Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13550 — Poz. 2355

2355

UCHWA£A NR XXII/161/2008 RADY MIEJSKIEJ W GRODZISKU WIELKOPOLSKIM

z dnia 28 maja 2008 r.

w sprawie przyjêcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2008-2011

Na podstawie art. 7 ust 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 §2. Wykonanie uchwa³y powierza siê Burmistrzowi Gro- roku o samorz¹dzie gminnym (Dz.U. z 2001 roku Nr 142 poz. dziska Wielkopolskiego. 1591 ze zmianami) oraz art. 87 ust. 1, 2, 3 i 4 ustawy z dnia §3. Uchwa³a wchodzi w ¿ycie z dniem podjêcia i podlega 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabyt- og³oszeniu w Dzienniku Urzêdowym Województwa Wielko- kami (Dz.U. Nr 162 poz. 1568 ze zmianami), po uzyskaniu polskiego. opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Rada Miejska w Grodzisku Wielkopolskim uchwala, co nastêpuje: Przewodnicz¹cy Rady Miejskiej §1. Przyjmuje siê Program Opieki nad Zabytkami dla (–) Marek Kinecki Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2008-2011, stanowi¹cy za³¹cznik do niniejszej uchwa³y.

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY GRODZISK WIELKOPOLSKI NA LATA 2008-2011

1. Wstêp wo i S³ocin. W XIV wieku Grodzisk nale¿a³ do Borkowiców, a po konfiskacie ich dóbr przeszed³ w rêce rycerza Wichny. Gmina Grodzisk Wielkopolski po³o¿ona jest w zachodniej Kolejnymi w³aœcicielami by³y rody Pa³uków, Ostrorogów i czêœci województwa wielkopolskiego przy drodze krajowej nr Opaliñskich, w których rêkach dobra pozostawa³y do wyga- 32 Stêszew - Wolsztyn, oko³o 50 km od Poznania. Grodzisk œniêcia tego rodu w 1755 roku. W sk³ad dóbr wchodzi³y wsie Wielkopolski jest siedzib¹ w³adz powiatu obejmuj¹cego teren Piaski, Chrustowo, Ujazdek, M³yniewo, Doktorowo, Kobylniki, gmin Granowo, Grodzisk Wielkopolski, Kamieniec, Rakonie- Opalenica, S³ocin, Jastrzêbniki, i Zdrój. Spadkobiercami Opa- wice i Wielichowo. Gmina Grodzisk Wielkopolski s¹siaduje z liñskich byli ks. Adam Czartoryski oraz wojewoda D¹bski, czterema wspomnianymi wy¿ej gminami oraz z dwoma którzy odsprzedali dobra Szymonowi Cohenowi, bankierowi gminami Opalenica i Nowy Tomyœl. Na terenie gminy zloka- warszawskiemu Schultzowi oraz Henrykowi £ubieñskiemu. lizowane jest jedno miasto oraz 19 wsi (w tym 17 so³eckich). Kolejnymi w³aœcicielami dóbr na terenie gminy by³y rodziny Gmina le¿y niemal w ca³oœci na obszarze Pojezierza Wiel- niemieckie. Maj¹tek Grodzisk wraz z folwarkami znalaz³ siê w kopolskiego, a tylko zachodni fragment jej wyci¹gniêtego rêkach rodziny Heyderów. W okresie dwudziestolecia miêdzy- równole¿nikowo obszaru jest czêœci¹ Bruzdy Zb¹szyñskiej. W wojennego na wiêkszoœci obszaru gminy przewa¿a³y œrednie ramach wspomnianych dwóch mezoregionów wystêpuj¹ trzy i ma³e gospodarstwa ch³opskie. Wielkoobszarowe maj¹tki niniejsze jednostki fizyczno - geograficzne obejmuj¹ce obszar ziemskie zajmowa³y w tym czasie oko³o 28% powierzchni. gminy, tj. Sandr Nowotomyski, Wa³ Lwówecko - Rakoniewicki Wszystkie maj¹tki (³¹cznie 7) nale¿a³y do rodzin polskich. (pod³u¿na forma terenu o przebiegu po³udnikowym o charak- Najwiêkszym w³aœcicielem ziemskim by³ hrabia Piotr Skó- terze wysoczyzny morenowej falistej) oraz przede wszystkim rzewski, do którego nale¿a³y maj¹tki w Grodzisku Wielkopol- Równina Opalenicka bêd¹ca p³ask¹ wysoczyzn¹ morenow¹ skim, M³yniewie, Piaskach, S³ocinie i Zdroju. Do Zygmunta ci¹gn¹c¹ siê od okolic Lwówka po Pradolinê Warszawsko- Kurnatowskiego nale¿a³y dobra w Borzys³awiu i WoŸnikach, Berliñsk¹. Obecnie blisko 60% gminy stanowi¹ u¿ytki rolne i a w rêkach rodziny ¯ó³towskich znajdowa³ siê maj¹tek w sady, a ponad 30% lasy. Ptaszkowie. Po II wojnie œwiatowej kilka dawnych maj¹tków ziemskich przekszta³cono w Pañstwowe Gospodarstwa Rol- Dzieje gminy powi¹zane s¹ œciœle z histori¹ miasta Grodzi- ne. Wœród nich by³y Gr¹blewo, M³yniewo, Piaski i WoŸniki, ska Wielkopolskiego. Najstarsze, znane œlady osadnictwa na które wesz³y w sk³ad wzorcowego kombinatu PGR w Ptasz- tym terenie siêgaj¹ m³odszej epoki kamienia- okresu neolitu kowo. (4500-1800 l. p.n.e.). Pierwsze wzmianki pochodz¹ z œrednio- wiecza i informuj¹ i¿ wsie le¿¹ce na obszarze dzisiejszej gminy Grodzisk Wielkopolski (pierwotnie nosi³ nazwê Grodzisz- wchodzi³y w sk³ad dóbr ksi¹¿êcych. W przywileju Przemys³a cze, Grodziszczko lub Grodzisko) funkcjonowa³ jako gród I z 1257 roku dla cystersów z Parady¿a, ksi¹¿ê zezwala³ na obronny ju¿ w okresie œredniowiecza, a w 1303 roku (?) lokowanie wsi znajduj¹cych siê w dobrach klasztornych na otrzyma³ prawa miejskie. Rozwojowi miasta w okresie œre- prawie niemieckim. Wœród wsi nale¿¹cych do cystersów obok dniowiecza sprzyja³o korzystne po³o¿enie przy szlaku handlo- Grodziska, wymieniane by³y miêdzy innymi Kie³pin, Mi³osto- wym z Poznania na Dolny Œl¹sk. Podstaw¹ bytu jego miesz- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13551 — Poz. 2355

kañców by³a produkcja sukna oraz handel sol¹ i suknem. W d) Programie - rozumie siê przez to Gminny Program Opieki XVI wieku Grodzisk Wielkopolski by³ wa¿nym oœrodkiem nad Zabytkami Gminy Grodzisk Wielkopolski na lata 2008- ruchu reformacyjnego, który wspierali ówczeœni w³aœciciele 2011. miasta Ostrorogowie. W 1563 roku Stanis³aw Ostroróg odda³ e) Konserwatorze - rozumie siê przez to Wielkopolskiego koœció³ parafialny w Grodzisku protestantom i za³o¿y³ w Wojewódzkiego Konserwatora zabytków w Poznaniu mieœcie szko³ê, w której wyk³ada³ m.in. znany pedagog i kaznodzieja, pisz¹cy w jêzyku polskim Erazm Glinczner - f) Planie - rozumie siê przez to Plan Zagospodarowania Skrzetuski. W mieœcie przebywa³ równie¿ i pracowa³ w latach Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego z dnia 26 1579-1581, poznañski drukarz Melchior Nehring, usuniêty z listopada 2001 r. Poznania za druk ksi¹¿ek protestanckich. Zapewne korzystne g) Strategii - rozumie siê przez to Strategiê Rozwoju Woje- po³o¿enie miasta przy szlaku handlowym i otwartoœæ jego wództwa Wielkopolskiego do roku 2020 z dnia 19 grudnia w³aœcicieli na nowych osadników, w tym innowierców, przy- 2005 r. ci¹gnê³a w XVI wieku do Grodziska ludnoœæ ¿ydowsk¹. Pierw- sza wzmianka o ¯ydach pochodzi z 1505 roku, gdzie w 1.2. Cel opracowania gminnego programu opieki nad za- dokumentach dotycz¹cych miasta wymieniony zosta³ ¯yd bytkami Abraham z Grodziska. W 1594 roku Jan Ostroróg wprowadzi³ 1.2.1. Nadrzêdnym celem jest zahamowanie degradacji i na nowo do Grodziska katolicyzm. W zwi¹zku z nap³ywem poprawa stanu zasobów dziedzictwa kulturowego gminy. ludnoœci za³o¿ono w 1593 roku w s¹siedztwie œredniowiecz- nego miasta, tzw. nowe miasto, nie posiadaj¹ce jednak 1.2.2. Uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków odrêbnej administracji. W tym samym czasie zaczê³a siê w przy sporz¹dzaniu i zmianie miejscowych planów zagospoda- Grodzisku rozwijaæ produkcja piwa dziêki zasobom doskona- rowania przestrzennego oraz studium uwarunkowañ i kierun- ³ej w smaku wody Ÿródlanej i przywilejowi dla piwowarów i ków zagospodarowania przestrzennego gminy. mielcarzy, nadanemu w 1601 roku. W latach 1626-1775 roku 1.2.3. Podejmowanie i okreœlanie warunków wspó³pracy Grodzisk nale¿a³ do rodziny Opaliñskich. Pierwszym w³aœci- z w³aœcicielami obiektów zabytkowych. cielem miasta z tego rodu by³ Jan z Bnina Opaliñski, a ostatnim Wojciech Leon (ostatni mêski potomek rodu). W 1.2.4. Inicjowanie i wspieranie dzia³añ edukacyjnych, in- XVII wieku miasto zniszczy³ po¿ar. W wyniku II rozbioru Polski formacyjnych, turystycznych i innych, których celem jest w 1793 roku miasto licz¹ce wtedy 2500 mieszkañców zajêli propagowanie znajomoœci zabytków wœród mieszkañców Prusacy. W latach 1807-1815 miasto wchodzi³o w sk³ad Ksiê- gminy oraz zaszczepianie w ich œwiadomoœci zasadnoœci i stwa Warszawskiego, a w wyniku postanowieñ Kongresu potrzeby opieki nad zabytkami. Wiedeñskiego w 1815 Grodzisk w³¹czono do Prus. Przez ca³y 1.2.6. Zachowanie oryginalnoœci, odmiennoœci gminy po- okres zaborów miasto by³o silnym oœrodkiem ruchu niepod- zwalaj¹ce na identyfikacje kulturow¹ w zglobalizowanym leg³oœciowego, pocz¹wszy od insurekcji koœciuszkowskiej po œwiecie. Powstanie Wielkopolskie. W 2 po³. XIX wieku, po likwidacji powiatu bukowskiego, miasto sta³o siê siedzib¹ powiatu 1.2.7. Wspieranie dzia³añ zmierzaj¹cych do pozyskania grodziskiego, istniej¹cego do 1932 roku, kiedy to straci³o œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami. status miasta powiatowego na rzecz Nowego Tomyœla. Roz- 1.3. Podstawa prawna opracowania gminnego programu wojowi miasta na prze³omie XIX/XX wieku sprzyja³o urucho- opieki nad zabytkami. mienie w 1881 roku linii w¹skotorowej ³¹cz¹cej siê z magi- stral¹ kolejow¹ z Poznania do Berlina. Zintensyfikowa³ siê 1.3.1. Konstytucja R.P. z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z handel produktami rolnymi, a tak¿e rozwinê³o siê browarnic- 1997 r., Nr 78, poz. 483) Zgodnie z art. 5: Rzeczpospolita two. W pocz¹tku XX wieku w mieœcie funkcjonowa³o 5 Polska strze¿e (...) dziedzictwa narodowego, Rozumiej¹c za- browarów. W ci¹gu 10 lat pomiêdzy 1900 a 1910 rokiem bytki jako dobro narodowe, wspólne, art. 82 Konstytucji wzros³a te¿ liczba mieszkañców z 3.800 do 5.800. Po odzyska- mówi: obowi¹zkiem obywatela (...) jest troska o dobro wspól- niu niepodleg³oœci, mimo kryzysu ekonomicznego miasto ne. rozwija³o siê nadal dziêki przemys³owi rolno spo¿ywczemu. W 1.3.2. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie okresie miêdzywojennym powsta³a w mieœcie rzeŸnia, zmo- gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z póŸniejszymi dernizowano pierwsz¹ w Wielkopolsce elektrowniê, a w 1927 zmianami). uruchomiono Miejskie Gimnazjum przekszta³cone póŸniej w liceum. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy, do zadañ w³asnych gminy nale¿y zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w 1.1. Postanowienia ogólne tym m.in. sprawy kultury (w tym bibliotek gminnych i innych 1.1.1. Ilekroæ w niniejszym programie mowa jest o: instytucji kultury) oraz ochrony zabytków i opieki nad zabyt- kami. a) ustawie - rozumie siê przez to ustawê z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 1.3.3. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków 162, poz. 1568 z póŸniejszymi zmianami), i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z póŸniejszymi zmianami) b) Gminie - rozumie siê przez to Gminê Grodzisk Wielkopol- ski Ustawa, w zakresie ochrony zabytków, nak³ada na gminê nastêpuj¹ce obowi¹zki i uprawnienia: c) Miasto - rozumie siê przez to Grodzisk Wielkopolski Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13552 — Poz. 2355

a) Prawo utworzenia przez Radê Gminy (po uprzednim zasiê- jakoœci krajobrazu kulturowego. Formu³ê strategii oparto o gniêciu opinii Konserwatora) parku kulturowego w celu nastêpuj¹ce przes³anki: ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyró¿- a) Promocja posiadanych przez województwo uwarunkowañ niaj¹cych siê krajobrazowo terenów z zabytkami nierucho- geograficznych, takich jak: po³o¿enie czy œrodowisko przy- mymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji (art. 16 rodnicze oraz uwarunkowañ kulturowych opartych o wie- ust. 1) lowiekow¹ tradycjê. b) Obowi¹zek uwzglêdniania w studium uwarunkowañ i kie- b) Ochrona posiadanych dóbr kultury, w tym zabytków i ich runków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w efektywnie wykorzystanie. miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony zabytków nieruchomych i ich otoczenia oraz c) Stworzenie warunków dla wzrostu poziomu ¿ycia wszyst- ustaleñ programu. kim mieszkañcom regionu. W szczególnoœci strategia de- finiuje dzia³ania maj¹ce na celu zwiêkszenie konkurencyj- Studium i plany miejscowe wymagaj¹ odpowiednio za- noœci gospodarki w stosunku do innych regionów Europy. opiniowania lub uzgodnienia przez Konserwatora (art. 18, Proponuje unowoczeœnienie struktury gospodarki lokal- art. 19 i art. 20) nej, a w tym zwiêkszenie udzia³u kultury (równie¿ zabyt- c) Obowi¹zek prowadzenia gminnej ewidencji zabytków w ków). Wœród celów operacyjnych Strategii zak³ada siê m. formie zbioru kart adresowych zabytków z terenu gminy, in. wzrost znaczenia dziedzictwa kulturowego, które w objêtych wojewódzk¹ ewidencj¹ zabytków (art. 22 ust. 4) rozwoju Wielkopolski powinno pe³niæ kilka nastêpuj¹cych funkcji. Po pierwsze powinno byæ czynnikiem integracji d) Przyjmowanie zawiadomieñ o znalezieniu w trakcie pro- spo³ecznej. Po drugie powinno stanowiæ instrument pro- wadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, mocji regionu, przyczyniaj¹c siê do rozwoju gospodarcze- co do którego istnieje przypuszczenie, ¿e jest on zabytkiem go. Po trzecie powinno byæ baz¹ dla turystyki i us³ug i zawiadamianie o tym fakcie w³aœciwego wojewódzkiego kulturalnych. Realizacja tych funkcji powinna byæ zrealizo- konserwatora zabytków (art. 32 ust. 1 pkt 3 i ust. 2) wana przez inwestycje w instytucje kultury, ochronê do- e) Przyjmowanie zawiadomieñ o przypadkowym znalezieniu robku kulturalnego, wsparcie dzia³añ powiêkszaj¹cych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, ¿e jest dorobek kulturalny regionu i promocje aktywnoœci kultu- on zabytkiem archeologicznym i zawiadamianie o tym ralnej mieszkañców. fakcie w³aœciwego wojewódzkiego konserwatora zabyt- 2.1.2. Planem zagospodarowania przestrzennego woje- ków (art. 33 ust. 1 i ust. 2) wództwa wielkopolskiego. f) Sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie W dniu 26 listopada 2001 r. Sejmik Województwa Wielko- prac konserwatorskich i budowlanych przy zabytku, do polskiego Uchwa³¹ Nr XLII/628/2001 powo³a³ do ¿ycia Plan którego tytu³ prawny posiada Gmina (art. 71 ust. 1 i 2) Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopol- g) Prawo udzielania przez organ stanowi¹cy gminy, w trybie skiego. okreœlonym przepisami odrêbnymi, dotacji na prace kon- Plan okreœli³ m. in.: cel sporz¹dzenia planu zagospodaro- serwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy wania przestrzennego, zasady kszta³towania przestrzeni, zasa- zabytku wpisanym do rejestru zabytków (art. 81) dy zagospodarowania oraz kierunki zagospodarowania. h) sporz¹dzanie przez Wójta gminy i przyjmowanie przez Jako generalny cel zagospodarowania przestrzeni woje- Radê Gminy na okres 4 lat gminnego programu opieki nad wództwa wielkopolskiego, przyjêto doprowadzenie do zrów- zabytkami (art. 87 ust. 1, ust. 2ust. 3 i ust. 4). Co dwa lata nowa¿onego rozwoju ca³ego terytorium województwa. W Wójt Gminy sporz¹dza i przedstawia Radzie Gminy pojêciu tym zawarte jest równie¿ okreœlenie tzw. „³adu prze- sprawozdanie z realizacji programu (art. 87 ust. 5). strzennego”, który uzyskaæ mo¿na w wieloraki sposób, w tym 2. Uwarunkowania zewnêtrzne ochrony zasobów dzie- m.in. poprzez: „...przestrzeganie wytycznych konserwator- dzictwa kulturowego. skich w zakresie nie tylko poszczególnych obiektów objêtych ochron¹, ale równie¿ zasad zagospodarowania zabytkowych 2.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z uk³adów urbanistycznych; „odkrycie” lokalnej architektury opracowaniami wykonanymi na poziomie województwa: wiejskiej i zapewnienie mo¿liwoœci wprowadzenia tradycyj- 2.1.1. Strategi¹ rozwoju województwa wielkopolskiego. nych gabarytów, form dachów, detali i rozwi¹zañ materia³o- wych; ochronê krajobrazu, a w rejonach o najwy¿szych wa- „Strategia rozwoju województwa Wielkopolskiego do roku lorach przyrodniczych i kulturowych wykluczenie realizacji 2020” jest dokumentem opracowanym przez Urz¹d Marsza³- obiektów koliduj¹cych z otoczeniem”. kowski Województwa Wielkopolskiego, a przyjêtym przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005 W Planie okreœlone zosta³y ogólne zasady kszta³towania r. przestrzeni. I tak w kszta³towaniu przestrzeni miejskiej przy- jêto ochronê dziedzictwa kulturowego i tradycyjnych elemen- Strategia okreœla uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju tów takich jak: zabytkowe dzielnice, budynki, dominanty, województwa. Ustalenia zawarte w „Strategii rozwoju woje- panoramy. Rozwiniêciem tego, ma byæ pojawienie siê w wództwa” stanowi¹ podstawê do sporz¹dzenia planu zago- zapisach miejscowych planów zagospodarowania przestrzen- spodarowania przestrzennego województwa, przez co jej nego eskalacji wymogów architektonicznych w odniesieniu ustalenia maj¹ bezpoœredni wp³yw na zachowanie i poprawê Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13553 — Poz. 2355

do obiektów realizowanych w pobli¿u terenów o najwy¿szych W punkcie dotycz¹cym wykorzystania szans i mo¿liwoœci walorach kulturowych i przyrodniczych. tkwi¹cych w zagospodarowaniu przestrzennym Plan podkre- œla, ¿e elementy naturalne i kulturowe w krajobrazie mog¹ W kszta³towaniu obszarów wiejskich, przyjêto ochronê pozytywnie stymulowaæ inne dziedziny ¿ycia, wszak¿e pod charakterystycznych uk³adów ruralistycznych, zespo³ów sa- warunkiem m.in. w³aœciwego wykorzystania zasobów dzie- kralnych, pa³acowo-parkowych, folwarków, ochronê zabytko- dzictwa kulturowego poprzez dostosowanie funkcji obiektów wych budynków mieszkalnych, gospodarczych, wiatraków dla turystyki, przez dba³oœæ o stan techniczny i estetykê oraz elementów ma³ej architektury. Przyjêto zasadê twórcze- zabytków i otoczenia. go wykorzystania wzorców architektury lokalnej, z jednocze- snym odwo³aniem siê do architektury regionalnej Wielkopol- 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy. ski, przy równoczesnym okreœlaniu warunków dla nowopro- Do najcenniejszych zabytków zachowanych na obszarze jektowanej zabudowy. gminy nale¿y uk³ad urbanistyczny Grodziska Wielkopolskie- W kszta³towaniu przestrzeni wokó³ miejsc cennych dla go, obejmuj¹ce obszar starego miasta lokacyjnego, wytyczo- kultury wskazano na izolowanie tych miejsc, w celu ich ny w XIII i XIV wieku, nowego miasta, kszta³tuj¹cy siê od lepszego wyeksponowania, od bezpoœredniego styku z wspó³- koñca XVI wieku oraz przedmieœæ Grodziska, zurbanizowa- czesnymi inwestycjami. nych w XIX i XX wieku. Do dziœ czytelna jest na obszarze Starego miasta pierwotna sieæ ulic w uk³adzie szachownico- W zakresie ochrony i kszta³towania œrodowiska przyrodni- wym, niezmieniona od czasów lokacji oraz przebieg fosy czego podkreœlono objêcie obszarów chronionego krajobrazu okalaj¹cej ten teren. Z naro¿ników czworok¹tnego rynku swój i zespo³ów przyrodniczo - krajobrazowych miejscowymi pla- pocz¹tek bierze osiem wylotowych ulic (Poznañska, Wawrzy- nami zagospodarowania. niaka, Mickiewicza, Ratuszowa, 27 stycznia, Rakoniewicka, B³. Zasady ochrony poszczególnych przestrzeni i obszarów Bernarda oraz Przekop). W centrum starego rynku stoi nowo- posiadaj¹ znacznie szersze zakresy, ani¿eli przytoczone. Z ¿ytny ratusz wybudowany oko³o 1830 roku. Zarówno w rynku uwagi jednak na zakres „Gminnego programu...” zaprezento- staromiejskim jak i na przyleg³ych uliczkach, zachowa³ siê wane zosta³y tylko te, które dotycz¹ obiektów lub obszarów dawny podzia³ na bloki zabudowy, oraz czêœciowo uk³ad zabytkowych i maj¹ swoje odniesienia dla zasobów kulturo- dawnych w¹skich parceli. Do dziœ nie zmieni³ siê równie¿ wych gminy KoŸminek. pierwotny uk³ad nowego miasta z prostok¹tnym tzw. Nowym Rynkiem (Plac Powstañców Wielkopolskich) i ulicami odcho- W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego przyjêto dz¹cymi z jego naro¿y. W centrum rynku stoi koœció³ poewan- zasadê bezwzglêdnego zachowania obowi¹zuj¹cego prawa, gelicki (oddany do u¿ytku 6 czerwca 1905 roku), obecnie ujêtego w ustawie z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr parafialny p.w. Najœwiêtszego Serca Pana Jezusa. Obie czêœci kultury (Dz.U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150) oraz w ustawie o miasta ³¹czy obecnie ulica Szeroka z zachowanym dawnym muzeach z dnia 21 listopada 1996 r. o ochronie dóbr kultury uk³adem dzia³ek. Stanowi ona oœ kompozycji, wokó³ której znajduj¹cych siê w zbiorach muzealnych. koncentruj¹ siê kwarta³y mniej lub bardziej zwartej zabudowy Natomiast ochrona krajobrazu kulturowego ma byæ reali- mieszkalno - przemys³owej, oddzielone od siebie sieci¹ w¹- zowana poprzez stosownie zapisów zawartych w studiach skich uliczek o charakterze gospodarczym uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzenne- Na obszarze miasta znajduje siê bardzo dobrze zachowany go gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania zespó³ budynków sakralnych z koœcio³em parafialnym p.w. przestrzennego. Za g³ówne zasady zagospodarowania prze- Œw. Jadwigi, dawnym koœcio³em szpitalnym (cmentarnym) strzennego woj. Wielkopolskiego uznano m. in.: p.w. Œw. Ducha, koœcio³em pobernardyñskim wraz z klaszto- a) tworzenie warunków do wspó³istnienia œrodowiska przy- rem, p. w. Najœwiêtszego Imienia Jezus i Niepokalanego rodniczego i zurbanizowanego Poczêcia Najœwiêtszej Marii Panny oraz wspomniany koœció³ ewangelicki. Pocz¹tki koœcio³a farnego p.w. Œw. Jadwigi, b) zachowanie dziedzictwa kulturowego i wpisanie go w siêgaj¹ XV wieku. Gotycka œwi¹tynia zosta³a wybudowana po struktury przestrzenne i otaczaj¹cy krajobraz. 1426 roku. W 1 po³. XVII wieku obiekt zosta³ przebudowany Do ograniczeñ w kszta³towaniu przestrzeni regionu, zalicza z inicjatywy Opaliñskich przez Krzysztofa Bonadurê Starsze- siê bariery zdefiniowane m. in. w: planach ochrony parków go, wzoruj¹cego siê na koœciele Santa Giustina w Padwie. krajobrazowych, dokumentach powo³uj¹cych obszary chro- Poœwiêcenia koœcio³a dokonano w 1649 roku. Kolejne przebu- nionego krajobrazu oraz w ogólnych zasadach konstruuj¹- dowy (przede wszystkim wie¿y koœcielnej) w 2 po³. XVIII wieku cych ³ad przestrzenny, w myœl których d¹¿y siê do zachowania i 2 po³. XIX wieku, spowodowane by³y zniszczeniami wywo- obiektów cennych kulturowo, a ich otoczenie chroni siê przed ³anymi przez kataklizmy. We wnêtrzu koœcio³a znajduje siê dzia³aniami dysharmonizuj¹cymi. rokokowy o³tarz z obrazem Matki Boskiej Ró¿añcowej z 1640 roku, pêdzla Bart³omieja Strobla. Kolejnym cennym obiektem Specjalne zapisy ukierunkowuj¹ce kszta³towanie przestrzeni sakralnym na terenie miasta jest koœció³ pobernardyñski, dotycz¹ stref ochrony konserwatorskiej i stref ochrony wido- wybudowany w latach 1687-1696 (prawdopodobnie wed³ug kowej. Zagospodarowanie przestrzeni na tych obszarach projektu Krzysztof Bonadury M³odszego) i przebudowany powinno siê odbywaæ na zasadach okreœlonych przez s³u¿by oko³o 1739 roku oraz przylegaj¹cy do niego klasztor. Po konserwatorskie oraz zapisy w miejscowych planach oraz kasacie klasztoru oko³o 1830 roku, koœció³ sta³ siê fili¹ parafii studiach uwarunkowañ. farnej. We wnêtrzu koœcio³a znajduj¹ siê miêdzy innymi obraz Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13554 — Poz. 2355

przedstawiaj¹cy Adoracjê Imienia Jezus przez Jana Kazimie- Ponadto na terenie miasta i gminy znajduj¹ siê kilka figur rza pochodz¹cy z ok. 1662 roku, nagrobek Wojciecha Opaliñ- przydro¿nych zas³uguj¹cych na szczególn¹ uwagê. Wœród skiego w formie rokokowego o³tarzyka. Drewniany koœció³ nich wspomnieæ mo¿na figury o szczególnych walorach arty- cmentarny p. w. Œwiêtego Ducha zosta³ wybudowany w 1663 stycznych i historycznych stoj¹ce przy koœcio³ach poklasztor- roku, z inicjatywy ksiêdza Jana Wolsztyñskiego. Jest to budy- nym w Grodzisku Wielkopolskim i klasztorny w WoŸnikach nek zrêbowy oszalowany, z przylegaj¹c¹ dwukondygnacyjn¹ K¹kolewie (NMP Niepokalanej, rokokowa, wykonana pia- wie¿¹ oraz zakrysti¹ z muru pruskiego. Œciany koœcio³a zdobi skowca, z 1750 roku) oraz w K¹kolewie i Grodzisku - Pan- XVIII wieczna polichromia, a wyposa¿enie stanowi¹ m.in. XVII taleonowie. i XVIII wieczne obrazy Matki Boskiej Pocieszenia, Zes³ania 3.1. Obiekty zabytkowe, nieruchome wpisane do rejestru Ducha Œwiêtego oraz œwiêtych. Do szczególnie interesuj¹cych zabytków. zaliczyæ mo¿na tak¿e zespó³ budynków u¿ytecznoœci publicz- nej, powsta³ych przewa¿nie na prze³omie XIX i XX wieku, m. GR¥BLEWO in. wspomnianego ratusza, budynków starostwa, szko³y pod- ZESPÓ£ FOLWARCZNY, XIX- XX w., nr rej: 2641/A z 04 marca stawowej nr 2, liceum ogólnokszta³c¹cego, s¹du i wiêzienia. 1998 W Grodzisku znajduje siê te¿ szereg budynków mieszkalnych, wœród których na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ XVIII wieczne a) rz¹dcówka karczmy i zajazdy (ul. Poznañska 1, 9 oraz Koœcielna 2). b) stajnia Najbardziej interesuj¹ce XVIII i XIX wieczne zlokalizowane s¹ przy ulicach Œw. Anny, Kolejowej, Koœcielnej, Mickiewicza, c) obora Poznañskiej, Przemys³owej, Starym Rynku, Szerokiej, Waw- d) ogrodzenie rzyniaka oraz ¯wirki i Wigury. Wœród najciekawszych obiek- tów zabytkowych w Grodzisku Wielkopolskim, podkreœlaj¹- BRAMA DWORSKA, nr rej: 2642/A z 04 marca 1998 cych specyfikê miasta, wymieniæ nale¿y tak¿e obiekty zwi¹za- ne z przemys³em piwowarskim z zespo³ami browarów przy ul. Kolejowej i Przemys³owej na czele oraz za³o¿enie dworsko- GRODZISK WIELKOPOLSKI parkowe przy ulicy Rakoniewickiej. UK£AD URBANISTYCZNY, nr rej; 2527A/ z 14 marca 1956 Wœród obiektów szczególnie cennych zlokalizowanych na KOŒCIÓ£ PAR. P. W. ŒW. JADWIGI, 1426 r., 2 æw. XVII-XIX terenie gminy wymieniæ nale¿y zespó³ Klasztoru Reformatów w., nr rej.: 2497A/ z 17 stycznia 1953 w WoŸnikach, zespó³ koœcio³a Parafialnego p.w. œw. Piotra i Paw³a w Ptaszkowie, koœció³ poewangelicki w K¹kolewie, KOŒCIÓ£ SZPITALNY (CMENTARNY) P. W. ŒW. DUCHA, OB. pa³ac myœliwski wraz z parkiem naturalistycznym w Lasow- FIL. PARAFII P. W. ŒW. JADWIGI, 1663 r., nr rej; 1517A/ kach, zespó³ dworsko - parkowy w Grablewie oraz zespo³y z 11 kwietnia 1974 folwarczne w Borzys³awiu, Lulinie, M³yniewie, Grodzisku- KOŒCIÓ£ EWANGELICKI, ob. koœcio³a par. rzym. - kat., p. w. Pantaleonowie, Osiedlu - Piaskach, Ptaszkowie, S³ocinie, Gra- œw. Najœwiêtszego Serca Jezusowego, 1910-1912, nr rej; blewie i WoŸnikach. Zespó³ klasztorny w WoŸnikach po³o¿ony 2182A/ z 26 lutego 1990 na Wzgórzu Wyrwa³ jest u¿ytkowany przez zakon Braci Mniej- szych Franciszkanów. Jest on doskona³ym przyk³adem archi- ZESPÓ£ KLASZTORU BERNARDYNÓW XVII-XIX w.: tektury baroku. Koœció³ klasztorny, p.w. Œw. Franciszka zosta³ a) koœció³ p. w. Najœwiêtszego Imienia Jezus i Niepokalanego wybudowany w latach 1710-1723 wed³ug projektu Jana Ca- Poczêcia Najœwiêtszej Marii Panny, 1687-1696, nr rej; tenaci, a towarzysz¹cy mu klasztor powsta³ w latach 1727- 2384A/ z 08 czerwca 1955 1741. W powsta³ym w 1 po³. XIX wieku za³o¿eniu dworsko - parkowym w Ptaszkowie nie zachowa³ siê do dziœ dwór. b) klasztor, nr rej; 415A/ z 28 listopada 1968 r. natomiast ciekawym przyk³adem architektury folwarcznej jest RATUSZ, ob. UM i G, Stary Rynek nr 1,ok.1830 r., 1910 r., klasycystyczny spichlerz z koñca XVIII wieku (dziœ w bardzo nrrej; 2657A/ z 29.12.1998. z³ym stanie technicznym). W Ptaszkowie znajduje siê równie¿ zabytkowa karczma pochodz¹ca z tego samego okresu oraz STUDNIA B£.BERNARDA, Stary Rynek, 2 po³. XIX w., nr rej; szko³a wybudowana w 1 po³. XIX wieku. Na terenie gminy 2657A/ z 29.12.1998. wystêpuje tak¿e wiele ciekawych przyk³adów budownictwa ZESPÓ£ STAROSTWA, ul. ¯wirki i Wigury nr 1, 1904-1905, olêderskiego z zagrodami m. in. w Albertowsku, K¹kolewie i nr rej; 2370A/ z 22 maja 1995. S³ocinie, a tak¿e szereg obiektów u¿ytecznoœci publicznej z zespo³ami budynków szkolnych w Czarnej Wsi. Ptaszkowie, a) starostwo, Sworzycach i Zdroju oraz pojedynczymi budynkami szkó³ w b) budynek mieszkalno - gospodarczy Grablewie, K¹kolewie, Kobylnikach i Rojewie. ZESPÓ£ BROWARU, ul Kolejowa 10, 1833 r., nr rej; 42/Wlkp/ Na terenie gminy obok czterech cmentarzy rzymsko - A z 28.12.2000. katolickich, w ewidencji WWKZ znajduje siê te¿ 7 cmentarzy ewangelickich oraz 1 ¿ydowski, przy czym ¿aden nie jest a) biuro - budynek administracyjny wpisany do rejestru zabytków. b) kot³ownia c) rozlewnia piwa Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13555 — Poz. 2355

ZESPÓ£ BUDYNKÓW BROWARU, ul. Przemys³owa 9 wraz z DOM, UL. ¯WIRKI I WIGURY NR 2, 1904-1905, nr rej; 2202/ wyposa¿eniem, 1874-1875, nr rej; 48/Wlkp/A z 31 stycznia A z 1990 2001. a) magazyn zbo¿owy K¥KOLEWO b) s³odownia klepiskowa i suszarnia KOŒCIÓ£ EWANGELICKI, ob. rzym. - kat. p.w. Niepokalanego c) budynek socjalny Poczêcia NMP, 1861/1862, proj. arch. z krêgu Friedricha Augusta Stüllera, nr rej: A-2568 z 12.12.1995. S£ODOWNIA, ul. Przykop nr 3, 1878 (1882), nr rej; 2589A/ z 16 maja 1996. (OSIEDLE) PIASKI ZESPÓ£ DWORSKO- PARKOWY, ul. Rakoniewicka, 2 po³. ZESPÓ£ FOLWARCZNY, 2 po³. XIX/XX w., nr rej. 2327/A z 26 XVIII-XIX w.: stycznia 1995 a) dwór (pa³ac), nr rej; 1516A/ z 11 kwietnia 1974 a) budynek socjalny b) oficyna z wozowni¹, nr rej; 147 Wlkp/A/ z 04 paŸdziernika b) obora i mleczarnia 1999 c) stajnia i wozownia c) stró¿ówka, nr rej; 13/Wlkp/A/ z 04 paŸdziernika 1999 d) spichlerz d) park krajobrazowy, ob. miejski, nr rej; 304/A z 17 paŸdzier- e) stodo³a I, nika 1968 f) stodo³a II DOM, PL. ŒW. ANNY NR 8, pocz. XIX w., nr rej; 1108/A z 08 maja 1970 g) kuŸnia DOM, UL. KOLEJOWA NR 5, k. XIX w., nr rej; 2193/A z 10 h) remiza, maja 1990 i) gorzelnia DOM, UL. KOŒCIELNA NR 2, XVIII w., nr rej: 1580/A z 27 lipca 1974 PTASZKOWO ORGANISTÓWKA, UL. KOŒCIELNA 4, 1685 r., nr rej; 386/A z 25 listopada 1968 KOŒCIÓ£ PAR. P.W. ŒŒ. APOSTO£ÓW PIOTRA I PAW£A, 1997-1998 (1904), nr rej; 1769A/z 07 czerwca 1977 DOM, UL. MICKIEWICZA NR 8, k. XVIII w., nr rej; 1109/A z 08 maja 1970 SZKO£A, 1 po³. XIX w., nr rej; 1078A/ Z 18 kwietnia 1970 DOM, UL. POZNAÑSKA Nr 1, XVIII w., nr rej; 387/A z 25 KARCZMA, k. XVIII w., nr rej; 2499A/ z 24 wrzeœnia 1953 listopada 1968 ZESPÓ£ DWORSKO-FOLWARCZNY, 1 po³. XIX-XX w., nr rej; DOM, UL. POZNAÑSKA NR 7 (d.5), k. XVIII w., nr rej; 1110/ 151 A/z 16 lipca 1968 A z 08 maja 1970 a) rz¹dcówka - dom mieszkalny, szach. DOM (DAWN. KARCZMA), UL. POZNAÑSKA NR 9, k. XVIII w., b) spichlerz nr rej; 388/A z 25 listopada 1968 c) obora DOM, UL. PRZEMYS£OWA NR 16, XVIII w., nr rej; 111l/A z 08 maja 1970 PARK W ZESPOLE DWORSKO- FOLWARCZNYM, k. XIX w., nr rej; 1941 A/ z 03 maja 1984 DOM, STARY RYNEK 30 (d.29), 1. po³. XIX w., nr rej; 1107/ A z 08 maja 1970 DOM HANDLOWY UL. SZEROKA Nr 1, 1891 r., nr rej; 2590/ WONIKI A z 29 maja 1996 ZESPÓ£ KLASZTORU REFORMATÓW, 1 po³. XVIII, XX w.: DOM, UL. SZEROKA NR 24, 1 po³. XIX w., nr rej; 1112/A z 08 a) koœció³ p.w. œw. Franciszka z Asy¿u, 1710-1723, nr rej; maja 1970 2390A/ z 11 maja 1933 DOM, UL. WAWRZYNIAKA Nr 1, XVIII w., nr rej; 1113/A z 09 b) klasztor, 1727-1741, nr rej; 1582A/ z 27 lipca 1974 maja 1970 DOM, UL. WAWRZYNIAKA NR 2, XVIII w., nr rej; 1114/A z 09 maja 1970 3.2. Obiekty z terenu gminy Grodzisk Wielkopolski znajdu- j¹ce siê w ewidencji zabytków DOM, UL. WAWRZYNIAKA NR 6, 1762 r., nr rej; 1116/Az 11 maja 1970 ALBERTOWSKO DOM, UL. WAWRZYNIAKA NR 13, XVIII w., nr rej; 1115/A z 1) ZAGRODA NR 42, w³. Józefa Krupko: 09 maja 1970 Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13556 — Poz. 2355

a) dom, mur., pocz. XX w.,: 16) ZAGRODA NR 30, w³. Stefan Rogoziñski: b) chlew, mur., pocz. XX w., a) dom, mur., 1 æw. XX w., c) stodo³a, drewn., pocz. XX w. b) obora, mur., 1902 r. 2) ZAGRODA NR 52, w³. Izabela Fomalczyk: 17. DOM Nr 1, w³. Janina Franek, mur., 1931 r. a) dom, drewn., ok. po³. XIX w., 18) DOM NR 14, w³. Edmund Micha³owicz, mur., 1887 r. b) stodo³a, drewn. k. XIX w. 3) ZAGRODA NR 53, w³. Albin Gigota: CHRUSTOWO a) dom, mur., 1883 r., 19) ZAGRODA NR 10, w³. Stanis³aw Drgas: b) obora, mur., 1912 r. a) dom, mur., k. XIX w., 4) ZAGRODA NR 64, w³. Marianna Szuba: b) obora, mur., pocz. XX w. a) dom, drewn. mur., 1923 r., 20) ZAGRODA NR 11, w³. Zygmunt Pazgrat: b) obora, mur., 1909 r. a) dom, mur., pocz. XX w., 5) DOM Nr 1, w³. Józef Klingsporn, szch. mur., po³. XIX w. c) obora, mur., pocz. XX w. 6) DOM NR 6, w³. Jan Szarocha, mur., 1910 r. 21) DOM NR 16, w³. W³adys³aw Brent, drewn., 1860 r., przeniesiony ze Starego Chrustowa 1880 r. 7) DOM NR 55, w³. Wiktoria Tomiñska, drewn., 1 po³. XIX w. 8) DOM NR 72, w³. Stanis³aw Szot, drewn. mur., 1793 r., przebud. CZARNA WIEŒ 22) ZESPÓ£ SZKO£Y POWSZECHNEJ: BIA£A WIEŒ a) szko³a, ob. mieszkania i œwietlica, mur., pocz. XX w., 9) ZAGRODA NR 33, w³. Józefa Bogacz: b) budynek gospodarczy, mur. drewn., pocz. XX w. a) dom, szach, mur., 1908 r., 23) ZAGRODA Nr 1, w³. Stanis³awa Drzyma³a:. b) obora, mur., pocz. XX w. a) dom, mur., 1913 r., 10) DOM Nr 1, w³. Józef Langowia, mur., ok. po³. XIX w. b) stodo³a, drewn., ok. po³. XIX w. 11) DOM NR 24, w³. Kazimierz Gawlik, drewn., 1848 r. 24) ZAGRODA NR 4, w³. Henryk Chrust: 12) DOM NR 32, w³. Czes³aw Kêdzia, drewn., k. XIX w. a) dom, mur., 1935 r., b) stodo³a, drewn., k. XIX w. BORZYS£AW 25) ZAGRODA NR 5, w³. Stanis³aw Fr¹ckowiak: 13) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, ob. zagroda nr 41, w³. W³ady- a) dom, mur., 1914 r., s³aw Kandulski: b) stodo³a, mur., pocz. XX w. a) obora, mur., 2 po³. XIX w, 26) ZAGRODA NR 23, w³. W³adys³aw ¯urawski: b) wozownia, ob. bud. gospodarczy i magazyn, mur., 2 po³. a) dom, mur., 1898 r., XIX w. b) obora, mur., 1906 r. c) magazyn zbo¿owy, mur., k. XIX w, 27) ZAGRODA NR 28, w³. Franciszka Stachowiak: d) stodo³a, mur., 4 æw. XIX w., a) dom, drewn., 1 po³. XIX w., e) brama wjazdowa, mur., 4 æ w. XIX w. b) obora, mur., pocz. XX w. 14) ZAGRODA NR 7, w³. Czes³aw Maækowiak: a) dom, mur., ok. 1906-07 r., GR¥BLEWO b) budynek piekarni, ob. gospodarczy, mur., ok. 1912 r. 28) SZKO£A POWSZECHNA, ob. szko³a podstawowa, mur., 15) ZAGRODA NR 8, w³. Florian Kortus: pocz. XX w. a) dom, mur., 1913 r., 29) SZKO£A (?), ob. dom nr 26, w³. AWRSP, mur., 1858 r. b) stodo³a, mur., 1914 r, 30) POZOSTA£OŒCI ZESPO£U DWORSKIEGO: Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13557 — Poz. 2355

a) brama wjazdowa, mur., pocz. XX w., c) pastorówka, ob. budynek mieszkalny, Plac Powstañców Wielkopolskich nr 6, mur., ok.1870 r., przebud. 1910 r., b) domek ogrodnika, ob. dom nr 10, mur., 2 po³. XIX w. d) dom koœcielnego, ob. budynek mieszkalny, Plac Powstañ- 31) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, w³. AWRSP: ców Wielkopolskich nr 5, mur., 1910 r. - podwórze I wschodnie: 35) ZESPÓ£ KLASZTORU BERNARDYNÓW: a) rz¹dcówka, mur., 4 æw. XIX w., a) koœció³ p. w. Najœwiêtszego Imienia Jezu i Niepokalanego b) stajnia, ob. obora, mur., ok. 1910 r. Poczêcia Najœwiêtszej Marii Panny, ob. koœció³ filialny parafii p.w. œw. Jadwigi, mur, l.1687-1696, proj. Krzysztof c) obora, mur., ok. 1910 r. Bonadura M³. (?), 1739 szczyty i he³m wie¿y, restaur. 1870, - podwórze II zachodnie: 1950-1951 r., remont, od 1992 r., d) owczarnia, mur., pocz. XX w., b) klasztor, mur., 1662 r., 1908 rozebrane 3 skrzyd³a, za- chowane skrzyd³o pd, remont. od 1992 r., e) obora, mur., pocz. XX w. c) budynek klasztorny, ob. szko³a podstawowa, mur., k. XVII f) stodo³a, mur., pocz. XX w. w., przebud. pocz. XX w. - kolonia mieszkalna pracowników folwarcznych: 36) RATUSZ, ob. UM i G, Stary Rynek nr 1, mur., ok. 1830 g) piêciorak, ob. dom nr 59, mur., ok.1910 r., r., przebud. 1910 r. h) piêciorak, ob. dom nr 60, mur., ok. 1910 r., 37) WÓJTOSTWO (?), ob. budynek mieszkalny, ul. Poznañ- ska nr 45, mur., k. XIX w., przebud. i) szeœciorak, ob. dom nr 61, mur., ok. 1910 r., 38) ZESPÓ£ STAROSTWA, ul. ¯wirki i Wigury nr 1: j) szeœciorak, ob. dom nr 62, mur., ok.1910 r., a) starostwo, ob. Urz¹d Rejonowy, mur. szach., l.1904-1905 k) szeœciorak, ob. dom nr 63, mur., ok.1910 r. arch. Erich Riemasch, b) budynek gospodarczy, mur. szach., l.1904-1905, arch. Erich GRODZISK WIELKOPOLSKI Riemasch (?) UK£AD URBANISTYCZNY, k. XIII, XVI-XIX 39) ZESPÓ£ S¥DU I WIÊZIENIA: 32) ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P. W. ŒW. JADWIGI: a) s¹d, ob. S¹d Rejonowy, ul. ¯wirki i Wigury nr 2, a) koœció³, mur., XIV w., przebud. i powiêkszony 2 æw. XVII mur., l.1904-1905, proj. Saal, Hauptner, Weber, Hudemann, do 1672, arch. Krzysztof Bonadura St.,1769 zniszczony b) dom sêdziego, ob. mieszkania pracowników domu po- he³m wie¿y, naprawiony 1842, 1864 po¿ar kopu³y, 1864-66 prawczego, ul. Wiêzienna nr 1, mur., ok. 1905 r., restauracja kopu³y, nowe zwieñczenie wie¿y, budowa pd. zakrystii, restaur. 1889,1926-1928, 1927-1930 konserwacja c) wiêzienie, ob. dom poprawczy, mur., pocz. XX w. i polichromia wnêtrza, proj. Stanis³aw Wróblewski 1966- 40) SZPITAL ŒW. DUCHA, siedziba PSNOUU, ul. Rakonie- 1967 odnowienie i polichromia wnêtrza, Stanis³aw i Teo- wicka nr 14/16, mur., 1892 r. dor Szuka³owie, 1990 odnowienie wnêtrza, 41) DOM STARCÓW, ob. oœrodek zdrowia, ul. Mossego nr b) plebania, ul. Koœcielna nr 7, mur., 2 po³. XIX w., 25, mur., 1906 r. c) wikarówka, ob. probostwo, ul. Koœcielna nr 1, mur., ok.1887 r., 42) EWANGELICKI PRZYTU£EK DLA STARCÓW, ob. budy- d) dom koœcielnego, ul. Koœcielna nr 3, mur., ok. po³. XIX w., nek mieszkalny, ul. Bukowska nr 51, mur., pocz. XX w. e) organistówka, ul, Koœcielna nr 4, mur., 1685 r., 43) POWIATOWA KASA CHORYCH, ob. ZOZ, ul. Mossego nr 17, mur., l.20 XX w. 33) ZESPÓ£ KOŒCIO£A SZPITALNEGO (CMENTARNEGO), P. W. ŒW. DUCHA, OB. FIL. PARAFII P.W. ŒW. JADWIGI: 44) PROGIMNAZJUM, ob. Liceum Ogólnokszta³c¹ce, ul. 3 Maja nr 7, mur., ok. 1884 r., bud. Wilhelm Gutsche, a) koœció³, drewn. szach., 1663 r., odnów. 1961 r., remont, od remont. l.1980-1981 r., 1991 r., 45) SZKO£A ŒREDNIA DLA DZIEWCZ¥T, ul. 3 Maja nr 4, b) plebania, ob. budynek mieszkalny, ul. Rakoniewicka nr 16, mur., ok.1877, przebud. 1908 r. mur., 2 po³. XIX w. 46) SZKO£A POWSZECHNA, ob. Gimnazjum, ul. 3 Maja nr 34) ZESPÓ£ KOŒCIO£A EWANGELICKIEGO, ob. koœcio³a 5, mur., k. XIX., - sala gimnastyczna, mur., 1905 r. par. rzym. - kat. p. w. Najœwiêtszego Serca Pana Jezusa: 47) POCZTA, ul. Bukowska nr 2, mur., l. 1898-1903, remont a) koœció³, mur., l.1902-1905, arch. Ludwig von Tiedemann i l.1969-1978. arch. Erich Riemasch budowniczy Wilhelm Gutsche, re- staur. 1961 r., 48) ZESPÓ£ DWORCA KOLEJOWEGO: b) brama i ogrodzenie, mur. ¿el., ok. 1905 r., a) dworzec, mur., ok. 1881 r., rozbud. pocz. XX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13558 — Poz. 2355

b) dom naczelnika stacji, ul. Kolejowa nr 7, mur. 1907 r., 62) DOM NR 5, mur., 1887 r. c) dom pracowników kolei, ul. Kolejowa nr 9, mur. szach., k. 63) DOM NR 6, mur., ok. 1870 r. XIX w., 64) DOM NR 7, mur., ok. 1887 r. d) dom pracowników kolei, ul. Kolejowa nr 11, mur. szach., 65) DOM NR 8, mur., ok.1825 r., przebud. 1937 r. l. 10. XX w., 66) DOM NR 10, mur., ok.1910 r. e) dom pracowników kolei, ul. Kolejowa nr 13, mur. szach, l. 10. XX w. 67) DOM NR 11, mur., k. XIX w. f) dom pracowników kolei, ul. Kolejowa nr 16, mur. k. XIX 68) DOM NR 12, mur., 4 æw. XIX w., przebud. w., 69) DOM NR 14, mur., k. XIX w. g) dom zawiadowcy, ul. Nowy Œwiat nr 1, mur., pocz. XX w., 70) DOM NR 16, mur., ok. 1865 r., przebud. h) wie¿a ciœnieñ, mur., pocz. XX w., 71) DOM NR 17(18), mur., 1879 r. i) parowozownia, mur., pocz. XX w., j) magazyn, mur., l. 80 XIX w. ul. Œw. Bernarda 49) SIEDZIBA KURKOWEGO BRACTWA STRZELECKIEGO, 12) DOM Nr 1, mur., ok.1870 r. ul. Kolejowa nr 12, ob. Dom Kultury, mur., k. XIX w., przebud. i rozbud. po 1945 r. ul. B³otna 50) TRYBUNA STADIONU, ul. Powstañców Chocieszyñ- 73) DOM Nr 1, mur., pocz. XX w. skich, mur., drewn., 1925 r., proj. bud. Franciszek Andrze- jewski. ul. Bukowska 51) KARCZMA, ob. dom mieszkalny, ul. Poznañska nr 1, mur. szach., 1 po³. XVIII w., przebud. 1912 r., remont, i 74) DOM Nr 1, mur., ok. po³. XIX w., przebud. 1884 r. i po przebud. 1986 r. 1945 r. 52) KARCZMA, ob. dom mieszkalny, ul. Poznañska nr 9, 75) DOM NR 4, mur., k. XIX w. mur., szach, 1763 r., odnow. 1910 r. 76) DOM NR 5, szach., 1 po³. XIX w. 53) RESTAURACJA I KINO, ob. kino i dom mieszkalny, 77) DOM NR 6, mur., 2 po³. XIX w. Rynek nr 21 Poznañska nr 2, mur., ok.1910 r., proj. bud. Walther Dolscius. 78) DOM NR 7, mur., 1906 r. 54) HOTEL I RESTAURACJA, ob. restauracja i dom miesz- 79) DOM NR 9, mur., 1869 r., bud. Chocieszyñski. kalny, Stary Rynek nr 8, mur., l. 20 XX w. 80) DOM NR 10/12, ob. apteka, mur., 1846 r., przebud. 1 55) HOTEL I RESTAURACJA, ob. restauracja i mieszkania, æw. XX i po 1945 r. ul. Zb¹szyñska nr 1/3, mur., k. XIX w. 81) DOM NR 11, mur., 1845 r. 56) ZAJAZD PRZY KOŒCIELE PARAFIALNYM, ob. dom 82) DOM NR 13, mur., k. XIX w. mieszkalny, ul. Koœcielna nr 2, mur., l. 1779, remont. l. 1988-1995. 83) DOM NR 14, mur., 2 po³. XIX w. 57) ZESPÓ£ DWORSKO - PARKOWY: 84) DOM NR 15, mur., 1 po³. XIX w. a) dwór, ob. Muzeum Ziemi Grodziskiej i mieszkania, mur., 85) DOM NR 16, mur., glin., 1 po³. XIX w. ok. po³. XIX w., 86) DOM NR 17, szach., pocz. XIX w. b) oficyna, ul. Rakoniewicka nr 8, mur., 4 æw. XIX w., 87) DOM NR 19, mur., 4 æw. XIX w. c) stró¿ówka, ul. Rakoniewicka nr 6a, mur., ok.1910 r. 88) DOM NR 20, szach., 1 po³. XIX w., odnów. 1988 d) park krajobrazowy, 2 po³. XVIII w., przekszta³cony ok. po³. 89) DOM NR 21, mur., ok. 1900 r. XIX w. 90) DOM NR 22, szach., pocz. XIX w. 91) DOM NR 23, mur., ok. 1900 r. Plac Œw. Anny 92) DOM NR 24, szach, mur., 1 po³. XIX w. 59) DOM NR 2, mur., pocz. XX w. 93) DOM NR 25, mur., ok. 1900 r. 60) DOM NR 3, mur., ok. po³. XIX w. 94) DOM NR 29, mur., 1901 r. 61) DOM NR 4, mur., ok. 1838 r., przemur. 1896 r., przebud. l. 20 XX w. 95) DOM NR 33, mur., 2 po³. XIX w. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13559 — Poz. 2355

96) DOM NR 34, mur., XIX/XX w. 127) DOM NR 4, mur, pocz. XX w. 97) DOM NR 35, mur., 2 po³. XIX w. 128) DOM NR 5, mur., 1896 r., bud. Franciszek Andrzejew- ski. 98) DOM NR 37, mur., szach., 1 po³. XIX w. 129) DOM NR 8, mur., ok. 1910 r. 99) DOMNR40, mur., ok. 1910 r. 100) DOM NR 41, szach., ok. 1 po³. XIX w. ul. Koœcielna 101) DOM NR 43, mur., 4 æw. XIX w. l30) DOM NR 9, szach, mur., 1 po³. XIX w. 102) DOM NR 46, mur., 2 po³. XIX w. 103) DOM NR 48, mur., 2 po³. XIX w. ul. Krótka 104) DOM NR 50, mur, XIX/XX w. 131) DOM Nr 1, mur., ok. 1866 r. 105) DOM NR 58, mur., ok. po³. XIX w. 106) DOM NR 60, mur., k. XIX w. ul. Krzywa 107) DOM NR 61, mur., k. XIX w. 132) DOM Nr 1, glin., ok.1830 r. 108) DOM NR 71, mur., pocz. XX w.

u1. 1 Maja ul. M. Drzyma³y 133) DOM NR 2, mur., k. XIX w. 109) DOM Nr 1, mur., 4 æw. XIX w. 134) DOM NR 44, mur., k. XIX w. ul. Garbary ul. 3 Maja 110) DOM Nr 1, mur., pocz. XX w. 135) DOM NR 6, mur., 1907 r., remont. 1989 r. 111) DOM NR 3, mur., szach. 2 po³. XIX w. 136) DOM NR 8, mur., ok. 1910 r. 112) DOM NR 4, mur., 1874 r. 113) DOM NR 5, mur., pocz. XX w. ul. Mickiewicza 114) DOM NR 6, mur., XIX/XX w. 137) DOM Nr 1, mur., po. 1910 r. 115) DOM NR 7, mur., ok. 1890 r. 138) DOM NR 3, mur., 1 æw. XX w. 116) DOM NR 9, mur., ok.1860 r., przebud. 1905 r., proj. bud. Wilhelm Gutsche (?). 139) DOM NR 4, mur., 2 po³. XIX w., przebud. 117) DOM NR 11, mur., 1902 r. 140) DOM NR 5, mur., 4 æw. XIX w. 118) DOM NR 13, mur., 2 po³. XIX w. 141) DOM NR 6, mur. szach., k. XVIII w. 119) DOM NR 14, mur., szach., 2 po³. XIX w., przebud. XIX/ 142) DOM NR 7, mur., 2 po³. XIX w., przebud. pocz. XX w. XX w. 143) DOM NR 8, szach. mur., k. XVIII w., przebud. 1965 r. 120) DOM NR 17, mur., 2 po³. XIX w. 144) DOM NR 9, mur., ok. po³. XIX w., przebudŸ 121) DOM NR 27, mur., 2 po³. XIX w. 122) DOM NR 29, mur. szach., 2 po³. XIX w., przebud. ul.Stanis³awa Miko³ajczyka 145) DOM Nr 1, mur., XIX/XX w. ul. Go³êbia 146) DOM NR 9, mur., pocz. XX w. 123) DOM NR 2, mur., 1886 r. 147) ZESPÓ£ DOMU NR 11: 124) DOM NR 4, mur., 2 po³. XIX w. a) dom, mur., 2 po³. XIX w., b) budynek inwentarski, mur., pocz.XX w., ul. Kolejowa c) stodo³a, mur., l.30. XX w. 125) DOM NR 1, mur., 1892 r. 126) DOM NR 2, mur., 1902 r. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13560 — Poz. 2355

ul. R. Mossego 178) DOM NR 14, mur., l. 1928-1929. 148) DOM NR 2, mur. szach., ok. 1905 r. 179) DOM NR 15, mur., 2 po³. XIX w. 149) DOM NR 4, mur., ok. po³. XIX w. 180) DOM NR 17, mur., l. 20 XX w. 150) DOM NR 5, mur., k. XIX w., czêœciowo przebud. 181) DOM NR 18, mur., po 1931 r. 151) DOM NR 7, mur., pocz. XX w. 182) DOM NR 24, mur., l. 1930-1931. 152) DOM NR 13, mur. szach, po³. XIX w. 183) DOM NR 25, mur., 1933 r. 153) DOM NR 15, szach., 1 po³. XIX w. 184) DOM NR 26, mur., l. 1930- 1931. 154) DOM NR 16, mur., l. 20 XX w. 185) DOM NR 28, mur., l. 30 XX w. 155) DOM NR 19, mur., pocz. XX w. 186) DOM NR 50, mur., l. 30 XX w. 156) DOM NR 23, mur., 2 po³. XIX w. 157) DOM NR 22/24, mur., pocz. XX w. Plac Powstañców Wielkopolskich 187) DOM Nr 1, mur., szach., ok. po³. XIX w. ul. Nowotomyska 188) DOM NR 2, mur., szach. 1886 r. 158) DOM NR 16, mur., 1 æw. XX w. 189) DOM NR 4, mur., pocz. XX w. 159) DOM NR 36, mur., 2 po³. XIX w. 190) DOM NR 9, mur., k. XIX w. 191) DOM NR 15, mur., ok. po³. XIX w., przebud. ok. 1912 r. ul. Nowy Œwiat 192) DOM NR 16, mur., XIX/XX w. 160) DOM NR 2, mur., ok. 1909 r. 193) DOM NR 17, mur., 1885 r. 161) DOM NR 3, mur., ok. po³. XIX w. 162) DOM NR 4, mur., ok. 1909 r. ul. Poznañska 163) DOMNR 6, mur., ok. 1912 r. 194) DOM NR 4, mur., 1884 r. 164) DOM NR 10, mur., ok. 1912 r. 195) DOM NR 7, szach., glin. k. XVIII w. 196) DOM NR 11, mur., 1885, przebud. pocz. XX w. ul. Parkowa 197) DOM NR 13, mur. glin., 2 po³. XVIII w. 165) DOM NR 3, mur., 4 æw. XIX w. 198) DOM NR 14, mur., 1933 r. 166) DOM NR 4, mur., k. XIX w. 199) DOM NR 15, mur., 4 æw. XIX w. 167) DOM NR 6, mur., pocz. XX w. 200) DOM NR 16a, mur., XIX/XX w. 168) DOM NR 9, mur., 4 æw. XIX w. 201) DOM NR 17, mur. szach., k. XVIII w. 202) DOM NR 19, szach., ok. 1760 r. ul. Polna 203) DOM NR 20, mur., pocz. XIX w. 169) DOM Nr 1, mur., 4 æw. XIX w. 204) DOM NR 23, szach., mur. , ok. 1840 r., przebud. 205) DOM NR 24, mur., 1893 r. ul. Powstañców Chocieszyñskich 206) DOM NR 26, mur., pocz. XX w. 170) DOM Nr 1, mur., ok. po³. XIX w. 207) DOM NR 27, mur., ok. 1860 r. 171) DOM NR 2, mur., ok. 1910 r. 208) DOM NR 28, mur., k. XIX w. 172) DOM NR 5, mur., pocz. XX w. 209) DOM NR 30, mur., pocz. XX w. 173) DOM NR 6, mur., l. 20 XX w. 210) DOM NR 35, mur., l. 1899-1900, przebud. 1905 r. 174) DOM NR 7, mur., l. 30 XX w. 211) DOM NR 37, szach., ok. 1860 r. 175) DOM NR 11, mur., pocz. XX w. 212) DOM NR 41, mur. szach., ok. 1830 r. 176) DOM NR 12, mur., pocz. XX w. 213) DOM NR 53, mur., pocz. XX w. 177) DOM NR 13, mur., l. 30 XX w. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13561 — Poz. 2355

ul. Pó³wiejska Stary Rynek 214) DOM Nr 1, mur., pocz. XX w. 239) DOM NR 2, mur., ok. 1865., remont, ok. 1980 r. 215) DOM NR 4, mur., 1935 r. 240) DOM NR 3, mur., k. XIX w. 216) DOM NR 10, mur., k. XIX w. 241) DOM NR 4, mur., l. 60 XIX w. 217) DOM NR 17, mur., 4 æw. XIX w. 242) ZESPÓ£ DOMU NR 5: a) dom, mur., 1851 r., ul. Przemys³owa b) magazyn, mur., 3 æw. XIX w. 218) DOM Nr 1, mur., k. XIX w. 243) DOM NR 6, mur., 2 po³. XIX w., przebud. 1904 r. 219) DOM NR 2, mur., k. XIX w. 244) DOM NR 8, mur., l. 20 XX w. 220) DOM NR 4, mur., k. XIX w. 245) DOM NR 9, mur., ok. 1930 r. 221) DOM NR 7, mur., ok. 1870 r., przebud. 1892 r. i po 1945 r. 246) DOM NR 10, mur., ok. 1846 r. 222) DOM NR 10, mur., k. XIX w., cz. przebud. 247) DOM NR 11, mur., 3 æw. XIX w. 223) DOM NR 12, mur., pocz. XX w. 248) DOM NR 12, mur., ok. 1855 r. 224) DOM NR 16, szach., mur., 1815 r., rozebrany czêœciowo 249) DOM NR 13, mur., 1867 w. 1947 r. 250) DOM NR 14, mur., ok.1854 r., przebud. 1866 r.,1905 r. 225) DOM NR 20, mur., szach., ok. po³. XIX w. 251) DOM NR 15, mur., 2 po³. XIX w. 252) DOM NR 16, mur., ok. 1860 r. ul. Przykop 253) DOM NR 17, mur., ok. po³. XIX w. 226) DOM Nr 1, mur., 2 po³. XIX w. 254) DOM NR 18, mur., 3 æw. XIX w. 227) ZESPÓ£ DOMU NR 2: 255) DOM NR 19, mur., 1858 r. a) dom, mur., 4 æw. XIX w. 256) DOM NR 20, mur. 3 æw. XIX, przebud. po 1945 r. b) magazyn, mur., pocz. XX w. 257) DOM NR 22, mur., l. 1872-1873. 258) DOM NR 23, mur., ok. 1870 r. ul. 21 Stycznia 259) DOM NR 24, mur. szach., 1886 r. 228) DOM NR 2, mur., k. XIX w. 260) DOM NR 25, mur., k. XIX w., przebud. po 1945 r. 261) DOM NR 27, mur. szach., ok. po³. XIX w., przebud. ul. Ratuszowa l. 30. XX w. 228) DOM Nr 1, mur. szach., ok. 1845 r. 262) DOM NR 28, mur., szach. ok. 1832 r. 229) DOM NR 2, mur., ok.1865 r. 263) DOM NR 29, mur., szach., 1837 r. 264) DOM NR 30, mur. szach, pocz. XIX w., przebud. ul. Rakoniewicka 230) DOM NR 2, mur., ok. 1889 r., ul. Szeroka 231) DOM NR 4, mur., ok. 1886 r. 265) DOM Nr 1, mur., 1891 r., remont. 1.80 XX w. 232) DOM NR 5, mur. szach., 1 po³. XIX w. 266) DOM NR 2, mur., 1873 r. 233) DOM NR 6, mur., 2 po³. XIX w., weranda 1890 r. 267) DOM NR 3, mur., ok. 1877 r. 234) DOM NR 7, mur., szach., 2 po³. XIX w., 268) DOM NR 4, mur., ok. 1860 r. 235) DOM NR 9, mur., l. 1888- 1889. 269) DOM NR 6, mur. szach., ok. po³. XIX w. 236) DOM NR 11, mur., 2 po³. XIX w. 270) DOM NR 7, mur., ok. 1875 r. 237) DOM NR 15, mur., k. XIX w. 271) DOM NR 8, mur., 2 po³. XIX w. 238) DOM NR 25, 1844-1845, przebud. pocz. XX w., po 1945 272) DOM NR 9, mur., szach., ok. 1880 r. r. rozebrana czêœæ domu, zachowane skrzyd³o pn 273) DOM NR 10, mur., szach., 1825 r., przebud. 1905 r. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13562 — Poz. 2355

274) DOM NR 11, mur., szach. 2 po³. XIX w. 308) DOM NR 16, szach. k. XIX w. 275) DOM NR 12, mur., szach. ok. 1850 r. 276) DOM NR 13, mur., 1939 r. ul. Wiêzienna 277) DOM NR 14, mur., ok. 1835 r. 309) DOM NR 4, szach, mur., ok. po³. XIX w. 278) DOM NR 15, mur., szach. 2 po³. XIX w. 278) DOM NR 16, mur., 2 po³. XIX w., przebud. l. 30.XX w. ul. Zb¹szyñska 279) DOM NR 17, mur. szach., ok. 1835 r., przebud. 1905 r. 310) DOM NR 5, mur., 1893 r. 280) DOM NR 18, mur., l. 1910-1915. 311) DOM NR 8, mur., k. XIX w. 281) DOM NR 19, mur., 1871 r. 312) DOM NR 11, mur., 1894 r. 282) DOM NR 20, szach, ok. po³. XIX w. 313) DOM NR 14, mur., 4 æw. XIX w. 283) DOM NR 21, mur., 1906 r. 314) DOM NR 15, mur., po 1911 r. 284) DOM NR 22, mur., ok. 1912 r. 315) DOM NR 16, mur., ok. po³. XIX w. 285) DOM NR 23, mur., 4 æw. XIX w. 316) DOM NR 19, mur., 4 æw. XIX w. 286) DOM NR 24, szach., 1 po³. XIX w. 317) DOM NR 20, mur., k. XIX w. 287) DOM NR 25, mur., 1863 r., przebud. 318) DOM NR 24, mur., ok. po³. XIX w., przebud. 288) DOM NR 26, mur., 1836 r., przebud. szczytu 1924 r., 319) DOM NR 26, mur., ok. po³. XIX w. l. 70.XX w. 320) DOM NR 27, mur., 4 æw. XIX w. 289) DOM NR 27, szach., mur., ok. 1844 r., fasad przebud. 321) DOM NR 28, mur., pocz. XX w. ok.1905 r. 322) DOM NR 36, mur., szach., pocz. XIX w. 290) DOM NR 28, mur., ok. 1913 r. 323) DOM NR 37, mur., k. XIX w. 291) DOM NR 29, mur., 1901 r. 292) DOM NR 31, mur., 2 po³. XIX w., przebud. ul. Zielona 293) DOM NR 33, mur., 1894 r., przebud. 1905 r. 324) DOM Nr 1, mur., pocz. XX w. 325) DOM NR 2, mur., pocz. XX w. Ks. kan. Cz. Tuszyñskiego 326) DOM NR 6, mur., k. XIX w. 294) DOM NR 4, mur., 2 po³. XIX w. 327) DOM NR 8, mur., ok. po³. XIX w., przebud. 1 æw. 295) DOM NR 9, mur., 4 æw. XIX w. XX w. 328) DOM NR 13 i 13a, szach, mur., ok. po³. XIX w. ul. Wawrzyniaka 296) DOM Nr 1, szach., 1 po³. XIX w., przebud. ul. ¯wirki i Wigury 297) DOM NR 2, szach. mur., ok. 1830 r. 329) DOM NR 5, mur. szach, 2 po³. XIX w. 298) DOM NR 3, mur., 1901 r., bud. Wilhelm Gutsche (?). 330) DOM NR 7, mur., 2 po³. XIX w. 299) DOM NR 4, mur., k. XIX w., przebud. 1920 r. 331) DOM NR 8, mur. szach. 1905 r. 300) DOM NR 5, mur., 4 æw. XIX w. 332) DOM NR 9, mur., ok. 1900 r. 301) DOM NR 6, szach, mur., 1762 r. 333) DOM NR 10, mur., 2 po³. XIX w. 302) DOM NR 7, mur., 1886 r. 334) DOM NR 11, mur., k. XIX w. 303) DOM NR 8, mur., 1911 r. 335) DOM NR 13, mur., 1891 r. 304) DOM NR 9, mur., 4 æw. XIX w. 336) DOM NR 17, mur., 4 æw. XIX w. 305) DOM NR 11, mur. szach., 2 po³. XIX w. 306) DOM NR 12, mur., ok. 1930 r. ul. ¯wirowa 307) DOM NR 13, szach. k. XVIII w., przebud. 337) DOM NR 2, mur., pocz. XX w. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13563 — Poz. 2355

ul. ¯ydowska 359) SZKO£A POWSZECHNA ob. podstawowa, mur., pocz. XX. 338) DOM NR 2, mur., 1880 r. 360) ZAGRODA NR 8, w³. Maria Apolinarska; 339) DOM NR 5, mur. szach, 1 po³. XIX w., przebud. a) dom, drewn., 1 po³. XIX w., 340) DOM NR 7, mur. szach., 1 po³. XIX w., przebud. c) stodo³a, szach., XIX w. 341) DOM NR 11, mur., k. XIX w. 361) ZAGRODA NR 18, w³. Jacek Kaczmarek: 342) ZESPÓ£ BROWARU PRZY UL. KOLEJOWEJ: a) dom, mur., k. XIX w., a) biuro, mur., ok.1883 r., b) stodo³a, drewn., k. XIX w. b) kot³ownia, ok. 1883 r., c) chmielnik ob. obora, mur., k. XIX w. c) rozlewnia, mur., ok.1883 r., 362) ZAGRODA NR 32, w³. Stefan Kaczmarek: d) magazyn, mur., l. 20 XX w. a) dom, drewn., 1 po³. XIX w., 343) ZESPÓ£ BROWARU PRZY UL. POZNAÑSKIEJ: b) stodo³a, szach. - drewn., 1829 r. a) s³odownia, mur., ok. 1880 r., 363) ZAGRODA NR 35, w³. Stanis³awa Œwiêcka: b) kot³ownia, mur., ok. 1880 r., a) dom, mur., 1833 r., c) dom, ul. Poznañska nr 16, mur., ok.1880 r. b) obora, mur., k. XIX w. d) magazyn, mur. drew., k. XIX w. 364) ZAGRODA NR 40. w³. GS: 344) ZESPÓ£ BROWARU MIÊDZY PL. POWSTAÑCÓW WLKP. I UL. PRZEMYS£OW¥: a) dom, szach., k. XIX w., a) magazyn zbo¿owy, mur., l. 1874-1875. b) obora, mur., k. XIX w. b) s³odownia klepiskowa i suszarnia, mur., l. 1874-1875. 365) ZAGRODA NR 52, w³. Wac³aw Królik: c) ogrodzenie z bram¹, mur., ok. 1875 r. a) dom, mur., k. XIX w., 345) S£ODOWNIA Z MAGAZYNEM ZBO¯OWYM, ul. B³. b) obora, mur., k. XIX w. Bernarda nr 4, mur., 4 æw. XIX w. 366) DOM NR 11, w³. Leon Hemerling, mur., k. XIX w. 346) S£ODOWNIA, ul. Przykop nr 3, mur., 1878 r. 369) DOM NR 17, ob. Oœrodek Zdrowia, mur., 1907 r. 347) M£YN PAROWY, ul. Garbary/Przemys³owa 20, mur., 370) DOM NR 26, ob. Klub Rolnika, mur., 1887 r. po 1912 r., przebud. 371) DOM NR 31, w³. Micha³ Nowak, szach. - drewn., po³. 348) M£YN WALCOWY, ob. budynek mieszkalny, ul. Przy- XIX w. kop nr 5, mur., pocz. XX w., przebud. po 1945 r. 372) DOM NR 37, w³. Stanis³aw B³achnia, mur., 1.1873-1875. 349) ELEKTROWNIA, ul. Garbary 16, mur., l. 1897-1898, remont. 1994 r. 373) DOM NR 44, w³. Stanis³aw Kubiak, drewn., 1 po³. XIX w. 350) KUNIA, ul. Garbary nr 8, mur., k. XIX w. 374) DOM NR 53, ob. przedszkole, mur., pocz. XX w. 351) KUNIA, ul. Zielona nr 6, mur., k. XIX w. 375) DOM NR 60, w³. Marianna Staœkiewicz, mur., pocz. XX w. 352) WARSZTAT ŒLUSARSKI, ul. Kolejowa, mur., XIX/XX w. 376) DOM NR 85, w³. Józef Gracz, mur., 1926 r. 353) STUDNIA B£.BERNARDA, Stary Rynek, wykopana w 377) STODO£A w zagrodzie nr 22, w³. Antoni Bacherek, XVI lub XVII w., drewniana obudowa z k. XIX w. szach., po³. XIX w. 354) MAGAZYN I, róg ul. Garbary i ul. Go³êbiej, mur., k. XIX 378) STODO£A w zagrodzie nr 24, w³. Anna Nizio³ek, szach., w. po³. XIX w. 355) MAGAZYN II, ul. Przykop nr 2, mur., k. XIX w. 379) OBORA w zagrodzie nr 84, w³. Bronis³aw Nowak, mur., 1912 r. 356) MAGAZYN III, ul. Przykop nr 6, mur., k. XIX w. 357) STODO£A, ob. magazyn, ul. Krêta nr 1, mur., k. XIX w. KOBYLNIKI 380) SZKO£A POWSZECHNA, ob. szko³a podstawowa, mur., K¥KOLEWO l. 1896-1897 358) KOŒCIÓ£ EWANGELICKI, ob. rzym. - kat. p.w. Niepo- kalanego Poczêcia NMP, mur., 1861/1862 r., proj. arch. z krêgu Friedricha Augusta Stüllera. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13564 — Poz. 2355

381) DOM NR 134, w³. Kazimierz Flak, szach. - drewn., k. M£YNIEWO XVIII w. 394) POZOSTA£OŒCI ZESPO£U FOLWARCZNEGO, w³. Jó- 382) DOM NR 135, w³. Micha³ Kaczmarek, szach. - drewn., zef i Teresa Miesi¹c: k. XVIII w. a) obora ze spichlerzem, mur., 1909 r. b) spichlerz, mur., 1890 r., KUROWO c) gorzelnia, mur., 1 po³. XX w., przebud. 1955 r., 383) ZAGRODA NR 13, w³. Stanis³aw Chrustak: d) kuŸnia ob. warsztat, mur., 1915 r. a) dom, szkiel. - glin., k. XIX w., 395) KOLONIA MIESZKALNA, w³. AWRSP: b) chlew, mur., 1911 r. a) dom nr 6, mur., ok. 1915 r., 384) ZAGRODA NR 15, w³. Maria Bednarska: b) dom nr 7, mur., ok. 1915 r., a) dom, mur., pocz. XX w., c) dom nr 8, mur., ok. 1915 r., b) stodo³a, szkiel. - glin., pocz. XX w. d) dom nr 9, mur., pocz. XX w., 385) ZAGRODA NR 19, w³. Jerzy Szczeszek: e) dom nr 10, mur., pocz. XX w., a) dom, glin., 1850 r., b) stodo³a, mur. - glin., k. XIX w. PANTALEONOWO (GRODZISK) 386) ZAGRODA NR 20, w³. Leszek Samsonowski: 396) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, w³. AWRSP: a) dom, mur., 1907 r., a) piêciorak, mur., k. XIX w. b) chlew, mur., 1907 r. b) wolarnia ob. chlewnia, mur., ok. 1880 r., 387) ZAGRODA NR 25, w³. Feliks Kaczmarek: c) gorzelnia ob. magazyn i mieszkanie, mur., ok. 1900 r. a) dom, glin., k. XIX w., b) chlew, mur. - drewn., k. XIX w., (OSIEDLE) PIASKI c) obora, mur. - drewn., l. 20 - te XX w. 397) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, w³. KPGR Ptaszkowo, Zak³ad 388) DOM NR 6, w³. Tadeusz Szaroszyk, mur., pocz. XX w. Piaski: 389) DOM NR 12, w³. Stanis³aw Krajewski, szach., pocz. XX a) rz¹dcówka ob. biura i mieszkania, mur., k. XIX w. w. b) budynek socjalny, ob. nieu¿ytkowany, mur. - szach., ok. 390) DOM NR 18, w³. Teresa Bartkowiak, mur., 1937 r. 1918 r., 391) DOM NR 24, w³. Józef Zeidler, mur., k. XIX w. c) obora i mleczarnia, mur., k. XIX w., d) stajnia i wozownia ob. obora, mur., k. XIX w., LULIN e) spichlerz, mur., k. XIX w., 392) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, w³. AWRSP: f) stodo³a I, mur., k. XIX w. a) dom dyrektora, ob. dom nr 1, mur., ok. 1900 r., g) stodo³a I, mur., k. XIX w. b) budynek mieszkalny, ob. dom nr 2, mur., pocz. XX w., h) kuŸnia ob. warsztat, mur., k. XIX w., c) stajnia z wozowni¹, ob. nieu¿ytkowana, mur., pocz. XX w., i) remiza, mur., k. XIX w., d) park krajobrazowy, pocz. XX, powiêkszony l. 20 - te XX w. j) gorzelnia, mur., 1902 r. 398) KOLONIA DOMÓW PRACOWNIKÓW FOLWARCZNYCH: LASÓWKI a) czworak I, ob. dom nr 3, mur., k. XIX w. 393) ZESPÓ£ PA£ACU MYŒLIWSKIEGO, w³. Nadleœnictwo b) czworak II, ob. dom nr 4, mur., k. XIX w. Grodzisk Wlkp. c) czworak III, ob. dom nr 5, mur., k. XIX w. a) pa³ac ob. leœniczówka, mur., 1880 r., d) szeœciorak, ob. dom nr 6, mur., k. XIX w. b) park naturalistyczny, XIX w. e) szeœciorak, ob. dom nr 7, mur., k. XIX w. 399) M£YNARZÓWKA, ob. dom nr 13, mur., k. XIX, cz. przebud. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13565 — Poz. 2355

PTASZKOWO 411) ZAGRODA Nr 1, w³. Stanis³aw Sobkowiak: 400) ZESPÓ£ KOŒCIO£A PAR. P.W. ŒŒ. APOSTO£ÓW PIO- a) dom, drewn. - mur., 1 po³. XIX w., TRA I PAW£A: b) obora, mur., 1927 r. a) koœció³, mur., 1.1897-1898, arch. Julian £ukomski (?) 412) DOM NR 5, w³. Stanis³aw Kaczmarek, drewn. - szach, b) plebania, mur., pocz. XX w., 1 po³. XIX w. c) dom parafialny, mur., 1900 r., 413) DOM NR 12, w³. Leon Maækowiak, drewn. - mur., 1774 r. d) ogrodzenie, mur., pocz. XX w. 401) KOSTNICA, ob. sala lekcyjna szko³y podstawowej, S£OCIN mur., k. XIX w., cz. przebud. 414) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, ob. zagroda nr 75, 76, 77: 402) ZESPÓ£ SZKO£Y POWSZECHNEJ, ob. szko³y podsta- a) rz¹dcówka, ob. w zagrodzie nr 75, w³. W³adys³aw Lusina, wowej: mur. - glin., po³. XIX w., cz. przebud. a) szko³a, mur., 1 po³. XIX w., przebud. XIX/XX w., remont b) budynek inwentarski, ob. w zagrodzie nr 77, w³.W³adys³a- 1957 r., wa Tonder, mur., 4 æw. XIX w., b) budynek gospodarczy, mur., k. XIX w. c) budynek inwentarski, ob. w zagrodzie nr 75 i 76, w³. 403) KARCZMA, mur., k. XVIII w., remont 1958 r., 1975 r. W³adys³aw Lusina i Roman Murkowski, mur., 4 æw. XIX w., 404) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, wl. KPGR Ptaszkowo: d) stodo³a, ob. w zagrodzie nr 75, w³. W³adys³aw Lusina, mur., pocz. XX w., a) dom rz¹dcy, ob. biura, mur., 1 po³. XIX w., gruntownie przebud. 1962, e) spichlerz, ob. w zagrodzie nr 75, w³. W³adys³aw Lusina, mur., 4 æw. XIX w. b) dwojak, ob. dom nr 3, mur, k. XIX w., 415) SZKO£A POWSZECHNA, ob. szko³a podstawowa, mur., c) czworak, ob. dom nr 5, mur., k. XIX w., l. 1902-1907. d) oœmiorak, ob. dom nr 6, mur., k. XIX w., 416) DOM NR 30, w³. Antoni Piêtek, drewn., XIX w. e) oœmiorak, ob. dom nr 7, mur., k. XIX w., 417) DOM NR 79, w³. Maria Nijaka, mur., pocz. XX w. f) oœmiorak, ob. dom nr 8, mur., k. XIX w., 418) DOM NR 80, w³. Stanis³aw Lubawy, mur, pocz. XX w. g) wolarnia, ob. obora, mur., 1 po³. XIX w., 419) DOM NR 82/83 w³. Agaciak, Jujka mur., 2 po³. XIX w. h) obora, mur., k. XIX w., 420) DOM NR 89, w³. Jan Ugryzaj, szach. - mur., p. XX w. i) spichlerz, mur., pocz. XIX w. 421) DOM NR 92, w³. Antoni Grzeœkowiak, szach. - mur., 2 j) stodo³a I, ob. magazyn, mur., pocz. XX w. po³. XIX w. k) stodo³a II, mur., pocz. XX w. l) gorzelnia, mur., 1914 r., SNOWIDOWO m) park krajobrazowy, k. XIX w., przekszta³cony 1966/68 r. 422) DOM NR 14, w³. Stefan Rozbiega, mur., ok. po³. XIX w. 405) ZAGRODA NR 43, w³. Jan Szczeszek; 423) DOM NR 23, w³. Jan G³odek, szach., 1 po³. XIX w. a) dom, mur., 1908 r., 424) STODO£A w zagrodzie nr 11, w³. Anna Kortus, szach., 1864 r. b) obora, mur., 1914 r. 406) DOM NR 17, w³. KPGR Ptaszkowo, mur., p. XX w. STRZELCE 407) DOM NR 30, w³. Stefan Jezierski, mur., ok. 1900 w. 425) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, w³. Marian Wêgrzynkowski: 408) DOM NR 31, w³. Stanis³aw Weber, glinobity - drewn., XIX w. a) dom rz¹dcy, ob. budynek mieszkalny, mur., 3 æw. XIX w., 409) DOM NR 38, w³. Helena Wójcik, mur., 1 po³. XIX w. b) chlewnia ob. owczarnia, mur., 1852 r., c) obora, ob. owczarnia, mur., ok. 1900 r., ROJEWO 426) KOLONIA MIESZKALNA PRACOWNIKÓW FOLWARCZ- NYCH: 410) SZKO£A, ob. dom nr 6, w³. Marianna Kortus, mur., k. XIX w. a) czworak I, ob. dom nr 2, mur., pocz. XX w., Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13566 — Poz. 2355

b) czworak II, ob. dom nr 3, mur., pocz. XX w., b) owczarnia, ob. obora, mur., ok. 1870 r., 1924 r., c) czworak III, ob. dom nr 4, mur., pocz. XX w., c) stajnia I, mur., ok. 1890 r., d) czworak IV, ob. dom nr 5, mur., pocz. XX w., d) stajnia II, mur., k. XIX w., e) piec chlebowy, mur., 1909 r. e) spichlerz, mur., 2 po³. XIX w., f) stodo³a I, mur., 2 po³ XIX w. SWORZYCE g) stodo³a II, ob. magazyn nawozów, mur., k. XIX w., 427) ZESPÓ£ SZKO£Y POWSZECHNEJ ob. szko³a podsta- h) kuŸnia, mur., ok. 1870 r., wowa: i) szopa i wiata, drewn, pocz. XX w. a) dom, mur., pocz. XX w., j) ogrodzenie, mur., k. XIX w. b) budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w. 440) KOLONIA MIESZKALNA PRACOWNIKÓW FOLWARCZ- 428) ZAGRODA NR 30, w³. Ryszard Jagoda: NYCH: a) dom, mur., pocz. 1905 r, a) dom nr 2, mur., k. XIX w., b) budynek gospodarczy, mur., 1 æw. XX w. b) czworak I, ob. dom nr 4, mur., 1926 r., 429) ZAGRODA NR 38, w³. Henryk Kaczmarek: c) czworak II, ob. dom nr 5, mur. ok. 1860 r., a) dom, drewn., po³. XIX w., d) czworak III, ob. dom nr 7, mur., ok. 1860 r., b) stodo³a, szach. - drewn., po³. XIX w. e) czworak IV, ob. dom nr 9, mur., 1860 r., 430) ZAGRODA NR 51, w³. Stanis³awa Walkowiak: f) dziesiêciorak, ob. dom nr 6, mur., ok. 1898 r., a) dom, mur., pocz. XX w., b) obora, mur., pocz. XX w. ZDRÓJ 431) ZAGRODA NR 44, w³. Ignacy Wilk: 442) ZESPÓ£ SZKO£Y POWSZECHNEJ, ob. domu nr 11, a) dom, drewn., 1 po³. XIX w., a) szko³a, ob. punkt biblioteczny i mieszkania, mur., pocz. XX w., b) stodo³a, drewn., po³. XIX w. b) stodo³a, drewn., pocz. XX w. 432) DOM NR 20, w³. Czes³awa Golik, mur., pocz. XX w. 443) LEŒNICZÓWKA „ZWIERZYNIEC”, w³. Nadleœnictwo 433) DOM NR 29, w³. Janina Koza, mur., 1893 r. Grodzisk Wlkp., mur., 4 æw. XIX w., remontowana i 434) DOM NR 31, w³. Leon Kaczmarek, mur., 1911 r. otynkowana 1996 r. 435) DOM NR 33, w³. Zofia Kaczmarek, mur., 1911 r. 444) POZOSTA£OŒCI ZESPO£U FOLWARCZNEGO, ob. za- groda nr 18, w³. Jerzy Horotko, 436) DOM NR 40, w³. Stefan Koza, drewn., po³. XIX w. a) dom, mur., ok. 2 po³. XIX w., 437) DOM NR 55. w³. Boles³aw Koza, szkie³., po³. XIX w. b) budynek inwentarski, mur., 2 po³. XIX w. c) kurnik, mur., pocz. XX w. WONIKI 445) DOM NR 4, w³. Stanis³aw Pocztowiec, Jan Grzeœko- 438) ZESPÓ£ KLASZTORU REFORMATÓW ob. OO Francisz- wiak, mur., 1907 r. kanów: 446) DOM NR 19, w³. Zbigniew Flis, mur., pocz. XX w. a) koœció³ p.w. œw. Franciszka z Asy¿u, mur., przed. l. 1710- 1723, wg proj. Jana Catenazzi (?), budowniczy Mateusz Ponad to w ewidencji zabytków na terenie gminy znajduje Osiecki, po 12 cmentarzy w tym 4 rzymsko - katolickie, 7 ewangelickich oraz 1 ¿ydowski 1945 r. dewastacja, remont l. 1980-88, b) klasztor, mur., l. 1727-1741, budowniczy Jan Adam Stier, lata 50. XIX w. - rozbiórka skrzyd³a pd. i wsch. oraz pn. BIA£A WIEŒ ganka, remont 1984-1987. l) CMENTARZ EWANGELICKI, 1 po³. XIX w., UM i G, za- 439) ZESPÓ£ FOLWARCZNY, AWRSP: mkniêty a) rz¹dcówka, ob. przedszkole, biura, mieszkanie, mur., ok. po³. XIX w., cz. przebud. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13567 — Poz. 2355

CZARNA WIEŒ Œw. Jadwigi, 109 w koœciele p.w. Najœwiêtszego Imienia Jezus, 32 w koœciele p.w. Najœwiêtszego Serca Pana Jezusa 2) CMENTARZ EWANGELICKI, 1 po³. XIX w., UM i G, za- oraz 22 w koœciele p.w. Œw. Ducha w Grodzisku Wielkopol- mkniêty skim. Ponad to w ewidencji znajduj¹ siê 52 obiekty w koœciele GRODZISK WIELKOPOLSKI p.w. Œw. Aposto³ów Piotra i Paw³a w Ptaszkowie oraz 79 w koœciele o.o. franciszkanów w WoŸnikach. 3) CMENTARZ EWANGELICKI, XIX w., UMiG, zamkniêty, ob. miejsce pocmentarne Mimo znacznego nasycenia terenu gminy w dziedzinie malarstwa, rzeŸby i rzemios³a artystycznego (szczególnie w 4) CMENTARZ EWANGELICKI, XVIII/XIX w., UMiG, ob. park obiektach sakralnych) do rejestru zabytków wpisany jest tylko - miejsce pocmentarne jeden obiekt. Jest to obraz Œwiêtych Obcowanie (nr 134/13/ 5) CMENTARZ RZYMSKO - KATOLICKI, XIX w., parafia p.w. B z 1961 r.), pochodz¹cy z koœcio³a pobernardyñskiego p.w. Œw. Jadwigi, czynny Najœwiêtszego Imienia Jezus. Jego stan po gruntownie prze- prowadzonej w 1998 roku konserwacji jest dobry. 6) CMENTARZ RZYMSKO - KATOLICKI, XVIII w. parafia p.w. Œw. Ducha, zamkniêty Do rejestru zabytków wpisane jest tak¿e wyposa¿enie zespo³u budynków browaru, przy ul. Przemys³owej w Grodzi- 7) CMENTARZ ¯YDOWSKI, XIX w, UMiG, ob. park sku. 3.4. Krajobraz kulturowy - obszarowe wpisy do rejestru K¥KOLEWO zabytków. Obszarowe wpisy do rejestru: 8) CMENTARZ EWANGELICKI, XIX w., UMiG, zamkniêty GRODZISK WIELKOPOLSKI UK£AD URBANISTYCZNY, nr rej. 2527/A z 14 marca 1956. PTASZKOWO W granicach ochrony konserwatorskiej znajduje siê naj- starsza czêœæ miasta kszta³towana od œredniowiecza, a¿ do 9) CMENTARZ RZYMSKO - KATOLICKI, ?, przykoœcielny - pocz¹tków XX wieku. Rozplanowanie ulic i placów zachowa- paraf. p.w. Œw. Piotra i Paw³a, zamkniêty ne jest w niemal niezmienionym kszta³cie. 10) CMENTARZ RZYMSKO - KATOLICKI, 1 po³. XIX w., 3.5. Zabytki archeologiczne parafialny, czynny 3.5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków z terenu gminy SNOWIDOWO Na terenie gminy Grodzisk Wielkopolski brak stanowisk 11) CMENTARZ EWANGELICKI, 2 po³. XIX w., UMiG, za- archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków. mkniêty 3.5.2. Wykaz stanowisk o w³asnej formie krajobrazowej (z terenu gminy) SWORZYCE - WoŸniki, stan. 6, AZP 55-23/90 - grodzisko wczesnoœrenio- wieczne 12) CMENTARZ EWANGELICKI, 1 po³. XIX w., UMiG, za- mkniêty - Albertowsko, stan. 4, AZP 55-21/41 - grodzisko? (dane archiwalne, brak lokalizacji) 3.5.3. Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych 3.3. Wykaz najcenniejszych zabytków ruchomych na tere- na terenie gminy zewidencjonowanych i wpisanych do reje- nie gminy stru zabytków, ³¹cznie z ich funkcj¹1 W ewidencji zabytków ruchomych na terenie gminy zare- jestrowanych jest 149 obiektów w koœciele parafialnym p.w.

/ Ã Ã Ã Ã Ã 67$12:,6.$Ã$5&+(2/2*,&=1(Ã / Ã Ã Ã * Ã "Ã Ã 6 Ã Ã Ã Ã & Ã Ã Ã , Ã Ã Ã Ã Ã Ã

Gmina Grodzisk Wielkopolski zlokalizowana jest w obrê- Równina Opalenicka - p³aska wysoczyzna morenowa; Sandr bie dwóch mezoregionów: Pojezierza Poznañskiego i Bruzdy Nowotomyski - pola sandrowe, urozmaicone w¹skimi bruzda- Zb¹szyñskiej, charakteryzuj¹cych siê urozmaicon¹ rzeŸb¹ te- mi rynien oraz wa³ami wydm). renu (Wa³ Lwówecko-Rakoniewicki - wysoczyzna morenowa Grunty orne na terenie gminy zajmuj¹ ok. 59% jej po- falista z wystêpuj¹cymi lokalnie pagórkami wydmowymi; wierzchni, natomiast lasy - 31%. Obszar gminy mo¿na podzie- Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13568 — Poz. 2355

liæ na 3 czêœci o ró¿nym charakterze zagospodarowania i p.w. Œw. Ducha (zaniedbany, wymaga szczegó³owej eksper- krajobrazu. Najmniejsza - zachodnia - czêœæ pokryta jest tyzy, która okreœli zakres prac remontowych) oraz poklasztor- g³ównie ³¹kami, urozmaiconymi bardzo bogat¹ sieci¹ zadrze- ny p.w. Najœwiêtszego Imienia Jezus (wymaga osuszenia wieñ œródpolnych i przydro¿nych. Od czêœci wschodniej - z fundamentów i coko³owych partii murów obwodowych oraz bardzo dobrymi glebami, intensywnie u¿ytkowanymi rolniczo remontu wiêŸby dachowej i pokrycia dachowego), klasztor - oddziela j¹ obszar lasów z enklawami gruntów rolnych. pobernardyñski, organistówka (ul. Koœcielna nr 4), domy (Plac Œw. Anny nr 8, ul. Kolejowa nr 5, Poznañska nr 1, 7, 9, Stary Najstarsze œlady osadnictwa pochodz¹ z epoki neolitu. S¹ Rynek nr 30, ul. Szeroka 26, Wawrzyniaka nr 2), budynki to nieliczne, rozproszone œlady osadnicze spo³ecznoœci kultu- zespo³u browaru (ul. Kolejowa 10), magazynu zbo¿owego, ry pucharów lejkowatych i kultury amfor kulistych. suszarni i s³odowni (ul. Przemys³owa nr 9) oraz s³odowni (ul. Najbardziej wyraŸnie skupiaj¹ siê w czêœci zachodniej Przykop nr 3). Wiêkszoœæ z budynków dawnych browarów jest gminy - w okolicach wsi Albertowsko i K¹kolewo. Tam te¿ nieu¿ytkowana i zaniedbana i wymaga kompleksowych re- wyst¹pi³y - najliczniej na obszarze gminy Grodzisk Wielkopol- montów. W dostateczny stopniu zachowane s¹ równie¿ bra- ski - pozosta³oœci osad z epok br¹zu i ¿elaza, wi¹zane ze ma wjazdowa w zespole folwarcznym w Gr¹blewie, koœció³ spo³ecznoœciami kultury ³u¿yckiej oraz kultury przeworskiej. parafialny p.w. Niepokalanego Serca Matki Boskiej w K¹ko- Podobnie w pó³nocnej czêœci gminy - na terenie obszarów lewie, wiêkszoœæ budynków gospodarczych w zespole fol- nale¿¹cych do wsi S³ocin, Kurowo i Gr¹blewo - zanotowano warcznym w Osiedlu - Piaskach, szko³a i obora w zespole obecnoœæ pojedynczych reliktów osadnictwa spo³ecznoœci dworsko - parkowym w Ptaszkowie oraz koœció³ klasztorny neolitycznych (m.in. kultury amfor kulistych), wczesnobr¹zo- p.w. Œw. Franciszka w WoŸnikach (konserwacji wymaga bo- wych oraz liczniejsze z epok br¹zu i ¿elaza (kultury ³u¿yckiej gate barokowo-rokkowe wyposa¿enie ruchome koœcio³a). oraz przeworskiej). W z³ym albo bardzo z³ym stanie s¹ nastêpuj¹ce stró¿ówka Najintensywniej osadnictwo rozwija³o siê jednak dopiero w zespole dworsko - parkowym w Grodzisku Wielkopolskim w okresach historycznych, skupiaj¹c siê wokó³ grodów w oraz spichlerz w zespole dworsko - parkowym w Grodzisku Grodzisku i WoŸnikach. Œwiadcz¹ o tym niezwykle liczne Wielkopolskim. Obydwa obiekty wymagaj¹ natychmiasto- stanowiska z ceramik¹ wczesno i póŸnoœredniowieczn¹ oraz wych prac remontowych nowo¿ytn¹, rejestrowane obecnie na terenach nale¿¹cych do Na terenie Grodziska Wielkopolskiego liczne kamienice wsi Sworzyce, S³ocin, Kurowo, Gr¹blewo oraz WoŸniki. znajduj¹ce siê w ewidencji zabytków, po³o¿one w centralnej 4. Uwarunkowania wewnêtrzne ochrony zasobów dzie- czêœci miasta zosta³y odnowione w ostatnich dwóch deka- dzictwa i krajobrazu kulturowego. dach. Wiele budynków wymaga jednak remontów i rewalo- ryzacji elewacji. Szczególnej troski i ochrony wymaga zabu- 4.1. Stan zachowania i obszary najwiêkszego zagro¿enia dowa w okolicach Starego Rynku, Placów Œw. Anny, Wiosny zabytków: Ludów i Powstañców Wielkopolskich oraz ulic Szerokiej, 4.1.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych: Garbary, Poznañskiej i Wawrzyniaka. Z raportu o stanie zabytków w gminie (sporz¹dzonego w Na terenie gminy szczególnie zagro¿one s¹ pozosta³oœci 2004 roku) wynika, ¿e bardzo dobry stan zachowania prezen- osadnictwa olêderskiego skupione w pó³nocnej czêœci gminy tuj¹ nastêpuj¹ce obiekty: w rejonie wsi K¹kolewo i S³ocin. Wiêkszoœæ zagród z drew- nianymi cha³upami (szczególnie nara¿onymi na zniszczenie ze Koœcio³y parafialne p.w. Œw. Jadwigi (w ostatnich latach wzglêdu na nietrwa³oœæ budulca) wymaga kompleksowych przeprowadzono renowacjê elewacji, wymianê pokrycia da- remontów. chowego, odmalowano wnêtrze œwi¹tyni z odtworzeniem pierwotnej kolorystyki œcian) i Najœwiêtszego Serca Pana 4.2. Uwarunkowania wynikaj¹ce ze studium uwarunko- Jezusa, ratusz, zajazd (ul. Koœcielna nr 2), domy (ul. Mickie- wañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i wicza nr 8, Przemys³owa 16, Szeroka 1) oraz oficyna i park Gminy Grodzisk Wielkopolski. w zespole dworsko - parkowym w Grodzisku Wielkopolskim. Studium zosta³o uchwalone przez Radê Miejsk¹ uchwa³¹ W bardzo dobrym stanie s¹ tak¿e gorzelnia w zespole fol- nr XLII/268/2002 z dnia 19 wrzeœnia 2002 r. warcznym w Osiedlu - Piaskach oraz klasztor w WoŸnikach. W rozdziale III „Diagnoza stanu istniej¹cego” pkt 4 pt. Dobry stan zachowania prezentuj¹ budynki zespo³u fol- „Œrodowisko kulturowe” scharakteryzowano œrodowisko kul- warcznego w Gr¹blewie, S¹d Rejonowy, zespó³ budynków turowe miasta i gminy oraz stan zachowania zasobów osad- starostwa powiatowego, studnia publiczna b³. Bernarda, domy nictwa pradziejowego i historycznego. Zaprezentowano pe³n¹ (ul. Wawrzyniaka 4, 13) oraz budynek socjalny (przy browarze ewidencjê obiektów objêtych ochron¹ konserwatorsk¹, za- ul. Przemys³owa nr 9) w Grodzisku Wielkopolskim. Ponad to równo wpisanych do rejestru Wielkopolskiego Wojewódzkie- spichlerz ze stodo³ami w zespole folwarcznym w Osiedlu - go Konserwatora Zabytków (chronionych prawnie), znajduj¹- Piaskach, koœció³ parafialny karczma oraz rz¹dcówka i park w cych siê w Gr¹blewie Grodzisku Wielkopolskim, K¹kolewie, zespole dworsko - parkowym w Ptaszkowie. Piaksach, Ptaszkowie i WoŸnikach (czêœæ A) jak i pozosta³ych Dostateczny stan zachowania prezentuj¹ nastêpuj¹ce obiek- nie wpisanych do rejestru zabytków szczególnie cennych ty po³o¿one w Grodzisku Wielkopolskim: dwór w zespole kulturowo (czêœæ B). Przedstawiono tak¿e obszary ochrony dworsko - folwarcznym (uszkodzona jest konstrukcja œcian, konserwatorskiej zwi¹zane z zasobami archeologicznymi wymagany jest remont elewacji i wnêtrz); koœcio³y cmentarny gminy (C). Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13569 — Poz. 2355

W rozdziale IV pt. „Uwarunkowania rozwoju gminy” za wi¹ obiekty objête ochron¹ konserwatorsk¹, uniemo¿liwia- podstawê ustalania kierunków w jakich mo¿e rozwijaæ siê j¹c¹ wyburzenie budynków i postawienie nowych. gmina s¹ miêdzy innymi uwarunkowania wynikaj¹ce z istnie- W rozdziale V pt. „Kierunki rozwoju przestrzennego gmi- j¹cego zainwestowania, ze stanu i ochrony œrodowiska przy- ny” w pkt 1 wœród celów rozwoju gminy wymieniono „zacho- rodniczego oraz obowi¹zku ochrony wartoœci kulturowych i wanie i podniesienie walorów istniej¹cego œrodowiska kultu- krajobrazowych. rowego” W pkt 1. („Uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj¹ce z W pkt 2 („Podzia³ przestrzeni gminy”), wœród obszarów dotychczasowego zainwestowania terenów”) stwierdzono ¿e: wy³¹czonych spod zabudowy, objêtych ró¿nymi formami - nienaruszalna jest struktura funkcjonalno-przestrzenna ochrony wymieniono parki podworskie. miasta W pkt 3 („Kierunki ochrony i kszta³towania œrodowiska - na terenach wiejskich bezwzglêdnego utrzymania wyma- przyrodniczego”), przy okreœlaniu zasad ochrony œrodowiska gaj¹ istniej¹ce wsie z historycznie ukszta³towan¹ zabu- przyrodniczego i kierunków kszta³towaniu krajobrazu za³o¿o- dow¹ koncentruj¹c¹ siê wokó³ zespo³ów pa³acowych, dwor- no: skich czy folwarcznych objêtych ochron¹ konserwatorsk¹ - zachowanie 22 pojedynczych gatunków drzew znajduj¹- W pkt 3. („Uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj¹ce cych siê w rejestrze WKP oraz 58 drzew uznanych z a ze stanu i ochrony œrodowiska przyrodniczego”), stwierdzo- pomniki przyrody, 3 grupy drzew i 1 alejê no, ¿e szczegó³owego potraktowania ze wzglêdu na walory - zachowanie 2 zabytkowych parków w Grodzisku Wielko- œrodowiska przyrodniczego wymagaj¹ m.in. projektowane polskim i Ptaszkowie, wpisanych do rejestru zabytków obszary chronionego krajobrazu. oraz 2 parków nie posiadaj¹cych ewidencji w Lulinie i W pkt 4. („Uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj¹ce z Lasówkach. ochrony wartoœci kulturowych i krajobrazowych”) stwierdzo- W pkt 5 („Zasady ochrony dóbr kultury”), przyjêto miêdzy no ¿e zasoby dziedzictwa kulturowego stanowi¹ trwa³y i innymi nastêpuj¹ce za³o¿enia: istotny element struktury funkcjonalno - przestrzennej gminy. - podstawow¹ zasad¹ pozwalaj¹c¹ na zachowanie dóbr Za tereny o najwiêkszym znaczeniu dla rozwoju gminy kultury dla przysz³ych pokoleñ jest bezwzglêdne przestrze- uznano te, które s¹ atrakcyjne krajobrazowe i dodatkowo ganie obowi¹zuj¹cego w tym zakresie prawa (ustawa o wzbogacone s¹ o zasoby kulturowe, na których mo¿na rozwi- ochronie dóbr kultury z dnia 15 lutego 1962 r.) jaæ m.in. turystykê (zachodnia czêœæ gminy). Mniejsz¹ szansê w rozwoju daj¹ natomiast gminie obszary bogate w zasoby - systematyczn¹ weryfikacjê gminnych zasobów zabytków dziedzictwa kulturowego, ale po³o¿one na p³askim obszarze na podstawie danych od WKZ i Archeologa Wojewódzkie- rolniczym, gdzie mo¿na spodziewaæ siê tylko niewielkiego go ruchu turystycznego (turystów zainteresowanych wy³¹cznie - obowi¹zkowe (okreœlone ustaw¹ o ochronie dóbr kultury histori¹ lub histori¹ sztuki) i muzeach) uzgadnianie przez w³aœcicieli i u¿ytkowników Zauwa¿ono tak¿e szereg problemów utrudniaj¹cych swo- obiektów wpisanych do rejestru zabytków z WKZ wszel- bodne gospodarowanie w obrêbie zabytków lub ich otoczenia kich zmian w zakresie funkcji, formy i detali architektonicz- wynikaj¹cych z koniecznoœci ich ochrony. Problemy te do- nych, wystroju wnêtrz itp., natomiast w³aœcicieli i u¿ytkow- tycz¹ w³aœcicieli i u¿ytkowników obiektów objêtych ochron¹ ników cennych kulturowo obiektów objêtych ochron¹ (koniecznoœæ uzgadniania lub opiniowania wszelkich zmian z zobowi¹zuje do zasiêgniêcia opinii WKZ w zakresie ww. WWKZ) oraz Urzêdu Miasta i Gminy wynikaj¹cych z obowi¹z- zmian ku uwzglêdniania wytycznych konserwatorskich przy wyda- - Obowi¹zek dla Zarz¹du Miasta i Gminy Grodzisk Wielko- waniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania polski uwzglêdniania wytycznych konserwatorskich przy terenu, a tak¿e na obszarach ochrony archeologiczne- konser- wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospoda- watorskiej, na których podjêcie jakichkolwiek inwestycji zwi¹- rowania terenu dla obiektów objêtych ochron¹ lub bêd¹- zanych z pracami ziemnymi musi byæ uzgodnione z Konser- cych w ich s¹siedztwie, o ile zagospodarowanie to mo¿e watorem Zabytków Archeologicznych. w jakikolwiek sposób naruszyæ wartoœæ obiektów chronio- Za³o¿ono tak¿e, ¿e na terenie miasta i gminy nie planuje nych siê radykalnych przekszta³ceñ funkcjonalno-przestrzennych, - Urz¹d Miasta i Gminy szczególn¹ trosk¹ otacza miejsca które stanowi³y szczególne zagro¿enie dla zasobów dziedzic- pamiêci narodowej i nieczynne cmentarze poprzez: sprz¹- twa kulturowego. tanie ich otoczenia, odnawianie tablic informacyjnych, Uznano, ¿e najwiêkszym zagro¿eniem mo¿e byæ brak remonty dróg dojazdowych itp., a w odniesieniu do obiek- œwiadomoœci spo³eczeñstwa odnoœnie potrzeby chronienia tów zabytkowych, których nie jest w³aœcicielem zobo- tych zasobów i brak œrodków finansowych na utrzymanie ich wi¹zany jest wymusiæ (odpowiednimi przepisami prawa na odpowiednim poziomie. lokalnego) przynajmniej utrzymanie porz¹dku i czystoœci w bezpoœrednim s¹siedztwie. W pkt 5 („Spo³eczne i gospodarcze uwarunkowania roz- woju gminy”) zauwa¿ono ¿e problemem mo¿e byæ restaura- - W zakresie ochrony krajobrazu dzia³ania gminy sprowa- cja zabudowy w œródmieœciu, w której znaczny udzia³ stano- dzaj¹ siê do przestrzegania ustaleñ miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i studium Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13570 — Poz. 2355

W pkt 7 („Kierunki i zasady rozwoju infrastruktury tech- Wielkopolski. Nie pozwala to obecnie na okreœlenie wartoœci nicznej”) planuje siê miêdzy innymi: zasobów archeologicznych na ca³ym jej obszarze. - w zakresie dróg wojewódzkich obejœcie zachodnie miasta W rozdziale V pt. „Kierunki rozwoju przestrzennego gmi- Grodzisk Wielkopolski i pó³nocne w ci¹gu drogi woje- ny” w pkt 3 („Kierunki ochrony i kszta³towania œrodowiska wódzkiej nr 308 Nowy Tomyœl- Grodzisk Wlkp. przyrodniczego”), przy okreœlaniu zasad ochrony œrodowiska przyrodniczego i kierunków kszta³towaniu krajobrazu za³o¿o- - w zakresie odprowadzenia œcieków projektuje siê powsta- no potencjalne kompleksowe zalesienia, pod które wytypo- nie 3 oczyszczalni œcieków w K¹kolewie, Ptaszkowie i wano grunty pokryte bardzo s³abymi glebami nieu¿ytki rolni- WoŸnikach cze oraz grunty zagro¿one erozj¹. S¹ to niewielkie powierzch- 4.3. Uwarunkowania wynikaj¹ce z miejscowych planów nie, wystêpuj¹ce przede wszystkim w czêœci pó³nocnej gminy, zagospodarowania przestrzennego. w rejonie wsi S³ocin, Zdrój i Kurowo. Gmina Grodzisk Wielkopolski nie posiada Gminnego Pla- Wœród potencjalnych zagro¿eñ dla dziedzictwa archeolo- nu Zagospodarowania Przestrzennego, a ¿aden z 38 miejsco- gicznego wymieniæ nale¿y tak¿e zamierzenia inwestycyjne, wych planów zagospodarowania przestrzennego nie uwzglêd- zwi¹zane z drog¹ wojewódzk¹ nr 308: pó³nocne obejœcie nia za³o¿eñ zwi¹zanych z ochron¹ dóbr kultury. miasta Grodzisk Wielkopolski na kierunku do Nowego Tomy- œla oraz inwestycje w zakresie odprowadzenia œcieków (pro- 4.4. Uwarunkowania wynikaj¹ce z ochrony przyrody i rów- jektowane powstanie 3 oczyszczalni œcieków w K¹kolewie, nowagi ekologicznej. Ptaszkowie i WoŸnikach) ujête w rozdziale V Studium, w pkt Na terenie gminy znajduj¹ siê 23 pojedyncze okazy drzew 7 („Kierunki i zasady rozwoju infrastruktury technicznej”). oraz 1 aleja, znajduj¹ce siê w rejestrze Wojewódzkiego Kon- Du¿ym zagro¿eniem dla grodziska i cmentarzysk lokalizo- serwatora Przyrody. S¹ to: wanych na terenie gminy Grodzisk Wielkopolski s¹ nielegalne - klon jawor, buk zwyczajny, 2 jesiony wynios³e, 2 lipy poszukiwania z wykrywaczami metalu, zalecana jest coroczna szerokolistne, kasztanowiec zwyczajny, 2 dêby szypu³ko- inspekcja terenowa. we, topola bia³a, 3 cisy pospolite, buk pospolity oraz aleja 4.5.2. Wynikaj¹ce ze studium uwarunkowañ i kierunków lip szerokolistnych (ul. Garbary), znajduj¹ce siê w Grodzi- zagospodarowania przestrzennego: sku Wielkopolskim. W rozdziale IV pt. „Uwarunkowania rozwoju gminy”, w - d¹b szypu³kowy i kasztanowiec zwyczajny w Albertowsku pkt 4. („Uwarunkowania rozwoju gminy wynikaj¹ce z ochrony - 3 dêby szypu³kowe w Gr¹blewie wartoœci kulturowych i krajobrazowych”) wskazano, ¿e na terenie miasta i gminy Grodzisk Wielkopolski nie ma istot- - d¹b szypu³kowy w Ptaszkowie nych zagro¿eñ dla zasobów dziedzictwa archeologicznego, - 2 dêby szypu³kowe i lipa szerokolistna w WoŸnikach. poniewa¿ nie zak³ada siê radykalnych przekszta³ceñ funkcjo- nalno-przestrzennych, a rozwój wszystkich jednostek osadni- Ponad to kilkadziesi¹t pojedynczych drzew, 1 aleja dêbów czych bêdzie przebiega³ stopniowo, przy zachowaniu obecne- czerwonych oraz 3 grupy drzew, znajduj¹ce siê na obszarze go zainwestowania. Najwiêkszym zagro¿eniem mo¿e byæ gminy uznano na mocy uchwa³ Rady Miasta i Gminy w jedynie brak œwiadomoœci spo³eczeñstwa odnoœnie potrzeby Grodzisku Wielkopolskim (III/13/94 z 26 maja 1994 r., III/18/95 ochrony zasobów kulturowych. z 08 czerwca 1995 r., V/34/95 z 28 wrzeœnia 95 r.) za pomniki przyrody. W strefach archeologicznej ochrony konserwatorskiej podjêcie jakichkolwiek inwestycji zwi¹zanych z pracami ziem- Wspomniane wy¿ej dwa parki dworskie w Grodzisku nymi musi byæ uzgadniane - na etapie projektowania - z Wielkopolskim (krajobrazowy z 2 po³. XVIII w.) i Ptaszkowie WUOZ w Poznaniu, w celu okreœlenia warunków dopuszcza- (krajobrazowy z prze³omu XIX/XX wieku objête s¹ ochron¹ j¹cych do ich realizacji. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W rozdziale V pt. „Kierunki rozwoju przestrzennego gmi- Kolejne dwa obszary zadrzewione w miejscowoœciach ny” w pkt 5 („Zasady ochrony dóbr kultury”), przyjêto miêdzy Lulin oraz Lasówki uznano uchwa³¹ Rady Miasta i Gminy w innymi nastêpuj¹ce za³o¿enie: Grodzisku Wielkopolskim (nr IX/52/91 i IX/53/91 z 5 listopada 1991 roku) za parki wiejskie podlegaj¹ce ochronie. Na obszarach ochrony archeologiczne - konserwatorskiej podjecie jakichkolwiek prac ziemnych musi byæ uzgodnione 4.5. Uwarunkowania wewnêtrzne ochrony zabytków ar- z WWKZ, który uzale¿ni wydanie zgody na podjecie prac od cheologicznych: zapewnienia sfinansowania przez inwestora nadzoru arche- 4.5.1. Stan zachowania zabytków archeologicznych, istot- ologicznego. Na terenie stanowisk wpisanych do rejestru ne zagro¿enia, obszary najwiêkszego zagro¿enia dla zabytków zabytków nale¿y liczyæ siê zakazem jakichkolwiek prac. Nale¿y archeologicznych: zaznaczyæ, ¿e zasiêg stanowisk wyznaczony na podstawie badañ powierzchniowych nie zawsze jest zasiêgiem, który W rozdziale III „Diagnoza stanu istniej¹cego” pkt 4 pt. dok³adnie odpowiada wystêpowaniu pozosta³oœci pradziejo- „Œrodowisko kulturowe” (czêœæ C) Studium scharakteryzowa- wego osadnictwa pod ziemi¹. Zasiêg ten nale¿y traktowaæ no stan zachowania zasobów osadnictwa pradziejowego, orientacyjnie mo¿e okazaæ siê w wyniku prac ziemnych, ¿e podkreœlaj¹c brak dok³adnego rozpoznania terenowego, obiekty archeologiczne zalegaj¹ tak¿e w s¹siedztwie wyzna- zw³aszcza po³udniowo-wschodniej czêœci gminy Grodzisk czonych stanowisk. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13571 — Poz. 2355

4.5.3. Wynikaj¹ce z miejscowych planów zagospodaro- Strategia przyjêta zosta³a 19 wrzeœnia 2002 roku, uchwa³¹ wania przestrzennego: XLII/270/2002 Rady Miejskiej w Grodzisku. W rozdziale 2 („Uwarunkowania rozwoju gminy”) w podrozdziale dotycz¹- Gmina Grodzisk Wielkopolski nie posiada Gminnego Pla- cymi oœwiaty, wychowania, kultury i sportu, wœród silnych nu Zagospodarowania Przestrzennego, a ¿aden z 38 miejsco- stron wymieniono bogaty zasób historyczny i architektonicz- wych planów zagospodarowania przestrzennego nie uwzglêd- ny miasta. W dokumencie okreœlono 2 najwa¿niejsze cele nia za³o¿eñ zwi¹zanych z ochron¹ dóbr kultury. strategiczne: Integraln¹ czêœæ niniejszego Programu stanowi za³¹cznik 1) Stymulowanie dynamicznego rozwoju gospodarczego graficzny z oznaczeniem stref ochrony stanowisk archeolo- miasta i gminy. gicznych. Aby zapewniæ prawid³ow¹ ochronê archeologiczne- go dziedzictwa kulturowego w stosunku do stref wystêpowa- 2) Podnoszenie poziomu ¿ycia mieszkañców. nia stanowisk archeologicznych oraz obszarów chronionych, Wœród szczegó³owych celów znalaz³ siê miêdzy innymi cel nale¿y: 2.2.8. „Wzbogacenie oferty kulturalnej gminy”. W ramach - respektowanie wyznaczonych stref ochrony stanowisk tego celu przeznaczono z bud¿etu gminy w latach 2002-2004, archeologicznych na za³¹cznikach graficznych przy sporz¹- kwotê 400.000 z³otych na modernizacjê Muzeum Ziemi Gro- dzaniu dokumentów planistycznych dziskiej i systematyczny remont parku miejskiego w grodzi- sku (dwór i park w zespole dworsko - parkowym). - wprowadzenie zapisu zapewniaj¹cego prawid³ow¹ ochro- nê archeologicznego dziedzictwa kulturowego w stosunku 6. Kierunki dzia³añ dla realizacji gminnego programu do stref wystêpowania stanowisk archeologicznych oraz opieki nad zabytkami. obszarów chronionych tj. historycznej zabudowy miasta 6.1. Podstawowe kierunki dzia³añ Grodzisk Wlkp., uk³adów ruralistycznych, za³o¿eñ pa³aco- wo-parkowych, zabytkowych cmentarzy, obiektów wpisa- 6.1.1. Gmina ewidencja zabytków: nych do rejestru zabytków i ujêtych w ewidencji zabytków: a) Sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków nieruchomych „Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwi¹zane z budownic- w formie zbioru kart adresowych i elektronicznej (zgodnie twem i zagospodarowaniem terenu, w obrêbie obszarów z opracowanym wzorem) wraz z dokumentacj¹ fotogra- chronionych i stref wystêpowania stanowisk archeologicz- ficzn¹ dla obiektów objêtych wojewódzk¹ ewidencj¹ za- nych, wymagaj¹ uzgodnienia z WUOZ, który okreœli warunki bytków w oparciu o materia³y znajduj¹ce siê w archiwum realizacji inwestycji.” WWKZ i prospekcjê terenow¹. 5. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami. b) Sporz¹dzenie gminnej ewidencji zabytków archeologicz- nych 5.1. Wynikaj¹ce z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami: - wykonanie gminnej ewidencji zabytków archeologicz- nych w formie kart zespo³u stanowisk archeologicz- a) w³¹czenie problemów ochrony zabytków do systemu za- nych; dañ strategicznych, wynikaj¹cych z koncepcji przestrzen- nego zagospodarowania kraju - uzupe³nienie i weryfikowanie istniej¹cej ewidencji za- bytków archeologicznych poprzez w³¹czenie informa- b) uwzglêdnianie uwarunkowañ ochrony zabytków, w tym cji o wszystkich reliktach przesz³oœci, niezale¿nie od krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, charakteru badañ. ³¹cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowa- gi ekologicznej c) sporz¹dzenie kopii kart adresowych obiektów i przekaza- nie so³tysom w ka¿dym so³ectwie jednego egzemplarza c) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowa- kart adresowych z terenów im podleg³ych, w celu syste- dzenie do poprawy stanu ich zachowania ich zachowania matycznego monitorowania obiektów zabytkowych. d) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów d) systematyczne uzupe³nianie kart adresowych o uzyskane krajobrazu kulturowego dane i dokumentacjê fotograficzn¹ e) podejmowanie dzia³añ zwiêkszaj¹cych atrakcyjnoœæ zabyt- 6.1.2. Inwentaryzacja zabytków tzw. „ma³ej architektury” ków dla potrzeb spo³ecznych, turystycznych i edukacyj- nych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjaj¹cych wzrostowi a) przeprowadzenie szczegó³owej inwentaryzacji tzw. „ma³ej œrodków finansowych na opiekê nad zabytkami architektury” (kapliczki, krzy¿e, pompy, studnie) f) okreœlenie warunków wspó³pracy z w³aœcicielami zabyt- b) ustalenie ich szczegó³owej lokalizacji (okreœlenie dzia³ek ków, eliminuj¹cych sytuacje konfliktowe zwi¹zane z wyko- gruntowych oraz w³aœcicieli gruntów) rzystywaniem tych zabytków c) opracowanie kart ewidencyjnych wraz z dokumentacj¹ g) podejmowanie przedsiêwziêæ umo¿liwiaj¹cych tworzenie fotograficzn¹ miejsc pracy zwi¹zanych z opiek¹ nad zabytkami d) przygotowanie wniosków o wpisanie najciekawszych obiek- 5.2. Wynikaj¹ce ze Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Gro- tów do rejestru zabytków. dzisk Wielkopolski na lata 2002-2010 6.1.3. Rewitalizacja obiektów zabytkowych Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13572 — Poz. 2355

a) Kontynuacja rozpoczêtych w poprzednich latach prac c) nawi¹zanie wspó³pracy z w³aœcicielami budynków browa- zmierzaj¹cych do renowacji Parku Miejskiego (podwor- rów i terenów pobrowarnych w celu ustalenia mo¿liwoœci skiego) w Grodzisku Wielkopolskim (W ramach wczeœniej i zasad ich udostêpnienia podjêtych prac w latach 2002-2004, przeznaczono 400.000 d) podjêcie wspó³pracy z instytucjami wprowadzaj¹cymi z³otych na zabezpieczenie budynku dawnego dworu, obec- dodatkowe oznakowania obiektów zabytkowych na dro- nie Muzeum Ziemi Grodziskiej oraz systematyczny remont gach wojewódzkich, powiatowych i gminnych w celu parku). W latach 2008-2011 przewiduje siê rozpisanie u³atwienia dojazdu do tych obiektów. konkursu na projekt rewitalizacji Parku Miejskiego i reali- zacjê przyjêtych za³o¿eñ. 6.1.5. Edukacja i promocja zabytków miasta i gminy Grodzisk Wielkopolski: b) Podjêcie dzia³añ zmierzaj¹cych docelowo do rewitalizacji grodziskich rynków i ³¹cz¹cej je ulicy Szerokiej (zagospo- a) systematyczne zbieranie materia³ów archiwalnych (zdjê- darowanie wolnych dzia³ek, projektów kolorystyki elewa- cia, mapy, pocztówki i inne teksty o znaczeniu historycz- cji, projektów posadzek, mo¿liwoœci wprowadzenia ma³ej nym) dotycz¹cych zabytków miasta i gminy Grodzisk architektury zwi¹zanej z wod¹) oraz do rewitalizacji tere- Wielkopolski. Zadanie to zostanie powierzone Muzeum nów pobrowarnych. W tym celu planuje siê nawi¹zanie Ziemi Grodziskiej. wspó³pracy z Wydzia³em Architektury Politechniki Po- b) publikacja folderu z informacjami o najwa¿niejszych za- znañskiej w zakresie organizacji warsztatów koncepcyj- bytkach miasta i gminy Grodzisk Wielkopolski oraz za³o- nych dla studentów na terenie miasta i gminy. ¿enie odpowiedniej strony internetowej zwi¹zanej z t¹ c) Podjêcie dzia³añ w zakresie utrzymania i odnowy istniej¹- problematyk¹. cych we wsi Albertowsko zagród i za³o¿eñ przestrzennych c) prezentacja historii miasta i gminy, najwa¿niejszych obiek- „wsi holenderskiej”. Przewiduje siê: tów zabytkowych oraz problematyki opieki nad zabytkami - przeprowadzenie ca³kowitej inwentaryzacji za³o¿enia na ³amach prasy (lokalne wydanie G³osu Wielkopolskiego, ruralistycznego - opracowanie kart ewidencyjnych z Prosto z Ratusza, Nasz dzieñ po dniu, Dzieñ nowotomy- dokumentacj¹ fotograficzn¹ skogrodziski) - opracowanie szczegó³owych planów (odnosz¹cych siê d) wprowadzenie tematyki ochrony dóbr kultury, historii zarówno do zachowanych uk³adów zabudowy, staro- regionu i opieki nad zabytkami do zajêæ szkolnych na drzewu, zadrzewieñ œródpolnych oraz uk³adu cieków lekcjach historii i wychowawczych, we wspó³pracy szkó³ wodnych) prowadz¹ce docelowo do rewitalizacji za³o- z Muzeum Ziemi Grodziskiej ¿enia e) wprowadzenie ró¿nych form prezentacji tematyki zwi¹za- - w³¹czenie terenu wsi Albertowsko jako jednego z nej z zabytkami podczas „Dni Grodziska” elementów obrazuj¹cych ró¿norodnoœæ kultur do gmin- f) wykorzystanie œcie¿ki turystyczno - edukacyjnej do pro- nego szlaku turystyczno-edukacyjnego. mocji znajduj¹cych siê na niej obiektów zabytkowych. - nawi¹zanie wspó³pracy z gminami, na których znaj- 6.1.6. Opieka nad nieczynnymi cmentarzami i miejscami duj¹ siê wsie holenderskie (np. Nowy Tomyœl) w pamiêci narodowej. zakresie wymiany doœwiadczeñ, wypracowania wspól- nych metod dzia³ania, utworzenia wspólnych szlaków Przewiduje siê przeprowadzenie inwentaryzacji nieczyn- turystyczno - dydaktycznych. nych cmentarzy poewangelickich oraz miejsc pamiêci naro- dowej. Sporz¹dzenie aktualnej dokumentacji fotograficznej i 6.1.4. Œcie¿ki i szlaki edukacyjno-turystyczne opisowej, a na dalszym etapie podjêcie dzia³añ zmierzaj¹cych a) Utworzenie na terenie Grodziska œcie¿ki turystyczno - do oczyszczenia z œmieci i samosiewów oraz ogrodzenia (w edukacyjnej, informuj¹cej o przesz³oœci miasta i jego miarê mo¿liwoœci) ich terenu i oznakowania przez umieszcze- zabytkach wraz z oznakowaniem najwa¿niejszych obiek- nie tablic informacyjnych. Docelowo planuje siê w³¹czenie tów (starego i nowego rynku, obiektów sakralnych, bu- niektórych obiektów (np. cmentarz w K¹kolewie) jako elemen- dynków u¿ytecznoœci publicznej, obiektów przemys³owych, tów obrazuj¹cych ró¿norodnoœæ kultur zwi¹zanych z miastem kamienic i domów mieszkalnych). Przewiduje siê wykona- i gmin¹ - w projektowany szlak turystyczno - dydaktyczny. nie tablic informacyjnych na terenie miasta, które zostan¹ Zadanie to planuje siê we wspó³pracy z placówkami oœwia- umieszczone przy poszczególnych obiektach w porozu- towymi gminy oraz zarz¹dcami obszarów leœnych znajduj¹- mieniu z ich w³aœcicielami. cych siê w gminie. b) Utworzenie na terenie miasta i gminy szlaku turystyczno 6.1.7. Kontakty z w³aœcicielami obiektów zabytkowych - edukacyjnego (podkreœlaj¹cego wielokulturowoœæ gmi- a) wspieranie poczynañ w³aœcicieli obiektów zabytkowych ny) prowadz¹cego od parku miejskiego (podworskiego) w przy dzia³aniach zwi¹zanych z w³aœciwym utrzymaniem i Grodzisku Wielkopolskim, wzd³u¿ cieku wodnego w kie- u¿ytkowaniem obiektów runku wsi Zdrój, K¹kolewo i Albertowsko. Przewiduje siê wykonanie tablic informacyjnych na trasie szlaku, które b) ustalenie z w³aœcicielami obiektów mo¿liwoœci i zasad ich zostan¹ umieszczone przy obiektach zabytkowych w po- udostêpniania rozumieniu z ich w³aœcicielami. Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13573 — Poz. 2355

c) informowanie w³aœcicieli obiektów zabytkowych o mo¿li- f) ustalenie z w³aœcicielami niektórych obiektów zabytko- woœciach pozyskania œrodków na odnowê zabytków wych mo¿liwoœci i zasad ich udostêpniania. d) merytoryczna pomoc w³aœcicielom zabytków w tworzeniu 6.2. Terminarz realizacji zadañ i potencjalne Ÿród³a finan- wniosków aplikacyjnych o œrodki na odnowê zabytków sowania e) wypracowanie zasad wprowadzenie ulg podatkowych

5 Ã = Ã 3 Ã Ã Ã  Ã3 Ã Ã Ã Ã Ã Ã: Ã Ã % Ã Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã* Ã Ã  Ã, Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã Ã : Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã3 Ã Ã Ã Ã Ã* Ã Ã % Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã: Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã Ã2 ÃÃ Ã Ã Ã* Ã: Ã Ã Ã Ã Ã  Ã Ã  Ã2 Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã 6 Ã Ã* Ã: Ã Ã  Ã2 Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã: Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã. Ã Ã Ã Ã Ã Ã: Ã Ã % Ã Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã, Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã Ã : Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã3 Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã8 Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã* Ã Ã Ã Ã Ã  Ã3 Ã Ã Ã Ã Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã: Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã2 Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã$ Ã3 Ã Ã Ã Ã Ã Ã  Ã: Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã* Ã: Ã Ã Ã Ã  Ã) Ã2 Ã Ã Ã ÃÃ Ã Ã  Ã3 Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã Ã* Ã: Ã Ã* Ã Ã Ã  Ã: Ã Ã ÃÃ Ã Ã Ã* Ã % Ã ÃÃ Ã Ã Ã Ã Ã : Ã Ã Ã  Ã2 Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã : Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã Ã ÃÃ Ã Ã

6.3. Sporz¹dzenie wykazu stanowisk archeologicznych do - K¹kolewo, stan. 23, AZP 55-21/16 - osada spo³ecznoœci rejestru zabytków. kultury ³u¿yckiej 6.3.1. Stanowiska archeologiczne wytypowane do wpisu - K¹kolewo, stan. 7, AZP 56-21/36 - osada z okresu wp³y- do rejestru zabytków2: wów rzymskich - Albertowsko, stan. 17, AZP 55-21/37 - osada wielokulturo- - WoŸniki, stan. 6, AZP 55-23/90 - grodzisko wczesnoœre- wa dniowieczne - K¹kolewo, stan. 17, AZP 55-21/4 - osada wielokulturowa - Grodzisk Wielkopolski, stan. 3, AZP 56-21/7 - cmentarzy- sko z epoki br¹zu - K¹kolewo, stan. 22, AZP 55-21/10 - osada z okresu wp³y- wów rzymskich - Gr¹blewo, stan. 19, AZP 56-23/109 - osada wielokulturowa Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13574 — Poz. 2355

- Borzys³aw, stan. 17, AZP 56-23/34 - osada z okresu wp³y- 6.4. Okreœlenie zasobów, które mo¿na wykorzystaæ dla wów rzymskich tworzenia np. tras turystycznych, œcie¿ek dydaktycznych, or- ganizacji festynów (g³ównie dotyczy to przestrzeni zabytko- - Borzys³aw, stan. 6, AZP 57-23/13 - osada wielokulturowa wych zespo³ów budowlanych, parków i stanowisk archeolo- - Borzys³aw, stan. 9, AZP 57-23/16 — osada z okresu wp³y- gicznych o w³asnej formie krajobrazowej). wów rzymskich Spoœród rejestrowanych w obrêbie gminy Grodzisk Wiel- W przypadku ka¿dego z wymienionych stanowisk koniecz- kopolski stanowisk archeologicznych, uwagê zwraca obiekt o ne jest przeprowadzenie szczegó³owej inwentaryzacji mate- w³asnej formie terenowej - grodzisko wczesnoœredniowieczne ria³u archeologicznego na powierzchni oraz wykonanie badañ z WoŸnik, stan. stan. 6 (AZP 55-23/90), usytuowane na cyplu weryfikacyjno - sonda¿owych w celu sprecyzowania ich zasiê- wcinaj¹cym siê w lewobrze¿n¹ dolinê rzeki Mogilnicy. Nale¿y gu. wykorzystaæ jego walory historyczno-kulturowe i uwzglêdniæ w dzia³aniach planistycznych, dotycz¹cych koncepcji szlaków Ostateczne decyzje zwi¹zane z wyborem stanowisk arche- turystyki pieszej i rowerowej. ologicznych przeznaczonych do wpisu do rejestru zabytków z terenu gminy, bêd¹ mog³y byæ podjête po drugim etapie 7. Instrumentarium realizacji gminnego programu opie- rozpoznania powierzchniowego w ramach Archeologicznego ki nad zabytkami. Zdjêcia Polski. 7.1. Gmina w odniesieniu do niektórych obiektów wpisa- 6.3.2. Stanowiska archeologiczne wytypowane do badañ nych do rejestru zabytków lub znajduj¹cych siê w gminnej weryfikacyjno - sonda¿owych: ewidencji zabytków planuje wprowadzenie ulg podatkowych dla ich w³aœcicieli, warunkowane podjêciem dzia³añ zmierza- - Albertowsko, stan. 7, AZP 55-21/27 - osada wielokulturo- j¹cych do zabezpieczenia lub rewitalizacji tych obiektów. wa 7.2. Nawi¹zanie wspó³pracy z Wydzia³em Architektury - Albertowsko, stan. 8, AZP 55-21/28 - osada wielokulturo- Politechniki Poznañskiej, z zarz¹dcami obszarów leœnych znaj- wa duj¹cych siê na obszarze gminy Grodzisk Wielkopolski, w³a- - Albertowsko, stan. 15, AZP 55-21/37 - osada wielokulturo- œcicielami obiektów zabytkowych, oraz z instytucjami wpro- wa wadzaj¹cymi oznakowania obiektów na drogach w celu reali- zacji za³o¿eñ gminnego programu opieki nad zabytkami. - Sworzyce, stan. 10, AZP 55-21/54 - osada wielokulturowa 7.3. Utworzenie zarz¹dzeniem Burmistrza, w ramach orga- - Gr¹blewo, stan, 2, AZP 55-22/111 - osada wielokulturowa nizacyjnych Urzêdu Miasta i Gminy Grodzisk Wielkopolski - Gr¹blewo, stan. 19, AZP 55-22/118 - osada wielokulturowa oraz podleg³ych jednostek samorz¹dowych (muzeum, biblio- teka, szko³y), Zespo³u Koordynuj¹cego pracami realizuj¹cymi - K¹kolewo, stan. 10, AZP 56-21/74 - osada z okresu wp³y- poszczególne zadania wynikaj¹ce z ustaleñ Programu opieki wów rzymskich nad zabytkami. G³ównym koordynatorem Zespo³u bêdzie - Grodzisk Wielkopolski, stan. 4, AZP 56-21/8 - cmentarzy- Sekretarz Miasta i Gminy. sko kultury przeworskiej 8. Monitoring dzia³ania gminnego programu opieki nad - Ptaszkowo, stan. 25, AZP 56-21/67 - osada wielokulturowa zabytkami. - Ptaszkowo, stan. 28, AZP 56-21/70 - osada spo³ecznoœci Proces osi¹gania celów Programu opieki nad zabytkami kultury ³u¿yckiej bêdzie monitorowany przez Zespó³ Koordynuj¹cy, poprzez analizê stopnia ich realizacji. Bêdzie ona obejmowa³a: - Gr¹blewo, stan. 20, AZP 55-22/110 - osada wczesnoœre- dniowieczna a) bie¿¹cy monitoring (przynajmniej raz do roku) gminnej ewidencji zabytków, uwzglêdniaj¹cy informacje o stanie - Snowidowo, stan. 5, AZP 56-23/112 - osada wielokulturo- zachowania obiektów, zmianach lokalizacyjnych, zmia- wa nach stosunków w³asnoœciowych. - Snowidowo, stan. 6, AZP 56-23/113 - osada wielokulturo- b) ocenê zawansowania prac zwi¹zanych z rewitalizacj¹ wa, obiektów zabytkowych - WoŸniki, stan. 10, AZP 56-23/1 18 - osada z okresu wp³y- c) ocenê realizacji programu wdra¿ania tras turystyczno - wów rzymskich edukacyjnych na terenie gminy - Borzys³aw, stan. 17, AZP 56-23/34 - osada wielokulturowa d) ocenê realizacji programu edukacji i promocji zabytków Badania weryfikacyjno - sonda¿owe na wyszczególnio- e) ocenê kontaktów z w³aœcicielami obiektów, w zakresie nych powy¿ej stanowiskach nale¿y przeprowadziæ w celu dzia³añ zmierzaj¹cych do rewitalizacji obiektów zabytko- rozpoznania ich zawartoœci kulturowej oraz okreœlenia ich wych jednoznacznej funkcji. Rozpoznanie pozwoli na zaklasyfikowa- nie stanowisk do wpisu do rejestru zabytków lub wytypowa- Analiza ta bêdzie dokonywana ka¿dorazowo przez Burmi- nie obiektów do badañ ratowniczych. strza Miasta i Gminy po up³ywie 2 lat funkcjonowania Progra- mu i zakoñczona raportem Burmistrza przedk³adanym Radzie Dziennik Urzêdowy Województwa Wielkopolskiego Nr 128 — 13575 — Poz. 2355, 2356

Miasta i Gminy. W miarê rozwoju systemu monitorowania 2wykorzystano dane ujête w raporcie o stanie zabytków w przewiduje siê weryfikacjê sposobu tej¿e oceny. gminie Grodzisk Wielkopolski (2004 r.), sporz¹dzonym przez Justynê Paw³owicz, Rafa³a Plebañskiego, Miros³awê Dernogê i Andrzeja Korpika. 1Dane wg „Raportu o stanie zabytków i za³o¿eñ programu ochrony zabytków w województwie wielkopolskim”

2356

UCHWA£A Nr XXII/164/2008 RADY MIEJSKIEJ W GRODZISKU WIELKOPOLSKIM

z dnia 28 maja 2008 r.

w sprawie okreœlenia warunków i trybu wspierania finansowego rozwoju sportu kwalifikowanego na terenie Gminy Grodzisk Wielkopolski

Na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku 1) sporcie kwalifikowanym - nale¿y przez to rozumieæ okre- o sporcie kwalifikowanym (Dz.U. Nr 15 poz. 1298; z 2006 r. Nr œlon¹ w art. 3 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 29 listopada 2005 64, poz. 448 i Nr 136, poz. 970; z 2007 r. Nr 171, poz. 1208) r. o sporcie kwalifikowanym (Dz.U. Nr 15, poz. 1298; z oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 i art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca póŸniejszymi zmianami) formê aktywnoœci ludzkiej zwi¹- 1990 roku o samorz¹dzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, zan¹ z uczestnictwem we wspó³zawodnictwie sportowym, poz. 1591; z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, jako indywidualnej lub zbiorowej rywalizacji osób zmie- poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806; z 2003 r. Nr rzaj¹cych do uzyskania w³aœciwych dla danej dyscypliny 80, poz. 717, Nr 162, poz. 1568; z 2004 r. Nr 102, poz. 1055 i sportu rezultatów, stanowi¹cej wspó³zawodnictwo organi- Nr 116, poz. 1203; z 2005 r. Nr 172 poz. 1441; Nr 175, poz. 1457 zowane lub prowadzone w tej dyscyplinie sportu przez z 2006 r. Nr 17 poz. 128, Nr 181, poz. 1337; z 2007 r. Nr 48, polski zwi¹zek sportowy lub podmiot dzia³aj¹cy z jego poz. 327, Nr 138, poz. 974 i Nr 173, poz. 1218) - Rada Miejska upowa¿nienia; w Grodzisku Wielkopolskim, po zapoznaniu siê z opini¹ 2) klubie sportowym - nale¿y przez to rozumieæ prowadz¹c¹ Gminnej Rady Sportu, uchwala, co nastêpuje: dzia³alnoœæ w zakresie sportu kwalifikowanego osobê prawn¹ utworzon¹ na podstawie odrêbnych przepisów, w Rozdzia³ I tym uczniowski klub sportowy, albo prowadz¹c¹ tak¹ dzia³alnoœæ osobê fizyczn¹ bêd¹c¹ przedsiêbiorc¹ w rozu- Przepisy ogólne mieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobo- dzie dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. §1. 1. Niniejsza uchwa³a reguluje warunki i tryb udziela- 1095; z póŸniejszymi zmianami); nia przez Gminê Grodzisk Wielkopolski wsparcia finansowego w formie dotacji celowych na przedsiêwziêcia z zakresu roz- 3) dotacji - nale¿y przez to rozumieæ udzielone klubowi woju sportu kwalifikowanego. sportowemu, na warunkach i trybie przewidzianym w mniejszej uchwale wsparcie finansowe w formie dotacji 2. Przepisów niniejszej uchwa³y nie stosuje do dotacji na celowej z art. 106 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca sfinansowanie lub dofinansowania celu publicznego zwi¹za- 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104; nego z zadaniami Gminy Grodzisk Wielkopolski z zakresu z póŸn. zm.), która jest przeznaczona na sfinansowanie lub kultury fizycznej, udzielanych z bud¿etu gminy na zasadach i dofinansowanie projektu s³u¿¹cego rozwojowi sportu w trybie okreœlonych w art. 176 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 kwalifikowanego na terenie Gminy Grodzisk Wlkp.; r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104; z póŸniej- szymi zmianami). 4) projekcie - nale¿y przez to rozumieæ przedsiêwziêcie reali- zowane przez klub sportowy, stanowi¹ce wydatki bie¿¹ce §2. Ilekroæ w niniejszej uchwale jest mowa o: lub maj¹tkowe tego klubu, które w sposób bezpoœredni