LAEVELD AGROCHEM

GROUitgaweEI 5: 2017 Winter Die Herfs Kommandowurm In ’n Neutedop Wat voorlê vir produsente hierdie winter Voeding op makadamias

Kort jou winter- grane ’n hupstoot? Landbou in die Oos-Kaap

Laat SARS JOU vir ’n slag betaal

MyFarmWebTM NutriCAST™ Feite nou slegs ’n kliek weg Soil nutrition & conditioning

Saam boer ons vooruit OES-OPTIMALISERING | PLANTVOEDING | PRESISIEMONITERING

www.laeveld.co.za Perspektief

Daar was ’n boer wat ongelukkig begin raak het met sy plaas en toe besluit hy om dit te verkoop. ’n Paar dae later bel sy eiendomsagent en vra toestemming om die plek in die koerant te adverteer. Sy het die advertensie vir die boer gelees. Dit het die plasie beskryf as ’n pragtige plekkie in ’n ideale omgewing - stil en rustig, omring deur groen heuwels, gevoed deur die dam en geseën met goed-geteelde diere. Die boer sê, “Lees dit weer vir my.” Nadat hy dit ’n tweede keer gehoor het, sê hy, “Wag, ek het van plan verander. Ek verkoop nie meer nie. Ek het my hele lewe lank nog na so ’n plek gesoek.”

Wat het verander? Sy perspektief. Soms moet ’n mens dit wat jy as vanselfsprekend beskou, of dit wat jy as alledaags sien en wat begin om jou te verveel, sien deur iemand anders se oë voor jy dit weer kan waardeer. Neem ’n oomblik om regtig eerlik te wees oor jouself en jou lewe, en te dink aan hoe geseënd jy eintlik is... Kyk mooi na jouself en jou lewe en sien al die seëninge wat God daagliks oor jou uitstort.

Foto: Gys Helm GROEI LAEVELD AGROCHEM GROEI 5 Inhoudsopgawe

2 Boodskap van Neel Rust 37 Eis dieselrabatte moeiteloos 3 Boodskap van Corné Liebenberg en suksesvol terug van SARS 4 Laeveld Agrochem-span 38 The future of Software 5 MyFarmWebTM: Feite nou net ’n kliek weg 39 Borg van Oakdale Laerskole Rugbytoernooi 6 Herfs-Kommandowurm: Wat voorlê vir produsente hierdie winter 39 NISBOERE en Laeveld Agrochem span saam 8 In ’n neutedop: Voeding op makadamias 40 ’n Epic Bergfietswedren 15 Ontmoet vir Natie van Staden 43 Die alles-in-een saadpakkie 16 Sumimax® WP: Langtermyn onkruidbeheer 44 Laeveld Agrochem fotoblad 19 Ontmoet vir Janno Landman 48 Kopkrappers 20 Kort jou wintergrane ’n hupstoot? 49 Sportblad 24 GPS nasporing van trekkers en spuitpompe 26 In die veld: Kennis en kundigheid 28 Landbou in die Oos-Kaap 30 Why Biological products should be included in integrated programs (Part 1) 34 NutriCAST™: Specially formulated for soil nutrition and soil conditioning 36 Skuld SARS jou nie dalk geld nie?

REDAKSIE-SPAN Die Groei tydskrif word saamgestel deur die Laeveld Agrochem-span. Redakteur: Corné Liebenberg Kreatiewe Bestuurder: Liza van der Walt @ BlueRed Design Bydraes deur: Jeanette Nel en Karen Fourie Laeveld Agrochem Mark en Tegniese-ondersteuningspan: Chris Thompson, Martin Wohlfarter, Ernst de Beer, Gys Helm, Hennie du Plessis en Liana Steenkamp.

© Kopiereg. Die publikasie en artikels bly die eiendom van Laeveld Agrochem. Alle regte voorbehou. Alle publikasie navrae kan gerig word aan [email protected] of per pos na Posbus 32462, Glenstantia, 0010. Die inligting in die tydskrif word in goeder trou na die beste van ons vermoë verskaf maar die bedoeling is om inligting te deel en nie om aanbevelings te maak nie – enige kliënt moet altyd steeds sy/haar naaste Laeveld Agrochem-agent raadpleeg vir enige advies of aanbevelings. LAEVELD AGROCHEM 1 BOODSKAP VAN Neel Rust

Neel is ’n kenner in die landbou sektor en is deel van die Uitvoerende Bestuurspan van Laeveld Agrochem.

Suid-Afrika is ’n land van totale teenstellings. program aan. Op MyFarmWebTM word boer- Vrese vir nog ’n “mislukte” somergraanoes dery data geberg en sinvol ontleed ten einde word, danksy deurdringende reën gedurende dit vir die boer in ’n maklik hanteerbare vorm Februarie 2017, binne twee weke omskep in die beskikbaar te stel. Volgens hierdie data kan grootste mielie-oes in die land se geskiedenis. ingeligte besluite geneem word wat nie net beter opbrengste tot die gevolg sal hê nie, Water is die kernfaktor tot ekonomiese groei maar ook heel waarskynlik besparing in die en vooruitgang. Die hoogste waterverbruik in hand kan werk. Die magtigste wapen in enige Suid-Afrika vind in die landbousektor plaas boer se besit is kennis van jou boerdery en en meer as 60% van Suid-Afrika se beskikbare dus is daar groot waarde in die ou gesegde – water word vir besproeiingsdoeleindes “if you don’t measure it, you can’t manage it”. gebruik. Laeveld Agrochem het alle boere ten alle tye

in hul gedagtes en gebede, maar niemand sal Laeveld Agrochem se span kundiges besef ons verkwalik as ons spesifiek vanjaar aan elke dat die beginpunt van enige goed uitgevoerde Wes-Kaapse boer dink en hulle aan ons Groot besproeiing skeduleringsprogram, betroubare Vader opdra nie. Alhoewel die Wes-Kaapse grondvog meting is. Saam met betroubare boere die afgelope paar jaar onder uiters grondvog meting is dit uiters noodsaaklik, nie moeilike weersomstandighede bo verwagte net vir waterbestuur nie maar ook vir jou, as oeste geproduseer het, heers daar tans groot boer, se besigheidsbestuur, dat besluitneming onsekerheid oor die omvang van die verwagte op die samestelling van jou grond gebaseer is. winterreën vir vanjaar in die gebied. Dit het

laas gedurende 1996 so laat en so min gereën Presisieboerdery het, in die Suid-Afrikaanse soos wat nou die geval is. konteks, ’n noodsaaklikheid geword. Grondklasifikasie, plantvoedingsregstellings Dit is Laeveld Agrochem se mening dat en die vasstelling van stremmingsfaktore, die Wes-Kaapse boere heel waarskynlik wat gewasse benadeel, is maar ’n paar van op na-opkomsmiddels sal moet staatmaak die aspekte wat onlosmaaklik deel is van die aangesien hulle nie vooropkomsbekamping faktore wat die moderne boer moet bestuur. van onkruid kon doen nie. Nieteenstaande al die aanslae van moeder natuur is ons leuse Laeveld Agrochem, in samewerking met Agri by Laeveld Agrochem steeds - “Saam boer Technovation, bied derhalwe die MyFarmWebTM ons vooruit”.

“You can have everything in life you want, if you will just help enough other people get what they want” – Zig Zigla

2 BOODSKAP VAN Corné Liebenberg

Direkteur, Bemarkingsbestuurder van Laeveld Agrochem.

Dit is weer tyd om boeke te vat, en Toe die Knysna mense die vuur teen 10km per wat presies is ʼn nalatenskap dan? minuut sien aankom het, was daar nie tyd vir dink, foto’s bymekaar maak, sentimentele klere In ʼn puik videogreep sê Myles Munroe dat die gaan haal, of selfs jou gunsteling hond gaan grootste daad van leierskap in jou afwesigheid soek nie – jy moes jou familie gryp en hardloop gebeur. As alles wat jy doen en opgebou het of almal verloor. In hierdie oomblikke besef saam met jou stop die dag van jou dood, is jy ʼn mens, die verskil tussen lewe, nalatenskap en mislukking. Ware leiers se sukses word gemeet aardse besittings – wat in ʼn oogwink kan ver- in wat gebeur as hul nie meer daar is nie. Hy dwyn. Ons harte gaan uit na daardie mense. sê dan die heel belangrikste ding, naamlik dat ware leiers nie in geboue belê nie, (Jesus het Die mooi van Suid-Afrikaners het weer so nooit ʼn gebou gekoop of besit nie) maar eerder duidelik na vore gekom, net soos verlede jaar in mense belê. As jy nog nie aan jouself as met die droogte, toe almal soos een man in- ʼn leier gedink het nie, dink weer, elke mens gespring het om te help, selfs ʼn hele vertoning is ʼn leier êrens, hetsy vir jou familie, jou van Classics is Groot is aan Knysna afgestaan. plaaswerkers, of jou gemeenskap. As daar dan een les uit hierdie ramp is: Moenie wag tot so iets jou oorkom nie, prioritiseer Dit is presies so met Laeveld Agrochem. Ons wat werklik vir jou belangrik in jou lewe is, en wil nie eendag vir omsette of rekords onthou sorg dat jy dan ook meeste van jou TYD aan word nie, maar eerder vir die verskil wat ons dit spandeer. Baie mens sê byvoorbeeld dat in mense se lewens gemaak het, hetsy ons God nommer een is, familie nommer twee is, eie personeel of agente of dan natuurlik ons ensovoorts, maar dan spandeer hulle 50% of kliënte. Daarom is ons deurlopend besig om meer van hul tyd aan werk of TV kyk, jy is mos ons mense toe te rus. Ons is juis tans besig dan besig om vir jouself te jok. met ʼn intensiewe “Emosionele Intelligensie” opleidingsproses regoor die maatskappy. Wat het die storie dan nou met landbou te Enige iemand kan ʼn produk leer ken maar doen? Alles. Landbou en voedselverskaffing min mense kan egter werklik op alle vlakke raak alle mense. Boere is die fondasie van ons ook altyd daar vir sy kliënt wees. Ons wil glo land, dit is nie mooi woorde nie, dis ’n feit. dat ons reeds is, en dat dit selfs nog heelwat Wees dus baie trots om ’n boer te kan wees. kan verbeter in die toekoms. Uitdagings sal daar altyd wees, maar laat ons die lig en die sout wees. Dit is maklik om te kla. As daar ooit ʼn tyd was wat jou werklik weer Dit het egter nog nooit enige probleem opge- herinner dat jy NIKS eendag kan saamvat met los nie. Klou aan ons Anker, Hy het nog nooit jou dood nie, is dit nou - met die verwoestende teleurgestel nie. Kom ons boere gemeenskap, Knysna brande vars in almal se gedagtes. Jou wat jaarliks wonderweke beleef, word dus laat wel iets agter, nl. jou nalatenskap. Die dag eerder deel van die oplossing vir ons land. as jy werklik mooi daaroor dink en die impak As ons almal saam staan en saam glo – dan daarvan besef, sal jou lewe drasties verander. SAL dit gebeur! Jy sal nie familietyd opoffer vir werk nie, jy sal weet wanneer genoeg, genoeg is, jy sal daar Stuur gerus vir my ʼn e-pos na [email protected] wees vir jou vriende, jy sal kwaliteit tyd saam as jy die volledige video oor nalatenskap waarna met almal vir wie jy omgee spandeer. ek hierbo verwys, wil sien, dit is die moeite werd!

3 Laeveld Agrochem-span Ontmoet die nuwe agente en tegniese kenners

Nuwe Besigheidsontwikkelingsbestuurders

NICO CLAASSENS GEORGE PRINSLOO LIANA STEENKAMP Plantvoeding Oesbeskerming Oesbeskerming Laeveld-area & Dieregesondheid & Dieregesondheid 082 928 9291 Vrystaat Hoëveld, Oos Vrystaat, [email protected] 082 903 3921 Wes Mpumalanga [email protected] 082 892 7255 [email protected]

Nuwe Agente

Die lojaliteitsprogram waar Jannie Smit Jaco Theart punte gebruik kan word Prieska Kakamas 082 496 5835 076 707 9329 vir huishoudelike goedere, [email protected] [email protected] items vir die buitelewe, vliegkaartjies en vakansies!

Gebruik jou AgriBonuspunte by die aanlyn winkel: www.thebonusshop.co.za

Verdien AgriBonuspunte Peet Bosman Jaco Oosthuizen op alles produkte Senekal Marble Hall 073 202 9484 076 154 3204 deur Laeveld Agrochem [email protected] [email protected] aangekoop.

4 GROEI MyFarmWebTM Feite nou net ’n kliek weg

Erik de Vries en Tharien Guillaume van Agri Technovation

Dink jouself in die volgende situasie in. Jy stap in jou studeerkamer in, opsoek na ’n stroperkaart-analise wat in 2012 gedoen was op ’n spesifieke area, op ’n spesifieke gewas, op een van jou plase. Jy staar na die oorweldigende pak papiere en dokumente wat in verskeie laaie van jou studeertafel soos byvoorbeeld grondklasifikasie kaarte, gebêre is, en jou moed sink in jou skoene, grondchemiese kaarte, blaarontledings, dit is hopeloos. presisie-pesmoniteringkaarte en vele meer – alles op een plek. Of jy kan nie die inligting kry nie, of jy het so baie inligting, jy weet nie waar om te begin nie. Die dae van oorweldig wees met grond- kaarte, laboratorium-analises, opbrengs- Die geveg teen oorweldigende hoeveelhede data gaan net moeiliker word. Ten spyte kaarte en ander landboukundige data, in daarvan dat ons in ’n digitaal-gedrewe wêreld ’n verskeidenheid formate, vorms en van leef, sal slegs 0,5% van al hierdie data ooit verskillende bronne, is lankal verby. geanaliseer en gebruik word. Een van die MyFarmWeb™ se doelwitte is om Dit was van die begin af die fokus dat dat die ondersteuning te bied vir daaglikse besluit- MyFarmWeb™-sisteem soveel meer as net neming. Met die druk van ’n rekenaarknoppie ’n aanlyn-stoorfasiliteit moet wees. Hierdie kan ’n produsent nou sy plaas se potensiaal komplekse stelsel moet op ’n gebruikers- ontsluit. Die MyFarmWeb™ dien dus ook as vriendelike manier die huidige grense van die ’n besluitnemingsplatform wat rou data in landboubedryf herdefinieer deur virtuele en inligting, aksieplanne en uiteindelik wins- geografiese inligting te verbind. Talle hortoloë, gewindheid omskep. agronome, grondkundiges, GIS spesialiste, ingenieurs, en tegnologiese spesialiste het Jy bly en boer nou in ’n era waar selfaangedrewe saam gewerk om die MyFarmWeb™-visie ’n trekkers deur plase van 2 000 hektaar dreun realiteit te maak. om kunsmis te spuit, gelei deur satellietbeelde en elke stuk grond se oesgeskiedenis. Waar Vandag bevat hierdie platform 236 verskil onbemande vliegtuie in die lug rondbeweeg en lende tipes datalae. Elke laag data verteen oor lande vlieg om die volgende pes of voedings- woordig belangrike landboukundige inligting tekorte te identifiseer, en waar produsente by die rewolusionêre MyFarmWeb™-sisteem aansluit om hulle plase se potensiaal te opti- maliseer en tot hulle voordeel te gebruik om sodoende beter en meer winsgewend te boer.

Vir meer inligting kontak jou naaste Laeveld Agrochem-agent of Agri Technovation landboukundige

VIDEO: www.vimeo.com/210231146

LAEVELD AGROCHEM 5 Herfs-Kommandowurm Wat voorlê vir produsente hierdie winter

Sedert die Herfs-Kommandowurm (Spodoptera Desireé van Heerden, tegniese leier van insek- frugiperda) se teenwoordigheid in Februarie doders by Syngenta, stem saam dat kennis die 2017 bevestig is deur die Departement van kern van die oplossing is teen hierdie tipe kom- Landbou, Bosbou en Visserye, het Suid- mandowurm. “Dit is belangrik vir produsente Afrikaanse landbouverskaffers, -kenners om te bly verken, hulle lande deur te stap en en produsente saamgespan om hierdie meer oor die Herfs-Kommandowurm te leer. gevaarlike pes te bekamp. Daar is tans min kennis oor die gasheer gewasse wat aangeval sal word in die afwesigheid van Gedurende ’n onlangse radio onderhoud mielies en hier is dit belangrik dat produsente met RSG oor hierdie wurm (AgriOrbit, 17 Mei alle gewasse bly verken en die voorkoms van 2017), het Doktor Annemie Erasmus van die die Herfs-Kommandowurm sal aanmeld op Landbounavorsingsraad (LNR) se Instituut vir ander gewasse. Beheer moet ook goed bestuur Graangewasse (GIG) gesê dat daar huidiglik word om te verhoed dat middels misbruik of meer vrae as antwoorde is rakende die bestry- onoordeelkundig gebruik word, aangesien dit ding van hierdie pes. Volgens haar opinie, is kan bydra tot die wurms se weerstand.” die vroegtydige toediening van insekdoders die kruks van die oplossing. “Hoe kleiner die Wat produsente kan verwag hierdie winter larwes is, hoe beter.” Die grootste uitdaging van die Herfs-Kommando- Doktor Annemie het ook gemaan dat wurm is dat die pes nie ’n oorwinterende diapouse- produsente nie die Herfs-Kommandowurm periode ondergaan nie. Dus word die wurm se met ander, meer bekende plae moet verwar lewenssiklus net stadiger gedurende die winter. nie. Sy het gewaarsku dat daar verskeie tipes wurms is wat ongeveer dieselfde lyk of optree: Volgens Desireé is dit baie moontlik dat die Vals-kommandowurm, wat ’n paar jaar die Herfs-Kommandowurm in koue streke gelede hawer aangeval het; die Groot Katoen- gedurende Suid-Afrika se 2017-winter natuurlik Kommandowurm, wat donker, swart kolle op sal uitsterf. Daar is waargeneem dat tydens sy lyf het; die Klein-Kommandowurm, wat nie koue, reënerige toestande die motte nie eiers eintlik van ekonomiese belang is by mielies lê nie en dat die larwes ook stadiger deur hulle nie; die Afrika-bolwurm, wat baie soortgelyk stadiums beweeg het. “Alhoewel winterreën- aan die Herfs-Kommandowurm lyk, maar nie valstreke tien teen een nie geskik is vir die plaag die ‘Y’-merk op sy voorkop het nie; en die nie, moet groente en wintergraan produsente Afrika-kommandowurm, met ’n swart-blou in hierdie areas steeds waaksaam wees, al het kleur en geel strepe wat ook in massas klagtes oor die Herfs-Kommandowurm regoor migreer en veld- en grasgewasse vreet. die land baie verminder,” maan Desireé.

1 2 3

1. Eiers op mielieblare. 2. Jong Herfs-Kommandowurm-larwe wat maklik met ‘n Bolwurm-larwe verwar kan word. 3. Herfs-Kommandowurm met die kenmerkende onderstebo ‘Y’ op sy kop. Foto’s: D van Heerden.

6 bestuur moet word, maar vir produsente in sekere streke gaan die pes ’n uitdaging wees.” Produsente kan (en moet) voorsorgmaatreëls tref vir die winter, selfs al kom die plaag nie tans voor op hulle plaas nie. Indien dit die Daar is wel verslae ontvang vanaf warmer geval is, moet daar seker gemaak word met lande soos Zambië en Malawië dat die wurm die eerste aanplantings in die lente of somer, ononderbroke voorkom, wat beteken dat die dat daar weekliks gemonitor word vir tekens een generasie die volgende generasie oorvleuel. van die Herfs-Kommandowurm. In Suid-Afrika, is daar steeds geïsoleerde gevalle in warmer gebiede, soos byvoorbeeld Spanwerk en spesialis kennis is die oplossing suikermielie-landerye in Hoedspruit. Die rede Volgens Doktor Annemie is daar in Mei-maand hiervoor is dat temperature laer as vriespunt reeds heelwat produkte geregistreer vir die moet wees vir ’n redelike tydperk om die wurm bestryding van Herfs-Kommandowurms en die uit te wis, maar meer intense navorsing sal gebruik van feromone word ook tans nagevors. moet geskied om te bepaal watter spesifieke toestande die eiers, larwe en wurms se Desireé se raad vir produsente wat met oorlewing beïnvloed. groente in die winter boer veral in warm areas, is om steeds te monitor vir die pes. “Daar is nou Voorkom die pes met voorsorgmaatreëls feromone beskikbaar wat produsente kan help Volgens berigte kan verskeie ander gewasse om die motte te identifiseer.” ook dien as gashere vir die Herfs-Kommando- wurm, insluitende uie, suikerriet, brassica- Vir monitering het Chempac laas seisoen ’n gewasse, soetrissies, sonneblomme, sojabone ‘ferolure’ getoets en goeie resultate bevind, en weidingsgewasse wat naby mielies geplant hierdie sal in die volgende seisoen kommer- is. In Zambië, is selfs koring besmet met die pes. sieel beskikbaar wees.

In Desireé se opinie sal die ernstigheid van die Die regte produk, gepaard met ’n goeie plaag afhang van verskeie faktore – die area, program, kan hierdie pes effektief bestry. die temperature, die gewasse wat verbou word, die beskikbaarheid van alternatiewe gewasse Produsente word dus aangeraai om die raad en die beheer- en spuitprogramme. “In meeste en advies van Laeveld Agrochem-kenners en areas behoort dit net nog ’n plaag te wees wat agente te benut.

Hier is ‘n lys van geregistreerde insekdoders met goeie resultate beskikbaar deur Laeveld Agrochem.

SYNGENTA BAYER CROP SCIENCE • Ampligo (Active 50g/L Lambda-cyhalo • Belt: (Active Flubendiamide (Phthalic Acid Diamide) 480 g/L) thrin and 100g/L chlorantraniliprole) • Proclaim (Active Emamectin benzoate 50g/kg) DOW AGROSCIENCES • Sorba (Active Lufenuron 50g/L) • Delegate 250 WG: (Active Spinetoram 250g/kg) • Denim Fit (Actives Emamectin benzoate • Uphold 360 SC: (Active Spinetoram / Methoxyfenozide 360g/L) and Lufenuron) • Oncol Super 220 EC (Active Benfuracarb 200g/L, Fenvalerate 20g/L)

VILLA CROP PROTECTION Madumbi • Addition 150 SC: (Active Indoxacarb 150g/L) • Eco BB (Active Beauveria bassiana (min. 2x10 spores/gram) • Delfin (Active Bacillus thuringiensis)

Vir meer inligting kontak jou naaste Laeveld Agrochem-agent.

LAEVELD AGROCHEM 7 PLANTVOEDING In ʼn neutedop: Voeding op makadamias

In die middel-1800’s is ’n jong assistent by begin om met die neut te boer. Vandag word ’n botaniese tuin die taak gegee om neute makadamias aangeplant in lande soos Brasilië, te kraak en die kern te onttrek. Gedurende Israel, Amerika, Zimbabwe, Nieu-Seeland, Thai- hierdie tydperk het die geloof nog bestaan land en Suid-Afrika. Ten spyte van die droogtes dat die harde dop van die neut dit sal wat Suid-Afrika in 2016 en 2017 geteister het, verhoed om te ontkiem. voorspel Green Farms Nut Company (GFNC) dat Suid-Afrika se makadamiaproduksie teen Ten spyte van die feit dat hy beveel is om nie 2020 gaan verdubbel. die makadamianeut te proe nie, aangesien dit heel waarskynlik giftig is, het óf nuuskierigheid Volgens CP van Aardt, een van Agri Technovation óf bravade die oorhand gekry. Die assistent is se hortoloë in Nelspruit, is die sukses van later op heterdaad betrap terwyl hy aan die makadamia-boerdery hoofsaaklik op die neut gesmul het, en toe geskokte kollegas hom volgende vier steunpilare gebou: agterna daaroor uitvra, het hy dit eenvoudig beskryf as “heerlik!” 1. Plaasspesifieke wetenskaplike data; 2. Goeie bestuur van water (besproeiing); Toe die assistent ’n paar dae ná die insident nog leef, het sy superintendent ook ’n neut 3. Die regte voeding op die regte tyd; en probeer. Gevolglik is die eerste kommersiële 4. Goeie chemiese beheer. makadamiaboom in 1858 in hierdie einste botaniese tuin geplant. Elkeen van die bogenoemde pilare is van Die res, soos hul sê, is geskiedenis. uiterste belang vir die suksesvolle produksie van makadamias en elkeen daarvan behoort ’n Suid-Afrikaanse sukses dus intensiewe aandag te geniet. Hierdie Na hierdie gebeurtenis, het die verbouing artikel fokus op die hoof voedingselemente van makadamiabome vinnig oor die wêreld en die belangrike rol wat elke element speel versprei, en in die 1940’s, het Australië ook in makadamiaproduksie.

8 GROEI Deur CP van Aardt en Marné de Vries Landboukundiges, Agri Technovation. Agri Technovation Specialized to succeed

Kennis kraai koning Belangrike makro-elemente CP verduidelik dat wanneer dit by suksesvolle vir makadamias voeding kom, moet produsente ’n presisiebe- Die volgende makro-voedingselemente is nadering volg wat begin deur ’n goeie program belangrik vir die suksesvolle produksie van te ontwikkel vir die bestuur van veral kalk en makadamias: gips. ’n Goeie program sal enige probleme of wanbalanse in die grond korrigeer teen die Stikstof: Soos vroeër genoem, is daar sekere mees koste-effektiewe prys. Produsente moet elemente wat gedurende sekere periodes van egter na meer as slegs die tipe en balans van die groeiseisoen belangriker is as ander. Die die toediening kyk. Die tyd van toediening is element wat van uiterste belang is aan die ook uiters noodsaaklik, omdat sekere elemente begin van die groeiseisoen, is stikstof en as belangriker is vir die boom gedurende sekere sulks, moet omtrent twee derdes van die totale tydperke en fenologiese stadiums. stikstoftoevoeging voor Oktober toegedien word. Die rede hiervoor is dat stikstof ’n aansienlike bydrae lewer tot die aanvanklike Met betrekking tot voeding, maak Agri Techno- vegetatiewe groei. Soos die seisoen vorder, vation gebruik van presisie-grondmonsterne- moet stikstoftoedienings egter geleidelik ming vir die mees akkuraatste aanbevelings van verminder word, omdat te veel stikstof die grondregstellings. Met presisie-monsterneming akkumulasie van olie wat vanaf Desember word daar een of twee grondmonsters (wat elk plaasvind, kan onderbreek. bestaan uit drie saamgevoegde sub-grondmon- sters) per hektaar geneem. Vir doeleindes van Die ideale stikstofvlak in die blaar is tussen akkuraatheid, word die proses gerugsteun deur 1,2 en 1,5%. Om hierdie ideale norm te bereik, die gebruik van ’n GPS, sodat enige daarop- moet daar gelet word op verskeie faktore. volgende monsters weer op presies dieselfde Eerstens moet die boom se ouderdom in ag koordinate geneem kan word. geneem word, omdat daar vir sekere potensiële opbrengste bemes word volgens die ouder- Gebaseer op die uitslae van die ontledings, dom van die boom. Tweedens moet ontrek- word grondchemiese kaarte dan opgestel en kingsyfers van stikstof in spesifieke areas in chemiese variasies word dienooreenkomstig in aanmerking geneem word, sodat ’n raamwerk en tussen blokke vasgestel. Hierdie onwrikbare geskep kan word van die hoeveelheid stikstof benadering tot die presisie van die proses, lei wat benodig word om die teiken-opbrengs weer op sy beurt tot meer akkurate kalk en te verkry. Derdens moet die grondchemiese gips aanbevelings, asook meer volledige faktore wat ’n rol speel in die opneembaarheid bemestingsvoorstelle. van die stikstof-verbindings aangespreek word, soos byvoorbeeld pH-vlakke en die verhouding van ander elemente teenoor die stikstof. Vaste blaarmonsters word jaarliks geneem in Oktober en November. Op ’n soortgelyke wyse Wanneer die aanbevole norm tussen 1,2% en as hierbo genoem, het elke blaarmonster wat 1,5% in die blaarmonster bereik is, word ’n toe- getrek word ook ’n spesifieke GPS-punt wat diening tussen 25 en 50g N per jaar boomouder- aandui presies waar die monster geneem is. dom, per boom aanbeveel, tot ’n maksimum Tydens die jaar word monsters op verskillende van 500g per boom van tien jaar en ouer. Dit is fenologiese stadiums geneem; dit is om te steeds belangrik om grond- en blaarontledings analiseer hoe elemente met mekaar vergelyk te neem en om dit te verifieer. Te veel stikstof in verskillende fenologiese stadiums. is net so nadelig soos te min. >> LAEVELD AGROCHEM 9 Die belangrikheid van voeding op makadamias vanaf vorige bladsy

Die volgende is ’n paar nadele van oormatige stikstoftoedienings: l Bome word baie groot as gevolg van die wanbalans tussen vegetatiewe en reproduk- tiewe groei, met geen noemenswaardige toename in opbrengs nie. Hierdie groot bome maak instandhouding moeiliker omdat spuitwerk die boom minder effektief penetreer, veral as bome te hoog raak. l Windskade is ook ’n groot probleem met takke wat breek na aanleiding van te veel vegetatiewe groei. gewoonlik meer dominerend op die uitruilkom- l Indien stikstofvlakke te hoog is, sal pleks voorkom as kalsium. Hierdie beskikbare die boom sukkel om oor te gaan na die yster vorm dan onoplosbare ysterfosfaat. Die reproduksiefase. ysterfosfaat is nie beskikbaar vir opname deur die boom nie, en omdat yster in die meeste Fosfate: Ideale fosfaatvlakke in die grond gevalle in kleiner hoeveelhede voorkom in vir makadamiaverbouing verskil aansienlik die grond as fosfaat, word al die beskikbare van die ideale vlakke vir ander gewasse. ysterelemente vasgevang in hieride onoplos- Die wortelstelsel van makadamiabome kan bare fosfaatverbindings. fosfate baie effektief opneem. Vir hierdie rede kan makadamias baie vinnig in ’n Agri Technovation het twee spesifieke produkte fosfaat-toksisiteit ingaan, wat weer op sy ontwikkel om hierdie kwessie aan te spreek. beurt verskeie ander nadele inhou. Die ideale Release™ is ’n produk wat die vasgelegde fosfaatvlak in die grond vir makadamia- fosfaat in die grond meer beskikbaar maak verbouing is tussen 20 en 30 mg/kg (bepaal vir opname in die boom, en wat dit moontlik volgens die P Bray1 ekstraksie metode). maak om die huidige fosfate te myn en die hoeveelheid fosfaat in die grond stelselmatig Sodra hierdie vlakke oorskry word, kan te verlaag, sonder enige addisionele fosfaat- komplikasies voorkom: by fosfaat-opname toedienings. speel die pH-vlakke van die grond ’n kritiese rol. By hoë grond pH-vlakke, sal kalsium gewoonlik Dit is wel baie belangrik dat optimale vlakke domineer op die uitruilkompleks van die grond van fosfaat steeds in die grond gehandhaaf en ’n onoplosbare kalsium-verbinding naam- word omdat tekorte verskeie simptome kan lik CaHPO4 vorm met die fosfaat. Omdat die insluit wat die opbrengs kan beïnvloed. hoeveelheid Ca wat normaalweg in die grond Fosfaat is onder andere verantwoordelik vir voorkom die fosfaat-hoeveelheid oorheers, alle energieprosesse in die boom, sowel as is daar dan nog genoeg Ca, wat nie in ’n seldeling en blominisiasie. onoplosbare fosfaat-verbinding verkeer nie, beskikbaar vir opname in die boom. Kalium: Waar stiksof van meer belang is aan die begin van die seisoen, neem die By suurder grond, waar makadamia- belangrikheid van kalium toe soos bome egter beter presteer, vind die die seisoen vorder. Kalium speel ’n volgende plaas wanneer hoë baie groot rol in neut-grootte en fosfaatvlakke bereik word: by ’n neut-kwaliteit. Dit is ’n goeie idee pH laer as pH (KCl) 6,1, sal yster om kaliumtekorte in grond aan

10 GROEI Vir meer inligting kontak jou Laeveld Agrochem- agent of Agri Technovation landboukundige. Agri Technovation Specialized to succeed te spreek en regstellende toedienings te maak makadamiaproduksie-streke is daar egter ’n ’n paar maande voordat kalium sy belangrikste wanbalans tussen Ca:Mg verhoudings. Hierdie rol vervul (naamlik na vrugset). Omdat kalium probleem kan deur ’n eenvoudige kalk- en gips- baie onderworpe is aan fiksasie, is dit belangrik program reggestel word. Omdat poeierkalke en om te let op die KUK van die grond. By lae KUK- gipse vreeslik stadig in die grond beweeg, moet waardes sal ’n ideale kalium waarde tussen 60 daar egter gekonsentreer word op ’n kombinasie – 150 mg/kg wees; en met ’n hoë KUK-waarde van poeierkalke, gipse en wateroplosbare sal die ideaal tussen 80 – 200 mg/kg wees. produkte wat ’n vinniger reaksie in die wortel- Ongeag die KUK van die grond, is dit wys om sone sal veroorsaak. Kalsium speel ’n baie ’n kalium-versadigingspersentasie van 7 - 10% belangrik rol in seldeling en is ook direk te handhaaf. Kaliumtekorte gaan gepaard met verantwoordelik vir die grootte van die neut klein en swakker kwaliteit neute. tot en met 40 dae na 100% blomblaarval.

Veertig dae na neutset verskuif die fokus na Magnesium: Magnesium speel ’n baie kalium, wat ’n groot rol in selvergroting speel. belangrike rol by fotosintese. Hoë vlakke Agri Technovation beveel aan dat makadamia- mangaan in die grond kan hierdie element produsente Fruit-to-Size™ gebruik gedurende onderdruk. Vir hierde rede is ’n magnesium- hierdie periode; aangesien hierdie gespesiali- tekort gewoonlik sigbaar op die blare seerde produk al die nodige bestandele bevat gedurende ’n mangaan-toksisiteit. om die neut sy beste moontlike grootte te gee. Swael: Swael is van kardinale belang vir Kalsium: Makadamias presteer beter op ’n proteïensintese in makadamianeute en dus suurder grond. In baie van Suid-Afrika se direk betrokke by die kwaliteit van die neute.

Belangrike mikro-elemente vir makadamias

Bo en behalwe die makro-elemente, moet op nuwe groei en ’n roset van die terminale produsente ook die volgende mikro-elemente groei van lote en knoppies, met die gevolg bestuur om die optimale makadamia-opbrengs dat blare baie klein is. te verseker: Boor: Boor is ’n baie belangrike element van- Mangaan: Geen gevalle is bekend waar te- weë sy invloed op set. Boor speel ook ’n baie korte so erg was dat terugsterwing plaasgevind belangrike invloed op vervoer van suikers en het of die gewas beskadig is nie, maar tekorte kalsium binne in die plant. Tekorte kan neute kan kleiner neute tot gevolg hê. sag maak en veroorsaak swak vrugset. Sink: Sink speel ’n belangrike rol in die fosfor- metabolisme en regulering van watergebruik. Molibdeen: Voldoende molibdeen vervoer Sinktekorte kan geïnduseer of vererger word stikstof in die boom. Indien produsente ’n deur hoë P-toedienings, veral in die lente en Mo-tekort vermoed, moet kundige advies vroeë somer wanneer vinnige groei plaasvind. ingeroep word. Sinktekorte veroorsaak abnormale wortelver- dikkings, die staking van groei (as gevolg van Yster: Vir die vorming van chlorofil (bladgroen) lae ouksienvlakke in die weefsel), ’n liggeel kleur in die blaar, benodig die boom yster. >> LAEVELD AGROCHEM 11

Die belangrikheid van voeding op makadamias

vanaf vorige bladsy

’n Harde neut om te kraak? Huidiglik is makadamias die duurste neut in China en die hoë aanvraag het die prys gedurende die laaste paar jare opgestoot met 400%, rapporteer Farmer’s Weekly in ’n onlangse berig. Daar is dus baie potensiaal vir huidige en toekomstige Suid-Afrikaanse produsente om ’n groot sukses te maak van makadamia-boerdery.

Die verskil tussen sukses en skok gaan be- paal word deur produsente se benadering. Aangesien makadamiabome baie belegging benodig in terme van tyd en insette voor dit begin terug betaal, is ’n waaghalsige benadering met toekomstige wins nie die Gespesialiseerde produkte moeite werd nie. Produsente wat verstaan vir fenolgiese stadiums is die dat presiesieboerdery ’n belegging in die antwoord toekoms is, kan gerus wees dat hulle swoeg Aangesien daar so baie fasette en faktore en sweet vandag, gaan omskakel na môre is om in ag te neem, is dit baie belangrik se sukses. om seker te maak dat al hierdie aspekte korrek bestuur word en dat die regte voedingsprogram gevolg word.

In ’n neutedop, is informasie die belangrikste aspek van ’n goeie voedingsprogram. As ’n produsent nie weet wat die toestand van die grond en boom is nie, is die kanse vir sukses baie skraal. Voor produkte toegedien kan word, is dit dus wys om eers blaar-, grond- en watermonsters te neem, wat sal bepaal wat die stand van sake is in terme van die grond en boom. Agri Technovation bied ook hierdie dienste aan produsente, met wetenskaplike metodes wat eie en uniek is aan die maatskappy, soos die ITEST Leaf™-blaarontledingsdiens.

Hierdie informasie stel Agri Technovation in staat om ’n volledige program saam te stel en die beste gespesialiseerde plant- Vir meer advies of inligting voeding en gesondheidsprodukte in die kontak jou naaste landbousektor aan te beveel wat voldoen aan elke produsent se unieke behoeftes. Laeveld Agrochem-agent.

12 GROEI Beskerm jou vee

l Antibiotika l Ektoparasiete l Inspuitbare Produkte l Inwendige Parasiete l Uitwendige Parasiete l Wond Behandeling

FarmVet bied innoverende dieregesondheidsprodukte. FarmVet is ’n trots Suid-Afrikaanse maatskappy met die doel om boere te help met bekostigbare en effektiewe produkte. Die produkte is eenvoudig om toe te dien en gaan gepaard met professionele raad vir die beste resultate.

Kontak jou naaste Laeveld Agrochem-agent of Bertie 082 784 5615 of Janno 082 905 6580 Tel: 012 940 4398 | [email protected] | www.farmvet.co.za

13 PPM Diesel

SKOON DIESEL

NUWE BESTUUR

Skoon diesel direk aan die boer Vecto het ’n verspreidingsooreenkoms met een van SA se grootste diesel verspreiders gesluit. Hoewel ons in die verlede tot ons spyt ons kliënte soms teleurgestel het, kan ons nou waar ons skriftelik ’n verspreidingsooreenkoms met ’n kliënt teken, wel die lewering en kwaliteit 100% waarborg. Ons kan ook nou aan kliënte wat kwalifiseer terme aanbied.

Tel: +27 (0)12 940 8277 www.vecto.co.za ONTMOET Natie van Staden Natie het 34 jaar ondervinding in oesbeskerming

Natie is al 22 jaar by Laeveld Agrochem in die Hazyview / Kiepersol area werksaam. Hy het ’n Nasionale Diploma in Plantproduksie en is ’n kenner in sy gebied.

1. Ons hoor dat jy deeltyds boer, vertel staatmaker is. Verder het my seun, Gerhard, ons meer. ook hierdie jaar met intensiewe opleiding Ja, ek het ’n groot passie vir makadamia- begin. Hy het reeds ’n kwalifikasie by die neute en boer op ongeveer 125ha daarmee. Veterinêre- en Gewasvereniging (AVCASA) Dit is ’n hoë waarde gewas wat relatief verwerf en is besig met BASOS (Bemestings- maklik is om mee te boer en die insetkostes adviseurs Sertifisering en Opleidings Skema) is redelik laag. Ons probeer sover moontlik opleiding en ander kursusse. meganiseer, veral met die optel van die neute met die Monchierro (stroper). 4. Wat is die gewasse in die area wat jy bedien? 2. Jy is al 22 jaar by Laeveld Agrochem, Die vier hoof gewasse is makadamianeute, dit is ’n baie lank tyd. piesangs, avokadopere en gemmer, waarvan Laeveld Agrochem is beslis ’n maatskappy makadamias die grootste is. om op trots te wees. Ons produkreeks is uitstekend en ons tegniese ondersteuning 5. Wat doen jy in jou vrye tyd? en hoofbestuur is van die beste. Ons ver- Ek is baie lief vir die natuur en geniet sprei die reeks van die vyf groot multi- veral ons plekkie in die Bosveld (Balule). nasionale maatskappye in die wêreld, Verder is ek ’n gesinsman wat daarvan hou asook vele ander. Ons het ook agente om tyd saam met my gesin, in Ballito of die landswyd. Krugerwildtuin naby ons, te spandeer.

3. Wie help jou met die besigheid? 6. Het jy engie raad aan ander boere? My vrou Charmaine is definitief die ruggraat Wees altyd positief in moeilike tye en kyk van die Depot, asook Japie Otto wat ’n ou op na bo vir enige hulp en beskerming.

Hazyview is ’n klein boerdery dorp in Mpumalanga, en het bekend geword vir die piesang- bedryf. Naby die Krugerwildtuin geleë is die dorp se naam afgelei van die glinsterende waas wat tydens die somer hitte voorkom. Die meeste van Mpumalanga se private wildreservate word net oos van Hazyview aangetref. Deesdae raak die verbouing van Makadamianeute baie groot in die Hazyview en Kiepersol area.

Die Hazyview Depot is op Natie se plaas, en daar word gereeld langs die rivier Boeredae gehou. Dit is een van Natie se gunsteling plekke en dan heel van pas dat almal in die omgewing praat van “Natie se rivier”.

Natie en sy gesin geniet die Bosveld en kan lekker daar ontspan. Ons hoor Natie kan omgekoop word met biltong of ’n lekker wortelkoek!

LAEVELD AGROCHEM 15 Sumimax® WP Vir langtermyn onkruidbeheer in Sagtevrugte, Sitrus en Wingerd

Volhoubaarheid is tans dié sleutelwoord in moderne landbouproduksiestelsels. Algemene boerderypraktyke word deurlopend aangepas om te verseker dat produsente effektief en winsgewend, met minimale impak op agro-ekosisteme kan boer.

Onkruidbestuur is ’n algemene praktyk en sekere grasse in sagtevrugte, sitrus en op die meeste plase, maar kan baie duur wingerd verleen. en arbeidsintensief wees. Daar bestaan vervolgens ’n definitiewe behoefte vir ’n Sumimax® WP gebruiksvoordele oplossing wat meer volhoubaar, bekostigbaar Aangesien Sumimax® WP onkruide (soos bv. en betroubaar is. weerstandbiedende vaalskraalhans) vir lang Voorkomende onkruidbeheer is ’n benadering periodes kan beheer, sal meerjarige gewasse wat produsente mag volg om langtermyn optimaal kan presteer, omrede die kompetisie- beheer te verseker, eerder as om duur, faktor met onkruide effektief uitgeskakel word. kuratiewe beheeraksies later in die seisoen Opvolg behandelings met na-opkoms onkruid- toe te pas. doders kan so verminder word, wat ʼn koste voordeel vir produsente inhou. Sumimax® WP is ’n flumioksasin bevattende onkruiddoder, wat by uitstek, vir hierdie doel ® geskik is. Sumimax WP loog nie, met geen risiko dat dit in die wortelsone van die aangeplante Produkbeskrywing gewas opgeneem sal word nie. Die grond- Sumimax® WP is ʼn vooropkoms onkruiddoder gesondheid-status sal ook minimaal deur wat langtermyn beheer van breëblaaronkruide Sumimax® WP benadeel word.

Fig 1. Kommersiële onkruidbeheer met Sumimax® WP, 3 en 5 maande na toediening in peer- en pruimboorde onderskeidelik (Wes-Kaap). Foto’s: Martin Wohlfarter.

16 GROEI Reg Nr L6358 Wet 36 van 1947 Saamgestel deur Bennie Buys en Dr Jeanne de Waal Philagro.

Fig 2. Sumimax® WP moet met ʼn minimum van Fig 3. Vir gebruik op jong sitrusbome, verseker 15 mm vog geaktiveer word. voldoende afskerming.

Toediening Toediening voor ʼn reënbui, of genoegsame Sumimax® WP bind effektief aan die boon- benatting d.m.v. bv. mikrobesproeiing is wenslik ste grondlagie en gevolglik, om eweredige om voldoende vog vir aktivering te verseker. bedekking van die grondoppervlak te verseker, moet toediening met ’n gepaste watervolume Posisionering ® plaasvind. Organiese materiaal, of bestaande Sumimax WP is ’n Groep E onkruiddoder wat onkruide, mag die effektiwiteit van ’n ’n spesifieke ensiemsisteem, wat fisiologies tydens fotosintese betrokke is, inhibeer. Sumimax® WP behandeling verminder. Gevolglik het Sumimax® WP ’n skroei-aksie op groen plantdele. Produsente word dus aangeraai om toe te sien dat die grondoppervlak so skoon as Dit is raadsaam om Sumimax® WP, in die geval moontlik voor toediening is, soos volgens van wingerde en sagtevrugte, eerder na-oes die gebruiksaawysings op die etiket beskryf. en/of voor bot te gebruik. Sitrus beskik oor ’n waslagie op die blaarkutikula wat die plant Produkaktivering sodoende beskerm en dus minder gevoelig Binne die eerste dae na toediening van vir Sumimax® WP blootstelling laat. As deel Sumimax® WP word ʼn minimum van 15 mm van ’n risikobestuur-benadering word dit vog benodig om die produk te aktiveer. Vog aanbeveel om altyd omliggende gewasse fasiliteer Sumimax® WP om effektief te versprei tydens die toediening van Sumimax® WP, en eweredig aan die bogrond te bind. vir moontlike drywing, in ag te neem.

vervolg op volgende bladsy

LAEVELD AGROCHEM 17 Sumimax® WP vanaf vorige bladsy

Foto krediete: Dr Jeanne de Waal. Algemene wenke l Gebruik die maksimum dosis van 400 gram per ha, waar ʼn wye onkruidspektrum en grasse teenwoordig is. l Hoë pH water moet voldoende gebuffer word, voor vermenging met Sumimax® WP. l Verseker dat Sumimax® WP met ten minste 15mm reën of besproeiingswater geaktiveer word. l Verseker dat die oppervlak wat behandel word so skoon as moontlik is. l Sumimax® WP kan op jong vrugteboompies gebruik word, mits die stamme afgeskerm is. Wingerd moet ouer as 3 jaar wees. l As deel van ’n anti-weerstand strategie, roteer Sumimax® WP met ander voor- opkoms onkruiddoders wat nie in Fig 4. Toediening van Sumimax® WP tydens ʼn Laeveld dieselfde HRAC groep val nie. Agrochem demonstrasieproef, te Bonnievale.

Fig 6. Kontrole behandeling na 5 maande by die Bonnievale demonstrasie proef.

Kontakbesonderhede

Vir meer inligting oor Sumimax® WP besoek www.philagro.co.za of kontak jou naaste Laeveld Agrochem-agent.

Raadpleeg ten alle tye die Sumimax® WP Fig 5. Sumimax® WP behandeling in die Bonnievale etiket voor toedinging vir die volledige demonstrasie proef, 5 maande na toediening. gebruiksaanwysings.

18 GROEI ONTMOET Janno Landman Passievol oor diere en kenner van dieregesondheid

Janno het onlangs by die Laeveld Agrochem / FarmVet span aangesluit. Hy is passievol oor alle diere en hulle gesondheid, hy hou baie van sport, oefen gereeld en jag graag.

1. Vertel ons meer van jouself en waar 2. Waaroor, behalwe boer, is jy passievol? jy vandaan kom. Sport was nog altyd ’n groot passie van my Ek het op die familieplaas, in die noordelike en, soos baie seuns in Suid-Afrika, wou ek net KwaZulu-Natal omgewing naby Newcastle, vir die bokke speel! Ek beoefen tans soveel groot geword. Vee was maar altyd die kern moontlik sport as wat ek kan. Van kleins af van die boerdery en my liefde vir diere is was ek gek oor diere en wild. Ek kon vinnig daar gekweek. Ek moes vroeg leer Zulu praat agterkom dat ek ’n gawe het om met diere om te weet waar die ribbokke loop as ek suksesvol te boer en hulle te bestuur. Ek jag gaan jag, en dan natuurlik wanneer jy begin ook graag. My passie vir menseverhoudinge, boer is dit belangrik as jy respek wil verdien. en veral om nuwe mense te ontmoet, is iets wat my na aan die hart lê en Laeveld Ek het by Hoërskool Volksrust in Mpumalanga Agrochem en FarmVet skep gereeld matrikuleer en daarna het ek in Amerika geleenthede hiervoor! op ’n saai- en beesplaas gaan werk om ondervinding op te doen. In 2003 het ek by 3. Wat maak FarmVet anders? die Landboukollege Potchefstroom ingeskryf Ek dink FarmVet het ongekende potensiaal, en nie geweet wat om te verwag nie. ons navorsing het weer getoon dat daar Na ’n aanvanklike rowwe ses maande van defnitief ’n leemte vir goeie diens in diere- “bekendstelling” volg ’n ongelooflike drie gesondheid is. Ons het ’n baie goeie basiese jaar by die pampoenboere. Ek het as onder- produkreeks wat elke veeboer in sy behoefte voorsitter by hierdie landbou instansie ge- kan voorsien. FarmVet het soveel ruimte dien en het in veeteelt en dieregesondheid vir groei, my visie en doel is om beter diens spesialiseer. as enige opposisie te verseker. Verder glo ek ons kan FarmVet uitbrei met nog meer In 2007 het ek my eie beesboerdery op die kwaliteit produkte en sodoende maak ons familieplaas begin en binne die eerste twee die boer se mandjie vol. jaar het ek besef dat my geraamde diploma teen die kantoormuur geen praktiese “Dis vir my ’n voorreg om deel van ondervinding bevat nie en dat ek eintlik ’n optimistiese Laeveld Agrochem / heeltemal niks van boerdery af weet nie. FarmVet span te wees en ek is opgewonde vir ’n GESONDE toekoms Gelukkig kon ek vinnig leer en my beesboer- in veeboerdery.” dery het binne ’n paar jaar na ’n ekonomiese kudde gegroei. Noord KwaZulu-Natal is “Ons landbou mense is uniek en ek glo bekend vir groot uitdagings ten opsigte van God hou ons boere hier vir ’n rede. Ons veesiektes en ek het ’n hele paar praktiese sal aanhou om ’n verskil te maak omdat ons lesse geleer. die Skepper van die natuur dien.” sê Janno.

LAEVELD AGROCHEM 19 AGRI TECHNOVATION Kort jou wintergrane ’n hupstoot?

Dr. Hendrik Smith van Graan SA het onlangs kompeterende voordeel te gee deur ’n weten- in ’n Fin24-berig gesê dat die landbousektor skaplike benadering te volg, naamlik presiesie- strategieë benodig om onvoorspelbare klimaats- boerdery, wat die optimale potensiaal van ’n toestande te kan hanteer. Hy het produsente boerdery identifiseer. gemaan om te besef dat die gewone manier van dinge doen iets van die verlede is en dat Hierdie artikel fokus op drie kernfaktore wat die landboubedryf van nou af bestuur moet vir wintergraan-produsente van waarde kan word volgens ‘slim praktyke’. wees vir die 2017/2018-seisoen, naamlik grondklassifikasie, grondchemie en Alles wat aangepak word deur Agri Technova- gespesialiseerde produkte. tion se span – hetsy dit die vervaardiging van produkte is of die lewering van spesialisdienste Skuil daar probleme in jou grond? – word gedoen met die doel om produsente ’n Produsent se plaas kan verskeie grondtipes te help om hulle risiko te bestuur met goeie bevat, wat die optimale bemesting, bewerking bestuurspraktyke wat gegrond is op weten- en plantdigtheid van gewasse kan beïnvloed. skaplike navorsing en metodes wat wetens- Daar kan byvoorbeeld enigiets van een tot kaplik beproef is. dertig verskillende grondtipes in een kamp of land voorkom. Bo en behalwe hierdie Wanneer dit by die uitdagings kom wat verskynsel is elke plaas uniek. Dus het ’n wintergraan-produsente beleef, het Agri produsent geen waarborg dat wat op sy Technovation en Laeveld Agrochem gelukkig buurman se plaas werk, ook dieselfde antwoorde. Die fokus is om produsente ’n resultate op sy plaas gaan hê nie.

Daar is verskeie faktore wat deur die grondtipe beïnvloed kan word:

l Behalwe die invloed wat die tipe grond het kamp/land? Indien ek eerder hierdie op die potensiële opbrengste, speel faktore gewasrotasie volg, wat sal my opbrengs soos waterhouvermoë, wortelontwikkeling, wees? Teen watter plantdigtheid sal ek dreinering, gronddiepte, klippersentasie, die maksimum opbrengs kry? Waar moet ens. ook belangrike rolle. Deur grondklas- ek dreinering verbeter? Hoe kan ek my sifikasie te doen, kan die boer duidelikheid risiko mitigeer? kry oor hoekom spesifieke dele van sy plaas l Deur saad en kunsmis variërend toe te dien beter of swakker presteer. Gronde in veral kan groot kostes op insette bespaar word die Wes-Kaap varieer aansienlik. en opbrengspotensiaal verhoog word. l Grondklasinligting verskaf riglyne oor Studies het bewys dat ’n hoër plantestand die beste bewerkingsmetodes wat gevolg moet word, gewasse wat meer geskik in gronde wat hoër waterhouvermoë en ’n sal wees tot ’n spesifieke grondtipe, beter effektiewe diepte vir wortelontwik- plantestand per hektaar, gewasrotasie keling het, kan lei tot ’n betekenisvolle wat geplant kan word en opbrengs- opbrengsverhoging. Waar gronde swakker potensiaal. Sodoende kry produsente waterhouvermoë en vlakker wortelontwik- antwoorde op verskeie belangrike vrae kelingspotensiaal het, kan ’n besparing van soos: Wat sal die effek wees as ek ’n tot en met 10% bereik word in terme van spesifieke bewerking toepas op hierdie saad en kunsmisinsette.

20 GROEI Deur Johan van Zyl en Willem Eigenhuis Landboukundiges, Agri Technovation. Agri Technovation Specialized to succeed

Grondklassifikasie Grondchemiese-ontledings bied ook die Na die grondklassifikasie proses, word spesifieke antwoord op een van die mees kritiese vrae: riglyne aan die produsent gegee in terme van Wat moet spandeer word aan voorbereiding die beste gewas vir elke grondtipe, tipe kultivar, en wat moet insette, soos pH regstelling, plantestand, gewasrotasie, bewerkingsmetodes, mikro-elemente en makro-elemente, wees? ens. Deur hierdie ontleding met behulp van presisie- beginsels uit te voer, kan die produsent ’n Hierdie omvattende inligting stel die produsent merkwaardige som geld spaar. Die rede hier- in staat om die grond beter te kan bestuur, voor is dat hierdie tipe ontledings spesifieke praktyke te verbeter, en op die langtermyn, dele in kampe/lande uitwys waar daar meer opbrengste te verhoog wat lei tot ’n meer of minder van ’n sekere voedingselement winsgewende en volhoubare boerdery. Die toegedien kan word. Variërende elektroniese redes hiervoor kan soos volg opgesom word: kaarte word uit die aanbevelingsdata opgestel om die regte kunsmis en kalk op die regte l Boerderypraktyke kan nou meer holisties plekke en in die regte hoeveelhede toe te dien. benader word. l Die vermoë om hierdie inligting te benut Beskikbaarheid van verskillende voedings- vir die ontwikkeling van biomassa en die elemente in gronde bepaal tot ’n groot mate die bevordering van plantgesondheid, is opbrengspotensiaal van gewasse. Verhoudinge huidiglik een van die belangrikste sleutels tussen elemente is ook baie belangrik; die een tot sukses. moet nie die opname van die ander benadeel l Winsgewendheid van boerderypraktyke nie, soos in die geval tussen natrium en kalium kan deurlopend gemonitor word om (Na en K). Na kan baie skadelik vir plante wees sodoende optimale omstandighede vir en lei tot ’n swak osmotiese potensiaal, wat spesifieke are as op plase te bevestig en veroorsaak dat die plante in stremming opbrengsverhoging te verseker. ingaan. Met grondchemiese-ontledings, kan swakker kolle geïdentifiseer word en met Grondchemie regstellende aanbevelings die probleem- Grondchemiese-analises (grondvrugbaarheid- areas verbeter word. sontledings) bied aan produsente belangrike antwoorde op vrae rondom insetkostes. Deur Die kombinasie van grondklassifikasie en ontleding te doen volgens presisiebeginsels, grondchemiese-ontledings verander dus kan die produsent baie geld spaar aangesien ’n raai-raai situasie na ’n doelgerigte weten- voedingselemente teen die korrekte hoeveel- skaplike boerderypraktyk, wat op sy beurt hede toegedien kan word. weer lei tot volhoubare boerderypraktyke.

LAEVELD AGROCHEM 21 Kort jou wintergrane ’n hupstoot? vanaf vorige bladsy

Kies die beste produk vir jou grond Met behulp van die grondklassifikasie, Flamma™ grondchemie-data en ITEST Leaf™-analise, Flamma™ is ’n natuurlike organiese plant- kan wintergraan-produsente ingeligte besluite groeistimulant wat ’n wye verskeidenheid neem t.o.v. watter produk die mees geskikte spoorelemente, aminosure, vitamiene, is vir hulle plase en wat die grootste verskil plantgroeihormone en ensieme bevat. gaan maak op die plaas.

Die produk bied produsente verskeie voordele:

l Verbeter die opname van belangrike l Versterk plante se selwande deur die voedingstowwe; stimulasie van kalsium opname (m.a.w. l Bevorder wortelgroei en –ontwikkeling, die opname van voedingstowwe); wat baie belangrik is vir die ‘judge’-maand; l Help gewasse om van stremming te herstel; l Verhoog en stimuleer mikrobiale aktiwiteit l Bevorder die groei, stoel en blom van in die grond; graangewasse.

Toediening van hierdie produk op gewasse lae pH-vlak en is ook aangepas om effektief is baie eenvoudig, veral vir produsente in die deur plante se blare en in die gronde deur Wes- en Suid-Kaap. Flamma™ beskik oor ’n die wortels opgeneem te word.

ExperiCo, ’n onafhanklike navorsingsinstelling, het indrukwekkende resultate gekry met die toets van Flamma™ op koring.

Saad per aar van koringplante behandel met verskeie produkte Vlagblaar oppervlak van korningplante behandel met verskeie produkte soos aangedui, vergelyk met die onderbehandelde water kontrole. soos aangedui, vergelyk met die onderbehandelde water kontole.

22 GROEI Vir meer inligting kontak jou Laeveld Agrochem- agent of Agri Technovation landboukundige.

Agri Technovation Specialized to succeed

Flamma™ bevat beide ouksiene en adviseur, saam met meeste swamdoders sitokiniene: gespuit word en ook aangewend word as ’n l IAA is die mees gekenmerkde ouksien wat saadbehandeling. Dit is egter raadsaam om deur die plant self geproduseer word. Dit ’n mengbaarheidstoets te doen voor dit met sluit ook PGPR eksogene IAA in, wat ’n wye ander chemikalieë gemeng word. verskeidenheid van die prosesse beheer gedurende ’n plant se ontwikkeling en Dr. Grain™ groei: lae konsentrasies IAA kan primêre Koring-, kanola-, gars- en haweropbrengste, wortelverlenging stimuleer, waar hoë asook die kwaliteit daarvan, is baie belangrik IAA vlakke die vorming van laterale wortels vir die Suid-Afrikaanse mark. Dr. Grain™ is stimuleer, ’n vermindering van die primêre die troefkaart wat baie produsente gebruik wortelverlenging en ’n verhoging van om optimale opbrengste te kry met minimale wortelhaarformasie. insette. Dr. Grain™ is so geformuleer dat l Ouksiene is ’n planthormoon wat ’n groot plante dit effektief kan opneem. Dit is nie net hoeveelheid van die wortel se biologiese ’n algemene blaarvoedingsproduk nie, maar prosesses reguleer, insluitende die regulering dit bevat ook groeistimulante wat plante van seldeling en differensiasie. Die prosesse help om voedingstowwe beter op te neem is veral belangrik vir wortel haarproduksie, en stremmingstoestande te hanteer. wortelgravitrofisme en laterale wortelgroei. ’n Groot deel van rhizosphere bakterieë Hierdie unieke produk behoort in die vroeë sintetiseer ouksiene en dit word voorgestel groeistadiums toegedien te word om die dat dit verantwoordelik is vir die bevorde- optimale voedingstofbeskikbaarheid te ring van wortelgroei by plante wat geas verseker. Dit help gewasse ook met wortel- sosieer word met die volgende spesies: ontwikkeling, seldeling en selvergroting. Azospirillum, Bacillus, Pseudomonas en Rhizobium. l Sitokiniene stimuleer groei sodat die plant vinniger volwassenheid bereik; die plant begin vinniger blomme te produseer en dit omskep dan vinniger om na vrugte.

Koring, kanola, lupine, hawer en gars se opbrengspotensiaal vir die jaar word al relatief vroeg in die seisoen bepaal. Die plante se omgewing moet dus toelaat dat al hulle energie aangewend kan word om hierdie potensiaal te bereik en ook om so gelyk as moontlik met opkoms weg te spring. Die toediening van Flamma™ as deel van ’n holistiese benadering tot boerdery sal verbouing verbeter deur die plant se groei en opname van voedingstowwe te stimuleer en omstandighede te verbeter. Vir meer advies of inligting kontak jou naaste Flamma™ kan ook toegedien word as ’n blaarbespuiting vroeg in die seisoen. Flamma™ Laeveld Agrochem-agent. kan, op aanbeveling van ’n geakkrediteerde

LAEVELD AGROCHEM 23 GPS nasporing (‘tracking’) van trekkers en spuitpompe

In die Maart 2017 uitgawe van Groei, het ons kortliks melding van Vecto se brandstofbestuurstelsel, oftewel, Fuel Management System (FMS) gemaak. Hierdie stelsel is onder andere integreerbaar met die GPS nasporing (tracking) van voertuie. In hierdie artikel fokus ons spesifiek op die toepassing van nasporing op plaasimplemente soos trekkers en spuite, vir die gebruik in boordgewasse.

Ten einde produkveiligheid, gegewe aanvaarde goeie landboukundige praktyke (Good Agricul- tural Practices - G.A.P.) te verseker, is vrywillige akkreditasies soos onder andere GLOBAL G.A.P. in plek gestel. Vir meeste uitvoermarkte is nakoming van hierdie standaard die absolute Installasie van AgriTrack nasporing stelsel deur hulle tegnikus. minimum vereiste en word groep-uitvoerders en/of individuele produsente in vele gevalle versoek om aan verskeie addisionele ‘in-huis’ standaarde van die betrokke teikenmark(te) te voldoen. Oorsee se Supermarkte soos Marks & Spencer en Tesco vereis byvoorbeeld verder- meer ‘Field to Fork’ en ’Nurture’ onderskeidelik.

Dit is ’n alombekende feit dat die gebruik van plaagdoders op landbouprodukte, veral vrugte en groentes, bo en behalwe die bepalings wat deur die Wet op Misstowwe, Veevoedsel, Landboumiddels en Veemiddels, 1947 (Wet 36 van 1947) gestel, erg onder die loep kom, wan- Geinstalleerde AgriTrack eenheid op ’n boordtrekker onder ’n waterdigte skerm. neer dit by die bemarking daarvan kom. Soos breedvoerig in die bogenoemde standaarde uiteengesit, stel markte definitiewe beper- benaderings laat dit doelgerigte toepassing kings op die gebruik van plaagdoders en is van plaagbeheer op ’n hoë besmettingsarea die rekordhouding daarvan van kardinale toe. Waar nodig, kan breedwerpige (‘blanket’) belang. Waar dít in die verlede moeisaam was area-wye toediening steeds toegepas word, soos om voldoende geografiese rekordhouding toe voldoende gemotiveer deur PPMTM. Sodoende te pas, het bekostigbare nasporingstoestelle kan residue tot ’n minimum beperk word. nuwe geleenthede geskep. Nasporing van spuitmasjienerie dien as die brondokument dat die aksie wel in die vereiste Met behulp van MyFarmWebTM se Presisie area toegepas was en maak vinnige ontledings Plaag Monitering (PPMTM), is boere instaat van bespuiting- en produkeffektiwiteit moontlik. om geografiese plaagrekords eenvoudig en Laeveld Agrochem verprei tans twee nasporing- akkuraat te visualiseer. Dit vergemaklik stelsels, Baytrac en AgriTrack. Laasgenoemde besluitneming en anders as konvensionele word deur ‘Box 7’ programmatuur ondersteun,

24 GROEI GPS nasporing (‘tracking’) van trekkers Martin Wohlfarter en spuitpompe B.Agric.Admin (Landbou & Bemarking) Stellenbosch, AVCASA A4164, Laeveld Agrochem

Eenvoudige aansig van trekker nasporing, PTO aan-af funksie geaktiveer.

wat trekkerspoed tot die eerste desimaal en gegenereer word is ten volle integreerbaar binne-ry beweging met ’n akkuraatheid van so en daar is reeds planne om dit in toekomstige laag as 2m, bepaal. Sodoende kan aksies in nou weergawes van MyFarmWebTM op te neem, boordrye vanaf 4m wydte en meer, duidelik van ten einde spuitdata met PPMTM te korreleer mekaar onderskei word. Hierdie tipe presisie vir volledige Decision FarmingTM. is veral in hoëdigtheid aanplantings soos sagtevrugte van belang, waar lae- tot medium Installasies moet deur ’n gekwalifiseerde volume bespuitings (1000-2000ℓ/ha) teen motor-elektrisiën gedoen word, aangesien so laag as 2.3km/h toegedien word. Verder- dit aan dele van die trekker se stroombaan meer laat AgriTrack eenhede identifikasie van gekoppel word. Jou Laeveld Agrochem-agent implemente toe; dus of trekker A byvoorbeeld sal kan bepaal of jou werkswinkel dit kan doen spuitpomp B gehaak het. Kragpunt of ‘Power en of dit beter sal wees om die AgriTrack Take Off ‘ (PTO) aan/af is die derde funksie wat werktuigkundiges te ontbied. die AgriTrack toestel meet en rapporteer. Baie akkurate nasporing van bespuitings in ’n boord kan dus gedoen word, wat die voldoening aan byvoorbeeld GLOBAL G.A.P. kontrolepunt 4.3.6.5. – (toepassing – optimale gebruik van plaagdoders) ondersteun.

Verdere funksionaliteite, soos spuitlewering deur middel van vloeisensor-monitering word Kontak jou naaste Laeveld nog ontwikkel en sal toekomstig ook deur Agrochem-agent wat jou met die die AgriTrack-stelsel gerapporteer kan word. kundiges in kontak sal bring. Die Metadata (in vorm van ‘shapefiles’) wat

LAEVELD AGROCHEM 25 IN DIE VELD: Besigheidsontwikkelingsbestuurders Kennis en kundigheid

Die Laeveld Agrochem Besigheidontwikkellingsbestuurders se taak is om besigheid op grondvlak te ondersteun, met die fokus op waarde toegevoegde raad, dienste en advies. Hulle is goed gekwalifiseerd, is kenners op hulle gebied met jare se ervaring op ’n wye verskeidenheid plase en gewasse, en kan elke Laeveld Agrochem-kliënt die voordele daarvan geniet.

1 2

3 4 5

6 7

1. Baie interessante en duidelike verskynsel van ‘stikstof negatiewe’ periode geskep op seldery, waar onvolledige afge- breekte organiese materiaal op die bankie toegedien was. Martin Wohlfarter. 2. Donsskimmel op blomkool. Gys Helm. 3. Ladybird op katoen. 4. Hoë kwaliteit ‘Cherry Peppers’ in Bathurst. Ernst de Beer. 5. Een jaar oue Packham pere op Agri Technovation se Youngster, voor hulle eerste snoei en boomvorming - Agent Gerrit de Kock, Montagu. 6. Erge roetskimmel weens witluis en dopluis teenwoordig. Bestuur chemie en predatore reg, om die peste te beheer en sekondêre besmetting te voorkom. Hennie du Plessis. 7. Droogte in die swartland. Martin Wohlfarter.

26 GROEI 8 9 10

11 12

13 14 15

8, 9. ’Pattypan’ wat agtergebly het, en pampoenvliegeiers wat uitbroei op ’n ‘Pattypan’. Ernst de Beer. 10. Laatroes op Tamaties. Hennie Du Plessis. 11. Midknight Valencia met goeie opbrengs in Groblersdal. Gys Helm. 12. Nova’s wat 98% uitpak in Ohirigstad. Gys Helm. 13. Uitvoer Roosmaryn, George. Woensdag gepluk en is Vrydagoggend in supermark in Migros, Switzerland. Martin Wohlfarter. 14. Mooi suurlemoenboord. Hennie Du Plessis. 15. Laeveld Agrochem-agent, Hanno Maritz van George met Agri Technovation se voedingsukses in Seldery.

LAEVELD AGROCHEM 27 Landbou in die Oos-Kaap Ernst de Beer, M.Sc. (Omgewingsbestuur) NWU Pukke AVCASA A2024, BASOS A0011, Laeveld Agrochem

Vanuit ’n ekonomiese oogpunt, eersteklas interne kwaliteit. Die Sondagsrivier- vorm landbou verseker ’n hoeksteen vallei is sinoniem met suurlemoenproduksie vir die samelewing in die Oos-Kaap. wat ongeëwenaar staan in terme van kwaliteit en opbrengs, in die suidelike halfrond. Die Omtrent almal in die Oos-Kaap is óf direk oudste sitrusopstalle word egter in die óf indirek by die landbou op een of ander Katriviervallei by Fort Beaufort aangetref manier betrokke. Die hoof landbou vertakkings wat weer bekend staan vir die soetste in die Oos-Kaap is tans vrugte-, graan-, wild- Nawellemoene in Suid-Afrika. en veeboerdery, asook melkplase. Gedurende die afgelope dekade het veral die Vrugteproduksie in die Oos-Kaap, wat sitrusbedryf sterk groei ervaar, wat beleggings bestaan uit kern- en steenvrugte in die gestimuleer het en gelei het tot indrukwek- Langkloof en sitrus in die Gamtoos-, Sondags- kende nuwe uitbreidings soos, onder andere, en Katriviervalleie, is een van die grootste pakhuise en nuwe boorde. Die sitrusbedryf in werksverskaffers en bring ook jaarliks die Oos-Kaap word tans beskou as die voorste biljoene rand se buitelandse valuta na die gewasgroep in terme van inkomste. plaaslike gemeenskap. Wanneer dit by melkproduksie kom, is produ- Die Langkloof is by uitstek geskik vir bladwis- sente in die Oos-Kaap leiers op die gebied. selende vrugte verbouing weens die kwaliteit Behalwe vir die onlangse knellende droogte, van koue eenhede wat daar geakkumuleer bied areas soos Tsitsikamma, Alexandria, word, terwyl die matige somerklimaat vrugte Grahamstown, Queenstown, Kookhuis en met kwaliteit en baie goeie smaak afrond. Somerset-Oos winsgewende geleenthede. As ’n melkproduksie-area, is die Oos-Kaap bekend Die Gamtoosvallei is wêreldwyd bekend vir daarvoor om hoë kwaliteit melk, wat meestal sagte sitrus produksie van hoë eetgehalte en vanaf slegs weidings geproduseer kan word,

28 GROEI te verskaf. Die gematigde temperatuur van die materiaal in te kuil vir voer aan melkkoeie. kuslyn skep die ideale klimaat vir melk produk- Internasionaal gesogte sybokhaar word uit sie terwyl koel nagte in die binneland ook vir die streke Uitenhage, Kirkwood, Jansenville kwaliteit weiding sorg. en Graaff-Reinet gelewer.

Jag speel ’n baie groot rol in die provinsie waar Graan areas, waar meestal mielies verbou daar per kapita die meeste aktiewe jagters, word, kom hoofsaaklik rondom Maclear, Elliot, teenoor die res van Suid-Afrika, woon. Maar Ugie, Cradock, Queenstown, Grahamstown dit is nie net die plaaslike bevolking wat hier en Tsitsikamma voor. Heelwat mielies word jag nie, talle jagters van oorsee spandeer ook aangeplant met die doel om die plant- groot geld om hier trofee-wild te kom jag.

Dit kom voor asof die Oos-Kaap se landbou- mia mark neem toe. Areas soos die Gamtoos-, sektor die afgelope vyf jaar herontdek is en dat Sondags-, en Katriviervalleie, Oos-Londen, daar skielik taamlik beleggings gemaak word. Port Alfred en Tsitsikamma huisves reuse Die Oos-Kaap beleef ’n bloei tydperk en relatief potensiaal vir hierdie gewas. Die skerp toe- nuwe gewasse soos makadamia, pekan, avo- name in aktiwiteite in tradisionele landbou kadopeer en bloubessies word wyd ondersoek. dorpies het veroorsaak dat die aantal gaste- Veral die moontlikheid dat die Oos-Kaap huise drasties toegeneem het wat ’n goeie binnekort ’n groot rol kan speel in die makada- teken is vir ’n provinsie se ontwikkeling.

Laeveld Agrochem boer al vir meer as entrepreneurs in staat om die regte boerdery vier jaar saam vooruit in die Oos-Kaap besluite op presisie vlak te neem terwyl be- staande boerderye vertikaal geoptimaliseer en beweeg van krag tot krag saam kan word met beter inligting tot beskikking met lojale kliënte. vanuit ons MyFarmWebTM-platform.

Ons Decision FarmingTM produkreeks werp Kontak ons vir meer inligting en advies vrugte af en neem daagliks toe in gewildheid. oor hoe om die gegewe variasie op jou Ons presisie boerdery dienste stel landbou plaas meer effektief te benut.

Ian Share Chris Glennie Benji Willis Ernst de Beer 072 632 3086 084 516 2896 082 819 4168 082 567 1981 Sondagsriviervallei Oos-Kaapse middelande Tsitsikamma

Christo Coetzee Kobus Kitshoff Richard Viedge 083 601 2096 082 575 9850 082 657 1728 Sondagsriviervallei Gamtoosriviervallei Ugie, Elliot, Maclear

Kontak ons vir ’n gratis, geen-verpligting kwotasie

LAEVELD AGROCHEM 29

Why Biological products should be included in integrated programs (Part 1)

Biological products are still a relatively new field in Agriculture, and a mostly unknown field comes with various questions. This article will enrich our producers in helping them under- stand this often-misunderstood field. The focus of this article will explain the difficulties encountered in the field of integrated programs and more importantly help find solutions to unanswered questions.

The use of biological remedies in an integrated program with agricultural chemicals and other biological products. Figure 1: Trichoderma harzianum engulfing R.Solani in SEM micrographs. Biological products are live organisms and Source: Itamar Soares de Melo1*; Jane L. Faull2, Para- should be treated with caution when it sitism of Rhizoctonia solani by strains of Trichoderma comes to compatibility with other agricultural spp. C.P. 69 - CEP: 13820-000 - Jaguariúna, SP. 2Birkbeck chemicals. The real challenge is the correct College, University of London, Malet Street, London, UK. application of the product needed and the practical implications thereof. with various fungicides including the following active ingredients: Benomyl &Triflumizole. Compatibility with fungicides: Should a producer have any doubt regarding Should a producer wish to protect his seed from the compatibility of a product with a biological pathogens for common soil diseases including remedy, it is advised to check with the suppliers Fusarium, Rhizoctonia, Pythium and Phytophthora, of both the products. a good biological control agent would be a Trichoderma. Trichoderma harzianum (Eco-T: Compatibility with fertilizers: Reg no. L 6938) is a fungus that is also used as a Legume inoculants can be used as a good fungicide. The use of Trichoderma in combination with Thiram results in improved performance example to illustrate the effect of the incorpo- (1). This specific combination offers a producer ration of biological products with fertilizers: the effectiveness of a strong chemical which is For example, the common practice of using the first line of defense, and then a prolonged Mono-Ammonium Phosphate (MAP) is accept- effect of the natural Trichoderma that offers able, if the fertilizer does not come into direct protection after the active ingredient in the contact with the inoculated seed. Soil salinities chemical has been broken down. The producer above the threshold values acceptable to most can be sure that he has both a plan A & B in legume species may severely affect the survival place to protect his seedlings and therefore and N-fixing abilities of Rhizobium species. ultimately, the potential yield. However, Chloride salts of Na, K and Mg commonly used Trichoderma is commonly incompatible in fertilizers appear to have specific ion effects

30 GROEI Liana Steenkamp, BSc Biochemistry Hons (UP), AVCASA accredited, Laeveld Agrochem.

on Rhizobium growth and are more toxic than the feasibility of the crop and ultimately the the SO4 salts. Magnesium inhibits Rhizobium return on investment. This means the producer growth at lower concentrations than Na and K earns more as yields increase, due to the (2). It is important to follow good soil and agri- efficient use of the nutrients supplied. cultural practices to nurture soil organisms. The use of Rhizobium is of great value to a producer, 2) Pathogen protection that is sustainable with its ability to fix Nitrogen from the air and and affordable: metabolize it. Application of a fertilizer like As mentioned previously, Trichoderma (Eco-T: Limestone Ammonium Nitrate (LAN) instead Reg no. L 6938) offers a prolonged defense of making use of the Rhizobium, can mean mechanism against pathogens threatening the added costs Soybeans that have been effectively roots of the crop. When the crop has a fully inoculated have the potential to fixate 85 -150 developed and healthy root system, it can kg of Nitrogen per hectare per year, the equiva- absorb and use nutrients essential for lent of using between 300-530 kg of LAN per optimum growth. hectare. Using an inoculant with an appropriate The use of Rhizobium inoculants in fertilizer program is more cost-efficient. the presence of heavy metals such Compatibility with other biological as: Molybdenum (Mo), Aluminum remedies: (Al) and Manganese (Mn). It is a very common practice to use inoculants like the Rhizobium in combination with either The influence of acidic soils and heavy Bacillus subtillis (Bacteria) or Trichoderma metals on legumes in general: (Fungus). Producers preferring a Bacillus, which The common bean (P. vulgaris L.) is a major is spore forming bacteria, instead of a Tricho- vegetable legume grown and consumed in derma as a seed treatment, would be correct Southern Africa. P. vulgaris L. yields in Southern to do so. It is however not advised that Bacillus Africa are reported to be very low (3). The poor subtillis be used simultaneously with Trichoder- yields are partly due to infertility caused by ma, as the Bacillus will destroy the Trichoderma. acidic soils which have low nutrient contents, Benefits of taking an integrated approach by which could include Molybdenum (5). Research using the Rhizobium with either Bacillus or efforts at improving bean yields in Africa have Trichoderma include: increased over the past few decades (5,6,7,8). Soil acidity may affect all stages of growth and 1) Nutrient solubilizing: specifically the legume-Rhizobium symbiosis, A common problem encountered in the field from strain survival in soil and on the seed, is the fixation of Phosphates that engross a to root-hair infection, nodule initiation and considerable percentage of the production nitrogen fixation (8). Higher concentrations costs. B-Rus (Reg no. B4918) is a combination and contents of Hydrogen ions, Aluminum and of 2 Bacillus subtillis isolates that have proven Manganese in acidic soils are known to be the to solubilize Phosphates that are fixed by the major causes of poor growth in plants. This production of organic acids. This leads to the is due to their toxic effects on plants as well effective uptake of Phosphates needed by a as microorganisms, such as Nitrogen fixing plant and therefore has a direct influence on bacteria (9). Keep in mind that the uptake of

>>

LAEVELD AGROCHEM 31 vanaf vorige bladsy

Biological products continued from previous page

Figure 2: Nitrogen fixation and the effect of Molybdenum as part of the enzyme catalyst Nitrogenase. Source: Marta Laranjoa, Ana Alexandrea, Solange Oliveira, Legume growth-promoting rhizobia: An overview on the Mesorhizobium genus, Microbiological Research Volume 169, Issue 1, 20 January 2014, Pages 2–17.

Molybdenum that is needed for amino acid seed-coating formulation. Thus, adding an production within the plant, is not good in acidic appropriate amount of Molybdenum with the soils. This is a common problem many South correct application method and at the correct African producers face. concentration can improve seed respiration and increase the survival of the Rhizobial cells. Ways of overcoming this problem will include: This offers an alternative way to provide the plan treat with Molybdenum, if faced with the 1) The use Molybdenum in combination problem of acidic soils. with Rhizobium: As an essential component of Nitrate reductase 2) Examples of Molybdenum applications and Nitrogenase, which are enzymes that aid and their effects of various formulations and in the chemical reactions within the nodules to concentrations on Rhizobium: convert Nitrogen to Ammonia, Molybdenum There are many references to Molybdenum (Mo) plays a central role in Nitrogen metabolism coating of legume seed, either as 1.) seed dressings (Figure 2). Studies have found Molybdenum fer- with 0.002-5% Molybdenum or 2.) presoaking tilizer can significantly increase the Nitrogenase in 0.007-1.25% Molybdenum solutions or 3). enhancing symbiotic Nitrogen fixation capacity as a foliar spray. Increases in yields generally of root nodules and the Nitrogen metabolism occurred only with the lower range of rates of plants. However, an overabundance of used, higher rates often being depressive. Molybdenum would change the permeability Rates of 0.6% and 1.2% Mo as Sodium mo- of bacteroid cell membranes and prevent the lybdate depressed rhizobia on subterranean normal transportation of Ammonia. This could legumes (10), but 0.02% Mo did not depress inhibit Nitrogenase activity, resulting in reduced Rhizobia spp. (11). Insoluble Molybdenum Nitrogen fixation in root nodules. It has been oxides are less depressive on Rhizobium spp. suggested that the responses of different than Sodium or Ammonium molybdate. Rates strains of Rhizobia to Molybdenum fertilization up to 2.5% Molybdenum oxides are being are dissimilar and depend on various factors, used on sub-tropical pasture legumes without especially Molybdenum concentration in the Rhizobium spp. depression.

32 GROEI Contact your nearest Laeveld Agrochem agent for more information.

References: 1. Madumbi: Tel: 086 104 5261 International: +27 (0) 33 342 3984 Email: [email protected] 2. Francois, L.E. & Maas, E.V. (1994). Crop response and management on salt-affected soils. p.149-181. In: Handbook of Crop Stress, M. Pessarakli (Ed.), Marcel Dekker, N.Y. [reprinted in Second Edition, p. 169-201. 1999], ISBN 08247 89873. 3. Mukoko OZ, Galwey NW and Allen DJ. 1995. Developing Figure 3: A nodule formed on the roots of a Lucerne cultivars of the common bean (P. vulgaris L.) for plant by Rhizobium meliloti. southern Africa: bean common mosaic virus resistance, consumer preferences and agronomic requirements. Field Crop Research 40 (3): 165-177. At the China Agricultural University, Beijing, a 4. Lunze L, Kimani, PM, Ngatoluwa R, Rabary B, Rachier hydroponic pre-experiment was conducted to GO, Ugen MM, Ruganza, V and Awad elkarim EE. 2007. screen for the best host-rhizobia symbiosis Bean Improvement for Low Soil Fertility Adaptation using alfalfa variety Zhongmu No. 1. Five fast- in Eastern and Central: In: Advances in integrated soil growing Rhizobium meliloti strains A, B, C, D and fertility research in Sub-saharan Africa: challenges and E were obtained from the Agricultural Culture opportunities (Eds Bationo, E., Waswa B, Kihara J, Kimetu J), Dordrecht, The Netherlands : Springer. Pp 325-332. Collection of China (ACCC). The meliloti strains are often used for Lucerne and medics. The strains E 5. Liebenberg AJ. 2002. Dry bean Production. Printed and published by Department of Agriculture, Resource Centre, and D displayed different tolerances to Molyb- Directorate Agricultural Information Services, Private denum addition and D performed better than E Bag X144, Pretoria, 0001 South Africa. pp 27. Available at greater Molybdenum concentrations. D was online on 15/09/2009: http://www.nda.agric.za/docs/ strongly inhibited when Molybdenum concentra- drybeans2.pdf. tion reached or surpassed 0.3%, while the growth 6. Anderson GD. 1974. Bean responses to fertilizers on and proliferation of E cells were suppressed at or Mt Kilimanjaro in relation to soil and climatic conditions. above 0.2% Molybdenum application. (12) East African Agricultural and Forest Journal 39: 272-288. 7. Smithson JB, Edje OT, Giller KE. 1993. Diagnosis and Consequently, it is important to realize that correction of soil nutrient problems of common bean (P. vulgaris L.) in the Usambara Mountains of Tanzania. the ability of the Rhizobium to tolerate heavy Journal of Agricultural Science 120: 233-240. metals, especially Molybdenum, largely depends 8. Amije F, Giller KE. 1998. Environmental constraints to on the strain, as each strain should be treated nodulation and nitrogen fixation of P. vulgaris L. in as an individual. This also applies to the differ- Tanzania I. A survey of soil fertility and root nodulation. ent Rhizobium species since Rhizobium spp. are African Crop Science Journal 6: 159-169. crop specific. Suppliers will be able to provide 9. Munns DN. 1970. Nodulation of Medicago sativa in toxicity details on the strain, formulations and solution culture. V. Calcium and pH requirements application rates, they produce commercially. during infection. Plant and Soil 32: 90-102. 10. Gathumbi SM, Cadisch G, Giller KE. 2002. 15N natural Conclusively, biological products are ideal for abundance as a tool for assessing N2-fixation of herbaceous, shrub and tree legumes in improved an integrated pest management (IPM) program fallows. Soil Biology and Biochemistry 34:1059-1071. that is trustworthy and cost effective. The 11. Burton JC & Curley RL (1966) Influence of triiodo- producer can apply the biological product in nu- benzoic acid on growth nodulation and yields of merous convenient ways such as a foliar spray, inoculated soybeans. Agronomy Journal, 58:406-408. soil application or seed treatment. 12. Jiqiong Zhou, Bo Deng , Yingjun Zhang, Adam B. Cobb, Zhao Zhang 2017:Molybdate in Rhizobial Seed-Coat In the next issue, we will discuss the benefits Formulations Improves the Production and Nodu- and crop feasibility for producers including lation of Alfalfa Published: January 18, 2017 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0170179. biologicals into integrated programs.

LAEVELD AGROCHEM 33 NutriCAST™: Specially formulated for

soil nutrition and soil conditioning

As agricultural practices are changing around the globe, more and more producers are turning towards organic soil amendments for natural mineralisation processes. One of these natural products, vermicast, which is also known as vermicompost, is created by the natural digestive process of the earthworm.

The castings produced by the worms have drainage; in general, the nutrients from several important benefits such as increasing fertiliser applications will remain available water- and nutrient retention, soil texture, in the soil for longer. nutrient availability, disease prevention, im- proved seed germination, enhanced seedling A unique soil conditioning and plant growth and increased plant productivity. nutrition formulation All the benefits of soil conditioning and plant The benefits of an organic soil nutrition are combined in the specific and amendment unique formulation of NutriCAST™. Nutri- It is a challenge for South African producers CAST™ is one of Agri Technovation’s flagship to find a product that provides sufficient plant products, which is produced by Victus Bio and nutrition and conditions and sustains natural exclusively distributed across South Africa by biological life in the soil. Laeveld Agrochem. This product consists of 11 ingredients that work together to repair Fortunately, NutriCAST™ is one of the rare damaged soil and help maintain the soil quality. products that does not only have a high nutri- tional value for plants but a positive effect on the soil. Due to its formulation, the product The product’s unique combination of ingredients is an extremely effective application for high- was formulated to improve the rhizosphere, value crops, such as orchards and vegetables. which is the zone around the plant’s roots. NutriCAST™ has soil nutritional and soil NutriCAST™ restores and improves soil on a conditioning properties, versus a fertiliser commercial level. The product gives life back that only has plant nutrition properties. to soil – literally. On sandy soil, it will assist to decrease leaching of expensive fertilisers, such Due to this formulation, NutriCAST™ is capable as potassium; on clay soil, it will improve the of bringing back life to degraded soil and soil texture and consequently, the water increase soil fertility.

34 GROEI By Carl van Heerden and Steyn van Aardt Horticulturalists, Agri Technovation. Agri Technovation Specialized to succeed

Why soil, crops, and farmers reaches maturity faster; the plant starts love NutriCAST™ producing flowers more speedily, which then Due to the fact that vermicast is one of the transforms into fruit sooner. components in NutriCAST™, the product has a positive effect on the plant as well as a producer’s Make soil last with NutriCAST™ soil structure and health, which is why it is Soil is a valuable resource but it is also, un- such an effective and long-term soil improver. fortunately, a finite resource, which humanity cannot artificially produce or replace. The NutriCAST™ achieves this by increasing the arable land that we have today must be humus (natural compost) in the soil. As the nurtured and valued to last to tomorrow. humus is digested, various nutrients are released in an absorbable format for crops. If producers want to ensure that the cycle NutriCAST™ also contains a specifically formu- of agriculture continues, the use of products lated combination of nitrogen, phosphorus, such as NutriCAST™ won’t just be beneficial – potassium, and calcium, which is essential it will be fundamental to farming. Conditioning, for growing high-value crops, such as vegeta- replenishing, and improving the soil with bles. Another very important characteristic of NutriCAST™ gives back to the earth what is NutriCAST™ is the high potassium content and used to farm; in this way, producers are the availability of thereof. When NutriCASTTM feeding the soil to feed humanity. This shifts is used in a well-formulated plant nutrition the focus back to the roots of what makes program such as those created by an Agri farming possible, and will ensure that farming Technovation agronomist or horticulturalist, continues for generations to come by giving the nitrogen, phosphorus, and potassium back to the soil – an essential ingredient content is taken into account depending of agriculture. on the duration of the plant’s lifecycle.

This is where the benefits of NutriCAST™ really come into play for a farmer: l The farmer has the nutritional value of NutriCAST™, which means they will decrease their fertiliser bill. l For the same money, the farmer is also getting the benefit of improving their soil. l Crop cultivation is done in a more sustain- able and profitable way. At the end of the day, the farmer and his soil will benefit.

NutriCAST™ is also rich in natural growth stimulants that improve the distribution of roots and stimulates vegetative growth. The presence of auxins also stimulates the development of the plant’s root hairs, which For more advice and is responsible for the absorption of water and information contact your anorganic nutrients. Cytokinins, on the other Laeveld Agrochem agent. hand, stimulate growth so that the plant

LAEVELD AGROCHEM 35 Skuld SARS jou nie dalk geld waarvan jy nie weet nie?

Terugeis van BTW en dieselkortings vir boere

GELEENTHEDE tot dag take nie. Ons doel is om vinnig en Daar is ’n geleentheid om ’n oorsig te effektief, maar deeglik die opdrag te voltooi. doen van die Boer se transaksies rakende Indirekte Belastings – BTW, Dieselrabatte, KOSTES PAYE ens. Calculus werk op ’n gebeurlikheidsbasis, dus is daar nie ’n uurlike fooi nie. Dit beteken dat Weens verskeie redes, onder andere wets- daar geen uurlikse tarief of fooi is nie. Slegs veranderinge, interpretasies van die wette en as daar besparings deur die Calculus span kundigheid van personeel, mag daar geleent- bewerkstellig word, deel die Boer en Calculus hede wees waar die Boer nie noodwendig alle op ’n ooreengekome basis. TEN SLEGSTE kry voordele tot sy beskikking verkry nie. Transak- u dus gratis bevesteging dat u sake in orde is, sies word dalk op ’n sekere manier hanteer wat en dat alle voordele wat SARS aan boere bied, nie korrek is nie. reeds benut is.

Die Indirekte Belasting Wette maak ’n vergun- RISIKO ning vir die Boer en belastingpligtige, sou hulle Daar word ’n vertroulikheidsooreenkoms bewus word van “foutiewe” hantering, kan tussen Calculus en die Boer geteken. hulle ’n regstelling maak en steeds aanspraak maak rakende die terug eis van sulke bedrae. Oorsigte word op ’n baie diskrete en vertrou- like basis uitgevoer, nie jou buurman of enige DIENSAANBIEDING een op die dorp sal eers daarvan weet nie. Calculus is ’n professionele diensverskaffer wat spesialiseer in die hantering van Indirekte Calculus hanteer alle interaksies met SARS met Belastings en om Boere te assisteer met die oordeel om te verseker dat daar nie gekrap oorsig en hantering van transaksies om te word waar dit nie jeuk nie! Die doel van die verseker dat die Boer nie foutiewelik te veel proses is besparing vir die Boer. belasting betaal nie.

Calculus behartig die totale proses en daar is U eie adviseur is ook ’n kenner. Hierdie is egter amper geen ontwrigting op u kantoor se dag ’n taak vir spesialiste wat heeldag net hierop fokus. Gee ons gerus ’n kans, ons weet ons gaan u verras.

T: 083 652 2007 E: [email protected] Eis dieselrabatte moeiteloos en suksesvol terug van SARS

Is jy moeg vir die frustrasie van SARS wat nie terugbetalings so vinnig prosesseer soos verwag nie?

Almal ken hierdie frustrasie goed, asook die gevolglike impak wat dit op kontantvloei kan hê, hoewel die rede baie keer ons eie gebrekkige rekord- houding is. Vecto het ’n oplossing ontwikkel wat boere kan help om wetgewing, soos bepaal deur SARS, met betrekking tot die vereistes van die dubbele ‘logbook’-stelsel, moeiteloos na te kom.

Die stelsel is eenvoudige prosesse wat dit maklik maak om te gebruik, sonder om baie kosbare tyd in beslag te neem. Geen sagteware installasies word benodig nie. Hierdie stelsel bied ’n unieke oplossing vir doeltreffende en moeitelose bestuur van diesel.

Van die stelsel se voordele is:

l Verslae wat die gebruik van voertuie en toerusting toon l Bestuur alle dieseltransaksies by die pomp om ongemagtigde transaksies te voorkom l Monitor uurliks die dieselvlakke in tenks l Lewendige / aanlyn monitering en bestuur deur middel van selfone, rekenaars en tablette l Beperk dieselverliese deur die bestuur van transaksies, sekuriteitskodes, en vooraf bepaalde limiete vir transaksievolumes, en baie meer l Outomatiese berekeninge van rabatte.

Vir meer inligting kontak:

Lourens Oosthuizen 074 587 9173 [email protected] Tommy van den Berg 083 294 1281 [email protected] Mariana Burger 012 940 8277 [email protected]

LAEVELD AGROCHEM 37 TECHNOLOGY The future of Software An interesting talk by the MD of Daimler Benz (Mercedes Benz) Shortened version

In a recent interview the MD of Daimler Benz Health: There are companies who will build said their competitors are no longer other car a medical device that works with your phone, companies but software such as Tesla, Google, which takes your retina scan, your blood sample and Apple. Software will disrupt most traditional and you breath into it. It then analyses 54 industries in the next 5-10 years. Uber is just biomarkers that will identify nearly any disease. a software tool, they don’t own any cars, and So in a few years everyone will have access to are now the biggest taxi company in the world. world class medical analysis, nearly for free. Airbnb is now the biggest hotel company in the 3D printing: Some spare airplane parts are world, although they don’t own any properties. already 3D printed in remote airports. The 3D printer price came down over the past 10 years Computers become ex- Artificial Intelligence: and major shoe companies have already started ponentially better in understanding the world. printing shoes. At the end of this year, new smart In the US, young lawyers already don’t get jobs, phones will have 3D scanning possibilities. You because of IBM Watson, you can get legal advice can then 3D scan your feet and print your within seconds, with 90% accuracy compared perfect shoe at home. with 70% accuracy when done by humans. Education: By 2020, 70% of all humans will own Watson already helps nurses diagnosing cancer, 4 a smart phone. That means, everyone has the times more accurate than human nurses. Face- same access to world class education. book now has a pattern recognition software that can recognize faces better than humans. Longevity: Right now, the average life span increases by 3 months per year. Four years ago, Autonomous cars: In 2018 the first self driving the life span used to be 79 years, now it’s 80 cars will appear for the public. Around 2020, the years. The increase itself is increasing and by complete industry will start change with people 2036, there will be more than one year increase not needing a car anymore. You will call a car per year. So we all might live for a long long with your phone, it will take you to you desti- time, probably way more than 100. nation. It will change the cities, because we will need 90-95% less cars. Around 1.2 million Agriculture: Farmers in third world countries people die each year in car accidents world- can become managers of their field instead of wide. With autonomous driving accidents will working all day on their fields. The first Petri reduce and save a million lives each year. dish produced veal, is now available and will be cheaper than cow produced veal in 2018. Right Most car companies will probably become now, 30% of all agricultural surfaces is used for bankrupt. Insurance companies will have cows. Imagine if we don’t need that space any- massive trouble because without accidents, more. There are several startups who will bring the insurance will become 100x cheaper. Real insect protein to the market shortly. It contains estate will change, because if you can work more protein than meat. It will be labelled as while you commute, people will move further “alternative protein source” (because most away to live in a more beautiful neighbourhood. people still reject the idea of eating insects).

Technology will change many industries and with the prolonging of life span, it will result in more demand on the food producers, focussing on the key role our farmers play in the world. Technology and 3D printers will promote and better agriculture but never be able replace it.

Laeveld Agrochem is fully aware of the fast pace technology is evolving, especially in the agricultural industry where with certain crops, it is becoming nearly impossible to still farm profitably without the help of technology and precision farming. We however never want to replace the human factor and believe that combining the years’ of experience of our agents with the latest technology we can offer the best of both worlds as a winning combination. 38 Borg van Oakdale Laerskole Rugbytoernooi Deur Martin Wohlfarter

Vir vele boerseuns uit die Wes-Kaap beteken die begin van ’n landbouloopbaan om gekeur te word vir een van die drie Landbouskole, Augsburg Landbou Gimnasium (Clanwilliam), Boland Landbou (Agter-Paarl) of Hoër Land- bouskool Oakdale (Riversdal). Met vier van ons Kaapse agente as oud-skoliere van Oakdale, ook getitel Bulle, lê lg. natuurlik na aan ons harte. Ons het immers oor 5 jaar in dié koshuis-hoërskool, deur boerderyverwante vakke soos plaaswerktuigkunde, graan-, groente-, melk-, skaap- en wolproduksie, ‘mens’ geword.

Behalwe vir landbou, het Oakdale ook ’n troste rugby- tradisie wat al verskeie senior Springbokke opgelewer het, onderwie Johann Muller, Pedrie Wannenburg en Meyer Bosman. Vanjaar het Oakdale vir die eerste keer ’n o.13 rugbytoernooi op die 10 & 11de Maart, aangebied, waarby 16 laerskole van regoor die Suidwestelike Distrik (SWD) deelgeneem het. Met oor 300 kinders betrokke by die toernooi, het Laerskool Jeffreysbaai veral sy staal gewys. Ons is dus opgewonde watter toekomstige rubgy-stêrre die Ooskapenaars sal oplewer.

Deur ons span oud-skoliere, het Laeveld Agrochem ’n welkome bedrag, inkluis afrigterstruie geborg en sodoende die twee-dag toernooi moontlik gemaak.

NISBOERE en Laeveld Agrochem span saam

Laeveld Agrochem, die amptelike borg van Nisboere, is opgewonde oor dié nuwe televisiereeks wat vroeg September op die kassie te siene sal wees. Die program se fokus is minder algemene boerderye en ongewone produkte. Nisboere dink buite die spreekwoordelike boks, sien geleenthede raak en gryp dit met albei hande aan. Bygesê, wat meeste nisboere van ander boere se boerderypraktyke onder- skei, is dat hulle op relatief klein lappies grond boer – wat uit die aard van die saak ‘n aanloklike gedagte is in ‘n Suid-Afrikaanse konteks. Nisboere word deur Anrich Herbst, Meer nog, nisboere sluit die volle spektrum boerderyaktiwiteite in, Chris de Clerq en Simonia Magardie vanaf mense wat miniatuurperdjies as stokperdjie teël, tot volwaar- aangebied. Hulle ondersoek en dige besighede soos blomme-, vis- en sampioenboerderye. verklap allerhande geheime oor nisboerdery in hierdie unieke en In die eerste episode word daar onder meer ondersoek ingestel opwindende nuwe televisiereeks. na die fabrieksgeheime van ‘n akwaponikabesigheid en – wil jy glo – ’n truffelboerdery. Daar is ook ’n onderhoud met Corné Liebenberg van Laeveld Agrochem oor voedselsekuriteit. Indien jy ’n unieke gewas of boerdery wat op klein skaal verbou word het, en dit in die Die program is vanaf Maandag 4 September weekliks op VIA, program wil laat verskyn, stuur gerus ’n epos kanaal 147, op die lug. Moenie dit misloop nie! na [email protected] vir oorweging.

39 ’n Epic Bergfietswedren BJ van Zyl van ZZ2 en Ferdie Potgieter van Vecto het saam die Epic bergfietswedren aangedurf

Die Epic bergfiets wedren is bekend as een Ek het op daardie stadium 107kg geweeg, dus van die moeilikste wedrenne in die wêreld. oorgewig en ongesond. Sekerlik die grootste Dit is ’n wedren wat oor 8 dae in die Wes-Kaap doelpaal in bergfiets, is die ABSA Cape Epic. plaasvind waartydens sowat 700km in baie Ek het ’n inskrywing in 2011 bekom en my swaar omstandighede afgelê word. Die Epic eerste Epic daardie jaar voltooi. Mens kan dan lok plaaslike en oorsese fietryers en dit is ’n sekerlik argumenteer dat jou doelpale bereik besonderse prestasie om die wedren te voltooi. is, maar die antwoord is eenvoudig dat geen Epic ooit dieselfde is nie. BJ Van Zyl van die ZZ2 boerdery, is nie net ’n Ferdie: Ek het 6 jaar terug begin fiets ry nadat hoogs suksesvolle boer nie, maar ook ʼn fietsry my broer en ’n paar vriende mekaar uitgedaag entoesias, hy het saam met Ferdie Potgieter, het om die Karoo2Coast bergfiets wedren te ry. van Vecto, hierdie jaar as ’n span gery. Ferdie Die gogga het my behoorlik gebyt, en nou het het al baie Epics ‘in die bene’ en het ook al onder ek al 5 Epics gery. die top 50 in die algehele kategorie geëindig. Die Epic wedren het hierdie jaar in Maart 2. Hoe berei mens vir so groot wedren plaasgevind, Laeveld Agrochem was natuurlik voor en hoe bly jy gemotiveerd? een van die groot borge en is baie trots op BJ: Die voorbereiding begin gewoonlik na die dié twee-man span! winter. Ure in die saal, eerder as afstand, is ter sprake. Oor die 6 maande is voorbereiding Ons het vir BJ en Ferdie ’n paar vrae oor fietsry, gemiddeld 16 ure per week. Dit word gewoonlik die wedren, spanwerk en uithouvermoë gevra. in 5 weeksdae opgedeel van 2 ure per dag, en ’n Saterdag van 6 ure, met Sondag ’n rusdag. 1. Hoe het jy begin bergfiets ry? Dit is nie moontlik om die Epic sonder dié BJ: Ek het in 2006 my eerste bergfiets gekoop. insette klaar te maak nie, en dit is ook nie

40 GROEI wenslik om nie 100% fiks dit aan te pak nie. Dit kan selfs jou lewe in gevaar stel. Dit is hierdie faktore wat mens dryf en motiveer. Weens die aard van ons besigheid word hierdie na ure gedoen, en is tyd nie aan jou kant nie. Ferdie: Mens begin in alle erns na die winter oefen en jy moet dan ’n klomp ure voor werk en tydens naweke insit. As jy nie voorbereid by die Epic aankom nie, sal hy vir jou seer maak. Die Epic is genoeg van ’n motivering want ek weet wat wag! Dit is opofferings, veral familie- tyd – dit verg ure se oefening en dit is tyd wat jy weg van jou familie is.

3. Vertel ons meer oor die atmosfeer en opbou na so ʼn geleentheid? BJ: Die opbou na so ’n internasionale byeen- koms is ongelooflik. ABSA is die ruggraat en bemark die wedren geweldig. Die hele Triomf: BJ van Zyl, links en Ferdie Potgieter, regs. Wes-Kaap omvou die ryers. Dit is vir Suid-Afrika beslis ’n wêreldklas byeenkoms. Die wêreld se BJ van Zyl is ’n direkteur by die ZZ2 groep. top ryers neem deel aan die Epic en dit maak Hy het by Tuks studeer en in 1995 by die dit uniek omdat professionele ryers en besigheid aangesluit. ‘normale’ ryers daagliks dieselfde roetes ry. BJ is ’n gesinsman, hy is getroud met Daléne, 4. By die Epic moet jy ter alle tye 2 minute en hulle het 5 dogters: Lilly, Jani, Kesia, Kayla van jou spanlid af wees – hoe so? en Nikita. BJ sê hulle bly in so mooi deel van BJ: Die spanreël is daar vir ’n doel, dit is vir die die land, dat hy in 2006 begin bergfiets ry het ondersteuning en veiligheid van ryers. Jy pas om ’n gesonder gebalanseerde lewe te lei. jou “partner” op en kyk dat hy lewendig bly vir Sy vrou is ook ʼn kranige bergfiets entoesias 8 dae lank, en hy doen dieselfde vir jou! Die en dit maak dit spesiaal dat hulle saam doel is egter om kameraadskap te kweek, en kan oefen. om na mekaar om te sien, dit is ’n baie spesiale Ferdie Potgieter is ’n direkteur by Vecto reël wat spesiale bande bou wanneer jy om Petroleum. Hy het op Stellenbosch gestudeer oorlewing veg. Ek en Ferdie was spanlede hier- en sy loopbaan in die vervoer-ekonomierig- die jaar en hy was ’n uitstekende kameraad, ting begin. Hy is getroud met Maryn en hulle ons het ’n baie hegte vriendskap gebou. het 3 pragtige dogters.

5. Dit is ʼn merkwaardige mylpaal om Ferdie het al paar groot wedrenne, onder te bereik – hoe voel jy aan die einde van andere vyf keer die Epic wedren, voltooi. so ’n wedren? Hy is passievol oor bergfiets-ry en sê dit is BJ: Die lewe gaan oor wat jy insit sal jy uitkry. ’n fantastiese sport wat jou plekke in die ’n Mens voel baie emosioneel, nederig en natuur laat sien wat nie toeganklik vir die dankbaar. Ek is geseënd met ’n wonderlike publiek is nie. Dit bou ook ongelooflike vrou, wat my bystaan en dra deur die voor- vriendskappe – soos my vriendskap met BJ bereidingstyd en op die wedren self elke die jaar. Die Epic bou kameraadskap want dag vir my by elke waterpunt motiveer spanlede kry saam swaar en beleef ook die en ondersteun. soet as jy dit suksesvol voltooi. >> LAEVELD AGROCHEM 41 ’n Epic Bergfietswedren vanaf vorige bladsy

My gesin word benadeel deur my voorbereiding en daar is gewoonlik opmaakwerk te doen wanneer dit verby is. Die prag van ons land, die swaarkry, en die oorwinning bring jou ook nader aan jou God. Ferdie: Dit is nie die swaar kry wat jou terugvat Epic toe nie, maar die gevoel dat jy iets bereik het. Burry Stander het gesê jy betaal vir jou inskrywing maar jy verdien jou medalje - dit som die Epic op.

6. Watse rol speel Laeveld Agrochem in jou alledaagse lewe? BJ: ZZ2 het ’n jare lange verhouding met Laeveld Agrochem. Die verhouding is siner- gisties, saam soek ons deurlopend oplossings vir plantbeskerming op volhoubare wyses. Laeveld Agrochem het ’n uiters professionele en betroubare span, wat hoogstaande diens lewer en egte waarde skep. Absa Cape Epic - vinnige feite 7. Kan jy die uitdagings en hoogtepunte l Die Epic bergfietswedren word sedert van alledaagse boerdery in korrelasie met 2004 jaarliks in Maart maand in die die spanwerk en uithouvermoëns wat jy Wes-Kaap gehou. in jou sport moet hê, bring? Insluitend die uitdagings in besigheid wat jy saam met ’n l Die Epic bestaan uit ’n prologue van so diensverskaffer, soos Laeveld Agrochem, 30km om wegspringtye te kategoriseer aanpak en oorkom. en word gevolg deur 7 dae se skofte. BJ: In boerdery is sukses afhanklik van spanwerk. l ’n Gemiddelde dag is so 100 km ver met Die span werk almal vir dieselfde baas, naamlik ’n gemiddelde klim van 2000m. die kliënt. Ons deel ’n gesamentlike visie, wat die grondslag vir die reëls van die spel uitmaak. l Die Epic word as die grootste bergfiets maraton ter wêreld beskou en is ook die Die Epic is ’n wedren wat hoofsaaklik gaan oor geleentheid met die grootste televisie spanwerk. Dit dwing jou om nie net na jouself uitsending naas die Tour de France. om te sien nie, maar jou spanlid in ag te neem, l In 2016 was 40% van die inskrywings om saam die doelpaal te bereik en te oorleef. buitelanders uit 52 lande.

Laeveld Agrochem sien ons as ’n vennoot en l Inskrywings is beperk tot 650 spanne van ’n onmisbare spanlid in ons besigheid. Die twee ryers, en hulle moet ten alle tye sinergistiese verhouding is as gevolg van ’n binne 2 minute van mekaar ry. vennootskap wat op egte waardes gegrond l Daaglikse tydbeperking of afsnytyd, is, en oor baie jare gevestig is. Boerdery het waarbinne die spanne die dag se roete baie uitdagings, maar op die gebied van plant- moet voltooi, sit ekstra druk op die ryers. beskerming is dit gerusstellend dat Laeveld Agrochem saam met ons besigheid die l Die 1300 ryers bly in tente, wat in die uitdagings kan aanpak. 8 dae dae ten minste 3 keer skuif na ’n ander area. Vir meer inligting of bestellings stuur ’n epos na [email protected] of ’n WhatsApp na 082 820 1978. Minimum bestelling van 10 pakkies. 42 GROEI Koop ’n Die alles-in-een saadpakkie Saadpakkie vir slegs R150 Ondersteun mense in jou gemeenskap en help ’n gesin om self ’n eie groentetuin Met die saadpakkie kan jy groente groei om te begin om genoeg vir tot 6 mense kos te voorsien vir ’n maand! kos te hê vir ’n maand! Kom ons maak ’n verskil en ondersteun ons gemeenskap deur iemand te help om ’n eie HOE WERK DIE SAADPAKKIES? groentetuin te begin! Jy benodig: l ’n Stuk grond van 3m x 5m l Saadpakkie (met benodighede) l Toegang tot water l Tyd om die groentetuin in stand te hou. Met Laeveld Agrochem se subsidie is die alles-in- een saadpakkie vir so min as R150 te koop. Die saadpakkie bevat verskillende sade asook al die Wat bevat so ’n saadpakkie? benodighede om ’n groentetuin te begin wat omtrent l 5 x aparte saadpakkies vir die 5 groentes: 180kg se groente produseer, foto bo. Dit is genoeg Wortels, spinasie, groenbone, vir ’n gesin van tot ses vir ’n hele maand lank, en die kool en skorsies proses kan dan elke maand herhaal word. l 1 sakkie fosfaat-kunsmis l Die kweekproses is interessant, leersaam en 1 sakkie NPK plantmengsel kunsmis bevorder so ook ’n gesonde respek vir boerdery. l 1 x tou vir tussen-ry spasiëring Wie weet, dalk is dit die vonk wat sommige mense l 5 x toutjies vir binne-ry spasiëring nodig het om suksesvolle boere in die toekoms l 1 x plastieklepel om die kunsmis af te word! te meet l 1 x vuurhoutjie, vir bepaling van Met hierdie inisiatief word kos geproduseer, saad diepte gesondheid bevorder, toekomstige boere word opgelei, terwyl entrepreneurskap ontwikkel word. l 1 x handleiding met illustrasies.

Vir meer inligting of bestellings stuur ’n epos na [email protected] of ’n WhatsApp na 082 820 1978. Minimum bestelling van 10 pakkies. 43 Laeveld Agrochem fotoblad

Classics is Groot - was groot! Laeveld Agrochem was weer een van die borge van Classics is Groot. Die produksie was uitstekend en ’n groot sukses gewees. ʼn Ekstra vertoning van Classics is Groot is spesiaal ter ondersteuning van Knysna gereël! Saam boer ons vooruit

Laeveld Agrochem kongres Laeveld Agrochem se twee-jaarlikse kongres was in Junie gehou. Die tema was ‘Emosionele Intelligensie’, en met sprekers soos o.a Dr. André Vermeulen, Dr. Gustav Gous en Penny Heyns was dit ’n baie interessante en leersame byeenkoms. Kliënte kan uitkyk vir ons nuwe fokus vir die jaar!

45 Laeveld Agrochem fotoblad

Links: Laeveld Agrochem borg vir Campers Crusade. Willem, ‘n oud Laeveld Agrochem’er, en sy span reis deur die land en wys Die Jesus Film in verskillende tale en in verskeie parke.

Laeveld Agrochem het ’n aantal van hierdie videos beskikbaar om weg te gee. Daar is 8 tale as deel van die dvd: Afrikaans, Engels, Sesotho, Zulu, Tswana, Xhosa, Pedi, Tsonga.

As jy ’n gratis dvd van Die Jesus Film wil hê, stuur ‘n versoek na [email protected]

Onder: Laeveld Agrochem gee om! Ons het weer klomp baadtjies, komberse en warm goed aan mense wat dit benodig uitgedeel.

‘Drone’-visvang! “Agriculture is the most healthful, most useful and most Tegnologie het die manier om in alle noble employment of man.” - George Washington dele van ons lewens in te beweeg.

46 GROEI Saam boer ons vooruit

Hydroponic Technology

Left: Hydroponic Lettuce grown without soil they still have optimum water, temperature, light and nutrients.

Terrestrial plants may be grown with only their roots exposed to the mineral solution, or the roots may be supported by an inert medium, such as perlite or gravel. The nutrients in hydroponics can come from an array of different sources; these can include but are not limited to waste from fish waste, duck manure, or normal nutrients.

Laeveld Agrochem - Goue borg by Nematologie Konferensie Laeveld Agrochem was een van die borge by die Nematologie-vereniging van SA se navorsing- simposium wat in Ballito in Mei maand, gehou was. Ernst de Beer van Laeveld Agrochem, wat kenner op die gebied is, het die konferensie bygewoon.

47 Kopkrappers Stuur enige nommer se antwoord en jy staan ’n kans om ’n prys te wen

1 Watter tank sal eerste vol wees? 2

A container without hinges, 1 Lock or a key, 2 Yet a golden treasure Lies inside me. 4 3 What am I? 6

5 Hoeveel vierkante kan jy 3 in die prentjie hieronder sien. Nota: net vierkante, nie reghoeke nie. Wat moet die nommer wees 4 waar die vraagteken is? 9 8 4 2 2 6 ?

I have towns, but no houses, 5 Rivers, but no water, Forests, but no trees, And mountains, but no rocks. What am I?

Wen Wen: Klomp pryse om te wen! Pryse per vraag, en pryse vir al die vrae reg! Afrikaans is Groot kaartjies, CD’s, geskenkbewyse, AgriBonuspunte en meer. Stuur ’n WhatsApp na 082 820 1978 of ’n e-pos na [email protected] met: 1. Jou naam, area en e-posadres. 2. Die antwoord op enige een of meer van die vrae hierbo. Stuur jou antwoord(e) voor 30 September 2017. 48 GROEI Sportblad

Nuwe hoop vir die Springbokke! SPORT IN SOUTH AFRICA

Na die drie toetse teen die Franse is daar Being a fan of South African sport’s duidelik ’n enorme verbetering met die rugby teams is like being on a constant roller wat die Springbokke speel. Dit het niks te coaster ride! make met die kleur van die spelers nie. Beter afrigting het die verskil gemaak en hiervoor is When our Springboks are winning our ons baie dank aan Brendan Venter (vir die puik Protea Cricketers are losing! When verdediging) en Franco Smith (vir die verbetering our Soccer boys win one match we van spelpeil) verskuldig. Hierdie hulp was vir celebrate as if they won the treasured Allister Coetzee van baie groot waarde. world cup. We long for Louis or Charl Ons balbesit is egter nog nie na wense nie en or even Ernie to win another major but heelwat aandag sal hieraan gegee moet word, that seems impossible but our baby wat vir die afrigtingspan nie te moeilik kan wees boks, our athletes and our swimmers nie. Sonder balbesit kan jy nie baie punte kry nie. keep that roller coaster ride fast and furious and fabulous fun! The Tour Na die Fransetoer het ons twee kapteins, de France might bring some glory for Warren Whitely en Eben Etzebeth wat nog nooit South Africa as we love to claim Chris ’n toets onder hulle aanvoering verloor het nie. Froome as our own and who knows Dit is ’n merkwaardige rekord vir Sprinbokrugby Keven Anderson at Wimbledon might en natuurlik vir hulle twee ook. surprise us all!

Die ware verbetering sal ons teen die All Blacks One thing for sure it that South later in die jaar baie beter kan bepaal. Kom ons Africans love their sport, and so hoop dit word nog beter. we will keep watching, analyse and discuss the games, while shouting at the ref!

Sport vir die volgende paar maande om na uit te sien:

l 1 - 23 Jul Tour de France fietstoer l 19 Aug Rugby - Suid-Afrika vs Argentinië, l 3 - 16 Jul Wimbledon Tennis, Londen Port Elizabeth l 6 - 10 Jul Krieket - Engeland vs Suid-Afrika I l 26 Aug Rugby - Argentinië vs Suid-Afrika, Salta l 14 - 16 Jul Formule 1 - British Grand Prix l 9 Sep Rugby - Australië vs Suid-Afrika, Perth l 14 - 18 Jul Krieket - Engeland vs Suid-Afrika II l 16 Sep Rugby - New Zealand vs Suid-Afrika, l 16 - 23 Jul Golf - Die Britse Ope, Skotland Albany l 27 - 31 Jul Krieket - Engeland vs Suid-Afrika III l 30 Sep Rugby - Suid-Afrika vs Australië, l 4 - 8 Aug Krieket - Engeland vs Suid-Afrika IV Bloemfontein l 4 - 13 Aug Atletiek - Wêreld Kampioenskap, l 7 Okt Rugby - Suid-Afrika vs New Zealand, Londen Kaapstad

LAEVELD AGROCHEM 49 Saam boer ons vooruit!

Laeveld Agrochem agente en bestuur Emosionele Intelligensie kongres 2017

Decision FarmingTM Gepaste, ingeligte besluite. Op die regte tyd en regte plek.

Ons gekwalifiseerde agente, wat ondersteun word deur ’n groot span tegniese spesialiste, het die kennis en kundigheid om die volledige spektrum van gewasbeskerming, grondregstellings, plantvoeding en oes-optimalisering volgens elke kliënt se spesifieke behoeftes aan te spreek.

Landswyd 012 940 4398 www.laeveld.co.za www.facebook.com/laeveld @Laeveld_Agro