiatu pozna ńskiego stanowili męż czy źni, a pozostał ą cz ęść kobiety.

Odsetek mieszka ńców powiatu pozna ńskiego według kategorii niepełnosprawno ści 2011 100,0% (N=60461) Ogółem niepełnosprawne razem osoby niepełnosprawne prawnie o stopniu niepełnosprawno ści znacznym 69,9%

osoby niepełnosprawne prawnie o stopniu niepełnosprawno ści umiarkowanym 17,6%

osoby niepełnosprawne prawnie o stopniu niepełnosprawno ści lekkim 25,2%

osoby niepełnosprawne prawnie o stopniu niepełnosprawno ści nieustalonym 20,7%

osoby niepełnosprawne prawnie w wieku 0-15 lat z orzeczeniem o niepełnosprawno ści 3,0%

osoby niepełnosprawne tylko biologicznie razem 3,5%

osoby niepełnosprawne tylko biologicznie odczuwaj ące ograniczenie sprawno ści całkowite 30,1%

osoby niepełnosprawne tylko biologicznie odczuwaj ące ograniczenie sprawno ści powa żne 1,9%

osoby niepełnosprawne tylko biologicznie odczuwaj ące ograniczenie sprawno ści umiarkowane 6,8%

Tab. 18. Statystyki dotycz ące niepełnosprawno ści według kategorii niepełnosprawno ści dla całego powiatu pozna ńskiego w 2011 roku. Opracowanie własne na podstawie danych GUS. N= 60461

W 2014 roku O środek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach udzielił wsparcia 100 rodzinom, a w 2013 roku - 108 rodzinom z powodu problemu niepełnosprawno ści.

Niepełnosprawne dzieci z gminy Pobiedziska mog ą realizowa ć obowi ązek nauki szkolnej w Szkole Podstawowej w W ęglewie i w Gimnazjum we Wronczynie. W roku szkolnym 2015/2016 w Szkole Podstawowej w W ęglewie powstały dwa oddziały integracyjne (klasa I i V). W pozostałych klasach dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych opracowane zostały Indywidualne Programy Terapeutyczno - Edukacyjne. Ponadto, w Przedszkolu "Wesołe Skrzaty" w Pobiedziskach funkcjonuje oddział integracyjny, którego

34 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 celem jest umo żliwienie dzieciom niepełnosprawnym zdobywania wiedzy i umiej ętno ści. Na terenie gminy funkcjonuje Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna. Dost ępno ść tego typu placówek w gminie jest szczególnym udogodnieniem dla rodziców dzieci niepełnosprawnych.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, zdrowie psychiczne to pełny stan fizyczny, psychiczny i społeczny człowieka. 13 Definicja socjologiczna okre śla zdrowie psychiczne jako zdolno ść przystosowania si ę jednostki do norm kulturowych i środowiska społecznego, uwewn ętrzniania norm w przebiegu socjalizacji, umiej ętno ści prawidłowego funkcjonowania w grupie i rolach społecznych. W ramach zdrowia psychicznego mo żemy wyró żni ć zaburzenia psychiczne oraz niepełnosprawno ść intelektualn ą. Osoby borykaj ące si ę z problemami psychicznymi borykaj ą si ę z tak że problemem bezrobocia – dane wskazuj ą, że blisko ¾ osób przynale żą cych do tej grupy nie pracuje zawodowo. 14 W latach 2012-2015 został zrealizowany Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Gminy Pobiedziska. W tym celu powołano Centrum Rehabilitacji Społecznej i Poradnictwa Specjalistycznego "Luiza", która jest w strukturze organizacyjnej O środka Pomocy Społecznej w Pobiedziskach. Placówka ta świadczy usługi na rzecz osób i rodzin zaburzonych psychicznie oraz osób z zaburzeniami psychicznymi z współistniej ącym problemem alkoholowym.

Bardzo aktywnie działa Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Aktywno ści Lokalnej dla Ciebie. Celem Stowarzyszenia jest działalno ść na rzecz osób niepełnosprawnych poprzez niesienie tym osobom wszechstronnej pomocy we wszystkich dziedzinach życia, w szczególno ści pomocy w leczeniu, rehabilitacji i edukacji dzieci, młodzie ży i dorosłych niepełnosprawnych. Stowarzyszenie realizuje projekt powstania Warsztatów Terapii Zaj ęciowej, gdzie oficjalne otwarcie przewiduje si ę w miesi ącu styczniu 2016 roku.

Zagro żenia współczesnej rodziny

13 WHO 14 http://www.powrot.org/chorzy-psychicznie-a-zatrudnienie/ 35 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Władze lokalne Pobiedziska s ą świadome istnienia przemocy domowej w środowisku lokalnym . W gminie zostały zrealizowane badania społeczne, które miały na celu poznanie społecznych postaw wobec zjawiska przemocy domowej oraz okre ślenia wła ściwego rozmiaru wyst ępowania tego problemu. Do potrzebuj ących rodzin skierowane s ą odpowiednie inicjatywy pomocowe (mieszkanie interwencji kryzysowej, Punkt Konsultacyjno - Terapeutyczny). Instytucje samorz ądowe, placówki o światowe oraz organizacje pozarz ądowe i placówki wsparcia dziennego powinny podj ąć współprac ę w ramach której nale ży opracowa ć skuteczny program oddziaływa ń profilaktycznych zwi ązanych z przeciwdziałaniem przemocy . Najwi ększym zagro żeniem dla rodzin doznaj ących przemocy domowej, jest nara żenie ofiar na dalsze przebywanie ze sprawc ą, w zwi ązku z tym nale ży zapewni ć schronienie ofiarom przemocy a tak że rozwin ąć działalno ść psychoedukacyjn ą dla sprawców.

Zgodnie z art.16 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka rodzina jest naturaln ą podstawow ą komórk ą społeczn ą15 , spełniaj ącą wiele funkcji w społecze ństwie. Obecnie zagro żeniem dla stabilizacji życia rodzinnego w Polsce s ą trudno ści na rynku pracy i problemy finansowe. Bezrobocie głównych żywicieli rodziny, trwałe ubóstwo mog ą przyczyni ć si ę do wyst ąpienia szeregu niekorzystnych zjawisk, jak przemoc w rodzinie, przest ępczo ść , alkoholizm, niedo żywienie dzieci, brak nale żytej opieki i działa ń wychowawczych, choroby somatyczne i psychiczne.

Jak wynika z danych zawartych w rozdziale dotycz ącym wykluczenia społecznego na terenie gminy Pobiedziska, znaczna cz ęść klientów O środka Pomocy Społecznej korzysta z jego pomocy z powodu bezradno ści opieku ńczo-wychowawczej i prowadzenia gospodarstwa domowego - 33 rodziny w 2013 roku oraz 37 rodzin w 2014 roku.

Przemoc w rodzinie definiowana jest jako okre ślony rodzaj zachowa ń zorientowanych na członka rodziny, które naruszaj ą prawa oraz dobre osobiste danej jednostki. Odwołując si ę do art. 115 § 11 Kodeksu Karnego, osoby wobec których stosowana jest przemoc, narażone s ą na utrat ę życia, uszczerbku na zdrowiu fizycznym i/lub psychicznym, naruszenie godno ści i nietykalno ści cielesnej oraz wolno ści. 16 W tym miejscu warto wyró żni ć kryteria mówi ące o tym, kiedy mamy do czynienia z zachowaniami przemocowymi: 17

15 Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 16 Reszpondek- Marcisz Dominika, Pojęcie przemocy na gruncie ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie a przestępstwo z art. 207§ 1 K.K 17 Reszpondek- Marcisz Dominika, Pojęcie przemocy na gruncie ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie a przestępstwo z art. 207§ 1 K.K 36 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Intencjonalno ść - działania osoby stosuj ącej przemoc s ą celowe; nie polegaj ą jedynie na wyrz ądzeniu krzywd moralnych oraz fizycznych, ale przede wszystkim na osi ągni ęciu władzy oraz kontroli nad ofiar ą.

Nierówno ść siły- osoba stosuj ąca przemoc charakteryzuje si ę nie tylko przewag ą fizyczn ą; nierówno ść siły mo że objawia ć si ę poprzez zajmowan ą pozycj ę społeczn ą, status. Sprawca przemocy odczuwa i okazuje przewag ę nad swoj ą ofiar ą.

Naruszenie godno ści i pozbawianie praw.

Wywoływanie negatywnych emocji, cierpienia oraz wyrz ądzanie szkód psychicznych i fizycznych.

Nale ży pami ęta ć, że przemoc w rodzinie jest zazwyczaj zjawiskiem permanentnym. Do głównych czynników ryzyka przemocy nale żą normy społeczne, które objawiaj ą si ę w postaci przyzwolenia i akceptacji środowiska na tego typu akty. Inne czynniki to dziedziczenie wzorca przemocy, który mo że by ć przekazywany przez starszych członków rodziny na młodsze pokolenia - dzieci b ędące świadkami przemocy internalizuj ą tego typu zachowania, które nast ępnie s ą utrwalane w procesie socjalizacji. Uzale żnienie i nadu żywanie alkoholu oraz stres zwi ązany z problemami ekonomicznymi i brak wsparcia od instytucji pomocowych równie ż przyczynia si ę do wyst ępowania zjawisk przemocy. Mo żemy wyró żni ć nast ępuj ące typy zachowa ń przemocowych:

przemoc fizyczna (zadawanie bólu fizycznego, obra żeń cielesnych, pozbawienie życia),

przemoc psychiczna (wywoływanie szkód moralnych), przemoc seksualna (wymuszanie na drugiej osobie zachowa ń seksualnych), przemoc ekonomiczna (ograniczanie zasobów finansowych i materialnych, uzale żnienie ekonomiczne od sprawcy), zaniedbanie.

Badanie zjawiska przemocy jest trudnym zadaniem. Często bowiem ofiary agresji nie przyznaj ą si ę do tego i ż s ą krzywdzone przez najbli ższych, co mo że by ć spowodowane, mi ędzy innymi, racjonalizacj ą, usprawiedliwianiem sprawców, obwinianiem siebie. Przemoc, zarówno ta fizyczna, jak i psychiczna, jest zjawiskiem do ść powszechnym w polskiej społeczno ści, o czym świadcz ą wyniki CBOS cytowane poni żej. Do zakresu działa ń władz samorz ądowych powinna nale żeć pomoc ofiarom przemocy oraz podejmowanie kroków maj ących na celu przeciwdziałanie tego typu zjawiskom w rodzinach.

37 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

„Cz ęś ciej ni ż co czwarty Polak (28%) deklaruje, że zna osobi ście lub z widzenia kobiety bite przez partnerów. (…)Co trzecia kobieta (32%) deklaruje, że zna kobiety bite przez m ęż ów. Obecnie co dziewi ąty respondent żyj ący w stałym zwi ązku (11%) deklaruje, że do świadczył przemocy domowej (5% przyznaje, że w ich przypadku takie zdarzenia miały miejsce co najmniej kilka razy). Równie ż co dziewi ąty dorosły (11%) przyznaje, że zdarzyło mu si ę by ć sprawc ą przemocy domowej.” 18

Poni żej zostały przedstawione statystyki dotycz ące działalno ści Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przemocy w rodzinie, który funkcjonuje w gminie Pobiedziska:

2013 rok:

Liczba utworzonych grup roboczych - 43 Liczba posiedze ń grup roboczych - 149 Liczba osób obj ętych pomoc ą grup roboczych/dotkni ętych przemoc ą w rodzinie - 56

Liczba rodzin wobec których wszcz ęto procedur ę „Niebieskie Kart” - 33

2014 rok: Liczba utworzonych grup roboczych - 48 Liczba posiedze ń grup roboczych - 153

Liczba osób obj ętych pomoc ą grup roboczych/dotkni ętych przemoc ą w rodzinie - 59 Liczba rodzin wobec których wszcz ęto procedur ę „Niebieskie Kart" - 42

Jak wynika z "Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych" przeprowadzonej w 2015 roku, 1/4 badanych mieszka ńców gminy Pobiedziska zna osoby ze swojego otoczenia, które doznaj ą przemocy fizycznej ze strony członka rodziny, natomiast 41% ankietowanych zna osoby, które doznaj ą przemocy psychicznej. A ż 43% badanych mieszka ńców zna dzieci w swoim otoczeniu, które s ą bite przez rodziców lub opiekunów, natomiast co dziesi ąty respondent uwa ża, że kary fizyczne s ą dobr ą metod ą wychowawcz ą. Pozytywn ą informacj ą wyłaniaj ącą si ę z bada ń jest to, i ż społeczno ść zamieszkuj ąca gmin ę Pobiedziska w zdecydowanej wi ększo ści zna instytucje, do których nale ży się uda ć by pomóc osobie, która jest ofiar ą przemocy. Wi ększo ść badanych nie uznaje okoliczno ści usprawiedliwiaj ących stosowania przemocy; zaledwie 7% mieszka ńców uznaje wyst ąpienie takich okoliczno ści. Jak wynika z Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych 2015, w rodzinach

18 CBOS „ Przemoc i konflikty w domu”, 2012r. 38 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 młodych mieszka ńców gminy panuje dobra atmosfera - uczniowie pozytywnie oceniaj ą jako ść relacji z rodzicami.

"Diagnoza Zjawiska Przemocy i Zaniedbania wobec Osób Starszych i Niepełnosprawnych w Gminie Pobiedziska 2013", wykazuje, że ponad połowa badanych mieszka ńców zgadza si ę ze stwierdzeniem, i ż pomaganie ofiarom przemocy w rodzinie jest obowi ązkiem ka żdego człowieka, natomiast 15% ankietowanych wskazało, że nie zgadza si ę z t ą opini ą. W niniejszym badaniu, mieszka ńców, którzy byli świadkami przemocy w rodzinie, zapytano o ich reakcj ę.19 Połowa tej grupy osób odpowiedziała, że zainteresowali si ę zaistniał ą sytuacj ą i zwrócili uwag ę sprawcy przemocy; 1/3 tej z tej grupy powiadomiła najbli ższ ą rodzin ę, 1/3 zadzwoniła na policj ę, natomiast co dziesi ąty respondent, który był świadkiem przemocy w rodzinie nie zareagował na zaistniał ą sytuacj ę.

Władze gminy Pobiedziska realizuj ą "Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy na lata 2010-2020". 20 Celem ogólnym Programu jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz ochrona ofiar przemocy w rodzinie jak równie ż zwi ększenie ochrony rodzin, w których ten problem wyst ępuje. Cele szczegółowe programy to: podniesienie świadomo ści społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie, zwi ększenie dost ępno ści i efektywno ści działa ń profilaktycznych dotycz ących przeciwdziałania przemocy w rodzinie adresowanych do ró żnych grup społecznych, zwi ększenie kompetencji zawodowych pracowników słu żb, instytucji i organizacji zajmuj ących si ę przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, dostosowanie zasobów istniej ących na terenie miasta i gminy Pobiedziska do potrzeb tworzonego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zapewnienie kompleksowej pomocy rodzinom, w których wyst ępuje przemoc z uwzgl ędnieniem potrzeb wszystkich członków w rodzinie, zapewnienie kompleksowej pomocy rodzinom, w których wyst ępuje przemoc z uwzgl ędnieniem potrzeb wszystkich członków rodzin, zintegrowanie środowisk i działa ń na rzecz ograniczenia zjawiska przemocy w rodzinie.

Do głównych zasobów instytucjonalnych gminy Pobiedziska w sferze rozwi ązywania problemu przemocy w rodzinie nale ży m.in. Ośrodek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach, Zespół Interdyscyplinarny ds. Przemocy w Rodzinie oraz Punkt Konsultacyjno - Terapeutyczny. Do zada ń realizowanych przez Punkt nale ży:

− udzielanie wsparcia osobom współuzale żnionym;

19 N=76 20 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym w związku z art.6 ust. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinnie (Dz. U. z 2005 r. nr 180 poz. 1493, Dz. U. Nr 125, poz. 842). 39 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

− prowadzenie interwencji kryzysowych; − prowadzenie psychoedukacji; − pomoc w rozpoznawaniu szkodliwych schematów zachowa ń współuzale żnieniowych; − pomoc w rozpoznawaniu i wyra żaniu uczu ć; − pomoc w uzyskaniu wi ększej świadomo ści siebie i swoich mo żliwo ści; − poprawa umiej ętno ści komunikowania si ę z innymi lud źmi; − doradztwo w sytuacjach problemowych zgłaszanych przez klientów; − uczenie dbania o własn ą autonomi ę, obrony przed presj ą i manipulacj ą; − motywowanie do udziału w grupowych zaj ęciach terapeutycznych − wst ępna diagnoza i ocena sytuacji klienta (zasoby i deficyty) oraz sytuacji jego rodziny a w szczególno ści dzieci. − psychoedukacja w zakresie zjawiska przemocy domowej. − informowanie o mo żliwych do podj ęcia działaniach, zakresie kompetencji poszczególnych słu żb, w tym o procedurze Niebieskiej Karty. − udzielanie wsparcia, pomoc w ocenie potrzeb, motywowanie do podj ęcia działa ń w celu poprawy sytuacji. − informowanie o mo żliwo ściach uzyskania pomocy prawnika, terapeuty uzale żnie ń, psychologa oraz o działalno ści instytucji wspieraj ących ofiary przemocy w rodzinie funkcjonuj ących poza terenem Pobiedzisk. − inicjowanie działa ń interwencyjnych ukierunkowanych na natychmiastowe przerwanie przemocy w sytuacjach bezpo średniego.

W tym miejscu nale ży doda ć, i ż mocn ą stron ą gminy jest to, i ż osoby doznaj ące przemocy domowej w środowisku rodzinnym, mog ą znale źć schronienie w mieszkaniu interwencji kryzysowej w Pobiedziskach przy ulicy Zaułek.

40 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Uzale żnienie od substancji psychoaktywnych

Mieszka ńcy gminy s ą świadomi powagi problemu uzale żnie ń. Jak pokazuj ą wyniki bada ń, które zostały przeprowadzone na potrzeby realizacji "Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych" w 2015 roku, młodzi mieszka ńcy cz ęsto przejawiaj ą zachowania agresywne pod wpływem alkoholu. 57,3% badanych mieszka ńców uwa ża, że spo żywanie alkoholu przez osoby dorosłe i nieletnie w środowisku lokalnym w ci ągu ostatnich 10 lat wzrosło. Zagro żenie stanowi ą równie ż osoby pij ące alkohol w obr ębie punktów sprzeda ży, co jest zwi ązane m.in. ze społecznym przyzwoleniem dla picia alkoholu. Sprzedawcy pracuj ący na terenie gminy, nie maj ą problemu z odmawianiem sprzeda ży alkoholu i papierosów osobom nieletnim. 1/4 badanych mieszka ńców uwa ża, że alkohol jest towarem szczególnym dlatego dost ęp do niego powinien by ć ograniczony i kontrolowany. Niepokoj ącą informacj ą jest brak wiedzy dorosłych mieszka ńców o lokalnych działaniach, których celem jest przeciwdziałanie i zapobieganie uzale żnieniu . Niski procent osób dorosłych miał kontakt z narkotykami. Wyzwaniem dla placówek o światowych, instytucji samorz ądowych i pozarz ądowych na lata 2010-2020 jest wdro żenie programów profilaktycznych.. Działaniem strategicznym, które powinno zosta ć zrealizowane w ramach przeciwdziałania uzale żnieniom, powinno by ć zorganizowanie warsztatów profilaktycznych dotycz ących zagro żeń w sieci, cyberprzemocy oraz uzale żnienia od komputera.

Alkoholizm jest chorob ą spowodowan ą nadu żywaniem napojów alkoholowych, z któr ą wi ążą si ę nie tylko konsekwencje zdrowotne dla uzale żnionej osoby, ale równie ż stanowi ona problem socjalny i przyczynia si ę do wyst ępowania patologii społecznych. Niepokoj ące jest zjawisko stałego obni żania si ę granicy wieku inicjacji alkoholowej młodzie ży. 21 Zjawisko alkoholizmu jest ści śle powi ązane z wyst ępowaniem przest ępczo ści, wypadkami w pracy oraz wypadkami drogowymi. Nadu żywanie alkoholu przez którego ś z rodziców osłabia wi ęzi rodzinne i skutkuje wyst ępowaniem dysfunkcji w pełnieniu ról rodzicielskich. Jak wynika z danych szacunkowych podanych przez Pa ństwow ą Agencj ę Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, około 2% populacji jest uzale żniona od alkoholu oraz około 4% małoletnich wychowuje si ę w rodzinie do której przynale ży osoba uzale żniona od alkoholu. Szacuje si ę, że w gminach o wielko ści do 10 000 osób na uzale żnienie od alkoholu cierpi średnio około 200 osób, około 400 osób dorosłych żyje w otoczeniu alkoholika (współmał żonkowie, rodzice) oraz około 400 dzieci wychowuje si ę w rodzinach alkoholików. Jak wynika z danych szacunkowych PARPA, w gminach do 10 000 mieszka ńców, mieszka około 500 - 700 osób pij ących szkodliwie oraz około 530 ofiar przemocy domowej w rodzinach

21 Minkiewicz A. (2001) Patologia społeczna . W: Kurzynowski A. (red.), Polityka społeczna. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego SGH, s. 291-292.

41 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 z problemem alkoholowym. Zjawisko uzale żnienia od alkoholu jest bardzo trudne do zbadania, lecz na podstawie powy ższych danych mo żna szacowa ć, że gmin ę Pobiedziska zamieszkuje około 400 osób uzale żnionych od alkoholu, a około 800 dzieci oraz 800 dorosłych żyje w otoczeniu alkoholika.

Dane dotycz ące rynku alkoholowego w gminie Pobiedziska:

Ilo ść punktów sprzeda ży napojów alkoholowych - 150, w tym: do spo życia poza miejscem sprzeda ży (wg zawarto ści alkoholu): - do 4,5% - 31 - od 4,5% do 18%- 24 -powy żej 18% - 27 do spo życia w miejscu sprzeda ży (wg zawarto ści alkoholu): - do 4,5% - 9 - od 4,5% do 18%- 3 -powy żej 18% - 15

W 2013 roku z powodu problemu uzale żnie ń od alkoholu z pomocy OPS korzystało 11 rodzin, natomiast w 2014 roku - 10 rodzin. Gminny O środek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach w 2013 roku przeznaczył 64 400 zł na pomoc rodzinom z problemem alkoholowym. W 2013 roku skierowano 11 wniosków o leczenie odwykowe do Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Pobiedziskach, natomiast w 2014 roku - 24 wnioski.

Poni żej przedstawione zostały rodzaje przest ępstwa/wykroczenia popełnionego pod wpływem środków odurzaj ących na terenie gminy Pobiedziska:

Prowadzenie pojazdów na drodze publicznej w stanie nietrze źwo ści − 2013 rok - 45 − 2014 rok - 23 Prowadzenie pojazdów na drodze publicznej po u życiu alkoholu − 2013 rok - 19 − 2014 rok - 29 Zakłócanie porz ądku publicznego − 2013 rok - 983 − 2014 rok - 1385 Podejmowanie czynno ści zawodowych pod wpływem alkoholu − 2013 rok - 3

42 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

− 2014 rok - 4 Przest ępstwa kryminalne – ogólnie − 2013 rok - 164 − 2014 rok - 183 Czyny karalne popełnione przez nieletnich - ogólnie − 2013 rok - 13 − 2014 rok - 8 Osoby zatrzymane do wytrze źwienia ogółem − 2013 rok - 85 − 2014 rok - 82

Zakres badania w ramach "Diagnozy Lokalnych Problemów Społecznych" obejmuje szereg problemów, w tym spo żywania alkoholu i narkotyków przez dorosłych mieszka ńców, a tak że do świadcze ń młodych mieszka ńców z substancjami psychoaktywnymi. Znaczny odsetek mieszka ńców wymienił alkoholizm jako najpowa żniejszy problem społeczny występuj ący wśród społeczno ści zamieszkuj ących gmin ę Pobiedziska. Niewielki odsetek badanych mieszka ńców (19%) wskazał na cz ęste spo żywanie alkoholu (kilka razy w miesi ącu), za ś 7,8% badanych dorosłych mieszka ńców Pobiedziska przyznało, że przynajmniej raz w życiu za żyło narkotyki. Zaledwie 22,8% mieszka ńców gminy Pobiedziska wie o lokalnych działaniach, których celem jest przeciwdziałanie i zapobieganie uzale żnieniu od narkotyków i alkoholu. Poni ższa tabela przedstawia statystyki dotycz ące do świadcze ń uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych z substancjami psychoaktywnymi.

Problem społeczny Szkoły Podstawowe Gimnazjum N % N % Picie alkoholu 19 13,6 69 42,1 Palenie papierosów 6 4,3 31 19

Używanie narkotyków - - 7 4,3 Używanie dopalaczy - - - - Tab.19. Nasilenie okre ślonych problemów społecznych w poszczególnych grupach wiekowych. N – ilo ść osób, które przyznaj ą si ę do u żywania środków psychoaktywnych oraz papierosów.

Dane zamieszczone w powy ższej tabeli przedstawiaj ą odpowiedzi uczniów na pytania o przynajmniej jednorazowe do świadczenie z napojami alkoholowymi, papierosami, narkotykami i dopalaczami; odnosz ą si ę one do zjawiska eksperymentowania przez dzieci i młodzie ż z tymi substancjami. Wraz z wiekiem badanych uczniów wzrasta odsetek osób

43 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 si ęgaj ących po wybrane rodzaje substancji psychoaktywnych. Najbardziej rozpowszechnione jest w śród uczniów spo żywanie napojów alkoholowych oraz palenie wyrobów tytoniowych. Żaden z uczniów szkoły podstawowej nie odpowiedział twierdz ąco na pytanie o u żywanie dopalaczy w ci ągu swojego życia

Problem nadu żywania alkoholu wyst ępuje w gminie Pobiedziska, lecz istniej ą o środki i instytucje, oferuj ące specjalistyczn ą pomoc, z której mog ą korzysta ć osoby z problemami alkoholowymi. W Pobiedziskach funkcjonuje Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych oraz Podkomisja Interwencyjno - Motywuj ąca. Poni ższe dane dotycz ą działalno ści wymienionych jednostek:

Działalno ść Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych:

2013 rok: Posiedzenia KRPA (ogółem 48) w tym:

− Ogólne posiedzenia Komisji- 4 − Posiedzenia podkomisji interwencyjno- motywuj ącej- 50 − Przeprowadzono rozmowy - 79 − Kontrole punktów sprzeda ży napojów alkoholowych - 3 − Postanowienia opiniuj ące lokalizacj ę punktów sprzeda ży napojów alkoholowych, dotycz ące zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych do spo życia w miejscu lub poza miejscem sprzeda ży- 82 (dotycz ących jednorazowych zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych - 12). 2014 rok: Posiedzenia KRPA (ogółem 43) w tym:

− Ogólne posiedzenia Komisji - 5 − Posiedzenia podkomisji interwencyjno- motywuj ącej - 47 − Przeprowadzono rozmowy - 46 − Kontrole punktów sprzeda ży napojów alkoholowych - 4 − Postanowienia opiniuj ące lokalizacj ę punktów sprzeda ży napojów alkoholowych, dotycz ące zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych do spo życia w miejscu lub poza miejscem sprzeda ży- 54 (dotycz ących jednorazowych zezwole ń na sprzeda ż napojów alkoholowych - 18).

44 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Działalno ść Podkomisji Interwencyjno-Motywuj ącej:

2013 rok - do Komisji wpłyn ęło: − Wniosków o leczenie odwykowe - 27 − zlece ń przeprowadzenia badania przez biegłych s ądowych - 14 − wniosków do S ądu w sprawie obowi ązku leczenia odwykowego - 11 2014 rok - do Komisji wpłyn ęło: − Wniosków o leczenie odwykowe - 23 − zlece ń przeprowadzenia badania przez biegłych s ądowych - 12 − wniosków do S ądu w sprawie obowi ązku leczenia odwykowego - 9

Zarówno w ubiegłych latach jak i w 2015 roku w gminie Pobiedziska kontynuowano realizacj ę "Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii". Misj ą programu na 2015 roku było przeciwdziałanie nietrzeźwo ści w śród kierowców. Cele operacyjne Programu to ograniczenie szkód zdrowotnych, wynikaj ących ze spo żywania alkoholu, ograniczenie zjawiska picia alkoholu przez dzieci i młodzie ż, ograniczenie zaburze ń życia rodzinnego, w tym szkód zdrowotnych i rozwojowych dzieci z rodzin z problemem alkoholowym, ograniczenie skali zjawiska przemocy w rodzinie, ograniczenie przypadków narusze ń prawa w zwi ązku z alkoholem i narkotykami.

Tak jak ju ż to wcze śniej zostało wspomniane w cz ęś ci o instytucjach świadcz ących pomoc w przypadku wyst ępowania przemocy w rodzinie, zainteresowani borykający si ę z problemem uzale żnienia lub osoby współuzależnione mog ą skorzysta ć z pomocy Punktu Konsultacyjno - Terapeutycznego.

Rozwój społecze ństwa informacyjnego oraz technologii sprawił, że pojawiły si ę nowe formy uzale żnie ń behawioralnych. Nadmierne korzystanie z komputera mo że przeistoczy ć si ę w uzale żnienie, a co za tym idzie, mo że doprowadzi ć do powa żnych konsekwencji oddziałuj ących na zdrowie psychiczne jednostki. Jak wynika z "Diagnozy Lokalnych Zagro żeń Społecznych" zrealizowanej w 2015 roku na terenie gminy, 50% badanych uczniów szkoły podstawowej i 51,8% gimnazjalistów do ulubionych form sp ędzania wolnego czasu zalicza korzystanie z komputera. 27,8% uczniów szkoły podstawowej oraz 15,4% gimnazjalistów sp ędza przed komputerem ponad 3 godziny dzienne. Przedstawione wyniki świadcz ą o wysokim odsetku uczniów, którzy w nadmiernej ilo ści korzystaj ą z komputera.

45 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Profilaktyka dotycz ąca przeciwdziałaniu uzale żnieniom

W gminie organizowane były działania profilaktyczne dla młodzie ży w formie kolonii i pozalekcyjnych zaj ęć sportowych.

2013 rok:

− Kolonie i obozy z programem zaj ęć profilaktycznych w zakresie rozwi ązywania problemów alkoholowych (ilo ść osób uczestnicz ących - 45)

− Pozalekcyjne zaj ęcia sportowe realizowane w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych (ilo ść osób uczestnicz ących - 12)

2014 rok:

− Kolonie i obozy z programem zaj ęć profilaktycznych w zakresie rozwi ązywania problemów alkoholowych (ilo ść osób uczestnicz ących - 45)

− Pozalekcyjne zaj ęcia sportowe realizowane w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych (ilo ść osób uczestnicz ących - 10)

46 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Infrastruktura

Cz ęść mieszka ńców Pobiedziska dostrzega problemy mieszkaniowe wyst ępuj ące na terenie gminy . Władze lokalne w kolejnych latach wdra żania strategii powinny zwi ększy ć dost ęp do mieszka ń socjalnych i chronionych , co jest jednoznaczne z polityk ą wspierania rodziny oraz ofiar przemocy. Władze lokalne winny wypracowa ć model prowadzenia efektywnej gospodarki mieszkaniowej poprzez realizacj ę programu profilaktyczno - osłonowego w celu przywrócenia rodzinom zdolno ści i mo żliwo ści do wła ściwego funkcjonowania w życiu społecznym. Stopniowe regulowanie zaległo ści czynszowych powinno odbywa ć si ę poprzez zawarcie kontraktu socjalnego. Władze samorz ądowe w kolejnych latach realizacji strategii powinny podj ąć działania, które będą miały na celu rozproszenie lokali socjalnych wśród innych lokali komunalnych, po to by unikn ąć tworzenia si ę tzw. "getta społecznego", skupiaj ącego osoby wykluczone społecznie oraz zagro żone marginalizacj ą.

"Diagnoza Lokalnych Zagro żeń Społecznych" przeprowadzona w gminie Pobiedziska w 2015 roku miała na celu poznanie podstawowych problemów społecznych w opinii mieszka ńców. 10,2% mieszka ńców uznało, że problemy mieszkaniowe s ą bardzo powa żnym problem, który wyst ępuje na terenie ich gminy, natomiast 27,5% ankietowanych wskazało, że jest to powa żny problem. Zaledwie 8,2% badanych wskazało, że problemy mieszkaniowe nie wyst ępuj ą w gminie Pobiedziska.

Według danych Banku Danych Lokalnych GUS, w 2014 roku w gminie Pobiedziska istniało ogółem 6286 mieszka ń, w tym 6201 mieszka ń wyposa żonych było w wodoci ąg, 6023 mieszka ń – ust ęp spłukiwany, 5806 mieszka ń – łazienk ę, 5263mieszka ń – centralne ogrzewanie, 4373 mieszka ń – gaz sieciowy. Ł ączna liczba izb wynosi 64915, a całkowita powierzchnia u żytkowa mieszka ń to 609472 m2. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania w gminie wynosi 97 m2, średnia powierzchnia u żytkowa mieszkania na 1 osob ę w powiecie wynosi 32,1 m2, natomiast liczba mieszka ń przypadaj ących na 1000 mieszka ńców gminy wynosi 331.

W 2014 roku na terenie gminy znajdowało si ę 60 budynków komunalnych, w tym 60 lokali mieszkalnych, 20 lokali socjalnych i 3 lokale u żytkowe (z wyj ątkiem miasta Pobiedziska). W mie ście Pobiedziska istnieje 27 budynków komunalnych, w tym 107 lokali mieszkalnych, 11 lokali u żytkowych i 1 lokal socjalny. Podsumowuj ąc, w zasobach gminy znajduj ą si ę ł ącznie 73 budynki komunalne w których jest 218 lokali mieszkalnych, 22 lokale socjalne i 21 lokali użytkowych. Jak wynika z diagnozy "Badania potrzeb najemców oraz okre ślenie przyczyn trudno ści w bie żą cym regulowaniu nale żno ści" cz ęść osób zamieszkuj ących lokale komunalne w gminie Pobiedziska ma problemy z regulowaniem płatno ści czynszowych.

47 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Według danych Zakładu Komunalnego z 2014 roku, najwi ększ ą liczb ę zadłu żonych mieszka ń socjalnych stanowi grupa zaległo ści powy żej 24 miesi ęcy (33% wszystkich zadłu żonych mieszka ń). Najwi ększe zadłu żenie wyst ępuje w mieszkaniach komunalnych o powierzchni mieszkalnej powy żej 50 m 2. Rodziny z trudn ą sytuacj ą życiow ą zamieszkuj ące lokale komunalne, bardzo cz ęsto odrzucaj ą pomoc systemow ą, ponadto, nie akceptuj ą propozycji maj ących na celu oddłu żenie mieszka ń, m.in. nie s ą zainteresowani zamian ą lokalu na mieszkanie dostosowane do potrzeb finansowych osób i rodzin. Do głównych trudno ści w opłacaniu czynszu nale żą zbyt małe dochody (58% wskaza ń respondentów na t ę odpowied ź).

Analiza szans, zagro żeń, mocnych oraz słabych strony gminy Pobiedziska

48 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Analiza SWOT jest u żyteczn ą i coraz powszechniej stosowan ą metod ą przy okre ślaniu priorytetów rozwojowych w pracach nad strategi ą. Metoda ta ł ączy analiz ę wn ętrza, jak i otoczenia organizacji oraz badanie szans i zagro żeń, jakie stoj ą przed organizacj ą. Analizie SWOT poddawane s ą nie tylko przedsi ębiorstwa, ale równie ż powiaty oraz gminy. Opracowanie analizy SWOT jest istotnym etapem procesu planowania strategicznego. Stanowi punkt wyj ściowy dla okre ślenia celów strategicznych oraz projektów socjalnych. Przedstawione poni żej czynniki obejmuj ą mocne i słabe strony, a tak że szanse i zagro żenia. W analizie odnoszono si ę do szeroko rozumianych kwestii społecznych w gminie Pobiedziska.

Szanse

Mocne GMINA Słabe strony POBIEDZISKA Strony

Zagrożenia

Mocne strony

49 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Przewa żaj ąca liczba osób w wieku przedprodukcyjnym nad liczebno ści ą osób w wieku poprodukcyjnym. Dodatnie saldo migracji wewn ętrznej. Niski poziom bezrobocia rejestrowanego. Dobra lokalizacja gminy wynikaj ąca z niewielkiej odległo ści do miasta Pozna ń. Poprawna identyfikacja i monitoring wyst ępuj ących problemów społecznych w gminie (trudno ści mieszkaniowe, przemoc domowa) przez władze lokalne. Działalno ść Centrum Integracji Społecznej - rozwój idei ekonomii społecznej w gminie. Działalno ść Spółdzielni Socjalnej WYKON. Działalno ść świetlic środowiskowych. Działalno ść licznych organizacji pozarz ądowych. Dost ępno ść oddziałów integracyjnych w szkołach na ró żnych etapach kształcenia. Oddziaływania profilaktyczne prowadzone w szkołach. Działalno ść Klubów Seniora. Znaczna liczebno ść osób bior ących udział w imprezach o charakterze kulturowym. Znaczna liczebno ść osób (szczególnie m ęż czyzn) bior ących aktywny udział w zaj ęciach sportowych. Inicjatywy skierowane do rodzin wielodzietnych (np. Karta Du żej Rodziny). Wysoki odsetek mieszka ńców, którzy posiadaj ą wiedz ę na temat instytucji, do których nale ży uda ć si ę by pomóc osobie, która jest ofiar ą przemocy. Dobra jako ść relacji dzieci i młodzie ży z rodzicami. Opracowanie Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Niski odsetek uczniów za żywaj ących narkotyki oraz brak przypadków za żywania dopalaczy przez uczniów z terenu gminy. Dobra postawa pracowników punktów sprzeda ży wobec sprzedawania napojów alkoholowych osobom nietrze źwym oraz niepełnoletnim. Du ża świadomo ść uczniów w zakresie cyberprzemocy. Pozytywne deklarowane postawy uczniów oraz dorosłych mieszka ńców gminy wobec sytuacji zachowania agresywnego oraz przemocy domowej.

Słabe strony

50 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Niekorzystne prognozy demograficzne. Malej ąca liczba mał żeństw zawieranych przez mieszka ńców przekładaj ąca si ę bezpo średnio na nisk ą dzietno ść . Niewielkie zaanga żowanie kobiet w aktywno ść sportow ą. Brak ewaluacji i monitoringu poszczególnych działań i zrealizowanych projektów. Niedostateczna liczba inicjatyw oraz warunków sprzyjaj ących rozwojowi przedsi ębiorczo ści. Niewystarczaj ąca oferta form opieki na małymi dzie ćmi w wieku 0-3 lat. Brak widocznej internetowej działalno ści promocji turystycznej gminy. Wzrost problemu nadu żywania alkoholu w otoczeniu w opinii mieszka ńców. Znaczny odsetek młodych mieszka ńców maj ących kontakt z alkoholem. Niewystarczaj ąca liczba oddziaływa ń profilaktycznych skierowanych do uczniów - niski odsetek uczniów szkół podstawowych deklaruj ących udział w akcjach profilaktycznych. Znaczny odsetek mieszka ńców nieposiadaj ący wiedzy o lokalnych działaniach wspieraj ących osoby bezrobotne i osoby zagro żone wykluczeniem społecznym. Powstawanie "gett społecznych" w zgrupowaniach mieszka ń komunalnych. Niewystarczaj ąca liczba mieszka ń chronionych i socjalnych. Brak lokalnych organizacji pozarz ądowych działaj ących w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Znaczny odsetek badanych mieszka ńców znaj ących osoby do świadczaj ące przemocy fizycznej i psychicznej w domu. Brak placówki koordynuj ącej działania systemu i jej formalnego umocowania oraz koordynacji podejmowanych działa ń w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Brak działań profilaktycznych skierowanych do sprawców przemocy w rodzinie. Du ża rotacja kadr w słu żbach interwencyjnych oraz niedostateczna liczba szkole ń. Brak procedur interwencji dla placówek słu żby zdrowia w przypadkach przemocy. Niestosowanie przez instytucje publiczne procedury przetargowej z klauzul ą społeczn ą lub zamówie ń in haus dla podmiotów ekonomii społecznej, Brak polityki senioralnej .

Szanse

51 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Rozwój turystyki oraz promocja gminy. Rozwój infrastruktury sportowej oraz miejsc przystosowanych do osób niepełnosprawnych. Aktywizacja osób starszych i niepełnosprawnych w działalno ść ró żnorakich instytucji. Stworzenie lokalnej długofalowej polityki senioralnej. Wzrost świadomo ści w śród mieszka ńców zwi ązanej z aktywno ści ą fizyczn ą. Działania zach ęcaj ące i wspieraj ące przedsi ębiorczo ść . Dost ępno ść środków unijnych. Rozwój ekonomii społecznej na terenie gminy. Dalszy rozwój trzeciego sektora działaj ącego na terenie gminy. Dalszy rozwój współpracy pracowników pomocy społecznej z instytucjami sektora publicznego, organizacjami społecznymi oraz lokaln ą wspólnot ą. Aktywizacja osób długotrwale bezrobotnych dzi ęki uczestnictwu w Centrum Integracji Społecznej i funkcjonowaniu Spółdzielni Socjalnej oraz ich wzmocnienie w sferze ekonomii społecznej na terenie miasta i gminy Pobiedziska. Niwelacja problemu przemocy w rodzinie. Niwelacja "gett społecznych" wyst ępuj ących na terenie gminy. Wzrost liczby mieszka ń socjalnych i chronionych. Rozwój oferty oddziaływa ń profilaktycznych skierowanych do dzieci i młodzie ży. Rozwój działa ń profilaktycznych podnosz ących świadomo ść i bezpiecze ństwo najmłodszych mieszka ńców gminy. Rozwój usług społecznych dla seniorów poprzez przyst ąpienie do realizacji projektu senioralnego „WIGOR”-Dom Dziennego Wsparcia w Jerzykowie.

Zagro żenia

52 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Ograniczenie środków (np. publicznych, unijnych) na realizacj ę działa ń pomocy społecznej, przy jednoczesnym wzro ście zada ń oraz niewielkim wzro ście zatrudnienia.

Rosn ące zapotrzebowanie na usługi społeczne wynikaj ące ze starzenia si ę społeczeństwa i wzrostu liczby osób niepełnosprawnych.

Brak aktywizacji zawodowej osób długotrwale bezrobotnych. Nieefektywno ść podejmowanych działa ń maj ących na celu dokształcanie osób zagro żonych wykluczeniem ze wzgl ędu na niskie kompetencje edukacyjne i zawodowe. Nasilenie si ę zjawiska przemocy w rodzinie. Brak ch ęci osób zagro żonych marginalizacj ą społeczn ą popraw ą swojej sytuacji życiowej.

Wzrost dost ępno ści substancji psychoaktywnych dla dzieci i młodzie ży oraz pojawianie si ę nowych rodzajów uzale żnie ń.

Niewydolno ść gospodarcza cz ęś ci mikroprzedsi ębiorstw ze wzgl ędu na brak rentowno ści i odpowiedniego wsparcia ze strony władz publicznych.

Brak nale żytej opieki zdrowotnej i społecznej ze wzgl ędu na zmieniaj ącą si ę sytuacje demograficzną i ekonomiczn ą w kraju.

Trudno ści z dokonaniem oceny oraz ewaluacji podejmowanych działa ń.

Niski poziom zainteresowania lokalnej społeczno ści oddziaływaniami profilaktycznymi.

Zało żenia Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2021

Na podstawie przeprowadzonej analizy SWOT oraz zapoznaniu si ę z sytuacj ą społeczn ą w gminie Pobiedziska przyj ęte zostały działania priorytetowe dla realizowania polityki społecznej w gminie. Głównymi działaniami w obszarze przeciwdziałania problemom

53 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 społecznym na terenie gminy Pobiedziska powinny by ć: przeciwdziałanie zjawisku przemocy w rodzinie, pomaganie rodzinom w wypełnieniu ich obowi ązków rodzicielskich i społecznych, organizacja systemu pomocowego dla osób starszych i niepełnosprawnych, stworzenie mo żliwo ści sprzyjaj ących aktywizacji osób starszych i niepełnosprawnych oraz aktywizacja społeczna i zawodowa osób wykluczonych społecznie lub zagro żonych marginalizacj ą.

Priorytetowa misja Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 brzmi:

GMINA POBIEDZISKA GMIN Ą SILNYCH RODZIN ORAZ ZINTEGROWAN Ą SPOŁECZNIE, SKUTECZNIE PRZECIWSTAWIAJ ĄCĄ SI Ę PRZEJAWOM WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO

Powy ższe hasło jest dowodem zapotrzebowania na wypracowanie wspólnej wizji wszystkich instytucji rz ądowych i pozarz ądowych funkcjonuj ących na terenie gminy. Cele szczegółowe oraz wynikaj ące z nich orientacje zada ń stanowi ą uszczegółowienie misji oraz maj ą przyczyni ć si ę do rozwi ązania problemów społecznych wyst ępuj ących w gminie. W niniejszym dokumencie zostały równie ż wyznaczone cele strategiczne oraz wynikaj ący z nich przebieg działa ń.

Poni ższy układ przedstawia cel rozwojowy oraz cele strategiczne wyznaczaj ące orientacje działa ń Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016- 2026. Cele strategiczne s ą zgodne z zasad ą SMART. W trakcie wdra żania programów, mog ą wyst ąpi ć ró żne problemy z celami tj.: ró żne strony zaanga żowane w program maj ą cz ęsto ró żne, sprzeczne ze sob ą cele; cele s ą na ogół zbyt ogólnie sformułowane, mo żna je ró żnie interpretowa ć i nie wiadomo jak je mierzy ć. Cele oficjalne czasem s ą krytykowane i same w sobie uznawane za problem. Ponadto, skutki uboczne mog ą doprowadzi ć do upadku programu niezale żnie od jego celów (spogl ądanie wył ącznie na skutki zamierzone pomija kwesti ę skutków ubocznych zarówno pozytywnych i negatywnych).

MISJA GMINA POBIEDZISKA GMIN Ą SILNYCH RODZIN ORAZ ZINTEGROWAN Ą SPOŁECZNIE, SKUTECZNIE PRZECIWSTAWIAJ ĄCĄ SI Ę PRZEJAWOM WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO

54 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

I CEL STRATEGICZNY Zintegrowana polityka społeczna

II CEL STRATEGICZNY Skuteczny system opieki nad rodzin ą

III CEL STRATEGICZNY Promocja zdrowego trybu życia, profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń

IV CEL STRATEGICZNY Integracja społeczna i zawodowa oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

Aby osi ągn ąć cel ogólny, inaczej zwanym rozwojowym, nale ży skupi ć si ę na realizacji poszczególnych celów strategicznych. Aby tego dokona ć, nale ży wypełni ć szereg zada ń towarzysz ących celom strategicznym. Poni żej przedstawiono cele operacyjne przyporz ądkowane celom strategicznym.

55 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

I CEL STRATEGICZNY Zintegrowana polityka społeczna

Jednym z kluczowych zada ń polityki społecznej w gminie Pobiedziska jest dalsza integracja współpracy wszystkich instytucji działaj ących w tym obszarze.

I CEL SZCZEGÓŁOWY Zwi ększenie wykorzystania środków i zasobów na cele społeczne

Kierunki działa ń:

∑ Prowadzenie systematycznego monitoringu problemów społecznych oraz analizy istniej ących zasobów.

∑ Prowadzenie analiz dotycz ących efektywno ści, skuteczno ści oraz trafno ści udzielanej pomocy.

∑ Kontynuowanie działa ń w zakresie ustawicznego kształcenia kadr.

∑ Przeprowadzanie ewaluacji zrealizowanych programów.

II CEL SZCZEGÓŁOWY Budowanie szerokiego partnerstwa społecznego

Kierunki działa ń:

∑ Realizacja Programu Współpracy Gminy Pobiedziska z organizacjami pozarz ądowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie.

∑ Dalsza realizacja Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.

∑ Podejmowanie działa ń maj ących na celu pobudzanie aktywno ści społecznej mieszka ńców i wł ączanie ich w rozwi ązywanie lokalnych problemów.

∑ Promowanie i wspieranie rozwoju wolontariatu w śród mieszka ńców w szczególno ści w zakresie rozwi ązywania problemów społecznych.

56 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

II CEL STRATEGICZNY Skuteczny system opieki nad rodzin ą

Kluczowym zadaniem polityki społecznej w gminie Pobiedziska jest rozwijanie skutecznego systemu opieki nad rodzin ą i dzieckiem, przeciwdziałanie zjawisku przemocy w rodzinie oraz przyczynianie si ę do wzrostu poczucia bezpiecze ństwa mieszka ńców.

I CEL SZCZEGÓŁOWY Skuteczny system opieki nad rodzin ą i dzieckiem

Kierunki działa ń:

∑ Opracowanie i realizacja Gminnego Programu Wspierania Rodziny w gminie Pobiedziska.

∑ Wspieranie rodzin dysfunkcyjnych poprzez dalszy rozwój poradnictwa specjalistycznego oraz prowadzenie pracy socjalnej.

∑ Realizacja programów do żywiania oraz wsparcia materialnego dla rodzin najubo ższych.

∑ Utworzenie kilku etatów asystenta rodziny.

∑ Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzie ży poprzez rozwijanie oferty sportowej i kulturalnej.

∑ Rozwój świetlic środowiskowych działaj ących na terenie gminy - poszerzenie oferty sp ędzania czasu wolnego.

∑ Systematyczna współpraca O środka Pomocy Społecznej z placówkami o światowymi w celu bie żą cej analizy sytuacji dzieci i młodzie ży ucz ęszczaj ącej do szkół oraz rozwijania współpracy z rodzicami.

∑ Rozwijanie i wspieranie sektora organizacji pozarządowych działaj ących na rzecz dzieci i młodzie ży.

57 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

II CEL SZCZEGÓŁOWY Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie

Kierunki działa ń:

∑ Realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Pobiedziska.

∑ Utworzenie mieszka ń socjalnych oraz chronionych.

∑ Tworzenie warunków dla prawidłowego funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym Zespołu Interdyscyplinarnego.

58 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

III CEL STRATEGICZNY Promocja zdrowego trybu życia, profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń

Kluczowym zadaniem polityki społecznej w gminie Pobiedziska jest równie ż promocja zdrowego trybu życia mieszka ńców, a tak że prowadzenie profilaktyki oraz działa ń maj ących na celu rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń.

I CEL SZCZEGÓŁOWY Poprawa zdrowia mieszka ńcow

Kierunki działa ń:

∑ Organizowanie kampanii zdrowotnych i profilaktycznych zwi ązanych z popraw ą stanu zdrowia mieszka ńców gminy.

∑ Wdra żanie programów promuj ących zdrowy styl życia.

∑ Współpraca samorz ądu i jednostek samorz ądowych z organizacjami pozarz ądowymi na rzecz upowszechniania zdrowego stylu życia.

II CEL SZCZEGÓŁOWY Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń

Kierunki działa ń:

∑ Realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii.

∑ Współpraca samorz ądu i jednostek samorz ądowych z placówkami o światowymi oraz organizacjami pozarz ądowymi na rzecz prowadzenia kampanii edukacyjnych i profilaktycznych dla dzieci, młodzie ży oraz osób dorosłych.

∑ Monitorowanie punktów sprzeda ży alkoholu, w tym przestrzegania zakazu sprzeda ży alkoholu osobom nieletnim oraz osobom nietrze źwym.

∑ Organizowanie i finansowanie, we współpracy z placówkami leczenia uzale żnie ń, ró żnych form pracy uzupełniaj ącej proces terapeutyczny organizowanych poza podstawowym procesem leczenia.

∑ Wspieranie działa ń maj ących na celu powstawanie grup wsparcia i samopomocy.

59 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

IV CEL STRATEGICZNY Integracja społeczna i zawodowa oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

Istotnym zadaniem jest integracja społeczna i zawodowa osób zagro żonych wykluczeniem społecznym, pobudzanie i wspieranie aktywno ści osób niepełnosprawnych, starszych, bezrobotnych, a tak że zapewnianie tym grupom dost ępu do aktywnego uczestnictwa społecznego i kulturalnego w życiu społecze ństwa.

I CEL SZCZEGÓŁOWY Integracja zawodowa osób bezrobotnych, łagodzenie skutków bezrobocia oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

Kierunki działa ń:

∑ Monitorowanie sytuacji osób bezrobotnych i ich rodzin we współpracy z Powiatowym Urz ędem Pracy w Poznaniu.

∑ Rozwój i promocja Centrum Integracji Społecznej w Pobiedziskach.

∑ Opracowywanie i realizowanie projektów słu żą cych aktywizacji osób bezrobotnych, w tym współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej.

∑ Rozwój form wsparcia sprzyjaj ących tworzeniu osobistego potencjału zatrudnienia osób bezrobotnych w trudnej sytuacji socjalno-bytowej i ich rodzin.

∑ Upowszechnianie ofert pracy, informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego, szkoleniach, sta żach, organizacji robót publicznych, prac interwencyjnych i zatrudnienia socjalnego.

∑ Podejmowanie działa ń pobudzaj ących rozwój przedsi ębiorczo ści mieszka ńców.

∑ Rozwój pracy socjalnej na rzecz osób zagro żonych wykluczeniem społecznym, w oparciu o zawieranie i realizowanie kontraktów socjalnych.

∑ Wzrost dost ępu do lokali mieszkalnych dla grup najbardziej zagro żonych bezdomno ści ą, w tym ofiar przemocy w rodzinie.

∑ Monitoring wykorzystania lokali wchodz ących w skład mieszkaniowego zespołu gminy.

∑ Niwelacja problemu zadłu żeń najemców lokali komunalnych oraz sukcesywne obni żanie kosztów utrzymania mieszkaniowego zasobu gminy.

60 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

II CEL SZCZEGÓŁOWY Integracja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych oraz starszych

Kierunki działa ń:

∑ Stworzenie mo żliwo ści do pełnej rehabilitacji leczniczej, psychologicznej i społecznej osób niepełnosprawnych.

∑ Zwi ększenie dost ępno ści usług opieku ńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych, mi ędzy innymi w ramach rozwijania prac społecznie u żytecznych oraz poprzez promocj ę wolontariatu.

∑ Wsparcie dla osób starszych poprzez pomoc w tworzeniu warunków dla funkcjonowania grup samopomocowych, wolontariatu senioralnego np. Dzienny Ośrodek Wsparcia Dla Seniorów.

∑ Zintegrowanie działa ń instytucji i organizacji pozarz ądowych na rzecz profilaktyki i rozwi ązywania problemów osób starszych i niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi.

∑ Współpraca z Pa ństwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w zakresie likwidacji barier architektonicznych, w szczególno ści w obiektach użyteczno ści publicznej.

∑ Opracowanie polityki senioralnej realizowanej w gminie.

∑ Wspieranie działa ń sprzyjaj ących solidarno ści mi ędzypokoleniowej oraz tworzenie warunków do pobudzania aktywno ści osób starszych w społeczno ści lokalnej.

61 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Realizacja Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Monitoring Strategii

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 nie stanowi zbioru zamkni ętego. Wraz z rozpoznawanymi potrzebami mo żliwe jest projektowanie nowych przedsi ęwzi ęć , b ędących odpowiedzi ą na aktualne wyzwania. W okresie czasu, który obejmuje Strategia, wdra żane i realizowane b ędą w zale żno ści od potrzeb, programy i projekty dotycz ące poszczególnych obszarów problemów społecznych, mi ędzy innymi wspierania osób niepełnosprawnych, aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, wspierania rodzin i dzieci, wzmacniania kapitału społecznego mieszka ńców oraz integracji działa ń wszystkich instytucji. Instytucj ą odpowiedzialn ą za wdro żenie i koordynację Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych b ędzie O środek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach. O środek Pomocy Społecznej jest instytucj ą odpowiedzialn ą za dostarczanie informacji w postaci rocznych raportów oraz sprawozda ń na temat realizacji strategii oraz celów w niej zawartych. Wnioski zawarte w powy ższych dokumentach b ędą stanowi ć cz ęść aktualizacji strategii.

Strategia jest dokumentem programuj ącym życie społeczno ści lokalnej, dlatego te ż w sposób zamierzony została sformułowana na takim poziomie ogólno ści, aby była elastyczna i stwarzała mo żliwo ść dostosowywania realizowanych w oparciu o ni ą działa ń do zmieniaj ących si ę zjawisk i problemów społecznych oraz zmian przepisów prawa, które wyznaczaj ą obszary interwencji w polityce społecznej.

62 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Ewaluacja Strategii

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych powinna zosta ć poddana nie tylko monitoringowi, lecz przede wszystkim ewaluacji. Monitoring opiera sie na bie żą cych sprawozdaniach z wdra żania programu oraz ogranicza si ę jedynie do obserwacji post ępów programowych i ewentualnego korygowania odchyle ń wynikłych w procesie implementacji. Główn ą rol ą ewaluacji jest podnoszenie jako ści i weryfikowanie racjonalno ści działa ń sektora publicznego, a mianowicie poprawa planowania, poprawa wdra żania, wzmocnienie odpowiedzialno ści, poszerzenie wiedzy, wspieranie procesów uczenia si ę, wzmacnianie instytucji oraz minimalizacja negatywnych efektów zarz ądzania przez rezultaty. Celem ewaluacji jest przede wszystkim poprawa skuteczno ści i efektywno ści podj ętych działa ń, zwi ększenie przejrzysto ści i promowanie działa ń podejmowanych przez instytucje publiczne, kształtowanie kierunków działalno ści sektora publicznego, poznawanie mechanizmu funkcjonowania programów. Wyró żniamy trzy główne typy ewaluacji ze wzgl ędu na kryterium czasu przeprowadzenia badania. Mianowicie, jest to ewaluacja ex-ante (stosowana na pocz ątku wdra żania danego programu, po to by zdiagnozowa ć dany problem społeczny, interesariuszy oraz ich potrzeby; niniejszy dokument cz ęś ciowo stanowi zało żenia ewaluacji ex-ante ), ewaluacja on-going (przeprowadzona w wybranym momencie trwania programu) oraz ewaluacja ex-post (realizowana po zako ńczeniu programu). Ewaluacj ę przeprowadza si ę według poni ższych kryteriów, po to by odpowiedzie ć na nast ępuj ące pytania:

Skuteczno ść - na ile rezultaty i wpływ programu przyczyniły się do osi ągni ęcia jego celów? Efektywno ść - w jakim stopniu nakłady były proporcjonalne do produktów, rezultatów i wpływu? Trafno ść - w jakim stopniu cele programu odpowiadaj ą potrzebom jego adresatów? Użyteczno ść - na ile rezultaty i wpływ programu zaspakajaj ą potrzeby jego adresatów? Trwało ść - jak długo b ędą trwa ć pozytywne skutki programu po jego zako ńczeniu?

Kryterium Ex ante On-going Ex post Trafno ść V V Skuteczno ść V V V Efektywno ść V V V Użyteczno ść V Trwało ść V Tab. 20. Kryteria ewaluacyjne a typy ewaluacji.

63 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Najwa żniejszym kryterium jest kryterium u żyteczno ści, poniewa ż ka żdy program powinien zaspakaja ć przede wszystkim potrzeby interesariuszy. Typem ewaluacji, która winna zosta ć zastosowana do oceny i identyfikacji oddziaływa ń przeprowadzonych działa ń w ramach realizacji Strategii Rozwi ązywana Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska jest ewaluacja ex post . Pozwoli ona zbada ć to, czy interwencja zaspokoiła potrzeby odbiorców oraz czy realizowany program poprawił ich życiow ą sytuacj ę. Ten typ ewaluacji pozwoli odpowiedzie ć na pytanie, czy pozytywne skutki programu okazały si ę długotrwałe. Ewaluacja Strategii powinna zosta ć przeprowadzona w 2026 roku po zako ńczeniu interwencji przez zewn ętrzn ą instytucj ę. Podmiotem odpowiedzialnym za monitoring oraz ewaluacj ę jest Ośrodek Pomocy Społecznej w Pobiedziskach. Bardzo wa żnym elementem ewaluacji ex post są dobrze sprecyzowane wska źniki. Wska źniki to zmienne poddaj ące si ę pomiarowi i pozostaj ące w zwi ązku z interesuj ącymi nas cechami analizowanych obiektów, przez co wykorzystuje si ę je do stwierdzenia, czy dany stan rzeczy zachodzi.22 Do oceny wska źników warto zastosowa ć siatk ę kryteriów zaproponowanych przez Atkinsona 23 :

V Wska źniki powinny mie ć normatywnie akceptowaln ą interpretacj ę, V Powinny by ć oparte na wiarygodnych danych, oparte na reprezentatywnych danych, V Nie mog ą by ć przedmiotem manipulacji politycznych, V Pomiar wska źników nie powinien by ć obci ąż eniem dla bud żetu pa ństwa, V Wska źniki powinny si ę wzajemnie uzupełnia ć, V Powinny by ć klarowne, zrozumiałe i dost ępne dla wszystkich obywateli.

Źródła finansowania

Zakłada si ę, że źródłami finansowania lub współfinansowania przedsi ęwzi ęć przewidzianych do realizacji w ramach Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026 będą:

V bud żet Pa ństwa, V bud żet gminy Pobiedziska, V środki celowe funduszy krajowych, V fundusze Unii Europejskiej V inne źródła.

22 Górniak J., Keler K. „Wskaźniki w ewaluacji ex-post programów publicznych.” w „Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza”., PARP, Warszawa 2007 Str.155-193 23 17 Górniak J., Keler K. „Wskaźniki w ewaluacji ex-post programów publicznych.” w „Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza”., PARP, Warszawa 2007 Str.155-193 64 | Strona

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016-2026

Środki finansowe na realizacj ę poszczególnych działa ń b ędą uwzgl ędniane cyklicznie w rocznych planach bud żetowych lub zaplanowane w wieloletniej prognozie finansowej. W celu zrealizowania działa ń zawartych w niniejszym dokumencie, warto odnie ść do celów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Wielkopolskiego 2014+ które cz ęś ciowo s ą zbie żne z celami zawartymi w niniejszej strategii. 24 Realizacja RPO WW 2014+ ma przyczyni ć si ę do realizacji priorytetów Strategii Europa 2020.25

Wska źniki monitoruj ące

Wska źniki monitoruj ące umo żliwiaj ą ilo ściowe przedstawienie danej warto ści, która dokonuje oceny stanu faktycznego lub tendencji zmian. Warto ści ą bazow ą w niniejszej diagnozie, s ą warto ści stanu faktycznego dla poszczególnych kategorii na dzie ń 31.12.2015. Poni żej zawarte wska źniki wzrostu s ą liczone w skali rocznej (po upływie ka żdego roku w trakcie realizacji strategii). Wska źniki monitoruj ące stanowi ą punkt odniesienia do celów szczegółowych zwartych w niniejszym dokumencie.

Źródła danych do pomiaru poszczególnych wska źników: GUS, O środek Pomocy Społecznej, Urz ąd Gminy, Powiatowy Urz ąd Pracy w Poznaniu, sprawozdania z realizacji programów, instytucje pozarz ądowe i charytatywne, placówki o światowe i inne.

24 http://wrpo2007-2013.wielkopolskie.pl/attachments/article/3229/UWRPO%202014-2020%20- %20projekt.pdf: 31.12.2015 r. 25 http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ACT_part1_v1.pdf dostęp: 09.11.2015 r. 65 | Strona

Harmonogram Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2016- 2026

I CEL STRATEGICZNY Zintegrowana polityka społeczna I CEL SZCZEGÓŁOWY Zwi ększenie wykorzystania środków i zasobów na cele społeczne

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca oraz Wska źniki monitoruj ące (roczne) Prognoza Źródła partnerzy realizacji finansowania 1. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Czy została przygotowana przez Gminny Tak Bez kosztów z Prowadzenie systematycznego monitoringu horyzoncie Społecznej Ośrodek Pomocy Społecznej ocena Bud żetu Gminy problemów społecznych oraz analizy istniej ących czasowym strategii zasobów pomocy społecznej? zasobów. 2. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Czy zostało przygotowane przez Gminny Tak Bez kosztów z Prowadzenie analiz dotycz ących efektywno ści, horyzoncie Społecznej, Ośrodek Pomocy Społecznej Bud żetu Gminy skuteczno ści oraz trafno ści udzielanej pomocy. czasowym strategii sprawozdanie z działalno ści Ośrodka? Zespół Interdyscyplinarny, Czy zostało przygotowane sprawozdanie Tak z działalno ści Zespołu Gminna Komisja Interdyscyplinarnego? Tak Rozwi ązywania Problemów Czy zostało przygotowane sprawozdanie Społecznych. z działalno ści Gminnej Komisji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych? 3. Działania ci ągłe w Urz ąd Gminy, Ośrodek Liczba szkole ń, w których brali udział Wzrost Bud żet Gminy Kontynuowanie działa ń w zakresie ustawicznego horyzoncie Pomocy Społecznej, Gmina pracownicy instytucji Programy Rz ądowe, kształcenia kadr. czasowym strategii Komisja Rozwi ązywania Środki własne Problemów Alkoholowych, Liczba uczestników tych szkole ń Wzrost instytucji i Placówki O światowe organizacji, dodatkowe środki 4. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Liczba zrealizowanych programów Wzrost Bud żet Gminy, Przeprowadzenie ewaluacji zrealizowanych horyzoncie Społecznej Fundusze programów. czasowym strategii Liczba uczestników Wzrost strukturalne

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

I CEL STRATEGICZNY Zintegrowana polityka społeczna

II CEL SZCZEGÓŁOWY Budowanie szerokiego partnerstwa społecznego

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca Wska źniki monitoruj ące (roczne) Prognoza Źródła oraz partnerzy realizacji finansowania 1. Działania ci ągłe w Urz ąd Gminy, Ośrodek Liczba organizacji, z którymi została Wzrost Bud żet Gminy Dalsza realizacja Programu Współpracy Gminy horyzoncie Pomocy Społecznej podpisana umowa Pobiedziska z organizacjami pozarz ądowymi oraz czasowym strategii Organizacje Pozarz ądowe podmiotami, o których mowa w art. 3 ust 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie. 2. Dalsza realizacja Programu Ochrony Zdrowia Działania ci ągłe w Urz ąd Gminy, Ośrodek Liczba inicjatyw profilaktycznych Wzrost Bud żet Gminy Psychicznego. horyzoncie Pomocy Społecznej maj ących na celu promocj ę ochrony Programy Rz ądowe, czasowym strategii Organizacje zdrowia psychicznego i pobudzanie Środki własne Pozarz ądowe, świadomo ści społecznej instytucji i Placówki słu żby zdrowia organizacji, dodatkowe środki 2. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Liczba inicjatyw maj ących na celu Wzrost Bud żet Gminy Podejmowanie działa ń maj ących na celu pobudzanie horyzoncie Społecznej, Urz ąd Gminy, pobudzanie aktywno ści społecznej aktywno ści społecznej mieszka ńców i wł ączanie ich w czasowym strategii Organizacje Pozarz ądowe mieszka ńców rozwi ązywanie lokalnych problemów. 3. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Liczba wolontariuszy Wzrost Bud żet Gminy Promowanie i wspieranie rozwoju wolontariatu w śród horyzoncie Społecznej, Urz ąd Gminy, Liczba nowopowstałych stowarzysze ń, mieszka ńców, w szczególno ści w zakresie czasowym strategii Organizacje Pozarz ądowe organizacji. rozwi ązywania problemów społecznych.

67 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

II CEL STRATEGICZNY Skuteczny system opieki nad rodzin ą

I CEL SZCZEGÓŁOWY Skuteczny system opieki nad rodzin ą i dzieckiem

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca oraz partnerzy Wska źniki monitoruj ące Prognoza Źródła finansowania realizacji (roczne) 1. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Urz ąd Zgodne ze wska źnikami Zgodnie z Bud żet Gminy, Opracowanie i realizacja Gminnego Programu horyzoncie Gminy, Gminna Komisja Rozwi ązywania realizacji poszczególnych zada ń zało żenia , Wspierania Rodziny w gminie Pobiedziska. czasowym Problemów Alkoholowych, Zespół uj ętymi w GPWR mi uj ętymi strategii Interdyscyplinarny, Placówki O światowe, w GPWR Placówki Słu żby Zdrowia, Organizacje Pozarz ądowe, Instytucje Ko ścielne, Komenda Powiatowa Policji , PCPR 2. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Punkt Liczba zorganizowanych Wzrost Bud żet Gminy Wspieranie rodzin dysfunkcyjnych poprzez rozwój horyzoncie Konsultacyjno - Terapeutyczny warsztatów Programy Rz ądowe, poradnictwa specjalistycznego oraz prowadzenie czasowym Wzrost Środki własne pracy socjalnej. strategii Liczba uczestników tych instytucji i organizacji, warsztatów dodatkowe środki 3. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Placówki Liczba rodzin korzystaj ących ze Wzrost Bud żet Gminy, Realizacja programów do żywiania oraz wsparcia horyzoncie Oświatowe, Instytucje Ko ścielne, wsparcia materialnego Bud żet Pa ństwa materialnego dla rodzin najubo ższych. czasowym Organizacje Pozarz ądowe Wzrost Programy Rz ądowe, strategii Liczba osób korzystaj ących z Środki własne programów do żywiania, w tym instytucji i organizacji, liczna dzieci dodatkowe środki

4. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej Liczba zatrudnionych Wzrost , Bud żet Gminy Zabezpieczenie zatrudnienia asystentów rodziny. horyzoncie asystentów rodziny Bud żet Pa ństwa czasowym środki pozabud żetowe strategii 5. Działania ci ągłe w Biblioteka Publiczna oraz Filie, Gminna Liczba i rodzaj zaj ęć , wydarze ń Wzrost Bud żet Gminy Organizacja czasu wolnego dzieci i młodzie ży horyzoncie Komisja Rozwi ązywania Problemów sportowych, rekreacyjnych i środki pozabud żetowe poprzez rozwijanie oferty sportowej i kulturalnej. czasowym Alkoholowych, O środek Pomocy kulturowych Wzrost Programy Rz ądowe, strategii Społecznej, Placówki O światowe, Środki własne Organizacje Pozarz ądowe, Instytucje Liczba uczestników zaj ęć i instytucji i organizacji, Ko ścielne wydarze ń dodatkowe środki 6. Działania ci ągłe w Gminna Komisja Rozwi ązywania Liczba dzieci korzystaj ących z Wzrost Bud żet Gminy Rozwój świetlic środowiskowych działaj ących na horyzoncie Problemów Alkoholowych, O środek zaj ęć w świetlicach środki pozabud żetowe terenie gminy - poszerzenie oferty sp ędzania czasowym Pomocy Społecznej, Placówki O światowe Liczba ofert skierowanych do Programy Rz ądowe, czasu wolnego strategii wychowanków Środki własne instytucji i organizacji, dodatkowe środki

68 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

7. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba placówek o światowych, z Bez kosztów z Systematyczna współpraca O środka Pomocy horyzoncie Placówki O światowe którymi współpracuje Gminny Bud żetu Gminy Społecznej z placówkami o światowymi w celu czasowym Ośrodek Pomocy Społecznej bie żą cej analizy sytuacji dzieci i młodzie ży strategii ucz ęszczaj ącej do szkół oraz rozwijania współpracy z rodzicami w szczególnie w zakresie przemocy domowej, uzale żnienia oraz współuzale żnienia 8. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Organizacje Liczba wspieranych organizacji Wzrost Bud żet Gminy, Rozwijanie i wspieranie sektora organizacji horyzoncie Pozarz ądowe pozarz ądowych Programy Rz ądowe, pozarz ądowych działaj ących na rzecz dzieci i czasowym Środki własne młodzie ży. strategii instytucji i organizacji, dodatkowe środki

69 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

II CEL STRATEGICZNY Skuteczny system opieki nad rodzin ą

II CEL SZCZEGÓŁOWY Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca oraz partnerzy Wska źniki monitoruj ące Prognoza Źródła realizacji (roczne) finansowania 1. Działania ci ągłe w Urz ąd Gminy, Ośrodek Pomocy Zgodne ze wska źnikami realizacji Zgodnie z Bud żet Gminy, Kontynuowanie i realizacja Programu horyzoncie Społecznej, Gminna Komisja poszczególnych zada ń uj ętymi w zało żeniami Programy Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz czasowym strategii Rozwi ązywania Problemów PPPwRoOOPwR PPPwRoOOPwR Rz ądowe, Środki Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Gminie Alkoholowych, Zespół własne instytucji i Pobiedziska. Interdyscyplinarny, Placówki organizacji, Oświatowe, Biblioteka Publiczna i Filie dodatkowe z terenu gminy, Placówki Słu żby środki Zdrowia, Prokuratura, Komenda Powiatowa Policji, S ąd Rodzinny, Kuratorzy S ądowi, Instytucje Ko ścielne, Lokalne Media, Organizacje Pozarz ądowe

2. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Liczba mieszka ń chronionych Wzrost Bud żet Gminy Utworzenie mieszka ń socjalnych oraz horyzoncie Komisja Rozwi ązywania Problemów Środki chronionych. czasowym strategii Alkoholowych Liczba osób korzystaj ących zewn ętrzne przebywaj ących w mieszkaniach rz ądowe i chronionych pozarz ądowe

3. Działania ci ągłe w Zespół Interdyscyplinarny, Gminny Liczba zało żonych „Niebieskich - Bud żet Gminy, Tworzenie warunków dla prawidłowego horyzoncie Ośrodek Pomocy Społecznej Kart” Bud żet Pa ństwa funkcjonowania systemu przeciwdziałania czasowym strategii Wzrost przemocy w rodzinie, w tym Zespołu Liczba zako ńczonych „Niebieskich Interdyscyplinarnego Kart”

70 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

III CEL STRATEGICZNY Promocja zdrowego trybu życia, profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń

I CEL SZCZEGÓŁOWY Poprawa zdrowia mieszka ńcow

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca oraz Wska źniki monitoruj ące Prognoza Źródła finansowania partnerzy realizacji 1. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba kampanii zdrowotnych i Wzrost Bud żet Gminy, Organizowanie kampanii zdrowotnych i horyzoncie Urz ąd Gminy, Gminna Komisja profilaktycznych Środki zewn ętrzne profilaktycznych zwi ązanych z popraw ą stanu czasowym Rozwi ązywania Problemów Wzrost rz ądowe i pozarz ądowe zdrowia mieszka ńców gminy. strategii Alkoholowych, Placówki Liczba uczestników kampanii zdrowotnych i Oświatowe, Organizacje profilaktycznych Pozarz ądowe 2. Działania ci ągłe w Komisja Rozwi ązywania Liczba realizowanych programów Wzrost Bud żet Gminy, Wdra żanie programów promuj ących zdrowy styl horyzoncie Problemów Alkoholowych, promuj ących zdrowy styl życia Środki zewn ętrzne życia. czasowym Ośrodek Pomocy Społecznej, rz ądowe i pozarz ądowe strategii Placówki O światowe, Liczba uczestników programów Wzrost Organizacje Pozarz ądowe promuj ących zdrowy styl życia

3. Działania ci ągłe w Gminna Komisja Liczba organizacji pozarz ądowych, z Wzrost Bud żet Gminy Współpraca samorz ądu i jednostek horyzoncie Rozwi ązywania Problemów którymi podj ęto w tym celu współprac ę samorz ądowych z organizacjami pozarz ądowymi czasowym Alkoholowych O środek Pomocy na rzecz upowszechniania zdrowego stylu życia. strategii Społecznej, Urz ąd Gminy, Organizacje Pozarz ądowe

71 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

III CEL STRATEGICZNY Promocja zdrowego trybu życia, profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń

II CEL SZCZEGÓŁOWY Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale żnie ń

Kierunki działa ń Okres Jednostka realizuj ąca oraz partnerzy Wska źniki monitoruj ące Prognoza Źródła finansowania realizacji realizacji (roczne) 1. Działania Ośrodek Pomocy Społecznej, Zespół Zgodne z wska źnikami realizacji Zgodnie z Bud żet Gminy Realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i ci ągłe w Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania poszczególnych zada ń uj ętymi zało żeniami Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych horyzoncie Przemocy w Rodzinie, Punkt Konsultacyjno - w GPPRPAoPN GPPRPAoPN oraz Przeciwdziałania Narkomanii. czasowym Terapeutyczny, Placówki O światowe, Biblioteka strategii Publiczna, Zakłady pracy, Ko ścioły i Organizacje Przyko ścielne, Komenda Powiatowa Policji, S ąd Rejonowy, Organizacje Pozarz ądowe, Instytucje i osoby prywatne działaj ące na rzecz profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i problemów narkomanii. 2. Działania Ośrodek Pomocy Społecznej, Urz ąd Gminy, Liczba szkół, z którymi podj ęto Wzrost Bud żet Gminy Współpraca samorz ądu i jednostek ci ągłe w Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów współprac ę samorz ądowych z placówkami o światowymi horyzoncie Alkoholowych Wzrost oraz organizacjami pozarz ądowymi na rzecz czasowym Liczba programów, akcji prowadzenia kampanii edukacyjnych i strategii profilaktycznych realizowanych profilaktycznych dla dzieci, młodzie ży oraz w placówkach o światowych osób dorosłych. Wzrost Liczba odbiorców, uczestników realizowanych programów, konkursów, akcji profilaktycznych 3. Działania Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Liczba kontroli Wzrost Bud żet Gminy Monitorowanie punktów sprzeda ży alkoholu, ci ągłe w Alkoholowych przeprowadzonych w punktach w tym przestrzegania zakazu sprzeda ży horyzoncie sprzeda ży alkoholu osobom nieletnim oraz osobom czasowym nietrze źwym. strategii 5. Działania Gminna Komisja Rozwi ązywania Problemów Liczba grup Wzrost Bud żet Gminy Wspieranie działa ń maj ących na celu ci ągłe w Alkoholowych O środek Pomocy Społecznej wspieranie powstawania grup wsparcia i horyzoncie Liczba osób korzystaj ących z Wzrost samopomocowych czasowym pomocy grup strategii

72 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

IV CEL STRATEGICZNY Integracja społeczna i zawodowa oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu I CEL SZCZEGÓŁOWY Integracja zawodowa osób bezrobotnych, łagodzenie skutków bezrobocia oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca oraz Wska źniki monitoruj ące (roczne) Prognoza Źródła partnerzy realizacji finansowania 1. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, System monitorowania sytuacji osób bezrobotnych i - Bud żet Gminy, Monitorowanie sytuacji osób bezrobotnych i horyzoncie Powiatowy Urz ąd Pracy w ich rodzin Fundusz Pracy ich rodzin we współpracy z PUP w Poznaniu czasowym strategii Liczba bezrobotnych, w tym liczba bezrobotnych kobiet, bezrobotnych długoterminowych, bez wykształcenia średniego, poni żej 25 r. ż., niepełnosprawnych 2. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba osób, z którymi podpisano umowy Wzrost Fundusze Rozwój i promocja Centrum Integracji horyzoncie Centrum Integracji Społecznej u strukturalne, Społecznej w Pobiedziskach. czasowym strategii w Pobiedziskach Fundusz Pracy Bud żet Gminy 3. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba programów Wzrost , Fundusze Opracowywanie i realizowanie projektów horyzoncie Powiatowy Urz ąd Pracy , strukturalne słu żą cych aktywizacji osób bezrobotnych, w czasowym strategii Organizacje Pozarz ądowe, Liczba uczestników programów Wzrost tym współfinansowanych ze środków Unii Pracodawcy Europejskiej. 4. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba osób bezrobotnych korzystaj ących z ró żnych Wzrost Bud żet Gminy, Rozwój form wsparcia sprzyjaj ących horyzoncie Powiatowy Urz ąd Pracy, form wsparcia Środki zewn ętrzne tworzeniu osobistego potencjału zatrudnienia czasowym strategii Organizacje Pozarz ądowe rz ądowe i osób bezrobotnych w trudnej sytuacji pozarz ądowe socjalno-bytowej i ich rodzin. 5. Działania ci ągłe w Gminny O środek Pomocy Liczba osób bezrobotnych z terenu gminy Wzrost Bez kosztów z Upowszechnianie ofert pracy, informacji o horyzoncie Społecznej, Powiatowy Urz ąd uczestnicz ących w szkoleniach, sta żach, robotach Bud żetu Gminy wolnych miejscach pracy, usługach czasowym strategii Pracy publicznych, pracach interwencyjnych oraz pracach poradnictwa zawodowego, szkoleniach, społecznie u żytecznych sta żach, organizacji robót publicznych, prac interwencyjnych i zatrudnienia socjalnego. 6. Działania ci ągłe w Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba szkole ń Wzrost Bud żet Gminy Podejmowanie działa ń pobudzaj ących rozwój horyzoncie Powiatowy Urz ąd Pracy przedsi ębiorczo ści mieszka ńców. czasowym strategii Liczba uczestników szkole ń Wzrost 8. Działania ci ągłe w Urz ąd Gminy, O środek Liczba lokali mieszkalnych przeznaczonych dla grup Wzrost Bud żet Gminy Wzrost dost ępu do lokali mieszkalnych dla horyzoncie Pomocy Społecznej zagro żonych bezdomno ści ą, w tym ofiar przemocy grup najbardziej zagro żonych bezdomno ści ą, czasowym strategii w rodzinie w tym ofiar przemocy w rodzinie.

73 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

9. Urz ąd Gminy, Urz ąd Gminy, O środek Czy została przeprowadzona ocena sposobu Tak Bez kosztów z Monitoring wykorzystania lokali wchodz ących Ośrodek Pomocy Pomocy Społecznej, wykorzystania lokali przez ich najemców? Bud żetu Gminy w skład mieszkaniowego zespołu gminy. Społecznej, Zakład Komunalny Czy dokonano weryfikacji umów najmu? Tak Zakład Komunalny 10. Urz ąd Gminy, Liczba zamienionych mieszka ń pomi ędzy Wzrost Bud żet Gminy Niwelacja problemu zadłu żeń najemców lokali Ośrodek Pomocy Urz ąd Gminy, O środek najemcami komunalnych oraz sukcesywne obni żanie Społecznej, Pomocy Społecznej, kosztów utrzymania mieszkaniowego zasobu Zakład Komunalny Zakład Komunalny Liczba wykupionych mieszka ń Wzrost gminy Liczba osób realizuj ących Indywidualny Program Zatrudnienia Socjalnego (praca podj ęta w celu - spłacenia zaległo ści czynszowych)

74 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

IV CEL STRATEGICZNY Integracja społeczna i zawodowa oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu II CEL SZCZEGÓŁOWY Integracja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych oraz starszych

Kierunki działa ń Okres realizacji Jednostka realizuj ąca Wska źniki monitoruj ące (roczne) Prognoza Źródła Oraz partnerzy realizacji finansowania 1. Działania ci ągłe Ośrodek Pomocy Społecznej, Liczba świadczeniobiorców rehabilitacji Wzrost Bud żet Gminy Stworzenie mo żliwo ści do pełnej rehabilitacji w horyzoncie Placówki O światowe, Organizacje leczniczej i psychologicznej Bud żet Pa ństwa leczniczej, psychologicznej i społecznej osób czasowym Pozarz ądowe Środki niepełnosprawnych. strategii Liczba godzin zaj ęć rozwijaj ących i Wzrost zewn ętrzne podtrzymuj ących umiej ętno ści rz ądowe i samodzielnego funkcjonowania osób z pozarz ądowe niepełnosprawno ści ą 2. Działania ci ągłe Ośrodek Pomocy Społecznej Liczba usług opieku ńczych realizowanych w Wzrost Bud żet Gminy Zwi ększenie dost ępno ści usług opieku ńczych dla w horyzoncie ramach prac społecznie u żytecznych Bud żet Pa ństwa osób starszych i niepełnosprawnych, mi ędzy czasowym Środki innymi w ramach rozwijania ekonomii społecznej strategii Liczba osób korzystaj ących z usług Wzrost zewn ętrzne oraz poprzez promocj ę wolontariatu. opieku ńczych realizowanych w ramach prac rz ądowe i społecznie u żytecznych pozarz ądowe 3. Działania ci ągłe Ośrodek Pomocy Społecznej, Urz ąd Liczba grup samopomocowych dla osób Wzrost Bud żet Gminy Wsparcie dla osób starszych i chorych poprzez w horyzoncie Gminy starszych i chorych Bud żet Pa ństwa pomoc w tworzeniu warunków dla funkcjonowania czasowym Liczba osób skierowanych do Dziennego środki prywatne grup samopomocowych, wolontariatu strategii Ośrodka Wsparcia Wzrost , Środki senioralnego, np. Dzienny O środek Wsparcia dla Liczba uczestników grup samopomocowych i zewn ętrzne Seniorów wolontariatu senioralnego rz ądowe i pozarz ądowe

4. Działania ci ągłe Ośrodek Pomocy Społecznej, Urz ąd Liczba wspólnie zrealizowanych projektów Wzrost Bud żet Gminy Zintegrowanie działa ń instytucji i organizacji w horyzoncie Gminy, Organizacje Pozarz ądowe na rzecz profilaktyki i rozwi ązywania Bud żet Pa ństwa pozarz ądowych na rzecz profilaktyki i czasowym problemów osób starszych i rozwi ązywania problemów osób starszych i strategii niepełnosprawnych niepełnosprawnych, w tym z zaburzeniami psychicznymi.

75 | Strona

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Pobiedziska na lata 2015-2020

5. Działania ci ągłe PFRON, Urz ąd Gminy,Ośrodek Liczba zlikwidowanych barier Wzrost PFRON, Bud żet Współpraca z Pa ństwowym Funduszem w horyzoncie Pomocy Społecznej, PCPR, Placówki architektonicznych Gminy, Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w zakresie czasowym Oświatowe, Placówki Słu żby Zdrowia, Fundusze likwidacji barier architektonicznych, w strategii Organizacje Pozarz ądowe strukturalne, szczególno ści w obiektach u żyteczno ści publicznej. 6. Działania ci ągłe Ośrodek Pomocy Społecznej, - - Budżet Gminy, Opracowanie polityki senioralnej realizowanej w w horyzoncie Organizacje Pozarz ądowe, Środki gminie. czasowym Organizacje Ko ścielne, Placówki zewn ętrzne strategii Oświatowe rz ądowe i pozarz ądowe 8. Działania ci ągłe Urz ąd Gminy, Ośrodek Pomocy Liczba wspieranych inicjatyw Wzrost Bud żet Gminy, Wspieranie działa ń sprzyjaj ących solidarno ści w horyzoncie Społecznej, Organizacje Środki mi ędzypokoleniowej oraz tworzenie warunków do czasowym Pozarz ądowe zewn ętrzne pobudzania aktywno ści osób starszych w strategii rz ądowe i społeczno ści lokalnej. pozarz ądowe

76 | Strona

Podsumowanie

Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych to konstytutywny element polityki społecznej, w ramach której powinny zosta ć podj ęte działania maj ące na celu wsparcie osób zagro żonych wykluczeniem społecznym. Efektywna polityka społeczna powinna przede wszystkim pełni ć funkcj ę prewencyjn ą i stwarza ć optymalne warunki dla funkcjonowania społeczno ści lokalnej. Cz ęść problemów wyst ępuj ących na terenie gminy Pobiedziska, takich jak stopniowo malej ący przyrost naturalny, to aktualnie problem ogólnopolski. Nale ży pami ęta ć, że grup ą wysokiego ryzyka s ą przede wszystkim dzieci i młodzie ż. Wiele bada ń naukowych wskazuje na fakt, i ż to dom rodzinny jest czynnikiem decyduj ącym o dalszym rozwoju osobowo ściowym i światopogl ądowym nastolatka. Komunikaty medialne oraz wpływ rówie śników mog ą w wielu przypadkach negatywnie oddziaływa ć na nieustannie kształtuj ącą si ę osobowo ść młodego człowieka, a to z kolei b ędzie przejawia ć si ę w ryzykownych zachowaniach nastolatków. Władze lokalne powinny w sposób szczególny zadba ć o małoletnich pochodz ących ze środowisk zagro żonych wykluczeniem społecznym. Z przeprowadzonych analiz wynika, że władze gminy Pobiedziska poprawnie identyfikuj ą wyst ępuj ące problemy społeczne oraz oferuj ą du że wsparcie opieku ńcze skierowane do osób bezrobotnych oraz rodzin nara żonych na wykluczenie społeczne. Niezwykle istotna jest współpraca pracowników pomocy społecznej z instytucjami sektora publicznego, organizacjami pozarz ądowymi oraz lokaln ą wspólnot ą.

Nale ży pami ęta ć, że Strategia została utworzona na takim poziomie ogólno ści by władze gminy Pobiedziska mogły dostosowywa ć swoje działania do zmieniaj ących si ę warunków społecznych, pami ętaj ąc o tym, że główne cele strategii nie powinny zosta ć naruszone. Etapem wie ńcz ącym powinna by ć ewaluacja programu, która pozwoli okre śli ć u żyteczno ść podj ętych działa ń. .