Elektronik, Styczeń 2015

styczeń Wywiad miesiąca: Andrzej Talarek, prezes zarządu 1/2015 10,00zł (w tym 5%VAT) ﬁ rmy InterPhone Service – str. 20 ISSN -1248-4030 INDEKS 340 731 www.elektronikaB2B.pl MAGAZYNElektronik ELEKTRONIKI PROFESJONALNEJ Narzędzia i zestawy startowe dla mikrokontrolerów, oprogramowanie EDA Zestawy projektowe, narzędzia dla konstruk- torów, płytki ewaluacyjne, starter-kity oraz oprogramowanie to produkty, które stały się niezbędne i bardzo popularne. Większość premier rynkowych w zakresie złożonych układów Coraz więcej scalonych wspomagana jest pojawieniem się zestawu projektowego bazującego na tym chipie, urządzeń demonstrującego możliwości i ułatwiającego komercyjnych stworzenie aplikacji. W zakresie mikrokontro- bazuje na lerów takie zestawy nierzadko są gotowymi sys- projektach temami, wyposażonymi w wyświetlacz, układy open source peryferyjne, złącza i zasilanie, dzięki czemu nie tylko są one pomocą dla projektantów, ale moż- cesów krajowy rynek narzędzi projektowych Liczba urządzeń komercyj- na je traktować jako gotowe do użycia rozwią- rozwija się w szybkim tempie wraz z rosnącą nych i sprzętu elektronicz- zanie hardware’owe. W konsekwencji tych pro- liczbą mikrokontrolerów. Patrz str. 24 nego opartego na projektach typu open source, w tym także płytek drukowanych, Sposoby pomiaru prądu pobieranego szybko rośnie. Przyczyną jest łatwość implementacji takich z zasilaczy projektów, poprawa wydaj- Zasilacz i obwody dystrybucji energii są bar- ności i funkcjonalności ba- dzo ważnymi podzespołami każdego urządze- zujących na nich konstrukcji nia elektronicznego. Jeśli ulegną uszkodzeniu, oraz skrócenie czasu wejścia część lub całość systemu przestaje działać, a na- na rynek. wet może ulec zniszczeniu. Elementy zasilaczy Patrz str. 18 często są poddawane prądowym przetężeniom i rozmaitym zaburzeniom powstającym w sie- W numerze: ci w sieci elektroenergetycznej, przekształtni- Jak wbudowywanie kach, przetwornikach DC/DC, UPS-ach, wywo- podzespołów zmienia ływanym przełączaniem obciążeń reaktancyj- technikę montażu PCB? .... 62 nych itp. W celu osiągnięcia wysokiej niezawod- Codebender – programowanie Arduino ności potrzebna jest znajomość stanu zasilacza, jego podzespołach. W artykule pokazujemy, jak w przeglądarce ...... 44 czyli dostęp do informacji o wielkości prądów, efektywnie zrealizować obwody pomiaru prądu napięć i wydzielanej mocy w najważniejszych dla wielu wariantów układowych. Patrz str. 53

Rynek dystrybucji w Europie

Nak ł ad 10600 egz. wzrósł o 6–7% – str. 13 Elektronik ● www.elektronikaB2B.pl ● numer 212 styczeń 2015 r. ● Narzędzia i zestawy startowe dla mikrokontrolerów, oprogramowanie EDA – liczne nowości napędzają rynek Elektronik ● www.elektronikaB2B.pl ● numer 212 styczeń 2015 r. ● Narzędzia i zestawy startowe dla mikrokontrolerów, oprogramowanie EDA – liczne nowości napędzają rynek

Od redakcji Noszona elektronika przyda się wszystkim

Patrząc na reklamy sklepów z elektroniką, jakich wiele pojawia się na począt- ku grudnia nietrudno dostrzec, że kołem zamachowym elektroniki konsumenckiej są dzisiaj smartfony i tablety. Każdy większy producent ma je w ofercie, a ponieważ w praktyce wszystkie są do siebie podobne, konkurencja cenowa powoduje, że rynek na takie produkty szybko traci chłonność. Pytanie, co stanie się kolejnym przebo- jem rynkowym elektroniki, z pewnością można więc uznać już za aktualne i ważne. Wczytując się w to, co działo się na konferencji ARM Wearables Week, można przy- puszczać, że z dużym prawdopodobieństwem będzie to tzw. elektronika noszona (wearable), a więc taką którą ma się na sobie, jak bransoletka lub zegarek. Aktualnie światowy rynek takich produktów wynosi około 6 mld dolarów, w czym zawierają się głównie inteligentne zegarki rozszerzające możliwości smartfonów. Niemniej prognozy IHS mówią o 33 mld dol. obrotów w tym segmencie w 2019 roku, co sugeruje, że na zegarkach się z pewnością nie skończy. Za najbardziej perspekty- wiczne obszary rozwoju tego sektora uznaje się elektronikę informacyjno-rozrywko- wą i medyczną. Plany zakładają obłożenie wielu miejsc naszego ciała (głowa, pierś, ręka) sensorami po to, aby monitorować stan zdrowia oraz małymi wyświetlacza- mi, głośnikami i mikrofonami, aby dostarczać informacji i szeroko rozumianej roz- rywki. Aplikacje medyczne kierowane będą głównie do osób starszych oraz tych, którzy uprawiają sport po to, aby monitorować ciśnienie krwi, poziom glukozy, tęt- no, temperaturę, a nawet automatycznie wzywać pomoc, gdyby osoba nosząca czujnik przewróciła się lub straciła przytomność. Ten obszar aplikacyjny będzie chyba najważniejszy, bo sprzęt medyczny jest zwykle wyraźnie droższy, a więc zapewnia lepsze przychody od konsumenckich gadżetów oraz trafi a głównie do osób w pode- szłym wieku. Ta grupa w znikomym stopniu kupuje najnowsze smartfony i tablety, dlatego stworzenie grupy produktów skierowanych właśnie pod ich potrzeby ma zdaniem analityków IHS dać możliwość osiągnięcia znacznych przychodów, do tej pory niedostępnych. Z kolei produkty „noszone” z sektora informacyjno-rozrywko- wego mają szansę trafi ć do osób młodych, aktywnych i interesujących się nowościa- mi. Dla nich będą to użyteczne gadżety, często uzupełniające i dopełniające smartfony i inny posiadany już sprzęt. Mimo wielu działań marketingowych i dopiero rodzącego się rynku o sporym po- tencjale, z pewnością dalekiego od nasycenia, na razie sprzedaż elektroniki noszonej idzie opornie. Badania pokazują, że wiele osób, które skusiło się elektronikę noszo- ną zwykle korzysta z niej nie dłużej niż pół roku. Po tym okresie przychodzi zmę- czenie ciągłym ładowaniem, ograniczoną funkcjonalnością i niedopracowaniem wy- magającym od użytkownika ciągłego nadzoru (baterii, transmisji). Większość z takich gadżetów trafi a wtedy na dno szufl ady, bo okazuje się, że korzyści jest niewiele, a obowiązków dużo. Z uwagi na takie ograniczenia rynek elektroniki noszonej będzie wymagał wielu nowych technologii, które przede wszystkim muszą uwolnić od problemów z zasilaniem. Bez tego nie ma szans na rozwój, stąd wielkie fi rmy szykują sporo premier. Przykładem może być Intel, który zamierza ostro wejść na rynek elektroniki noszonej proponując do niej nowe procesory o nazwie Quark oraz zmodernizowane znane układy z rodziny Core, które będą produkowane w technologiach 10 nm już w 2015 roku i 7 nm dwa lata później. Zdaniem Intela nowe technologie pozwolą zaoferować procesory o wydajności obecnego Core i7 pobierające 5 W TDP, a więc aż 15-krotnie mniej niż teraz. Intel zawsze powtarzał, że będzie się bronił za pomocą przeło- mowych nowości i chyba właśnie zamierza przystąpić do zdecydowanego działania. Mimo, że elektronika noszona wydaje się z punktu widzenia elektroniki specja- listycznej czymś odległym, wiele rozwiązań, jakie zostaną tam wypracowane szybko trafi też do sprzętu profesjonalnego. Z technologicznego starcia Intela i ARM-a oraz aplikacji elektroniki noszonej my jako branża profesjonalna możemy tylko zy- Prenumerata? skać i to bardzo dużo. Naprawdę warto! Robert Magdziak

4 Styczeń 2015 Elektronik

W numerze

24 13 Narzędzia i zestawy startowe DMASS zapowiedziało wzrost rynku dla mikrokontrolerów, oprogramowanie dystrybucji w 2014 r. w Europie o 6–7% EDA – liczne nowości napędzają rynek Rynek dystrybucji półprzewodników w Europie w 2014 r. wzrośnie Zestawy projektowe, narzędzia dla konstruktorów, płytki ewalu- o 6 do 7% w skali roku, zapowiedziało branżowe stowarzyszenie acyjne, starter-kity oraz oprogramowanie to produkty, które stały dystrybutorów i producentów DMASS. Zdrowy wzrost w 2014 r. się niezbędne i bardzo popularne. Przyglądamy się tym produktom, nastąpił po dwóch trudnych latach. Suma zyskana z dystrybucji analizując wszystkie ważne zjawiska i trendy kształtujące rynek. w całym roku ma być niewiele niższa niż w rekordowym roku 2011.

OD REDAKCJI 4 Noszona elektronika przyda się wszystkim

GOSPODARKA 8 Aktualności 13 DMASS zapowiedziało wzrost rynku dystrybucji w 2014 r. w Europie o 6–7% 53 16 Rynek pracy inżynierów w 2014 roku – porównaj swoje zarobki z tym Sposoby pomiaru prądu pobieranego jak płacą w USA z zasilaczy Zasilacz i obwody dystrybucji energii zasilającej jest bardzo waż- 18 Coraz więcej urządzeń komercyjnych nym podzespołem każdego urządzenia elektronicznego. W artyku- bazuje na projektach open source le pokazujemy jak efektywnie zrealizować obwody pomiaru prądu dla wielu wariantów układowych. 23 Światowy rynek mikrofonów MEMS czeka duży wzrost

WYWIAD MIESIĄCA 20 Zwiększamy potencjał produkcyjny firmy o dwie nowe hale i szukamy nowych zleceń zagranicznych, mówi Andrzej Talarek, prezes zarządu firmy InterPhone Service

RAPORT 62 24 Narzędzia i zestawy startowe dla mikrokontrolerów, oprogramowanie Jak wbudowywanie podzespołów zmienia EDA – liczne nowości napędzają rynek technikę montażu PCB? Rozszerzenie funkcjonalności urządzeń elektronicznych przy zacho- DODAJ DO ULUBIONYCH waniu ich kompaktowości wymaga zastosowania niestandardowych metod, pozwalających większą liczbę komponentów zamontować na mniejszej powierzchni. Przykład to wbudowywanie podzespo- 44 Codebender – programowanie Arduino łów w strukturę płytki drukowanej. w przeglądarce

6 Styczeń 2015 Elektronik 16 Rynek pracy inżynierów w 2014 roku – porównaj swoje zarobki z tym jak płacą w USA Z przeprowadzonej ankiety wśród inżynierów w USA na temat wynagrodzeń i satysfakcji z pracy wynika, że generalnie przewa- żają nastroje optymistyczne. Amerykańscy inżynierowie w więk- szości uważają, że są opłacani uczciwie, są zadowoleni z zajmowanych stanowisk, a wykonywana praca spełnia ich oczekiwana.

TECHNIKA 46 Pomiar wielkości nieelektrycznych – mierniki temperatury i wilgotności 48 Postęp w wyświetlaczach OLED na przykładzie firmy Winstar 50 Co nowego w programie Altium Designer 15? 53 Sposoby pomiaru prądu pobieranego z zasilaczy 60 Uruchomienie własnej linii produkcyjnej nigdy nie było tak proste 62 Jak wbudowywanie podzespołów zmienia technikę montażu PCB? 64 Oscyloskopy klasy popularnej z pojemnościowym ekranem dotykowym i wyzwalaniem Zone Trigger

NOWE PODZESPOŁY 67 Aparatura pomiarowa 72 – Optoelektronika 72 – Komunikacja 75 – Podzespoły czynne 78 – Mikrokontrolery 80 – Elementy pasywne 83 – Moduły i komputery 85 – Sprzęt i narzędzia 85 – Przetworniki i sensory 90 – Układy zasilania 95 – Elementy elektromechaniczne Aktualności

EAE Elektronik doceniony za warunki pracy Farnell element14 nawiązuje współpracę W cyklicznym konkursie pod nazwą „Pracodawca – organi- z firmą Altium zator pracy bezpiecznej” Państwowej Inspekcji Pracy fi rma EAE Na zakończonych niedawno targach Electronica w Mona- Elektronik zwyciężyła w kategorii podkarpackich zakładów pra- chium Farnell element14 – katalogowy dostawca podze- cy, z liczbą zatrudnionych do 50 osób. Konkurs promuje najlep- społów elektronicznych i komponentów automatyki, poin- sze praktyki w zakresie poprawy bezpieczeństwa oraz dopingu- formował, że podpisał globalną umowę dystrybucyjną z fi r- je pracodawców do eliminacji zagrożeń w zakładach pracy. Jego mą Altium, producentem m.in. znanego i cenionego na ryn- laureatami zostają pracodawcy dbający o systematyczną popra- ku oprogramowania wę BHP i przestrzeganie prawa pracy. EAE Elektronik ma na EDA do projekto- swoim koncie już niejedno wyróżnienie, w tym zdobytą nie- wania elektroniki. dawno Podkarpacką Nagrodę Gospodarczą. Firma bierze udział Farnell będzie sprze- w wielu prestiżowych konkursach, takich jak Przedsiębiorstwo dawał oprogramo- Fair Play, Lider Biznesu Podkarpackiego Trójmiasta i innych. wanie Circuit Studio PCB o funkcjonalno- ści komplementarnej do programu Eagle, popularnego budże- towego oprogramowania do projektowania płytek drukowanych. W ten sposób w ofercie Farnella będą dwa pakiety: pod- stawowy (Eagle) i bardziej zaawansowany Circuit Studio PCB, które będzie można niedługo pobrać i kupić online z witryny element14 Design Center. Co więcej, użytkownicy Eagle będą mogli dokonać upgrade'u posiadanej licencji Eagle na program o większych możliwościach. Circuit Studio PCB będzie dostępny na początku 2015 roku. Współpraca Farnella z Altium to z pewnością śmiały krok biznesowy wytyczający kierunek rozwoju dla całej reszty dys- trybutorów katalogowych, z których każda fi rma ma jakieś Paweł Patała, prezes EAE Elektronik oprogramowanie do tworzenia PCB. Jest to też kolejna próba coraz większej integracji procesu projektowania z zaopatrze- niem i zacieśniania kontaktów między dostawcą komponen- Conrad współpracuje z firmą Flir tów a inżynierem projektantem. Conrad Business Supplies nawiązał współpracę z fi rmą Flir Systems, znanym producentem aparatury pomiarowej głów- nie do bezkontaktowego pomiaru temperatury, pomiaru wil- Radmor dostarczy środki łączności gotności a także multimetrów i mierników cęgowych. Produkty do Bangladeszu FLIR znajdują zastosowanie w wielu różnych branżach i sekto- Radmor podpisał kontrakt z Republiką Bangladeszu na rach, m.in. w elektryce i mechanice oraz diagnostyce budynków. dostawę środków łączności. Dotyczy on 188 radiostacji oso- Firma dysponuje 50-letnim doświadczeniem w projektowaniu bistych R35010 wraz z akcesoriami oraz 800 odbiorników i opracowywaniu narzędzi, które łączą zaawansowaną techno- GPS. Dostarczone radiostacje i odbiorniki GPS są jednymi logię z solidnością, co pozwala je stosować w najbardziej wyma- z elementów podstawowego wyposażenia żołnierzy uczest- gających i nieprzewidywalnych warunkach. niczących w misjach pokojowych prowadzonych pod egidą

Liczniki elektroniczne szansą na załatanie dziury po rynku rosyjskim Z uwagi na sytuację polityczną rosyjski rynek nie jest już mo- torem napędzającym obroty takich ﬁ rm, jak Apator, Aplisens czy Sonel. Spadki sprzedaży w tamtym rejonie sięgnęły w trze- cim kwartale 2014 nawet 40% w przypadku Sonela. Spółki te szukają intensywnie nowych ryn- ków zbytu, które pomogą zrów- noważyć słabnący popyt wśród rosyjskich klientów. W pierwszej połowie 2014 r. ta taktyka poskutkowała, ale nie wiadomo, jak będzie dalej, bo sytuacja na wschodzie jest bowiem wciąż mocno nieprzewidywal- Organizacji Narodów Zjednoczonych. W ramach współpracy na. Jednym z obszarów, gdzie z Centralną Składnicą Uzbrojenia (Central Ordnance Depot) mogą pojawić się wzrosty, są nadchodzące przetargi na dostawy Radmor w listopadzie przeprowadził w Dhace szkolenie z ob- elektronicznych liczników energii elektrycznej, będących pierw- sługi i serwisowania radiostacji oraz obsługi odbiorników szym etapem w rozwoju rynku smartmeteringu. GPS (patrz zdjęcie).

8 Styczeń 2015 Elektronik Czy Twój projekt wymaga wydajnego 32-bitowego mikrokontrolera z dużą pamięcią wewnętrzną, zwartego kodu? Układy PIC32MZ zapewniają wydajność 330 DMIPS i 654 CoreMarks™

Nowe 32-bitowe mikrokontrolery PIC32MZ ﬁ rmy Microchip zapewniają wysoką wydajność przetwarzania oraz o 30% lepszą gęstość kodu. Układy DOSTĘPNE NARZĘDZIA zawierają do 2 MB pamięci Flash typu dual-panel z funkcją live update i PROJEKTOWE: 512 KB RAM. Ŷ Kluczowe zestawy startowe Rodzina 32-bitowych mikrokontrolerów PIC32MZ Embedded Connectivity (EC) PIC32MZ EC dzięki dużej wydajności, wysokiej gęstości kodu, a także wyjątkowo dużej ilości Ŷ Płytka Multimedia Expansion wbudowanej pamięci i zaawansowanym układom peryferyjnym, stanowi przełom Board II w funkcjonalności i wydajności zaawansowanych układów embedded. Ŷ Moduł plug-in dla Explorer 16 Maksymalnie 2 MB pamięci Flash typu dual-panel i 512 KB RAM zapewniają, PIC32MZ2048EC że układy PIC32MZ dysponują 4x większą wbudowaną pamięcią niż w innych mikrokontrolerach PIC®, z dodatkowo zaimplementowanym mechanizmem ochrony danych podczas procesu uaktualnienia. Są to także pierwsze mikrokontrolery PIC wykorzystujące rdzeń MIPS microAptiv™ z 159 nowymi rozkazami DSP, pozwalającymi na wykonywanie algorytmów przetwarzających sygnały cyfrowe w do 75% mniejszej liczbie cykli niż w rodzinie układów PIC32MX. Zaawansowane możliwości komunikacyjne zapewniają Hi-Speed USB, 10/100 Ethernet i dwa moduły CAN 2.0b, a także wiele interfejsów UART, SPI/I2S i I2C. Opcjonalna jednostka szyfrująca wraz z generatorem liczb losowych pozwala na Płytka startowa PIC32MZ Embedded Connectivity bezpieczną komunikację przy dużej wydajności procesu kodowania i dekodowania (DM320006 lub DM320006-C jednostką szyfrującą danych a także autoryzacji. crypto engine)

Aby uzyskać więcej informacji odwiedź: www.microchip.com/get/eupic32mz

Nazwa Microchip i logo, loga Microchip oraz PIC są zastrzeżonymi znakami towarowymi ﬁ rmy Microchip Technolog Incorporated w U.S.A. i innych krajach. Wszystkie pozostałe znaki towarowe są własnością ich odpowiednich właścicieli. © 2013 Microchip Technology Inc. Wszystkie prawa zastrzeżone. DS60001247A. ME1092Pol10.14 Aktualności WG Electronics przestaje sprzedawać podzespoły elektroniczne

piać i z pewnością w niedługim czasie uwolniony potencjał ﬁ rmy skierujemy też na nowe obszary, pozostając w przestrzeni wspomagania projektowania i produkcji elektroniki. Na po- danie konkretów w zakresie planów rozwojowych jest oczywi- ście jeszcze za wcześnie.

❚ Czy wyjście z biznesu związanego z komponentami to dla Was zła wiadomość? W każdej zmianie trzeba widzieć aspekty pozytywne. Dla nas jest to krok w kierunku uporządkowania merytorycznego i organizacyjnego biznesu oraz poprawy rentowności. Biznes komponentowy staje się coraz trudniejszy. Jest zagar- niany przez duże fi rmy dystrybucyjne działające w skali glo- balnej. Jest olbrzymia presja na cenę i w wielu obszarach maleje zapotrzebowanie na wartość dodaną ze strony dystrybutora. A ja chcę, aby WG pozostało fi rmą o wysokich kompeten- cjach technicznych – taką, która do sprzedaży jest w stanie do- Tadeusz Górnicki, prezes WG Electronics dać doradztwo techniczne. Chcę, aby klienci przychodzili do nas po rozwiązanie problemu lub zadania, przed którym stoją, Od 1 stycznia 2015 roku WG Electronics przestał być dystry- a nie tylko po zakup konkretnego towaru. Procesy zachodzące butorem podzespołów elektronicznych. Ta część aktywności w obszarze dystrybucji podzespołów elektronicznych z tą wi- WG została przeniesiona do fi rmy Computer Controls Polska zją przynajmniej częściowo się rozmijają. w Bielsku-Białej. Jednocześnie otworzone zostało drugie biuro Dla nas będzie lepiej, gdy skoncentrujemy się na zagadnie- Computer Controls w Warszawie, które zajmuje się wyłącznie niach trudniejszych niż, oczywiście upraszczając – symbol, właśnie sprzedażą komponentów. ilość, cena i termin dostawy. Warto też zauważyć, że na skutek Ruch ten faktycznie jest przesunięciem kompetencji i pra- procesów globalizacji sprzedaż komponentów staje się mniej cowników wewnątrz grupy Computer Controls, która dzia- zyskowna dla małych fi rm. Działa tutaj mechanizm skali. ła w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Nie powinien on Wiele inwestycji, jakie trzeba poczynić w budowę sieci sprze- mieć wpływu na bieżącą obsługę klientów, a w perspektywie daży w przypadku posiadania zarówno kilku linii produktów, zakłada wręcz uporządkowanie kompetencyjne grupy, pełne jak i kilkudziesięciu, jest podobna. Stąd zadowalające dochody wykorzystanie jej merytorycznego potencjału i podniesienie można mieć tylko przy dużych obrotach. Innymi słowy wyj- poziomu obsługi klientów we wszystkich obszarach aktyw- ście ze sprzedaży komponentów wcale nie musi być wiadomo- ności grupy. ścią złą, bo relacje pomiędzy wysiłkiem włożonym w sprzedaż a dochodami są dla małych graczy znacznie mniej korzystne ❚ Co zmieni się w biznesie fi rmy wraz z nowym rokiem? niż w bardziej specjalistycznych obszarach. Poza podzespołami, które jak widać były prawie dwudzie- stoletnim, ale jednak epizodem w historii fi rmy, zajmujemy ❚ Jak duży potencjał rozwojowy drzemie w rynku narzędzi się, od początku istnienia, wspomaganiem prac inżynierskich projektowych? w zakresie elektroniki, oferując oprogramowanie i urządze- W tym obszarze bardzo liczą się kompetencje dostawcy, nia opracowane przez siebie lub przez najlepszych w branży. który zwykle musi pokazać klientowi korzyści ekonomiczne Wydaje się, że jesteśmy bardziej identyfi kowani na rynku jako i techniczne z inwestycji w narzędzia. Są to produkty skompli- autoryzowany dystrybutor fi rm KEIL i ARM ze sprzedażą na- kowane, które trzeba dobrać, zainstalować, uruchomić i prze- rzędzi projektowych dla mikrokontrolerów a również jako szkolić. Z drugiej strony rynek na takie produkty jest za mały, autoryzowany dystrybutor BPM, ELNEC, Algocraft , ALTEC aby skłonić do poważnych inwestycji duże fi rmy, które nie z programatorami wszelkich scalaków i modułów, niż sprze- mają ukierunkowanych na to zasobów ludzkich. My mamy – dawca podzespołów. Do tego dochodzą potrzebne w produktu na miejscu w kraju mamy wymagane certyfi katy kompetencji testery „boundary-scan” fi rmy JTAG, pakowarki i liczar- cyjne, a potencjał rozwojowy wynika z tego, co dzieje się z mi- ki podzespołów fi rmy V-Tek i materiały „tape & reel” fi rmy krokontrolerami – czy jest obszar układów scalonych rozwija- Advantek. Na tych właśnie tematach będziemy się teraz sku- jący się bardziej dynamicznie?

10 Styczeń 2015 Elektronik STM32NUCLEO WRSODWIRUPDRIHUXMÈFDRJURP PRĝOLZRĂFLHODVW\F]QRĂFLPRF\REOLF]HQLRZHM

Nowa rodzina tanich zestawów startowych, kompatybilnych z systemem Arduino, Z\SRVDĝRQ\FKZPLNURNRQWUROHU\670ZREXGRZDFK/4)3]UG]HQLDPL&RUWH[0 &RUWH[0&RUWH[0L&RUWH[0)

'RVWÚSQHPRGXï\HNVSDQGHUöZIXQNFMRQDOQ\FK 1)&%OXHWRRWKVWHURZQLNVLOQLNDNURNRZHJR ]SU]\NïDGRZ\PLDSOLNDFMDPL

ZZZVWFRPVWPQXFOHR

elektronika_praktyczna_10-2014.indd 5 2014-09-24 10:53:30 Aktualności | Wydarzenia

Kalendarium 2015 ZigBee zapowiada jeden wspólny standard 3.0 dla wielu rodzajów urządzeń Wydarzenia krajowe ZigBee Alliance konsoliduje specyfi kacje sieci bezprzewodowych i zapowiada je- 12–13.02, Kraków, Mobile-IT – targi rozwiązań i technologii mobilnych den standard 3.0 z sześcioma obszarami aplikacji, wychodząc naprzeciw oczeki- 3–5.03, Sosnowiec, LASERexpo wanym na rynku konkurencyjnym technologiom sieci opartym na standardzie IP. – targi techniki laserowej Inicjatywa ZigBee umożliwi stosunkowo łatwe podpinanie wielu urządzeń, w tym 5–6.03, Kielce, Enex – targi energetyki automatyki domowej, do jednej sieci. Firma chce w ten sposób uprościć znajdowa- i elektrotechniki nie przez użytkowników produktów ZigBee dostosowanych do dostępnych na ryn- 10–12.03, Kielce, Control-Stom ku urządzeń, jednocześnie wymagając od dostawców komponentów przejścia bar- – targi przemysłowej techniki pomiarowej 17–20.03, Warszawa, Automaticon – targi automatyki i pomiarów 18–20.03, Warszawa, EuroLab – targi sprzętu pomiarowego 25–27.03, Warszawa, Światło – targi sprzętu oświetleniowego Imprezy zagraniczne 14–16.01, Norymberga (Niemcy), Eltec – targi energoelektroniki 3–6.02, Mińsk (Białoruś), Electrotech. Light – targi elektrotechniki, oświetlenia i systemów zasilających 24–26.02, Norymberga (Niemcy), Embedded World – targi technologii systemów wbudowanych 3–5.03, Monachium (Niemcy), Lopec Rys. 1. Łączne dostawy urządzeń opartych na standardzie 802.15.4 w 2014 r. według – targi i konferencja poświęcone ABI Research technologii drukowanej elektroniki 9–11.03, Düsseldorf (Niemcy), Energy Storage – targi magazynowania energii ze źródeł odnawialnych 11–12.03, Kopenhaga (Dania), Smart Systems Integration – targi technologii MEMS, NEMS i układów półprzewodnikowych 11–13.03, Salzburg (Austria), Power Days – targi elektrotechniki 16–20.03, Hanower (Niemcy), CeBIT 2015 – targi technologii informatycznych i telekomunikacyjnych 23–25.03, Bukareszt (Rumunia), ExpoRenevEnergy – targi technologii odnawialnych Rys. 2. Prognoza łącznych dostaw urządzeń opartych na standardzie 802.15.4 na 2019 r. 24–26.03, Moskwa (Rosja), New Electronics – targi komponentów według ABI Research i systemów zasilania 24–27.03, Brno (Czechy), Amper dziej rygorystycznego procesu certyfi kacji. ZigBee Alliance planuje rozpoczęcie za- – targi elektroniki i elektrotechniki twierdzania certyfi kacji standardu 3.0 jesienią 2015 r. Do nowej specyfi kacji dosto- 24–26.03, Moskwa (Rosja), EXPO sowane będą urządzenia z obszarów automatyki domowej i budynkowej, oświetle- Electronica – targi komponentów, urządzeń i materiałów dla przemysłu elektronicznego nia LED, opieki zdrowotnej, sprzedaży detalicznej oraz inteligentnego opomiaro- 24–26.03, Stuttgart (Niemcy), EMV – wania. Oparta na standardzie IEEE 802.15.4 specyfi kacja ZigBee w wersji 1.0 po- targi, konferencja i warsztaty poświęcone wstała w 2004 r. Wówczas wiele sieci bezprzewodowych było przeznaczonych dla zagadnieniom EMC środowisk jednostkowych, takich jak zaopatrzenie w media czy opieka zdrowot- Warsztaty, szkolenia, seminaria na, w związku z czym dla technologii tworzonych było wiele profi li, w zależności 12–16.01 Warszawa, Linux w Systemach od środowiska czy rodzaju instalacji, od profesjonalnej po amatorską. Ograniczona Embedded, Bis też była liczba właściwości układów, również z uwagi na drogą i niewielką pamięć 9–13.02 Włocławek, Kontrola 8-bitowych systemów embedded. Według Ryana Maleya z ZigBee Alliance w wielu ekologicznego montażu wiązek kablowych wraz z zajęciami praktycznymi z lutowania przypadkach powstawały odrębne sieci dla różnych aplikacji. Przykładowo w jed- bezołowiowego, Renex nym domu krzyżowały się odrębne sieci ZigBee dla takich zastosowań jak oświetle- 16–18.02 Włocławek, Kryteria oceny płyt nie, sterowanie energią czy urządzenia medyczne – mogły się one łączyć ze sobą wy- drukowanych stosowanych w ekologicznym łącznie za pośrednictwem modułów typu bridge lub przez chmurę. montażu elektronicznym, Renex Przy zapowiadanej unifi kacji ZigBee, ten jeden standard wystarczy dla wielu urządzeń, co może mieć szczególne znaczenie w rozwoju IoT. Obecnie jed- Więcej na www.elektronikab2b.pl/kalendarium ną z szybko rozwijających się konkurencyjnych wobec ZigBee sieci jest standard Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za zmianę ww. terminów. Zgłaszanie wydarzeń: 6LoWPAN oparty na protokole IP, inna to choćby CSRmesh wykorzystująca stan- [email protected] dard Bluetooth.

12 Styczeń 2015 Elektronik Gospodarka DMASS zapowiedziało wzrost rynku dystrybucji w 2014 r. w Europie o 6–7%

ynek dystrybucji półprzewo- skandynawskich 146 mln euro, we Wło- dników w Europie w 2014 r. szech 136 mln euro, Wielkiej Brytanii wzrósł o 6 do 7% w skali 135 mln euro i we Francji 121 mln euro. R roku, zapowiedziało branżo- Wzrost sprzedaży w okresie pierwszych we stowarzyszenie dystrybutorów i pro- trzech kwartałów roku według DMASS ducentów DMASS. Sprzedaż na tym ryn- największy, bo aż 32-procentowy, był ku w III kw. wzrosła o 7,3% i wyniosła w Niemczech, następnie w Europie 1,57 mld euro. Zmiana kwartalna w po- Wschodniej – o 11,2%, we Włoszech szczególnych regionach wahała się od o 9,8%, w krajach skandynawskich dwucyfrowych spadków do dwucyfro- o 9%, w Wielkiej Brytanii o 8,5% i we wych wzrostów. Przewidywania DMASS Francji o 7,7%. ugruntował wzrost obrotów osiągnięty Według stowarzyszenia cechą szczegól- przez dystrybutorów w III kw. na pozio- ną okresu pierwszych dziewięciu miesięcy mie 7,3%. Zdrowy wzrost w 2014 r. nastą- roku była redukcja zdolności produkcyj- pił po dwóch trudnych latach dla branży nej w krajach skandynawskich na rzecz w Europie. Wartość dystrybucji półprze- krajów Europy Środkowo-Wschodniej wodników w okresie pierwszych 9 mie- oraz Dalekiego Wschodu. Skutki sank- sięcy roku wyniosła 4,8 mld euro. Suma cji nałożonych na Rosję w III kw. jesz- trybucja zwiększyła się o 15,7%, do 165 zyskana z dystrybucji w całym roku ma cze się nie uwidoczniły. Komentując per- mln euro. Sprzedaż w tej grupie napę- być niewiele niższa niż w rekordowym spektywy rozwoju rynku w Europie, pre- dzały głównie diody LED. Kolejnym do- pod tym względem roku 2011. zes DMASS Georg Steinberger stwierdził: brym segmentem okazały się elemen- W perspektywie regionalnej w III kw. „Generalnie, biorąc pod uwagę aktual- ty dyskretne, rosnąc o 15,1% do 91 mln spadek obrotów wystąpił tylko w obsza- ną sytuację makroekonomiczną Europy, euro, następnie układy analogowe, ze rze krajów skandynawskich, Beneluksu prognoza na rok 2015 może być jedynie wzrostem o 10,1%, do 459 mln euro. i Szwajcarii, a wzrost poniżej średnie- umiarkowana. Europejczycy zbyt często Dalej znalazły się układy logiczne zwią- go był notowany we Francji i Włoszech. mają tendencję do oceny, że szklanka jest zane z mikrokomputerami (MOS Micro) Znaczne wzrosty wystąpiły w Turcji, do połowy pełna. Mimo wszystko zacho- ze wzrostem sprzedaży o 5,5%, do 322 Rosji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, wajmy nadzieję, że rok 2015 przyniesie mln euro, pamięci – 2,8%, do 119 mln Austrii, Izraelu i Niemczech. Sprzedaż branży kilka miłych niespodzianek”. euro. Dystrybucja układów programo- układów przez dystrybutorów wyniosła W rozbiciu na grupy produktów, pod walnych pozostała na tym samym co w Niemczech 510 mln euro, w Europie względem wzrostu najlepiej w III kw. w poprzednim kwartale poziomie 124 Wschodniej 177 mln euro, w krajach wypadła optoelektronika, których dys- mln euro, a innych układów logicznych, takich jak ASIC i specjalizowane zmala- ła o 10,5%, wynosząc 71 mln euro, wynika z analiz DMASS. Stowarzyszenie DMASS podsumo- wało, że jasnymi obszarami wzrostu w minionych trzech kwartałach były diody LED, pamięci typu Flash, wydajne mikrokontrolery i układy analogowe. Ponadto istotnym czynnikiem na rynku jest pionowa integracja ﬁ rm i ka- nałów dostaw i ma ona większe znaczenie niż znany z przeszłości szeroki model dystrybucji. Liczą się także profesjonalna wiedza i kompetencje dystry- butorów w zakresie oferowanych syste- mów, bo dzięki nim są oni w stanie roz- Rys. 1. Obroty kwartalne dystrybutorów w Europie w mln euro (źródło: DMASS, okres: lata sądnie doradzać, pomagając klientom 2012–2014) przy zakupach. (MT)

Elektronik Styczeń 2015 13 Aktualności

MPL Power Elektro szybko rozbudowuje Chiny i Stany Zjednoczone podpisały asortyment produktów Delta Power wstępną umowę o zniesieniu ceł Gliwicka fi rma MPL Power Elektro, znana na rynku od wie- na półprzewodniki lu lat z dystrybucji zasilaczy fi rmy MeanWell, po zmianie sieci Negocjacje handlowe pomiędzy Chinami i USA zakoń- dystrybucyjnej swoją aktywność zaczęła kierować w stronę dys- czyły się w listopadzie podpisaniem wstępnego porozumie- trybucji produktów zasilających innego tajwańskiego producen- nia o obustronnym zniesieniu ceł na produkty zaawanso- ta – Delta Systems. W sprzedaży pojawiły się już popularne zasi- wane technologicznie. Może to oznaczać oszczędności po- lacze Delty, teraz gliwicka spółka wprowadza wentylatory prze- wyżej biliona dolarów w obustronnej wymianie handlo- mysłowe Delta Fan oraz przeciwzakłóceniowe fi ltry sieciowe. wej w dziedzinie zaawansowanych technologii. Umowa wymaga zatwierdzenia przez Światową Organizację Handlu. Porozumienie pozwoli wyeliminować cła w ponad 200 gru- pach produktów, takich jak sprzęt medyczny, urządzenia GPS, konsole gier wideo, oprogramowanie komputerowe oraz półprzewodniki następnej generacji. Przykładowe cła wynosiły od 30% w przypadku pamięci SSD i konsol gier do 8% na urządzenia do obrazowania rezonansem magnetycznym i tomografy komputerowe. Zdaniem przedstawicieli organizacji branżowej SIA podpisana umowa ma przełomo- we znaczenie dla amerykańskiej branży półprzewodnikowej Technologia Imagination i Nvidii zazębia i jest ważna dla całej gospodarki USA. się w obszarze klastrów CPU/GPU Imagination Technology stawia na rozwój technologii łączącej Maritex dystrybutorem RuggON wielordzeniowe procesory MIPS Maritex wprowadza do oferty wytrzymałe tablety przemysłowe z całą plejadą procesorów gra- i mobilne komputery panelowe fi rmy RuggON. W ofercie moż- fi cznych PowerVR. Ma to umożli- na znaleźć tablety o przekątnych ekranu od 7” do 10,4” oparte wić klientom zaopatrującym się u na platformie Windows lub Android. Każdy z dostępnych mo- Imagination w bloki IP budowanie układów konkurencyjnych deli może pracować w temperaturach od –20 do +50°C, ma wo- wobec wydajnych procesorów Nvidii projektowanych w archi- doszczelną i pyłoszczelną obudowę oraz jest odporny na upadki. tekturach CUDA, Kepler i Maxwell. Wraz z najnowszymi rdzeniami Imagination rozwija zaawansowaną technologię komunikacji między komponentami wewnątrz SoC, łączącą liczne TI otwiera w Chengdu linię tworzenia połą- rdzenie GPU z MIPS. Nowy procesor aplikacyjny MIPS Warrior czeń typu bumping w półprzewodnikach i6400 jest zaprojektowany jako pojedynczy rdzeń, może praco- Texas Instruments ogłosił rozszerzenie działalności produk- wać w klastrach sześciu rdzeni, ale także klastrach nawet se- cyjnej w Chengdu w Chinach o proces tworzenia pionowych tek rdzeni. Układy grafi czne PowerVR fi rmy, m.in. serie SGX, połączeń wewnętrznych za pomocą tzw. bumps – czyli guzków Rouge i nowsze, są integrowane z takimi SOC jak A8 Apple’a, – na płytkach półprzewodnikowych o średnicy 300 mm przed OMAP 3 i 4 TI czy Exynos Samsunga. Z kolei wprowadzony ich podziałem na pojedyncze chipy. Rozpoczęcie procesu pro- niedawno przez Nvidię SoC Kepler K1 składa się z 192 rdze- dukcyjnego jest odpowiedzią na zapotrzebowanie klientów i dodatkowo zwiększa zdolność wytwór- czą TI w zakresie układów analogowych na płyt- kach 300 mm. Połączenia we- ni grafi cznych i czterech Corteksów-A15 ARM. Obie fi rmy in- wnętrzne tworzo- tegrują więc liczne rdzenie grafi czne z procesorami aplikacyjne przez bumping nymi. Podstawowa różnica pomiędzy Imagination a Nvidią po- są wykorzystywane w spiętrzaniu układów i technologii TSV, lega na tym, że brytyjska fi rma to dostawca bloków IP gotowy a także fl ip-chip. Połączenia te coraz częściej zastępują konwen- do współpracy z każdym, kto chce rozwijać np. klastry CPU/ cjonalną metodę łączenia drutowego (wire bonding). TI wyko- GPU. Nvidia, z kolei dostarcza na rynek wysokiej klasy pół- rzystuje technologię bumpingu w prawie 40% swojej fabrycznej przewodniki, ale w postaci już wytworzonych produktów fi nal- produkcji półprzewodników. Uruchomienie nowej linii zbiegło nych. Przedstawiciele Imagination zapewniają, że chętnie na- się w czasie z otwarciem w Chinach przez TI już siódmego z ko- wiążą współpracę z Nvidią pomagając jej optymalizować pro- lei zakładu montażu i testowania układów. Zakład ten, o po- dukty. Imagination zamierza skupić się na tworzeniu wielordze- wierzchni 33,3 tysięcy metrów kwadratowych, TI kupił w grud- niowych klastrów z GPU o dużej mocy obliczeniowej, zapew- niu 2013 r. od UTAC Chengdu Ltd. Są w nim obecnie montowa- niając spójne współdziałanie rdzeni grafi cznych z CPU. ne chipy w obudowach QFN.

14 Styczeń 2015 Elektronik Aktualności

Vigo System udanie zadebiutował Drukarki 3D w ofertach dystrybutorów na warszawskiej GPW katalogowych Akcje spółki Vigo System, znanego krajowego producen- Drukarki 3D coraz częściej i liczniej pojawiają się w oferta detektorów promieniowania podczerwonego, istniejące- tach katalogowych dystrybutorów elektroniki. Ostatnio RS go na rynku od 27 lat, pojawiły się na warszawskiej giełdzie. Components rozpoczął sprzedaż kompletnego zestawu do Debiut na giełdzie to nowa karta w historii spółki i szansa na montażu drukarki drugiej generacji RepRapPro Ormerod 2, pozyskanie ka- która bazuje na rozwiązaniach sprzętowych open-source o du- pitału na roz- żej wydajności i pozwala na drukowanie projektów z darmowe- wój fi rmy pod go oprogramowania 3D DesignSpark Mechanical. Drukowanie kątem planów 3D umożliwia in- moderniza- żynierom z bran- cji polskiej ar- ży elektronicz- mii, które w la- nej i mechanicz- tach 2015–2022 nej szybką i ła- mają pochło- twą realizację po- nąć aż 41 mld czątkowych kon- zł. Firma sprze- cepcji projekto- daje też urzą- Prezes Vigo System Mirosław Grudzień wych dzięki szyb- dzenia do sek- szemu tworze- tora kolejowego (tu liczy na ekspansję na rynkach chińskim niu prototypów, i USA), medycznego czy ochrony środowiska. Vigo System co pozwala skró- pozyskał z emisji 6,3 mln zł brutto, oferta publiczna obejmo- cić cykl projekto- wała też część starych akcji, które zostały sprzedane za 59,4 wy produktu na- mln zł. Pod koniec I kwartału 2015 r. Vigo zamknie wartą 11 wet o kilka mie- mln zł inwestycję w rozbudowę laboratorium. sięcy. Stąd zainteresowanie jest duże, asortyment tych urzą- dzeń szybko się zwiększa, a ceny maleją. Drukarka Ormerod 2 ma przestrzeń roboczą i szybkość druku odpowiednio Zestawy projektowe są coraz ważniejsze 200×200×200 mm i 1800 mm/min, współczynnik osadzania dla konstruktorów elektroniki 33 cm3 na godzinę, dokładność i rozdzielczość warstwy od- Czterech na pięciu inżynierów wykorzystuje gotowe zesta- powiednio 0,1 mm i 0,01 mm, możliwość drukowania z wy- wy rozwojowe w pracach projektowych, wynika z badania korzystaniem materiałów termoplastycznych PLA lub ABS. przeprowadzonego wśród 244 inżynierów na zlecenie porta- Oprogramowanie typu open-source jest w pełni kompatybilne lu element14. Zestawy rozwojowe stały się niezbędnym ele- z oryginalną drukarką Ormerod i można je uruchomić na sto- mentem wykorzystywanym sunkowo mało wydajnym komputerze z systemem Windows, w procesie przekształcania Linux/Ubuntu lub Mac OS. pomysłów w gotowe urzą- dzenia, gdyż 79% inżynie- rów wykorzystuje w fi nal- Apator sprzedał gazomierze do Indii nych wersjach opracowy- za 31 mln zł wanych przez siebie pro- Apator Metrix, spółka z grupy Apator, od stycznia do paź- duktów część lub całość dziernika 2014 r. dokonała sprzedaży gazomierzy fi rmie rozwiązań zaczerpniętych Secure Meters Limited z siedzibą w Udaipur w Indiach o łącz- z zestawów rozwojowych. nej wartości 31 mln zł. Podstawą zreali- Oznacza to, że nie są one wy- zowanych zamówień jest zawarta w paź- korzystywane już tylko na eta- dzierniku 2012 r. umowa o współ- pie prototypowania i testowa- pracy pomiędzy Apator Metrix nia. Ponadto 3/4 responden- a Secure Meters w zakresie roz- tów przyznaje, że zestawy woju, produkcji i sprzedaży ga- rozwojowe odgrywają kluczową rolę we wprowadzaniu in- zomierzy spełniających kryte- nowacji i skracaniu czasu opracowywania nowych produk- ria inteligentnego opomiarowa- tów. 77% inżynierów regularnie sprawdza, czy do podzespo- nia. Jednocześnie Apator Metrix łu, którego użycie rozważają, jest dostępny zestaw rozwojowy, w okresie od stycznia do paź- zaś niemal połowa (44%) przyznaje, że bez zestawu nie była- dziernika br. dokonał zakupów od by w stanie wykonać swojej pracy. Niemal trzy czwarte (74%) spółki Secure Meters elektronicz- respondentów twierdzi, że aktywnie korzysta w pracy z zesta- nych liczydeł do gazomierzy, któ- wów rozwojowych po to, aby być na bieżąco z nowymi tech- rych łączna wartość wyniosła 13,79 nologiami, zaś 89% wykorzystuje je w swoich eksperymen- mln zł. Umowa o współpracy nie tach z nowymi systemami. Niewątpliwie jest to dowód, jak określa wartości przedmiotu umowy, a jej realizacja odbywa ważne dla konstruktorów są płytki ewaluacyjne, starter kity się poprzez składane na bieżąco zamówienia określające ilości i zestawy uruchomieniowe i znak na przyszłość dla dystrybu- i ceny zamawianych produktów. Umowa wygaśnie najpóźniej torów, gdzie można szukać źródeł wzrostu biznesu. w dniu 31 grudnia 2021 r.

Elektronik Styczeń 2015 15 Gospodarka

Rynek pracy inżynierów w 2014 roku – porównaj swoje zarobki z tym jak płacą w USA

Kondycja gospodarki Stanów Zjednoczonych jest lepsza niż europejskiej, w II i III kw. ubiegłego roku gospodarka amerykańska rosła w przedziale od 4,6 do 3,5%, podczas gdy w Europie oscylowała lekko powyżej zera i dlatego formalnie nie mówiliśmy o recesji. Z kolei w II kw. 2014 r. w USA przybyło 38 tysięcy miejsc pracy dla inżynierów, a poziom bezrobocia w tej grupie spadł do 1,6%, najniżej od 2007 r. Niemniej nadal utrzymuje się presja zlecania zamówień firmom zagranicznym, najczęściej na wciąż tanim Dalekim Wschodzie.

przeprowadzonej przez serwis Electronic Design kowzroczne zarządzanie oraz nieadekwatne wsparcie przez ankiety wśród inżynierów w USA na temat wyna- pracodawców możliwości ciągłego kształcenia, niezbędnego grodzeń i satysfakcji z pracy wynika, że generalnie w szybko zmieniającym się świecie. W kwestii off shoringu, Z przeważają nastroje optymistyczne. Amerykańscy a więc zlecania produkcji do innych krajów, środowisko in- inżynierowie w większości uważają, że są opłacani uczciwie, żynierów w USA jest mocno podzielone, wielu z nich znacz- są zadowoleni z zajmowanych stanowisk, a wykonywana pra- ny wymiar tego procesu uważa za niepotrzebny i długofa- ca spełnia ich oczekiwana i kwalifi kacje, pozwalając na wła- lowo zgubny dla amerykańskiego przemysłu. Wiadomo też, ściwe zaangażowanie zawodowe. Niespecjalnie obawiają się że przenoszenie produkcji w rejony geografi czne o niskich też utraty pracy. Średnie wynagrodzenie inżynierów za oce- kosztach wytwarzania skutkuje tym, że ubywa miejsc pracy anem wzrosło w 2014 r. o 1,3%. w samych Stanach Zjednoczonych. Na tle całości gospodar- Kwestie, które ich zdaniem wymagają poprawy lub pozo- ki targanej ostatnio różnymi niepokojami makroekonomicz- stawiają nadal wiele do życzenia, to warunki pracy, krót- nymi zatrudnienie w branży inżynieryjnej wypada znacznie

16 Styczeń 2015 Elektronik Gospodarka lepiej niż w innych zawodach. Pozytywne dane z II i III kw. Średnie wynagrodzenia inżynierów w USA w zależności od wykształcenia na amerykańskim rynku następują jednak po marnym I kw., (w tys. dol., źródło: Electronic Design) kiedy gospodarka się kurczyła, a liczba miejsc pracy dla in- Rodzaj wykształcenia Pensja podstawowa Wynagrodzenie całkowite żynierów zmalała o 55 tysięcy, podwyższając w tym okresie Stopień doktora 115,8 127,1 sektorowe bezrobocie do 2,1%, wynika z danych amerykań- Magister inżynier (Master) 104,8 113,6 skiego urzędu statystyki pracy. Przeprowadzona wśród inży- Licencjat i dalsze studia/kursy 98,6 107,5 nierów pod koniec roku ankieta potwierdza jednak umiar- Licencjat (Bachelor) 93,5 101,9 kowany optymizm środowiska. Tylko 11% ankietowanych Szkoła średnia lub mniej 89,1 96,3 spodziewa się na rok obecny redukcji kadry, natomiast 31% Szkoła zawodowa 77,0 84,1 oczekuje, że zatrudnienie inżynierów wzrośnie. Ponad poło- Dyplomowany specjalista 71,3 77,3 wa badanych stwierdziła, że kontaktowali się z nimi przedstawiciele agencji rekrutacyjnych, co potwierdza dużą dyna- spodarcze czy nawet brak tak szybkiego wzrostu, jaki wy- mikę w branży oraz to, że fi rmy cenią i poszukują pracowni- stępuje w innych rejonach świata, hamuje poprawę i roz- ków z dobrymi kwalifi kacjami i doświadczeniem. wój perspektyw zawodowych na rynkach krajów bogatych. Do braku wzrostu wynagrodzeń w środowisku przyczyniają Praca i płaca się także studenci z zagranicy kończący uczelnie technicz- Z drugiej strony, choć płace zatrudnionych rosną w mia- ne w USA, którzy planują pozostać w Ameryce. Kolejnym rę regularnie, ma to swoje konsekwencje w wymaganiach czynnikiem oddziałującym na rynki USA i innych krajów pracodawców, którzy chcą mieć pewność, że otrzymują od jest szybki rozwój gospodarki chińskiej i wzrost liczby chiń- kadr inżynieryjnych dokładnie to, czego fi rma potrzebuje. skich inżynierów. Wynagrodzenie jest często uzależniane od określania przez W samych Stanach Zjednoczonych zarobki inżynierów są pracowników celów i osiągnięć. Często pensja podstawowa to też funkcją geografi i zatrudnienia. Z ankiety przeprowadzo- jedynie 60% wynagrodzenia, a pozostała jego część zależy od nej w roku ubiegłym oraz wcześniejszych badań wynika, że efektów pracy. najlepiej zarabiają fachowcy na Zachodnim Wybrzeżu, a ich Ze względu na oczekiwania wydajności inżynierowie mu- średnie roczne wynagrodzenie w 2014 r. wynosiło 126,3 ty- szą ciężko i długo pracować, aby sprostać wymaganiom. siąca dol., więcej o 3,4% w ujęciu rocznym. Statystyczna długość pracy to 55 i pół godziny na tydzień – za- Marcin Tronowicz zwyczaj 40 godzin w biurze oraz dodatkowo w domu, w odpowiedzi na konkretne potrzeby i/lub w innych lokalizacjach. Według jednego z ankietowanych „oczekuje się pracy powy- żej 50 godzin tygodniowo bez dodatkowej zapłaty, nawet je- śli realizacja projektu przebiega terminowo. Takim wymaganiom trzeba podołać, jeśli liczy się na awans do kierownictwa wyższego szczebla”. W opinii innych respondentów, wynagrodzenia rosną wolniej niż poziom infl acji. Niemniej, chociaż obserwowana jest pewna stagnacja w zarobkach inżynierów, patrzą oni z opty- mizmem na swój fach. Dzieje się tak m.in. dlatego że, jak twierdzi wielu z nich, na inżynierów generalnie zawsze jest zapotrzebowanie. Często stosowaną w tym zawodzie prakty- ką, pomimo uzyskiwania dobrych zarobków, jest zmiana pracy, aby zarabiać jeszcze lepiej. Jak stwierdził jeden z ankietowanych: „Z fi nansowego punktu widzenia, status inżyniera zapewnia komfortowy styl życia klasy średniej, czyli więcej niż najczęściej może uzyskać absolwent o wykształceniu hu- manistycznym, nauczyciel, czy też w przypadku większości innych kierunków studiów”.

Opłacalna specjalizacja Utrzymującym się trendem wśród kadr inżynierskich na ca- łym świecie jest rosnąca specjalizacja i pojawianie się wciąż nowych nazw stanowisk. Określenie „inżynier elektryk” (ang. electrical engineer), według jednego z ankietowanych, może odnosić się do pracy od litograﬁ i układów scalonych po sterowanie pracą silników dużej mocy. „Jeśli chodzi o rokrocznie rosnącą liczbę nisz zawodowych i specjalizacji, w branży nie widać oznak spowolnienia”. Jedną z przyczyn ciągłego zapo- trzebowania na nowych specjalistów są zmiany technologiczne na rynku. Z drugiej strony branża przeobraża się nie tylko lokalnie, ale i globalnie, co oznacza zmiany dla pracow- ników w krajach wysoko rozwiniętych. Spowolnienie go-

Elektronik Styczeń 2015 17 Gospodarka

Coraz więcej urządzeń komercyjnych bazuje na projektach open source

Liczba urządzeń komercyjnych i sprzętu elektronicznego opartego na projektach typu open source, w tym także projektów płytek drukowanych, szybko rośnie. Przyczyną jest łatwość implementacji takich projektów, poprawa wydaj- ności i funkcjonalności bazujących na nich konstrukcji oraz skrócenie czasu wejścia na rynek.

parcie konstrukcji na sprawdzonym schemacie pertem w każdej fazie projektowania PCB, co jest szczególnie zmniejsza ryzyko projektowe i możliwość pomył- korzystne przy najbardziej wymagających sekcjach projektu, ki, co jest istotne zwłaszcza w trudnych obwodach takich jak np. część zasilająca, której zaprojektowanie od za- O funkcjonalnych, jak konwersja mocy, układy cy- wsze było trudne. Takie elementy, jak złożone sekcje zasilają- frowe i komunikacja radiowa i układy high-speed. Projekty ce, interfejsy high-speed i ścieżki, czy nawet trakty komuni- open source pozwalają ponadto na rozłożenie elementów na kacyjne z dopasowaną impedancją, mogą być dzięki open so- płytce w sposób sprawdzony, eliminując konieczność projek- urce szybko i łatwo powielone. towania PCB od początku. Podczas projektowania PCB w sposób tradycyjny aplikacji Wyzwania i korzyści high-speed lub podobnych wielu inżynierów odwołuje się do Prawdopodobnie najważniejszym wyzwaniem przy wyko- dokumentacji, korzysta ze wsparcia technicznego producen- rzystaniu projektu open source jest zmiana rodzaju wyma- tów, licząc, że dzięki wiedzy i doświadczeniu uda im się wy- ganej wiedzy i podejścia do projektu. Inżynier wykorzystują- konać projekt prawidłowo. Z kolei dzięki łatwości implemen- cy gotowy projekt open source traci możliwość poznania pod- tacji projektów open source inżynier nie musi już być eks- staw, których może nauczyć się przy projektowaniu od zera, takich jakim jest zestaw reguł projektowania w zakresie EMC, integralności sygnałowej i innych. Inżynierowie niekorzysta- jący wcześniej z open source muszą być przygotowani na problemy pojawiające się w różnych fazach projektowania. Z kolei tacy z projektami open source zaznajomieni mogą utra- cić możliwość dokładniejszego poznania projektu. Przy braku znajomości podstaw trudne może być w przyszłości dopasowanie się do wymagań nowych projektów. Z drugiej jednak strony, użycie projektów open source umożliwi spojrzenie na projektowanie PCB z innej perspek- tywy. To, co obecnie jest wadą takich projektów, może stać się ich zaletą, gdyby potraktować je jako punkt startowy w procesie nauki. Inżynier może zagłębić się w źródłowy projekt PCB, Fot. 1. Komputer jednopłytkowy BeagleBone Black to przykład pro- przyjmując go za punkt odniesienia, od którego może się cof- jektu wykonanego w architekturze otwartej nąć, by lepiej zrozumieć przyczynę rozmieszczenia elementów

18 Styczeń 2015 Elektronik Aktualności w dany sposób. Pozwala to uczyć się z gotowych projektów, co Digi-Key i Mentor oferują nowe narzędzia EDA nie zawsze jest możliwe przy tradycyjnym projektowaniu PCB. Dystrybutor Digi-Key i Mentor, czołowy dostawca oprogra- W zastosowanym projekcie open source można analizować mowania projektowego, ogłosiły współpracę, aby wypełnić lukę jego poszczególne obwody, projekt mozaiki ścieżek. Spojrzenie pomiędzy dostępnymi za darmo, ale niewygórowanymi jako- wstecz od gotowego projektu pozwoli na poznanie podstaw do- ściowo, a drogimi, profesjonalnymi narzędziami EDA/CAD świadczalnie, takich jak np. zarządzanie ciepłem czy rozkład do projektowania płytek drukowanych. Nowe narzędzia będą elementów sekcji zasilającej. Są to działania podobne do rever- połączone z ofertą on- se engineering, jednak w tym przypadku nie trzeba się skupiać line komponentów na poznaniu elementarnych zagadnień jak odtworzenie sche- Digi-Key do tworzo- matu na podstawie gotowego układu. nych projektów, inży- nierowie będą też mo- Możliwe problemy gli korzystać z usług Przed migracją do open source należy uświadomić sobie, że produkcyjnych. Dwa nie każdy tego typu projekt został dobrze przetestowany. Jego podstawowe progra- autor może nie wiedzieć, czy dany rozkład elementów będzie my w zapowiadanym odpowiedni także w innym przypadku, a kolejną kwestią, któ- zestawie to aplikacja ra może sprawić problem, jest zarządzenie ciepłem. Po prostu Designer Schematic, przeznaczona do projektowania schema- trudno jest rzetelnie ocenić niezawodność danego projektu tów połączeń elektronicznych, oraz Design Layout – program open source, jeśli nie wiadomo, kto jest jego autorem lub auto- do tworzenia projektów obwodów drukowanych zapewniają- rów jest wielu, bo dzieło jest efektem pracy grupy. cy m.in. routing, edycję i inne funkcje. Oba programy obsługu- Inżynierowi wykorzystującemu gotowy projekt może się na ją projekty do 1500 węzłów. Według przedstawicieli Digi-Key początku wydawać, że płytka działa prawidłowo, więc wdro- zaoferowanie zestawu w postaci dwóch odrębnych narzędzi to żyłby ją u siebie. Jednak już w fazie testowania mogą ujawnić się błędy, jeśli nie była przetestowana na tyle, by uzyskać zgod- ność ze specyfi kacją lub np. spełnić wymagania w zakresie za- burzeń emitowanych lub przewodzonych. Z reguły, jeśli projekt pochodzi od producenta półprzewod- ników lub większej organizacji, to prawdopodobnie będzie bardziej odporny i niezawodny od projektu znalezionego na stronie internetowej lub pobranego z forum. Lepsze poznanie projektów otwartych zwiększy ich popu- larność w stosunku do projektów tradycyjnych. Zrozumienie zalet open source, towarzyszących im wyzwań i związanych z nimi możliwościami nauki przełoży się na korzyści nie tyl- wyjście naprzeciw części klientów. Nie wszystkie bowiem fi rmy ko dla inżynierów i producentów, ale także dla całej bran- samodzielnie projektują kompletne obwody drukowane, nie- ży elektroniki. które mogą tworzyć sam schemat połączeń. Dzięki rozdzieleniu Grzegorz Michałowski narzędzi, fi rma taka nie będzie musiała kupować zaawansowa- nego narzędzia do projektowania płytki PCB. W ramach narzę- dzi, za pośrednictwem strony Mentora PartQuest obsługiwanej PB Technik pracuje w nowej siedzibie przez wyszukiwarkę Digi-Key, inżynierowie uzyskają dostęp Od 3 listopada fi rma PB Technik, czołowy krajowy dostaw- do bazy danych i 4 milionów elektronicznych komponentów. ca urządzeń technologicznych, maszyn i materiałów do pro- Narządza dostępne będą wyłącznie w ofercie Digi-Key na zasa- dukcji elektroniki, pracuje w nowej siedzibie. Nowy budynek dzie rocznej subskrypcji. Cena za korzystanie z obydwu progra- przy ul. Zwoleńskiej 27 w Warszawie usytuowany jest nieda- mów to 864 dol. Korzystając z promocji oprogramowanie, bę- leko poprzedniej lokalizacji. Jego budowa trwała około 1,5 dzie można testować za darmo przez 15-dniowy okres próbny. roku i kosztowała fi rmę blisko 3 mln złotych. Siedziba ma po- wierzchnię 700 m2, z wydzieloną częścią biurową, magazyno- wą oraz konferencyjną. LaFot rozszerza się o inspekcję wizyjną Firma LaFot roz- szerzyła ofertę o cyfrowe lupy i mikro- skopy irlandzkiej fi rmy ASH Techno- logies. Produkty te są wykorzystywane w produkcji urzą- dzeń przemysło- wych, na stanowi- skach kontroli jako- ści i w serwisie precyzyjnych urządzeń.

Elektronik Styczeń 2015 19 Wywiad Zwiększamy potencjał produkcyjny ﬁ rmy o dwie nowe hale i szukamy nowych zleceń zagranicznych – mówi Andrzej Talarek, prezes zarządu ﬁ rmy InterPhone Service

❚ InterPhone Service od niedawna jest nieją od dawna i są, moim zdaniem, ceniodawcy, rozpoczęliśmy poszuki- aktywny w branży EMS. Jak wygląda- dość wysokie. Firmy interesują się tym wania nowych kontraktów i klientów. ły początki Waszego biznesu? rejonem, bo jest tu wykształcona ka- Obecnie mamy już kilka stałych współ- Firma InterPhone Service została za- dra techniczna. Wykorzystują ją z po- pracujących z nami fi rm krajowych, łożona w 2009 roku. Jedną z przyczyn jej wodzeniem fi rmy takie, jak Bury, Lear niedawno też wystawialiśmy się na tar- powstania była chęć skorzystania z moż- Corporation czy R&G. Podobne dzia- gach Electronica i nawiązaliśmy tam liwości, jakie daje inwestowanie w spe- łania widać w okolicach, np. w Rop- wiele kontaktów, które być może prze- cjalnych strefach ekonomicznych. Na czycach, gdzie obecna jest fi rma UTC rodzą się we współpracę. Celem jest tu bazie kapitału polskiego oraz dodatko- lub w Sanoku, gdzie mamy EAE Elek- głównie pozyskanie zleceń produkcyj- wych funduszy rozwojowych dostępnych tronik. Nie są to jeszcze imponujące nych z zagranicy i nie chcemy się sku- w programie Innowacyjna Gospodarka liczby, ale ważna jest relatywnie duża piać wyłącznie na urządzeniach tele- na Podkarpaciu utworzono nową fi r- dynamika wzrostu inwestycji, wskazu- komunikacyjnych. Z pewnością współ- mę w branży EMS. Wybór konkretnego jąca na dobry potencjał tego rejonu. praca z Cyfrowym Polsatem dała nam miejsca nie był przesądzony z góry. Na dużo doświadczenia i możliwość pro- pewnym etapie pomysł trafi ł do Agencji ❚ Od czego zaczęliście pracę? dukcji zaawansowanych technicznie Rozwoju Przemysłu, w której w tamtym Pierwszy kontrakt InterPhone Ser- urządzeń. Mimo że nadal w strukturze okresie pracowałem. Trochę za moją na- vice dotyczył produkcji modemu in- przychodów partner ten zapewnia nam mową fi rmę ulokowano w Mielcu, gdzie ternetowego opartego na technolo- większość przychodów, udział ten po- można było szybko zacząć działalność, gii HSPA+. Wyprodukowaliśmy tych woli maleje. Uważam to za korzystne przejmując od ARP gotową halę, któ- urządzeń kilkadziesiąt tysięcy sztuk i chcę doprowadzić do sytuacji, w któ- ra została wybudowana na terenie stre- i z pewnością był to dla nowej fi r- rej będzie to poniżej 50%. fy ekonomicznej z myślą właśnie o udo- my prawdziwy chrzest bojowy. Po tej stępnieniu jej inwestorowi. Stąd kilka pierwszej partii przyszły kolejne i tak ❚ Czy kompleksowe usługi produk- miesięcy później InterPhone Service Sp. przez kilka lat produkcja urządzeń ko- cyjne obejmują projektowanie elek- z o.o. pojawił się w Mielcu, a ja zostałem munikacyjnych dla Cyfrowego Polsatu troniki? dyrektorem tej fi rmy, a potem prezesem. zajmowała znakomitą większość mocy Mamy potencjał i możliwości, aby produkcyjnych. Wraz z kolejnymi in- świadczyć kompleksowe usługi pro- ❚ Jakie korzyści wiążą się z lokalizacją westycjami poprawiającymi nasze dukcyjne, ale jeśli chodzi o projekto- w Mielcu? możliwości produkcyjne, a także ze wanie i wsparcie inżynierskie, to nie W tym rejonie Polski tradycje, kom- stopniowo zmniejszającymi się zamó- są one świadczone przez naszych pra- petencje techniczne i elektroniczne ist- wieniami od naszego głównego zle- cowników. Korzystamy w tym przypad-

20 Styczeń 2015 Elektronik Wywiad

ku z pomocy pracowników zewnętrz- cyjnym na rynku wymaga specjalizacji SMT, jedną linię do montażu THT i kil- nego biura konstrukcyjnego, z którym i dla nas jest ona właśnie określona w tak kadziesiąt stanowisk montażu ręczne- nawiązaliśmy współpracę. Nasza ofer- zdefi niowanym obszarze. go. Park maszynowy uzupełnia sprzęt ta dla klienta jest więc szersza niż tyl- do AOI i AXI. ko taka, że my realizujemy jego projek- ❚ Jaką skalę działania ma fi rma? Na razie to wszystko mieści się w nie- ty, będąc usługodawcą, tym bardziej, InterPhone Service zatrudnia aktual- wielkim, jak na nasze bieżące potrze- że wchodzi w nią także zakup kompo- nie 85 osób, ale były momenty, że pra- by, budynku o powierzchni produkcyj- nentów. Innymi słowy w ramach wła- cowników było nawet 120. Na więcej na nej 1500 m2 i biurowej 400 m2. Kończymy snych możliwości świadczymy pełny razie nie mamy miejsca w istniejącym jednak budowę dwóch dodatkowych hal serwis produkcyjny w zakresie elektro- budynku. Kończymy budowę dwóch o łącznej powierzchni 3100 m2, co razem niki oraz obsługę posprzedażną. dodatkowych hal, które na przełomie da nam 4600 m2 dla produkcji plus 800 m2 Rozwój fi rmy kieruje się na razie nowego roku całkowicie zlikwidują dla biur, co powinno zapewnić porządne w kierunku rozszerzenia potencjału ograniczenia w dostępnej powierzch- warunki działania na najbliższe lata. usług produkcyjnych i nie ma planów ni i pozwolą na zwiększenie zatrudnie- Planujemy, aby w istniejącej hali dodać budowy własnego zaplecza inżynierskie- nia do nawet 250 osób, gdyby była taka jedną lub dwie linie do montażu SMT go. Wynika to z tego, że bycie konkuren- potrzeba. Mamy 3 linie technologiczne oraz pozostawić w niej stanowiska do

Elektronik Styczeń 2015 21 Wywiad testowania urządzeń. Są tam dobre wa- mami i wielu miejscowych rzemieślni- większych ośrodków w kraju. Oceniam, runki do zaawansowanej technologicz- ków pracowało na ich zlecenie, mając że różnica ta wynosi nawet 30%, to z pewnie produkcji, np. kompletna kontrola tym samym kontakt z zaawansowanymi nością bardzo dużo w biznesie. klimatu oraz fi ltrowane powietrze. Do technologiami. Efekt jest taki, że na te- nowych hal przeniesiemy montaż ręcz- renie SSE Europark, powstałej na miej- ❚ Czy dążenie do niskiej ceny nie prze- ny, montaż mechaniczny, zbudujemy też scu byłego zakładu WSK Mielec, pracu- nosi się negatywnie na jakość? magazyn komponentów, wysyłkę, kon- je dzisiaj 15 tysięcy osób. Duże zakłady Nie może. Konkurencja jest czynni- fekcjonowanie, serwis itd. pracy przeszkoliły też wiele osób z oko- kiem, który wymusza utrzymanie jako- Mimo ogromnego postępu w produk- lic, dzięki czemu łatwiej w naszym rejo- ści na dobrym poziomie z jednoczesnym cji elektroniki i oparcia jej głównie na nie pozyskać pracowników. oferowaniem cen akceptowalnych przez technologii SMT, nadal wiele elemen- klienta, czyli prawie zawsze możliwie tów wymaga montażu ręcznego i luto- ❚ Jakie są silne strony fi rmy? W czym najniższych. I musimy zrobić wszystko, wania na fali, stąd kompleksowa fi rma się wyróżniacie przy porównaniu by oferując odpowiednią do oczekiwań EMS musi mieć stanowiska montażu z konkurencją? cenę, zaoferować jednocześnie usługę ręcznego. Jednym z naszych najważniejszych kompleksową, czyli np. uwzględniająca atutów jest to, że od czterech lat produ- kontrolę AOI w procesie SMT czy jako ❚ Jakie korzyści odnosi fi rma z tego, kujemy zaawansowany technologicznie kontrolę już po lutowaniu rozpływowym że mieści się na terenie SSE Europark sprzęt telekomunikacyjny dla Cyfrowego lub też inne działania, gwarantujące do- Mielec? Polsatu. Jesteśmy na rynku mało znaną brą jakość usługi. Jest wiele bezpośrednich i pośrednich fi rmą i takie referencje ze strony nasze- korzyści, a za najważniejszy atut uwa- go silnego partnera bardzo się w prak- ❚ Silnym atutem przetargowym w pro- żam pracę w spójnym środowisku po- tyce liczą. Mamy nowoczesny park ma- dukcji EMS jest dostęp do podzespo- dobnych do nas fi rm, co w wielu obsza- szynowy, który zapewnia wysoką ja- łów elektronicznych, które tworzą rach tworzy korzystną synergię bizne- kość usług. Widać to chociażby w tym, większość kosztów produkcji? sów i ułatwia dostęp do wielu rodzajów że mamy trzykrotnie niższą liczbę urzą- Problem ten staje się mniej dokucz- usług. Przykładem może być produkcja, dzeń, które trzeba naprawiać lub popra- liwy, gdy produkcja realizowana jest do której trzeba wykonać specjalizowa- wiać podczas produkcji w stosunku do w dużej skali, co pozwala otrzymać duże ną obudowę, metalową lub plastikową. tego, ile przewidziano w projekcie. Dla upusty cen elementów lub gdy współpra- W okolicy jest kilka fi rm, które są w sta- mnie znaczy to, że z jakością nie mamy cuje się z kimś, kto ma już przetarte szla- nie z nami kooperować. najmniejszych problemów. ki, jeśli chodzi o zaopatrzenie. I tak pró- Drugą korzyścią są zwolnienia podat- Specyfi ka rynku usługowego w zakre- bujemy działać. Jednocześnie nie kupu- kowe, które dla nas jako fi rmy o śred- sie EMS jest taka, że konkuruje się też jemy podzespołów bezpośrednio u pro- niej wielkości wynoszą do 60% zainwe- ceną, bo wielu usługodawców jest w sta- ducentów, bo na to skala naszej działal- stowanego kapitału. Biorąc pod uwagę, nie zapewnić dobrą jakość i ma nowo- ności jest zbyt mała. To się może w nie- że kończymy rozbudowę budynków, ta czesny park maszynowy. Niska cena dalekiej przyszłości zmienić, bo w jednej z nowych hal powstanie duży magazyn elementów. Jednym z naszych najważniejszych atutów jest to, że od czterech lat produkujemy zaawanso- ❚ O wysokiej jakości mówią wszystkie fi rmy EMS. Czy klienci ufają tym za- wany technologicznie sprzęt telekomunikacyjny pewnieniom? Znaczna część klientów po wstęp- dla Cyfrowego Polsatu. Jesteśmy na rynku mało nych negocjacjach i przybliżeniu współ- znaną firmą i takie referencje ze strony naszego pracy jest zainteresowana osobistą wi- zytą u nas po to, aby naocznie zweryfi - silnego partnera bardzo się liczą w praktyce kować, czy to, co deklarujemy, pokrywa się z rzeczywistością. Dla nas taka forma ulga w podatku dochodowym jest w tym usług wynikająca z istnienia wielu fi rm audytu jest cenna i pożyteczna, bo spo- miejscu znaczącą pozycją w bilansie. tego typu na rynku krajowym jest oczy- ro można z niej się nauczyć. Wiele uwag, Kolejny plus związany jest z miastem wiście pewnym kłopotem w biznesie, ale jakie padają przy takiej okazji, ma for- Mielec, którego władze zwolniły z po- krajowe fi rmy mają za plecami konku- mę konstruktywnej krytyki i pozwala datku od nieruchomości tereny inwesty- rencję z Chin, stąd muszą dbać o niskie się doskonalić. Dlatego zawsze chętnie cyjne, na których mamy siedzibę. koszty. Innymi słowy kryterium niskiej zgadzamy się na takie wizyty, wiedząc, Trzecia grupa korzyści wiąże się z wy- ceny dotyczy wszystkich. że z każdym kolejnym takim krokiem soką kulturą techniczną i dostępnością Mimo że głośno się o tym nie mówi, jesteśmy silniejsi. Dobrą jakość osiąga kompetentnej kadry technicznej, jaką to wiadomo, że zarobki w Mielcu są re- się poprzez pilnowanie i przestrzega- mamy dzięki nieistniejącej już WSK latywnie niskie i ta duża liczba inwestycji nie wszystkich procedur przez cały czas Mielec, ale także fi rmom zagranicz- w naszym rejonie wynika też w pewnej i w każdych warunkach, a nie tylko od nym obecnym w naszym rejonie. WSK mierze właśnie z tego, a nie innego po- święta. Gdy tak jest, wizyty klientów nie zawsze korzystało w produkcji z róż- wodu. Niższe koszty płacowe czynią nas stanowią problemu. nych form kooperacji z lokalnymi fi r- bardziej konkurencyjnymi w stosunku do Rozmawiał Robert Magdziak

22 Styczeń 2015 Elektronik Gospodarka Światowy rynek mikrofonów MEMS czeka duży wzrost

Według Yole Development popyt na mikrofony MEMS zwiększy się w latach 2013 – 2019 z 2,4 mld do 6,6 mld sztuk. Przełoży się to na wzrost wartości global- nego rynku tych komponentów z 785 mln dol. w 2013 do 1,65 mld dol. w 2019.

rządzenia te od chwili wpro- krofonu. Ponadto mniejsze rozmia- 5S i 5C. Jej udział w rynku mikrofonów wadzenia do sprzedaży cie- ry oraz masa komponentów wewnętrz- MEMS ostatnio jednak zmalał i wyno- szą się stale rosnącą popu- nych uodparniają mikrofony MEMS na si obecnie 61% w porównaniu do 84% U larnością. Główną tego przy- uderzenia i wibracje, na które są na- w 2010 roku. Mimo to inni producenci czyną jest upowszechnianie się elektro- rażone w urządzeniach przenośnych. wciąż mogą tylko marzyć o takich zy- niki użytkowej, szczególnie smartfo- Podzespoły wykonane w technice skach. Na przykład w 2013 roku Infi neon nów, z których każdy wyposażony jest CMOS są również odporniejsze na wy- uzyskał dochód ze sprzedaży tych pod- w kilka mikrofonów MEMS, używa- sokie temperatury, co ułatwia ich lu- zespołów w wysokości zaledwie nie- nych poza podstawową funkcją odbio- towanie w technologii SMT. Brak ko- co ponad 70 mln dol. w porównaniu do ru dźwięku, również do usuwania efektu nieczności stosowania dodatkowych prawie 500 mln, które zarobiła wtedy echa i udoskonalania funkcji rozpozna- mechanicznych połączeń też przekła- w ten sposób fi rma Knowles. wania mowy. Ponadto są one montowa- da się na mniejszą wagę układu odbio- ne w tabletach, kamerach, aparatach cy- ru dźwięku. Możliwość automatyzacji Strategie frowych, zestawach słuchawkowych oraz montażu zmniejsza natomiast koszty Wśród producentów, którzy co- aparatach słuchowych. produkcji i zwiększa jej wydajność. raz silniej odznaczają się na tym rynku, są również m.in. chińscy dostawcy. Zalety mikrofonów MEMS Kto się liczy na tym rynku? Prawie połowa fi rm notowanych w ran- Główną zaletą mikrofonów MEMS Nieustannie przybywa także nowych kingu największych producentów mi- w porównaniu do tradycyjnych jest roz- zastosowań dla tych komponentów. krofonów MEMS pochodzi z tego kraju. miar, nawet dwukrotnie mniejszy, niż Duże nadzieje wiązane są szczególnie Swoją obecność umacnia też STMicro- tych elektretowych. Rozwój technolo- z rozwojem koncepcji Internet of Th ings electronics, głównie dzięki swojemu naj- gii pozwala przewidywać, że będzie on oraz elektroniki noszonej (wearable elec- nowszemu kontraktowi z Apple. jeszcze malał. Dzięki temu podzespoły te tronics), m.in. inteligentnych zegarków, Uzyskanie zlecenia od tego ostatnie- zajmują mniej miejsca na płytce druko- okularów, opasek, automatyki budyn- go przedsiębiorstwa nadal pozostaje naj- wanej urządzenia. Oprócz tego mikro- kowej, sterowania głosem samochoda- ważniejszym celem producentów tych fony te są bardziej kompaktowe od kon- mi oraz maszynami. Dzięki tym poten- podzespołów. Ponadto, by przetrwać kurencji – w jednej obudowie zawarty cjalnym nowym aplikacjom przewidu- na rynku mikrofonów w technologii jest układ przetwarzania dźwięku na sy- je się, że rynek mikrofonów będzie się MEMS, ich dostawcy łączą się i przej- gnał elektryczny analogowy oraz prze- rozwijał zdecydowanie najszybciej spo- mują inne fi rmy, co pozwala rozszerzyć twornik analogowo-cyfrowy. Z tego wy- śród wszystkich komponentów MEMS. ofertę. Dotyczy to również producen- nika kolejna ważna zaleta – dzięki ob- Otwiera to szerokie możliwości zarówno tów tradycyjnych mikrofonów elektre- róbce sygnału tuż po rejestracji jest on przed nowymi dostawcami, jak i produ- towych, którzy próbują uzupełnić albo w większym stopniu odporny na zabu- centami o już ustalonej pozycji. zmienić profi l swojej produkcji, podej- rzenia z zewnątrz. Liderem wciąż jest fi rma Knowles mując wysiłki głównie w zakresie dzia- To z kolei zwiększa dowolność w za- – głównie dzięki temu, że podzespoły łań badawczo-rozwojowych. kresie miejsca zamontowania mi- jej produkcji są używane w iPhone’ach Monika Jaworowska

Elektronik Styczeń 2015 23 Raport Narzędzia i zestawy startowe dla mikrokontrolerów, oprogramowanie EDA – liczne nowości napędzają rynek

Zestawy projektowe, narzędzia dla konstruktorów, płytki ewaluacyjne, starter- -kity oraz oprogramowanie to produkty, które w ostatniej dekadzie stały się nie- zbędne i bardzo popularne. Dzisiaj większość premier rynkowych w zakresie złożonych układów scalonych oraz zdecydowanej większości układów programowalnych wspomagana jest pojawieniem się zestawu projektowego bazu- jącego na tym chipie, demonstrującego możliwości i ułatwiającego aplikację. W zakresie mikrokontrolerów takie zestawy nierzadko są gotowymi systemami, wyposażonymi w wyświetlacz, układy peryferyjne, złącza i zasilanie, dzięki czemu nie tylko są one pomocą dla projektantów, ale w zasadzie można je trak- tować jako gotowe do użycia rozwiązanie hardware’owe.

rajowy rynek narzędzi pro- same produkty są tak skomplikowane, kacyjny, pamięć i układy peryferyjne, jektowych rozwija się w szyb- że do ich sprzedaży trzeba mieć napraw- dające możliwość programowania. Do kim tempie z uwagi na ro- dę wiele wiedzy i kompetencji inżynier- ich obsługi potrzebne są narzędzia pro- K snącą liczbę mikrokontro- skich. Dodatkowo każda ﬁ rma, która ma gramowe i sprzętowe, podobne jak dla lerów w układach elektronicznych, sta- pomysł, może zająć się wytwarzaniem mikrokontrolerów. ły wzrost znaczenia układów progra- narzędzi projektowych, bo zawsze moż- mowalnych i wiele ogólnych trendów na znaleźć niszę na coś, co okaże się po- Nowa deﬁ nicja próbek w elektronice, na których czele moż- trzebne i przydatne. inżynierskich na umieścić rozwój technologii komu- Poza narzędziami do mikrokontro- Najważniejszym czynnikiem odpo- nikacyjnych oraz dostępność oprogra- lerów i programatorami pamięci Flash, wiedzialnym za szybką popularyza- mowania takiego jak Linux i Android. które stanowią naturalną bazę tego sek- cję zestawów projektowych jest niewąt- Mimo że mamy coraz więcej dostęp- tora rynku, warto podkreślić znaczenie pliwie miniaturyzacja w elektronice. nych darmowych narzędzi, bibliotek, zestawów uruchomieniowych dla po- Większość nowych układów scalonych rynek uznaje się za nienasycony, a kon- trzeb M2M i radiokomunikacji. Takie wytwarzana jest w maleńkich obudo- kurencja wcale nie jest taka silna. Jest to nowe obszary również przyczyniają się wach, coraz częściej bezwyprowadze- trochę inna sytuacja niż w innych bran- do wzrostu potencjału omawianego niowych, jak BGA i QFN. Jeszcze kilka żach elektroniki i wynika to w pewnej sektora, tworząc nowe otwarcia. Wiele lat temu były one zarezerwowane dla mierze z tego, że jest to rynek otwarty modułów komunikacyjnych to złożone złożonych układów cyfrowych, takich i szybko zmieniający się, a jednocześnie konstrukcje zawierające procesor apli- które stanowią jądro systemu cyfrowego

24 Styczeń 2015 Elektronik Raport

(procesor, układ grafi czny, matryca lę i obszar aplikacyjny, jest dzisiaj zdo- programowalna), ale widać, że obec- minowana przez montaż powierzch- Spis treści nie montowane są w nich także ukła- niowy. Co więcej, gęstość upakowania Nowa defi nicja próbek inżynierskich...24 dy średniej skali integracji, na przykład stale rośnie, a rastry wyprowadzeń chi- Przedstawić ofertę jak najwcześniej ....26 sterowniki zasilaczy, wzmacniacze au- pów maleją. Innymi słowy montaż na- Darmowe czy komercyjne?...... 27 dio i operacyjne, układy komunikacyj- wet płytki prototypowej wymaga sko- Open-source hardware i software ...... 29 ne i podobne. rzystania z pełnego procesu SMT, co nie Oprogramowanie EDA i narzędziowe ...30 Wraz z kryzysem i coraz większym zawsze jest możliwe, łatwe, tanie i szyb- Dostawcy katalogowi i ich wpływ znaczeniem elektroniki konsumenckiej kie. Dlatego płytka ewaluacyjna, na- na rynek ...... 30 na rynku, a więc faktem, że duża część wet jeśli zawiera jedynie chip i złącze, Rynek narzędzi od strony biznesu .....30 wolumenu produkcyjnego producen- jest dla konstruktora tak samo cenna, Obroty, czyli tajne przez poufne ...... 31 tów chipów trafi a do urządzeń produ- jak dekadę temu bezpłatne próbki, zaś Popularne produkty ...... 32 kowanych masowo, wytwórcy ograni- same układy zaczynają przypominać Co się liczy bardziej a co mniej czają liczbę dostępnych obudów. Nawet ciastko za szybą. w narzędziach? ...... 32 jeśli jest ich kilka, to nie należy ocze- Wypromowanie nowego innowacyjne- Dostawcy oprogramowania kiwać, że na liście znajdą się wersje go układu, np. mikrofonu MEMS, któ- projektowego...... 34 inne niż do montażu powierzchniowe- ry ma wielkość ziarnka gorczycy, bez ze- Dostawcy narzędzi sprzętowych ...... 34 go SMT. Niestety takie są fakty, że pro- stawu projektowego jest dla producenta Przegląd ofert dostawców ...... 35 dukcja elektroniki, bez względu na ska- elektroniki bez porównania trudniejsze,

Elektronik Styczeń 2015 25 Raport

Przedstawić ofertę jak najwcześniej Warto zauważyć, że wielu producentów chipów ma w ofertach układy scalone o podobnych funkcjach jak konkurencja. W zakresie podzespołów standardowych (wzmacniacze operacyjne, stabilizatory, przetworniki) liderzy rynku mają wiele rozwiązań podobnych do siebie, nierzadko różniących się tylko drobnymi niuansami. Stąd cały łańcuch dystrybucji wkła- da wiele wysiłku, aby swoje produkty przedstawić i zapropo- nować konstruktorom jak najwcześniej, najlepiej na samym początku procesu projektowania. Wiadomo, że projektanci mają coraz mniej czasu i są pod nieustanną presją konkurencji oraz koniecznością obniżania kosztów. Dlatego każde wsparcie, które ułatwi im pracę i ograniczy, ryzyko jest chętnie przyjmowane. Niewątpliwie zestawy projektowe, narzędzia i oprogramowanie zaliczają się do Rys. 1. Zestawienie spadków i wzrostów obrotów dla dostawców takich działań. narzędzi projektowych i oprogramowania EDA w latach 2011–2013 Kolejnym czynnikiem pozytywnie oddziałującym na rynek narzędzi jest to, że na rynku elektroniki wiele się dzieje. bo konstruktor od razu staje przed koniecznością kosztownego Praktycznie każdego dnia pojawiają się jakieś nowości mniej- prototypowania, zanim będzie mógł ocenić przydatność pro- szego kalibru, większe premiery najczęściej są rocznicami, ponowanego rozwiązania. Innymi słowy tworzenie zestawów a te przełomowe to mniej więcej okres nie dłuższy niż pięć projektowych jest korzystne dla obu stron. lat. Z punktu widzenia wiedzy projektanta, jego doświadcze-

Tabela 1. Przegląd ofert dostawców oprogramowania i narzędzi projektowych

Nazwa ﬁ rmy JM AM EBV Glyn Farnell Conrad Kamami Controls FlowCAD Evatronix Computer elektronik Elektronik element14 Electronics Contrans TI Technologies

8051 / 68HC ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● AVR8 / AVR32 ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● Atmel SAM (D/G/3x/4x/7x) / PSoC ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ ● / ● SPC56 / EFM32 / Precision32 ○ / ○ / ○ ○ / ● / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ● / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ STM8 / STM32 ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ADuCM8xx / ADuCM360 / CM4 ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● RX100 / RX200 ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● MSP430 / TIVA ○ / ○ ● / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ Kinetis / LPC1000 / LPC4000 ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● PIC8 / dsPIC ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ dla mikrokontrolerów Emulatory i ś rodowiska PIC16 / PIC32 ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● Hercules / TM4 / F28xx ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ Inne z rdzeniem ARM Cortex-Mx / ARM7/9 ○ ● ● ○ ● ○ ● ○ ● ● ● CPLD: Xilinx / Lattice / Altera ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ FPGA: Xilinx / Lattice / Altera ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ● / ○ / ○ ○ / ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ C6000 / C5000 ○ / ○ ● / ● ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ KeyStone / DaVinci ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ Zestawy ADSP-21 / BlackFin ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● dla PLD i DSP Sharc / TigerSharc / SigmaDSP ○ / ○ / ○ ○ / ● / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ Kompletne środowiska IDE / Biblioteki programowe ○ / ○ ○ / ● ● / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● Kompilatory / symulatory / debuggery ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● Dla MCU RTOS-y / Stosy TCP/IP / stosy bezprzewodowe ○ / ○ / ○ ● / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ○ ● / ● / ● ● / ○ / ○ Dla komunikacji M2M / ISM / Do sterowania silnikami ○ / ○ / ○ ● / ○ / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ○ / ● ● / ● / ● ● / ● / ● Do wyświetlaczy / ekranów dotykowych ○ / ○ ● / ● ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● kity

Starter Płytki demonstracyjne / Minimoduły z procesorami ○ / ○ ● / ● ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● Do projektowania układów: DSP / FPGA i PLD ○ / ○ ● / ● ● / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ● ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● JTAG / do weryﬁ kacji kodu HDL ○ / ○ ● / ● ● / ○ ● / ○ ● / ● ○ / ● ● / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ● Narzędzia projektowe dostępne online ○ ● ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ○ Dla projektów mechanicznych / CAM i DFM ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ● ● / ● ○ / ○ ● / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ Narz ę dzia

projektowe Narzędzia matematyczne i obliczeniowe ○ ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ○ Programy pomiarowe i wizualizacyjne / Bloki IP ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ Uniwersalne i kompletne pakiety EDA ● ○ ○ ● ○ ● ● ● ○ ○ ○ Programy do schematów i PCB ● ○ ○ ● ○ ● ● ● ○ ○ ○ Symulatory: układów analogowych / cyfrowych ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ Symulatory EMC / integralności sygnałowej ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ● ● / ● ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ wanie EDA Oprogramo- Symulatory układów w.cz. / pól EM ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ Programatory: uniwersalne / produkcyjne ○ / ○ ● / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ○ / ○

t pro- Automaty programujące dla produkcji ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ Szybkie specjalizowane programatory Flash ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ● ● ○ dukcyjny Sprz ę Podajniki i odbiorniki układów / znakowarki ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○

26 Styczeń 2015 Elektronik Raport nia zawodowego oraz tego, ile ma czasu na samokształcenie i pogłębianie wiedzy, to wszystko jest bardzo mało, tym bardziej że złożoność wielu technologii jest znaczna i wykraczają- ca poza możliwość poznania ich poprzez zwykłe przeczytanie dokumentacji. Przykładem mogą być nowoczesne technologie komunikacji sieciowej jak chociażby IoT. Zapanowanie nad tymi procesami wsparcia się nowoczesnym oprogramowaniem i platformami sprzętowymi jest w zasadzie niemożliwe, stąd dostępność rozbudowanych zestawów, narzędzi i oprogramowania staje się dzisiaj często wręcz kluczowa.

Darmowe czy komercyjne? Projektowe oprogramowanie inżynierskie nigdy nie było tanie i chyba nigdy nie będzie. Zaawansowane narzędzia projektowe, a zwłaszcza takie przeznaczone do mikrokon- trolerów, procesorów sygnałowych o dużych możliwościach weryﬁ kacji, emulacji i kontroli działania w czasie rzeczywistym też nie są tanie. Niemniej poza obszarem produk- tów o charakterze czysto komercyjnym na rynku jest wiele narzędzi bezpłatnych lub prawie bezpłatnych, które tworzą producenci chipów. Szczególnie imponująco wygląda oferta dla mikrokontrolerów 32-bitowych, gdzie nawet u jednego WG TME Propox Marthel Masters Kristech Quantum RK System Electronics

○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ● ● / ● ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ○ ○ / ● / ○ ○ / ○ / ○ ● / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ● / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ○ ● / ● ○ / ● ● / ● producenta można znaleźć nierzadko kilkanaście komplet- ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ● / ○ ○ / ○ / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ○ nych platform o różnym stopniu zaawansowania. Takie ze- ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ stawy producenci sprzedają po cenie równoważącej im kosz- ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ○ ● / ● ○ / ● ○ / ○ ty produkcji, nierzadko rozdają na seminariach i warsztatach ○ / ● / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ● / ● ● / ● / ● ● / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ technicznych uczestnikom, traktując takie działania jako for- ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ mę promocji. Można podać wiele przykładów, gdy dobry ze- ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ● / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ○ / ○ staw wywołał falę zainteresowania układem, stąd z czasem ● ● ○ ● ○ ● ○ ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ widać, że własne zestawy rozwojowe przestają być domeną ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ tylko producentów chipów. Własne wersje opracowują także ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ więksi dystrybutorzy podzespołów elektronicznych. Firmy ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ○ tworzą i udostępniają starter kity konstruktorom po kosz- ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ tach, wychodząc z założenia, że nic lepiej nie napędzi sprze- ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ● ● / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● daży chipów. Niekiedy możliwości takich zestawów są na tyle ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ○ ● / ● / ● ● / ○ / ○ ● / ● / ● duże, że dla wielu ﬁ rm okazują się one całkowicie wystar- ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● / ● czające, co przekonuje, że jest to działanie, które ma spory ○ / ○ / ○ ● / ○ / ○ ● / ● / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ○ / ○ / ● ● / ● / ● ○ / ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ● / ● ○ / ○ ● / ○ ● / ● ● / ● wpływ na rynek. ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ● ● / ● ● / ○ ● / ● ● / ● Podobnie jest z oprogramowaniem. Większość producen- ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ tów mikrokontrolerów rozwija i oddaje bezpłatnie użytkow- ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ● / ○ ● / ○ ● / ○ ● / ○ nikom zintegrowane środowiska projektowe (IDE) zawiera- ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ jące kompilator, debugger, programator i emulator, za pomo- ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ cą których można tworzyć nawet złożone projekty. Dostępne ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ są też biblioteki, drivery, stosy, ułatwiające rozpoczęcie pracy, ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ dzięki czemu orientujący się w tematyce inżynier jest w sta- ○ ○ ○ ● ● ● ○ ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ nie zrealizować nawet duży projekt. Poza oprogramowaniem ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ narzędziowym można znaleźć też bezpłatne pakiety opro- ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ● / ● ○ / ○ ○ / ○ gramowania do projektowania płytek drukowanych, symula- ○ / ○ ○ / ● ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ ● / ● ● / ● ● / ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● tory, narzędzia do projektowania ﬁ ltrów – takich pozycji jest ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● naprawdę wiele. Zakres wsparcia płynącego ze strony produ- ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ○ ○ / ○ ○ / ○ ● / ● centów mikrokontrolerów w przypadku danego producenta

Elektronik Styczeń 2015 27 Raport

Sebastian Hopp i każdy, kto poszukuje dla siebie roz- ❚ Co jest ważne w handlu oprogramo- Evatronix wiązania, jest w stanie znaleźć takie, waniem inżynierskim i narzędziami? które spełni jego oczekiwania zarów- Jakkolwiek banalnie to zabrzmi, naj- no od strony cenowej, jak i oferowanej ważniejsze jest dokładne zrozumie- funkcjonalności. Co więcej, bardzo nie potrzeb klienta i zaoferowanie roz- często narzędzia oferowane w ramach wiązania, które spełnia te oczekiwa- jednego producenta mają skalowalną nia. Kolejnym istotnym czynnikiem jest funkcjonalność – jak jest w przypad- posiadanie przez dystrybutora dogłęb- ku oferowanych przez firmę Evatronix nej wiedzy na temat oferowanego oraz FlowCAD programów Cadence oprogramowania – zarówno technicz- OrCAD i Allegro. Potencjalny użytkow- nej, pozwalającej na pomoc kliento- ❚ Czy narzędzia projektowe i opro- nik może znaleźć tanie i proste rozwi w różnorodnych problemach, jakie gramowanie są kosztowne z punk- wiązania, które zapewniają jednocze- może napotkać w trakcie procesu pro- tu widzenia krajowych firm elektro- śnie maksimum wydajności jektowego, jak również wiedzy wdroże- nicznych? projektowej oraz wyrafinowane niowej, pozwalającej na właściwe oraz Obecnie na rynku znajduje się duża i skomplikowane wersje dla całych efektywne wykorzystanie zakupionego ilość różnorodnego oprogramowania grup projektantów. rozwiązania.

nie jest taki sam ani też nie ma reguł, co płytki demo mają wystarczające możli- wych, zawsze będą poszukiwane i pew- oddaje się za darmo, a za co trzeba już wości. Projektanci, którzy tworzą apli- nie z czasem nawet bardziej niż dzi- płacić. Niemniej trudno nie zauważyć, kacje profesjonalne, takie gdzie jakość siaj. Firmy mają sporą świadomość nie- że zwykle popularne mikrokontrolery, i niezawodność potwierdzana jest ba- zbędności tego typu oprogramowania, np. Atmel, Microchip, są właśnie w ten daniami i certyﬁ katami, mogą prefero- nie szukają drogi na skróty w zakresie sposób silnie wspierane. wać dopracowane produkty komercyj- technologii i zwykle większość proble- Dyskusja bazująca na tym, czy lepsze ne. Inni, zwłaszcza ci, który dysponu- mów z oprogramowaniem EDA ma już są narzędzia komercyjne, czy też te do- ją czasem i wiedzą, mogą wybrać na- dla nich charakter wyłącznie biznesowy, starczane przez producentów gratis, nie rzędzia bezpłatne. Wszystkie rozważa- czyli ogranicza się do tego, jak wydając może i pewnie nigdy nie będzie miała rozstrzygnięcia, bo wszystko zależy od konkretnego przypadku. Z pewnością wiele prostych projektów daje się zre- alizować za pomocą bezpłatnych śro- dowisk programistycznych oraz in- terfejsów umożliwiających programowanie układu i debugowanie kodu. Producenci układów programowalnych pokrywają też zdecydowaną więk- szość rynku w zakresie prostych i mało skomplikowanych aplikacji, gdyż zwykle ich bezpłatne oprogramowanie plus Rys. 2. Wyniki badania ankietowego oceniającego biznes związany z narzędziami projekto- wymi w okresie styczeń – listopad 2014 r. oraz aktualną sytuację na rynku

nia trzeba też odnieść do skali przed- minimalną kwotę pieniędzy, otrzymać sięwzięcia, bo im jest ona większa, tym potrzebne narzędzia. Firmy decydują się koszt narzędzi w przeliczeniu na sztu- na płatne oprogramowanie także wów- kę jest mniejszy, co sprzyja narzędziom czas, gdy chcą korzystać ze wsparcia komercyjnym. Niemniej czynników technicznego ci, którzy potrzebują go- wyboru jest naprawdę wiele. towych bibliotek na przykład obsługu- Patrząc na te procesy w perspektywie jących zaawansowane układy peryferyj- lat, można powiedzieć, że koszt pracy inne, korzystają z systemów operacyjnych, żynierskiej stale rośnie, na dodatek do- realizują złożone systemy, do tworzenia brych projektantów elektroniki zawsze których przydają się dostępne w płat- brakuje, zwłaszcza w zakresie układów nych pakietach funkcje optymalizacyj- analogowych. Wydajne narzędzia, które ne i analityczne. są w stanie przyspieszyć projektowanie, Pozytywnym aspektem tych proce- ograniczyć liczbę wykonywanych pro- sów jest też spadek cen narzędzi projek- totypów i takie, które pozwalają zrobić towych, sprzyjający popularyzacji roz- więcej przy mniejszych zasobach kadro- wiązań i technologii. Otrzymana za dar-

28 Styczeń 2015 Elektronik Raport mo płytka startowa nierzadko jest przy- czyną zainteresowania daną architektu- rą studentów i pracowników biur projektowych, którzy później mogą pod- jąć decyzję o większym zaangażowaniu właśnie w tym, znanym już kierunku. Wiadomo, że grono projektantów jest inercyjne i zmiany w wykorzystywanych architekturach układów programowalnych nie są częste. Wiedza plus posia- dane już narzędzia tworzą bariery, któ- re można przełamać m.in. w taki sposób.

Open source hardware Rys. 3. Obroty dostawców narzędzi projektowych i oprogramowana EDA – dla 34% ﬁ rm i software z tego zestawienia nie wykraczają ponad 100 tys. zł rocznie Kryzys i związane z nim poszukiwa- nie wszelkich możliwych oszczędności sjach i dopasować do własnych potrzeb nych, którzy nie tylko kreują kształt po- spowodowały wzrost zainteresowania (Arduino, Amicus18, Beagleboard, wstających produktów, ale czynnie włą- darmowym oprogramowaniem oraz Hawkboard, Raspberry Pi i inne), spo- czają się w prace nad ich powstawianiem. także platformami sprzętowymi open wodował, że przekroczona została ko- Termin ten określa się jako crowdsour- source. Dzięki wolnemu oprogramo- nieczna do rozwoju masa krytyczna cing i oznacza on wspólną pracę wielu waniu zaczęły powstawać otwarte pro- zainteresowania. osób na dodatek rozproszonych po ca- jekty urządzeń, które zawierają sche- Jednym z ważniejszych czynników łym świecie nad realizacją projektu. mat, projekt PCB, wykaz elementów ułatwiających powstawanie platform Takie rozproszone działania opar- oraz oprogramowanie. Dziedzina ta open hardware i bezpłatnego oprogra- te na gronie w dużej mierze przypadko- rozwija się od dawna, jednak dopiero mowania open source jest znacząca rola wych osób niesie za sobą ryzyko błędów rozwój gotowych platform, które moż- społeczności inżynierskiej i hobbystów i braku optymalności, niemniej gdy gru- na kupić w kilku produkowanych wer- zgromadzonych wokół forów dyskusyj- pa pracująca nad projektem dobierze się Raport

korzystywanym w procesie przekształ- cania pomysłów w gotowe urządzenia, produkty te stały się atrakcyjną pozy- cją dla katalogowych dostawców pod- zespołów elektronicznych. W ostatnich trzech latach wszystkie fi rmy tego typu znacznie rozbudowały swoje oferty, na- wiązały współpracę z producentami na- rzędzi, a także za pomocą prowadzonych forów dyskusyjnych zaczęły wspie- rać projekty open source. Takie dzia- łania widać było najbardziej w zakresie promocji komputera jednopłytko- Rys. 4. Dla 46% fi rm sprzedaż narzędzi to niewielki dodatek do biznesu przynoszący co naj- wego Raspberry Pi, dzisiaj takich pro- wyżej 10% obrotów mowanych produktów jest co najmniej kilkanaście. Katalogowi dystrybutorzy trafnie i skupi osoby kompetentne, czę- nia poprawności montażu. Projektanci w krótkim czasie stali się liczącymi dosto wynik ich pracy ma charakter inno- wykorzystują do tego celu zintegrowa- stawcami narzędzi projektowych, głów- wacyjny. O ile do niedawna takie pro- ne środowiska projektowe zawierające nie w zakresie sprzętu, ale trzymają rękę dukty były obiektem zainteresowania komplet potrzebnych programów połą- na pulsie także w zakresie oprogramo- grup społecznościowych skupionych wo- czonych ze sobą w jeden system (IDE wania EDA. Strategia tych działań jest kół portali i hobbystów, o tyle obecnie – Integrated Design Enviroment). IDE jasna – ofertę trzeba prezentować klien- coraz częściej są postrzegane przez biz- pozwalają na obsługę całej rodziny tom jak najwcześniej, najlepiej jak rysu- nes jako tanie i innowacyjne narzędzie procesorów o wspólnej architekturze. ją schemat i wybierają elementy. projektowe. Widać to chociażby po tym, Z uwagi na ogromną popularność pro- że platformy open hardware są akcepto- cesorów z rdzeniem ARM coraz więk- Rynek narzędzi wane w biznesie. Dla fi rm oznacza to ob- sze znaczenie na rynku mają właśnie od strony biznesu niżkę kosztów i skrócenie czasu przygo- środowiska IDE dla Corteksów, któ- Na rysunku 1 pokazano zestawienie towania produktu. A to są już wymierne re obsługują wszystkie procesory oraz wzrostów i spadków obrotów dla ryn- korzyści dla fi rm. wspomagają projektowanie aplikacji dla ku narzędzi projektowych, łącznie dla Linuksa i Androida itp. Stąd też konku- platform sprzętowych i oprogramowa- Oprogramowanie EDA rencja w zakresie oprogramowania na- nia w latach 2011–2013. Mimo cały czas i narzędziowe rzędziowego wydaje się największa wła- nie najlepszej sytuacji i licznych zawi- Ogromna większość urządzeń elek- śnie w zakresie IDE dla ARM, bo jest rowaniach na rynku, bezsprzecznie wi- tronicznych zawiera obecnie w sobie to produkt uniwersalny i wykraczający dać, że oddziaływanie wydarzeń ze- mikrokontrolery, często nawet więcej poza jedną fi rmę i producenta. wnętrznych na branżę jest ograniczo- niż jeden. Poza częścią sprzętową w ta- Podobnie jak w przypadku własno- ne. Po słabych latach 2009 i 2010, które kich systemach konieczne jest przy- ściowych architektur mikrokontrolerów widać było w poprzedniej edycji nasze- gotowanie oprogramowania fi rmwa- dla ARM, na rynku prawie każdy produ- go opracowania, dwa kolejne były nawet re zarządzającego działaniem całości. cent ma coś własnego (zazwyczaj IDE + niezłe, bo większość dostawców zanoto- Innymi słowy, poza oprogramowaniem GCC), są także dostępne bezpłatne na- wała średni wzrost sprzedaży na pozio- EDA do tworzenia schematu płytki i sy- rzędzia producentów m.in. takich jak mie 20%. O ile 2012 rok był nawet nie- mulacji konieczne są inne programy na- Keil, Atollic, CrossWorks itp. zły, 2013 już niestety okazał się taki so- rzędziowe mniejszego kalibru, a więc bie, co może sugerować pewną cyklicz- kompilatory, symulatory i debugge- Dostawcy katalogowi i ich ność albo po prostu, że sytuacja nie kie- ry oraz programy związane z interfej- wpływ na rynek ruje się w dobrą stronę. W porównaniu sem JTAG do wgrywania kodu, symu- Wraz z tym jak zestawy rozwojowe do innych grup podzespołów i kompo- lacji w czasie rzeczywistym i testowa- stały się niezbędnym elementem wy- nentów elektronicznych wzrosty obro- tów w tym sektorze są i zwykle były za- uważalnie niższe w porównaniu do innych atrakcyjnych sektorów jak M2M, LED czy wyświetlaczy. Próba wyjaśnienia tego zjawiska musi się odwołać do wcześniejszych rozwa- żań na temat charakteru naszego rynku bazującego głównie na małych i śred- nich fi rmach, niskich seriach specjalistycznych produktów. Przy takim profi lu rynku fi rmy wybierają, o ile mogą, Rys. 5. Typy narzędzi projektowych, które cieszą się największą popularnością i wielkością narzędzia darmowe lub te dostarczane sprzedaży przez producentów układów scalonych,

30 Styczeń 2015 Elektronik Programowanie grafi ki – teraz w tym także oprogramowanie. Na taki, tu sektora rynku, które pozwalają oce- a nie inny charakter omawianego bizne- nić potencjał rynku a także jego wiel- bez trudu su mają również pośrednio wpływ dys- kość. Niemniej choć ograniczyliśmy za- trybutorzy komponentów, którzy od lat kres pytania jedynie do wskazania jed- prowadzą aktywną politykę oferowanego z przedziałów, a nie do podania nia klientom dużej wartości dodanej, co konkretnej kwoty, i tak wiele fi rm uni- oznacza również przekazywanie lub bez- kało odpowiedzi, traktując temat ten Proste płatne użyczanie narzędzi projektowych. jak tabu. Stąd dane na ten temat na- – dzięki wsparciu Jest to ich zdaniem metoda na zacieśnie- leży traktować jako przybliżone i nie- z GLYN! nie relacji z klientami oraz zwiększenie stety nie da się z nich oszacować wiel- szansy na sprzedaż chipów, bo wiado- kości krajowego rynku. Co trzecia fi r- mo, że projektanci do nowych projektów ma ma sprzedaż niewykraczającą poza podchodzą przez pryzmat posiadanych 100 tys. zł rocznie, co czwarta ma obro- do tej pory narzędzi, dorobku w zakresie ty mieszczące się w przedziale 1–5 mln, oprogramowania itp. Przekazanie narzę- a co dziesiąta wykracza poza 25 mln. dzi za darmo nierzadko okazuje się je- Biorąc pod uwagę, że są to kwoty łącz- dyną szansą na zmianę, ale fi rmom, któ- ne, w których zawierają się także drogie re żyją ze sprzedaży, musi to ograniczać pakiety EDA, nie są to wartości osza- rozwój biznesu. łamiające. To, że tylko dla nielicznych

Rys. 6. Zdaniem połowy specjalistów narzędzia projektowe dostępne w sprzedaży są drogie, ale jednocześnie wydajne i uniwersalne

Na rysunku 2 przedstawiono wyni- dostawców narzędzia są wartościową ki ankiety oceniającej mijający 2014 rok pozycją w ofercie, widać też na rysun- (badanie prowadzone było na począt- ku 4, gdzie zilustrowano, jaką część do- Widzieć, słyszeć i dotykać ku grudnia 2014 r.). Ponad połowa osób chodów fi rm stanowią tytułowe pro- już po kilku minutach… oceniła okres ten jako dobry, a sytuację dukty. Dla prawie połowy (46%) jest to w ostatnim kwartale prawie dwie trze- mały dodatek, odpowiedzialny co naj- ...z one-chip solution EVE od FTDI. cie pytanych uznało za lepszą niż była wyżej za 10% sprzedaży. Co dwunasta wcześniej. Być może jest to efekt koń- fi rma wymieniona w tabeli 2 wyspecja- EVE umożliwia nowoczesne systemy GUI cówki roku, w której fi rmy, dla któ- lizowała się w tej tematyce i ma więk- z funkcjami display, audio i dotyku ekspresowo i w minimalnych cenach. rych znaczącym odbiorcą są jednostki szość przychodów z takiej działalności. budżetowe, mają nawał pracy, albo po To w warunkach krajowych normal-  Tak łatwe jak wcześniej w dot-matrix- prostu jest to kwestia kilku domknię- na sytuacja, bo mimo dość szerokiego -displays tych większych projektów w tym okre- ujęcia tematyki narzędzi projektowych  „Out of the box” – gotowe widżety, funkcje sie. Na możliwość takiego scenariusza nasz rynek jest stosunkowo niewielki, obsługi dźwięku i współrzędnych dotyku. mogą wskazywać mimo wszystko spore a same produkty niekiedy na tyle spe-  Zestaw startowy z GLYN zawierający procentowe wskaźniki wykraczające na cjalistyczne, że potencjalnych klientów pakiet oprogramowania zoptymalizowany plus i minus tej umiarkowanej oceny. nierzadko liczy się na palcach. do połączenia z mikrokontrolerem Konsekwencją niskiego udziału na- i wyświetlaczem Obroty, czyli tajne rzędzi w ogólnym biznesie dla dostaw- przez poufne ców oraz w sumie niewielkiej wielko- Tutaj dowiesz się jak najszybciej wystartować z tematem: Nieodłączną częścią redakcyjnych ści tego rynku w kraju jest niezbyt silna ankiet są pytania o obroty uzyskiwa- konkurencja, która przez 20% ankieto- www.glyn.pl [email protected] ne z omawianego w ramach rapor- wanych została oceniona jako niewielka, Raport

Tabela 2. Dane kontaktowe do fi rm i główne marki w ofercie Nazwa fi rmy Siedziba Telefon E-mail WWW Marki narzędzi i oprogramowania w ofercie AM Technologies Warszawa 22 532 28 00 [email protected] www.amt.pl ADS Keysight Technologies (Agilent) Conrad Electronic Kraków 12 622 98 22 [email protected] www.conrad.pl Embedded Artists, STMicro, TI, Atmel, Freescale, Microchip Contrans TI Wrocław 71 325 26 21 [email protected] www.contrans.pl Elprotronic, Sauris, Texas Instruments EBV Elektronik Wrocław 71 342 29 44 www.ebv.com Altera, Atmel, Freescale, ST, TI Farnell element14 Kraków 00 800 121 29 67 [email protected] www.farnell.com/pl Microchip, Freescale, TI, Cadsoft, Accelerated Designs FlowCAD Poland Gdańsk 58 732 74 77 info@fl owcad.pl www.fl owcad.pl LeCroy, Cadence, WISE, BQR, Mecadtron, XJTAG Glyn Wrocław 71 782 87 58 [email protected] www.glyn.pl Renesas, Segger, Spansion, Toshiba, IAR, Segger, IAR Systems JM elektronik Gliwice 32 339 69 00 [email protected] www.jm.pl Atmel, Holtek, Segger Kamami Legionowo 22 767 36 20 [email protected] www.kamami.pl Atollic, Digilent, Terasic, Embest, Kamami Kristech Ustroń 33 487 66 88 [email protected] www.kristech.pl Olimex, Kristech Propox Karczemki 58 712 80 58 offi [email protected] www.propox.com Propox RK-System Grodzisk Maz. 22 724 30 39 [email protected] www.rk-system.com.pl IAR Systems, Spectrum Digital, Rowley, ImageCraft Transfer Multisort Łódź 42 645 55 55 [email protected] www.tme.eu Microchip, MikroElektronika, Embedded Artists Elektronik WG Electronics Warszawa 22 847 97 20 [email protected] www.wg.com.pl BPM Microsystems, Elnec, Algocraft, JTAG, ARM, KEIL, iSystem PDW Marthel Bielany Wrocł. 71 311 07 11 [email protected] www.marthel.pl Nuvoton Masters Straszyn 58 691 06 91 [email protected] www.masters.com.pl STM Quantum K.T.T. Wrocław 71 362 63 56 [email protected] www.quantum.com.pl Lauterbach, XJTAG, Lauterbach, XJTAG Computer Controls Bielsko-Biała 33 485 94 90 [email protected] www.ccontrols.pl Altium Evatronix SA Bielsko-Biała 33 499 59 12 [email protected] www.evatronix.com Xilinx, Engicam, FlowCAD a przez 80% tylko jako zauważalna. To rencyjne w stosunku do reszty, co wyni- buggery dla co najmniej kilkunastu po- prawdopodobnie dlatego, że fi rmy zaj- ka z ich skali działania, ci drudzy ocze- szczególnych architektur procesorów, mujące się tą tematyką to przedsiębior- kują, że klient doceni ich wiedzę i kom- narzędzia JTAG do kontroli popraw- stwa powiązane umowami dystrybucyj- petencje nie tylko werbalnie. ności montażu i uruchamiania ukła- nymi z dużymi i znanymi światowymi dów i szereg produktów związanych producentami, czyli innymi słowy za- Popularne produkty z komunikacją. Do tego dochodzi rów- angażowane. Relacje pomiędzy produ- Rynek narzędzi projektowych jest nie imponująca liczba pozycji oprogra- centami a siecią dystrybucji są trwalsze, bardzo różnorodny od strony asor- mowania. Całość tworzy na tyle duży sprzedawane produkty mają nierzadko tymentu. Praktycznie każdy bardziej rynek, że w zasadzie niemożliwe jest całkiem inne przeznaczenie i odbiorców. złożony układ scalony ma swój zestaw skoncentrowanie większości udziałów Najwięcej tarć występuje pomiędzy dys- startowy lub płytkę testową. Jest wie- rynkowych w jednej lub kilku fi rmach, trybutorami katalogowymi a resztą do- le sprzętu ogólnego przeznaczenia: pro- zwłaszcza tych typowych dla krajowego stawców. Ci pierwsi na skutek dużej skali gramatory, wersje pracujące równolegle rynku, a więc małych i średnich. działania mają w ofercie wszystkie zna- (jako tzw. gangi) oraz automaty pro- Na rysunku 5 pokazane zostały wy- ne marki, a ceny nierzadko silnie konku- dukcyjne. Są emulatory, symulatory, de- niki ankiety przeprowadzonej wśród specjalistów zajmujących się omawia- ną tematyką na temat tego, które typy narzędzi cieszą się największym powo- dzeniem i stanowią główny nurt rynku. Zdecydowanie w czołówce lokują się płytki ewaluacyjne i starter kity, a więc produkty specjalizowane, dostarczane często przez dystrybutorów podze- społów. Na drugiej pozycji uplasowały się narzędzia JTAG zapewne z uwagi na duże możliwości projektowe. Narzędzia i programy dostarczane przez produ- centów chipów wcale nie są notowane wysoko, prawdopodobnie dlatego, że są one tanie, czasem nawet rozdawane za darmo i tym samym o mniejszym znaczeniu biznesowym.

Co się liczy bardziej, a co mniej w narzędziach? Rys. 7. Najważniejsze kryteria ofert handlowych decydujące o wyborze produktów. Warto Specjaliści uważają, że dostępne na- zauważyć, że na pierwszym miejscu nie wypadła cena, ale możliwości projektowe, jakie ma rzędzia projektowe są drogie, ale ich dane narzędzie wysoka cena odpowiada wysokim mo-

32 Styczeń 2015 Elektronik Raport

żliwościom projektowym (rys. 6) – takich odpowiedzi udzieliła co druga pytana osoba. Co piąty ankietowa- ny był natomiast zdania, że narzędzia mają dobrze zbalansowane możliwo- ści oraz ceny. Wynik ten różni się od tego, co zanotowane zostało w analo- gicznym badaniu sprzed trzech lat, bo wtedy wymienione pozycje zamienio- ne były miejscami. Czy to coś oznacza? Chyba tylko to, że wraz z ofensy- wą narzędzi bezpłatnych oraz subsydio- wanych i programów open source rynek się polaryzuje tworząc mu dwa bie- guny. Równocześnie możliwości wielu bezpłatnych narzędzi są coraz większe, przez co produkty te wypychają z rynku mierne wyroby, o ograniczonych Rys. 8. Głównymi odbiorcami narzędzi i oprogramowania projektowego w kraju są produ- możliwościach, ale i te, które do tej pory cenci elektroniki profesjonalnej oraz świat nauki określane były właśnie jako mające „dobry stosunek ceny do parametrów”. nywanych przez nas w ramach rapor- ły w ankietach, trudno precyzyjnie wy- Kolejne zestawienie pokazane na ry- tów w „Elektroniku”, cena nie okazała tłumaczyć, niemniej wydaje się, że łą- sunku 7 przybliża znaczenie poszcze- się najważniejsza, a właśnie parametry czy się to właśnie opisaną akapit wyżej gólnych czynników związanych z ofer- techniczne i możliwości. Ale tak samo polaryzacją rynku. Zdecydowana więk- tą handlową w zakresie narzędzi pro- wyszło w ankiecie sprzed trzech lat. szość ﬁ rm z tego zestawienia współ- jektowych. Zaskakująco w stosunku do Rozdźwięk pomiędzy opiniami wer- pracuje z producentami niezależny- poprzednich rozważań i odmiennie do balnymi specjalistów znających rynek mi od wytwórców układów scalonych większości podobnych zestawień wyko- narzędzi, a tym, jak osoby te głosowa- i dystrybutorów komponentów, a więc Raport

Aleksander związane z koniecznością poniesie- utrzymywał i że dalej wzrastać będzie Kafka nia przez producentów elektroniki wielu zaangażowanie dostawców we wspiera- Glyn kosztów inwestycyjnych oraz poświę- nie rozwoju projektów. Szybko zmienia- cenia pracy i czasu na opanowanie jące się zapotrzebowanie rynku, otwie- nowych technologii. Producenci mikro- ranie się nowych nisz produktowych, kontrolerów, a czasem również ich dys- a co za tym idzie i oferta handlowa, trybutorzy, starają się wziąć przynaj- będą wymuszały na producentach dużą mniej część tego wysiłku na siebie, elastyczność. Wzrastała będzie też pre- m.in. tworząc różnego typu rozwiąza- sja na skrócenie czasu trwania wdroże- nia niskokosztowe, które mają na celu nia projektów. Zatem czas i ich koszty ❚ Jakich zmian jakościowych na umożliwienie klientom wstępną ocenę będą dla działów konstrukcyjnych coraz rynku narzędzi projektowych możemy parametrów mikrokontrolerów albo ofe- istotniejsze. Zdobyte przez konstrukto- spodziewać się w najbliższej przy- rując konstruktorom szeroki program rów doświadczenie oraz ich przyzwy- szłości? wsparcia technicznego, opierający czajenia, będą miały kluczowe znacze- Użycie w projekcie dowolnej nowej się na dotychczasowym doświadcze- nie. Wzrastać też będzie konkurencja rodziny mikrokontrolerów zawsze jest niu. Wydaje się, że ten trend będzie się między dostawcami na tym rynku.

od tej części rynku, która jest związa- w ramach grantów i nauczania studen- cych w ramach jednego zintegrowanego na z tanimi dotowanymi narzędziami. tów i zwykle dotyczą zaawansowanych systemu wiele narzędzi, takich jak edy- W tym obszarze ważniejsze są moż- wersji, stąd pewnie taka, a nie inna po- tor schematów, program do projektowa- liwości, uniwersalność oraz wsparcie zycja. Dół wykresu przypadł fi rmom nia płytek drukowanych, autorouter, sy- ze strony dostawcy, cena dla tego typu zagranicznym obecnym w Polsce oraz mulator oraz narzędzia wspomagające klientów z pewnością nie jest drogo- producentom kontraktowym. Ci pierw- projektowanie układów programowal- wskazem inwestycji. si zwykle wyposażenie takie przywożą nych, na rynku w ostatnim okresie do- Na koniec warto zerknąć na zesta- ze sobą z rynków macierzystych, poza szło do kilku przetasowań. Dystrybucją wienie pokazane na rysunku 8, gdzie tym wiele fi rm projektowych korzysta- produktów Altium zajęła się firma zilustrowano głównych odbiorców jących z naszych zasobów kadrowych Computer Controls, fi rma Evatronix oprogramowania i narzędzi projek- już jest w kraju od dawna i największe we współpracy z FlowCAD-em zaję- towych w Polsce. Na czołowej pozycji inwestycje ma za sobą. Ci drudzy zwy- ła się promocją OrCAD-a. Poza tym są producenci elektroniki profesjonal- kle nie zajmują się projektowaniem. zmian nie ma: Gamma jest dystrybuto- nej, a więc fi rmy wytwarzające specja- To są na razie nieliczne wyjątki w ska- rem programu PADS Mentor Graphics, listyczne i niszowe aplikacje z dużym li kraju, np. Bornico, EAE Elektronik, zaś Eagle oferuje Farnell element14. wkładem myśli inżynierskiej. Ale nie- czyli jest ich za mało, aby zmienić wy- Dodatkowo Farnell nawiązał współ- wiele słabiej oceniono uczelnie wyższe nik ankiety dla tej pozycji. pracę z Altium i będzie miał w ofercie i placówki badawcze, które jak wyni- program Circuit Maker, który uzupełni ka z ankiet są ważnym i liczącym się na Dostawcy oprogramowania Eagla w trudniejszych projektach. rynku odbiorcą narzędzi i programów. projektowego Poza dużymi pakietami oprogramo- Są one potrzebne do prowadzonych ba- W zakresie dużych uniwersalnych wania EDA ważną część rynku tworzą dań naukowych, prac realizowanych pakietów oprogramowania EDA, łączą- narzędzia dla mikrokontrolerów, a więc kompilatory, symulatory i debuggery, stosy programowe oraz środowiska IDE do tworzenia systemów embedded. Dostawcą takich programów jest fi rma WG Electronics, sprzedająca oprogramowanie fi rm Keil, ARM i iSystem oraz produkty do „boundary-scan” fi rmy JTAG Technologies. Kolejnymi fi rmami tego typu na rynku są RK-System, a tak- że Kamami i JM elektronik. Większość wymienionych fi rm nie ogranicza oferty do oprogramowania i sprzedaje też na- rzędzia sprzętowe.

Dostawcy narzędzi sprzętowych Dostawców narzędzi do projektowa- Rys. 9. Ocena skali piractwa oprogramowania inżynierskiego w Polsce. Z każdym kolejnym nia elektroniki można podzielić na dwie rokiem wyniki są coraz lepsze, te aktualne wyglądają już całkiem nieźle wyraźnie zarysowane grupy o zbliżo-

34 Styczeń 2015 Elektronik Inne materiały na temat narzędzi deweloperskich i oprogramowania EDA Raport w poprzednich numerach nych profi lach. Pierwszą z nich stano- towe, np. Glyn wytwarzający zestawy „Elektronika” wią dystrybutorzy podzespołów elektro- startowe z mikrokontrolerami Renesasa nicznych, którzy mają też w ofercie po- i wyświetlaczami, Propox, RK-System, Raporty wiązane narzędzia. Taki model działal- produkujący programatory i emulatory ● Biura inżynierskie – EL 3/2013 ności jest popularny, gdyż komponenty oraz Kristech, Kamami. Nie zawsze to, ● Mikrokontrolery – EL 1/2013 i narzędzia są silnie ze sobą powiązane co jest w ofercie, pochodzi tylko z pro- ● Narzędzia deweloperskie – EL 7/2012 tematycznie i nierzadko dostępność na- dukcji własnej. Teksty techniczne rzędzi warunkuje sprzedaż podzespo- ● Projektowanie i wybór modułów M2M łów i odwrotnie. Przegląd ofert dostawców – EL 11/2014 Przykładem takich przedsiębiorstw W tabeli 1 przedstawiamy przegląd ● Systemy operacyjne czasu w tym raporcie jest WG Electronics, ofert dostawców narzędzi projekto- rzeczywistego – charakterystyka JM elektronik, EBV oraz dystrybutorzy wych. Ma on charakter ogólny bez wni- i kryteria wyboru – EL 6/2014 katalogowi: Farnell element14, TME, kania w szczegóły techniczne. W po- ● Styl programowania a jakość Conrad, którzy nierzadko mają silnie dziale na kilka głównych grup pro- programów – EL 4/2014 ● Debugowanie procesorów konkurencyjną ofertę handlową w po- duktów podajemy, czy dana fi rma ma wielordzeniowych – EL 3/2013 równaniu z resztą. je w ofercie, czy też nie. W ten sposób ● Analiza błędów oprogramowania Drugą grupę tworzą fi rmy, które pro- tabela z przeglądem ofert odgrywa rolę w systemach wbudowanych dukują samodzielnie narzędzia projek- wskazówki i jest wstępem do dalszych – EL 3/2012 kontaktów. Wymienione teksty są dostępne na Główne kategorie to programatory, Tabela 3. Plan raportów „Elektronika” naszym portalu: www.elektronikab2b.pl na najbliższe miesiące emulatory dla mikrokontrolerów, zesta- Miesiąc Temat raportu wy uruchomieniowe dla PLD i DSP, zestawy ewaluacyjne, starter kity oraz na- Źródłem wszystkich danych przedsta- Luty 2015 Złącza sygnałowe rzędzia, oprogramowanie EDA i sprzęt wionych w tabelach oraz na wykresach są Drukarki, znakowarki, produkcyjny. Taki podział obejmu- Marzec 2015 wyniki uzyskane w badaniu ankietowym etykieciarki je znakomitą większość omawianych przeprowadzonym wśród dostawców opro- w tym zestawieniu produktów. Kwiecień 2015 Montaż kontraktowy elektroniki gramowania i narzędzi do projektowania Robert Magdziak elektroniki w Polsce.

Elektronik Styczeń 2015 35 Raport | Prezentacje

Zestawy startowe i ewaluacyjne dla mikrokontrolerów STM32

Jednym z elementów budujących popularność mikrokontrolerów STM32 były i są tanie i łatwo dostępne zestawy startowe i ewaluacyjne oraz inne narzędzia, których ofertę producent konsekwentnie poszerza. Fundamentem tej części oferty są doskonale znane DISCOVERY, które – jak można się spodziewać – będą w niektórych zastosowaniach wypierane przez coraz bardziej popularne zestawy NUCLEO. W artykule przedstawiamy cechy, wyposażenie i możliwości zestawów startowych i ewaluacyjnych firmy STMicroelectronics.

otencjał rynkowy szerokich przez nie rozwiązań. Firma STMicro- cjał systemu Arduino, dlatego zestawy rzesz niewielkich klientów jest electronics wprowadzając do sprzedaży STM32NUCLEO są z nim mechanicz- P zazwyczaj skrzętnie ignorowa- mikrokontrolery STM32 przyjęła inną nie i elektrycznie zgodne. Ze względu ny przez duże ﬁ rmy półprzewodniko- strategię, która okazała się skuteczna na zastosowanie w NUCLEO mikrokon- we, co skutkuje niewielką popularno- i zaowocowała niebywałym sukcesem: trolerów o liczbie wyprowadzeń znacz- ścią oferowanych są to obecnie bez wątpienia najbardziej nie przewyższającej standardowe roz- popularne mikrokontrolery i to nie tyl- wiązania Arduino (LQFP64), konstruk- ko w naszym kraju. Strategia promo- torzy zestawów zastosowali dodatkowe cyjna ﬁ rmy polegała na udostępnieniu złącza szpilkowe, na które wyprowadzo- konstruktorom naprawdę tanich narzę- no wszystkie linie GPIO mikrokontrole- dzi, zarówno programatora-debuggera oraz sygnały pomocnicze. Ten alter- ra JTAG/SWD (ST-Link i jego kolejne natywny system złącz nazwano Morpho, generacje), jak i wielu rodzajów zesta- umożliwia on wykorzystanie całego po- wów startowych i ewaluacyjnych, któ- tencjału mikrokontrolerów zastosowa- re pokrótce przedstawimy w artyku- nych w zestawach. le. Zaczniemy od najtańszych i naj- Wygląd zestawu STM32NUCLEO z mi- nowszych w ofercie produkcyjnej krokontrolerem STM32F030 pokaza- – zestawów z serii NUCLEO. no na fot. 1. Obecnie dostępne są wersje tych zestawów wyposażone w mode- Rodzina STM32NUCLEO le mikrokontrolerów STM32 ze wszyst- Zestawy STM32NUCLEO miały świa- kimi wersjami rdzeni (Cortex-M0, tową premierę w lutym 2014 roku pod- Cortex-M0+, Cortex-M3 i Cortex-M4F), czas norymberskich targów Embedded pochodzącymi ze wszystkich podstawo- Fot. 1. Zestaw STM32NUCLEO World. Ich producent dostrzegł poten- wych podrodzin, w tym także STM32L.

36 Styczeń 2015 Elektronik Prezentacje | Raport

Niezależnie od typu zastosowanego mi- przygotowuje własne ekspandery krokontrolera, wszystkie wersje zesta- dla NUCLEO (na fot. 2 pokazano wów STM32NUCLEO wyglądają tak jeden z dostępnych – X-NUCLEO- samo i mają takie same – skromne – wy- NFC01 do testowania aplika- posażenie. Użytkownik ma do dyspozycji NFC/RFID), zorientowane cji jeden mikroswitch i jedną LED, po- przede wszystkim na prezen- zostałe elementy interfejsu użytkownika tację możliwości podzespołów (2×LED i mikroswitch) spełniają funkcje oferowanych przez tę fi rmę. zdefi niowane przez producenta. Integralną częścią wyposażenia zesta- Rodzina DISCOVERY wów STM32NUCLEO jest programator- Starszą od NUCLEO rodziną ta- -debugger JTAG/SWD, który jest zgod- nich zestawów startowych są płytki ny z interfejsem ST-Link/v2-1. Jego DISCOVERY, których pierwsze mode- fi rmware realizuje – poza obsługą pro- le pojawiły się na rynku niemal jedno- gramatora i debuggera także funkcję cześnie z pierwszymi mikrokontrolera- wirtualnego COM-a, umożliwiającego mi STM32. Obecnie dostępnych jest wie- wygodną komunikację mikrokontrole typów zestawów z tej serii, charakte- Fot. 3. Wygląd lera z terminalem lub aplikacją działa- ryzujących się odmiennym, lecz bo- zestawu jącą na PC, bez konieczności stosowa- gatym, wyposażeniem, które dobrano STM32F429I-DISCO nia dodatkowych interfejsów, konwer- w taki sposób, żeby pokazać najważniej- terów itp. Programatory-debuggery nie- sze cechy lub optymalne obszary aplika- monochromatyczny wyświetlacz LCD. których wersji STM32NUCLEO produ- cyjne zastosowanych mikrokontrolerów. Wszystkie zestawy z serii DISCOVERY cent wyposażył w dodatkowy tryb pra- Przykładowo: wyposażono także w złącza szpilko- cy interfejsu USB: mikrokontroler pro- • zestaw STM32F429I-DISCO (fot. 3) we gold-pin, na które wyprowadzo- gramatora może emulować tryb pra- jest przykładem implementacji za- no linie GPIO mikrokontrolerów, li- cy mass-storage, który służy do obsłu- awansowanego systemu graficznego nie zasilające oraz sygnały pomocni- gi programowania pamięci Flash z po- z mikrokontrolerem STM32F429 oraz cze. Niestety rozmieszczenie fi zyczne ziomu zdalnego środowiska programi- kolorowym wyświetlaczem LCD-TFT, tych złączy i przypisanie sygnałów do stycznego mbed. touch panelem oraz zewnętrzna pa- poszczególnych szpilek nie są jednoli- Jak widać, standardowe wyposażenie mięcią SDRAM, obsługiwane przez te we wszystkich zestawach, w związku zestawów STM32NUCLEO nie jest bo- interfejsy i kontrolery wbudowane z czym nie powstała wokół nich infra- gate, ale dzięki zgodności ze standar- w mikrokontroler, struktura ekspanderów funkcjonalnych dem Arduino użytkownicy mogą ko- • zestaw STM32F401C-DISCO (fot. 4) jak w przypadku Arduino, do każdego rzystać z zasobów sprzętowych tego jest przykładem systemu cyfrowego zestawu konieczne jest budowanie de- systemu, którego możliwości ogranicza audio, wykonanym na mikrokontrole- dykowanych rozwiązań lub trzeba ko- obecnie wyłącznie wyobraźnia użyt- rze STM32F401, wyposażonym w mi- rzystać z ekspanderów uniwersalnych. kownika. Firma STMicroelectronics krofon MEMS, przetwornik C/A, wyj- Zestawy DISCOVERY, podobnie do ściowy tor analogowy oraz sensory NUCLEO, charakteryzują się niski- MEMS, które można wykorzystać we mi cenami, ułatwiając szybkie i tanie własnych eksperymentach, rozpoczęcie prac z mikrokontrole- • zestaw STM32L0538-DISCO (fot. 5) to rami STM32. z kolei przykład systemu energoosz- czędnego, wykonanego na mikrokontrolerze z rdzeniem Cortex-M0+, który za pomocą aplikacji demonstracyj- nej obsługuje wyświetlacz e-paper i monitoruje natężenie prądu pobieranego w różnych trybach pracy przez CPU. Pokazane przykłady ilustrują zaledwie część możliwości oferowanych użytkownikom przez zestawy DISCOVERY, których obecnie jest do- stępnych aż 9 typów. Wspólnym elementem ich wyposażenia jest wbudowany programator-debugger ST-Link/ v2, pozostałe elementy wyposażenia są charakterystyczne dla konkretnych ze- Fot. 2. Ekspander dla STM32NUCLEO stawów, są to m.in. sensory kompaso- – X-NUCLEO-NFC01 do testowania aplikacji we, sterowniki LED średniej mocy, na- Fot. 4. Wygląd zestawu STM32F401C- NFC/RFID stawniki i klawiatury zbliżeniowe czy -DISCO

Elektronik Styczeń 2015 37 Raport | Prezentacje

Fot. 5. Wygląd zestawu STM32L0538-DISCO

EVAL Historycznie najstarszą serią Fot. 8. Wygląd sprzętowej części zestawu STM3220G-JAVA zestawów narzędziowych dla mikrokontrolerów STM32 jest trolery pakiety bibliotek STM32CubeFx/ seria EVAL (np. STM3240G- Lx, w skład których wchodzą: drive- EVAL – fot. 6), które charak- ry do sprzętu z interfejsem HAL, sys- teryzują się bogatym wyposaże- tem plików, prosty RTOS, biblioteki niem, pozwalającym kompleksowo Touch Sensing oraz podstawowe bi- testować możliwości mikrokontrole- blioteki z procedurami grafi cznymi. rów i są przeznaczone do prowadzenia Biblioteki STM32CubeFx/Lx są do- prac badawczych w profesjonalnych la- stępne w pakietach dla poszczegól- boratoriach R&D. Przykładem wyspe- nych rodzin mikrokontrolerów (np. dla cjalizowanego wyposażenia STM32L0 – STM32CubeL0). zestawu EVAL, które ma na Jak widać z tego krótkiego przeglą- celu umożliwienie szybkiej du, wybór narzędzi dla konstrukto- ewaluacji mikrokontrolera rów korzystających z mikrokontrolerów Fot. 7. Wygląd zestawu STM32373C-EVAL przez konstruktorów jest m.in. zestaw STM32373C-EVAL (fot. 7), który – poza wieloma standardowymi elementami – i testowania aplikacji wyposażono w analogowy tor wejścio- „silnikowych”, aplikacji wy oraz złocone elektrody do uproszczo- IoT (STM32429I-EVAL) nego pomiaru EKG. Standardowym ele- czy zestaw narzędzi mentem wyposażenia zestawów EVAL do tworzenia aplikacji jest programator-debugger ST-Link, za w Javie (np. STM3220G- pomocą którego można programować JAVA – fot. 8). pamięć Flash mikrokontrolera, debugo- Wyposażenie i ukie- wać przygotowywany program i moni- runkowanie aplikacyjne torować jego pracę. zestawów EVAL powo- Firma STMicroelectronics oferu- duje, że są one znacz- je obecnie kilkanaście typów zesta- nie droższe niż narzę- wów EVAL oraz specjalistycznych eks- dzia wcześniej opisane, panderów dla nich, jak na przykład: warto jednak wziąć pod STM32100B-MCKIT do projektowania uwagę, że z zestawami Rys. 9. Okno pakietu STM32CubeMX z przykładową konfi gu- są często dostarczane racją mikrokontrolera STM32F401 elementy (m.in. biblioteki programistyczne) oferowane wy- STM32 jest szeroki, wyraźnie wchodzą łącznie jako integralny element zestawu. one w okres dojrzały: zarówno wyposa- żenie poszczególnych podrodzin mikro- Nie tylko sprzęt kontrolerów jak i biblioteki wspierające Firma STMicroelectronics rozwija od programistów poukładano w przejrzy- pewnego czasu bezpłatne narzędzia dla sty, wygodny sposób. Czy są jakieś argu- programistów korzystających z tanich menty przeciw? platform sprzętowych – przede wszyst- Piotr Zbysiński kim NUCLEO. Chodzi o coraz bardziej popularny pakiet grafi cznego konfi gura- tora mikrokontrolerów STM32 o nazwie STM32CubeMX (rys. 9) oraz wspomaga- STMicroelectronics Fot. 6. Wygląd zestawu STM3240G-EVAL jące tworzenie aplikacji na te mikrokon- www.st.com

38 Styczeń 2015 Elektronik Prezentacje | Raport Wybór mikrokontrolera do nowych projektów: 8- czy 32-bitowy?

Wzrost popularności 32-bitowych mikrokontrolerów w ostatnich latach jest ogól- nie znany. Możliwości, jakie dają mikrokontrolery 32-bitowe i bogactwo ukła- dów peryferyjnych tłumaczą, dlaczego doświadczeni konstruktorzy wybierają je do nowych projektów. Konstruktorzy doskonale zdają sobie sprawę z tego, że coraz bardziej skomplikowane urządzenia wymagają dużej mocy obliczeniowej. Nie bez znaczenia są też zintegrowane peryferia oraz łatwy dostępu do narzędzi programistycznych oraz bibliotek.

iększość 32-bitowych mi- Istotne różnice tym, co jest odpowiednie dla aplikacji, krokontrolerów jest opar- Podstawową różnicą pomiędzy ukła- a nie ilu bitowy rdzeń procesora powi- W tych na bardzo popularnych dami 8- i 32-bitowymi są: struktu- nien być zastosowany. rdzeniach ARM i w związku z tym kon- ra kosztów i cen, wydajność proceso- Naturalnie na tę decyzję ogrom- struktorzy mają pewność, że będą mo- ra, łatwość obsługi, wydajność sprzęto- ny wpływ ma także koszt elementów. gli skorzystać z narzędzi z różnych źró- wa oraz statyczny pobór energii. Przy Krótko mówiąc, dla mniejszej liczby bra- deł, szerokiego zakresu zestawów uru- tworzeniu nowego projektu konstruk- mek prostsza jednostka 8-bitowa będzie chomieniowych oraz sprzętu do testowa- torzy muszą starannie oszacować wy- tańsza od 32-bitowej. Porównując mi- nia. Bliższe spojrzenie na trendy panu- magania dla MCU, biorąc pod uwagę krokontrolery 8- i 32-bitowe najbardziej jące na rynku mikrokontrolerów ujaw- wydajność, niezbędną liczbę interfej- popularnych i wiodących producentów, nia, że nie tylko 32-bitowe mikrokontro- sów i dla urządzeń zasilanych bateryj- każdy 8-bitowy mikrokontroler, któ- lery wykazują znaczny wzrost popular- nie – wszystkie istotne źródła poboru ry ma podobną wielkość pamięci Flash, ności. Wzrost sprzedaży mikrokontro- prądu. Bez wątpienia układy 32-bitowe liczbę wyjść itp. będzie o ok. 20% tań- lerów 8-bitowych jest zbliżony do 32-bi- są wydajniejsze niż 8-bitowe, ale inży- szy. Ale jest to tylko jeden z powodów. towców – 6,4 w porównaniu do 6,9% dla nierowie muszą wybrać pomiędzy tym, Kolejnym ważnym aspektem jest ła- procesorów 32-bitowych. Inni anality- co najlepszego jest dostępne na rynku, twość, z jaką projektant może przystąpić cy podają, że tempo wzrostu sprzedaży a rzeczywistymi wymaganiami apli- do tworzenia nowej konstrukcji opartej mikrokontrolerów 8- i 32-bitowych jest kacji. I jest to raczej wybór pomiędzy na 8-bitowych mikrokontrolerach. identyczne. Trend wzrostowy w zakresie 8-bitowych mikrokontrolerów wyraźnie Tabela 1. Udział w rynku elektroniki wybranych grup mikrokontrolerów, źródło: iSuppli podkreśla, że musi być jakiś istotny po- 2012 2013 2014 2015 2016 2017 CAGR Półprzewodniki razem 325 339 361 385 395 413 4,9% wód, dla którego 8-bit MCU są stale sto- Mikrokontrolery razem 16 16,2 17,2 18,8 19,3 20,5 5,1% sowane. Celem tego artykułu jest przed- 4-bitowe 154 159 161 157 145 133 –2,8% stawienie powodów, dla których 8-bi- 8-bitowe 6057 6565 6936 7532 7768 8259 6,4% towe mikrokontrolery zachowują duży 16-bitowe 4021 3611 3765 4060 4053 4019 0% udział w rynku mikrokontrolerów. 32-bitowe 5776 5868 6349 7050 7341 8069 6,9%

Elektronik Styczeń 2015 39 Raport | Prezentacje

Łatwość w tworzeniu nowych Tabela 3. Pobór prądu wybranych mikrokontrolerów konstrukcji Liczba Tryb Tryb statyczny Tryb statyczny CPU Rodzina Flash (1) (2) (2) Uruchomienie pierwszej działającej pinów aktywny w 25ºC w 85ºC 32-bity ARM aplikacji na mikrokontrolerze opartym Atmel SAM D20 16-256 KB 32–64 140 μA/MHz 2 μA 85 μA Cortex M0+ o rdzeń ARM Cortex-M wymaga zna- 32-bity ARM Freescale K20 32-160 KB 32–64 280 μA/MHz 1,9 μA 30 μA jomości architektury oraz wiedzy na te- Cortex M4 mat systemu taktowania rdzenia oraz Atmel ATmega X8PA 8-bitowy AVR 4-32 KB 28–32 300 μA/MHz 100 nA 2 μA peryferiów. Należy zadbać o ustawie- ST STM8S00X 8-bitowy STM 8-64 KB 20–48 230 μA/MHz 4,5 μA 17 μA nie taktowania dla rdzenia, magistra- (1) CPU aktywny, praca z wewnętrznej pamięci przy 3 V i typowych warunkach (2) li AHB, APBA, pamiętać należy także CPU nieaktywny z podtrzymaniem SRAM i zasilaniu 3 V o liczbie cykli oczekiwania dla pamięci Flash. Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku układów 8-bi- la na współdziałanie urządzeń peryferyjnych bez udziału rdze- towych Atmela. Na przykład tinyAVR oraz megaAVR wyma- nia mikrokontrolera (CPU). Pozwala to peryferiom na prze- gają zainicjowania wskaźnika stosu, co zazwyczaj zabiera 4 li- syłanie sygnałów wprost do innych bloków i zapewnia krótki nie kodu i aplikacja jest gotowa do startu. Wybór źródła tak- i w 100% przewidywalny czas reakcji. Podczas pełnego korzy- towania, poziomu zadziałania dla brown-out detectora, resetu stania z funkcjonalności systemu zdarzeń możliwa jest kon- są pre-programowane i z domyślnymi wartościami układ jest ﬁ guracja układu, aby wykonywał skomplikowane operacje w stanie działać. W układach 8-bitowych układy peryferyjne z niewielkim udziałem procesora (CPU), oszczędzając jedno- oraz CPU pracują na tych samych częstotliwościach, w związ- cześnie cenną pamięć oraz czas wykonania. ku z tym projektanci nie muszą obawiać się opóźnień w syn- W takiej sytuacji szybkość procesora nie jest jedynym decy- chronizacji pomiędzy poszczególnymi elementami. dującym czynnikiem. Należy zadać pytanie, ile cykli zajmie od- powiedź na przerwania, uruchomienie obsługi przerwania ISR Wydajność oraz powrotu z niego. Jak pokazuje poniższy przykład, 8-bitowy W rzeczywistości większość konstrukcji nie ma wysokich mikrokontroler będzie bardziej wydajny w zakresie obsługi zda- wymagań obliczeniowych. Zwykle wymagane są niewielkie rzenia. Weźmy pod uwagę prosty przykład otrzymania 1 bajta operacje na danych, dlatego zbilansowanie rzeczywistych po- na interfejsie SPI, wykorzystując przerwanie do jego wykrycia, trzeb z wymaganiami dotyczącymi zużycia energii oraz połą- a następnie uruchamiając proste ISR do odczytania bajta z ob- czeniami peryferiów jest niezbędne. wodowego SPI i przechowania go w pamięci SRAM. Na przykład prosty termostat większość czasu jest w stanie Tabela 2 zawiera porównanie pomiędzy 8-bitowym mikro- uśpienia. Budzi się, aby zmierzyć temperaturę, a następnie włą- kontrolerem Atmel AVR i 32-bitowym ARM Cortex M0+. cza lub wyłącza przekaźnik lub przesyła instrukcje do kontro- Wymagane 12 cykli w stosunku do 33 cykli równe jest teo- lera hosta i ponownie wpada w stan uśpienia. Wymagania ob- retycznie maksymalnej przepustowości SPI – 1,67 MB/s (13,3 liczeniowe tej aplikacji są małe podobnie jak wiele innych apli- Mbps) dla 8-bit CPU i 606 KB (4,8 Mbps) dla 32-bitowego CPU, kacji – detektory ognia, elektronarzędzia, przepływomierze, gdy działają z częstotliwością 20 MHz. czy urządzenia kontroli. Wydajność przetwarzania numerycznego może mieć tak- że wpływ na stos i wymaganą pamięć. Zastosowanie algo- Wymagania sprzętowe rytmu Fibonacciego jest bardzo dobrym sposobem na testo- Wiele współczesnych mikrokontrolerów ma zintegrowa- wanie wymagań pamięciowych. Ponieważ używa się tylko ne różnego rodzaju funkcjonalności bezpośrednio związane zmiennej lokalnej, wszystko musi być wrzucone do stosu. z hardware. W przypadku Atmela zarówno rodzina AVR 8-bi- Gdy porównujemy mikrokontrolery 8-bit AVR z ARM 32- towa, jak i ARM 32-bitowa jest to tzw. event system (system bit Cortex-M0+ oraz zastosujemy 15-stopniowy rekurencyj- zdarzeń). Jest on zestawem funkcji sprzętowych, który pozwa- ny algorytm Fibonacciego, AVR korzysta w sumie z 70 baj- tów stosów, włączając w to 30 po- Tabela 2. Porównanie układów 8- oraz 32-bitowych dla wybranego scenariusza wrotów (15 głębokich wywołań). 8-bitowy AVR 32-bitowy Cortex Akcja Komentarz (cykle) M0+ (cykle) Mikrokontroler oparty na platfor- Wykrycie przerwania i skok do wskaźnika 3 12 mie ARM używa 192 bajty (60 baj- W układach AVR nie jest wymagana, tów to stos powrotów). Oznacza to, gdyż każde źródło przerwań ma swój Identyﬁ kacja przerwania 0 6 że CSTACK jest przeszło trzykrot- wektor przerwań. Dla układu Cortex M0+ limitem są 32 źródła nie większy od rozwiązań 8-bito- W układach Cortex M0+ niewymagane, wych. Potwierdza to fakt, iż aplika- Odłożenie rejestru na stos 1 0 gdyż wykrycie przerwania odkłada cja na 32-bitowym mikrokontrole- automatycznie 8 rejestrów na stos rze wymagać może 1,5–3 razy wię- Przy założeniu, że układy peryferyjne i CPU Odczyt bajtu z SPI do rejestru 1 2 taktowane są z tą samą szybkością cej pamięci SRAM w porównaniu Zapis odebranego bajta do SRAM 2 2 do układu 8-bitowego. W układach Cortex M0+ niewymagane, Zdjęcie rejestru ze stosu 1 0 gdyż powrót z przerwania automatycznie Pobór energii zdejmuje ze stosu stan 8 rejestrów Na koniec należy przyjrzeć się ko- Powrót z przerwania 3 10 Cykle w main () zanim następne lejnemu ważnemu czynnikowi, jakim 11 przerwanie może być obsłużone jest pobór energii statycznej. Może on Minimalna liczba cykli do odebrania 12 33 być kluczowym czynnikiem decydu- bajtu z SPI za pomocą przerwań jącym o wyborze pomiędzy mikro-

40 Styczeń 2015 Elektronik Prezentacje | Raport kontrolerami 8- i 32-bitowymi, szczególnie dla w aplikacjach z zasilaniem bateryjnym. Tabela 3 ilustruje różnice w poborze energii między tymi mikrokontrolerami, zarówno w trybie statycznym, jak i aktywnym. Agresywne technologie produkcyjne skutkują wzrostem prądu tranzystora, który podwaja się z każdym kolejnym procesem i jest proporcjonalny do liczby bramek. Ponadto upływ prądu gwałtownie rośnie w wyższych temperaturach, co może mieć znaczenie nawet w przy projektach konsumenckich. Wszędzie z sobą zabieramy telefony ko- mórkowe, czy osobiste odtwarzacze multimedialne i wielokrot- nie mogliśmy się przekonać, że latem temperatury w samocho- dzie często przekraczają 40ºC. Ilość czasu, jaką mikrokontroler spędzi w trybie aktywnym w stosunku do trybu statycznego ma znaczący udział w cał- kowitym poborze energii przez aplikację. Naturalnie stosunek trybu aktywnego do statycznego różni się w zależności od wy- magań danej aplikacji. Biorąc pod uwagę wcześniejszy przy- kład przerwania SPI (tabela 2) i przy założeniu, że przepusto- wość danych SPI wynosi 80 kbps, 8-bitowy mikrokontroler 1,2% czasu spędzi w trybie aktywnym w porównaniu do 3,3% w przypadku mikrokontrolerów 32-bitowych.

Tabela 4. Średni pobór prądu układów 8- oraz 32-bitowych Budżet energetyczny 8-bitowy AVR 32-bitowy Cortex M0+ Tryb aktywny na 10 MHz 1,2%×3000 μA 3,3%×1400 μA Tryb uśpienia 98,8%×0,1 μA 96,7%×2 μA Średni pobór 36,1 μA 48,1 μA

Pobór energii zmienia się także wraz z technologią półprze- wodnikową wykorzystaną w procesie produkcji. Ogólnie im bardziej zaawansowany proces tym niestety większe są prądy upływu w tranzystorach stanowiących bazę układu, co prze- kłada się na większy pobór mocy w stanie statycznym. Wraz z postępem w zakresie miniaturyzacji układów scalonych wartość natężenia prądu upływu jest bowiem na tyle duża, że straty mocy z tym związane mogą stanowić nawet 50% całko- witej mocy rozpraszanej w danym układzie. Istotne jest rów- nież to, że jest to stały składnik bilansu energetycznego, które- go wartość może dodatkowo wzrastać wraz ze wzrostem temperatury. Czyli układy 8-bitowe wykonane w starszych proce- sach mogą mieć lepsze parametry w zakresie poboru statycznego prądu, zwłaszcza w wyższych temperaturach. Dlatego wybierając mikrokontroler warto zdecydować się na taki model, w projekcie oraz produkcji którego zaimplementowano rozwiązania zmniejszające natężenie prądu upływu.

Wnioski Na rozważania, czy w przyszłym projekcie zastosować 8 czy 32-bitowe mikrokontrolery wpływa wiele różnych czynników. Prowokują one wiele dyskusji, ale z pewnością oszacowanie wymagań technicznych dla MCU jest sporym wyzwaniem dla inżynierów. Obecnie istnieje wiele 8-bitowych mikrokontrole- rów, które spełniają potrzeby przetwarzania na niskim poziomie oraz łączności bezprzewodowej. Na przykład seria Atmel ATmegaRFR2 ma chip 2,4 GHz zgodny z IEEE 802.15.4, któ- ry jest idealnym rozwiązaniem łączności bezprzewodowej dla tanich urządzeń zasilanych bateryjnie. Ingar Fredriksen i Pal Kastnes, Atmel

JM elektronik sp. z o.o., tel. 32 339 69 00 [email protected], www.jm.pl

Elektronik Styczeń 2015 41 Raport | Prezentacje OrCAD i Allegro – skalowalna platforma EDA

Można spotkać się z twierdzeniem, że oprogramowanie OrCAD i Allegro to w istocie dwie nazwy tego samego produktu EDA. W artykule wyjaśniamy, w jaki sposób te programy wspólnie tworzą skalowalną platformę projektowania urzą- dzeń elektronicznych, przydatną zarówno dla największych korporacji, jak i dla indywidualnych projektantów.

Allegro – modułowe narzędzie dzenia sygnałów logicznych o odpo- w czasie rzeczywistym (On-Line) oraz do najtrudniejszych zadań wiedniej jakości pomiędzy buforami natychmiastowe odświeżanie obsza- Oprogramowanie Allegro firmy I/O układów cyfrowych. Dodatkowa ru roboczego PCB. Te wymagania, jak Cadence powstało, by sprostać najbar- analiza zasilania pozwala zaplano- również generowanie plików wyjścio- dziej zaawansowanym wyzwaniom wać i sprawdzić sposób doprowadze- wych CAM, fi rma Cadence stawia na w projektowaniu obwodów drukowania oraz zmagazynowania energii po- pierwszym planie. nych dla urządzeń Hi-Speed. Rozwój trzebnej do prawidłowej pracy ukła- Oprogramowanie Allegro w pełni technologii i stopień skomplikowania dów przełączających, gdzie istotne jest wspiera wielordzeniową 64-bitową ar- układów sprawiły, że twórcy Allegro uwzględnienie pojemności magazynu- chitekturę stacji roboczej, projektant wprowadzili dodatkowe moduły roz- jących energię (tank), pojemności blo- może więc tworzyć nawet najbardziej szerzające funkcjonalność programu. kujących, a nawet pojemności pomię- skomplikowane płyty wielowarstwo- Moduły te odciążają projektanta od dzy warstwami Power Plane. we (powyżej 20 warstw) bez obaw, że żmudnej, czasochłonnej pracy, realizu- Kolejnymi modułami są moduł wyso- w pewnym momencie oprogramowanie jąc bardzo skomplikowane algorytmy kich częstotliwości (Analog/RF) wspie- zacznie zwalniać. automatycznego wyrównywania dłu- rający projektowanie anten oraz ukła- Przekonywującym dowodem na to, że gości magistral i par różnicowych dzię- dów fi ltrów i wzmacniaczy wysokiej czę- proces projektowania oparty na opro- ki modułom High Speed oraz Design stotliwości. gramowaniu Allegro wraz z odpowied- Planning. Podczas projektowania ukła- Postępująca miniaturyzacja i optyma- nim zestawem modułów rozszerzających dów z szybkimi magistralami nie moż- lizacja zabudowy układów elektronicz- może sprostać wymaganiom najbardziej na zapomnieć o problemach związanych nych stworzyła wymagania dla opraco- wymagających klientów, jest lista refe- z integralnością sygnałów, które w roz- wania modułu wspierającego technolo- rencyjna użytkowników Allegro. Wśród wiązaniu fi rmy Cadence rozpatrywa- gie elementów zagrzebanych i obwodów fi rm, które używają rozwiązania zapro- ne są w znaczeniu integralności sygna- sztywno-giętkich z rzeczywistym me- ponowanego przez Cadence, znajdują łów (Signal Integrity) i jakości zasilania chanicznym zachowaniem się zginane- się takie koncerny jak Intel, IBM, Xilinx układów, które te sygnały wykorzystują go obwodu, nawet z obsadzonymi kom- czy Aldec (którego centrum projektowe (Power Integrity). ponentami. Te zadania realizuje moduł znajduje się w Polsce). Miniaturization. Signal Integrity + Power Rosnący stopień skomplikowania OrCAD dla każdego Integrity = Signal Quality układów sprawił również, że fi rma Można zadać pytanie, co z użytkow- Za pomocą dedykowanych narzędzi Cadence zwróciła szczególną uwagę nikami, którzy potrzebują oprogramo- można rozwiązać problemy rozprowa- na mechanizmy kontroli reguł projek- wania EDA do projektowania płytek ze towych i wydajność silni- znacznie mniej skomplikowanym sto- ka odpowiedzialnego za sem warstw? edycję, sprawdzanie reguł Z myślą o tej grupie klientów fi rma Cadence opracowała narzędzie, które w świadomości wielu użyt- kowników kojarzy się z programem prostym i popularnym w cza- sach DOS-u (OrCAD – Oregon CAD). Jednak OrCAD pozostaje tu jedynie marką, gdyż w rzeczy- wistości współczesny OrCAD to opisane wcześniej Allegro z ograniczeniem zaawansowanej funk- cjonalności. W jednym i w drugim programie bez zmian pozostaje

42 Styczeń 2015 Elektronik Prezentacje | Raport edytor schematu i PCB, sposób zarzą- nego w formacie OrCAD – Allegro. dzania elementami bibliotecznymi, Tak jest chociażby w przypadku ﬁ r- dokumentacją i stosem warstw obwo- my Xilinx. du drukowanego. Taki przykładowy projekt wielo- Użytkownik oprogramowania warstwowej płytki, nawet jeśli zo- OrCAD powinien mieć świadomość, stał stworzony w Allegro z uży- że pracuje w środowisku Allegro ciem dodatkowego zaawansowane- i funkcjonalność jego oprogramo- go modułu Hi-Speed, można otwo- wania w każdej chwili może zostać Team Design Option High-Speed Option Miniaturization Option Analog/RF Option Design Planing Option PCB Routing Option rzyć za pomocą najprostszej wer- zwiększona przez przełączenie rodza- sji OrCAD-a, modyﬁ kować, a na- ju wykorzystywanej licencji. W chwili, Allegro PCB Designer wet zapisać. Oczywiście, w tej sytu- gdy potrzeby projektowe rosną wzro- acji nie będą już sprawdzane regu- sną, nasz OrCAD może podnieść swą OrCAD PCB Designer Professional ły dotyczące wyrównania długości funkcjonalność do wersji OrCAD połączeń czy impedancji charakte- Professional lub Allegro. Co więcej, OrCAD PCB Designer Standard rystycznej połączeń, lecz nadal bę- samo Allegro, a także jego dodatkowe dziemy mogli zmierzyć długość po- zaawansowane moduły, można cza- OrCAD PCB Designer Lite łączenia czy skorygować połączenia sowo wypożyczyć – bez konieczności w innej części obwodu. kupowania dożywotniej licencji. Tak właśnie działa skalowalna Z punktu widzenia komfortu i wydaj- użytkownikiem dodatkowe, zabierające platforma do projektowania urządzeń ności pracy bardzo istotne jest przy tym sporo czasu zadanie nauczenia się pracy elektronicznych OrCAD – Allegro. to, że nie zmienia się środowisko pracy. w nowym środowisku. Sławomir Górka, Evatronix SA Jeśli rozpoczynaliśmy pracę w środo- Dodatkową korzyść przynosi fakt, wisku OrCAD, to w miarę jego rozsze- że możemy swobodnie korzystać z do- rzania w kierunku Allegro zyskamy po kumentacji technicznej gotowych płyt Evatronix SA prostu dodatkowe menu oraz ikony od- uruchomieniowych, udostępnianej czę- tel. +48 33 499 59 12 powiadające wprowadzanym nowym sto przez producentów w postaci plików [email protected] funkcjom. Ale nie pojawi się przed źródłowych projektu obwodu drukowa- www.evatronix.com Dodaj do ulubionych Codebender – programowanie Arduino w przeglądarce

Na stronie internetowej www.codebender.cc udostępniono aplikację online Codebender. Jest to przeglądarkowa alternatywa tradycyjnego zintegrowanego środowiska programistycznego platformy Arduino. Można z niej korzystać bez- płatnie. Wcześniej należy jednak założyć nowe konto i zalogować się.

rzy pierwszym uruchomieniu aplikacji trzeba Prównież w kilku krokach przygotować ją do pracy. Pomaga w tym inte- raktywny przewodnik, któ- ry przeprowadza użytkow- nika przez kolejne etapy tego procesu.

Konfiguracja aplikacji Pierwszy z nich polega na zainstalowaniu w przeglą- darce dodatku Codebender Plugin. Ten krok wymaga ponownego uruchomie- nia przeglądarki. Następnie Rys. 2. Okno główne Codebendera składa się z edytora kodu i menu do zarządzania projektem można pobrać niezbędne sterowniki wymagane przez platformę Arduino, o ile nie zro- Arduino. Z rozwijanej listy urządzeń trzeba w tym celu wybrać biono tego wcześniej – jeśli tak, etap ten powinno się pomi- swoje urządzenie, uzupełnić dane o połączeniu, a następnie nąć. Ostatnim zadaniem jest przetestowanie połączenia z płytą kliknąć na przycisk Run on Arduino. Na płytce podłączonej do komputera zostanie wówczas uruchomiony projekt testowy.

Jak korzystać z Codebendera? Główne okno aplikacji Code- bender podzielone jest na dwie części. W prawej znajduje się edytor kodu. Obok, w le- wej górnej sekcji zamieszczono menu do zarządzania projektem z opcjami jego usunię- cia, zapisania, skopiowania, do- dania opisu i utworzenia nowego lub otwarcia istniejącego pli- ku. By gotowy program skompi- lować, należy skorzystać z przycisku Verify Code. Informacje Rys. 1. Aplikacja Codebender wymaga wstępnej konﬁ guracji o ewentualnych błędach w ko-

44 Styczeń 2015 Elektronik Dodaj do ulubionych

Zaprenumeruj codzienny newsletter z branżowymi informacjami ElektronikaB2B.pl/newsletter

Rys. 3. Na stronie http://codebender.uservoice.com/ zamieszczono FAQ dzie i ostrzeżeniach razem z podpowiedziami, jak można je poprawić, wyświetlane są w nowo otwartym oknie tuż pod polem do edycji kodu. By przetestować program na płyt- ce Arduino, trzeba z kolei skorzystać z przyciski Run on Arduino. Projekt można ponadto udostępnić w mediach spo- łecznościowych. Ułatwia to opcja Share this sketch. By do niej Zaprenumeruj codzienny newsletter przejść trzeba wybrać niebieską strzałkę, której należy szukać na prawym marginesie edytora kodu. z branżowymi informacjami AutomatykaB2B.pl/newsletter Społeczność Codebendera Twórcy Codebendera udostępniają również kilka wi- tryn internetowych, które są pomocne w korzystaniu z tego przeglądarkowego IDE. Jest to m.in. strona, na której użyt- kownicy aplikacji mogą zadać pytanie lub zgłosić problem. Umieszczane są na niej także odpowiedzi na najczęściej zada- wane (FAQ). Zagadnienia poruszane na stronie pod adresem http://codebender.uservoice.com/ zostały podzielone na kilka grup. Wyszczególniono przykładowe komplikacje występujące na etapie zakładania nowego konta, logowania, instalacji dodatku Codebender Plugin, zarządzania projektem, programowania płyty Arduino, kompilowania oraz uruchamiania kodu. Informacje te powtórzono na stronie pod adresem http://codebender.uservoice.com/knowledgebase. Twórcy Codebendera prowadzą również bloga (http://blog.codebender.cc/). Na portalu GitHub można natomiast znaleźć przykłady kodów open source (https://github.com/codebendercc/). ElektronikaB2B.pl Portal branżowy dla elektroników Monika Jaworowska

http://codebender.cc/

Elektronik Styczeń 2015 45 Technika

Pomiar wielkości nieelektrycznych – mierniki temperatury i wilgotności

Pomiary wielkości nieelektrycznych są podstawą procesów nadzoru i kontroli urządzeń w niemal wszystkich dziedzinach przemysłu. Pomiar wielkości nieelektrycznych to również pomiary parametrów cieczy, co w niektórych branżach jest koniecznością ze względu na przepisy prawne. Wielkości nieelektryczne charak- teryzują się ogromnym zróżnicowaniem, zatem i wybór urządzeń do ich pomiaru jest niezwykle szeroki.

Mierniki temperatury Obecnie najszerzej stosowanymi terze za pomocą dołączonego oprogra- Temperatura to bez wątpienia najczę- w przemyśle typami czujników są ter- mowania. ściej mierzona wielkość nieelektrycz- morezystory i termopary, które górują Standardem dla wielu aplikacji stana. Jej znajomość pozwala na ocenę sta- nad innymi niską ceną i dużą dokładno- je się pomiar temperatury metodą bez- nu obiektu i kontrolę procesu, umożli- ścią wskazań. Tego typu czujniki stoso- kontaktową. Aparatura tego typu jest co- wiając lokalizację i diagnostykę bada- wane są zarówno w urządzeniach stacjo- raz dokładniejsza i tańsza, zatem jej wy- nych elementów. Pomiar tej wartości nie- narnych, kontrolnych, jak i przenośnych korzystanie staje się bardziej powszech- elektrycznej jest konieczny i nieoceniony termometrach elektronicznych. ne. Pirometry dostępne są obecnie prak- w przypadku kontroli procesu produkcji, Urządzeniem wykorzystującym ter- tycznie dla każdego użytkownika, tego w systemach magazynowania, instalacji moparę typu K jest termometr cyfro- pracującego w przydomowym warsz- HVAC, a także w budownictwie. Zasto- wy Voltcraft K204 z czterema kanała- tacie, jak i profesjonalnego diagnosty. sowanie specjalistycznych przyrządów pomi pomiarowymi. Pozwala na wyko- Przykładowym urządzeniem o rozbudo- miarowych oraz czujników temperatury nywanie pomiarów o wysokiej dokład- wanych funkcjach pomiarowych jest pi- pozwala na uzyskiwanie danych w szero- ności w szerokim zakresie od –200 do rometr Voltcraft IR 900-30S, który po- kim zakresie pomiarowym. Temperaturę +1370°C i spełnia najwyższe wymaga- zwala także na ustawienie współczyn- mierzy się metodami kontaktowymi (ter- nia jakościowe. Urządzenie wyposażone nika emisyjności badanych powierzch- morezystory, termopary) i bezkontakto- jest w złącze RS-232, przez które można ni za pomocą stykowego pomiaru tempe- wymi (pirometry i kamery). odczytywać i edytować dane na kompu- ratury. Pirometr ten umożliwia uzyska-

46 Styczeń 2015 Elektronik Technika nie precyzyjnych wartości pomiarowych na mniejszym błędem pomiarowym, i informuje o przekroczeniu ustawionych a także umożliwia obserwację szczegó- wartości alarmowych. Model IR 900-30S łów i zarysów obiektów, co jest nieoce- pozwala na wykorzystanie funkcji war- nione w przypadku pomiaru niewiel- tości minimalnej, maksymalnej, funkcji kich obiektów, np. szaf sterowniczych. wartości średniej oraz różnicy, a także za- Dzięki dostępowi do obrazów w forma- pis do 20 wartości pomiarowych. Pracuje cie JPG zapisywanych wraz ze wszyst- w zakresie od –50 do +900°C. kimi danymi radiometrycznymi na kar- Termowizja pozwala na kontrolę zu- cie miniSD lub bezpośrednio na kom- życia wewnętrznych i zewnętrznych ele- puterze PC (dzięki złączu typu mi- mentów maszyn, kontrolę izolacji insta- niUSB) praca z kamerą Flir E4 nie wy- lacji CO czy diagnozę urządzeń, w któ- maga zakupu dodatkowych akcesoriów. rych występują napięcia rzędu kilku- Oprogramowanie FLIR Tools pozwala set kilowoltów i natężenie prądu o war- także na szybką i prostą analizę. tości setek amperów, bez ich wyłącza- nia. Dzięki temu kontrola ich stanu jest Mierniki wilgotności prosta i całkowicie bezpieczna. Kamery Wilgotność jest kolejną, bardzo waż- termowizyjne w porównaniu do sprzę- ną wielkością nieelektryczną, od któ- tu wykorzystującego metody kontakto- rej uzależnionych jest wiele procesów. we, charakteryzują się mniejszą dokład- Wymaga stałej kontroli w miejscach ma- nością pomiarową, a także wymagają gazynowania i podczas procesów pro- Fot. 2. Higrometr Voltcraft PL-100TRH znajomości współczynnika emisyjności dukcyjnych, gdyż w przypadku nieod- badanego materiału. W związku z tym powiednich wartości może zmienić pa- stują fakt zmiany własności elektrycznych kontrola i interpretacja termogramu rametry ﬁ zyczne materiałów oraz tempo materiałów pod wpływem wchłaniania może wymagać większej wiedzy w przy- reakcji chemicznych. Przy zbyt niskiej wilgoci. Najczęściej jest to pojemność padku np. pomiaru materiałów o róż- wilgotności częściej występują groź- (czujniki pojemnościowe) i rezystancja nych właściwościach emisyjności na jed- ne dla sprzętu elektronicznego wyłado- (czujniki rezystancyjne). Natomiast w hi- nym obszarze. wania elektrostatyczne, a w przypadku grometrach kondensacyjnych wilgotność Jedną z wielu przystosowanych do nadmiernej wilgotności pojawiają się od- jest wyznaczana pośrednio na podstawie aplikacji przemysłowych jest kamera powiednie warunki do rozwoju bakte- pomiaru temperatury skraplania. Często termowizyjna Flir E4, która łączy w so- rii i pleśni, co w konsekwencji negatyw- o takich czujnikach mówi się, że są z tzw. bie wszystkie parametry umożliwiające nie wpływa na efekty procesów techno- chłodzonym lustrem. niezawodną pracę i dokładną diagno- logicznych i zdrowie pracowników. Przykładem miernika mającego czuj- zę. Dzięki funkcji MSX (Multi Spectral Do pomiaru wilgotności warto wyko- nik rezystancyjny badający wilgot- Dynamic Imaging), czyli obrazowania rzystać urządzenia wielofunkcyjne, które ność powietrza jest higrometr Voltcraft wielowidmowego, pozwala na obserwa- potraﬁ ą przekazać informacje o wilgot- HT200. Natomiast jednym z mierników cję badanych obszarów przez nałożenie ności i innych parametrach jednocześnie. pracujących dzięki wykorzystaniu czuj- zdjęć termicznych na cyfrowe. Funkcja Jednym z nich jest higrometr Voltcraft nika mierzącego wilgotność na podsta- ta sprawia, że kontrola stanu urządzeń PL-100TRH, który wyświetla wartości wie rezystancji materiału jest wilgotno- jest jeszcze dokładniejsza, obarczo- temperatury oraz wilgotności jednocze- ściomierz Voltcraft FM-400. Jest wy- śnie na ekranie. Higrometr wskazuje tak- trzymałym i dokładnym miernikiem, że wartość temperatury punktu rosy. który pozwala na zbadanie wilgotno- Mierniki wilgotności sprawdzają się ści zróżnicowanych materiałów, m.in. w zastosowaniach przemysłowych, labo- drewna oraz materiałów budowlanych, ratoriach, a także w pomiarach domo- takich jak tynk czy jastrych. Ma zinte- wych. Pomiar wilgotności okazuje się growane krzywe charakterystyczne dla wyjątkowo ważny szczególnie w budow- trzech grup drewna i czterech grup ma- nictwie, w kontroli warunków klima- teriałów budowlanych, które pozwala- tycznych, w magazynach, a także pod- ją na zwiększenie precyzji wykonywa- czas transportu materiałów wrażliwych. nych pomiarów. Po wykonaniu badań Wśród mierników wilgotności można urządzenie wskazuje informacje w pro- wyróżnić wilgotnościomierze inwazyjne centach, informuje o tym, czy materiał oraz nieinwazyjne. Pierwsze bazują na jest suchy, wilgotny czy mokry, a tak- pracy czujników ingerujących w struk- że umożliwia porównanie uzyskanych turę badanego materiału, drugie pra- wyników przy wykorzystaniu wskaźni- cują przy wykorzystaniu czujników ze- ka słupkowego. wnętrznych badających wilgotność bez wnikania w kontrolowaną strukturę Na rynku są dwa główne typy czujni- Conrad Electronic Sp. z o.o. ków wilgotności: higroskopowe i konden- tel. 12 622 98 22 Fot. 1. Pirometr Voltcraft IR 900-30S sacyjne. Czujniki higroskopowe wykorzy- [email protected], www.conrad.pl

Elektronik Styczeń 2015 47 Technika Postęp w wyświetlaczach OLED na przykładzie ﬁ rmy Winstar

Technologia wyświetlaczy OLED jest wciąż nowa na rynku, ale w ostatnich latach widać silny wzrost zainteresowania takimi produktami. Ich zalety spra- wiają, że w pewnych zastosowaniach wyświetlacze OLED są po prostu zdecydowanie lepsze niż inne i wszystko wskazuje na to, że obszary dominacji omawianych produktów będą się tylko rozszerzać.

echnologia OLED (Organic Różnice pomiędzy matrycami stosowań. Wszystko wskazuje na to, że Light Emitting Diodes) po- Wyświetlacze AMOLED, wyposażo- w przypadku małych wyświetlaczy tech- zwala na tworzenie płaskich ne w matryce TFT, to modele bardziej nologia OLED całkowicie zastąpi modele T struktur, emitujących światło. zaawansowane, o większych możliwo- LCD już w niedługim czasie. OLED-y ce- Wyświetlacze OLED składają się z szere- ściach i w związku z tym są stosowane chują się małym poborem mocy, krótszy- gu cienkich warstw materiałów organicz- w najbardziej wymagających technolo- mi czasami reakcji i lepszym kontrastem nych, umieszczonych pomiędzy dwoma gicznie urządzeniach, takich jak np. te- niż podobne wyświetlacze LCD. Do tego przewodnikami. Po podłączeniu źródła lefony komórkowe. Obecnie to fi rma są jaśniejsze, mają szersze kąty obserwacji prądu elektrycznego, struktura taka emi- Samsung jest liderem, zarówno w pro- oraz są bardziej odporne na trudne wa- tuje jasne światło. Ponieważ struktury dukcji, jak i w aplikacji tego typu wyświe- runki środowiskowe. Zakres temperatur wyświetlaczy złożonych z diod organicz- tlaczy. Są one instalowane we wszystkich pracy wyświetlaczy OLED jest szerszy niż nych same są źródłem światła, nie wy- produktach fl agowych fi rmy, takich jak w przypadku LCD. magają podświetlenia i w związku z tym serie telefonów Galaxy S i Galaxy Note. Wygląda na to, że w pierwszej kolej- są cieńsze, a nawet bardziej energoosz- Wyświetlacze AMOLED są także używa- ności wyparte z rynku zostaną małe wy- czędne niż wyświetlacze LCD. Co wię- ne w aparatach cyfrowych, radiach samo- świetlacze alfanumeryczne LCD. Stanie cej, OLED-y mogą być monochromatycz- chodowych oraz systemach multimedial- się tak, gdy producenci urządzeń elek- ne, np. niebieskie, jasno niebieskie, zie- nych i sprzęcie przenośnym. tronicznych zauważą, jaką przewagę lone, żółte, bursztynowe, pomarańczo- Wyświetlacze PMOLED cechują się daje im zastosowanie wyświetlaczy wy- we, czerwone lub białe, dwukolorowe, natomiast bardzo niskim poborem sokiej jakości. Kluczowa zmiana powin- np. żółto pomarańczowe albo wyświetlać mocy, przy zachowaniu wysokiej czy- na nastąpić w ciągu najbliższych dwóch pełną paletę barw. Należy też zaznaczyć, telności i jakości obrazu. Sprawia to, lat, gdyż obecnie świadomość na temat że istnieją dwa rodzaje matryc OLED- że ich popularność objawia się w bar- technologii OLED wzrosła już do od- -owych, aktywne (AMOLED) i pasywne dzo wielu różnych aplikacjach, zarówno powiednio wysokiego poziomu, a dzię- (PMOLED) i różnią się one między sobą konsumenckich, jak i przemysłowych, ki usprawnieniu procesów technologicz- głównymi obszarami zastosowań. a w tym nawet w urządzeniach medycznych koszty produkcji tych wyświetlaczy nych, telekomunikacyjnych znacząco spadły. czy noszonych (jak np. zegarki). Warto dodać, że dzię- Materiały i procesy ki temu, że OLED-y są cienkie Postęp technologiczny w OLED-ach i mają względnie prostą budo- obejmuje dwa niemal niezależne elemen- wę, można z ich użyciem two- ty: technologię materiałową i procesową. rzyć elastyczne, a nawet prze- Materiały do wyświetlaczy organicznych zroczyste wyświetlacze, które są stale unowocześniane, dzięki czemu powinny pojawić się na rynku rośnie ich trwałość. W ostatnim czasie, już w niedługiej przyszłości. oprócz materiałów fl uorescencyjnych i fosforyzujących, zaczęto także stosować Zmierzch LCD materiały TADF (Th ermally Activated Dzięki omówionym ce- Delayed Fluorescent), które pozwalają na chom OLED-y wypierają wy- tworzenie wydajnych, małych lub wiel- świetlacze LCD z różnych za- koformatowych ekranów. Najbardziej

48 Styczeń 2015 Elektronik Technika problematyczne jest obecnie wytworze- cji swoich wyrobów. Cechy te nie materiału do emisji światła o odcie- sprawiają, że fi rma ta może zaniu granatowym, ale i tę trudność uda- oferować swoim klientom nie je się pokonać, np. przez odpowiednie tylko najwyższą jakość pro- ułożenie subpikseli obok siebie w goto- duktów, ale też szybkie dosta- wym wyświetlaczu. Kolor niebieski jest wy i dostosowanie wytwarza- w praktyce najczęściej uzyskiwany z ma- nych modeli wyświetlaczy do teriału fl uorescencyjnego, podczas gdy wymagań odbiorcy. czerwony i zielony – z fosforyzującego. Mimo to, ważna jest też współ- Większe zmiany odbywają się jed- praca z uczelniami i instytuta- nak w dziedzinie procesów produk- mi naukowymi. Winstar pro- cji wyświetlaczy. Materiały już niedłu- wadzi wspólne prace z taki- go nie będą naparowywane na podło- mi tajwańskimi placówkami, że, ale raczej drukowane na nim, co jest jak NTU (National Taiwan procesem znacznie tańszym, a do tego University), NTHU (National umożliwia łatwe tworzenie matryc o du- Tsing Hua University), NCHU żych rozmiarach. Ponadto kluczowe jest (National Chung Hsin University) i ITRI wane do potrzeb klienta. Takie podejście samo uruchomienie produkcji, które (Industrial Technology Research Insti- umożliwia oferowanie bardzo szerokie- w przypadku linii produkcyjnych opar- tute). Pomaga to również w uzyskiwa- go wyboru standardowych wyświetlaczy, tych na technologii druku OLED oka- niu pomocy fi nansowej ze strony pań- które trafi ają w ręce zamawiającego już zuje się zdecydowanie mniej kosztowne, stwa, co Winstarowi udało się już dwupo 6–8 tygodniach od decyzji zakupu. niż gdyby wyświetlacze te produkować krotnie. Dodatkowo, kooperacja z nie- Nie byłoby to możliwe bez odpowied- jak dotychczas. mieckimi producentami pozwala lepiej niego kontaktu z klientem, a ten skutku- opracowywać nowe technologie materia- je wysoką jakością obsługi. Naturalnie Współpraca technologiczna łowe, co powinno umożliwić w niedale- ważna jest też cena, która w przypadku Warto zaznaczyć, że poszczególni pro- kiej przyszłości wprowadzenie do sprze- Winstara osiąga niekiedy poziom nawet ducenci często we własnym zakresie do- daży wspomnianych wcześniej wyświe- niemal dwukrotnie niższy, niż w przy- pracowują technologie OLED. Kadra tlaczy elastycznych i przezroczystych. padku ofert konkurencyjnych. Winstara ma już średnio 8 lat doświad- Peter Yeh, Winstar czenia związanego z OLED-ami, co po- Przewaga Winstara dr Peter Yeh jest chemikiem specjalizującym się zwala im na praktycznie samodzielne Wspomniane kontakty z partnerami w spektroskopii molekularnej. Od 1999 roku opracowywanie wytrzymałych materia- technologicznymi oraz długie doświad- zajmuje się technologią OLED. Od 2009 roku łów oraz niezawodnych paneli. Jest jedną czenie w dziedzinie wyświetlaczy po- jest odpowiedzialny za produkcję wyświetlaczy z pierwszych fi rm, które wprowadziły na zwoliły Winstarowi na uzyskanie istot- OLED w fi rmie Winstar, wcześniej pracował dla rynek OLED-owe wyświetlacze alfanu- nej przewagi nad konkurencją w kilku fi rm Wintek, Univision i Toppoly oraz Innolux. meryczne oraz ma własne patenty w tym obszarach. Specyfi ka fi rmy sprawiła, że zakresie. Winstar produkuje w oparciu Winstar jest w stanie sprawnie i szybko o japońskie i niemieckie maszyny oraz realizować nawet bardzo małe zamówie- Unisystem, tel. 58 761 54 20 stosuje najbardziej surowe zasady inspek- nia, w tym obejmujące modele dostoso- [email protected], www.unisystem.pl Technika Co nowego w programie Altium Designer 15?

Najnowszy Altium Designer 15 oferuje znacznie ulepszone wsparcie dla projektów high- -speed, obsługę nowych for- matów wyjściowych oraz szereg usprawnień istniejących funkcji, czyniących ten program jeszcze bardziej dosko- nałym rozwiązaniem dla profesjonalnych projektantów PCB.

ostępna od listopada 2014 r. kolejna odsłona sztan- od punktu wyjściowego do wejściowego, wyliczenie i porów- darowego produktu ﬁ rmy Altium potwierdza, że nanie długości jest proste. Zagadnienie się komplikuje, jeśli rozwój programu ukierunkowany jest na funkcje mamy szeregowe elementy na ścieżce sygnału lub gdy łączy D związane z projektowaniem PCB z naciskiem na ona więcej niż dwa punkty z wykorzystaniem topologii „T” zagadnienia high-speed, oczekiwane przez wielu użytkowni- albo „ﬂ y-by” (rys. 1). ków. Teraz projektowanie obwodów, zawierających np. pamię- ci DDR, jest znacznie łatwiejsze i szybsze. Firma Altium, znana z innowacyjności, wprowadza również obsługę nowych for- matów plików wyjściowych Gerber X2 oraz IPC-2581, które z czasem wyprą stary Gerber RS-274x. Szereg innych, więk- szych i mniejszych usprawnień, jest kolejnym ukłonem w stro- nę użytkowników i wszystkich, poszukujących dobrego narzę- dzia do projektowania PCB. xSignals Wraz ze wzrostem szybkości przełączania układów, zachowanie integralności sygnałów i spełnienie wymagań czasowych staje się wyzwaniem. Zachowanie integralności sygnałów osiąga się, prowadząc połączenia z kontrolą impedancji, reali- zowaną przez dokładne zaprojektowanie stosu warstw PCB i szerokości ścieżek na poszczególnych warstwach. Ograniczenia czasowe spełnia się przez dopasowanie dłu- gości ścieżki sygnału. Dla prostych połączeń, prowadzących Rys. 1. Cztery pamięci RAM DDR2 połączone w topologii „Balanced T”

50 Styczeń 2015 Elektronik Technika

Rozwiązaniem problemu zaproponowanym przez Altium jest wprowadzenie obiektu nazwanego xSignal oraz szeregu funkcji, pozwalających na ich tworzenie i stosowanie do kon- struowania reguł projektowych, dopasowania długości itd. xSignal jest deﬁ niowaną przez użytkownika ścieżką sygnału pomiędzy dowolnymi dwoma punktami, które mogą należeć do tej samej lub różnych sieci (rys. 2). Można je tworzyć na kilka sposobów, np. przez wskazanie dwóch wyprowadzeń elementów, pomiędzy którymi zamierza się poprowadzić krytyczne połączenie. Inna możliwość to po- służenie się kreatorem xSignals, który za pomocą okna dialo- gowego Create xSignals Beetwen Components umożliwia tworzenie zestawów wielu ścieżek sygnału jednocześnie i grupo- wanie ich w klasy xSignals. Bazując na utworzonych tak ścieżkach sygnału, konstruuje się reguły projektowe, opisujące ograniczenia długości połą- Rys. 4. Dopasowanie długości dla pary sygnałów TX z ostrzeże- czeń czy różnice w długości pomiędzy kilkoma połączeniami, niem widocznym w bocznym panelu

Rys. 5. Dokładne długości, liczone dla przelotek pomiędzy po- szczególnymi warstwami

ułatwiające ich wyrównanie. W ten sposób rozwiązuje się problem ograniczeń czasu propagacji i fazy sygnału, który docie- ra od źródła do punktu przeznaczenia. Warto dodać, że precyzyjne dopasowanie długości może prze- biegać prawidłowo, tylko jeśli obliczenia długości ścieżki sygna- łu są dokładne. Dlatego też kalkulator długości połączeń zaim- plementowany w programie uwzględnia wiele szczegółów, takich jak grubość warstw laminatu, parametry przelotek – także Rys. 2. Wybór dwóch padów należących do różnych sieci, do utwo- ślepych i zagrzebanych, sposób podłączenia do padów i wiele in- rzenia XSignal nych, dając możliwie precyzyjne wyniki (rys. 4 i rys. 5).

Rys. 3. Okno dialogowe do szybkiego tworzenia wielu xSignals Rys. 6. Okno ustawień OutJob z widocznymi wieloma formatami i dodawania ich do klasy połączeń plików wyjściowych

Elektronik Styczeń 2015 51 Technika

Obsługa formatów IPC-2581 jest możliwość wyboru ele- i Gerber X2 mentów o różnych obudo- Stary standard Gerber ma już ponad wach dla różnych warian- 30 lat i jest akceptowany przez wszyst- tów projektu. Takie roz- kich producentów płytek drukowanych. wiązania znajduje zastoso- Niestety ma on też liczne ograniczenia. wanie na przykład w urzą- Każdy, kto ma kilka lat doświadczenia dzeniach, wyposażonych z produkcją PCB w oparciu o standard w różnej wielkości pamięci RS-274X, na pewno doświadczył różnych RAM. Płytka drukowana, problemów i opóźnień z powodu złej in- wykonana dla dwu warian- terpretacji niepełnych danych przez pro- tów różniących się wielko- ducentów PCB. Stąd fi rma Altium uzna- ścią układu pamięci, musi ła, że już najwyższy czas na zmianę pozwalać na montaż dwóch i wprowadzenie nowych formatów wy- różnych elementów w tym miany danych, które zapewnią lepszą samym miejscu obwodu komunikację z wytwórcami. drukowanego (rys. 7). Altium Designer 15 obsługuje dwa Rys. 8. Zestaw obiektów OLE na PCB – grafi ka, arkusz nowe formaty plików wyjściowych: IPC- Obiekty OLE kalkulacyjny, dokument Word (tekst) -2581 i Gerber X2. na PCB Pierwszy jest rozwijany przez sto- Kolejną nowością, rozszerzającą moż- I inne… warzyszenie IPC i fi rma Altium jest liwości tworzenia dokumentacji projek- Cały szereg innych większych lub członkiem konsorcjum IPC-2851, któ- towej, jest obsługa obiektów OLE w edy- mniejszych usprawnień, jak obsługa re zajmuje się rozwojem tego standar- torze PCB (rys. 8). Umożliwia ona osa- prostokątnych otworów w padach, eks- du. Najpiękniejszą zaletą IPC-2581 jest dzenie w dokumencie danych dostarcza- port IDF z obsługą Unicode (wymagany to, że generuje on jeden plik XML, który nych przez inne aplikacje z interfejsem m.in. przez standardy GHOST), ulep- może zawierać wszystkie dane potrzebne Windows OLE wraz z zachowaniem łą- szony edytor OuJob, obsługa najnow- do wytworzenia i montażu płytki dru- cza do aplikacji źródłowej. Pozwala to na szego Xilinx Vivado 2014, niezależne kowanej (rys. 6). ich ponowną edycję w programie, w któ- orientacje w widokach 2D i 3D na PCB Gerber X2 jest rozszerzeniem istnie- rym zostały utworzone, i przekazanie do – tworzą nowy i jeszcze lepszy Altium jącego formatu Gerber RS-274X, wpro- PCB zaktualizowanej wersji. Typowymi Designer 15. wadzającym niektóre z tych samych ko- obiektami, które mogą zostać osadzo- Nie zapomniano również o wydaj- rzyści, które oferuje IPC-2581, przez do- ne na PCB, są dokumenty Excel, Word ności i wiele z funkcji dostępnych danie brakujących informacji, takich jak czy obiekty grafi czne. Lista obsługiwa- w programie zoptymalizowano, dzięki defi nicja stosu, atrybuty padów i prze- nych typów plików obejmuje m.in. for- czemu są teraz realizowane szybciej. lotek, ścieżki z kontrolą impedancji itp. maty CSV, XLS, DOC, RTF, 8-bitowe Przyspieszono m.in. pracę edytora sche- Gerber X2 zapewnia wsteczną kompaty- BMP oraz JPG. matów, szybkość wyświetlania dużych bilność ze starym formatem Gerber. arkuszy i działanie niektórych funkcji edycyjnych. Podobnie w edytorze Obsługa formatu IDX PCB zoptymalizowano szybkość aktu- Wymiana danych pomiędzy kon- alizacji elementów z bibliotek lub bazy struktorami mechaniki i elektroni- danych, okno Object Class Explorer ki jest zagadnieniem rozwiązywanym otwiera się szybciej, usprawniono ob- na różne sposoby. Altium Designer od sługę powiększonych fontów na moni- dawna obsługuje popularny format torach z dużym DPI. STEP, który zapewnia wymianę da- Cały szereg innych poprawek został nych ECAD/MCAD na poziomie dla szczegółowo opisany na stronach www. wielu użytkowników wystarczającym altium.com, dokąd odsyłam wszyst- i jest obsługiwany przez większość pro- kich zainteresowanych szczegółami lub gramów CAD dla mechaników. Nowy chcących zapoznać się z programem, Altium Designer obsługuje także for- korzystając z 30-dniowej, bezpłatnej mat IDX, który może eksportować tyl- wersji ewaluacyjnej. ko informacje o zmianach, zamiast całe- Grzegorz Witek go modelu płyty.

Rozszerzona obsługa wariantów Także obsługa projektów warianto- wych została zaimplementowana przez Computer Controls Sp. z o.o. Altium dość dawno i jest udoskonalana ul. Budowlanych 1, 43-300 Bielsko-Biała z wersji na wersję. Najnowszym rozsze- Rys. 7. Fragment PCB dostosowany tel. 33 485 94 90, faks 33 472 04 20 rzeniem, wprowadzonym wraz z AD15, dla dwóch wariantów układu U1 [email protected], www.ccontrols.pl

52 Styczeń 2015 Elektronik Technika

Sposoby pomiaru prądu pobieranego z zasilaczy

Zasilacz i obwody dystrybucji energii zasilającej są bardzo ważnym pod- zespołem każdego urządzenia elektronicznego. Jeśli ulegnie uszkodzeniu, część lub całość systemu przestaje działać, a nawet może ulec zniszczeniu. Elementy zasilaczy często są poddawane prądowym przetężeniom i rozmaitym perturbacjom, rodzącym się w sieci elektroenergetycznej, przekształtni- kach, przetwornikach DC/DC, UPS-ach, wywoływanym przełączaniem obcią- żeń reaktancyjnych itp.

celu osiągnięcia wyso- Powinien wiedzieć w przybliżeniu, jak w układach mierzących prądy obcią- kiej niezawodności przy pobór ten zmienia się, gdy: żenia stosuje się tranzystory bipolar- dopuszczalnych kosz- • poszczególne bloki peryferyjne czy ne i popularne wzmacniacze operacyj- W tach można stosować urządzenia systemu są włączane i wyłą- ne, jak LM358, LM324, TL06x, RC4558, w zasilaczach równoległe podzespo- czane, MC1458 i podobne. ły. Znajomość stanu zasilacza wymaga • poszczególne części systemu zmieniają Poniżej przedstawiono kilka prostych informacji o wielkości prądów, napięć tryb działania, i tanich rozwiązań najczęściej stosowa- i wydzielanej mocy w najważniejszych • różne urządzenia peryferyjne, jak silni- nych zasilaczy napięć dodatnich. Użyte jego podzespołach. ki, reagują na zmiany w obciążeniu czy w nich czujniki mają zwykle postać Istnieje szereg prostych układów do otoczeniu. przetworników prądu na napięcie, do- odczytu natężenia prądu pobieranego Dokładność tych pomiarów nie jest starczających napięciowych sygnałów z zasilaczy, a także prądów zasilających wysoka, zwykle wynosi około ±5%. Vc, proporcjonalnych do obciążające- peryferyjne obciążenia, których znajo- W niektórych aplikacjach mają znacze- go zasilacz natężenia prądu. Wyjściowe mość jest niezbędna w procedurach mo- nie wymagania wzmacniaczy operacyj- napięcie Vc może być bipolarne lub monitorowania. nych o wejściach i wyjściach rail to rail. nopolarne, z wykorzystaniem dodatko- Zwykle mikroprocesor powinien Zasięg dopuszczalnych napięć zasilania wych obwodów, z przesunięciem dosto- otrzymywać informacje o poborze mocy tych wzmacniaczy bywa ograniczony, sowującym do poprawnego sterowania zasilania przez wbudowane systemy. zwykle do około 16 V lub mniej. Dlatego wzmacniaczy operacyjnych.

Elektronik Styczeń 2015 53 Technika

Pomiar prądu w zasilaczach napięcia dodatniego Rysunek 1 przedstawia najprostszy nieizolowany układ górnego (high side) czujnika prądowego dla zasilacza napięcia dodatniego. Zastosowano w nim wzmacniacz z tranzystorem PNP bez początkowego prądu kolektora. Kondensator C5 służy za ochronę przed oscylacjami. Wyłącznikiem SW1, Rys. 1. Najprostszy układ czujnika prądu obciążającego zasilacz napięcia dodatniego ręcznym lub przekaźnikowym można „od dodatniej strony”, z tranzystorem PNP o zerowym początkowym prądzie kolektora wybrać zakres monitorowanego natę-

żenia prądu. Różnica napięć (VIN-VOUT) jest przez tranzystor T1 wzmacniana, a otrzymany sygnał jest odbierany z rezystora R4. Sygnał ten może być przeka- zywany do ADC (przetwornika analogowo-cyfrowego). Do zalet układu nale- ży zaliczyć to, że: • nadaje się zarówno do zasilaczy niskiego, jak i wysokiego napięcia i dzia- ła w bardzo szerokim zakresie prądów Rys. 2. Najprostszy układ czujnika prądu obciążającego zasilacz napięcia dodatniego (przy odpowiednio dobranych warto- „od dodatniej strony”, z tranzystorem PNP o początkowym prądzie kolektora ściach komponentów), • jest bardzo prosty i tani, • obwód rezystora R4 może kończyć się zarówno na masie, jak i na potencja- le dodatnim lub ujemnym, zależnie od potrzeby, • jest poprawnie zaprojektowany, wy- trzymały i odporny, • nie zawsze wymaga kalibracji, ponie- waż często wystarcza sygnalizacja względnych jedynie zmian natężenia prądu. Rys. 3. Prosty układ czujnika prądu obciążającego zasilacz napięcia dodatniego Wady układu to: „od dodatniej strony”, ze zwykłym wzmacniaczem operacyjnym • stosunkowo duży spadek napięcia na rezystorach R1 i R2, wynoszący, zależ- nie od tranzystora T1, ok. 0,5–1 V, • sygnał wyjściowy zależy od temperatury i własności tranzystora T1, • zależność sygnału od temperatury wynosi –2,2 mV/°C, • zależność napięcia Vc od natężenia prądu nie jest liniowa, • powtarzalność układu jest niewielka, układ wymaga rekalibracji po wymianie tranzystora, • uzyskanie wyższej dokładności wymaga wykonania krzywej kalibracyjnej. Większe wymagania, zwłaszcza co do liniowości i zmniejszonej zależności od tranzystora, spełnia układ ulepszo- ny, pokazany na rysunku 2. Prąd kolektora wzmacniacza z tranzystorem PNP jest stabilizowany przez rezystor R2 i ustalany za pomocą potencjometru P1. Wzmocnienie tranzystora jest wyzna- Rys. 4. Prosty układ czujnika prądu obciążającego zasilacz napięcia dodatniego czone w przybliżeniu stosunkiem R3/R2. „od dodatniej strony”, ze zwykłym wzmacniaczem operacyjnym, zasilanym z dodatko- Dioda Zenera D1 służy do ograniczania wego generacyjnego przetwornika DC/DC sygnału wyjściowego VC. Sygnał ten jest

54 Styczeń 2015 Elektronik Technika proporcjonalny do prądu przepływają- cego przez R1. Większą dokładność przetwarzania prądu detektora na napięcie uzyskuje się przez użycie w miejsce tranzystora zwykłego wzmacniacza operacyjnego, na przykład LM358 lub LM324. Potencjał jego wejścia i wyjścia może być bliski masy, a od napięcia zasila- jącego musi być niższy o co najmniej 1,5 V. Na rysunku 3 przedstawiono najprostszy układ zasilacza napięcia dodatniego z górnym (high side) czujnikiem prądowym z zastosowaniem zwykłego wzmacniacza operacyjnego. Powstający na rezystorze R1 spadek napięcia, proporcjonalny do na- tężenia prądu obciążenia 1 A, wynosi 0,1 V przy rezystorze 0,1 Ω. Dzielniki R2/R3 i R4/R5 obniżają napięcia wej- ściowe wzmacniacza OP1 do optymal- nego poziomu, równego połowie na- pięcia zasilania. Dzielnik sprzężenia Rys. 5. Prosty układ czujnika prądu obciążającego zasilacz napięcia dodatniego „od dodat- zwrotnego R8/R6 wyznacza dziesię- niej strony” ze zwykłym wzmacniaczem operacyjnym (IC1.1), zasilanym z dodatkowego ge- ciokrotne wzmocnienie wzmacniacza. neracyjnego przetwornika DC/DC, złożonego ze wzmacniacza operacyjnego (IC1.2) i stop- Kondensatory C5 i C6 tworzą (opcjo- nia przeciwsobnego (T1 i T2) nalny) ﬁ ltr dolnoprzepustowy. Może się zdarzyć, gdy kondensato- elementami, jak rezystory, kondensatory forów. Rysunek 6a jest powtórzeniem ry wejściowe C1 i C2 zostaną rozłado- i diody, chroniącymi je przed przypad- schematu z rysunku 1, uzupełnionym wane wcześniej niż wyjściowe C3 i C4, kowymi uszkodzeniami. o wyjściowy wtórnik emiterowy T2. że polaryzacja napięcia na rezysto- Przytoczone układy detekcyjne mogą Rysunek 6b proponuje użycie w ukła- rze R1 zostanie odwrócona. Zapobiec wymagać w praktyce uzupełnienia dzie z rysunku 1 tranzystora T2 w roli temu może użycie dodatkowego prze- przez dodatkowe obwody buforujące lub wzmacniacza, którego wzmocnienie wy- twornika DC/DC, służącego do zasila- wzmacniające, gdy sygnały są przesyłane znaczają rezystory R5 i R6, a C6 zapobie- nia wzmacniacza. Układ taki jest poka- dłuższymi liniami lub odbierane przez ga oscylacjom. Rysunek 6c przedstawia zany na rysunku 4. Zawiera on genera- obwody o niskiej impedancji. Rysunek 6 zastosowanie wzmacniacza operacyjne- cyjny przetwornik, utworzony z sześciu przedstawia trzy przykłady takich bu- go w układzie buforującego wtórnika. przerzutników Schmitta układu 74C14 i trzech diod Schottky’ego 1N5818 lub a) 1N5819. Dostarcza on zasilającego OP1 napięcia V2, około dwukrotnie więk- szego od +VIN, nieprzekraczającego 15 V. Podstawowe elementy tego układu są takie same jak układu pokazanego na rysunku 3. Bardziej rozbudowany układ o po- dobnym przeznaczeniu jest przedstawiony na rysunku 5. Generatorem jest wzmacniacz IC1.1 z przeciwsobnym b) c) stopniem wyjściowym z tranzystorów T1 i T2. Zasila on wzmacniacz IC2.1 na- pięciem +V1 lub opcjonalnie napięciem diody Zenera VZ i umożliwia ewentu- alne korzystanie z obu tych napięć do innych celów w systemie. Wzmacniacze IC1.1 i IC1.2 wchodzą w skład układu scalonego LM358. Trzeba tu dodać, że wykorzystywane w opisanych układach wzmacniacze Rys. 6. Przykłady prostych układów buforujących: a) układ z rys. 1 z tranzystorowym wtór- operacyjne warto zabezpieczyć niepoka- nikiem emiterowym, b) buforowy wzmacniacz tranzystorowy NPN, c) chroniony diodami zanymi dla uproszczenia odpowiednimi wtórnik buforowy ze wzmacniaczem operacyjnym

Elektronik Styczeń 2015 55 Technika a) b)

Rys. 7. Najprostsze układy czujnika prądu obciążającego zasilacz napięcia ujemnego „od ujemnej strony”: a) z tranzystorem NPN o zerowym początkowym prądzie kolektora, b) z tranzystorem NPN o początkowym prądzie kolektora

Rezystor i diody, a niekiedy dzielnik na- • włączeniu napięcia zasilania, wodników, jak tranzystory PN2222A pięcia, w obwodzie wejściowym chronią • przepływie prądu w obwodach uzie- i PN2907A czy wzmacniacze operacyjne wzmacniacz operacyjny. miających, RC4558, NE5532 lub MC1458. • jednakowości prądów w równoległych Układy takie to przetworniki prądu Pomiar prądu kondensatorach elektrolitycznych na napięcie, dostarczające sygnału na- w zasilaczach napięcia o dużej pojemności. pięciowego VC, proporcjonalnego do ujemnego Powinny być informowane o zmia- natężenia płynącego w zasilaczu prą- W niektórych systemach z włącza- nach natężenia pobieranego prądu gdy: du stałego lub przemiennego. Rysunek 7 nymi i wyłączanymi blokami peryfe- • któreś z urządzeń peryferyjnych syste- przedstawia dwa najprostsze rozwiąza- ryjnymi stosuje się zasilanie bipolar- mu jest włączane lub wyłączane, nia czujnika prądu zasilacza napięcia ne lub napięciem ujemnym. Czujniki • tryb działania poszczególnych części ujemnego, rysunek 7a jest analogiczny prądu stosuje się zatem także w obwo- systemu jest zmieniany, do rysunku 1a, rysunek 7b jest analo- dach zasilaczy napięcia ujemnego, zasi- • któreś z urządzeń peryferyjnych syste- giczny do rysunku 2. Opisy układów na laczy od strony ziemi, dużych równole- mu, np. silnik, reaguje na zmiany obcią- rysunku 7a i rysunku 7b są, z uwzględ- głych kondensatorów elektrolitycznych żenia lub środowiska, nieniem odwrotnej polaryzacji, analo- oraz diod lub mostków prostowniczych, • zmienia się stan i pojemność kon- giczne do opisów rysunku 1 i rysunku 2. także równoległych. Takie rozwiązania densatorów elektrolitycznych o dużej są przydatne, choć rzadziej stosowane. pojemności. Pomiar prądów obciążenia Mikrokontrolery powinny otrzymywać Wymagana dokładność takich po- w zasilaczach napięcia informacje o: miarów zwykle nie jest wysoka i wy- symetrycznego • natężeniu prądu pobieranego z zasila- starcza ±5% a nawet więcej. W układach W zasilaczach o wyjściu symetrycz- czy napięcia ujemnego, tych można używać tanich półprze- nym występuje często potrzeba monitorowania kierunku przepływu prądu we wspólnej linii uziemiającej, gdy na- tężenia prądów zasilaczy napięcia dodatniego i ujemnego powinny zostać utrzymane w wymaganych propor- cjach. Pokazany na rysunku 8 zasilacz bipolarny powstał z połączenia ukła- du z rysunku 2 z układem z rysunku 7b, uzupełnionych o stabilizatory. Rezystory R1 i R4 służą do konwersji prądu uziemiającego zasilacza na na-

pięciowe sygnały VCSI1 i VCSI2, które po wzmocnieniu odwzorowują natężenie prądu linii uziemiającej. Różnią się one tym, że Vcsi1 uwzględnia prądy dodat-

niego i ujemnego stabilizatora, a WCSI2 je pomija. Sygnały te są wzmacniane przez tranzystory T1 i T2, o wzmocnieniu wyznaczanym odpowiednio przez rezystory R3 i R2 oraz R7 i R6. Sygnały te są w razie potrzeby ograni- czane odpowiednio przez opcjonalne diody Zenera D5 i D6 oraz opcjonalne rezystory R9 i R10, tworzące z rezystorami R2 i R7 dzielniki napięcia. Układ Rys. 8. Układ czujnika prądu powrotnego w uziemieniu zasilacza napięcia bipolarnego wysyła dwa sygnały wyjściowe, dodat- z tranzystorami PNP i NPN ni VC1 i ujemny VC2.

56 Styczeń 2015 Elektronik Technika

Dokładniejszy układ do pomiaru prądu uziemiania zasilacza bipolarnego przedstawiono na rysunku 9. Mierzony spadek napięcia może być brany z rezystora R2

(VCSI2, nie uwzględnia prądów stabilizato- rów) lub R1 (VCSI1, z ich uwzględnieniem). Sygnał ten jest wzmacniany we wzmacnia- czu operacyjnym IC1 o wzmocnieniu wy- znaczonym rezystorami R3, R4, R5 i R6. Użyć w nim można zwykłych wzmacniaczy, jak LM741, TL061, TL071, lub połówek układów podwójnych RC4558, MC1458 czy innych. Sygnał wyjściowy VC jest bipolarny.

Pomiar prądów ładowania i rozładowania kondensatorów połączonych równolegle Obecnie korzysta się często z równole- gle połączonych kondensatorów elektrolitycznych o dużej pojemności, na przy- kład 10–22 mF, a nawet większych, two- rzących wielkie pojemności o małej sze- regowej rezystancji i małej indukcyjności. Rys. 9. Układ czujnika prądu powrotnego w uziemieniu zasilacza napięcia bipolarnego z zasi- Niekiedy jakość tych kondensatorów po- lanym bipolarnie różnicowym wzmacniaczem operacyjnym i bipolarnym wyjściem sygnału garsza się z czasem, co zwykle wychodzi na jaw zbyt późno. Warto więc monitoro- Spadki napięć na rezystorach R1 do wych pojedynczych diod lub mostków, wać prądy ich ładowania i rozładowania, R6 są wywoływane udarowymi prąda- połączonych równolegle. Takie rozwią- których natężenie sygnalizuje ich stan. mi ładowania i rozładowania monitoro- zanie ma następujące zalety: Zadanie to można wykonać za po- wanych kondensatorów C1 do C6. Przy • prostowniki mogą być mniejsze mocą przykładowego układu, pokaza- rezystancji 0,1 Ω i prądach ±10 A napię- i tańsze, nego na rysunku 10. W zasilaczu syme- cia te wynoszą ±1 V, a po wzmocnieniu • natężenia prostowanych trycznym, w szereg z każdym z elektro- sygnały VC1 i VC2 ±10 V. przez nie prądów są litycznych kondensatorów o wielkiej po- mniejsze, zatem emi- jemności od strony wspólnego zera włą- Pomiar prądów dostarczanych tują one mniejsze czono rezystory 0,1 lub 0,05 Ω, pełnią- do zasilacza przez połączone zaburzenia elek- ce rolę czujników prądu, a równocze- równolegle prostowniki śnie rezystancji wyrównawczych. Takie zwykłe lub mostkowe kondensatory o pojemności 10–20 mF, Kondensator prostownika może być C1, C3 i C5 znajdują się w obwodzie pro- ładowany przez więcej niż jedną dio- stownika napięcia dodatniego, a C2, dę. Czasem istnieje potrzeba oddzielne- C4 i C6 w obwodzie prostownika napię- go monitorowania prądu tych diod pro- cia ujemnego. stowniczych. Na rysunku 11 przedsta- Spadek napięcia z każdego z rezysto- wiono układ do indywidualnego monito- rów jest wzmacniany przez wzmacnia- rowania prądów w dwóch diodach, ładu- cze o wzmocnieniu 10. Na schemacie po- jących wspólny kondensator prostow- kazano tylko dwa z tych wzmacniaczy, nika dwupołówkowego. Sygnały mo- związanych z kondensatorami C5 i C6. nitorujące powstają na rezystorach

VREF1 i VREF2 są zewnętrznymi napięcia- R1 i R2 i są następnie wzmac- mi wzorcowymi, pozwalającymi wykali- niane przez dwa wzmacnia- brować sygnały wyjściowe VC1 i VC2. cze operacyjne OP1 i OP2, Wejście wzmacniacza IC1.1 jest chro- zasilane z oddzielnego nione przez R7, C11, D1 i D2, a wej- zasilacza bipolarnego. ście wzmacniacza IC1.2 przez R8, C12, Niekiedy używa D3 i D4. Diody D1, D2, D3 i D4 są ni- się prostowni- skonapięciowymi (2,4 do 3,3 V) dioda- ków, w formie mi Zenera. Zamiast nich można zasto- jednako- sować zwykłe diody w sposób pokazany w ramce na dodatkowym schemacie po- niżej schematu głównego.

Elektronik Styczeń 2015 57 Technika

pracy i mniejsze prądy upływu, a ich dostawa jest łatwiejsza, a ceny niższe. Ale równoległe kondensatory ﬁ ltrujące prostownika wymagają użycia rezysto- rów równoważących, które wyrównu- ją ich ładunki i prądy upływu. Pomiar prądów w równoległych prostownikach i w równoległych kondensatorach pomaga te prądy zrównoważyć i zapew- nić kontrolę pracy zasilacza. Schemat przykładowego zasilacza z równoległy- mi prostownikami i równoległymi kondensatorami jest przedstawiony na rysunku 12. Wzmacniacze różnicowe DA1, DA2 DA3 i DA4 otrzymują sygnały z re-

zystorów wyrównawczych RC1, RC2, RC3

i RC4, a wzmocnione wysyłają do przetwornika A/C. System ten umożliwia monitorowanie stanu wszystkich ele- mentów prostownika. Na rysunku 13 pokazano schemat jednego z czterech jednakowych wzmacniaczy DA1-DA4, monitorujących prą- Rys. 10. Układ czujnika prądów ładowania i rozładowania równoległych kondensatorów dy prostowników, z rysunku 11. W jego w zasilaczu symetrycznym z dwoma różnicowymi wzmacniaczami operacyjnymi, zasilanymi skład wchodzą: z dodatkowego bipolarnego zasilacza • wejściowe opcjonalne dzielniki napię- cia R1/R3 i R2/R4, tromagnetyczne, których filtracja jest ków, staje się konieczne użycie specjal- • kondensatory C1, C2, C3 i C4, tworzące łatwiejsza, nego interfejsu, odbierającego sygnały z rezystorami R5 i R6 filtr dolnoprze- • zasilacz jest bardziej niezawodny. z rezystorów równoważących i przesy- pustowy, W razie gdy jeden z prostowników łającego je do układu rejestrującego, • wzmacniacz różnicowy OP1 z ochroną zawiedzie, zadanie na pewien czas • płytka drukowana staje się bardziej diodową D1-D8, przejmuje drugi, a system nie przery- skomplikowana, • diody Zenera D9 i D10, ograniczające wa działania, • prostowniki zajmują na niej więcej wzmocniony sygnał wyjściowy. • chłodzenie diod lub mostków jest miejsca, Wzmocnienie wzmacniaczy operacyj- łatwiejsze. • spadek napięcia na rezystorach równo- nych, które mogą być pojedyncze, podwój- Ale równoległe łączenie diod lub most- ważących jest dla działania prostowni- ne lub poczwórne w chipie, jest kształto- ków prostowniczych ma także wady: ków niekorzystny. wane przez rezystory R5, R6, R7 i R8. • wymaga stosowania rezystorów rów- W razie potrzeby w prostowniku Analogiczne wzmacniacze A1 i A2, noważących, można użyć równolegle połączonych monitorujące prądy kondensatorów, • w razie konieczności monitorowania kondensatorów o mniejszej pojemności. z rysunku 12 są przedstawione przykła- działania poszczególnych prostowni- Kondensatory te mają wyższe napięcie dowo na rysunku 14. Rezystor R3 może zostać pominięty, jeżeli redukcja sy- gnału wejściowego nie jest wymagana. Wzmocnienie wzmacniacza wyznaczają rezystory R4 i R5.

Rys. 11. Układ czujnika prądów diod prostownika dwupołówkowego

58 Styczeń 2015 Elektronik Technika

Rys. 13. Schemat wzmacniaczy różnicowych DA1–DA4 z rysunku 12. Są to wzmacniacze różnicowe sygnałów z rezystorów włączonych w szereg z diodami prostowniczymi

Rys. 12. Schemat blokowy układu czujnika prądów diod prostownika dwupołówkowe- go i prądów ładowania i rozładowania rów- noległych kondensatorów ﬁ ltrujących tego Rys. 14. Schemat wzmacniaczy różnicowych A1 i A2 z rysunku 12. Są to wzmacniacze prostownika różnicowe sygnałów z rezystorów włączonych w szereg z kondensatorami ﬁ ltrującymi

Rysunek 15 przedstawia wariant ukła- du z rysunku 12 do monitorowania prą- dów w zdublowanych prostownikach mostkowych zasilacza i w zdublowanych kondensatorach. Rezystorami wyrównawczymi rów- noległych mostków prostowniczych są

RD1 i RD2. Wzmacniacze różnicowe DA1 i DA2 otrzymują sygnały z tych rezysto- rów, które po wzmocnieniu są wysyłane do przetworników A/C. Analogicznie, rezystory RC1 i RC2 są rezystorami wy- równawczymi równoległych kondensa- torów fi ltrujących. Sygnały z tych rezy- storów są wzmacniane przez wzmacniacze A1 i A2 i wysyłane do przetworni- ków A/C. Schematy wzmacniaczy DA1 i DA2 są takie same jak na rysunku 13, a wzmacniaczy A1 i A2 takie same jak Rys. 15. Schemat blokowy układu czujnika prądów równoległych mostków prostowniczych na rysunku 14. i prądów ładowania i rozładowania równoległych kondensatorów fi ltrujących tego prostownika Wzmacniacze operacyjne w opisanych układach muszą przenosić stosunkowo takich przypadków opisane układy na- • dla zasilaczy symetrycznych nadają niskie częstotliwości, 50 lub 60 Hz wraz dają się z niewielkimi modyfi kacjami do się głównie RC4558, MC1458, TL061, z ich powstającymi w prostownikach zastosowania. Wybór tych wzmacniaczy TL062 i podobne. niezbyt wysokimi harmonicznymi, do zależy przede wszystkim od zakresu na- kilku zaledwie kHz. Zakres ten w przy- pięciowego zasilaczy: Zazwyczaj wyrównywanie przesu- padku zasilaczy impulsowych jest oczy- • dla zasilaczy niesymetrycznych LM358, nięcia zera nie jest w tych układach po- wiście szerszy, ale nawet w większości LM324 i podobne, trzebne. (KKP)

Elektronik Styczeń 2015 59 Technika

Uruchomienie własnej linii produkcyjnej nigdy nie było tak proste

Od 1 stycznia 2015 roku firma SMT-TECH oficjalnie poszerzyła swoją ofertę o wynajem linii produkcyjnych. Nowy rodzaj usługi skierowany jest do nowo powstających firm produkcyjnych oraz już istniejących.

oncepcja wprowadzenia na nia 120 szt. podajników oraz montażu polski rynek wynajmu ma- elementów na płytkach 700×510 mm szyn powstała z chwilą, gdy w standardzie. Nowe oprogramowanie K fi rma Mirae wypuściła swo- współpracujące z zewnętrznymi skane- ją najnowszą serię maszyn typu MR. rami oraz dające możliwość prze- Urządzenia te jako pierwsze w historii niesienia zarządzania bazą da- producenta można doposażyć w spo- nych na zewnętrzne serwery sób indywidualny, wybierając elemen- wspomaga znacząco zarządzanie ty niezbędne do przeprowadzenia okre- skomplikowanymi liniami pro- ślonego rodzaju produkcji. Jednocześnie dukcyjnymi. urządzenia przez cały okres użytkowa- Posiadanie takiego produktu nia można rozbudowywać o nowe akce- pozwala na dostosowanie oferty soria, jak np. system ZHMD umożliwia- fi rmy do bardzo małej i bardzo jący sprawdzenie poprawności odłożenia dużej wysokowydajnościowej produkcji. ną linię w dodatkową liczbę podajników. komponentu na płycie. Dodatkowym Jednak zawsze pozostaje znane pytanie: Nowa usługa skierowana jest nie tylko atutem jest możliwość zamontowa- jaką formę fi nansowania projektu zasto- do fi rm, które chcą kupić nowe maszy- sować? Czy mają to być kapitały własne ny, ale również do fi rm, które chcia- fi rmy, leasing czy kredyt? Bardzo często ły wymienić użytkowane obecnie auto- jest to powód przesuwania terminu za- maty na nowsze. W takich przypadkach kupu linii produkcyjnej na bliżej nie- SMT-TECH oferuje wykup dotychczaso- określony termin, który zazwyczaj znaj- wego sprzętu i zaoferowanie nowszego, duje się w dalekiej przyszłości. Właśnie który będzie spełniał wszelkie wymaga- z tego powodu, po kilkuletniej anali- nia. Kolejny krokiem nowego podejścia zie potrzeb rynku oraz w wyniku pro- jest ustalenie okresu wynajmu nowej li- wadzenia rozmów z innymi dystrybuto- nii produkcyjnej oraz innych dodatko- rami urządzeń w Europie i po zweryfi - wych warunków. Na czas wynajmu nasi kowaniu warunków technicznych fi rma klienci otrzymają pełne wsparcie tech- SMT-TECH wprowadza możliwość wy- niczne z możliwością objęcia urządzeń najmu linii produkcyjnej na okres od 12 pakietem darmowych przeglądów ser- do 60 miesięcy. wisowych pozwalających dokładnie za- Istotnym atutem takiej oferty jest planować koszty związane z eksploata- przede wszystkim bardzo duża elastycz- cją danej linii. ność. Można w ten sposób wybierać po- Po ustalonym okresie wynajmu nasi między maszynami nowymi a używany- klienci będą mieli możliwość: oddania mi, a także okresowo doposażać wybra- linii produkcyjnej, wykupienia urzą-

60 Styczeń 2015 Elektronik Technika

dzeń, dalszego wynajmu na nowych, niesienie jakości świadczonych przez nas • uruchomienie programu krótkotermi- korzystniejszych warunkach lub wymia- usług. Zaowocowało to między innymi: nowego wynajmu podajników. W zało- ny automatów na nowsze, które spro- • otworzeniem magazynów w Estonii żeniu ma to wspierać firmy EMS stają nowym wymaganiom w zakresie i Włoszech, umożliwiając tym samym w realizacji nowych, krótkich zleceń produkcji. Dla klientów korzystających na życzenie klienta dostawę i instalację traktowanych jako partie próbne. z długoterminowych wynajmów przewi- maszyn w 7 dni od daty złożenia zamó- • wprowadzenie do oferty wysoko dujemy możliwość wymiany automatów wienia, wydajnych maszyn pick and place, któ- na wydajniejszy nawet w trakcie trwa- • rozbudowa polskiego magazynu o pod- rych szybkość układania będzie oscy- nia umowy, jeżeli wolumen produkcyj- stawowe części eksploatacyjne i ak- lowała na poziomie 100 tys./cph. ny przekracza możliwości produkcyjne cesoria, obecnej linii. • rozbudowę Autoryzowanego Centrum Zapraszamy do zapoznania się z na- Serwisowego – dzięki poszerzeniu jego szą ofertą na linie montażowe, szkolenia, Cele i plany działania na kraje skandynawskie oraz wyposażenie ESD i wytwornice azotu. Głównym celem naszego projektu było Europę Zachodnią przez podpisanie ułatwienie ﬁ rmom elektronicznym pod- nowych umów partnerskich, jęcia decyzji o rozpoczęciu własnej pro- • stworzenie programu „Line Plus” dla SMT-TECH, ul. Stodólna 1 dukcji bądź rozbudowie dotychczasowej. obecnych użytkowników. 87-610 Dobrzyń nad Wisłą Równolegle przez cały rok 2014 prowa- Nasze najbliższe plany na rok 2015 to tel. +48 668 580 701 dziliśmy działania mające na celu pod- między innymi: [email protected], www.smt-tech.pl Technika

Jak wbudowywanie podzespołów zmienia technikę montażu PCB?

Rozszerzenie funkcjonalności urządzeń elektronicznych przy zachowaniu ich kompaktowości wymaga zastosowania niestandardowych metod, pozwala- jących większą liczbę komponentów zamontować na mniejszej powierzchni. Przykład to wbudowywanie podzespołów w strukturę płytki drukowanej.

echnika ta ma wiele zalet. Podłoże musi być płaskie osłabieniu, a komponenty uszkodzeniu. Pozwala m.in. zmniejszyć za- Komponenty elektroniczne wbudo- Części wbudowanych nie można niestety jętość powierzchni PCB o od wuje się w podłoże, umieszczając je we wymienić, co jest główną wadą tej tech- T 30% do nawet 50%. Wolne wgłębieniach. Odległość między ich kra- niki montażu. miejsce można wykorzystać lub po pro- wędziami a bokami podzespołów jest stu zmniejszyć wymiary płytki. To prze- rzędu mikrometrów. Dlatego tak istotne Brak samoistnego kłada się na oszczędność materiałów, jest, żeby podłoże było idealnie płaskie. wyrównania rodzi problemy a w rezultacie mniejsze koszty urzą- Uzyskuje się to, układając je na specjal- Dlatego nie lutuje się ich, tylko mocu- dzenia. Oprócz tego, wbudowując pod- nej ramie i maksymalnie je spłaszczając. je klejem. Po dołączeniu kolejnej war- zespoły w płytkę drukowaną, skraca W tradycyjnej metodzie monta- stwy PCB tworzą się wówczas połączenia się długość ścieżek je łączących. Dzięki żu powierzchniowego elementy elek- miedź-miedź, które są bardziej nieza- temu unika się niepożądanych zjawisk troniczne układa się na paście lutow- wodne niż te lutowane. Niestety, w taki powodowanych przez ich pasożytniczą niczej. Dopuszczalna jest wtedy pew- sposób zamocowane podzespoły samo- pojemność i indukcyjność oraz zmniej- na niedokładność ich rozmieszczenia. istnie się nie wyrównają. sza straty mocy na ciepło w nich wy- W piecu bowiem, w czasie utrwalania W związku z tym tolerancja ich roz- dzielane. Komponenty zintegrowane się połączeń, podzespoły ulegają samo- mieszczenia musi być bardzo mała – z PCB są także lepiej chronione przed wyrównaniu. standardem jest wartość poniżej kil- wpływem czynników zewnętrznych. Czasem również elementy wbudowa- kudziesięciu mikrometrów. Jest to też Technika ta wymaga jednak dużej do- ne montuje się w ten sposób. Nie jest to wymagane z powodu wcześniej wspo- kładności. Dlatego konieczne jest wpro- jednak zalecane w wypadku, gdy z płyt- mnianych małych wymiarów wgłębień, wadzenie pewnych modyﬁ kacji w proce- ką są już zintegrowane inne podzespo- w które komponenty są wkładane. sie montażu i w maszynach używanych ły. W procesie utrwalania nowych połą- Aby osiągnąć taką precyzję, otwory do jego automatyzacji. czeń te wcześniejsze mogą bowiem ulec i części elektroniczne powinny być loka-

62 Styczeń 2015 Elektronik Technika lizowane względem znaczników na PCB. Stosowane są specjalne algorytmy, któ- re dobierają liczbę oraz rozmieszczenie markerów odpowiednią do liczby obwo- dów, uwzględniając przy tym napręże- nia podłoża występujące na danym jego obszarze.

Zbyt silny nacisk może uszkodzić montowane elementy Proces ułożenia komponentu na PCB składa się z kilku etapów. Zwykle naj- pierw głowica pick and place z danym podzespołem przesuwa się w dół z maksymalną dopuszczalną prędkością i zwalnia w momencie, kiedy spód ele- Rys. 1. Komponenty wbudowane umieszczane są w dopasowanych wgłębieniach mentu znajdzie się na określonej wyso- kości nad powierzchnią płytki druko- sem niewidoczne, jeśli mają formę mi- Aby temu zapobiec, w maszynach wanej. Następnie głowica przesuwa się kropęknięć, zwykle jednak mają postać pick and place stosuje się, w miejsce tra- w dół wolniej, aż do chwili umieszcze- rys, pęknięć oraz obłupień. W skraj- dycyjnych sprężyn, zaawansowane ser- nia części elektronicznej we wgłębieniu. nych przypadkach może nawet dojść do womechanizmy. Kontrolę siły zapew- Siła, jaka jest przykładana do kompo- zmiażdżenia części. W przeciwieństwie nia sprzężenie zwrotne. Ponadto przy nentu przez manipulator pick and pla- bowiem do tradycyjnego montażu po- jej regulacji uwzględnia się takie czyn- ce, decyduje o tym, czy podczas jego wierzchniowego, w którym nacisk jest niki jak m.in. typ komponentu, rodzaj przenoszenia oraz w chwili kontaktu częściowo absorbowany przez elastycz- podłoża i jego stan. z podłożem nie ulegnie on uszkodze- ne podłoże, komponenty wbudowywane niu. Skutki jej niedopasowania są cza- są w celowo usztywniane płytki. Monika Jaworowska Technika Oscyloskopy klasy popularnej z pojemnościowym ekranem dotykowym i wyzwalaniem Zone Trigger

W styczniu 2015 roku na rynku pojawiły się nowe oscyloskopy InfiniiVision 3000T X-Series firmy Keysight Technologies. Seria obejmuje modele DSO i MSO (Mixed Signal Oscilloscope) oferujące możliwość intuicyjnego wyzwalania na ekranie graficznym. Są to pierwsze na rynku oscyloskopy klasy popularnej wyposażo- ne w pojemnościowe ekrany dotykowe i funkcję wyzwalania dotykowego (stre- fowego) realizowaną sprzętowo. Funkcja ta znacząco zwiększa użyteczność tej aparatury, pozwalając sprostać zaawansowanym scenariuszom wyzwalania, będącym dotąd wyzwaniem dla inżynierów, pomagając szybciej i skuteczniej rozwiązać napotykane problemy.

miarę wzrostu często- niami wymagającymi izolowania ano- ne układy znacznie szybciej i łatwiej. tliwości pracy układów malii sygnałowych mogących się poja- Wykorzystując ekran dotykowy, użyt- cyfrowych i złożoności wiać w badanym systemie. Intuicyjne kownik zakreśla na nim prostokątny ob- W projektowanych syste- graﬁ czne wyzwalanie, wcześniej niedo- szar wokół interesującego go fragmen- mów, testowane sygnały stają się co- stępne w oscyloskopach z niższej pół- tu przebiegu, tworząc w ten sposób obraz bardziej skomplikowane, a projek- ki cenowej, pomaga inżynierom debu- szar wyzwalania. Jest to drugi stopień tanci stają przed coraz to nowymi zada- gować i charakteryzować projektowa- wyzwalania, uzupełniający podane kryteria podstawowe, np. wyzwalanie zbo- czem (rys. 1). Istnieje też możliwość zde- ﬁ niowania takich samych obszarów, we- wnątrz których wszystkie pojawiają- ce się tam sygnały będą przez przyrząd ignorowane (rys. 2). Oscyloskopy z nowej serii umożliwia- ją rozszerzanie pasma z zakresu od 100 MHz do 1 GHz, a także oferują kilka in- teresujących cech poza wspomnianym ekranem dotykowym i funkcjami wyzwalania dotykowego. Ogromna szyb- kość aktualizacji z prędkością 1 mln przebiegów na sekundę zapewnia do- skonały wgląd w subtelne szczegóły sy- gnału wejściowego. Nowe przyrządy in- tegrują sześć funkcjonalności w pojedynczej obudowie: oscyloskopu, analizatora stanów logicznych, analizato- Rys. 1. Wyzwalanie z wykorzystaniem ekranu dotykowego ra protokołów, woltomierza cyfrowego,

64 Styczeń 2015 Elektronik generatora funkcyjnego/sygnałów arbi- tralnych i 8-cyfrowego sprzętowego czę- stościomierza. Ponadto dają możliwość skorelowanych pomiarów w domenie czasu i częstotliwości przy użyciu bram- kowanej transformaty FFT, dostępnej po raz pierwszy w tej klasie przyrządów, przydatną w wielu nowo pojawiających się zadaniach pomiarowych. Oscyloskopy 3000T X-Series zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o ob- słudze za pomocą pojemnościowego ekranu dotykowego, co w naturalny spo- sób przyspiesza wybór opcji na ekranie. Aby w jeszcze większym stopniu przy- spieszyć ich obsługę, wprowadzono intu- icyjny alfanumeryczny panel zastępujący uciążliwe kręcenie pokrętłami oraz dotykowe elementy interakcyjne zapewnia- jące większą elastyczność przy wyświe- tlaniu informacji pomiarowych. Rys. 2. Deﬁ niowanie obszarów wyzwalania Dzięki ogromnej szybkości aktualizacji przebiegów 1 mln/s, bezkompromisowej cji wyzwalania dotykowego użytkownik Oscyloskopy 3000T X-Series mogą nawet przy włączonych kanałach cyfro- ma gwarancję najwyższego prawdopodo- być wykorzystywane do sprzętowego wych, aktywnych opcjach dekodowania bieństwa zobaczenia i wyodrębnienia in- dekodowania wielu, zarówno stosowa- protokołów, pomiarach automatycznych teresujących go anomalii, w porównaniu nych obecnie, jak i dopiero rozwijanych i funkcjach matematycznych oraz funk- z resztą oscyloskopów na świecie. protokołów szeregowych: MIL-STD

Elektronik Styczeń 2015 65 Technika

wzdłuż przebiegu, obserwuje się rosną- cą częstotliwość. W tym konkretnym przykładzie widoczne są dwa „piki” w tabeli zdarzeń ze względu na zmianę częstotliwości w obrębie bramki. Widać je na przebiegu FFT.

Podsumowanie Patrząc wstecz widzimy, że znany model Inﬁ nii-Vision 3000A X-Series zde- ﬁ niował na nowo pojęcie oscyloskopu. Zapewniał niezwykle szczegółowy obraz analizowanego sygnału, wprowa- dzał więcej funkcjonalności niż jakikol- wiek model dostępny wcześniej i stano- wił najlepsze zabezpieczenie inwestycji.

Rys. 3. Bramkowanie FFT

1553 i ARINC 429, I2S, CAN/CAN-FD/ CAN-Symbolic, LIN, SENT, FlexRay, RS232/422/485/UART i I2C/SPI. Oferta oscyloskopów Infi niiVision 3000T X-Series obejmuje modele o pa- śmie 100 MHz, 200 MHz, 350 MHz, 500 MHz i 1 GHz. W standardowej konfi guracji wszystkie oferują 4 mln punktów pamięci akwizycji, pamięć segmentową, zaawansowane funkcje matematyczne oraz są dostarczane z sondami pasyw- nymi o paśmie 500 MHz. W wielu zastosowaniach niezwykle przydatna może być funkcja równocze- snego debugowania w dziedzinie czasu i częstotliwości. W przypadku gdy istnieje konieczność analizy sygnałów równocześnie w kilku miejscach testowanego układu, korelacja czasowa mię- Rys. 4. Darmowe opro- dzy tymi sygnałami jest bardzo waż- gramowanie BenchVue na, lecz może stanowić prawdziwe wy- zwanie dla użytkowników oraz użytych Parametry te możne również ustalać, Był modelem, który odniósł najwięk- do tego celu kilku przyrządów pomia- regulując częstotliwość środkową i roz- szy sukces w połączonej historii fi rm rowych. Innym problemem napotyka- piętość skali (span). Ustalenie odpo- Hewlett Packard, Agilent i Keysight nym przy pomiarach w domenie mie- wiedniej rozpiętości jest ważne w celu Technologies. Nowe oscyloskopy 3000T szanej jest możliwość obserwacji zmian upewnienia się, że wszystkie częstotli- X-Series kontynuują tę tradycję. Warto częstotliwości w czasie. Większość oscy- wości przemiatane znajdą się w zakre- dodać, że dostępne jest dla nich również loskopów oferuje użyteczne narzędzia sie wyznaczania FFT. Po zaprogramo- darmowe oprogramowanie BenchVue pomiarowe umożliwiające podgląd sy- waniu tych ustawień transformata FFT (BV0000A) na PC, współpracujące gnałów w domenach czasu i częstotli- będzie wyliczana dla wszystkich da- z większością oferowanych przyrządów wości, wykorzystujące szybką trans- nych z ekranu, ale nie będzie możliwo- fi rmy Keysight, ułatwiające podgląd, re- formatę Fouriera, jednakże oferowane ści obserwowania zmian częstotliwości jestrację oraz eksport danych i zrzutów przez oscyloskopy Infi niiVision 3000T zachodzących w czasie. Jeśli więc jeste- ekranu (rys. 4). i 4000 X-Series fi rmy Keysight bramko- śmy zainteresowani takimi testami, po- wanie FFT pozwala na podgląd sygna- winniśmy wykorzystać funkcję bram- łów w domenie czasu i częstotliwości kowania FFT. Przemieszczanie bram- w specyfi cznych momentach, defi nio- ki czasowej jest łatwe. Może być wyko- wanych na ekranie. nane manualnie za pomocą ekranu do- W przypadku serii 3000TX i 4000X tykowego lub za pomocą klawiszy na- AM Technologies można łatwo wybrać częstotliwość po- wigacyjnych, pozwalając na odtworze- Al. Jerozolimskie 146C czątkową i końcową za pomocą klawiatu- nie całego zapisanego rekordu (rys. 3). 02-305 Warszawa, tel. 22 532 28 00 ry wyświetlanej na ekranie dotykowym. W miarę, jak bramka przesuwa się [email protected], www.amt.pl

66 Styczeń 2015 Elektronik Aparatura pomiarowa | Nowe produkty

Sondy oscyloskopowe 200, 300 i 500 MHz 16-bitowy oscyloskop USB 500 MS/s do pomiarów wysokonapięciowych z wbudowanym generatorem AWG Firma Keysight zaprezentowała nowe wysokonapięciowe Firma TiePie engineering opracowała nowy, zaawansowany sondy oscyloskopowe na pasma 200, 300 i 500 MHz, charak- oscyloskop USB oznaczony symbolem Handyscope HS5-540, teryzujące się szerszym zakresem napięć wejściowych i zwięk- wyposażony w generator AWG oraz funkcje analizatora pro- szonym współczynnikiem tłumienia składowej sumacyjnej. tokołów i analizatora widma. Jest to oscyloskop dwukanałowy Nadają się one idealnie do testowania zasilaczy impulsowych o paśmie 250 MHz i maksymalnej szybkości próbkowania 500

i komponentów dużej mocy, a także do pomiarów parame- MSps. Jego rozdzielczość pionowa może być programowana na poleca trów napędów elektrycznych i podsystemów samochodowych. jednej z czterech wartości: 8, 12, 14 lub 16 bitów, którym odpo- Sonda różnicowa Keysight N2804A oferuje pasmo o sze- wiadają maksymalne szybkości próbkowania wynoszące odpo- rokości do 300 MHz oraz maksymal- wiednio 500, 500, 100 i 6,25 MSps w trybie jednokanałowym. ny zakres dla wejściowych sygnałów różnicowych wynoszący ±300 (VDC + wartość szczytowa Elektronik AC), co pozwala na jej zastosowania w aplikacjach du- żej mocy. Sonda różnicowa N2805A o paśmie 200 MHz została wyposażona w kabel o długości 5 m zapew- niający łatwy dostęp do ob- wodów testowanych znajdu- jących się w znacznej odległo- ści od oscyloskopu. Oba mo- Handyscope HS5-540 może generować ciągły strumień danych dele charakteryzują się różni- wyjściowych do 20 MSps i współpracować z innymi oscylosko- cową rezystancją wejściową 4 MΩ pami przy wzajemnej synchronizacji podstawy czasu za pomo- i małą pojemnością wejściową rów- cą interfejsu CMI. Opcjonalnie może być wyposażony w funkcję ną 4 pF, dzięki czemu w minimalnym testera połączeń i pomiaru rezystancji. Wbudowany generator stopniu obciążają testowany obwód. Są kompatybilne z oscy- funkcyjny/AWG charakteryzuje się 14-bitową rozdzielczością loskopami Keysight z interfejsem 50 Ω AutoProbe zapewnia- i maksymalną częstotliwością taktowania 40 MHz. Wytwarza jącym automatyczną konﬁ gurację oscyloskopu do zastosowa- przebiegi o wartości międzyszczytowej napięcia do 24 V. nej sondy. Trzecia z nowych sond, Keysight 10076C, to sonda Pozostałe dane techniczne: pasywna 100:1 o rezystancji wejściowej 66,7 MΩ, zapewnia- • pojemność wewnętrznej pamięci: 64 MS, jąca szerokość zakresu napięć wejściowych i pasmo niezbęd- • dokładność pionowa: 0,25% DC (typ. 0,1%), ne do prowadzenia pomiarów wysokonapięciowych względem • dokładność podstawy czasu: 1 ppm, masy przy bardzo małym obciążeniu testowanego obwodu. • zawartość harmonicznych generatora: < –85 dB, Zapewnia szerokość pasma wynoszącą 500 MHz przy zasto- • czas narastania/opadania napięcia: 8 ns, sowaniu sprężystej końcówki ekranującej, mającej za zadanie • sterowniki i oprogramowanie dla Windows zmniejszyć obciążenie indukcyjne. 2000/XP/Vista/7/8.

www.keysight.com Egmont Instruments, tel. 22 850 62 05-07, www.egmont.com.pl

Moduł komunikacyjny dla systemu miernika przemysłowego Fluke 789. Urządzenie komunika- Fluke Connect cyjne podłącza się do miernika z wykorzystaniem specjalnego Fluke wprowadza na polski rynek urządzenie ir3000FC po- złącza, zapewniając dostęp do funkcji pomiarowych i danych za zwalające na dołączenie do systemu Fluke Connect kolejnych pomocą aplikacji na smartfon. W szczególności dostępne są tryby: przyrządów – multimetrów cyfrowych Fluke 287 i 289 oraz • AutoRecord, umożliwiający rejestrowanie pomiarów w chmurze, • EquipmentLog, tworzący historię wszystkich pomiarów przypisaną do poszczególnych urządzeń, • TrendIt, pozwalający na tworzenie wykresów i śledzenie trendów bezpośrednio na ekranie smartfona, • ShareLive – tworzący połączenia wideo umożliwiające udo- stępnianie pomiarów pozostałym osobom w zespole w czasie rzeczywistym. System Fluke Connect obejmuje ponad 20 przyrządów, w tym kamery termowizyjne oraz mierniki wartości elektrycznych.

www.ﬂ ukeconnect.pl

Elektronik Styczeń 2015 67 Nowe produkty | Aparatura pomiarowa

Seria digitizerów PCIe M4i.2234-x8 Ekonomiczny 3-wyjściowy zasilacz o szybkości próbkowania do 5 GSps laboratoryjny 30 V/3 A W ofercie ﬁ rmy Spectrum pojawiła się nowa seria digitize- Keithley Instruments wprowadza do oferty kolejny 3-wyj- rów charakteryzujących się maksymalną szybkością próbko- ściowy zasilacz laboratoryjny stanowiący rozszerzenie rodzi- wania w czasie rzeczywistym wynoszącą 5 GSps. Są to kar- ny 2200. Model 2231A-30-3 charakteryzuje się maksymalną ty współpracujące z szyną PCIe, przeznaczone do najbar- mocą wyjściową 195 W. Zawiera dwa niezależnie programo- dziej wymagających zastosowań np. w ﬁ zyce wysokich ener- wane wyjścia o parametrach 30 V/3 A do zasilania obwodów gii, spektroskopii i pracach badawczych oraz do współpra- analogowych oraz trzecie wyjście pomocnicze 5 V/3 A do cy z radarami i laserami. Jako pierwsze w ofercie Spectrum zasilania obwodów cyfrowych. Umożliwia programowanie umożliwiają rejestrację i analizę sygnałów w zakresie często- i pomiar napięć wyjściowych z rozdzielczością 10 mV oraz tliwości od DC do 1 GHz, co pozwala na pomiar zboczy i im- programowanie i pomiar prądów wyjściowych z rozdzielczo- pulsów o czasie trwania rzędu nanosekund. W ramach serii ścią 1 mA. Dzięki funkcji pomiaru użytkownik może być pewien, że na zaciski wyjściowe przyrządu jest podawane na- pięcie o zaprogramowanej przez niego wartości. Podstawowa dokładność programowania i odczytu napięcia oraz prądu wynosi odpowiednio 0,6% i 0,2%, a wyjściowe napięcie szu- mów i zaburzeń nie przekracza 5 mVP-P. Wyjścia przyrządu są całkowicie niezależne i odizolowane od siebie, co pozwala na równoczesne zasilanie trzech niezależnych obwodów bez ko- nieczności stosowania trzech różnych przyrządów. Ponadto, daje to możliwość poszerzenia zakresu napięć i prądów wyj- ściowych do 60 V i 6 A. Przy takim połączeniu wyjść na wy- świetlaczu prezentowane są zsumowane wartości napięcia/ prądu, co ułatwia obsługę.

M4i.22xx-x8 dostępnych jest 9 typów kart o 8-bitowej rozdzielczości, występujących w wersjach z 1, 2 i 4 wejściami analogowymi o szybkości próbkowa- nia 1,25 GSps, 2,5 GSps i 5 GSps. Wszystkie są przystosowane do instalacji w slocie PCI Express x8 Gen 2 zapewniają- cym transfer danych do komputera z maksymalną szybko- ścią 3,4 GB/s. Charakteryzują się równoczesnym próbkowa- niem wszystkich kanałów, z których każdy zawiera własny przetwornik A/C i wzmacniacz. Udostępniają 4 zakresy na- pięć wejściowych FS od ±200 mV do ±2,5 V. Bazują na technologii FPGA, dzięki czemu opcjonalne pakiety oprogramowania fi rmware mogą realizować funkcje on-the-fl y, takie jak uśrednianie czy wykrywanie szczytu. Wstępne przetwarzanie rejestrowanych sygnałów pozwala skrócić czas transmisji danych i zwiększyć szybkość pomiarów. W przypadku aplikacji wymagających rejestrowania sygnałów w więcej niż 8 kanałach istnieje możliwość współpracy maksymalnie 8 kart serii M4i.22xx-x8 w pojedynczym systemie pomiarowym. W takiej konfi guracji opcja Star-Hub zapewnia wzajemną synchronizację sygnałów zegarowych i wyzwalania. Pozostałe cechy: • 4 GS wbudowanej pamięci przebiegów, • elastyczne tryby wyzwalania (z dowolnego kanału, z 2 źródeł Model 2231A-30-3 może być programowany i kontrolowany zewnętrznych, funkcją logiczną), z komputera PC po zastosowaniu opcjonalnego adaptera USB. • segmentacja pamięci, Zawiera wewnętrzną pamięć o pojemności wystarczającej na • czas regeneracji układu wyzwalania równy 80 próbek (16 ns zapis 30 zestawów parametrów konfi guracyjnych. W przypad- @ 5 GSps), ku obsługi ręcznej użytkownik ma do dyspozycji zarówno key- • rozbudowana aplikacja SBench6 do konfiguracji, gromadze- pad numeryczny, jak i pokrętło regulacyjne. Na wbudowanym nia danych, prezentacji i analizy, wyświetlaczu prezentowane są równocześnie napięcia i prądy • sterowniki dla Windows i Linux, ze wszystkich 3 kanałów. • wsparcie dla języków programowania Visual C++, Borland Model 2231A-30-3 jest zasilaczem klasy ekonomicznej, C++, Gnu C++, LabView, Visual Basic, VB.NET, C#, J# i Delphi, oferowanym w cenie 650 USD. Cena opcjonalnego adaptera • 2 lata gwarancji. USB 2231A-001 wynosi 60 USD.

www.spectrum-instrumentation.com www.keithley.com

68 Styczeń 2015 Elektronik Aparatura pomiarowa | Nowe produkty

Oscyloskopowa sonda prądowa o zakresie dynamicznym 10 mA...20 A peak-peak Jedynym praktycznym sposobem obserwacji i pomiaru na- tężenia prądu płynącego w ścieżce drukowanej jest pomiar na- tężenia pola magnetycznego w bardzo małej odległości od niej. Aby uzyskać skalibrowany pomiar, czujnik pola magnetycznego musi być w stanie zapewnić precyzyjną kontrolę odległości od ścieżki. Musi ona być przy tym bardzo mała, gdyż natęże- nie pola zmniejsza się wraz z kwadratem odległości (w przy- bliżeniu pierwszego rzędu). Aby zrealizować praktyczną son- dę pomiarową, ﬁ rma Aim TTI wykorzystała specjalny rodzaj zminiaturyzowanego sensora. Niezbędnymi wymogami było zapewnienie jego małych, a przy tym precyzyjnie kontrolowanych wymiarów, możliwość pomiaru natężenia prądu sta- łego, szerokie pasmo przy pomiarach prądu zmiennego oraz bardzo dobre właściwości szumowe. Żadna z wcześniej stosowanych technologii nie pozwalała na zapewnienie wszystkich tych wymogów. Firma Aim TTI wykorzystała do produkcji sondy I-prober opatentowaną, zminiaturyzowaną wersję ma- gnetometru transduktorowego. Jest to element znany od wielu lat, lecz nigdy wcześniej nieprodukowany w formie miniaturo- miarowego od DC do 5 MHz i mały poziom szumów, odpo- wej, zapewniającej znacznie mniejszy poziom szumów i znacz- wiadający prądowi o natężeniu <6 mA w pełnym paśmie. Pod nie szersze pasmo pracy niż wersje konwencjonalne. Sonda względem bezpieczeństwa odpowiada standardowi 300V Cat II Aim I-prober 520 charakteryzuje się szerokim zakresem dy- (600V Cat I). Dzięki bardzo małej impedancji wtrąconej i ma- namicznym, umożliwiającym obserwację prądów o natężeniu łej pojemności pasożytniczej wprowadza jedynie minimalne od 10 mA do 20 A peak-peak. Zapewnia szerokość pasma po- zaburzenia do obwodu mierzonego.

www.tti-test.com

Oscyloskopy laboratoryjne rodziny RTM z nową opcją analizy długich sekwencji sygnałów Do oscyloskopów laboratoryjnych rodziny RTM ﬁ rma Rohde & Schwarz wprowadziła w ostatnim czasie nową opcję historii i segmentacji pamięci (RTM-K15), umożliwiającą reje- strację znacznie dłuższych sekwencji sygnałów niż w przypadku jakiegokolwiek innego oscyloskopu tej klasy. Pozwala ona na zapis do wewnętrznej pamięci tylko niektórych, interesują- cych dla użytkownika sekwencji przebiegu, jak przepięcia czy serie impulsów (burst) w celu ich późniejszej szczegółowej analizy. Opcja RTM-K15 rozszerza pojemność pamięci próbek aż do 460 MSps. Oznacza to, że przy zakresie głębokości pamięci segmentowanej od 10 kS do 20 MS możliwe jest zarejestrowa- nie nawet 45 tys. segmentów przebiegów. Opcja RTM-K15 jest szczególnie cenna przy analizie sekwencji protokołów i pakietów impulsów, pomiędzy którymi dowolnych innych sekwencji impulsów. Parametry, takie jak występują długie przerwy. Oscyloskop rejestruje wówczas je- tryb akwizycji czy długość segmentu, mogą być bardzo łatwo dynie dane interesujące dla użytkownika, pomijając pozosta- zaprogramowane. Następnie oscyloskop sam wyznacza liczbę łe. Funkcja znacznika czasu pozwala precyzyjnie określić czas dostępnych segmentów. Po zakończeniu akwizycji użytkow- rozpoczęcia rejestracji. Opcja RTM-K15 może być wykorzy- nik może łatwo nawigować pomiędzy zarejestrowanymi prze- stana np. do rejestracji pakietów danych I2C przez kilka minut biegami, wykorzystując funkcję historii. Może zaznaczyć w ta- i ich późniejszą analizę. beli indywidualne segmenty do wyświetlenia. Alternatywnie, Tryb ultra segmented pełni ważną funkcję podczas akwizy- funkcja historii może być wykorzystana do automatycznego cji szybkich sygnałów. Krótki czas martwy, wynoszący zaled- odtwarzania wszystkich segmentów. wie 5 μs, pozwala na wyzwolenie oscyloskopu na sygnale wy- Wszystkie funkcje analityczne udostępniane przez oscylo- stępującym w bardzo krótkim czasie po sygnale go poprzedza- skopy RTM, takie jak QuickMeas, testowanie maską czy po- jącym. Wykorzystanie tego trybu zapewnia brak utraty danych miary kursorem mogą być wykorzystane do analizy segmen- przesyłanych z wykorzystaniem protokołów szeregowych czy tów danych w trybach historii i pamięci segmentowanej.

www.rohde-schwarz.com

Elektronik Styczeń 2015 69 Nowe produkty | Aparatura pomiarowa

20-bitowy rejestrator danych cyfrowych Oscyloskopy HD serii RTO i RTE z wewnętrznym buforem o pojemności o 16-bitowej rozdzielczości pionowej 8 MS/bit Do oferty ﬁ rmy Rohde & Schwarz traﬁ ły nowe oscyloskopy Firma Saelig wprowadziła do oferty ekonomiczny, szybki re- serii RTO i RTE o 16-bitowej rozdzielczości pionowej – więk- jestrator LOG Storm przeznaczony do zastosowań w systemach szej o 256× od wcześniejszych wersji 8-bitowych. Umożliwiają z cyfrowymi szynami danych, w których konieczna jest reje- one prezentację ostrzejszych przebiegów o większej ilości stracja długich sekwencji danych. Jest to przyrząd pochodzący szczegółów, maskowanych uprzednio przez szum. Są polecane do zastosowań przede wszystkim tam, gdzie kluczowe znaczenie ma dokładne zobrazowanie niskonapięciowych komponen- tów sygnału występujących na tle przebiegów wysokonapięcio- wych. Przykładem może tu być charakteryzacja zasilaczy impulsowych, gdzie analiza napięcia na elemencie przełączają- cym musi być wykonana w jego obu stanach pracy ON i OFF. Ponieważ różnica napięć w trakcie przełączania może sięgnąć kilkuset woltów, wysoka rozdzielczość jest kluczowa do precyzyjnego pomiaru składowych niskonapięciowych.

z oferty Byte Paradigm. Zawiera bufor o pojemności 8 MS na każdy bit szyny. Umożliwia przesyłanie dużych ilości danych do komputera za pomocą interfejsu USB. Jedną z bardziej użytecz- nych funkcji LOG Storm jest możliwość przeprowadzania fi ltra- cji cyfrowej, pozwalająca na zapis jedynie użytecznych danych. Przyrząd umożliwia gromadzenie dużych ilości danych nawet przez kilka godzin czy kilka dni, a następnie ekstrahowanie tylko specyfi cznych zdarzeń, interesujących użytkownika. Jest zasilany z portu USB komputera. Może współpracować z szynami o poziomach napięć od 1,25 do 3,3 V. Producent dostarcza do modelu LOG Storm oprogramowanie LOG Storm Studio dla środowiska Windows, obejmujące grafi czny interfejs użytkow- nika i darmowy interfejs API dla C/C++. Pozostałe cechy: Osiągnięcie 16-bitowej rozdzielczości w oscyloskopach RTO • rejestracja gigabajtów danych z szyny transmisyjnej, i RTE stało się możliwe dzięki włączeniu fi ltru dolnoprzepu- • brak opóźnień układu wyzwalania, stowego bezpośrednio na wyjściu przetwornika A/C. Filtr ten • bufor o pojemności do 8 MS/bit, ogranicza napięcie szumów i zwiększa współczynnik SNR. • szerokość szyny: od 1 do 20 bitów, Użytkownicy mogą regulować jego częstotliwość odcięcia • zakres częstotliwości próbkowania: pod 100 kHz do 100 MHz, w zakresie od 10 kHz do 500 MHz, stosownie do charaktery- • dekoder sygnałów SPI i I2C. styki sygnału wejściowego. Im węższe pasmo, tym większa roz- Ceny rejestratorów LOG Storm zaczynają się od 449 euro. dzielczość. Aby umożliwić szczegółową analizę składowych ni- skonapięciowych, czułość oscyloskopu zwiększono do 500 μs/ www.byteparadigm.com, www.saelig.com dz. Dzięki zastosowaniu niskoszumowego stopnia wejściowe- go i precyzyjnego przetwornika A/C, oscyloskopy RTO i RTE zapewniają szeroki zakres dynamiczny i dużą dokładność pomiaru. Ich system wyzwalania jest dostatecznie czuły, aby za- pewnić możliwość wyzwalania impulsem o bardzo małym napięciu, dzięki czemu oscyloskop może wyizolować nawet najsłabsze sygnały do szczegółowej analizy. Przejście w tryb high-defi nition wcale nie oznacza mniejszej szybkości pomiarowej lub ograniczenia liczby wbudowanych funkcji. Dzięki zastosowaniu fi ltru cyfrowego poprawiającego rozdzielczość i tłumienie zaburzeń, zaimplementowanego w układzie ASIC oscyloskopu i przystosowanego do pracy w czasie rzeczywistym, zapewniono szybką akwizycję i przetwarzanie danych. Oscyloskop pracuje płynnie, a wyniki pomiarów są szybko dostępne. Ponadto, wszystkie narzędzia analityczne, takie jak pomiary automatyczne, FFT i tryb historii, mogą być również wykorzystywane w trybie high-defi nition.

www.rohde-schwarz.com

70 Styczeń 2015 Elektronik Aparatura pomiarowa | Nowe produkty

Precyzyjne obciążenie elektroniczne o obciążalności 7 A/105 V i dokładności podstawowej 0,012% Do oferty fi rmy Keithley Instruments trafi ł kolejny typ obciążenia elektronicznego (SMU) do charakteryzacji prądo- wo-napięciowej komponentów i źródeł zasilania. Model 2460 charakteryzuje się obciążalnością 7 A/105 W (maks. 100 W) i podstawową dokładnością wynoszącą 0,012%. Od wcześniej- szych wersji odróżnia się łatwiejszą obsługą. Zawiera kolorowy 5-calowy wyświetlacz o rozdzielczości 6 1/2 cyfry z pojemno- ściowym ekranem dotykowym i grafi cznym interfejsem użyt- kownika. Mogą być na nim prezentowane zmierzone charakte- rystyki wraz z możliwością powiększania ich fragmentów oraz dostępne jest wygodne, kontekstowe menu eliminujące ko- nieczność wertowania podręcznika. Model 2460 jest analiza- torem 4-kwadrantowym mogącym znaleźć zastosowanie przy rzystający z interfejsów GPIB/USB/LAN, a nawet umożliwia pracach badawczych prowadzonych nad elementami półprze- prowadzenie testów równoległych. Służy do tego szyna TSP- wodnikowymi wykonywanymi z materiałów półprzewodniko- Link umożliwiająca połączenie w jednym systemie pomia- wych o szerokim paśmie zabronionym (SiC, GaN) oraz do cha- rowym do 32 urządzeń w konfi guracji master-slave, które są rakteryzacji zasilaczy, paneli fotowoltaicznych, akumulatorów rozróżniane na podstawie adresów GPIB, USB lub IP. Poza czy podzespołów optoelektronicznych. Zawiera własny proce- tym dostępne są standardowe interfejsy GPIB, USB 2.0 i LXI/ sor do przetwarzania skryptów pomiarowych (TSP) realizujący Ethernet. Cena modelu 2460 wynosi 7500 USD. Dostępna jest programy zapisane w pamięci nieulotnej. Zapewnia to większą też wersja bez panelu frontowego, przystosowana do integra- szybkość wykonywania testów niż w przypadku syste- cji w zautomatyzowanych systemach pomiarowych. Jej cena mów kontrolowanych przez zewnętrzny komputer PC ko- wynosi 7200 USD.

www.touchtestinvent.com

Palcowe testery napięcia dla elektryków Weidmuller oferuje dwupalcowe testery napięcia dla elek- tryków z wyświetlaczem LCD lub prostym wskaźnikiem LED. Urządzenia oferują pomiar napięcia stałego i przemiennego w szerokim zakresie (od 0,3 do 690 V), pomiar kolejności faz, częstotliwości i mają funkcję sygnalizacji akustycznej obecności napięcia. Palcowa konstrukcja pozwala na obsługę jedną ręką, a solidna obudowa z IP65 zapewnia wysoką trwa- łość i bezpieczeństwo pracy. Zintegrowany czujnik światła wykrywa oświetlenie otoczenia i włącza podświetlenie wy- świetlacza, tylko jeśli wokół jest ciemno, co znacznie wydłu- ża żywotność baterii.

www.weidmuller.pl

Faldruk s.c., 05-462 Emów, ul. Wiązowska 2E tel. +48 22 872 43 01, 612 67 76 +48 698 468 850 [email protected], www.faldruk.pl

płytki jednostronne i dwustronne płytki na podłożu aluminiowym testy elektryczne płytek pokrycia płytek: cyna lub cyna/ołów Q&R_337

Elektronik Styczeń 2015 71 Nowe produkty | Piezo- i optoelektronika | Komunikacja

Białe diody LED o sprawności do 180 lm/W Firma Everlight Electronics rozszerza ofertę diod LED o nowe wersje charakteryzujące się dużą sprawnością, korzystnym współczynnikiem lm/USD oraz o wersje dużej mocy ultra warm white. Są to diody zaprojektowane do zastosowań w świetlów- kach, wyróżniające się korzystnymi współczynnikami lm/W i lm/USD. Nowy model 5630D HE (EU) o mocy znamionowej 0,2 W charakteryzuje się bardzo dużą sprawnością wynoszą- cą od 170 lm/W w przypadku wersji warm white do 180 lm/W dla wersji cool white, co pozwala uzyskać sprawność 130 lm/W lub więcej w produkcie ﬁ nalnym. Wymiary zewnętrzne wy- noszą 5,6×3,0×0,65 mm. Diody serii 2835 EU, również dostęp- ne w wersjach 0,2 W, wyróżniają się dużą sprawnością i niską ceną. Stanowią upgrade wcześniejszych wersji produkowanych w obudowach 3528. Dzięki nowej konstrukcji ramki odprowa- dzającej ciepło ich powierzchnię udało się zmniejszyć do 3,5×2,8 rii XI3030. Są one obecnie dostępne w wykonaniach warm whi- mm, a grubość do 0,7 mm. Sprawność sięga 116 lm/W w przy- te EU (2200 K–2400 K), oddających temperaturę koloru trady- padku wersji warm white (2700 K) i 127 lm/W w przypadku cyjnych żarówek i lamp halogenowych. Zapewniają sprawność wersji cool white (6500 K). Trzecią z nowości są diody 1-watowe powyżej 90 lm/W i współczynnik Ra do 90. Projektowane są już XI3030 Ultra WW (EU) stanowiące rozszerzenie popularnej se- wersje o współczynniku Ra wynoszącym 95.

www.everlight.com

Oscylatory VCXO na zakres 40...170 MHz obudowach ceramicznych o powierzchni 3,2×2,5 mm. Serie w obudowach o powierzchni 3,2×2,5 mm IQXV-80 i IQXV-81 obejmują oscylatory odpowiednio z wyj- Na targach Electronica 2014 ﬁ rma IQD zaprezentowała ściami LVPECL – stosowanymi dla zapewnienia kompaty- miniaturowe oscylatory VCXO produkowane na zakres czę- bilności z szybkimi układami scalonymi oraz z wyjściami stotliwości od 40 do 170 MHz, zamykane w hermetycznych LVDS – stosowanymi tam, gdzie priorytetem jest ograniczenie poboru mocy. Zakres częstotliwości wyjściowych od 40 do 170 MHz otwiera dla tych układów szerokie pole do zasto- sowań w sieciach 10G & 40G Ethernet, SDH/SONET, WiMax i WLAN. W ramach serii IQXV-80 i IQXV-81 produkowane są oscylatory o stabilności ±25 i ±50 ppm przeznaczone do pracy w przemysłowym zakresie temperatur –40...+85°C. Ich częstotliwość wyjściowa może być dostrajana zewnętrznym napięciem 1,65 V ±1,5 V w zakresie minimum ±80 ppm, co pozwala np. kompensować efekty starzenia. Oscylatory z obu serii zawierają wyjście trójstanowe umożliwiające np. prze- prowadzanie testów. Ich błąd jitteru nie przekracza 1 ps rms (12 kHz...20 MHz).

www.iqdfrequencyproducts.com

Najmniejszy na rynku samodzielny biornikiem GPS o symbolu EVA- moduł nawigacyjny GNSS 7M, co pozwala na rozbudowy- o wymiarach 7×7×1,1 mm wanie istniejących systemów mi- EVA-M8M to najmniejszy na świecie dostępny nimalnym kosztem. Może śledzić komercyjnie moduł nawigacyjny GNSS, produ- sygnały równocześnie z dwóch kowany w obudowie o wymiarach 7×7×1,1 mm. systemów GNSS. Zawiera inter- Może korzystać z satelitów różnych konstelacji: fejsy UART, USB, SPI (opcjonal- amerykańskiego GPS, rosyjskiego GLONASS, chiń- ny), DDC kompatybilny z I2C oraz skiego BeiDou i japońskiego QZSS. Wymaga jedynie SQI do aktualizacji wewnętrznego dołączenia zewnętrznej anteny. Reszta niezbędnych pod- oprogramowania. Charakteryzuje zespołów, w tym oscylator kwarcowy i elementy pasywne, jest się dokładnością 2,0 m CEP i częstotli- zintegrowana w strukturze wewnętrznej. EVA-M8M może pra- wością akwizycji 18 Hz. Pracuje z napięciem cować w przemysłowym zakresie temperatur od –40 do +85°C. zasilania 1,65...3,6 V, pobierając 25 mA prądu w sta- Jest kompatybilny z wcześniej wprowadzonym na rynek odnie aktywnym i 5,5 mA w trybie Power Save (1 Hz).

www.u-blox.com

72 Styczeń 2015 Elektronik Komunikacja | Nowe produkty

Układy komunikacyjne w standardzie G3-PLC firmy Atmel Atmel wprowadza do oferty układy komunikacyjne z rodziny Smart Energy wspierające protokół komunikacyjny G3- PLC, czyli power line communications – komunikację poprzez sieć energetyczną. Oznacza to, że oprócz układów wspierają- cych standard PRME Atmel będzie oferował także produkty dla standardu G3-PLC. Na rysunku pokazano obszar oferty fi r- my w zakresie produktów Smart Energy. Pierwsza z nowości to układ oznaczony symbolem ATPL250A w obudowie LQFP80. Jest on kompatybilny pinowo z odpowiednikiem wpierającym PRIME, czyli ATPL230A. Układ ATPL250A można traktować jako modem PLC, implementujący warstwę fi zyczną standardu G3-PLC. Druga z nowości to ATSAM4CP16C. Jest to układ typu System-on-Chip, zawierający dwurdzeniowy mikropro- trafi ły ponadto zestawy ewaluacyjne, mające za zadanie uła- cesor 32-bitowy ARM Cortex-M4 plus zaawansowane obwo- twić rozpoczęcie prac. Są to odpowiednio ATPL250A-EK oraz dy związane z bezpieczeństwem oraz zintegrowany modem SAM4CP16C-EK. Są dostępne także narzędzia programowe 3G-PLC. Wraz z pojawieniem się nowych układów do oferty i stosy protokołów komunikacyjnych.

JM Elektronik, tel. 32 339 69 00, www.jm.pl

Moduł nawigacyjny GNSS z 3-osiowym żyroskopem i czujnikiem przyspieszenia Działanie systemów zarządzania fl otą pojazdów, pobiera- nia opłat drogowych, alarmowych czy nawigacyjnych jest uza- leżnione od ciągłego, niezawodnego monitorowania położe- nia pojazdów w każdych warunkach, również w tunelach, na parkingach podziemnych czy na zatłoczonych autostradach. Do tego celu idealnie nadaje się najnowszy moduł NEO-M8L opracowany przez fi rmę u-blox, wyposażony w system ADR (Automotive Dead Reckoning) umożliwiający wyznaczanie położenia z wykorzystaniem wewnętrznych czujników ruchu, kierunku i wysokości w razie utraty sygnałów z satelitów. NEO-M8L jest 72-kanałowym odbiornikiem GNSS (po- bierającym dane z satelitów GPS/QZSS, GLONASS, BeiDou i Galileo) z wbudowanym 3-osiowym czujnikiem przyspieszenia i 3-osiowym żyroskopem, zamykanym w obudowie LCC- • współpraca z anteną aktywną lub pasywną, 24 o wymiarach 16,0×12,2×2,5 mm. Dokonuje aktualizacji po- • wbudowany zegar RTC, łożenia z częstotliwością do 20 Hz, co w połączeniu z możli- • interfejsy UART, USB 2.0, SPI, DDC (kompatybilny z I2C), wością prowadzenia lokalizacji w miejscach niewidocznych dla • zakres temperatur pracy: –40...+85°C. satelitów pozwala na jego zastosowania w rekonstrukcji wy- padków drogowych czy do lokalizacji pojazdów skradzionych. www.u-blox.com Technologia ADR w przypadku układów najwyższej klasy umożliwia prowadzenie nawigacji w tunelach przez wiele kilo- metrów bez widoczności sygnałów z satelitów. NEO-M8L charakteryzuje się bardzo łatwym połączeniem z systemem host, minimalizującym ryzyko popełnienia błędów projektowych oraz pozwalającym skrócić czas projektowania i wprowadzania urządzeń na rynek. Spełnia wymogi standardu ISO16750 odnośnie do układów stosowanych w elektronice samochodo- wej. Jest produkowany w fabrykach z certyfi katem motoryza- cyjnym ISO/TS 16949. Pozostałe cechy: • dokładność pozycjonowania: 2,0 m CEP, • błąd położenia ADR: <3% dystansu przebytego bez GNSS, • częstotliwość aktualizacji danych: 20 Hz, • czas akwizycji danych (cold start): 27 s, • czas akwizycji danych (hot start): 4 s, • czułość: –160 dBm w trybie tracking, • pomiar przebytego dystansu,

Elektronik Styczeń 2015 73 Nowe produkty | Komunikacja

Nowa generacja transceiverów EZRadio dycyjne odbiorniki sub-GHz. Dodatkową oszczędność zapew- i EZRadioPRO do obsługi protokołów nia wzmacniacz mocy o dużej sprawności, którego pobór prą- 802.15.4/4g du wynosi tylko 18 mA przy mocy wyjściowej 10 dBm, auto- Silicon Labs dodaje do oferty dwie serie transceiverów, na- nomiczne przełączanie między stanem aktywnym i oszczęd- dajników i odbiorników nowej generacji na zakres często- nościowym oraz zaawansowane cechy, takie jak praca w try- tliwości poniżej 1 GHz, stanowiących rozszerzenie rodzin bie frequency hopping czy możliwość korzystania z wielu an- EZRadio i EZRadioPRO. Mogą one służyć do transmisji da- ten (antenna diversity). Cechy te umożliwiają zasilanie nowych nych w oparciu zarówno o istniejące, jak i dopiero rozwijane układów EZRadio/EZRadioPRO nawet z pojedynczej baterii protokoły m.in. IEEE 802.15.4/4g, Wireless M-Bus czy Wi-SUN zegarkowej oraz stosowanie ich w tzw. inteligentnych miernikach, od których wymaga się długiego czasu pracy na zasilaniu bateryjnym, sięgającego nawet 20 lat.EZRadio i EZRadioPRO różnią się rodzajem zastosowanego modemu i mechanizmem przetwarzania pakietów, co pozwala na stosowanie ich w róż- nych klasach aplikacji. Generalnie, pierwsze z nich są przeznaczone do obsługi prostych formatów pakietów, a EZRadioPRO do obsługi pakietów złożonych. Elastyczność architektury pozwala tu odciążyć mikrokontroler host, co nie odbywa się kosztem pogorszenia parametrów radiowych. Tanie transceivery, nadajniki i odbiorniki Si4x55 EZRadio są polecane do najprost- szych aplikacji pracujących w topologii punkt-punkt lub gwiaz- dy, takich jak np. piloty do dekoderów czy zdalnego otwierania drzwi garażu. Pokrywają one zakresy częstotliwości 283…525 MHz i 850…960 MHz. Są produkowane w miniaturowych obudowach o powierzchni 3×3 mm. Transceivery, nadajniki i odbiorniki Si4x6x EZRadioPRO mogą znaleźć zastosowanie w aplikacjach IoT i M2M, inteligentnych miernikach oraz sys- w aplikacjach wymagających obsługi bardziej zaawansowa- temach alarmowych i zdalnego sterowania. Cechują się dużą nych pakietów i protokołów sieciowych oraz lepszych parame- skalą integracji oraz doskonałymi parametrami radiowymi, trów radiowych. Przykładem mogą tu być systemy komunika- typowymi dla układów z rodziny EZRadio i EZRadioPRO. cji wąskopasmowej oraz o długim zasięgu pracujące w oparciu Warto tu wymienić choćby dużą moc wyjściową (do +20 dBm o standardy FCC part 90 Mask D, ETSI Category-I, ARIB T108, dla EZRadioPRO), czułość (–116 dBm dla EZRadio i –133 dBm Wireless M-Bus i IEEE 802.15.4/4g. Nowe transceivery Si4x55 dla EZRadioPRO) czy tzw. budżet łącza (153 dB). Ze wzglę- EZRadio i Si4x6x EZRadioPRO są już dostępne w ilościach produ na mały pobór mocy, układy Si4x55 EZRadio i Si4x6x dukcyjnych. Ich ceny zaczynają się odpowiednio od 1,02 USD EZRadioPRO nadają się idealnie do urządzeń bateryjnych. i 1,10 USD przy zamówieniach 10 tys. sztuk. Producent przy- Przykładowo, ich pobór prądu wynosi zaledwie 40 nA w try- gotował zestawy deweloperskie bazujące na kartach mikro- bie standby przy podtrzymaniu zawartości pamięci. Każdy procesorowych C8051F930 i modułach RF Pico. Cena zestawu z układów z nowej oferty zawiera opatentowany detektor sy- EZRadioPRO (4461C-868-PDK, 4463C-915-PDK i 4438C-490- gnału przychodzącego, pozwalający obniżyć średni pobór prą- PDK) wynosi 299 USD, a cena zestawu EZRadio (4455C-915- du odbiornika dzięki wykrywaniu sygnału wcześniej niż tra- -PDK, 4455C-868-PDK i 4455C-434-PDK) to 199 USD.

www.silabs.com

Moduły komunikacyjne Gigabit Ethernet zwala rozbudować system o 1 lub 2 izolowane porty Gigabit i RS232/422/485 formatu mPCIe Ethernet. Oprócz pracy w prostym trybie oferuje także tryb Firma Innodisk rozszerzyła ofertę modułów peryferyjnych Link aggregation (Port Trunking) pozwalający na 2-, a na- Embedded Peripheral o dwa nowe moduły komunikacyj- wet 3-krotne zwiększenie szybkości transmisji w porówna- ne mPCIe do systemów embedded. Model EMPL-G201 po- niu z pojedynczym portem gigabitowym oraz zaawansowane funkcje sieciowe (m.in. load-balancing, failover, multi- ple IPs). Drugi z nowych modeli, EMP2-X401, pozwala roz- budować system o 4 lub 8 portów szeregowych, niezależnie od siebie konﬁ gurowanych programowo do pracy w trybie RS232, RS422 lub RS485. Oba moduły zawierają zabezpieczenie ESD chroniące przed wyładowaniami do 15 kV. Wersja ethernetowa dodatkowo zawiera obwód izolacyjny LAN zapewniający ochronę systemu przed przepięciami na linii zasilania. Opcjonalnie, EMPL-G201 i EMP2-X401 mogą być dostarczane w wersji na rozszerzony zakres temperatur pracy od –40 do +85°C.

SE Spezial-Electronic, tel. 22 840 91 21, www.spezial.pl

74 Styczeń 2015 Elektronik Podzespoły czynne | Nowe produkty

Tranzystory MOSFET 75 V o małej rezystancji RDS(on) i prądzie drenu do 240 A Do oferty fi rmy International Rectifi er trafi ło 9 kolejnych tranzystorów MOSFET stanowiących rozszerzenie rodziny StrongIRFET, mogących znaleźć zastosowanie w elektrona- rzędziach, lekkich pojazdach elektrycznych, układach zabez- pieczania akumulatorów litowo-jonowych oraz zasilaczach impulsowych. Są one produkowane na napięcie znamionowe 75 V. Charakteryzują się bardzo małą rezystancją RDS(on), du- żym dopuszczalnym prądem przewodzenia i napięciem pro-

Tabela. Nowe MOSFET-y StrongIRFET I @ R maks. @ Q @ Oznaczenie D DS(on) G Obudowa 25ºC (A) VGS = 10 V (mW) VGS=10 V (nC) gowym 3 V zmniejszającym podatność na zaburzenia elek- IRFS7730-7P 240 2,0 285 D2-Pak 7-nóżkowa tromagnetyczne. Zostały w 100% przetestowane w zakresie 2 IRFS7730 195 2,6 271 D -Pak przebicia lawinowego, zapewniając bezawaryjną pracę w cięż- IRFS7734 183 3,5 180 D2-Pak kich warunkach przemysłowych. Uwagę zwraca zwłaszcza IRFS7734-7P 197 3,1 180 D2-Pak 7-nóżkowa IRFH7787 68 8,0 75 PQFN 5×6 model IRFS7730-7P produkowany w 7-nóżkowej obudowie 2 IRFS7787 76 8,4 73 D2-Pak D Pak, którego maksymalna rezystancja RDS(on) wynosi zaled- IRFS7762 85 6,7 85 D2-Pak wie 2 mΩ, a szczytowy prąd drenu 240 A. Ceny hurtowe tran- IRFR7740 56 7,2 84 D-Pak zystorów z nowej oferty zaczynają się od 1,27 USD przy zamó- IRFR7746 56 11,2 59 D-Pak wieniach 10 tys. sztuk.

www.irf.com

Pierwszy 10-watowy chipset Qi Zawiera funkcję wykrywania obiektów obcych (FOD – foreign do bezprzewodowych systemów ładowania object detection), która jest uaktywniana przed rozpoczęciem Texas Instruments dodaje do oferty kolejną parę ukła- transferu mocy, pozwalając na jej zredukowanie w przypadku dów do systemów ładowania bezprzewodowego: odbiornik wykrycia nadmiernych strat. Układ jest produkowany w obu- bq51025 i nadajnik bq500215. Umożliwiają one realizację sys- dowie o powierzchni 9×9 mm. Jego ceny hurtowe również za- temów ładowania o mocy do 10 W, kompatybilnych ze stan- czynają się od 4 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. bq51025 dardem WPC Qi. Mogą być stosowane w urządzeniach wyko- i bq500215 mogą znaleźć zastosowanie w układach ładowania rzystujących do zasilania jedno lub dwa ogniwa litowo-jonowe. np. skanerów POS, ręcznych urządzeń medycznych, tabletów Odbiornik bq51025 generuje do obciążenia napięcie programo- i czytnikach e-booków, pozwalając wyeliminować złącza i uzy- skać wyższy stopień ochrony przed wnikaniem kurzu i wilgoci do wnętrza urządzenia. Poza transmisją mocy wymieniają też dane za pomocą interfejsu I2C, pozwalając m.in. na lepsze spa- sowanie cewek nadawczej i odbiorczej. Texas Instruments oferuje dla nowych układów dwa zestawy ewaluacyjne o oznacze- niach bq51025EVM-649 i bq500215-EVM-648.

www.ti.com

wane w zakresie od 4,5 do 10 V. Przy współpracy z nadajnikiem bq500215 zapewnia sprawność sięgającą 84% przy pełnym ob- ciążeniu 10 W. Jest produkowany w 42-wyprowadzeniowej obudowie CSP o wymiarach 3,6×2,9×0,5 mm. Jego ceny hurtowe zaczynają się od 4 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Nadajnik bq500215 pracuje ze stałą częstotliwością nadawa- nia. Jest kompatybilny z dowolnym urządzeniem ładowanym bezprzewodowo, kompatybilnym ze standardem WPC Qi 5 W.

Elektronik Styczeń 2015 75 Nowe produkty | Podzespoły czynne

3-fazowe sterowniki silników BLDC z wbudowanym mikrokontrolerem i tranzystorami FET Firma Inﬁ neon oferuje serię 3-fazowych sterow- ników silników BLDC oznaczonych symbolem TLE987x, przeznaczonych do sterowania silnikami w dużych pompach i wentylatorach. Są to sterowniki 3. generacji produkowane w procesie 130 nm, wyposażone w mikroprocesor ARM Cortex-M i wyjściowy układ wysokoprądowy na tranzystorach MSOFET, sterujący bezpośrednio uzwojeniami silnika. Rodzina układów TLE987x oferuje skalo- walność w zakresie pojemności pamięci Flash i czę- stotliwości taktowania MCU, dzięki czemu nadaje się do realizacji szerokiej gamy algorytmów sterują- cych, zarówno korzystających z czujników sprzęże- nia zwrotnego, jak i bez nich. Sterowniki TLE987x korzystają z tej samej jednostki MCU i tych samych peryferii co wcześniejsze odpowiedniki 2-fazowe TLE986x. • emulacja do 4 KB pamięci EEPROM, Inﬁ neon dostarcza dla nich zestaw narzędzi deweloperskich, • sterowniki MOSFET z pompą ładunkową, w tym kompilator, debugger i płytkę ewaluacyjną, niskopozio- • układ kontroli nachylenia zboczy, mowy sterownik interfejsu LIN oraz przykładowe kody progra- • zintegrowany transceiver LIN kompatybilny ze standardem mów sterowania silnikiem. Najważniejszą zaletą sterowników 2.2 i SAE J2602, TLE987x jest ograniczenie liczby elementów i kosztu układu ste- • 10-bitowy przetwornik ADC SAR, rowania oraz możliwość korzystania z wielu algorytmów steru- • zestaw timerów do generowania sygnałów PWM dla silni- jących. Ułatwiają one zapewnienie kompatybilności EMC dzięki ków 3-fazowych, regulacji nachylenia zboczy sygnałów w tranzystorach MOSFET. • bezpośredni dostęp do pamięci (DMA), Oferują inteligentne tryby ograniczania poboru mocy. Są zamy- • wbudowany oscylator z pętlą PLL. kane w obudowach PG-VQFN zajmujących na płytce drukowa- Oferta sterowników TLE987x obejmuje obecnie 6 typów nej powierzchnię zaledwie 7×7 mm. układów różniących się częstotliwością taktowania (24 lub 40 Ważniejsze dane techniczne: MHz), wbudowanym interfejsem (PWM lub PWM + LIN), po- • rdzeń ARM Cortex-M3 taktowany zegarem do 40 MHz, jemnością pamięci RAM (3 lub 6 KB) i pojemnością pamięci • do 128 KB pamięci Flash, Flash (36, 64 lub 128 KB).

www.inﬁ neon.com

Pierwszy wzmacniacz operacyjny Jest polecany do zastosowań zwłaszcza w aplikacjach wy- z wbudowanym zabezpieczeniem magających dużej precyzji, w których stopień wejściowy jest nadnapięciowym i filtrem EMI narażony na przepięcia i zaburzenia elektromagnetyczne. ADA4177-2 to pierwszy na rynku wzmacniacz operacyj- W tego typu układach projektanci często stosują zewnętrz- ny z wbudowanym ﬁ ltrem EMI i zabezpieczeniem nadna- ne elementy zabezpieczające i ﬁ ltrujące, jednak są one sku- pięciowym na liniach wejściowych. Filtr EMI zapewnia tłu- teczne tylko w ograniczonym zakresie, a ponadto pogarszają mienie o 70 dB składowych o częstotliwości powyżej 1 GHz, dokładność wzmacniacza przy zmianach temperatury i wej- a zabezpieczenie nadnapięciowe eliminuje wejściowe impul- ściowego napięcia sumacyjnego. sy o napięciu większym od 32 V od poziomu źródeł zasi- Ważniejsze dane techniczne ADA4177-2: lających. Jest to pre- • pasmo: 3,5 MHz, cyzyjny wzmacniacz • napięcie offsetu: maks. 60 μV @ +25°C, dwukanałowy o bar- • dryft napięcia offsetu: maks. 0,7 μV/°C, dzo dobrych wła- • wejściowy prąd polaryzacji: 1,0 nA @ +25°C, ściwościach szumo- • wejściowe napięcie szumu: 8 nV/Hz @ 1 kHz, wych, mogący współ- • zakres napięć zasilania: od ±5 do ±15 V, pracować z czujnika- • pobór prądu: typ. 500 μA @ +25°C, VCC=±15 V, mi w aplikacjach mis- • dopuszczalny zakres temperatur pracy: –40...+125°C. sion-critical obejmu- jących m.in. syste- Ceny hurtowe ADA4177-2 zaczynają się od 1,53 USD przy my akwizycji danych zamówieniach 1000 sztuk. Układ jest produkowany w obudo- i układy napędowe. wach SOIC-8 i MSOP-8.

www.analog.com

76 Styczeń 2015 Elektronik Podzespoły czynne | Nowe produkty

4-kanałowe przełączniki SPST z układem Następuje wtedy automatyczne wykrywania i sygnalizacji przepięć do ±55 V wyłączenie przełącznika i uak- Analog Devices wprowadza na rynek serię 4-kanałowych tywnienie wyjścia sygnalizacyjne- przełączników SPST wyposażonych w mechanizm wykrywa- go FF. Przełącznik jest wyłączany nia i sygnalizacji przepięć na liniach wejściowych. Wszystkie również przy braku napięcia za- one mogą być zasilane napięciem z zakresu od 8 do 44 V (lub silającego, a jego wejścia są usta- od ±4 do ±22 V) i zawierają zabezpieczenie przepięciowe do wiane w stan wysokiej impedan- ±55 V, jednokierunkowe w przypadku ADG5412F/ADG5413F cji. Wyjście FF może pełnić funk- oraz dwukierunkowe w przypadku ADG5412BF/ADG5413BF. cję wyjścia przerwania dla mikro- Zabezpieczenie to zostaje uaktywnione w momencie, gdy na do- procesora, umożliwiając pojęcie wolnym wejściu (ADG5412F/ADG5413F) lub na dowolnej linii w czasie rzeczywistym działań dia- sygnałowej (ADG5412BF/ADG5413BF) wartość napięcia prze- gnostycznych, np. wyłączenia zagrożonych obwodów lub zazna- kroczy poziom VDD lub VSS powiększony o napięcie progowe VT. czenia na wykresie rejestratora przedziału czasowego, w którym napięcie wejściowe znajdowało się poza dopuszczalnym prze- www.analog.com działem. Oprócz zabezpieczenie przepięciowego, nowe prze- łączniki różnią się aktywnym stanem logicznym wejść steru- jących. W przypadku ADG5412F i ADG5412BF wszystkie we- Wzmacniacze różnicowe 7 GHz do sterowania wnętrzne przełączniki są włączane „1” logiczną i wyłączane „0” przetwornikami A/C ze sprzężeniem logicznym, natomiast w przypadku ADG5413F i ADG5413BF stałoprądowym dwa przełączniki są włączane „1” logiczną, a pozostałe dwa „0” LMH3401 i LMH5401 to wzmacniacze różnicowe o paśmie logicznym. Rezystancja RON dla wszystkich czterech układów do 7 GHz zaprojektowane do sterowania przetwornikami A/C wynosi 10 Ω (±0,5 V). Są one zabezpieczone przed wyładowa- ze sprzężeniem stałoprądowym, mogące znaleźć zastosowanie niami ESD do 5,5 kV HBM. Mogą pracować w zakresie tempe- w telekomunikacyjnych stacjach bazowych, radarach i apa- ratur otoczenia od –40 do +125°C. Ceny hurtowe zaczynają się raturze pomiarowej. Poza szerokim pasmem pracy charakte- od 3,96 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Dostępne są wer- ryzują się dużą szybkością narastania napięcia wyjściowego sje w obudowach TSSOP-16 i LFCSP-16 (4×4 mm). i mniejszymi zniekształceniami nieliniowymi od innych prze- tworników tej klasy. LMH3401 zapewnia wzmocnienie 16 dB, www.analog.com szerokość pasma 7 GHz (–3 dB), slew-rate równy 18 kV/μs i za- wartość harmonicznych –77 dBc @ 500 MHz. LMH5401 może pracować przy wzmocnieniu wynoszącym 6 dB lub więcej.

Zapewnia szerokość pasma 6,2 GHz (dla G=12 dB), slew-rate 17,5 kV/μs i zawartość harmonicznych –90 dBc @ 200 MHz. Oba wzmacniacze zapewniają bardzo dobre parametry dyna- miczne umożliwiające odbiór słabych sygnałów występujących na tle silnych składowych zakłócających. Mogą konwertować sygnały asymetryczne na różnicowe, co eliminuje konieczność stosowania symetryzatorów. Nadają się do współpracy z naj- szybszymi przetwornikami z oferty Texas Instruments, takimi jak ADC12J4000 (12-bitowy, 4 GSps), ADC16DX370 (16-bitowy, 370 MSps) czy DAC38J84PS (16-bitowy, 2,5 GSps). Są zamykane w obudowach QFN-14 (2,5×2,5 mm). Sugerowane ceny hurtowe LMH3401 i LMH5401 wynoszą odpowiednio 8,95 i 7,95 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Producent przygo- tował dla tych układów moduły ewaluacyjne w cenie 149 USD. Dostępne są modele symulacyjne TINA-TI SPICE.

www.ti.com

Elektronik Styczeń 2015 77 Nowe produkty | Mikrokontrolery

Mikrokontrolery MSP430 z czterema Nowe AVR ATmega168PB-AU 24-bitowymi przetwornikami A/C Podczas tegorocznych targów Electronica Atmel zaprezen- Texas Instruments powiększa rodzinę MSP430 o kolejną se- tował odnowioną technologicznie serię mikrokontrolerów rię mikrokontrolerów wyposażonych w zestaw precyzyjnych z doskonale znanej rodziny układów ATmega 48/88/168. Jako obwodów analogowych, polecanych do zastosowań w tanich pierwsza do produkcji trafi ła ATmega 168PB, która jest wy- przyrządach pomiarowych, systemach automatyki budynków, konana w technologii 130 nm. Mikrokontroler ma funkcjo- miernikach energii czy w przemysłowych systemach oświe- nalność taką samą jak w starszych ATmega 168/P/A/PA/V/PV tleniowych. Mikrokontrolery MSP430i204x są przystosowane oraz poprawiono dokładność wewnętrznego oscylatora RC do pracy w szerokim zakresie temperatur otoczenia od –40 do i napięcia referencyjnego, rozszerzono działanie komparato- +105°C. Zawierają ra AC (wyjście na pin nawet do 4 zintegro- I/O), dodano wybu- wanych przetwor- dzanie USART z Power ników A/C sigma- Down na odbieranie -delta mogących za- danych, dodano dodat- pewnić 1-procento- kowe piny I/O i wpro- wą dokładność po- wadzono unikalny nu- miaru i szerokość mer seryjny dla każde- zakresu dynamicz- go układu. Przy okazji nego 2000:1. Są to producent potwierdził przetworniki 24-bi- dwunastoletni okres towe o równocze- dostępności tego ukła- snym próbkowa- du na rynku. Atmel zaniu, eliminujące konieczność wprowadzania kompensacji pro- pewnia o pełnej kompatybilności kodu napisanego na star- gramowej, co w konsekwencji skraca i upraszcza kod aplikacji. sze wersje, a do migracji powinna zachęcić fi rmy niska cena. Kolejnym ważnym elementem wyposażenia jest sterowany cy- Układ w obudowie TQFP, czyli ATmega 168PB-AU, w ilości frowo oscylator (DCO) eliminujący konieczność podłączania ze- 1 tys. sztuk kosztuje poniżej 0,6 euro. W kolejnych miesią- wnętrznego rezonatora. Mikrokontrolery MSP430i204x zawie- cach systematycznie do produkcji masowej mają trafi ać kolej- rają 16 lub 32 KB wbudowanej pamięci Flash. Są produkowane ne układy Atmela, wykonane w nowszej technologii i przez to w obudowach TSSOP-28 i QFP-32. Ich ceny hurtowe wynoszą od oferowane w dużo niższych cenach. Zaraz po ATmega 168PB 1,70 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. ma to być ATmega 48PB oraz ATmega 88PB.

www.ti.com JM Elektronik, tel. 32 339 69 00, www.jm.pl

Energooszczędne mikrokontrolery dami zewnętrzny- dwurdzeniowe do aplikacji „always-on” mi, charakteryzuje współpracujących z czujnikami się poborem prądu NXP wprowadza do sprzedaży serię energooszczędnych mi- 55 μA/MHz. Z kolei krokontrolerów LPC54100 zaprojektowanych do aplikacji „al- druga, Cortex-M4F, ways-on” współpracujących z czujnikami. Dzięki opatento- jest wykorzystywa- wanym innowacjom wprowadzonym w ar- na do przetwarza- chitekturze tych układów, udało nia danych, a jej się ograniczyć o 20% ich pobór pobór prądu wy- mocy w stosunku nosi 100 μA/MHz. do najbliższych Poza dwoma rdze- odpowiedni- niami obliczenio- ków. W try- wymi, architektura bie ciągłego na- mikrokontrolerów słuchu sygna- LPC54100 obejmuje łów z czujników, też m.in. 12-bitowy mikrokontrolery przetwornik A/C Architektura mikrokontrolerów LPC54100 LPC54100 pobie- o maksymalnej czę- rają zaledwie 3 μA stotliwości taktowania 4,8 MSps, zespół energooszczędnych prądu przy zacho- LPC54100 w obudowie interfejsów szeregowych (I2C FM+, 4×UART, 2×SPI) oraz do waniu zawartości pa- WLCSP49 (3,2×3,2 mm) 50 linii I/O. Mikrokontrolery serii LPC54100 są produkowane mięci RAM. Charakteryzują w obudowach WLCSP49 (3,2×3,2 mm) i LQFP64 (10×10 mm). się asymetryczną architekturą z dwoma rdzeniami przezna- Mogą pracować w szerokim zakresie temperatur otoczenia od czonymi do różnych trybów pracy. Jednostka Cortex-Mo+, –40 do +105°C. Ich ceny hurtowe zaczynają się od 1,99 USD wykorzystywana do rejestracji danych i komunikacji z ukła- przy zamówieniach 10 tys. sztuk.

www.nxp.com

78 Styczeń 2015 Elektronik Mikrokontrolery | Nowe produkty

Specjalizowane mikroprocesory czasu CPU (512 K dla kodu i 32 K dla danych), co eliminuje koniecz- rzeczywistego do aplikacji przemysłowych ność korzystania z pamięci Cache. Bloki TCM wspierają wy- Renesas Electronics wprowadza do oferty rodzinę specjalizo- konywanie krytycznych procedur, np. obsługi przerwań i za- wanych mikroprocesorów czasu rzeczywistego RZ/T1 do apli- dań czasu rzeczywistego, zapewniając bardzo krótki czas re- kacji przemysłowych. Zawierają one rdzeń ARM Cortex-R4F akcji bez opóźnienia CAS latency. Układy rodziny RZ/T1 za- taktowany zegarem o częstotliwości do 600 MHz oraz akcele- wierają ponadto blok R-IN obejmujący akcelerator czasu rze- rator komunikacyjny R-IN wspomagający sterowanie w cza- czywistego (HW-RTOS) i akcelerator ethernetowy, zapewnia- sie rzeczywistym i obsługę sieci przemy- jący obsługę różnych standardów komu- słowych. Układy nowej rodziny są poleca- nikacyjnych, w tym EtherCAT. R-IN zane do zastosowań w serwonapędach AC, wiera własną jednostkę CPU taktowaną falownikach i innych urządzeniach prze- zegarem 150 MHz, ma zaimplementowa- mysłowych wymagających szybkiego mo- ne sprzętowo funkcje systemów operacyj- dułu sterującego pracującego w czasie rze- nych czasu rzeczywistego oraz obsługu- czywistym. Tradycyjne mikroprocesory je komunikację i nadzoruje bloki peryfe- o dużej częstotliwości taktowania (MPU) ryjne, zwiększając efektywność na pozio- z pamięcią Cache nie nadają się do systemie systemowym. Obsługuje różne stan- mów kontroli w czasie rzeczywistym ze dardy przemysłowego Ethernetu, takie względu na mało przewidywalne charak- jak EtherCAT, Ethernet/IP i PROFINET. terystyki tej pamięci. Z kolei wydajność Pod względem wbudowanych funkcji pe- mikrokontrolerów (MCU) z wbudowaną ryferyjnych, rodzina RZ/T1 jest zbliżona pamięcią Flash, promowanych do zasto- do mikrokontrolerów Renesas RX i SH. sowań w systemach czasu rzeczywistego, Dodatkowo, zaimplementowano tu funk- często nie jest w stanie sprostać stale rosnącym wymogom sys- cje związane z bezpieczeństwem i niezawodnością, np. zabez- temów sterowania w czasie rzeczywistym. Dodatkowo, deter- pieczenie przed zapisem do rejestrów, detektor zatrzymania ministyczne otwarte standardy sieciowe, takie jak EtherCAT, oscylatora wejściowego i niezależny watchdog timer. Renesas Ethernet/IP czy PROFINET, coraz częściej stosowane we planuje wprowadzenie do oferty również wersji wyposażo- wszelkiego typu aplikacjach przemysłowych, wymagają naj- nych w specjalny interfejs do zewnętrznych koderów obsługu- częściej zastosowania oddzielnego układu ASIC ze specjalizo- jący protokół m.in. EnDat 2.2 oraz protokoły wykorzystywane wanymi blokami komunikacyjnymi, co zwiększa koszt reali- przez czujniki i siłowniki, m.in. BiSS i SSI. Pozwoli to na wy- zacji systemu i powierzchnię płytki drukowanej. Nowe mikro- eliminowanie dodatkowych układów FPGA i ASIC. kontrolery rodziny RZ/T1 bazują na rdzeniu ARM Cortex-R4F Mikrokontrolery RZ/Ti będą dostępne w wersjach próbnych taktowanym zegarem do 600 MHz i dwóch blokach pamięci od stycznia 2015. Rozpoczęcie masowej produkcji zaplanowa- TCM (tightly coupled memory) podłączonej bezpośrednio do no na październik 2015.

www.renesas.eu

Tanie 32-bitowe mikrokontrolery PIC z dużą pamięcią i rozbudowanym zestawem interfejsów Do oferty Microchip traﬁ ła nowa seria tanich 32-bitowych mikrokontrolerów PIC, wyróżniających się dużą, ska- lowalną pamięcią wewnętrzną i rozbudowanym zestawem funkcji peryferyjnych. Są to układy mogące znaleźć zastosowanie w elektronice użytkowej i przemysłowej w aplikacjach wymagających dużej przestrzeni dla kodu programu. Oferują moc obliczeniową sięgającą 83 DMIPS. Są produkowane w wersjach różniących się konﬁ guracją wewnętrznej pamięci (8...64 KB Flash, 64...512 KB RAM). Z ich ważniej- szych cech warto wymienić: • kontroler CAN 2.0B z obsługą adresowania DeviceNet, pra- cujący z szybkością transmisji do 1 Mbps, • 8-bitowy port PMP (Parallel Master Port) dla grafiki i inter- • 4 uniwersalne kontrolery DMA + 2 kontrolery DMA dla mo- fejsów pojemnościowych, dułów USB i CAN. • port USB 2.0 Device/Host/OTG, Nowe mikrokontrolery PIC32MX1/2/5 są obecnie produ- • 4 interfejsy SPI/I2S do przetwarzania i odtwarzania stru- kowane w wersjach o mocy obliczeniowej do 66 DMIPS/40 mieni audio, MHz i zamykane w obudowach TQFP o 64 i 100 wyprowa- • 48-kanałowy 10-bitowy przetwornik A/C o szybkości prób- dzeniach. Wersja 83 DMIPS/50 MHz ma się pojawić na rynku kowania 1 MSps, na początku 2015 roku.

www.microchip.com

Elektronik Styczeń 2015 79 Nowe produkty | Elementy pasywne

Stabilne rezystory SMD 2,5 Ω...3 MΩ ±0,1% dla motoryzacji Oferta ﬁ rmy Vishay Dale powiększyła się o kolejną serię precyzyjnych rezystorów SMD zaprojektowanych do zastoso- wań w motoryzacji, zachowujących stabilne parametry w warunkach ekstremalnych temperatur i w obecności wilgoci. Rezystory serii PAT uzyskały kwaliﬁ kację AEC-Q200. Bazują na podłożach aluminiowych z war- stwą rezystancyj- ną z nichromu. Dzięki trymowa- niu laserowemu zapewniają tole- rancję od ±0,1%. Występują w wersjach na szeroki zakres rezystancji od 2,5 Ω do 3 MΩ oraz na zakres mocy znamionowych od 50 mW do 1 W. W zależności od mocy znamionowej i rezystancji są zamykane w obudowach o rozmiarach od 0402 do 2512, wszystkie z terminalami wraparound. Ważniejsze parametry: • szum: < –35 dB, • współczynnik napięciowy: <0,1 ppm/V, • moc znamionowa: od 50 mW do 1 W, • napięcie znamionowe: od 75 do 200 V, • zakres temperatur pracy: od –55 do +155°C, • zabezpieczenie ESD: do 2 kV, • niestałość długoterminowa: <0,05% (+70°C, 1000 godzin).

www.vishay.com www.tstronic.eu Cewki z ekranem magnetycznym o indukcyjnościach do 33 μH i prądzie nasycenia do 111 A Do oferty fi rmy Coilcraft trafi ła nowa rodzina cewek induk- CENTRUM EKOLOGICZNEGO MONTAŻU cyjnych XAL15xx z ekranem magnetycznym, obejmująca obec- PODZESPOŁÓW ELEKTRONICZNYCH nie serie charakteryzujące się dużą indukcyjnością i dużym prądem nasycenia przy małych wymiarach obudów. Cewki serii XAL1510 są produkowane na zakres in- dukcyjności do 33 μH. Ich prąd nasycenia sięga 39 A. Wymiary obudowy wyno- • Kontraktowy montaż • Pełna, kompleksowa szą 16,4×15,4×11 układów obsługa logistyczna mm. Cewki serii elektronicznych zamówień XAL1580 są pro- • Profesjonalne dukowane w obu- doradztwo Sprawdź, jakie rozwiązania dowach o identycznej powierzchni, lecz grubości zmniejszonej w zakresie kontraktowego do 8,2 mA. Ich prąd nasycenia sięga 111 A. Obie serie cechują • Najwyższa jakość montażu elektronicznego realizowanej usługi możemy zaoferować Tobie się bardzo małą rezystancją DC, wynoszącą od 0,7 Ω w przypadku XAL1580. Podobnie jak pozostałe cewki XAL/XFL Zapraszamy do współpracy z oferty Coilcraft zawierają rdzenie kompozytowe niewyka- „TECHNO-SERVICE” S.A. zujące efektów starzenia termicznego, jak w przypadku wersji Centrum Ekologicznego Montażu Podzespołów Elektronicznych TSTRONIC z rdzeniem z proszku żelaznego. 83-011 Gdańsk, ul. Benzynowa 19, tel.: +48 58 322 28 71, faks: +48 58 322 28 30, e-mail: offi [email protected] www.coilcraft.com

80 Styczeń 2015 Elektronik Elementy pasywne | Nowe produkty

Wysokotemperaturowe rezystory drutowe odporne na przepięcia do 12 kV Do oferty ﬁ rmy Vishay Dale traﬁ ła w ostatnim czasie seria wysokotemperaturowych re- zystorów drutowych CW...HS zapewniają- cych ochronę przed przepięciami do 12 kV (1,2 μs/50 μs) zgodnie z wymogami normy IEC 61000-4-5. Są to rezystory z wyprowadzeniami osiowymi, przewidziane do pracy w zakresie wysokich temperatur otoczenia. Mogą zna- leźć zastosowanie w zasilaczach, aparaturze pomiarowej, spawarkach i elektronarzędziach. Charakteryzują się niezawodną, zgrzewaną konstrukcją. Zastosowana w nich powłoka sili- konowa wytrzymuje temperatury otoczenia do +350°C w przypadku wersji o charakterystyce „V” oraz do +250°C w przypadku wersji „U”. Seria CW...HS obejmuje rezystory produkowane na zakres Wysokotemperaturowe rezystory drutowe mocy znamionowych od 1 do 13 W (+25°C) i na zakres rezy- Moc znamionowa (W) @ +25°C Zakres rezystancji stancji od 0,1 Ω to 167 kΩ w trzech klasach tolerancji: ±3%, Charakterystyka U dla Charakterystyka V dla (Ω) ±5% i ±10%. Zapewniają one stabilność lepszą od ±3% po 2000 +250°C +350°C CW001...HS 1,0 – 0,1…6,37 k godzin pracy w temperaturze +25°C. Współczynnik TCR wy- CW02B...HS 3,0 3,75 0,1…15 k nosi ±90 ppm/°C dla wersji o rezystancji mniejszej od 0,99 Ω, CW005...HS 5,0 6,5 0,1…58,5 k ±50 ppm/°C dla wersji 1,0...9,9 Ω oraz ± 30 ppm/°C dla wersji CW010...HS 10,0 13,0 0,1…167 k o rezystancji 10 Ω i większej.

www.vishay.com

Elektronik Styczeń 2015 81 Nowe produkty | Elementy pasywne

Hermetyczne kondensatory tantalowe Diody Zenera 500 mW w niskoprofilowych 22…330 μF/16...50 V dla awioniki i wojska obudowach MicroSMF eSMP o grubości Firma Vishay Sprague zaprezentowała swoją pierwszą serię <0,6 mm kondensatorów tantalowych o podwyższonej niezawodności, Diody Zenera nowej serii PLZ wyróżniają się dużą mocą produkowanych w metalowych hermetycznych obudowach znamionową, wynoszącą 500 mW przy bardzo małych wymia- o wymiarach 8,5×7,4×7,0 mm. Są to kondensatory projekto- rach obudów (1,9×1,3×0,6 mm). Ponadto do ich zalet należy wane dla awioniki i aplikacji wojskowych, zgodne z wymo- bardzo wąski przedział tolerancji napięcia Zenera, wynoszą-

gami normy MIL-STD-202 w zakresie odporności na naraże- nia środowiskowe, mechaniczne i elektryczne. Charakteryzują się małymi wartościami ESR, od 180 mΩ (+25°C, 100 kHz). Przeszły testy odporności na prądy udarowe, zgodnie z normą MIL-PRF-55365. W ramach serii T25 produkowane są kon- cy ±2,5%, odporność na wyładowania ESD do 8000 V (HBM) densatory na zakres pojemności od 22 do 330 μF (±10%, ±20%) oraz mały prąd upływu i duża stabilność. Diody PLZ są obec- i na zakres napięć znamionowych od 16 do 50 V. Nadają się do nie produkowane na napięcia Zenera od 13 do 27 V, a docelo- pracy w zakresie temperatur otoczenia od –55°C do +85°C lub wo ich oferta ma pokrywać zakres od 2 do 39 V. Mogą być lu- do +125°C (z ograniczeniem dopuszczalnego napięcia). towane na fali lub w procesie przepływowym. Ich dopuszczalna temperatura pracy złącza wynosi +150°C. www.vishay.com Ważniejsze dane techniczne: • maks. moc rozpraszana: 500 mW, • zabezpieczenie ESD: 8000 V (HBM), 800 V (MM), Matryce 5 diod TVS w obudowach • zakres napięć VZ: 13…27 V, o powierzchni 0,94×0,61 mm • prąd testowy: 5…10 mA, Littelfuse wprowadza do sprzedaży 5-elementowe matryce • tolerancja VZ: ±2,5%, diod TVS serii SP1012 o rekordowej gęstości upakowania. Są • obudowa: MicroSMF eSMP 1,9×1,3×0,6 mm. one produkowane w obudowach 0402 o powierzchni 0,94×0,61 mm, mieszczących wcześniej tylko www.vishay.com jedną diodę zabezpieczającą. Mogą absorbo- wać na 5 wejściach powtarzające się wy- ładowania ESD o wartości do ±15 kV, 4-wyjściowe rezystory pomiarowe 1...4 mΩ największej dla standardu IEC61000- o dopuszczalnym prądzie 60 A 4-2 bez degradacji parametrów. Rezystory pomiarowe fi rmy Ohmite z najnowszej serii CS5 Charakteryzują się małą pojemnością służą do pośredniego pomiaru prądu wyjściowego zasilaczy, wewnętrzną (6,5 pF) i małą rezystancją przemienników częstotliwości i innych układów wysokoprą- dynamiczną (0,48 Ω), przez co obciążają tyl- dowych. Są produkowane w 4-wyjściowych, bezindukcyj- ko w minimalnym stopniu linie sygnałowe. nych obudowach ceramicz- Dzięki dwukierunkowej konfi guracji zanych o wymiarach 38×23×8,5 pewniają symetryczną ochronę linii mm w wersjach o rezystan- zmiennoprądowych przed wyładowa- cji 1, 2, 3 i 4 mΩ (±0,5% lub niami ESD. Dopuszczalne ciągłe na- ±1%). Dzięki małemu współ- pięcie pracy (standoff voltage) na po- czynnikowi TCR, nieprze- ziomie 6 V pozwala na współpracę z 95% kraczającemu 30 ppm/°C, obecnych i przyszłych standardów interfej- charakteryzują się dużą sta- sów. Producent poleca te elementy do ochrony ESD m.in. li- bilnością rezystancji w długim nii sygnałowych na elastycznych płytkach PCB, stosowanych okresie. Umożliwiają pomiar prą- w pojemnościowych ekranach dotykowych. dów o maksymalnym natężeniu 60 A.

www.littelfuse.com www.ohmite.com

82 Styczeń 2015 Elektronik Moduły i komputery | Nowe produkty

Lark Board – zestaw rozwojowy dukt został wyposażony w 30-pinowe złącze ka- z układem FPGA Cyclone V SX mery, co sprawia, że świetnie nadaje się on Farnell element14 wprowadził do oferty płyt- do zastosowań z zakresu monito- kę ewaluacyjną Lark Board, z układem FPGA ringu wideo. Na płytce Lark Cyclone V SX fi rmy Altera. Jest on zinte- Board znalazł się także dwu- growany w ramach SoC z dwurdzeniowym kanałowy wzmacniacz różni- procesorem ARM taktowanym zegarem 800 cowy oraz 12-bitowy, dokład- MHz, połączonym z rdzeniem FPGA za pomocą ny przetwornik A/C o prędkości szybkiej magistrali AXI. W rezultacie uzyskano pojedyn- 105 MSps. Na płytce zintegrowano czy, monolityczny układ oferujący zarówno wydajność i ni- też układ USB Blaster II, zwiększający skie koszty typowe dla procesorów sprzętowych, jak i elastycz- skuteczność debugowania układu FPGA. ność charakterystyczną dla programowalnych układów logicz- Układ ten jest zgodny ze środowiskami pro- nych. Lark Board zawiera 1 GB pamięci DDR3 SDRAM, a tak- gramistycznymi Quartus II i ARM DS-5. Lark Board ma też że 4 GB pamięci na karcie eMMC Flash i gniazdo kart pamię- preinstalowaną dystrybucję Linuksa przeznaczoną dla syste- ci Transfl ash w charakterze pamięci masowej. Płytka ma wbu- mów wbudowanych, Yocto, a inne dystrybucje są dostępne do dowanych wiele standardowych interfejsów wejścia-wyjścia, pobrania. Lark Board została zaprojektowana z myślą o tworze- takich jak PCI Express, Gigabit Ethernet, porty hosta USB 2.0, niu produktów wielkoseryjnych, w tym motoryzacyjnych, me- UART, JTAG i 3G SDI. Zapewniono także obsługę monitorów dycznych, a także dotyczących monitoringu wideo i sterowa- z gniazdami HDMI i VGA o rozdzielczości do 1920×1080 i wy- nia procesami przemysłowymi. Płytka jest dostępna wyłącz- świetlanie wideo poprzez HDMI w trybie 1080. Ponadto pro- nie w fi rmie Farnell element14 w Europie w cenie 634,5 GBP.

www.element14.com

Gigabitowe switche dodatkowo mają możliwość zapisywania magistralowe konﬁ guracji na zewnętrznych nośnikach HARTING wprowadza na rynek se- pamięci. Switche zostały również zapro- rię zarządzalnych i niezarządzalnych swit- jektowane do stosowania najnowszych chy ethernetowych z serii Ha-VIS 4100. złączy typu M12 PushPull, które są roz- Urządzenia zostały zoptymalizowane do winięciem funkcjonalnym powszech- pracy w wymagających aplikacjach, typowo nie stosowanego standardu M12 dla umożliwiają one tworzenie szkieletowych tych elementów. Nowe złącza ułatwia- magistral transmisji danych o gigabitowej ją i przyspieszają instalację. Złącza M12 szybkości. Switche Ha-VIS 4100 mają 2 por- PushPull charakteryzują się łączeniem ty gigabitowe oraz 8 portów Fast Ethernet, bez konieczności przykręcenia – wystar- wszystkie ze złączami M12. Porty gigabitowe czy wetknąć wtyczkę złącza do gniazda, mają funkcję bypass, switche niezarządzalne aby dokonać pewnego połączenia.

HARTING, tel. 71 352 81 71, www.harting.pl Nowe produkty | Moduły i komputery

Wydajny komputer jednopłytkowy Wydajna płyta główna do systemów Firma DFI wprowadza na rynek zaawansowany 3,5-calowy monitoringu komputer jednopłytowy SBC HU551 z procesorem 4. genera- Firma DFI oferuje płytę główną w formacie ATX, która ide- cji Intel Core typu U-Series SoC o wymiarach 146×102 mm. alnie sprawdza się jako podstawa konstrukcyjna dla systemów Komputer ma skalowalną wydajność i niskie zużycie energii monitoringu wideo. Model HD631-Q87 obsługuje procesory tylko 15 W TDP. Zintegrowany w procesorze najnowszy układ Intel Core 4. generacji, które zapewniają odpowiednią wydaj- grafi ki HD GT zapewnia o 24% większą wydajność w stosun- ność, by płynnie odtwarzać materiały fi lmowe w formacie Flash ku do poprzedniej generacji i zobrazowania 3D. Nowy układ oraz dwu- i trójwymiarowe materiały grafi czne. Zintegrowana, grafi ki pozwala obsłużyć 1 wyjście LVDS (48-bitowy Dual najnowsza wersja układu gra- Channel, rozdzielczość do 1920×1200 pikseli z odświeża- fi cznego Intel HD Graphics niem 60 Hz), 2 wyjścia DP (rozdzielczość do 3200 ×2000 @ 60 obsługuje wysokiej rozdziel- Hz) lub 2 HDMI (rozdzielczość czości wyświetlacze, podłą- do 4096×2304 @ 24 Hz lub czane przez interfejsy DVI-I 2560×1600 @ 60Hz). HU551 lub HDMI. Dodatkowo po- ma wbudowany komplet zwala na instalację pamię- interfejsów niezbędnych ci DDR3/DDR3L DIMM w zastosowaniach profe- w 4 gniazdach, łącznie do sjonalnych, w tym 2 por- 32 GB. Wbudowany chipset ty LAN, 6 portów USB 3.0, Intel Q87 obsługuje wiele no- 2 porty SATA z RAID 0/1, 3 portów woczesnych interfejsów wejściowych i wyjściowych i daje duże COM, 1 LPC, 1 złącze SMBUS, 8 linii GPIO. W plat- możliwości rozbudowy. Co więcej, w celu zwiększenia bezpie- formie U-series SoC zaadaptowano uaktualniony Intel Active czeństwa komunikacji, wyprowadzone porty LAN obsługują Management Technology 9.5 (iAMT), aby zmniejszyć kosz- technologię Intel Active Management 9.0 (iAMT). Duża wydaj- ty zarządzania i umożliwić serwisantom wydajniejsze zarzą- ność, umożliwiająca przetwarzanie materiałów wideo w czasie dzanie, naprawy i lepszą ochronę zasobów sieciowych. Warto rzeczywistym oraz bogaty zestaw szybkich interfejsów komuni- odnotować również, że w komputerze zmieszczono jeszcze 1 kacyjnych sprawiają, że płyta HD631-Q87 to bardzo dobry wy- gniazdo dla karty SIM (modem 3G) oraz 2 gniazda mini PCIe. bór do wielu aplikacji związanych z monitoringiem. Wszystkie te zalety pozwalają dostosować HU551 do szerokiego zakresu aplikacji przemysłowych, szczególnie w środo- Unisystem, tel. 58 761 54 20, www.unisystem.pl wiskach o ograniczonej przestrzeni, wymagających różno- rodnych wejść i wyjść, wysokiej wydajności i niskiego zuży- cia energii, takich jak automatyka przemysłowa, komputery Kolejna wersja Raspberry Pi – model A+ w pojazdach, aparatura medyczna, bankomaty, POS, czy kiosk. Farnell element14 oferuje Raspberry Pi model A+, kolejną wersję popularnego komputera jednopłytkowego. Zawiera on Unisystem, tel. 58 761 54 20, www.unisystem.pl 40-pinowe złącze GPIO, port kart pamięci Micro SD, USB 2.0, HDMI i ma zmieniony układ zasilający, dzięki czemu poprawiono jakość zasilania dla urządzeń dołączanych przez port Przemysłowy punkt dostępowy USB. Jest też port do kamery CSI i interfejs do wyświetla- o stopniu ochrony IP67 z niezależnymi sekcjami radiowymi 2,4 i 5 GHz Antaira dodaje do oferty kolejny przemysłowy moduł ra- diowy przeznaczony do pracy na zewnątrz budynków. Model APX-5700 oferuje funkcjonalności punktu dostępo- wego, klienta, mostu i repeatera. Jest produkowany w aluminiowej obudowie o wymiarach 83×241×267 mm, charakteryzującej się stopniem ochrony IP67, zapewniają- cym ochronę przed wilgocią i kurzem. Pracuje w zakresie temperatur otoczenia od –25 do +70°C. Zawiera dwa niezależne bloki radiowe pracują- ce w pasmach 2,4 i 5 GHz, którym przydzielono niezależne adresy IP i porty RJ45 (Gigabit Ethernet) oraz po dwie zewnętrzne an- cza dotykowego DSI. Całością steruje 700-megahercowy CPU teny dookólne wykorzystujące technologię MIMO. Jest zgod- Broadcom BCM2835 z 256 MB RAM. Pierwsze 26 linie GPIO ny ze standardami autoryzacji IEEE 802.11i/802.1x i ze stan- są takie same jak w pierwszym Raspberry Pi, co zapewnia dardem zasilania po kablu sieciowym IEEE 802.3af (48 V, po 100-procentową kompatybilność wsteczną, a pozostałe linie są 10 W na radio). Umożliwia transmisję danych z maksymalną takie same jak w modelu B+. Płytka A+ ma wymiary 6,6×5,6 szybkością 300 Mbps. Jest objęty 5-letnią gwarancją. cm, a więc nieco mniejsze niż dawniej.

www.antaira.com www.element14.com

84 Styczeń 2015 Elektronik Sprzęt i narzędzia | Przetworniki i sensory | Nowe produkty

Dwa nowe urządzenia laserowe Najmniejszy na rynku barometryczny do obróbki laminatu czujnik ciśnienia 260...1260 hPa odporny Firma LPKF wprowadziła na rynek dwa nowe urządzenia na kurz i wilgoć obróbki laserowej materiałów ze źródłem UV: MicroLine 2000 LPS22HB to najmniejszy obecnie na rynku barometryczny P i S. Są one przeznaczone do cięcia laminatów elastycznych, czujnik ciśnienia MEMS produkowany w obudowie HLGA o po- sztywno-giętkich i sztywnych oraz płyt czołowych. Wersja wierzchni 2×2 mm i grubości zaledwie 0,76 mm, zapewniającej S przeznaczona jest do depanelizacji płytek drukowanych, odporność na działanie kurzu i wilgoci oraz na udary mecha- czyli wycinania poszczególnych obwodów z dużej formatki. niczne do 22 tys. g. Charakteryzuje się zakresem pomiarowym Wykonanie tego procesu za pomocą lasera zapewnia cien- od 260 do 1260 hPa, poziomem szumu poniżej 1 Pa rms i czę- kie i precyzyjne cięcie przy minimalnych stratach materia- stotliwością prowadzenia pomiarów od 1 Hz do 75 Hz. Pracuje łu. Płytki na formatce można układać ciaśniej i bez problemu można wycinać tą metodą nieregularne kształty, z dużą pre- cyzją i szybkością. W porównaniu z rozwiązaniami mecha-

z napięciem zasilania od 1,7 do 3,6 V, pobierając mniej niż 5 μA prądu. Został zaprojektowany do zastosowań w smartfonach, tabletach, zegarkach i akcesoriach sportowych jako element syste- mów nawigacji wewnątrz i na zewnątrz budynków. Cena hurtowa LPS22HB wynosi 1,40 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. nicznymi w tym przypadku cięcie jest wykonywane z dużą Pozostałe cechy: dokładnością i wąską tolerancją. Poza wykrawaniem płytek • przeciążalność: 20x FS, można też wycinać otwory, usuwać obszary z wewnątrz płyt- • wbudowany układ kompensacji temperatury, ki, a także tworzyć zagłębienia pod elementy zagrzebane itd. • 24-bitowa rozdzielczość pomiaru ciśnienia, Materiał mocowany jest za pomocą podciśnienia, co zapewnia • 16-bitowa rozdzielczość pomiaru temperatury, dużą szybkość obsługi. Oba urządzenia mogą być wyposażo- • wbudowana pamięć FIFO, ne w lasery o różnej mocy. 6-watowy laser UV zapewnia cięcie • interfejs I2C/SPI, materiałów do 0,8 mm, wersja 12-watowa do 1,6 mm. • zakres temperatur pracy od –40 do +85°C.

SE Spezial-Electronic, tel. 22 840 91 10, www.spezial.pl www.st.com

Wydajna stacja lutownicza firmy Weller Scalone czujniki wilgotności i temperatury Farnell element14 oferuje inteligentną stację lutowniczą Weller Honeywell HIH w ofercie TTi WXR 3 o mocy 600 W – znacznie większej niż jest w większości TTi rozpoczyna dystrybucję czujników wilgotności i tempe- konkurencyjnych produktów tego typu na rynku. Przeznaczona ratury serii HIH 6100 i HIH 9000 pochodzących z oferty fi rmy jest do lutowania, rozlutowywania za pomocą kolby i ma też Honeywell. Są to scalone czujniki z 14-bitowym wyjściem cy- dmuchawę hot-air z wbudowaną pompą. Stacja należy do rodzi- frowym, mierzące wilgotność względną z dokładnością odpo- ny produktów WX, co oznacza, że pasują do niej akcesoria i czę- wiednio ±4,5% RH i ±1,7% RH. Zapewniają długoterminową stabilność parametrów (±1,2% RH w okresie 5 lat) i najwyższą dla tego typu układów nie- zawodność. Ich współczyn- nik MTBF przekracza 9 mi- lionów godzin. Czujniki HIH 6100 i HIH 9000Z pra- cują z napięciem zasilania 2,3 VDC, pobierając około 1 μA prądu w trybie sleep. Nadają się do zastosowań ści wymienne tego typu. Sterownik stacji automatycznie dobiera w aplikacjach przemysło- poziom mocy wyjściowej do realizowanego zadania, co zapew- wych i medycznych, jak nia wydajność i oszczędność energii. Nastawy są prezentowane aparatura HVAC, kompre- na wbudowanym wyświetlaczu grafi cznym, a wbudowany port sory powietrza, nawilżacze, USB pozwala dokonać konfi guracji z poziomu peceta. respiratory, inkubatory itp.

www.element14.com www.ttieurope.com

Elektronik Styczeń 2015 85 Nowe produkty | Przetworniki i sensory

24-bitowy przetwornik A/C delta-sigma z wejściowym buforem Rail-to-Rail Firma Analog Devices dodaje do oferty 24-bitowych prze- tworników A/C delta-sigma pierwszy model wyposażony we wzmacniacz buforujący Rail-to-Rail. AD7175-2 jest przetwor- nikiem o maksymalnej szybkości próbkowania 250 kSps, cha- rakteryzujący się bardzo dobrymi właściwościami szumowy- mi i szerokim zakresem szybkości wyprowadzania danych od 5 Sps do 250 kSps. Został zaprojektowany do zastosowań w precyzyjnych, laboratoryjnych urządzeniach pomiarowych i systemach sterowania procesami przemysłowymi. Zapewnia efektywną rozdzielczość (noise-free) wynoszącą: • 17,2 bitu przy szybkości próbkowania 250 kSps, • 20 bitów przy 2,5 kSps, • 24 bity przy 20 Sps. AD7175-2 może zostać skonﬁ gurowany do pracy z dwoma kanałami różnicowymi lub czterema asymetrycznymi. W porównaniu z produktami konkurencyjnymi zapewnia dwukrotnie większą przepustowość danych przy porówny- walnym poborze mocy. Zapewnia szybkość skanowania 50 kSps/kanał i czas stabilizacji wynoszący 20 μs. Zintegrowany niskoszumowy wzmacniacz buforujący Rail-to-Rail umożli- wia łatwe dostosowanie stopnia wejściowego do współpracy z różnymi rodzajami czujników, upraszczając konstrukcję kami rodziny AD717x. Zawiera wbudowane źródło napię- toru analogowego i zmniejszając wymaganą powierzchnię cia referencyjnego 2,5 V o stabilności termicznej 2 ppm/°C. płytki drukowanej. Jest kompatybilny pod względem pro- Ceny hurtowe AD7175-2 zaczynają się od 11,85 USD przy za- gramowym i rozkładu wyprowadzeń z innymi przetworni- mówieniach 1000 sztuk.

www.analog.com

3-osiowy magnetometr o zakresie liniowym przez użytkownika programowo w trakcie pracy za pomo- do ±50 mT konfigurowany programowo cą interfejsu SPI/I2C. MLX90393 jest czujnikiem 3-osiowym Firma Melexis zaprezentowała nowy czujnik pola magne- umożliwiającym pomiar zmian gęstości strumienia magnetycznego, którego konﬁ guracja może być przeprowadzana tycznego przy 16-bitowej rozdzielczości. W odróżnieniu od popularnych typów czujników zapewniających liniowy pomiar w zakresie ±2 mT, wykorzystywanych głównie w kompa- sach, jego liniowy zakres pomiarowy może wynosić od ±5 aż do ±50 mT, co rozszerza zakres zastosowań również na aplikacje przemysłowe. MLX90393 pracuje w trzech trybach: • single mode, w którym pomiar jest wykonywany jednorazo- wo w odpowiedzi na żądanie wysłane za pośrednictwem szyny I2C/SPI np. przez mikroprocesor, • burst, w którym wewnętrzny układ ASIC jest zaprogramo- wany do prowadzenia kolejnych pomiarów w określonych przedziałach czasowych, • wake-on-change, analogicznego do trybu burst, w którym wyniki pomiaru są porównywane z wynikami referencyj- nymi i wysyłane na szynę jedynie po przekroczeniu okre- ślonej różnicy. MLX90393 jest czujnikiem energooszczędnym, zasilanym napięciem 2,2...3,6 V i pobierającym zaledwie 2,5 μA prą- du w stanie spoczynkowym. Został przystosowany do pracy w zakresie temperatur otoczenia od –20 do +85°C. Jego do- datkową zaletą jest wbudowany czujnik temperatury oraz pa- mięć nieulotna do przechowywania parametrów kalibracyj- nych. MLX90393 jest produkowany w obudowie QFN o powierzchni 3×3 mm.

www.melexis.com

86 Styczeń 2015 Elektronik Przetworniki i sensory | Nowe produkty

Żyroskop z akcelerometrem o bardzo skop oraz 32-bitowy interfejs SPI do transmisji wyników pomia- dużej stabilności do zastosowań ru i konﬁ guracji parametrów pracy, w tym częstotliwości od- w przemyśle i motoryzacji cięcia wbudowanego ﬁ ltru dolnoprzepustowego (10 lub 60 Hz). Murata dodała do oferty serię żyroskopów SCC2000 z wbu- Standardowy zakres pomiarowy żyroskopu, wynoszący ±125°/s, dowanym akcelerometrem zaprojektowanych do zastoso- może zostać rozszerzony do maksymalnie 300°/s w wersji na in- wań w najtrudniejszych warunkach pracy m.in. w motoryza- dywidualne zamówienia. Zakres pomiarowy akcelerometru wy- cji i przemyśle. Spełniają one wymogi norm samochodowych nosi ±6 g wzdłuż wszystkich trzech osi. Układy serii SCC2000 AEC-Q100 w zakresie narażeń mechanicznych i elektrycz- są produkowane w 24-wyprowadzeniowych obudowach SOIC nych oraz ISO26262 w zakresie bezpieczeństwa użytkowania. o wymiarach 15,0×12,1×4,35 mm. Mogą pracować w dopusz- Wyróżniają się największą wśród układów tej klasy stabilnością czalnym zakresie temperatur otoczenia od –40 do +125°C. termiczną i odpornością na udary mechaniczne. Ich struktura Ważniejsze dane techniczne: obejmuje 3-osiowy czujnik przyspieszenia, jednoosiowy żyro- Żyroskop • zakres pomiarowy: ±125°/s, • czułość: typ. 50 LSB/(°/s), • błąd offsetu: maks. ±1°/s, • dryft termiczny offsetu: maks. ±0,5°/s (–40...+125°C), • nieliniowość: typ. ±0,5°/s. Akcelerometr • zakres pomiarowy: ±6 g (osie XYZ), • czułość: typ. 0,029°/LSB, • błąd offsetu: maks. ±20 mg, • dryft termiczny offsetu: maks. ±18 mg (–40...+125°C), • nieliniowość: typ. ±50 mg.

www.murata.com

Motoryzacyjne czujniki temperatury na zakres –55…+150°C o krótkim czasie odpowiedzi Vishay Intertechnology poszerza ofertę czujników temperatury do zastosowań motoryzacyjnych o nową serię NTCLE213E3xxx przystosowaną do pracy w zakresie temperatur od –55°C do +150°C. Są to miniaturowe czujniki ba- zujące na termistorach NTC, wyróżniające się dużą odpor- nością na udary termiczne. Dzięki małej średnicy, nieprze- kraczającej 2,5 mm, zapewniają krótki czas odpowiedzi (<5 s w powietrzu). Występują w dwóch wariantach montażowych: NTCLE213E3xxxB0 z wyprowadzeniami o długości 40 mm (tolerancja od ±1% do ±5%), a współczynnik beta (B25/85) od oraz NTCLE213E3xxxT1 do montażu automatycznego. Ich re- 3511 K do 4190 K (tolerancja od ±0,5% do ±1,5%). Maksymalna zystancja w temperaturze +25°C wynosi od 2,1 kΩ do 100 kΩ moc rozpraszana w strukturze to 100 mW.

www.vishay.com

Standardowe i modyﬁ kowane obudowy plastikowe i metalowe z aluminium oraz stali [email protected]@hammondmfg.eu

Elektronik Styczeń 2015 87 Nowe produkty | Przetworniki i sensory

Najmniejszy na rynku 6-osiowy żyroskop- Bezkontaktowy czujnik Halla do pokręteł -akcelerometr o wymiarach 3×3×1,1 mm regulacyjnych ASM330LXH to 6-osiowy inercyjny układ pomiarowy AS5601 to bezkontaktowy czujnik położenia wykorzystują- (IMU) zawierający wewnętrzny żyroskop i akcelerometr, cy efekt Halla, zaprojektowany do realizacji pokręteł regula- produkowany w miniaturowej obudowie LGA o wymiarach cyjnych. Jest zamykany w obudowie SOIC-8. Zawiera wyjście 3×3 ×1,1 mm. Został zaprojektowany do zastosowań w sa- kwadraturowe identyczne jak w przypadku tradycyjnych ko- mochodowych systemach nawigacji, gdzie precyzyjne czuj- derów obrotowych, dzięki czemu przy współpracy z zewnętrz- niki inercyjne mogą zapewnić ciągłość pozycjonowania po nym magnesem może zastąpić tradycyjny koder, wykorzystu- utracie sygnału z satelitów GNSS, np. w obszarach o wysokiej jąc to samo oprogramowanie aplikacyjne. Jego najważniejszą i gęstej zabudowie, tunelach czy parkingach podziemnych. zaletą jest bezkontaktowy pomiar położenia z wykorzystaniem Wieloosiowe żyroskopy i akceleratory, takie jak ASM330LXH, sprzężenia magnetycznego, zapewniający dużą niezawodność korzystają ze złożonych algorytmów Dead Reckoning wy- ze względu na brak zużycia mechanicznego komponentów oraz

znaczających bieżącą pozycję na podstawie ostatniej znanej niewrażliwość na kurz, smary i wilgoć. Konfi guracja układu pozycji oraz zarejestrowanych zmian czasu, przyspieszenia odbywa się przez zapis parametrów konfi guracyjnych w jego i kierunku ruchu. ASM330LXH jest produkowany w najnow- wewnętrznej pamięci OTP. Do transmisja danych jest wyko- szej technologii THELMA3 umożliwiającej zintegrowanie rzystywany interfejs I2C. Wyjście kwadraturowe A/B może być w samej strukturze akcelerometru i żyroskopu. Zapewnia zaprogramowane do pracy z rozdzielczością od 8 do 2048 ppr. kresy pomiarowe akcelerometru 2/4/8/16 g i zakresy pomiaro- Alternatywnie, istnieje możliwość wykorzystania wyjścia cy- we żyroskopu 125/245/500/1000/2000 dps. Dane wyjściowe są frowego o 12-bitowej rozdzielczości. Dodatkową zaletą AS5601 wyprowadzane z 16-bitową rozdzielczością i jedną z 6 prede- jest wbudowana funkcja przełącznika chwilowego. Wciśnięcie fi niowanych szybkości. Do komunikacji z mikrokontrolerem przycisku jest tu identyfi kowane po wykryciu przez specjal- przewidziano interfejs SPI/I2C. ASM330LXH uzyskał kwali- ny algorytm nagłego zmniejszenia przerwy powietrznej mię- fi kację samochodową AEC-Q100. Może pracować w przemy- dzy powierzchnią układu i współpracującym z nim magne- słowym zakresie temperatur od –40 do +85°C. Wytrzymuje sem. AS5601 może pracować w trzech trybach oszczędnościo- udary mechaniczne do 10 tys. g. Cena hurtowa wynosi od 6 wych w zależności od aktywności czujnika. Jego pobór prądu USD przy zamówieniach 1000 sztuk. wynosi od 1,5 mA.

www.st.com www.ams.com

Miniaturowy czujnik wilgotności i temperatury w obudowie o powierzchni 2,0×1,6 mm HDC1000 to zintegrowany pojemnościowy czujnik wilgotności i temperatury zapewniający dużą dokład- ność pomiaru przy małym poborze mocy. Jest produkowany w miniaturowej obudowie WLCSP o powierzchni 2,0×1,6 mm. Element pomiarowy został umieszczony na dolnej powierzchni obudowy, co czyni układ bardziej odpornym na zabrudzenie. HDC1000 mierzy wilgotność względną w zakresie 0...100% RH zapewniając 3-procentową dokładność i 14-bitową rozdzielczość. Ponadto mierzy tempera- turę w zakresie od –20 do +85°C przy dokładności ±0,2°C. Jest układem energooszczędnym, pobierającym 200 gotności i temperatury (11 bitów, 1 Sps). Może być zasilany na- nA prądu w trybie uśpienia oraz średnio 820 nA prądu w try- pięciem z zakresu od 3 do 5 V. Komunikuje się z mikroproce- bie pomiaru wilgotności i 1,2 μA prądu w trybie pomiaru wil- sorem przez interfejs I2C.

www.ti.com

88 Styczeń 2015 Elektronik Przetworniki i sensory | Nowe produkty

Miniaturowy czujnik ciśnienia do systemów nawigacji wewnątrz budynków BMP280 to najnowszy barometryczny czujnik ciśnienia z oferty Bosch Sensortec, zapewniający dokładność pomiaru ±0,12 hPa odpowiadającą różnicy wysokości 1 m. Jest czujnikiem adresowanym do aplikacji mobilnych (odbiorniki GPS, zegarki, smartfony), mogącym znaleźć zastosowanie np. w systemach nawigacji wewnątrz budynków. Jest produkowany w 8-wyprowadzeniowej obudowie LGA o wymiarach 2,5×2,0× 0,95 mm. Pobiera bardzo mały prąd, wynoszący 0,1 μA w trybie sleep oraz 2,7 μA przy wykonywaniu pojedynczego odczytu na sekundę. Podobnie jak poprzednik o symbolu BMP180, również BMP280 korzysta z opracowanego przez ﬁ rmę Bosch sensora piezorezystywnego, zapewniającego dużą stabilność, liniowość, stabilność długoterminową oraz odporność na zaburzenia elektromagnetyczne. Dodatkowo został wyposażony w czujnik temperatury. Ważniejsze dane techniczne modelu BMP280: • zakres pomiaru ciśnienia: 300...1100 hPa, • zakres pomiaru temperatury: –40…85°C, • zakres napięć zasilania: 1,7…3,6 V, • rozdzielczość pomiaru ciśnienia: 0,01 hPa (<10 cm), • zakres napięć interfejsu: 1,2 ... 3,6 V, • rozdzielczość pomiaru temperatury: 0,1°C, • średni pobór prądu: 2,74 μA @ 1 Hz, • dokładność bezwzględna (950...1050 hPa, 0...+40°C): ±1 hPa, • pobór prądu w trybie sleep: 0,1 μA, • dokładność względna (950...1050 hPa, +25°C): ±0,12 hPa (±1 m), • średni czas pomiaru: 5,5 ms, • współczynnik temperaturowy (+25°...+40°C, 900 hPa): • interfejs: I2C/SPI, 1,5 Pa/K (12,6 cm/K), • obudowa: LGA-8 (2,5×2,0×0,95 mm).

www.bosch-sensortec.com

Elektronik Styczeń 2015 89 Nowe produkty | Układy zasilania

Najmniejsze 60-watowe konwertery DC-DC Aktywny kontroler OR’ing do równoległego w wersjach do montażu PCB i na szynie DIN łączenia wyjść zasilaczy XP Power dodaje do oferty serię najmniejszych na rynku ZXGD3108N8 to aktywny kontroler OR’ing o napięciu pra- konwerterów DC-DC o mocy wyjściowej 60 W, dostępnych cy do 40 V sterujący włączaniem/wyłączaniem zewnętrznego w wersjach do montażu na płytkach drukowanych i na szy- tranzystora MOSFET o bardzo małej rezystancji RDS(on), peł- nie DIN. Są one produkowane w niskoprofi lowych obudowach niącego funkcję diody idealnej w nadmiarowych systemach o wymiarach 91×38×28 mm i oferują gęstość mocy przekra- zasilania N+1. Może znaleźć zastosowanie m.in. w systemach czającą 10 W/cal3. telekomunika- Występują w wer- cyjnych, serwe- sjach dla wszystkich rowniach i cen- typowych warto- trach danych. ści napięć wyjścio- Dzięki wyelimi- wych z przedziału nowaniu stratnej od 3,3 do 48 VDC. diody blokują- Umożliwiają okre- cej Schottky’ego sowe przeciążanie pozwala obniżyć wyjścia do 130% temperaturę pra- mocy znamionowej cy układu prze- przez maksymalnie łączającego oraz 30 s, co pozwala za- zwiększyć nieza- pewnić dostateczny prąd startowy m.in. przy rozruchu silni- wodność systemu zasilania. Kontroler ZXGD3108N8 może ków, unikając tym samym konieczności zakupu droższych mo- pracować w układzie high-side i low-side w systemach z szy- deli o większej mocy wyjściowej. Konwertery serii ECE60 ak- nami zasilającymi 12 i 24 VDC. W porównaniu z innymi od- ceptują napięcie wejściowe z uniwersalnego zakresu 85...264 powiednikami charakteryzuje się najniższym napięciem pro- VAC. Zapewniają sprawność sięgającą 89%, a przy braku ob- gowym wyłączania, wynoszącym –3 mV przy tolerancji ±2 ciążenia pobierają minimalną moc, nieprzekraczającą 0,3 W, mV. Duża wydajność prądowa wyjścia na poziomie 5 A po- dzięki czemu budowane z ich wykorzystaniem urządzenia zwala na bardzo szybkie przeładowywanie pojemności wej- końcowe mogą z łatwością uzyskać status produktów „green ściowej sterowanego tranzystora MOSFET. Bardzo krótki energy”. Spełniają wymogi normy EN55022 class B w zakre- czas wyłączania na poziomie 600 ns zapobiega przepływo- sie przewodzonych i promieniowanych zaburzeń elektroma- wi prądu w kierunku do zasilacza i w konsekwencji spad- gnetycznych, bez konieczności dołączania zewnętrznych fi l- kowi napięcia na szynie zasilającej. W typowej konfi gura- trów. Mogą pracować w zakresie temperatur otoczenia od –25 cji 12-woltowej ZXGD3108N8 pobiera 400 μA prądu, a pobór do +70°C. Są objęte 3-letnią gwarancją. mocy w trybie standby nie przekracza 5 mW.

www.xppower.com www.diodes.com

Niezawodny zasilacz na szynę o mocy 120 W Miniaturowy liniowy regulator napięcia Zasilacz CliQ ﬁ rmy Delta Power Systems to uniwersal- o wydajności prądowej 1,0 A na jednostka 1-fazowa o mocy wyjściowej 120 W i napięciu AZ1117E to nowy liniowy regulator napięcia z oferty ﬁ r- 24 V przeznaczona do montażu na szynie DIN. Urządzenie my Diodes, produkowany w miniaturowej obudowie SOT223. wyróżnia się dużą sprawnością powyżej 86%, po- Pracuje w zakresie napięć wejściowych do 13 V. Może do- zwala na chwilowe przeciążanie do 150% starczać do obciążenia maksymalny prąd o natężeniu 1,0 A. mocy znamionowej przez 3 sekundy Występuje w wersjach i ma wbudowany komplet zabezpie- o ustalonym fabrycz- czeń przepięciowych, przeciążenio- nie napięciu wyjścio- wych i termicznych. Został umiesz- wym wynoszącym czony w niewielkiej odpornej na na- 1,2, 1,5, 1,8, 2,5, 3,3 i 5 rażenia mechaniczne i wibracje obu- V oraz w wersji umoż- dowie metalowej z aluminium o wy- liwiającej regulację miarach 121×50×118,7 mm, pozwa- napięcia wyjściowe- la na zasilanie dowolnym napięciem go za pomocą dziel- przemiennych z zakresu 85...265 VAC nika rezystorowego. lub (120–375 VDC) i pracuje w zakresie Charakteryzuje się ni- temperatur –20...+75°C. Napięcie wyjścio- skim napięciem drop- we może zostać wyregulowane w zakresie 22–28 V. Zasilacz out wynoszącym typowo 1,1 V @ 1,0 A. Zawiera zabezpiecze- jest niezawodną konstrukcją obliczoną na nieprzerwaną pra- nie termiczne, źródło napięcia referencyjnego bandgap i ogra- cę przez 10 lat, a dystrybutor udziela na niego 5-letniej gwa- nicznik prądu wyjściowego. Może współpracować z dowolnym rancji. Elementy elektroniczne pokryto powłoką konformalną. kondensatorem ceramicznym o małej rezystancji ESR.

MPL Power, tel. 32 440 09 50, www.mplpower.pl www.diodes.com

90 Styczeń 2015 Elektronik Układy zasilania | Nowe produkty

10-watowe konwertery DC-DC Boost Uniwersalne zasilacze sieciowe 5 W zgodne w obudowach 2×2 mm ze standardem Energy Star level VI W ofercie ﬁ rmy Micrel pojawiły się dwa konwertery DC-DC Firma XP Power wprowadziła do sprzedaży dwie serie uni- Boost o mocy wyjściowej 10 W, zamykane w obudowach o po- wersalnych zasilaczy sieciowych spełniających wymogi naj- wierzchni 2×2 mm MIC2875/MIC2876 i zawierające wbudowa- nowszego standardu Energy Star level VI w zakresie spraw- ne klucze MOSFET. Są one w stanie oddać do obciążenia maksy- ności konwersji, wchodzącego w życie w lutym 2016 roku. malny prąd wynoszący 2 A. W najprostszej konﬁ guracji wyma- Zgodność z Energy Star level VI oznacza, że ich pobór mocy gają dołączenia tylko 3 zewnętrznych podzespołów pasywnych, przy braku obciążenia nie przekracza 0,1 W. Zasilacze serii VEL05 zawiera- ją wtyczkę siecio- wą występującą w czterech stan- dardach: US, UK, europejskim i au- stralijskim. Z kolei zasilacze VER05 zawierają wtycz- kę z wymiennymi końcówkami, rów- nież uwzględnia- jącymi wspomniane standardy. Obie serie występują w wersjach o znamionowym napięciu wyjścio- wym +5, +6, +9 i +12 VDC. W przypadku wersji 5-woltowej do- stępne są też wykonania z końcówkami USB Type A, USB Type a całkowita powierzchnia płytki drukowanej obwodu wynosi B micro i USB Type B mini. wówczas około 120 mm2 (11,6×10,5 mm). Oba konwertery za- wierają dwukierunkowy układ output disconnect zapobiegają- www.xppower.com cy przepływowi prądu między wyjściem i obciążeniem po wyłą- czeniu napięcia zasilającego. Pracują w zakresie napięć wejścio- wych od 2,5 do 5,5 V, dzięki czemu nadają się idealnie do zasto- sowań w układach zasilanych z pojedynczego akumulatora litowo-jonowego. Są przełączane w tryb pracy bypass, gdy napięcie wejściowe osiąga poziom napięcia wyjściowego. Występują w 4 wersjach o ustalonym fabrycznie napięciu wyjściowym (4,75 V, 5,0 V, 5,25 V, 5,5 V) oraz w wersji regulowanej. W zakresie ma- łych obciążeń MIC2875 może pracować z częstotliwością obni- żoną do zaledwie 45 kHz, co zapewnia mały poziom zaburzeń elektromagnetycznych istotny w urządzeniach audio. Pozostałe dane techniczne: • wejście Enable, • częstotliwość taktowania 2 MHz, • sprawność do 95%, • pobór prądu w trybie shutdown <1 μA, • zabezpieczenie nadprądowe i termiczne, • zakres temperatur pracy złącza od –40 do +125°C, • zabezpieczenie ESD do 1,5 kV (HBM). Ceny hurtowe MIC2875 i MIC2876 wynoszą odpowiednio 0,55 i 0,52 USD przy zamówieniach 1000 sztuk.

www.micrel.com

ElektronikaB2B.pl Portal branżowy dla elektroników

Elektronik Styczeń 2015 91 Nowe produkty | Układy zasilania

Rewolucyjne sterowniki zasilaczy impulsowych SSR o dużym stopniu integracji Firma Power Integrations opracowała rodzinę rewolucyj- nych sterowników InnoSwitch do zasilaczy impulsowych, wyróżniających się na tle innych tego typu układów przede wszystkim bardzo dużym stopniem integracji. Układy te ko- rzystają z nowej technologii komunikacyjnej FluxLink po- zwalającej na bezpieczne przesyłanie danych między obwo- dem pierwotnym i wtórnym przez barierę izolacyjną, bez ko- nieczności stosowania wolnych, zawodnych i drogich sprzęga- czy optycznych. Technologia FluxLink pozwala z jednej stro-

sprzężenia zwrotnego. Układy te pozwalają realizować zasilacze o mocy do 25 W zgodne z międzynarodowymi standardami w zakresie sprawno- ści i poboru mocy w stanie spoczynkowym, zapewniają- ce precyzyjną kontrolę napię- cia i prądu wyjściowego oraz korzystające z minimum ele- mentów zewnętrznych, któ- rych liczba jest porównywal- na z zasilaczami PSR w przypadku realizacji ładowarek o prądzie wyjściowym do 5 A. Zapewniają dokładność stabi- Schemat zasilacza sieciowego 5 V/2 A zrealizowanego na bazie sterownika InnoSwitch-CH lizacji prądu i napięcia wyno- szącą odpowiednio ±5% i ±3% ny na wyeliminowanie sprzęgacza optycznego, a z drugiej na oraz małe wyjściowe napięcie zaburzeń. Pobór mocy w sta- uniknięcie kompromisów wynikających ze stosowania archi- nie spoczynkowym nie przekracza 10 mW, co zapewnia zgod- tektury PSR (primary-side regulation), a więc mniejszej do- ność z nowymi amerykańskimi i europejskimi wymogami kładności i sprawności czy powolnej odpowiedzi na zmia- w zakresie sprawności, mającymi wejść w życie w lutym 2016: ny obciążenia. Sterowniki InnoSwitch, bazujące na architek- European Union Code of Conduct (CoC) Version 5, Tier 2 turze SSR (secondary-side regulated), są mniej czułe na to- oraz US Department of Energy standards (DoE 6). lerancje zewnętrznych elementów pasywnych, co w dużym Pierwsze sterowniki z nowej oferty, oznaczone symbolem stopniu zwiększa uzysk produkcyjny i zmniejsza sumarycz- InnoSwitch-CH, są zoptymalizowane do zastosowań w łado- ny koszt realizacji zasilacza. Architektura wewnętrzna ste- warkach. Ich ceny wynoszą od 0,59 do 0,78 USD przy zamó- rownika Inno-Switch obejmuje kontroler stopnia pierwotne- wieniach 10 tys. sztuk. Producent udostępnia zestaw referen- go i tranzystor FET, kontroler stopnia wtórnego oraz obwód cyjny RDR-420 ładowarki 5 V/2 A dla portu USB.

www.power.com

Zasilacz do układów domowej Urządzenie charakteryzuje się wy- automatyki soką sprawność powyżej 88%, moż- Chrome 24V60W1AZ to uniwersalny zasilacz im- liwością pracy z napięciem wej- pulsowy w obudowie do montażu na szynę o mocy ściowym zmieniającym się w sze- 60 W i napięciu wyjściowym 24 V. Urządzenie rokim zakresie i zakresie tempera- przeznaczone jest do montażu w szafach instala- tur pracy od –25 do 71°C. Ma wbu- cyjnych i aplikacjach domowej automatyki, w prze- dowany komplet obwodów zabez- myśle spożywczym i przetwórczym. Zapewnia II pieczających (przepięciowe, nad- klasę ochronności (podwójna izolacja galwanicz- prądowe, termiczne) i umieszczo- na między stroną pierwotną i wtórną) i nie wyma- ny jest w obudowie plastikowej o wyga uziemiania obudowy. miarach 91×71×56 mm.

MPL Power, tel. 32 440 09 50, www.mplpower.pl

92 Styczeń 2015 Elektronik Układy zasilania | Nowe produkty

3-wyjściowe zasilacze laboratoryjne Wysokoprądowy konwerter DC-DC 315 W o szerokich możliwościach 75 W formatu eigth-brick konfiguracji wyjść Firma Artesyn Embedded Technologies dodała do ofer- Aim-TTi dodaje do oferty zasilaczy laboratoryjnych dwa mo- ty konwerterów DC-DC nowy model oznaczony symbolem dele 3-wyjściowe oznaczone symbolami MX100T i MX100TP. AVO75. Jest to jednowyjściowy konwerter formatu eight-brick Są to zasilacze o małych wymiarach i maksymalnej mocy (57,9×22,9×10 mm) zaprojektowany do zastosowań w aplika- wyjściowej 315 W (3×105 W), zawierające wejściowy stopień cjach telekomunikacyjnych, gdzie niezbędne są elementy o du- impulsowy oraz wyjściowy stopień liniowy zapewniający żej gęstości mocy. Pracuje w zakresie napięć wejściowych od 36 do 75 V i oddaje do obciążenia maksymalny prąd 25 A. Występuje w 11 wersjach o mocy znamionowej 75 W i ustalonym fabrycznie napięciu wyjścio- wym wynoszącym od 1,2 do

12 V. Zapewnia spraw- ność przekraczającą 92%. 3-wyjściowe zasilacze laboratoryjne parametry zbliżone do Dopuszczalny zakres temperatur Dostępne kombinacje parametrów wyjść zasilaczy o konstruk- pracy dla tego modelu rozciąga się od –40 MX100T i MX100TP cji całkowicie liniowej. do +85°C. Standardem jest zabezpieczenie Wyjście 1 Wyjście 2 Wyjście 3 Umożliwiają regulację nadprądowe, termiczne i nadnapięciowe. Do zalet AVO75 na- 35 V/3 A 35 V/3 A 35 V/3 A napięć i prądów wyjścio- leży też zaliczyć małe wyjściowe napięcie zaburzeń, możliwość 35 V/3 A 16 V/6 A 35 V/3 A 35 V/3 A 35 V/3 A 70 V/1,5 A wych w zakresach 0...35 współpracy z dużym obciążeniem pojemnościowym, czujnik 35 V/3 A 16 V/6 A 70 V/1,5 A V/0...3 A, przy czym wyj- napięcia i prądu wyjściowego, wejście Enable oraz możliwość 35 V/3 A 35 V/6 A – ścia 1 i 2 mogą być prze- dostrajania napięcia wyjściowego. Dostępne są wersje przysto- 35 V/3 A – 70 V/3 A łączone na tryb alterna- sowane do montażu SMT i przewlekanego. 16 V/6 A 35 V/3 A 35 V/3 A tywny 16 V/6 A, a wyj- Pozostałe parametry: 16 V/6 A 16 V/6 A 35 V/3 A ście 3 na tryb alternatyw- • tolerancja napięciowa: od ±1,2% do ±1,6%, 16 V/6 A 35 V/3 A 70 V/1,5 A 16 V/6 A 16 V/6 A 70 V/1,5 A ny 70 V/1,5 A. W przy- • współczynnik temperaturowy: ±0,02/°C, 16 V/6 A 35 V/6 A – padku gdy konieczne jest • częstotliwość pracy: 310 kHz, 16 V/6 A – 70 V/3 A doprowadzenie do obcią- • line regulation: wersja 5 V: 4 mV; wersja 12 V: 9 mV; żenia większej mocy, wyj- pozostałe: 1 mV, ścia 2 i 3 mogą zostać połączone, umożliwiając dostarczenie do • load regulation: wersje 5 V i 12 V: 5 mV; pozostałe: 1 mV, obciążenia maksymalnej mocy 210 W (35 V/6 A lub 70 V/3 A). • MTBF: 2,5 miliona godzin, MX100T i MX100TP charakteryzują się znakomitymi współ- • izolacja I/O: min. 2000 VDC. czynnikami load- i line-regulation oraz małym wyjściowym napięciem szumów i szybką odpowiedzią impulsową. Zawierają www.artesyn.com wlot powietrza na panelu frontowym, co pozwala na ich zestawienie w układzie pionowym i poziomym, bez konieczno- ści pozostawiania przestrzeni wentylacyjnej. Model MX100TP jest wyposażony w interfejsy USB, RS232, GPIB i LXI umożli- wiające zdalne monitorowanie i programowanie parametrów. Pozostałe cechy: • rozdzielczość programowania 1 mV/0,1 mA, • pomiar napięć/prądów na wszystkich wyjściach, • wyświetlacz graficzny z możliwością równoczesnego odczytu napięć/prądów wszystkich wyjść, • zabezpieczenie nadnapięciowe i nadprądowe, • pamięć na 50 ustawień konfiguracyjnych, • wprowadzanie parametrów za pomocą pokrętła, przycisków lub zdalnie, • możliwość sekwencyjnego załączania wyjść z programowal- nym opóźnieniem, • możliwość zabezpieczenia nastaw hasłem.

www.tti-test.com

Elektronik Styczeń 2015 93 Nowe produkty | Układy zasilania

14-watowe przetwornice DC-DC 1-watowe przetwornice DC-DC do motoryzacji i kolejnictwa w niskoprofilowych obudowach Firma MTM Power GmbH specjalizująca się w produkcji o wymiarach 12,7×10,4×4,8 mm elementów do systemów zasilania dodała do oferty dwie se- Tanie 1-watowe przetwornice DC-DC nowej serii NXE1 ﬁ r- rie miniaturowych, 14-watowych przetwornic DC-DC PMGS/ my Murata są obecnie zamykane w niskoproﬁ lowych obudo- PCMGS14 zoptymalizowanych do zastosowań w aplikacjach wach o wymiarach 12,7×10,4×4,8 mm. Ich grubość ograniczo- motoryzacyjnych i kolejowych. Są one projektowane na dwa no o ponad 35% w stosunku do wcześniejszych wersji 7-mili- znamionowe napięcia wejściowe: 72 i 110 VDC oraz na napięcie metrowych. W odróżnieniu od innych podobnych konwerte- wyjściowe 24 VDC (na indywidualne zamówienia również 12 i 48 VDC). Zawierają zabezpieczenie przed ciągłym zwarciem wyjścia i od- wróceniem pola-

ryzacji źródła zasilają- cego. Charakteryzują się spraw- nością przekraczającą 90% i izolacją wej- rów z izolacją wyjścia dostępnych obecnie na rynku, przetwor- ście-wyjście równą 1,5 kVAC. Występują w wersjach do mon- nice NXE1 są produkowane w procesie całkowicie automatycz- tażu na płytkach drukowanych (PMGS) i w szafach sterowni- nym, co zwiększa ich niezawodność i minimalizuje różnice pa- czych (PCMGS), a opcjonalnie również na szynie DIN. Są mo- rametrów pomiędzy poszczególnymi egzemplarzami. Ważnym dułami montowanymi próżniowo w technologii SMT, charak- elementem tych modułów, pozwalającym na zmniejszenie ich teryzującymi się dużą odpornością mechaniczną i elektrycz- gabarytów, jest transformator wbudowany w podłoże. W po- ną. Wszystkie egzemplarze są testowane na etapie produkcji. łączeniu z innymi wprowadzonymi innowacjami pozwala to Pozostałe cechy: obniżyć o co najmniej 50% cenę przetwornic NXE1 w stosun- • dopuszczalny zakres temperatur otoczenia od –25 do +70°C ku do innych podobnych serii, czyniąc je najtańszymi obecnie (EN 50 155, klasa T3), 1-watowymi izolowanymi przetwornicami DC-DC dostępny- • zgodność ze standardami bezpieczeństwa EN 50 155 i EN mi na rynku. Pierwsze, dostępne już w sprzedaży modele są 50 124-1, produkowane na znamionowe napięcie wejściowe 3 i 5 VDC. • zgodność z wymogami EMC normy EN 50 123-1, Charakteryzują się izolacją wejście-wyjście równą 3 kVDC i do- • odporność na przerwy w zasilaniu do 10 ms (EN 50 155, puszczalnym zakresem temperatur pracy od –40 do +85°C. klasa S2), Zawierają zabezpieczenie przed zwarciem wyjścia. Spełniają • wymiary: 76×51×23 mm (PMGS) i 110×51×23 mm (PCMGS). wymogi norm bezpieczeństwa UL60950 dla urządzeń IT.

www.dacpol.eu www.murata.com

Moduły zasilające AC/ noszącym 3,3, 5, 9, 12, 15 lub 24 VDC. DC Recom RAC w wersji Zapewniają izolację między wejściem z wyprowadzeniami i wyjściem wynoszącą 3 kVAC (1 min). przewodowymi Charakteryzują się małym poborem Moduły zasilające AC/DC RAC fi r- mocy w trybie standby na poziomie 30 my Recom są obecnie dostępne w no- mW. Ze względu na małą grubość obu- wych wersjach z wyprowadzeniami dowy (<17 mm) i szczelną konstrukcję, przewodowymi, przeznaczonych do moduły RAC nadają się do montażu aplikacji off -board. Obecnie oferta w systemach automatyki domowej, za- obejmuje dwa modele: RAC03-C/W silaczach zewnętrznych i urządzeniach i RAC04-C/W o mocy znamiono- prototypowych. Zapewniają zgodność wej odpowiednio 3 i 4 W. Akceptują z normą EMC EN55022 w klasie B bez one napięcie wejściowe z zakresu montażu dodatkowych elementów fi l- 80...264 VAC (115...370 VDC) i są do- trujących oraz z normą bezpieczeństwa stępne w wersjach o ustalonym fa- IEC/EN/UL60950. Są objęte 3-letnią brycznie napięciu wyjściowym wy- gwarancją.

www.recom-electronic.com

94 Styczeń 2015 Elektronik Elementy elektromechaniczne | Nowe produkty

Elegancki przełącznik z funkcją Niskoprofilowe puszki ekranujące bezpiecznika o skuteczności do 24 dB Wyłącznik T12-MSM fi rmy Schurter łączy w jednym pro- Harwin wprowadza do oferty puszek ekranujących nową se- dukcie cechy charakterystyczne dla bezpieczników termicz- rię S02 stanowiącą rozwinięcie popularnej serii EZBoardWare. nych (T12) przycisków wandaloodpornych i zabezpieczeń Puszki te mogą być montowane na płytkach drukowanych przeciwprzeciążeniowych (MSM), a dodatkowo ma atrak- z wykorzystaniem tych samych klipsów zaciskowych, zapew- cyjną wizualnie i es- niających z jednej strony dużą siłę trzymania, a z drugiej ła- tetyczną konstruk- cję mechaniczną wy- konaną ze stali nie- rdzewnej. Jest do- stępny w różnych rozmiarach, kolo- rach, barwach pod- świetlenia itp. Dzięki temu nie musi być jak dotychczas elementy tego typu, ukryty z tyłu obudowy, lecz może być twy demontaż w razie potrzeby przeprowadzenia naprawy czy pokazywany z przo- strojenia. Do ich montażu można wykorzystać urządzenia au- du jako stylowe do- tomatyczne, co eliminuje konieczność ręcznego lutowania. pełnienie obudowy urządzenia. Wandaloodporna konstruk- Są produkowane z arkuszy mosiądzu wysokoniklowego o gru- cja, ochrona szczelności IP 64 oraz odporność na uderzenia bości 0,2 mm. W zależności od konfi guracji i częstotliwości za- IK 07 sprawiają, że T12-MSM nadaje się także do zastosowań pewniają skuteczność tłumienia zaburzeń EMI i RFI sięgają- zewnętrznych i do pracy w trudnych warunkach. cą 24 dB. Występują obecnie w trzech wersjach wymiarowych: Dane techniczne: 20 ×15×3 mm, 25×20×3 mm i 30×20×2,5 mm. • napięcie znamionowe: 240 VAC / 28 VDC • prąd nominalny: 50 mA – 16 A (15 A UL) www.harwin.co.uk • wbudowane zabezpieczenie termiczne • ręczne sterowanie on / off • mocowanie kabla na szybkozłączki lub zaciski śrubowe Uniwersalna obudowa dla złączy Han Q • do montażu w otworach o średnicy 19 i 22 mm Oferta plastikowych obudów dla złączy przemysłowych • opcjonalnie dostępne podświetlenie punktowe fi rmy HARTING poszerzyła się o nowe wykonania Han- lub pierścieniowe Compact zawierające dwa wejścia kablowe: górne oraz bocz- • odporność środowiskowa IP64 ne przygotowane do współpracy z dławnicą w rozmiarze M20. • wandaloodporność według IK07 Obudowa dostarczana jest domyślnie z zaślepionymi wejściami kablo- Semicon, tel. 22 615 73 71, www.semicon.com.pl wymi zamkniętymi, poprzez ob- rót dławnicy wejścia kablowe zo- stają otwarte. Takie rozwiąza- Jumpery SMT do montażu na płytkach nie ogranicza liczbę niezbęd- dużej mocy i aluminiowych nych elementów składowych Firma Keystone Electronics wprowadziła do oferty serię oraz zwiększenie elastyczno- jumperów do montażu powierzchniowego przeznaczo- ści, ponieważ jeden typ obu- nych do zastosowań tam, gdzie nie ma możliwości stoso- dowy jest w stanie spełnić wania tradycyjnych od- wymogi kilku rodzajów apli- powiedników THT. Są kacji. Stosowanie nowej obu- to elementy miedzia- dowy zwłaszcza ze złączami ne, powlekane warstwą serii Han Q z przyłączeniem srebra, projektowane do typu Quick Lock umożliwia zastosowań na podło- łatwy i szybki montaż obiek- żach dużej mocy i alu- towy, bez konieczności stoso- miniowych. Mogą być lutowane w dowolnym procesie, rów- wania specjalistycznych narzędzi. nież przepływowym. Występują w trzech wersjach wymia- Nowa obudowa Han-Compact może być rowych (dł.×szer.×wys.): stosowana z wszystkimi złączami z tej serii. • model 5100 (6,86×2,54×2,54 mm), Zapewnia stopień ochrony IP65 w stanie zamkniętym, klasę • model 5102 (6,85×2,54×1,00 mm), palności V0 zgodnie z UL 94 i ma dopuszczalny zakres tempe- • model 5104 (12,30×1,80×1,80 mm). ratury pracy –40...125°C.

www.keyelco.com HARTING, tel. 71 352 81 71, www.harting.pl

Elektronik Styczeń 2015 95 Nowe produkty | Elementy elektromechaniczne

Trwałe i łatwe w instalacji złącza Wysokoprądowe złącza kabel-kabel sygnałowe preLink do transportu szynowego Firma HARTING posiada w ofercie rodzinę trwałych me- RockStar HighPower ﬁ rmy Weidmüller to seria kom- chanicznie złączy sygnałowych preLink charakteryzujących się paktowych złączy wysokoprądowych typu kabel-kabel bardzo łatwą instalacją, możliwą do przeprowadzenia nawet w uniwersalnych obudowach przeznaczonych do aplika- w trudnych warunkach środowiskowych. Ich montaż wymaga cji w transporcie szynowym – ich obciążalność sięga 550 A jedynie kilku prostych kroków: zdjęcia izolacji z kabla, wsunię- i 1500 V. Elementy zapewniają pełną wodoszczelność i od-

cia poszczególnych żył w przyporządkowane im otwory w ko- stce połączeniowej, zaciśnięcia końcówek i przycięcia prze- wodów na długość za pomocą specjalnej zaciskarki oraz za- porność na kurz (IP68), mają odporną na uderzenia kon- trzaśnięcia kostki z kablem w obudowie. W ofercie HARTING strukcję oraz zapewniają łatwość obsługi i szybki montaż. dostępne są kostki połączeniowe preLink w wersjach do ob- Są dostępne w wersjach 3- i 4-pinowych i pozwalają na mon- sadzania maksymalnie 8 przewodów, wszystkie montowane taż przewodów wielodrutowych do przekroju 240 mm2. w oparciu o tę samą procedurę, praktycznie eliminującą ry- Podłączenia można dokonać za pomocą standardowych narzę- zyko błędnego wykonania złącza. Ofertę złączy preLink uzu- dzi zaciskających. Złącze ma uziemienie zewnętrzne i składa pełniają wtyki M12: typu D-coded dla sieci Fast Ethernet oraz się z trzech elementów: styków, tulei izolacyjnej oraz obudowy X-coded dla sieci Gigabit Ethernet i 10 GB. aluminiowej odlewanej ciśnieniowo i pomalowanej na czarno.

www.harting.com www.weidmuller.pl

Poliwęglanowe obudowy przemysłowe rzywa (ABS lub poliwęglan UL 94 V0). Nie zawierają meta- Bocube odporne na narażenia środowiskowe lowych wstawek, co ułatwia ich recykling. Zapewniają od- Do oferty ﬁ rmy Bopla traﬁ ła w ostatnim czasie nowa seria porność na niekorzystne warunki środowiskowe, w tym na odpornych mechanicznie obudów przemysłowych Bocube, wiatr, szybkie zmiany temperatur czy promieniowanie UV. reklamowanych przez producenta jako niezniszczalne przy Występują w 19 wersjach wymiarowych (od 89×80×47 mm użytkowaniu na zewnątrz pomieszczeń. Są to innowacyjne, do 271×170×90 mm) i w dwóch wersjach kolorystycznych uniwersalne obudowy wykonywane z jednego rodzaju two- (light grey, graphite gray). Mogą zawierać pokrywy montowane za pomocą śrub lub zamykane za pomocą opatento- wanych mechanizmów zatrzaskowych, dostępnych w wielu wersjach kolorystycznych, w tym przezroczystej i zielo- nej półprzezroczystej. Taki mechanizm zamykania umożli- wia łatwe otwarcie i zamknięcie obudowy bez potrzeby korzystania z narzędzi, co ułatwia dostęp do wewnętrznych ob- wodów elektronicznych. Ponadto, wersje przezroczyste i pół- przezroczyste umożliwiają uzyskiwanie interesujących efek- tów świetlnych po zamontowaniu diod LED pod mechanizmem zatrzaskowym. Na pokrywach mogą być wykonywane 2-milimetrowe zagłębienia umożliwiające montaż urzą- dzeń wejściowych, np. klawiatur membranowych. Producent oferuje dla serii Bocube obszerny zestaw akcesoriów monta- żowych. Na życzenie zamawiającego mogą być dostarczane wersje z wbudowanymi terminalami.

SE Spezial-Electronic, tel. 22 840 91 21, www.spezial.pl

96 Styczeń 2015 Elektronik Elektronik Dlaczego warto czytać Magazyn Elektroniki Profesjonalnej Elektronika? Numer 1 (212) styczeń 2015 r. Redakcja magazynu Redaktor naczelny Robert Magdziak tel. 22 257 84 96 Co miesiąc publikujemy ponad sto stron z nowościami z branży, wywiadami, [email protected] analizami rynku i artykułami technicznymi Zastępcy red. nacz. Zbigniew Piątek Piszemy dla konstruktorów elektroników, projektantów, pracowników [email protected] działów zaopatrzenia zainteresowanych pogłębianiem kompetencji Tomasz Daniluk zawodowych oraz zdobywaniem informacji o nowych technologiach [email protected] Zajmujemy się tematyką projektowania i produkcji elektroniki, oprogramowa- Współpracownicy: niem, narzędziami i technologiami Monika Jaworowska, Grzegorz Michałowski, Krzysztof Pochwalski, Jarosław Doliński, Współpracują z nami czołowe światowe ﬁ rmy krajowe i zagraniczne Piotr Zbysiński, Marcin Tronowicz, oraz instytucje związane z branżą elektroniczną Agnieszka Grabowska Wszystkie artykuły redagują inżynierowie elektronicy – otrzymujesz dzięki Redakcja techniczna temu sprawdzone, merytoryczne informacje Beata Głowacka-Woźniak

Publikujemy unikalne w branży wywiady z ludźmi odnoszącymi sukcesy Adres redakcji w naszej branży Redakcja magazynu Elektronik, Co miesiąc opracowujemy analizy rynku w formie raportów – zawsze ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa będziesz na bieżąco z ofertą dostawców Dział marketingu i reklamy Tylko u nas znajdziesz opisy nowych produktów, zanim pojawią się one Menedżer magazynu u polskich dystrybutorów i portalu Elektronika B2B.pl Bożena Krzykawska Co roku wydajemy darmowy Informator Rynkowy Elektroniki – kompleksowe tel. 22 257 84 42, faks 22 257 84 67 opracowanie zawierające analizy rynku i przedstawiające najważniejszych tel. kom. 501 047 583 [email protected] dostawców działających w branży Gwarantujemy codzienny dostęp do nowości poprzez stronę ElektronikaB2B.pl Zespół marketingu i reklamy oraz newsletter Katarzyna Gugała tel. 22 257 84 64 [email protected] Jak być na bieżąco z branżą? Grzegorz Krzykawski Dajemy Ci możliwość czytania nowości z branży i merytorycznych artykułów tel. 22 257 84 60 w sposób, jaki lubisz. Magazyn Elektronik to kilka form publikacji: [email protected] Andrzej Tumański tel. 22 257 84 63 [email protected] Katarzyna Wiśniewska tel. 22 257 84 65 [email protected]

Serwis internetowy http://www.elektronikaB2B.pl Redaktor prowadzący Mateusz Woźniak Wydanie Wydanie Portal oraz Wydanie [email protected] papierowe elektroniczne newsletter tabletowe Wydawnictwo Co miesiąc na Twoim Darmowe wydanie cyfrowe Znajdziesz nas Czytaj także Elektronika AVT-Korporacja spółka z o.o. biurku. Prenumeratę regularnie w Twojej w Internecie – na bieżąco korzystając z iPada ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa zamówisz tutaj: skrzynce e-mailowej. aktualizowany portal Wpisz w kiosku Apple tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00 www.elektronikab2b.pl/ Zamówisz je tutaj: www.elektronikaB2B.pl Store hasło Elektronik Dyrektor wydawnictwa prenumerata www.elektronikab2b.pl/ Możesz również zamówić AVT-Korporacja lub link: prof. Wiesław Marciniak eprenumerata codzienny newsletter https://itunes.apple. com/us/app/elektronik/ Dział prenumeraty id581347005?mt=8 ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 67 [email protected] Wydanie papierowe, elektroniczne, tabletowe i strona Wszystkie wy mie nio ne pro duk ty i na zwy po da je my wy łącz- internetowa wraz z newsletterem – czytaj nas tak, jak lubisz! nie w ce lach iden tyfi ka cyj nych i mogą one być za strze- żo nymi zna ka mi od po wied nich wła ści cie li. Redak cja nie zwra ca ma teria łów nieza mó wio nych oraz zastrze ga sobie pra wo do ad iusta cji, do bo ru ty tu łów i doko ny wa nia skrótów w nadsy ła nych mate ria łach. Re dakcja nie pono si odpo wie- Magazyn Elektronik – to głos inżyniera elektronika w Polsce! dzialno ści za treść reklam. Dołącz do elitarnej społeczności najlepiej AVT-Korporacja poinformowanych specjalistów! jest członkiem Elektronik to gwarancja zawsze aktualnych i merytorycznych Izby Wydawców Prasy artykułów oraz newsów branżowych Indeks reklam EL 1/2015 Chcesz być najlepiej poinformowanym AET ...... 70 elektronikiem w Polsce? Alfine ...... 91

AM Technologies ...... 64, 65

APAR ...... 17 Bornico ...... 75 Drogi Czytelniku! Computer Controls ...... 35, 50 Ambicją wydawcy miesięcznika „Elektronik” jest realizacja hasła Conrad Electronic ...... 1, 46, 99 „Elektronik na biurku każdego elektronika”, dlatego w prenumeracie branżo- wej nasz magazyn dostępny jest ze zniżką aż 50%. Contrans TI ...... 29 Jeżeli jesteś elektronikiem, zamów roczną prenumeratę za połowę Digi-Key ...... 1 ceny, tj. tylko 60 zł.

Elhurt ...... 3 Nie ma znaczenia, w jakiej ﬁ rmie i na jakim stanowisku pracujesz Elmark Automatyka ...... 63 – wystarczy, że zamawiając prenumeratę, wypełnisz i wyślesz Elmax...... 73 do nas krótką ankietę, którą zamieszczamy na stronie www.elektronikaB2B.pl/prenumerata. Elpin ...... 45 Standardowa cena prenumeraty 12-miesięcznej w ofercie publicznej Eltron ...... 1, 7 wynosi 120 zł, zaś prenumeraty 24-miesięcznej – 160 zł.

Evatronix ...... 42, 43

Faldruk ...... 71 Nie zwlekaj! Prenumeratę możesz zamówić w sposób, który Tobie najbardziej Farnell element14...... 100 odpowiada: GLYN ...... 31 poprzez dokonanie wpłaty na konto: AVT-Korporacja sp. z o.o., Hammond Manufacturing ...... 87 ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa, BNP Paribas Bank Polska SA, 97 1600 1068 0003 0103 0305 5153 Horizon Technologies ...... 83 poprzez stronę – www.elektronikab2b.pl/prenumerata JM elektronik ...... 39, 41 lub www.avt.pl, dokonując transakcji kartą płatniczą Koma Laser SMT ...... 45 poprzez wysłanie wiadomości SMS o treści PREN na numer Lastenic ...... 28 663 889 884 – my oddzwonimy do Ciebie i przyjmiemy Twoje zamówienie LC Elektronik ...... 80 kontaktując się w dowolny sposób bezpośrednio z Działem Prenumeraty Marthel ...... 27 Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, Microchip ...... 9 03-197 Warszawa, tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 00, e-mail [email protected] Neopta Electronics ...... 45 PB Technik ...... 2, 5 Jeżeli jesteś elektronikiem, zamów Printor ...... 93 roczną prenumeratę za połowę ceny, Qwerty ...... 77 tj. za jedyne 60 zł. Semicon ...... 89

SMT-TECH ...... 60, 61 ISSN -1248-4030 INDEKS 340 731 Wywiad miesiąca:ﬁ rmy InterPhone Andrzej Talarek, Service –prezes str. 20 zarządu STMicroelectronics ...... 1, 11, 45

styczeñ Tespol ...... 81 10,00zï (w tym 5%VAT) 1/2015 TSTRONIC ...... 80

TV SAT ...... 71 dzia i zestawy startowe

www.elektronikaB2B.pl NarzÚ MAGAZYNElektronik ELEKTRONIKIdla mikrokontrolerów, PROFESJONALNEJ oprogramowanie EDA Uni System ...... 48, 49 Zestawy projektowe, narzędzia dla konstruk- torów, płytki ewaluacyjne, starter-kity oraz oprogramowanie to produkty, które stały się niezbędne i bardzo popularne. Większość pre- WG Electronics ...... 33 mier rynkowych w zakresie złożonych układów scalonych wspomagana jest pojawieniem się ze- Prenumerata? stawu projektowego bazującego na tym chipie, cesów krajowy rynek narzęd rozwija się w szybkim tempi cej demonstrującego możliwości i ułatwiającego Ú stworzenie aplikacji. W zakresie mikrokontro- liczbą mikrokontrolerów. Naprawdę warto! Coraz wiñ lerów takie zestawy nierzadko są gotowymi sys- 98 Styczeń 2015 Elektronik Èdze temami, wyposażonymi w wyświetlacz, układy urz peryferyjne, złącza i zasilanie, dzięki czemu nie komercyjnych tylko są one pomocą dla projektantów, ale moż- bazuje na na je traktować jako gotowe do użycia rozwią- projektach zanie hardware’owe. W konsekwencji tych pro- open source zba urządzeńzętu elektronicz-komercyj-rojektachm Sposobyilaczy pomiaruji energii pr urządze-są bar-Èdu pobierane A

dzi projektowych pie wraz zPatrz rosnącą str. 24 ego