ANKARAD / AJARS ANKARA ANADOLU VE RUMELİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ ANKARA’S JOURNAL OF ANATOLIA AND RUMELIA STUDIES ANKARAD, 2021; 2(3): 55-88
[email protected] e-ISSN: 2717-9052 DOI: SAVAŞTA VE BARIŞTA BİR YUNAN GEMİSİ: AVEROF-YUNAN KAYNAKLARI ÜZERİNDEN BİR ANALİZ Maria VASİLİKİOTOU (Meryem BATAN)* Öz: Balkan savaşlarının efsane gemisi olarak tarihe geçen “Averof”, Doğu Ege adalarının kurtuluş operasyonlarına katılmış ve bu operosyanlarda üstün hızını kullanarak “Elli” (3 Aralık 1912) ve “Limni” (5 Ocak 1913) deniz savaşlarında Osmanlı filosuna karşı önemli faaliyetlerde bulunmuştur. Toplarının maksimum menzilinin Yunan filosunun üzerinde olması ve otonom hareketlerde bulunması, onu düşman filosuna karşı üstün kılmıştır. "Averof" Ekim 1918'de İstanbul’da demir atmış ve Yunanistan’ın I. Dünya Savaşı'nın muzaffer güçlerinden birisi olması sebebiyle Sultan'ın sarayının karşısında Yunan bayrağını dalgalandırmıştır. Küçük Asya’da Yunan cephesinin 1922 yazında çöküşüyle birlikte, birliklerin taşınmasına ve Yunan unsurlarının nakliyesine yardımcı olmak için tekrar İzmir kıyılarına demirlemiştir. Kısa bir süre sonra Fransa'da bir bakım görmüş ve 1928'de tekrar faaliyete geçmiştir. Savaşlar arası dönem, 55 Yunanistan’da sonradan yaşanacak iç gelişmeler açısından ölümcül sonuçlar doğurmuştur. En üzücü olanı, 1 Mart 1935'teki Venezelos yanlısı siyasi hareketlerde isyancılar tarafından kullanılmasıydı. İkinci Dünya Savaşı'nda, eski olmasına rağmen, Yunan filosunun amiral gemisi olarak kullanılmıştır. Nisan 1941'deki Alman işgalinden sonra, düşmana teslim edilmemek için üzerinde bomba patlatılarak batırılmak istenmiş, ancak mürettebat gemiyi hızla terk etmiştir. "Şanslı gemi" olarak adlandırılan “Averof”, sonunda İskenderiye'ye güvenli bir şekilde gelmiş ve II.Dünya Savaşı’nın geri kalan dönemi için Hint Okyanusu'ndaki savaş gemisi filolarına katılmıştır. Savaş dışındaki barışçıl olan son iki görevi George Papandreou'nun Kurtuluş hükümetinin Pire'ye nakli (17 Ekim 1944) ve Oniki Ada'nın Yunanistan'a ilhakı mesajını Rodos'a (15 Mayıs 1945) götürmekti.