Overstromingsrisico Dijkring 51 Gorssel
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
VNK2 Overstromingsrisico Dijkring 51 Gorssel Overstromingsrisico December 2011 Overstromingsrisico Dijkring 51 Gorssel December 2011 Kijk voor meer informatie op www.helpdeskwater.nl of bel 0800-6592837 Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 51 Gorssel Documenttitel Veiligheid Nederland in Kaart 2 Overstromingsrisico dijkring 51 Gorssel Document HB 1555733 Status Definitief Datum december 2011 Auteur B. van Bree (Tauw) M. van Dijk (Tauw) Opdrachtnemer Rijkswaterstaat Waterdienst Uitgevoerd door Consortium DOT Opdrachtgevers Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Unie van Waterschappen en Interprovinciaal Overleg Voorwoord In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van de uitgevoerde risicoanalyse voor dijkring 51, Gorssel. Het voorliggende rapport betreft de risico’s die verband houden met de categorie a-kering van dijkring 51. Het detailniveau van de uitgevoerde analyses is afgestemd op de primaire doelstelling van VNK2: het verschaffen van een beeld van het overstromingsrisico. Hoewel dit rapport een beeld geeft van de veiligheid van dijkring 51 dient het niet te worden verward met een toetsrapport in het kader van de Waterwet. De in VNK2 berekende overstromingskansen laten zich niet zondermeer vergelijken met de wettelijk vastgelegde overschrijdingskansen van de waterstanden die de primaire waterkeringen veilig moeten kunnen keren. Door de Provincie Gelderland zijn de overstromingsberekeningen uitgevoerd die ten grondslag liggen aan de berekende gevolgen van de overstromingsscenario’s. De beheerders hebben een essentiële bijdrage geleverd door gegevens ter beschikking te stellen en de plausibiliteit van de opgestelde (alternatieve) schematisaties te bespreken. De uitgevoerde analyses zijn zowel intern getoetst als extern. Ten slotte zijn de resultaten besproken met het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW) en heeft het ENW de kwaliteit van de analyses en rapportages steekproefsgewijs gecontroleerd. Graag wil ik alle betrokkenen bedanken voor de constructieve bijdrage en de plezierige samenwerking. Harry Stefess Projectmanager VNK2, Rijkswaterstaat Waterdienst Inhoudsopgave Managementsamenvatting 1 Technische samenvatting 7 1 Inleiding 15 1.1 Aanleiding project Veiligheid van Nederland in Kaart 15 1.2 Projectopdracht Veiligheid van Nederland in Kaart 15 1.3 Overschrijdingskansen en overstromingskansen 16 1.4 Rekenmethode VNK2 16 1.5 Leeswijzer 19 2 Gebiedsbeschrijving en schematisatie 21 2.1 Beschrijving dijkring 51 Gorssel 21 2.1.1 Gebiedsbeschrijving 21 2.1.2 Beheerder 23 2.1.3 De primaire waterkering van dijkring 51 23 2.2 Ontstaansgeschiedenis 25 2.3 Recente geschiedenis: bedreigingen en versterkingen 26 2.3.1 Overstromingsrampen 26 2.3.2 Versterkingen 26 2.4 Vakindeling categorie a-kering 27 2.5 Kunstwerken 28 2.6 Randvoorwaarden 29 2.7 Resultaten uit de derde toetsronde 29 3 Overstromingskans 31 3.1 Aanpak en uitgangspunten 31 3.2 Beschouwde faalmechanismen 31 3.2.1 Faalmechanismen dijken 31 3.2.2 Faalmechanismen kunstwerken 32 3.3 Niet beschouwde faalmechanismen 34 3.4 Berekende overstromingskansen 34 3.4.1 Overstromingskans en faalkansen per faalmechanisme 34 3.4.2 Faalkansen dijken 36 3.4.3 Overzicht faalkansen dijken 38 3.4.4 Faalkansen kunstwerken 39 3.5 Dominante vakken en faalmechanismen 40 4 De gevolgen van overstromingen per doorbraaklocatie 41 4.1 Aanpak en uitgangspunten 41 4.1.1 Algemeen 41 4.1.2 Ringdelen 41 4.1.3 Evacuatie 42 4.2 Resultaten overstromingsberekeningen per doorbraaklocatie 43 4.2.1 Ringdeel 1:Mettray 43 4.2.2 Ringdeel 2: Gorssel-Noord 44 4.3 Overzicht resultaten overstromingsberekeningen 45 5 Overstromingsscenario’s en scenariokansen 47 5.1 Definitie overstromingsscenario’s 47 5.1.1 Aanpak 47 5.1.2 Scenariotypen 47 5.2 Scenariokansen 48 6 Overstromingsrisico 49 6.1 Koppeling scenariokansen en gevolgen 49 6.2 Overstromingsrisico 49 6.2.1 Economisch risico voor de categorie a-kering 49 6.2.2 Slachtofferrisico voor de categorie a-kering 51 7 Gevoeligheidsanalyses 55 7.1 Gevoeligheidsanalyse overstromingskans dijkring 51 55 7.1.1 Effect van maatregelen in het kader van Ruimte voor de Rivier 55 7.1.2 Effect van verbetering van afgekeurde dijkvakken 3e toetsronde 57 7.1.3 Gerichte interventies en de overstromingskans 58 7.1.4 Gerichte interventies en de overstromingskans in combinatie met effecten van de Ruimte voor de Rivier maatregelen 60 7.2 Gevoeligheidsanalyse overstromingsrisico dijkring 51 63 7.2.1 Koppeling van scenario’s aan hogere afvoergolven 63 7.2.2 Gerichte interventies en het overstromingsrisico 67 8 Conclusies en aanbevelingen 69 8.1 Conclusies 69 8.1.1 De kans op overstroming in dijkring 51 69 8.1.2 De gevolgen van overstromingen in dijkring 51 69 8.1.3 Het overstromingsrisico in dijkring 51 70 8.2 Aanbevelingen 70 Bijlage A Literatuur 73 Bijlage B Begrippenlijst 75 Bijlage C Vakindeling en ringdelen dijkring 51 83 Bijlage D Overzicht faalkansen 87 Bijlage E Overzicht resultaten derde toetsronde 89 Bijlage F Overstromingsscenario’s 91 Bijlage G Kansen en gevolgen per scenario 93 Bijlage H Overstromingsrisico na verbeterings-maatregelen 95 Bijlage I Colofon 99 Managementsamenvatting Wat is VNK2? Veiligheid Nederland in Kaart 2 (VNK2) is het project dat overstromingsrisico’s in Nederland in kaart brengt. In VNK2 is de methode om de kansen, gevolgen en risico’s van overstromingen te berekenen verder ontwikkeld. De geavanceerde rekenmethode van VNK2 maakt het mogelijk overstromingskansen te bepalen. Door het combineren van doorbraakkansen, overstromingsverlopen en gegevens omtrent bewoning en bedrijvigheid kan een beeld worden gegeven van het overstromingsrisico. Zo geeft VNK2 het inzicht in de overstromingsrisico’s in Nederland. In de voorloper van het project (VNK1) zijn voor zestien dijkringen de overstromingsrisico’s in beeld gebracht. Voor drie van deze gebieden zijn de gevolgen in detail berekend. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Provincies en Waterschappen zijn gezamenlijk gestart met een vervolg om met een verbeterde methode de overstromingsrisico’s voor geheel Nederland in detail in kaart te brengen: VNK2. Voor u ligt de rapportage van de analyse van dijkring 51 Gorssel. Waarom VNK2? Inzicht in overstromingskansen en –gevolgen is essentieel om antwoord te kunnen geven op de vragen die spelen op het gebied van de bescherming tegen hoogwater. Met een goed beeld van het overstromingsrisico en de effectiviteit van maatregelen kunnen beter onderbouwde keuzes worden gemaakt ten aanzien van investeringen in waterveiligheid. VNK2 levert basisinformatie voor: • De politiek-maatschappelijke afweging of de waterveiligheid van Nederland op orde is; • Het identificeren van relatief zwakke waterkeringen; • Het bepalen van de kosteneffectiviteit van risicoreducerende maatregelen; • De prioritering van preventieve maatregelen; • De prioritering van gevolgbeperkende maatregelen; • De verbetering van toetsmethoden; • Afwegingen ten aanzien van zelfredzaamheid en rampenbestrijding; • Het opstellen van overstromingsrisicokaarten en plannen zoals vereist door de Richtlijn Overstromingsrisico’s (ROR). Dijkring 51: Gorssel Dijkring 51 is een kleine dijkring op de oostoever van de IJssel (zie Figuur 1). Het dijkringgebied telt drie gemeenten en (delen van) de provincies Gelderland en Overijssel. Het heeft een oppervlakte van 7700 hectare en telt ruim 12.000 inwoners. De totale lengte van de primaire kering van dijkring 51 is 24 km, lopend langs de noordzijde van het Twentekanaal vanaf de sluis bij Eefde, de oostzijde van de IJssel en de zuidzijde van de Schipbeek tot Bathmen. In de primaire kering liggen in totaal 9 kunstwerken en waterkerende constructies in de vorm van een gemaal, uitwateringssluizen, een coupure en dassentunnels. De oostzijde van het dijkringgebied wordt volledig begrensd door hoge grond. De dijkring heeft een normfrequentie van 1/1.250 per jaar. Dat betekent dat de waterkering zo sterk moet zijn dat een hydraulische belasting gekeerd kan worden die een kans van voorkomen van 1/1.250 per jaar heeft. Het grootste deel van de waterkering bestaat uit groene dijken. De waterkering langs de IJssel bestaat voor ongeveer een kwart uit verholen waterkeringen. 1 Deze verholen waterkeringen bestaan uit natuurlijk afgezette verhogingen in het landschap (dekzand) die in het verleden als waterkering zijn aangemerkt. Langs het Twentekanaal bevat de groene dijk over een lengte van ongeveer 170 meter een damwandconstructie. Figuur 1: Dijkringgebied 51 Resultaten Hoewel VNK2 een beeld geeft van de overstromingsveiligheid dienen de resultaten van VNK2 niet te worden verward met die van een toetsing in het kader van de Waterwet. In de toetsing wordt beoordeeld of de primaire waterkeringen voldoen aan de wettelijke normen. Deze normen zijn niet gedefinieerd als overstromingskansen maar als overschrijdingskansen van waterstanden die de waterkeringen veilig moeten kunnen keren, rekening houdend met alle factoren die het waterkerend vermogen beïnvloeden. Omdat de wettelijke normen geen betrekking hebben op overstromingskansen kunnen zij niet zondermeer worden gelegd langs de uitkomsten van VNK2. Overstromingskans De in de faalkansanalyse berekende overstromingskans van dijkring 51 bedraagt 1/270 per jaar. Twee faalmechanismen domineren de overstromingskans van de dijkring: opbarsten en piping en overloop en golfoverslag. Deze faalmechanismen hebben op ringniveau een faalkans van respectievelijk 1/380 per jaar en 1/730 per jaar. In Figuur 2 zijn de faalkansen per dijkvak weergegeven. 2 Figuur 2: Overzicht faalkansen per dijkvak Er zijn binnen dijkring