Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Lokalna Strategia Rozwoju

Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” (Gmina Lubawka, Marciszów, Wiejska Kamienna Góra, Mieroszów, Czarny Bór, Stare Bogaczowice)

Zespół Konsultantów Irena Krukowska- Szopa Krzysztof Szustka Bo żena Pełdiak Maria Sopata

Opracowanie: Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja” ul. Wrocławska 41, 59-220 Legnica e-mail: [email protected] www.zielonaakcja.pl

Fundacja na Rzecz Rozwoju Ziemi Kamiennogórskiej Kwiat Lnu ul. Dworcowa 33, 58-420 Lubawka e-mail: [email protected]; [email protected] www.kwiatlnu.eu

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Szanowni Pa ństwo!

Z satysfakcj ą przedstawiamy Pa ństwu Lokaln ą Strategi ę Rozwoju przygotowan ą w ramach działa ń Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich dla gmin Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów, Czarny Bór, Mieroszów, Stare Bogaczowice. Niniejszy dokument to rezultat kilkumiesi ęcznej, intensywnej pracy liderów Lokalnej Grupy Działania, przedstawicieli gmin i zespołu konsultantów Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja”. Strategia zbudowana jest wokół czterech celów wiod ących: - „Turystyka wa żnym źródłem dochodów i poprawy jako ści życia mieszka ńców” - „Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu” - „Rozwój działalno ści usługowej na obszarach wiejskich” - „Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LGD”.

Szeroki wachlarz opracowanych działa ń i zada ń b ędzie realizowała powołane w tym celu Stowarzyszenie „Kwiat Lnu”. Stowarzyszenie b ędzie równie ż kontynuowa ć wcze śniejszy dorobek Fundacji na Rzecz Rozwoju Ziemi Kamiennogórskiej „Kwiat Lnu” działaj ącej na rzecz aktywizacji i integracji środowisk wiejskich tego obszaru. Zach ęcamy Pa ństwa do zaanga żowania si ę w realizacj ę zapisanych w Strategii przedsi ęwzi ęć oraz pomysłów. Tylko z udziałem mieszka ńców tego obszaru Strategia ma szans ę wpłyn ąć na rozwój naszej ziemi.

Rada i Zarz ąd Lokalnej Grupy Działania

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Spis Tre ści Wst ęp...... 5

1. Charakterystyka Lokalnej Grupy Działania jako jednostki odpowiedzialnej za realizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju...... 6 1.1 Nazwa i status prawny LGD oraz data wpisu do Krajowego Rejestru S ądowego i numer w tym rejestrze ... 12 1.1.1 Nazwa Lokalnej Grupy Działania...... 12 1.1.2 Status Prawny Lokalnej Grupy Działania ...... 12 1.1.3 Data wpisu do Krajowego rejestru S ądowego...... 12 1.1.4 Numer w Krajowym Rejestrze S ądowym...... 12 1.2 Opis procesu budowania partnerstwa...... 12 1.3 Charakterystyka członków LGD albo jej partnerów i sposób rozszerzania lub zmiany składu LGD...... 15 1.4 Struktura Rady ...... 21 1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego...... 23 1.6 Kwalifikacje i do świadczenie osób wchodz ących w skład organu decyzyjnego czyli Rady (zał ącznik 5). ... 25 1.7 Do świadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji operacji (zał ącznik 6)...... 25

2. Opis obszaru obj ętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewn ętrznej spójno ści ...... 26 2.1 Wykaz gmin wchodz ących w skład LGD albo b ędących jej partnerami ...... 26 2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe 26 2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne i geograficzne...... 27 2.2.2 Uwarunkowania przyrodnicze...... 27 2.2.3 Uwarunkowania turystyczne...... 29 2.2.4 Uwarunkowania historyczne i kulturowe...... 34 2.3 Ocena społeczno- gospodarcza obszaru, w tym potencjału demograficznego i gospodarczego obszaru oraz poziomu aktywno ści społecznej...... 41 2.3.1 Potencjał demograficzny obszaru...... 41 2.3.2 Poziom zatrudnienia i lokalny rynek pracy...... 43 2.3.3 Rolnictwo...... 45 2.3.4 Poziom wykształcenia i dost ępu do edukacji...... 45 2.3.5 Dost ęp do kultury ...... 45 2.3.6 Aktywno ść organizacji pozarz ądowych...... 45 2.4 Specyfika obszaru ...... 47 2.4.1. Specyfika geograficzna i środowiskowa ...... 47 2.4.2. Specyfika historyczna i kulturowa...... 48 2.4.3. Specyfika społeczno - gospodarcza...... 48

3. Analiza SWOT dla obszaru obj ętego LSR, wnioski wynikaj ące z przeprowadzonej analizy ...... 49

4. Okre ślenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć ...... 52

5. Okre ślenie misji i wizji LGD...... 80

6. Wskazanie spójno ści specyfiki obszaru z celami LSR...... 82

7. Uzasadnienie podej ścia zintegrowanego dla planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć ...... 84

8. Uzasadnienie podej ścia innowacyjnego dla planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć ...... 85

9. Okre ślenie procedury oceny zgodno ści operacji z LSR, wyboru operacji przez LGD i odwołania od rozstrzygni ęć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania 4.1 Wdra żanie LSR oraz kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodno ść operacji z LSR oraz kryteriów wyboru operacji, a tak że procedury zmiany tych kryteriów...... 87 9.1 Procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdra żania LSR ...... 87 9.2 Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru ...... 97 9.3 Procedura wył ączenia członka Rady od udziału w wyborze projektów...... 98 9.4 Procedura odwoławcza od decyzji Rady...... 99 4

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

10. Okre ślenie bud żetu LSR dla ka żdego roku jej realizacji ...... 100

11. Opis procesu przygotowania LSR ...... 105 12. Opis procesu wdra żania i aktualizacji LSR...... 110

13. Zasady i sposób dokonywania oceny (ewaluacji) własnej...... 111

14. Okre ślenie powi ąza ń LSR z innymi dokumentami planistycznymi zwi ązanymi z obszarem obj ętym LSR...... 114

15. Wskazanie planowanych działa ń, przedsi ęwzi ęć lub operacji realizowanych przez LGD w ramach innych programów wdra żanych na obszarze obj ętym LSR...... 118

16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich ...... 122

17. Informacja o zał ącznikach: ...... 123

Spis rysunków...... 123

Spis tabel...... 123

Spis literatury ...... 124

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Wst ęp Co to jest Leader? Leader to europejski program wspieraj ący społeczno ści, które stawiaj ą na współprac ę partnersk ą. Inicjatywa LEADER realizowana jest w Unii Europejskiej od 1991 r. stanowi nowe podej ście do rozwi ązywania problemów wsi. Warunkiem niezb ędnym do pełnego i skutecznego realizowania polityki wobec obszarów wiejskich jest zaanga żowanie społeczno ści wiejskich w proces podejmowania decyzji na poziomie lokalnym.

W krajach Unii Europejskiej powstało ponad 1000 Lokalnych Grup Działania (LGD) funkcjonuj ących na poziomie lokalnym. W Polsce działa ponad 330 grup. Przez swoje działania i inicjatywy daj ą pole do aktywno ści mieszka ńcom wsi, wykorzystuj ąc w sposób innowacyjny lokalne zasoby przyrodniczo- kulturowe, przyczyniaj ąc si ę do tworzenia miejsc pracy i promocji obszarów wiejskich.

LEADER kładzie silny nacisk na partnerstwo pomiędzy trzema sektorami: publicznym, społecznym i ekonomicznym oraz na tworzenie pomi ędzy nimi sieci powi ąza ń celem wymiany do świadcze ń, wzajemnej współpracy i realizacji wspólnych projektów. W latach 2009-2015 Leader b ędzie realizowany w Polsce w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich działania Osi 4.

Lokalna Grupa Działania jest partnerstwem trójsektorowym składaj ącym si ę z przedstawicieli sektora publicznego, społecznego i gospodarczego. LGD powinna opracowa ć program wspólnych działa ń w formie dokumentu - Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR), która powinna opisywa ć takie obszary tematyczne jak: poprawa jako ści życia na wsi, tworzenie pozarolniczych miejsc pracy, aktywizowanie mieszka ńców i budowanie kapitału społecznego, wykorzystanie zasobów przyrodniczych i kulturowych w rozwoju lokalnym. Wdro żeniu LSR b ędą słu żyły środki Unii Europejskiej kierowane w ramach programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz aktywno ść mieszka ńców i partnerów zaanga żowanych w LGD.

Od 2009 r. mieszka ńcy zamieszkali na obszarze LGD b ędą mogli ubiega ć si ę o pomoc finansow ą w zakresie nast ępuj ących działa ń (dalej zwanych operacjami): ° Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej ° Odnowa i rozwój wsi ° Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw ° Małe projekty Zakres operacji Działa ń Leader ° Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej (Dz. U z 2007 r. nr 200, poz. 1442 – Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 pa ździernika 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013; Dz. U z dnia 16 maja 2008 r. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2008 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013) z pó źniejszymi zmianami o Beneficjenci: O pomoc mo że ubiega ć si ę rolnik lub jego domownik w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, lub mał żonek tego rolnika, ° który: a) jest obywatelem pa ństwa członkowskiego Unii Europejskiej, b) jest pełnoletnia i nie uko ńczył 60 roku życia, c) ma miejsce zamieszkania w miejscowo ści nale żą cej do: - gminy wiejskiej lub - gminy miejsko-wiejskiej, z wył ączeniem miast licz ących powy żej 5 tys. mieszka ńców lub - gminy miejskiej, wył ączeniem miejscowo ści licz ących powy żej 5 tys. mieszka ńców,

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” d) nie podlega wykluczeniu z ubiegania si ę o przyznanie pomocy na podstawie przepisów rozporz ądzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 wrze śnia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005, str. 1, z pó źn. zm.), zwanego dalej „rozporz ądzeniem nr 1698/2005”,oraz przepisów Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporz ądzenia lub przepisów odr ębnych, e) nie wyst ąpił o przyznanie lub nie przyznano mu renty strukturalnej w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 lub Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, zwanego dalej "Programem", f) jest nieprzerwanie ubezpieczony w pełnym zakresie na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez okres co najmniej ostatnich 12 miesi ęcy poprzedzaj ących miesi ąc zło żenia wniosku o przyznanie pomocy, g) nie b ędzie realizował operacji jako wspólnik spółki cywilnej, • je żeli za rok poprzedzaj ący rok zło żenia wniosku o przyznanie pomocy, do gruntów rolnych wchodz ących w skład gospodarstwa rolnego posiadanego przez tego rolnika, przyznano płatno ść do gruntów rolnych. o Zakres pomocy: pomocy udziela si ę z tytułu podj ęcia lub rozwoju działalno ści w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub le śnictwa; usług dla ludno ści; sprzeda ży hurtowej lub detalicznej; rzemiosła lub r ękodzielnictwa; robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych; usług turystycznych oraz zwi ązanych ze sportem, rekreacj ą i wypoczynkiem; usług transportowych; usług komunalnych; przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów le śnych; magazynowania lub przechowywania towarów; wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; rachunkowo ści, doradztwa lub usług informatycznych (pełen wykaz znajduje si ę w zał ączniku nr 1 do rozporz ądzenia „Wykaz działalno ści nierolniczych, w zakresie których mo że by ć przyznana pomoc”). o Wysoko ść pomocy: ° Pomoc ma form ę zwrotu maksymalnie 50% kosztów kwalifikowanych operacji poniesionych przez beneficjenta, albo maksymalnie 80 % kosztów kwalifikowanych – w przypadku wyst ąpienia szkody w gospodarstwie rolnym rolnika, spowodowanej przez powód ź lub obsuni ęcie si ę ziemi w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierz ąt gospodarskich, po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 4 ust. 7 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 98, poz. 634 i Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 115, poz. 961 oraz z 2010 r. Nr 76, poz. 490), ° Maksymalna wysoko ść udzielonej pomocy jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym w okresie realizacji programu (2009-2015) nie mo że przekroczy ć 100 000 zł, ° Płatno ści - refundacja cz ęś ci poniesionych kosztów etapowo lub za cały projekt. ° Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw (Dziennik Ustaw z 2008 r. Nr 139 poz. 883 - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania "Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013) z pó źniejszymi zmianami o Beneficjenci : O pomoc mo że ubiega ć si ę osoba fizyczna: 1) która: a) podejmuje albo wykonuje we własnym imieniu jako mikroprzedsi ębiorca działalno ść w zakresie: -okre ślonym w zał ączniku nr 1 do rozporz ądzenia, podlegaj ącą przepisom o swobodzie działalno ści gospodarczej albo przepisom o systemie o światy albo - wytwarzania produktów energetycznych z biomasy - zwanej dalej „działalno ści ą gospodarcz ą”, b) jest obywatelem pa ństwa członkowskiego Unii Europejskiej, c) jest pełnoletnia i nie ukończyła 60 roku życia, d) nie podlega przepisom o ubezpieczeniu społecznym rolników w pełnym zakresie, e) nie podlega wykluczeniu z ubiegania si ę o przyznanie pomocy na podstawie przepisów rozporz ądzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 wrze śnia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Wiejskich (EFRROW) (Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005, str. 1, z pó źn. zm.), zwanego dalej "rozporz ądzeniem nr 1698/2005", oraz przepisów Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporz ądzenia lub przepisów odr ębnych, których regulacje dotycz ą realizacji operacji, f) w przypadku podmiotów innych ni ż podmioty podejmuj ące lub wykonuj ące działalno ść gospodarcz ą obejmuj ącą świadczenie usług dla gospodarstw rolnych lub le śnictwa, ma miejsce zamieszkania w miejscowo ści nale żą cej do gminy: - wiejskiej lub - gminy-miejsko wiejskiej, z wył ączeniem miast licz ących powy żej 5 tys. mieszka ńców lub - gminy miejskiej, wył ączeniem miejscowo ści licz ących powy żej 5 tys. mieszka ńców, g) w przypadku podmiotów podejmuj ących lub wykonuj ących działalno ść gospodarcz ą obejmuj ącą świadczenie usług dla gospodarstw rolnych lub le śnictwa, ma miejsce zamieszkania na obszarach wiejskich, to jest w miejscowo ści nale żą cej do LGD, 2) pomocy, nie przyznano pomocy w ramach działania "Wsparcie oraz promocja przedsi ębiorczo ści i samozatrudnienie" obj ętego Programem Operacyjnym "Kapitał Ludzki 2007-2013". Warunek dotycz ący podejmowania wykonywania działalno ści gospodarczej, o którym mowa w pkt 1 a), uwa ża si ę za spełniony, je żeli w okresie ostatnich 12 miesi ęcy poprzedzaj ących dzie ń zło żenia wniosku o przyznanie pomocy podmiot podejmuj ący wykonywanie działalno ści gospodarczej nie był wpisany do ewidencji działalno ści gospodarczej albo ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorz ądu terytorialnego obowi ązana do prowadzenia odpowiedniego typu szkół i placówek publicznych. o Zakres pomocy : usługi dla gospodarstw rolnych lub le śnictwa; usługi dla ludno ści; sprzeda ży hurtowej lub detalicznej; rzemiosła lub r ękodzielnictwa; roboty i usługi budowlane oraz instalacyjne; usługi turystyczne oraz zwi ązanych ze sportem, rekreacj ą i wypoczynkiem; usługi transportowe; usługi komunalne; przetwórstwo produktów rolnych lub jadalnych produktów le śnych; magazynowanie lub przechowywania towarów; wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy; rachunkowo ści, doradztwa lub usług informatycznych. (Pełen zakres znajduje si ę w Zał ączniku nr 1 do Rozporz ądzenia „Wykaz działalno ści gospodarczych, w których mo że by ć przyznana pomoc”). o Wysoko ść pomocy przyznanej na realizacj ę operacji nie mo że przekroczy ć: Wysoko ść pomocy przyznanej na realizacj ę operacji nie mo że przekroczy ć: ° 100 000 zł – je żeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 1 i mniej ni ż 2 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji; ° 200 000 zł – je żeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 2 i mniej ni ż 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji; ° 300 000 zł – je żeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji; ° Pomoc ma form ę zwrotu max. 50% kosztów kwalifikowanych operacji poniesionych przez beneficjenta, ° Płatno ść - refundacja cz ęś ci poniesionych kosztów etapowo za cały projekt. Maksymalna wysoko ść pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w okresie realizacji programu (w latach 2009-2015), nie mo że przekroczy ć 300 000 zł. W przypadku, gdy operacja dotyczy wył ącznie działalno ści zwi ązanej z przetwórstwem lub obrotem produktami rolnymi lub jadalnymi produktami le śnymi, pomoc jest przyznawana i wypłacana do wysoko ści 100 tys. zł, je żeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej jednego miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji. ° Odnowa i rozwój wsi (Dziennik Ustaw z 2008 r. Nr 38 poz. 220 – Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Odnowa i rozwój wsi" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013; Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa I Rozwoju Wsi z dnia 31 lipca 2008 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Odnowa i rozwój wsi" obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013) z pó źniejszymi zmianami o Zakres pomocy : Pomocy udziela si ę podmiotom z tytułu inwestycji w zakresie: ° budowy, przebudowy, remontu lub wyposa żania budynków pełni ących funkcje rekreacyjne, sportowe i społeczno - kulturalne, w tym świetlic i domów kultury, z wył ączeniem szkół, przedszkoli i żłobków ° budowy, przebudowy, remontu lub wyposa żenia obiektów małej architektury lub targowisk ° budowy, przebudowy lub remontu przeznaczonych do u żytku publicznego ście żek rowerowych, szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji oraz obiektów sportowych, z wł ączeniem sal sportowych przeznaczonych wył ącznie dla szkół lub przedszkoli;” ° zakupu towarów słu żą cych przedsi ęwzi ęciom zwi ązanym z kultywowaniem tradycji społeczno ści lokalnych lub tradycyjnych zawodów; ° zwi ązanych z kształtowaniem obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, sprzyjaj ących nawi ązywaniu kontaktów społecznych, ze wzgl ędu na ich poło żenie oraz cechy funkcjonalno przestrzenne, w szczególno ści poprzez odnawianie lub budow ę placów parkingowych, chodników lub o świetlenia ulicznego; ° urz ądzania i porz ądkowania terenów zielonych, parków lub innych miejsc wypoczynku; ° budowy, przebudowy lub remontu infrastruktury turystycznej; ° zagospodarowania zbiorników i cieków wodnych w celu wykorzystania ich do rekreacji lub w celu poprawy estetyki miejscowo ści; ° rewitalizacji budynków wpisanych do rejestru zabytków lub obj ętych wojewódzk ą ewidencj ą zabytków, u żytkowanych na cele publiczne oraz obiektów małej architektury, odnawiania lub konserwacji lokalnych pomników historycznych i miejsc pami ęci; ° zakupu i odnawiania obiektów charakterystycznych dla danego regionu lub tradycji budownictwa wiejskiego i ich adaptacji na cele publiczne; ° budowy, przebudowy, remontu lub wyposa żania obiektów budowlanych przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktów i usług, w tym pawilonów, punktów wystawowych, sal ekspozycyjnych lub witryn; ° odnawiania elewacji zewn ętrznych i dachów w budynkach architektury sakralnej wpisanych do rejestru zabytków lub obj ętych wojewódzką ewidencj ą zabytków i odnawiania cmentarzy wpisanych do rejestru zabytków;”, ° wyburzenia i rozbiórki zdewastowanych obiektów budowlanych w celu uporz ądkowania terenu w miejscowo ści, je żeli niemo żliwe jest ich odnowienie i dalsze u żytkowanie – w zakresie koniecznym do realizacji operacji wymienionych w pkt 1-12; ° zakupu materiału siewnego lub nasadzeniowego ro ślin wieloletnich — koniecznego do realizacji operacji; ° zakupu sprz ętu, materiałów i usług, słu żą cych realizacji operacji; ° ogólnych, które s ą bezpo średnio zwi ązane z przygotowaniem i realizacj ą operacji o Ogólne zasady finansowania: ° refundacji podlegaj ą koszty kwalifikowane poniesione przez beneficjenta, w wysoko ści nie przekraczaj ącej 80% tych kosztów, z tym że dla jednej miejscowo ści – nie wi ęcej ni ż 500 000 zł w okresie realizacji programu, ° wysoko ść pomocy nie mo że by ć wy ższa ni ż 500 000 zł, tak że w przypadku operacji realizowanej w wi ęcej ni ż jednej miejscowo ści, z tym że kwot ę t ę dzieli si ę proporcjonalnie do kosztów realizacji w ka żdej z tych miejscowo ści, ° wysoko ść pomocy przyznanej na realizacj ę jednej operacji nie mo że by ć równa lub ni ższa ni ż 25 000 zł, według kalkulacji kosztów okre ślonych we wniosku o przyznanie pomocy. o Beneficjent: ° gminie; ° instytucji kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorz ądu terytorialnego; ° osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadaj ącej osobowo ści prawnej, działaj ącej na podstawie przepisów o stosunku Pa ństwa do Ko ścioła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Pa ństwa do innych ko ściołów i zwi ązków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolno ści sumienia i wyznania — na operacje, w ramach których s ą ponoszone koszty okre ślone w § 4 ust. 1 pkt 5, 12, 14—16 rozporz ądzenia ° organizacji pozarz ądowej o statusie organizacji po żytku publicznego której cele statutowe sa zbie żne z celami działania „Odnowa i rozwój wsi” obj ętego PROW 2007 – 2013. 9

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” ° Małe projekty (Dziennik Ustaw nr 138, poz. 868 - Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju” obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013) z pó źniejszymi zmianam. o Beneficjentami „małych projektów” mog ą by ć: ° osoba fizyczna, która jest: a) jest obywatelem pa ństwa członkowskiego Unii Europejskiej, b) jest pełnoletnia, c) zamieszkała na obszarze obj ętym lokaln ą strategi ą rozwoju, zwan ą dalej LSR lub wykonuje działalno ść gospodarcz ą na tym obszarze, albo ° Pomoc osobie fizycznej jest przyznana je śli mały projekt jest zwi ązany z prowadzana przez niego działalno ści ą gospodarcz ą albo działalno ści ą gospodarcza, która planuje podj ąć , chyba że jest realizowany wył ącznie zgodnie z zakresami dotycz ącymi: rozwijania aktywno ści społeczno ści lokalnej lub kultywowania. ° osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadaj ąca osobowo ści prawnej, którym ustawy przyznaj ą zdolno ść prawn ą, je żeli posiada siedzib ę na obszarze obj ętym LSR lub prowadzi działalno ść na tym obszarze, z wył ączeniem województwa o Zakres pomocy : ° Podnoszenie jako ści życia społeczno ści lokalnej na obszarze obj ętym LSR przez: ‹ udost ępnienie urz ądze ń i sprz ętu, z wył ączeniem środków transportu nap ędzanych mechanicznie, ‹ organizacje szkole ń i innych przedsi ęwzi ęć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, oraz z wył ączeniem szkole ń poł ączonych z promocj ą towarów lub usług okre ślonego przedsi ębiorcy, ‹ organizacj ę imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych zwi ązanych z promocj ą lokalnych walorów, ‹ zagospodarowanie przestrzeni publicznej z wył ączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich, ° Rozwijanie aktywno ści społeczno ści lokalnej poprzez: ‹ promocj ę i organizacj ę lokalnej twórczo ści kulturalnej lub aktywnej trybu życia, z wył ączeniem remontu i budowy budynków mieszkalnych, ‹ promocje lokalnej przedsi ębiorczo ści, ‹ remont poł ączony z modernizacj ą lub wyposa żeniem istniej ących świetlic wiejskich oraz innych obiektów, pełni ących ich funkcje, oraz zagospodarowanie terenu przylegaj ącego do tych obiektów, ° Rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR przez: ‹ utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych zwi ązanych tematycznie z ofert ą turystyczn ą obszaru obj ętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotycz ących obszaru obj ętego LSR, ‹ budow ę, odbudowe, przebudow ę, remont poł ączony z modernizacj ą, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposa żenie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, z wył ączeniem hoteli, moteli, pensjonatów oraz bazy gastronomicznej, ° Promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególno ści obszarów obj ętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000, ° Promowanie, zachowanie lub oznakowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez: ‹ odbudow ę, renowacj ę, restauracj ę albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub obj ętych ewidencja zabytków, z wył ączeniem budynków mieszkalnych, ‹ remont lub wyposa żenie istniej ących muzeów lub innych obiektów pełni ących ich funkcj ę, ‹ kultywowanie: - miejscowych tradycji, obrz ędów i zwyczajów, - j ęzyka regionalnego i gwary, - tradycyjnych zawodów i rzemiosła, ‹ prowadzenie bada ń nad obszarem wdra żania LSR, innych ni ż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 23 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, ‹ promowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

‹ urz ądzanie miejsc zwi ązanych z wydarzeniem historycznym, w tym budow ę, odbudow ę, renowacje, restauracje albo remont lub oznakowanie obiektów budowlanych i zagospodarowanie terenu wokół nich. ° Inicjowanie powstania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług, których podstaw ę stanowi ą lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, zwanych dalej „produktami lub usługami lokalnymi”, albo podnoszenie jako ści takich produktów lub usług przez: ‹ udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych, ‹ promocj ę produktów lub usług lokalnych, ‹ uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jako ści, innych ni ż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt. 7 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, ‹ budow ę, adaptacj ę lub wyposa żenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do prowadzenia sprzeda ży lub usług lokalnych, ‹ budow ę, adaptacj ę lub wyposa żenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do tradycyjnego wyrobu produktów lokalnych, ‹ badanie rynku produktów lub usług lokalnych – z wyłączeniem działalno ści rolniczej, ° Wykorzystanie energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalno ści kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegaj ącej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym z wył ączeniem działalno ści rolniczej. ° Wysoko ść pomocy: na operacje z zakresu „małych projektów” refundacji podlega nie wi ęcej ni ż 80% kosztów kwalifikowanych operacji poniesionych przez beneficjenta, nie wi ęcej jednak ni ż 50 tys. zł na realizacj ę jednego małego projektu. Wysoko ść limitu w okresie realizacji PROW na lata 2007-2013 wynosi 200tys. zł. na jednego beneficjenta, z tym, że w przypadku beneficjenta, który mo że ubiega ć si ę o pomoc finansow ą w ramach działa ń ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej i tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw limit ten wynosi 50 tys . zł. na jednego beneficjenta.

Zasady składania wniosków do LGD Wnioski powinny by ć zgodne z Lokalna Strategi ą Rozwoju. Termin naboru b ędzie ogłaszała Lokalna Grupa Działania. Wnioski do finansowania b ędzie wybierała Rada LGD. Leader b ędzie tak że finansowa ć funkcjonowanie LGD oraz: ° Nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja Pomoc przyznawana dla LGD w ramach działania mo że w szczególno ści dotyczy ć: - badań nad obszarem obj ętym LSR, - informowania o obszarze działania LGD oraz o LSR, - szkolenia kadr bior ących udział we wdra żaniu LSR, - wydarze ń o charakterze promocyjnym zwi ązanych z obszarem działania LGD, - szkolenia lokalnych liderów, - animowania społeczno ści lokalnych, - kosztów bie żą cych LGD, ° Wdra żanie projektów współpracy - wspólne przedsi ęwzi ęcia realizowane przez LGD. Wi ęcej informacji www.minrol.gov.pl *Szczegółowe warunki uzyskania wsparcia reguluj ą rozporz ądzenia: Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju” obj ętego PROW na lata 2007-2013 z pó źniejszymi zmianami. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw” obj ętego PROW na lata 2007-2013 z pó źniejszymi zmianami. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej” obj ętego PROW na lata 2007- 2013 z pó źniejszymi zmianami. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” obj ętego PROW na lata 2007-2013 z pó źniejszymi zmianami. Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 czerwca 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Wdra żanie projektów współpracy” obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007—2013.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” 1. Charakterystyka Lokalnej Grupy Działania jako jednostki odpowiedzialnej za realizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju.

1.1 Nazwa i status prawny LGD oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze

1.1.1 Nazwa Lokalnej Grupy Działania

Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Kwiat Lnu”

1.1.2 Status Prawny Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie które powstało w oparciu o art. 15 ustawy z 7 marca 2007r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427 oraz z 2008r. Nr 98, poz. 634).

1.1.3 Data wpisu do Krajowego rejestru S ądowego 26.08.2008 r .

1.1.4 Numer w Krajowym Rejestrze S ądowym 0000312366

1.2 Opis procesu budowania partnerstwa. Historia partnerstwa Do tej pory na terenie powiatu kamiennogórskiego działała Lokalna Grupa Działania Fundacja na Rzecz Rozwoju Ziemi Kamiennogórskiej „Kwiat Lnu”, która została ustanowiona aktem notarialnym z dnia 23.01.2006r jako Fundacja Na Rzecz Rozwoju Ziemi Kamiennogórskiej „Kwiat Lnu”. Fundacja została zało żona przez 27 zało życieli w tym 18 osób fizycznych, 9 podmiotów prawnych (6 stowarzysze ń i fundacji i 3 przedsi ębiorstwa) działaj ących na terenie Ziemi Kamiennogórskiej. W ten sposób ju ż przy powoływaniu Fundacji został zachowany odpowiedni parytet sektora pozarz ądowego i biznesu. Działalno ść Fundacji opierała si ę w głównej mierze na działaniach zwi ązanych z wdra żaniem i realizowaniem projektu „Lepsze jutro dla kamiennogórskich wsi, czyli jak wdro żyć produkt lokalny i poprawi ć jako ść życia mieszka ńców” realizowanego Pilota żowego Programu LEADER+ Schemat II w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja modernizacja sektora żywno ściowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”. Powstanie Fundacji było konsekwencj ą zło żenia wniosku do I Schematu Programu Leader +, a jednocze śnie warunkiem na otrzymanie środków finansowych na wdra żanie projektu w ramach wspomnianego programu. Do czasu zarejestrowania Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Kwiat Lnu w Krajowym Rejestrze S ądowym, oficjaln ą LGD na terenie gmin pozostaje Fundacja. Zgromadzenie Fundatorów utworzyło 27 osób prawnych i fizycznych reprezentuj ących sektor społeczny i gospodarczy. Najwa żniejsze zadania tego organu to powoływanie Członków Rady, wprowadzanie zmian w statucie, uchwalanie regulaminu Rady, opiniowanie spraw Rady i Zarz ądu. Fundatorzy zało życiele tworz ą organ zamkni ęty Fundacji. Rada Fundacji to organ otwarty nie ograniczony limitem członków. W skład Rady mog ą by ć przyjmowane osoby fizyczne i prawne, które zło żą deklaracj ę pracy w Radzie. W radzie zostanie zapewniony odpowiedni podział sektorów, powinno by ć co najmniej 50% partnerów z sektora społecznego i gospodarczego oraz nie mniej ni ż 40% kobiet i nie mniej ni ż 40% 12

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” męż czyzn. Inicjowanie pozyskania nowych partnerów społecznych organizuje Zarz ąd. Rada tworzy grupy robocze pomocne w realizacji ZSROW. Rada równie ż powołuje i ocenia Zarz ąd, wytycza kierunki działa ń Fundacji, okre śla zasady wsparcia finansowego w tym zasady regrantingu.

Obecny skład Rady: 1. ECEAT- Poland Europejskie Centrum dla Rolnictwa Ekologicznego, 2. Uczniowski Klub Sportowy „Debiut” , 3. Fundacja Rozwoju Miasta i Gminy Lubawka „Brama Lubawska” 4. Karkonoskie Stowarzyszenie Hodowców Bydła 5. Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Chełmska Śląskiego „Tkacze Śląscy”, 6. Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Marciszów „Kolorowe Jeziorka” 7. Bo żena Ko ńczak 8. Grzegorz Szmajdzi ński 9. Stowarzyszenie Społeczno Kulturalne „Granica” 10. Alina Siulborska, 11. Adam Chronowski, 12. Janusz Banasiewicz 13. Anna Benkrnam-Kuncewicz 14. Joanna Cebula 15. Tomasz Kulon 16. Bogusław Czyczkan 17. Tadeusz Prociak 18. Zygmunt Kiecka 19. Agata Szwed 20. Zuzanna Boche ńska 21. Danuta Rogi ńska 22. Ewa D ębska 23. Barbara Jochymek 24. Gmina Kamienna Góra 25. Miasto i Gmina Lubawka 26. Gmina Marciszów 27. Powiat Kamienna Góra. 28. Stanisław Szmajdzi ński 29. Dorota Kózka – Burchardt 30.Krzysztof Kiewicz 31. Małgorzata Bednarek 32. Zbigniew Bednarek 33. Anna Szwalec 34. Waldemar Szwalec 35. Dominik Dorabiała

Zarz ąd Fundacji tak że ma zachowany odpowiedni parytet płci i sektorów. Zarz ąd został powołany na podstawie rekomendacji Rady na 3 letni ą kadencj ę. Zarz ąd reprezentuje Fundacj ę na zewn ątrz. Zarz ądza maj ątkiem, uchwala programy i plany, realizuj ąc zadania osi Leader w tym: - przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków o wsparcie, - tworzenie listy rankingowej projektów, - podpisywanie umów z projektodawc ą po uzyskaniu pozytywnej opinii Regionalnego Komitetu ds. Leader, - przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków o płatno ść , 13

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” - autoryzacja płatno ści, - kontrola realizacji projektów, - monitorowanie i sprawozdawczo ść z realizacji wdro żonych działa ń, - raportowanie o nieprawidłowo ściach, - informowanie i promocja.

Zarz ąd działa w składzie 7 osób w tym 4 kobiety i 3 m ęż czyzn: - Grzegorz Szmajdzi ński – Starostwo Powiatowe w Kamiennej Górze, - Teresa Sobala – Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Chełmska Śląskiego „Tkacze Śląscy” - Bo żena Pełdiak – (prezes) Stowarzyszenie Społeczno- Kulturalne „Granica”, - Liliana Tokarska – Urz ąd Gminy Marciszów, - Arkadiusz Wierci ński – Urz ąd Miasta i Gminy w Lubawce, - Ewa D ębska – Górska Turystyka Konna i Hipoterapia „Koniewo”, D ębrznik, - Patryk Straus – Urz ąd Gminy Kamienna Góra.

Komisja Rewizyjna pełni funkcje kontrolne wobec Zarz ądu, 3 osobowy skład reprezentuje sektor publiczny, społeczny i gospodarczy. Osoby pracuj ące w Fundacji, to animatorzy partnerstw lokalnych, posiadaj ący do świadczenie w pisaniu jak i realizowaniu ró żnorodnych projektów i działa ń. Prezesem jest osoba prowadz ąca dodatkowo Stowarzyszenie Społeczno- Kulturalne „Granica” i ma ona bogate do świadczenie w działaniach i pracy z lud źmi oraz realizacj ę projektów min z programu : Sokrates (projekt dla kobiet wiejskich mi ędzynarodowy POLSKA- WALIA-SŁOWACJA), Polska Fundacja Dzieci i Młodzie ży, Polsko- Ameryka ńska Fundacja Wolno ści, Akademia Rozwoju Filantropi w Polsce, Fundacja Wspomagania Wsi i inne. Zało życielami Fundacji było 27 podmiotów stanowi ących wcze śniej nieformaln ą struktur ę Grupy Partnerskiej. Grupa Partnerska „Partnerstwo dla Ziemi Kamiennogórskiej”(w skrócie GP PdZK) została zainicjowana w 2001 jako nieformalna koalicja działaj ąca pod patronatem Fundacji „Partnerstwo dla Środowiska” z Krakowa. W czerwcu 2004 GP „PdZK” uzyskała dofinansowanie z ww. fundacji na organizacj ę i prowadzenie sekretariatu, za którego działanie był odpowiedzialny Zwi ązek Pracodawców Powiatu Kamiennogórskiego. Grupa Partnerska „Partnerstwo dla Ziemi Kamiennogórskiej” skupiała 20 partnerów, reprezentuj ących sektory: organizacji pozarz ądowych, biznesu oraz jednostek samorz ądu terytorialnego z obszaru gmin: Kamienna Góra (gm. wiejska), Kamienna Góra (gm. miejska), gmina Lubawka (gm. wiejsko- miejska), Marciszów (gm. wiejska). Struktura Partnerstwa w 2005 przedstawiała si ę nast ępuj ąco: - organizacje pozarz ądowe – 53% - biznes – 26% - jednostki samorz ądu terytorialnego – 21%. Organizacje pozarz ądowe: - Fundacja Rozwoju Miasta i Gminy Lubawka ”Brama Lubawska” - Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju regionalnego „Perła Baroku” - Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Chełmska Śl „Tkacze Śląscy” - Fundacja Dom Trzech Kultur „Parada” - Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Marciszów „Kolorowe Jeziorka” - Sudeckie Towarzystwo Turystyki Wiejskiej – koło Kamienna Góra - Kamiennogórskie Towarzystwo Regionalne - Fundacja Partnerstwo dla Środowiska - Kamiennogórskie Forum Bibliotekarzy - Europejskie Centrum Ekologicznego Rolnictwa i Turystyki „ECEAT POLAND” • Stowarzyszenie Społeczno - Kulturowe „GRANICA” Samorz ądy (i organizacje w strukturach samorz ądów): 14

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” - Powiat kamiennogórski - Muzeum Tkactwa Dolno śląskiego - Gmina Miejsko-Wiejska Lubawka - Gmina Wiejska Kamienna Góra - Gmina Wiejska Marciszów • Biznes: - BO-WA-DE Przedsi ębiorstwo Wielobran żowe - Zwi ązek Pracodawców Powiatu Kamiennogórskiego - Restauracja „Rustykalna” - Agencja Fotograficzna „PRO-FOT” - Firma Przewozowa „Zwiedzaczek” „Partnerstwo dla Ziemi Kamiennogórskiej” było inicjatorem przygotowania wniosku do pilota żowego programu Leader+. W imieniu grupy wniosek złożyła gmina wiejska Kamienna Góra. Partnerstwo posiada dobrze zorganizowany zespół aktywnych osób, które stanowi ą obecnie trzon Lokalnej Grupy Działania powołanej w formie fundacji. S ą to osoby z kilkuletnim do świadczeniem współpracy trójsektorowej i prowadzenia projektów społecznych. Współpracuj ą oni ze sob ą ju ż od kilku lat i uzupełniaj ą si ę w ró żnych działaniach i realizacji ró żnorodnych zada ń.

1.3 Charakterystyka członków LGD albo jej partnerów i sposób rozszerzania lub zmiany składu LGD

Tabela 1 Członkowie Stowarzyszenia Jednostki Samorz ądu Osoby Fizyczne Organizacje pozarz ądowe terytorialnego /sektor prywatny i/ lub /sektor społeczny/ /sektor publiczny/ gospodarczy./ - Gmina Lubawka - Ludowy Klub Sportowy „Gambit” -Bo żena Ko ńczak - Gmina Kamienna Góra z siedzib ą w Chełmsku Śląskim -Agata Szwed - Gmina Marciszów - Stowarzyszenie na Rzecz -Zygmunt Jan Kiecka - Powiat Kamiennogórski Rozwoju Chełmska Śląskiego -Andrzeja Mizera - Gmina Stare Bogaczowice „Tkacze Śląscy” -Bogusław Czyczkan - Gmina Mieroszów - Stowarzyszenie na Rzecz -Bogdan Urbaniak - Gmina Czarny Bór Rozwoju wsi Ogorzelec -Lesław Dudzic - Biblioteka publiczna Gminy - Ochotnicza Stra ż Po żarna w -Barbara Jochymek Kamienna Góra z siedzib ą w Janiszowie -Dominik Dorabiała Pisarzowicach - Gminne Zrzeszenie Ludowe -Justyna Janicka - O środek Kultury Gminy Zespoły Sportowe z siedzib ą w -Adam Hronowski Kamienna Góra z siedzib ą w Kamiennej Górze -Henryk Mazur Krzeszowie - Ludowy Zespół Sportowy -Anna Wądołowska- - Mieroszowskie Centrum „Auxilia” Janiszów Grabowska Kultury - Stowarzyszenie Społeczno- -Krzysztof Kiewicz Kulturalne „Granica” z siedzib ą w -Kamila Misztal Lubawce -Władysław Kmiecik - Stowarzyszenie na Rzecz -Marcin Maka ś Rozwoju Społeczno ści Wiejskiej -Patryk Straus „Brama Czadrowska” -Jarosław Baranowski - Klub Przyrodników z siedzib ą w -Barbara Justa Świebodzinie i Uniemy ślu -Waldemar Pełdiak - Fundacja na Rzecz Rozwoju -Mirosław Wolak Ziemi Kamiennogórskiej „Kwiat -Małgorzata Bliskowska Lnu” -Katarzyna Doskoczy ńska - Fundacja „Ostoja” -Joanna Cebula - Stowarzyszenie Entuzjastów -Janusz Banasiewicz Klasycznej Muzyki Organowej -Grzegorz Szmajdzi ński Ziemi Kamiennogórskiej „Ukłon -Aleksandra Jochymek dla Cecylii” -Sławomir Ziele ń 15

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

- Gmina Lubawka - Ludowy Klub Sportowy „Gambit” -Bo żena Ko ńczak - Gmina Kamienna Góra z siedzib ą w Chełmsku Śląskim -Agata Szwed - Gmina Marciszów - Stowarzyszenie na Rzecz -Zygmunt Jan Kiecka - Powiat Kamiennogórski Rozwoju Chełmska Śląskiego -Andrzeja Mizera - Gmina Stare Bogaczowice „Tkacze Śląscy” -Bogusław Czyczkan - Gmina Mieroszów - Stowarzyszenie na Rzecz -Bogdan Urbaniak - Gmina Czarny Bór Rozwoju wsi Ogorzelec -Lesław Dudzic - Biblioteka publiczna Gminy - Ochotnicza Stra ż Po żarna w -Barbara Jochymek Kamienna Góra z siedzib ą w Janiszowie -Dominik Dorabiała Pisarzowicach - Gminne Zrzeszenie Ludowe -Justyna Janicka - O środek Kultury Gminy Zespoły Sportowe z siedzib ą w -Adam Hronowski Kamienna Góra z siedzib ą w Kamiennej Górze -Henryk Mazur Krzeszowie - Ludowy Zespół Sportowy -Anna Wądołowska- - Mieroszowskie Centrum „Auxilia” Janiszów Grabowska Kultury - Stowarzyszenie Społeczno- -Krzysztof Kiewicz Kulturalne „Granica” z siedzib ą w -Kamila Misztal Lubawce -Władysław Kmiecik - Stowarzyszenie na Rzecz -Marcin Maka ś Rozwoju Społeczno ści Wiejskiej -Patryk Straus „Brama Czadrowska” -Jarosław Baranowski - Klub Przyrodników z siedzib ą w -Barbara Justa Świebodzinie i Uniemy ślu -Waldemar Pełdiak - Fundacja na Rzecz Rozwoju -Mirosław Wolak Ziemi Kamiennogórskiej „Kwiat -Małgorzata Bliskowska Lnu” -Katarzyna Doskoczy ńska - Fundacja „Ostoja” -Joanna Cebula - Stowarzyszenie Entuzjastów -Janusz Banasiewicz Klasycznej Muzyki Organowej -Grzegorz Szmajdzi ński Ziemi Kamiennogórskiej „Ukłon -Aleksandra Jochymek dla Cecylii” -Sławomir Ziele ń - Fundacja Sztuki Współczesnej In -Sławomira Klijanowicz- Situ Marciniec - Fundacja Edukacji Europejskiej -Zbigniew Bednarek -Małgorzata Bednarek -Iwona Radziejewska -Danuta Olszewska -Ewa D ębska -Mirosław Drapała -Irena Wyci ślik -Adam Żuraw -Sylwester Wa ńczyk -Jan Ochma ński -Sławomir Antoniewski -Tadeusz Prociak -Olga Latuszek -Tomasz F ąka -Maria Sopata-Kołodziej - Sylwestra Wawrzyniak - Anna Fedoruk -Radosława Stromel- Świte ńka - Barbara Chaczko -Sławomir Skoneczny

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Tabela 2 Charakterystyka członków Sektor (publiczny, Rodzaj prowadzonej Funkcja w strukturze lp. Nazwa Członka społeczny, działalno ści LGD gospodarczy) Przedstawiciel Gmina Lubawka – Członek zwyczajny 1 Publiczny jednostki samorz ądu Tomasz Kulon stowarzyszenia terytorialnego

Klub Sportowy Przedstawiciel Członek zwyczajny 2 „Gambit” – Kazimierz Społeczny stowarzyszenia stowarzyszenia Cie ślak Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Przedstawiciel 3 Chełmska Śląskiego Społeczny Członek zarz ądu stowarzyszenia „Tkacze Śląscy” – Teresa Sobala Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju wsi Przedstawiciel Członek zwyczajny 4 Społeczny Ogorzelec – Tomasz stowarzyszenia stowarzyszenia Ambroziak Ochotnicza Stra ż Przedstawiciel Członek zwyczajny 5 Po żarna w Janiszowie – Społeczny stowarzyszenia stowarzyszenia Andrzej Zbyszowski Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Przedstawiciel Członek zwyczajny 6 Społeczny Sportowe – Marek stowarzyszenia stowarzyszenia Rzeszutek Biblioteka Publiczna Przedstawiciel Członek zwyczajny 7 Gminy Kamienna Góra Publiczny samorz ądowej stowarzyszenia – Wioletta Świrad instytucji kultury

Ośrodek Kultury Gminy Przedstawiciel Członek zwyczajny 8 Kamienna Góra – Publiczny samorz ądowej stowarzyszenia Agnieszka Le śniak instytucji kultury

Gmina Stare Przedstawiciel Członek zwyczajny 9 Bogaczowice – Leszek Publiczny jednostki samorz ądu stowarzyszenia Świ ętalski terytorialnego

LZS „Auxilia” Janiszów Przedstawiciel Członek zwyczajny 10 Społeczny – El żbieta G ądek stowarzyszenia stowarzyszenia

Przedstawiciel Gmina Mieroszów – 11 Publiczny jednostki samorz ądu Członek rady Andrzej Laszkiewicz terytorialnego

Przedstawiciel Gmina Marciszów 12 Publiczny jednostki samorz ądu Członek rady - Stefan Zawierucha terytorialnego Stowarzyszenie Entuzjastów Klasycznej Muzyki Organowej Przedstawiciel Członek zwyczajny 13 Społeczny Ziemi Kamiennogórskiej stowarzyszenia stowarzyszenia „Ukłon dla Cecylii” – Krzysztof Majerski

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Przedstawiciel Gmina Kamienna Góra – Członek zwyczajny 14 Publiczny jednostki samorz ądu Stanisław Szmajdzi ński stowarzyszenia terytorialnego

Przedstawiciel Gmina Czarny Bór – 15 Publiczny jednostki samorz ądu Członek rady Józef Piksa terytorialnego Fundacja na Rzecz Rozwoju Ziemi 16 Kamiennogórskiej Społeczny Przedstawiciel fundacji Członek zarz ądu „Kwiat Lnu” – Bo żena Pełdiak Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Przedstawiciel Członek zwyczajny 17 Społeczny „Granica” – Arkadiusz stowarzyszenia stowarzyszenia Wierci ński Starostwo Powiatowe w Przedstawiciel Członek zwyczajny 18 Kamiennej Górze – Publiczny jednostki samorz ądu stowarzyszenia Leszek Ja śnikowski terytorialnego Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Przedstawiciel Komisja Rewizyjna- 19 Społeczno ści Wiejskiej Społeczny stowarzyszenia Przewodnicz ący „Brama Czadrowska” – Stanisław Dłu żak

Klub Przyrodników – Przedstawiciel Członek zwyczajny 20 Społeczny Piotr Wasiak stowarzyszenia stowarzyszenia

Fundacja „Ostoja” – Członek zwyczajny 21 Społeczny Przedstawiciel fundacji Alina Siulborska stowarzyszenia

Maria Sopata - Członek zwyczajny 22 Prywatny Osoba fizyczna Kołodziej stowarzyszenia Osoba fizyczna 23 Tomasz F ąka Prywatny Członek zarz ądu

Osoba fizyczna Członek zwyczajny 24 Joanna Cebula Prywatny stowarzyszenia Osoba fizyczna 25 Janusz Banasiewicz Prywatny Członek zarz ądu

Osoba fizyczna Prywatny prowadz ąca 26 Grzegorz Szmajdzi ński Członek rady +Gospodarczy działalno ść gospodarcz ą Członek zwyczajny 27 Aleksandra Jochymek Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 28 Sławomir Ziele ń Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia 29 Sławomira Klijanowicz Członek zwyczajny Prywatny Osoba fizyczna – Marciniec stowarzyszenia Członek zwyczajny 30 Zbigniew Bednarek Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 31 Małgorzata Bednarek Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Członek zwyczajny 32 Iwona Radziejewska Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 33 Danuta Olszewska Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Osoba fizyczna Prywatny prowadz ąca 34 Ewa D ębska Członek zarz ądu +Gospodarczy działalno ść gospodarcz ą Członek zwyczajny 35 Mirosław Drapała Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia

36 Sylwester Wa ńczyk Prywatny Osoba fizyczna Członek zarz ądu

Członek zwyczajny 37 Jan Ochma ński Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 38 Sławomir Antoniewski Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Osoba fizyczna Prywatny prowadz ąca Członek zwyczajny 39 Tadeusz Piotr Prociak +Gospodarczy działalno ść stowarzyszenia gospodarcz ą Członek zwyczajny 40 Olga Latuszek Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia

Prywatny + Członek zwyczajny 41 Marcin Maka ś Osoba fizyczna gospodarczy stowarzyszenia

Osoba fizyczna 42 Patryk Straus Prywatny Członek zarz ądu

Osoba fizyczna 43 Jarosław Baranowski Prywatny Członek zarz ądu

Członek zwyczajny 44 Barbara Justa Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 45 Waldemar Pełdiak Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Osoba fizyczna 46 Mirosław Wolak Prywatny Członek rady

Członek zwyczajny 47 Małgorzata Bliskowska Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Katarzyna Członek zwyczajny 48 Prywatny Osoba fizyczna Doskoczy ńska stowarzyszenia Anna W ądołowska – Członek zwyczajny 49 Prywatny Osoba fizyczna Grabowska stowarzyszenia

50 Krzysztof Kiewicz Prywatny Osoba fizyczna Komisja Rewizyjna

Członek zwyczajny 51 Kamila Misztal Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 52 Władysław Kmiecik Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia

Członek zwyczajny 53 Dominik Dorabiała Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Członek zwyczajny 54 Justyna Janicka Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 55 Adam Chronowski Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 56 Henryk Mazur Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek rady 57 Bo żena Ko ńczak Prywatny Osoba fizyczna

58 Agata Szwed Prywatny Osoba fizyczna Członek rady

Członek zwyczajny 59 Zygmunt Jan Kiecka Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 60 Andrzeja Mizera Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 61 Bogusław Czyczkan Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 62 Bogdan Urbaniak Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia

63 Lesław Dudzic Prywatny Osoba fizyczna Komisja Rewizyjna

Osoba fizyczna Prywatny prowadz ąca 64 Barbara Jochymek Członek rady +Gospodarczy działalno ść gospodarcz ą Członek zwyczajny 65 Irena Wyci ślik Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Członek zwyczajny 66 Anna Fedoruk Prywatny Osoba fizyczna stowarzyszenia Sylwestra Beata 67 Prywatny Osoba fizyczna Członek Zarz ądu Wawrzyniak Radosława Stromel – Członek rady 68 Prywatny Osoba fizyczna Świte ńka Mieroszowski Centrum Przedstawiciel Członek zwyczajny 69 Kultury – Bogdan publiczny samorz ądowej stowarzyszenia Rosicki instytucji kultury Fundacja Sztuki Członek zwyczajny 70 społeczny Przedstawiciel fundacji Współczesnej In Situ Stowarzyszenia Członek zwyczajny 71 Barbara Chaczko prywatny Osoba fizyczna Stowarzyszenia Fundacja Edukacji Przedstawiciel Członek zwyczajny 72 Społeczny Europejskiej Fundacji Stowarzyszenia Członek zwyczajny 73 Sławomir Skoneczny prywatny Osoba fizyczna Stowarzyszenia

Na spotkanie zało życielskie, które odbyło si ę 6 maja 2008 r., przybyło 65 przedstawicieli sektora publicznego, społecznego i prywatnego i/ lub gospodarczego (lista jak wy żej). Zgodzie z przyj ętym statutem Stowarzyszenia §12, mówi ącym o sposobie przyst ępowania. Kandydat do Stowarzyszenia składa pisemn ą deklaracj ę Zarz ądowi zawieraj ącą o świadczenie o przyst ąpieniu, zobowi ązanie do opłacania składek, o świadczenie o zamiarze działania na rzecz rozwoju obszaru obj ętego Lokaln ą Strategi ą Rozwoju, a ponadto:

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” a) osoby fizyczne: imi ę (imiona) i nazwisko, dat ę i miejsce urodzenia, adres, numer PESEL, doł ączaj ąc pisemn ą rekomendacj ę o której mowa w § 9 ust. 2 pkt. a) ostatni akapit. b) osoby prawne: nazw ę (firm ę), siedzib ę, adres, numer Regon, doł ączaj ąc tak że odpis z wła ściwego rejestru, je żeli podlegaj ą wpisowi do rejestru, uchwał ę i deklaracj ę o których mowa w § 9 ust. 2 pkt. b) czwarty i ostatni akapit oraz wskazuj ąc osob ę reprezentuj ącą j ą w Lokalnej Grupie Działania. O przyj ęciu w poczet członków Stowarzyszenia decyduje Walne Zebranie Członków na wniosek Zarz ądu w formie uchwały. O swojej decyzji Zarz ąd niezwłocznie powiadamia pisemnie zainteresowanego. Od decyzji odmownej zainteresowanemu przysługuje prawo odwołania do najbli ższego Walnego Zebrania Członków, którego uchwała jest ostateczna. Odwołanie nale ży wnie ść w terminie 1 miesi ąca od otrzymania pisemnej informacji o decyzji Walnego Zebrania, za po średnictwem Zarz ądu. Szczegółowe procedury wst ępowania w poczet członków Stowarzyszenia, a w szczególno ści sposób rozpowszechnienia informacji na temat takiej mo żliwo ści, cz ęstotliwo ść i terminów regulowa ć b ędzie uchwała Walnego Zebrania Członków, która zostanie podana do publicznej wiadomo ści. Na kolejne spotkanie 06 czerwca 2008 r., przybyły dodatkowe 4 osoby, które na mocy przyj ętej uchwały przez Zarz ąd zastały pozytywnie zaopiniowane i na Walnym Zebraniu Członków przyj ęte uchwał ą w poczet członków Stowarzyszenia. Osoby te, w dalszej cz ęś ci spotkania uczestniczyli jak pełnoprawni członkowie organizacji z prawem do głosowania. Na spotkaniu w dniu 09 stycznia 2009 r., w poczet członów zostało przyj ętych kolejnych czterech kandydatów. Aktualnie Stowarzyszenie liczy 73 członków.

1.4 Struktura Rady lub innego organu LGD, do którego wył ącznej wła ściwości nale ży wybór operacji zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporz ądzenia nr 1698/2005, zwanych dalej „organem decyzyjnym” Zgodnie z przyj ętym statutem liczba członków Rady Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działania Kwiat Lnu jest zmienna i ustalana ka żdorazowo po uzupełnieniu jej składu przez Walne Zebranie Członków, ale nie mniejsza ni ż 8 osób. Rada składa si ę z co najmniej 50% przedstawicieli podmiotów o których mowa w art. 6 ust. 1 lit b i c rozporz ądzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 wrze śnia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, czyli partnerów gospodarczych i społecznych oraz innych odpowiednich podmiotów reprezentuj ących społecze ństwo obywatelskie, organizacje pozarz ądowe, w tym organizacje zajmuj ące si ę zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego, oraz podmiotów odpowiedzialnych za promowanie równo ści m ęż czyzn i kobiet, działaj ących na obszarze, którego dotyczy lokalna strategia rozwoju (parytet równowagi sektorów), przy czym w składzie Rady nie mo że by ć mniej ni ż 40% kobiet i mniej ni ż 40% m ęż czyzn (parytet równowagi płci). W skład Rady musz ą wej ść przedstawiciele wszystkich gmin b ędących Członkami Zwyczajnymi Stowarzyszenia, przy czym takim przedstawicielem może by ć osoba fizyczna zameldowana na terenie danej gminy lub osoba prawna maj ąca siedzib ę na terenie tej gminy. Członkowie s ą odwoływani i powoływani przez Członków Walnego Zebrania. Rada Stowarzyszenia, została zatwierdzona składzie (tabela poni żej).

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Tabela 3 Skład Rady Stowarzyszenia Imi ę i Nazwisko Podmiot którego jest Gmina, któr ą reprezentuje dany LP. Sektor członka Rady przedstawicielem ułamek organu* Pracuje na terenie Gminy Lubawka na Grzegorz Osoba fizyczna prowadz ąca 1. gospodarczy rzecz całego powiatu; zwi ązany z gmin ą Szmajdzi ński działalno ść gospodarcz ą Kamienna Góra Osoba fizyczna prowadz ąca mieszkaniec gminy Lubawka, prowadzi 2. Barbara Jochymek gospodarczy działalno ść gospodarcz ą tam swoj ą działalno ść

3. Józef Piksa Urz ąd Gminy Czarny Bór publiczny Wice wójt gminy Czarny Bór

4. Agata Szwed Osoba fizyczna społeczny mieszkaniec Gminy Kamienna Góra

mieszkaniec gminy Mieroszów, 5. Andrzej Laszkiewicz Urz ąd Gminy Mieroszów publiczny burmistrz tej gminy

6. Bo żena Ko ńczak Osoba fizyczna społeczny mieszkaniec gminy Kamienna Góra

mieszkaniec gminy Marciszów, sołtys 7. Mirosław Wolak Osoba fizyczna społeczny jednej z miejscowo ści tej gminy

mieszkaniec gminy Marciszów, wójt tej 8. Stefan Zawierucha Urz ąd Gminy Marciszów publiczny gminy

Radosława Stramel- mieszkaniec gminy Stare Bogaczowice, 9. Osoba fizyczna społeczny Świte ńka pracuje na jej terenie

Arkadiusz Stowarzyszenie społeczno- Mieszkaniec gminy Lubawka, pracuje 10. społeczny Wierci ński kulturowe „Granica” na jej terenie Skład organu decyzyjnego wyra żony w procentowym udziale w poszczególnych sektorach kształtuje si ę nast ępuj ąco: a) 50% sektor społeczny; b) 30% sektor publiczny; c) 20 % sektor gospodarczy. Przy wyborach zostały zachowane wszystkie parytety, które wskazane zostały zarówno w statucie Stowarzyszenia Kwiat Lnu., jak równie ż w regulaminie wyborów do rady, zatwierdzonym przed rozpocz ęciem głosowania.

1.5 Zasady i procedury funkcjonowania LGD oraz organu decyzyjnego. a) Nabór pracowników biura stowarzyszenia dokonywany jest zgodnie ze statutem, przez Zarz ąd Stowarzyszenia. Nabór nowych pracowników odbywa ć si ę b ędzie w drodze otwartego konkursu ogłaszanego na stronie internetowej LGD. Ogłoszenie zawiera ć b ędzie opis stanowiska, wymagania konieczne i po żą dane, dokumenty jakie nale ży zło żyć oraz termin składania ofert. Rekrutacj ę ogłasza i przeprowadza Zarz ąd LGD. Szczegółowo nabór kandydatów do pracy okre śla regulamin naboru, który stanowi zał ącznik nr 1 do niniejszego dokumentu. b) Sytuacj ę wyst ąpienia trudno ści przy naborze pracowników spełniaj ących wymagania konieczne, równie ż opisuje wspomniany regulamin naboru pracowników. c) Aktualnie na stanowiskach pracy s ą ju ż pracownicy, których nabór odbył si ę jeszcze przed zarejestrowaniem stowarzyszenia. Pracownikami s ą osoby wcze śniej pracuj ące w Fundacji przy realizacji II Schematu Programu Leader+. Wymagane kwalifikacje, do świadczenie zawodowe, uprawnienia oraz zakres odpowiedzialno ści i obowi ązków dla pracowników nowych / przyszłych pracowników Stowarzyszenia LGD Kwiat Lnu okre śla zał ącznik nr 2 do niniejszego dokumentu. Zarz ąd Stowarzyszenia ma zatwierdzony regulamin pracy (zał ącznik nr 3) Zarz ądu Stowarzyszenia, w którym jest mowa, o zatrudnianiu pracowników, a w razie 22

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” wyst ępowania jakich ś przeszkód czy problemów, ze spełnieniem przez kandydatów wymaganych kryteriów członkowie Zarz ądu na spotkaniu podejmuj ą dalsze decyzje. d) Powoływanie i odwoływanie Członków Organu Decyzyjnego, jakim jest Rada szczegółowo okre śla zatwierdzony przed wyborami regulamin wyboru do rady, który brzmi nast ępuj ąco: 1. Ustala si ę 10 osobowy skład RADY. 2. Zgłoszenie kandydatów do RADY Stowarzyszenia zgodnie z zapisami Statutu § 18 ust.2,3,4,5. Dodatkowo na rekomendacji wskazany zostanie sektor jaki jest reprezentowany przez kandydata –publiczny lub społeczno-gospodarczy. 3. Sprawdzenie kandydatur do RADY Stowarzyszenia przeprowadzone zostanie zgodnie z § 18 ust 6 Statutu. 4. Za przeprowadzenie wyborów odpowiedzialna b ędzie 3 osobowa komisja skrutacyjna, powołana w jawnym głosowaniu. 5. Przez przeprowadzenie wyborów rozumie si ę: a) Zgłoszenie kandydatur do komisji skrutacyjnej, b) Prezentacja poszczególnych kandydatów przez rekomenduj ącego c) Sporz ądzenie kart do głosowania, zawieraj ących, co najmniej: imi ę i nazwisko oraz sektor, jaki reprezentuje dany kandydat. Kolejno ść kandydatów na li ście b ędzie zapisana alfabetycznie. d) Rozdanie kart do głosowania osobom znajduj ącym si ę na Sali uprawnionym do głosowania. e) Stwierdzenie na podstawie rozdanych kart wymaganego kworum do przeprowadzenia wyborów ( zgodnego z § 19 Statutu) . f) Zebrania kart do głosowania do urny. g) Zliczenie głosów, sporz ądzenie i odczytanie protokołu. Protokół sporz ądzony będzie z uwzgl ędnieniem sposobu korygowania wyników wyborów (procedura opisana ni żej) w celu spełnienia parytetów § 25 ust 2 Statutu.

Zasady głosowania: a) Za jeden głos uznaje si ę zaznaczenie na li ści wyborczej MAKSYMALNIE 10 osób, poprzez postawienie krzy żyka przy nazwiskach wybranych kandydatów, czyli proponowanego przez wyborc ę składu RADY b) Za głos wa żny uznaje si ę postawienie nie wi ęcej niż 10 krzy żyków przy nazwiskach kandydatów ( 1 krzy żyk przy 1 nazwisku) , postawienie wi ększej liczby krzy żyków przy nazwiskach kandydatów zostanie uznany jako głos niewa żny. c) W przypadku konieczno ści uzupełnienia składu władz za jeden głos uznaje si ę zaznaczenie na li ście wyborczej MAKSYMALNIE tylu osób, poprzez postawienie krzy żyka, o ile uzupełniane s ą władze. d) W przypadku konieczno ści uzupełnienia składu władz za głos wa żny uznaje si ę postawienie przy nazwiskach kandydatów liczby krzy żyków nie wi ększej jak liczba osób, o któr ą uzupełniane s ą władze e) Komisja skrutacyjna po przeliczeniu głosów sporz ądzi list ę zawieraj ącą nazwiska kandydatów podane w kolejno ści zgodnej z liczb ą oddanych na nie głosów i z podaniem liczby głosów. f) Komisja skrutacyjna ustali skład RADY uwzgl ędniaj ąc parytety okre ślone w § 25 ust.2 w sposób nast ępuj ący: ° Komisja sprawdzi, czy 10 kandydatów, którzy zebrali najwi ększ ą liczb ę głosów w głosowaniu wypełnia parytety zapisane w § 25 ust 2, to znaczy czy reprezentanci sektora publicznego nie przewa żaj ą, czy żadna z płci nie przekracza 60% i czy ka żda z gmin ma swojego reprezentanta. 23

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” ° Je żeli komisja skrutacyjna stwierdzi skład osobowy przyszłej rady nie wypełniaj ący okre ślonych parytetów, dokona zmian na li ście skre ślaj ąc kandydata, który otrzymał najmniejsza liczb ę głosów, a dopisze tak ą kandydatur ę, która spowoduje wypełnienie tych parytetów i ma najwi ększ ą liczb ę głosów. ° Skre ślanie i uzupełnianie kandydatur do rady odbywa ć si ę b ędzie z uwzgl ędnieniem wszystkich parytetów jednocze śnie. Na przykład: je żeli w śród 10 nazwisk, które otrzymały najwi ększ ą liczb ę głosów stwierdzi si ę 7 m ęż czyzn, 6 reprezentantów sektora publicznego i 6 osób zameldowanych w Lubawce, to komisja znajdzie i wykre śli (o ile to mo żliwe) kandydatur ę, która otrzymała najmniej głosów i b ędzie to kandydatura m ęż czyzny z sektora publicznego, mieszka ńca Lubawki. Je żeli w/w 3 warunki nie nast ąpi ą ł ącznie, komisja wykre śla ć b ędzie kolejno kandydatury zaburzaj ąc wypełnienie okre ślonych parytetów w nast ępuj ącej kolejno ści: parytet sektorowy, parytet równo ści płci, reprezentacja. ° Uznaje si ę, że sektor publiczny powinien by ć reprezentowany minimalnie przez jednego przedstawiciela, a maksymalnie przez pi ęciu. ° Sposób dopisania kolejnych kandydatur do składu rady odb ędzie si ę analogicznie, to znaczy , że dopisane zostan ą kandydatury z najwi ększ ą liczb ą głosów (spoza listy sporz ądzonej w poprzednich krokach 10 osobowej listy), które wypełniaj ą okre ślone parytety, najlepiej w sposób ł ączny. Na przykład : je żeli po weryfikacji listy oka że si ę ,że komisja wykre śliła kobiet ę z sektora publicznego, uznaj ąc że taka kandydatura (z najmniejsza ilo ści ą głosów) zachwiała okre ślone parytety, to lista uzupełniona zostanie o m ęż czyzn ę z sektora społeczno-gospodarczego. Dodatkowo okaza ć si ę mo że, że komisja szuka kandydatury okre ślonej , co do miejsca zameldowania.

° Uwaga: Uzupełnienie o nowa kandydatur ę, która powoduje wypełnienie danego parytetu nie mo że powodowa ć naruszenia drugiego parytetu . Na przykład: je żeli uzupełnienie o kandydatur ę kobiec ą, któr ą otrzymała najwi ększ ą liczb ę głosów (spoza listy sporz ądzonej w poprzednich krokach 10 osobowej listy) spowodowałaby brak reprezentacji którejkolwiek z 6 gmin b ędących członkami stowarzyszenia, to takiego uzupełnienia nie mo żna dokona ć, a nale ży szukać (zwracaj ąc uwag ę na otrzymane głosy) innej kandydatury kobiecej, która zapewni reprezentacje gmin. Uzupełnianie listy (po uprzednim wykre ślaniu ) odbywa ć si ę b ędzie w kolejno ści: parytet sektorowy, parytet równo ści płci, reprezentacja.

° Uwaga: Je żeli oka że si ę, że w wyborach nie uczestniczyły osoby, których kandydatury mogłyby spełni ć okre ślone parytety po uprzednim skorygowaniu listy, komisja skrutacyjna zawnioskuje do przewodnicz ącego zebrania o przeprowadzeniu wyborów uzupełniaj ących w danym sektorze i/lub w danej płci i/lub dla danej gminy. Na przykład : je żeli po skorygowaniu listy oka że si ę , że nale ży ja uzupełni ć o kobiet ę z sektora społeczno – gospodarczego z Gminy Marciszów, to wybory uzupełniaj ące przeprowadzone b ędą tylko dla takich kandydatur. e) Odwoływanie lub powoływanie członków organu decyzyjnego nale żą do kompetencji Walnego Zebrania Członków, o czym mówi §21 ust2 statutu Stowarzyszenia. Kadencja trwa trzy lata, a wcze śniejsze wyga śni ęcie mandatu mo że by ć spowodowane ustaniem członkostwa w Stowarzyszeniu, zło żenia pisemnej rezygnacji, śmierci lub odwołania przez Walne Zebranie Członków (§17). f) Szczegóły dot. procedury wył ączania członka organu decyzyjnego od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w razie zaistnienia okoliczno ści, które mog ą wywoła ć wątpliwo ści co do jego bezstronno ści, w szczególno ści w przypadku ubiegania si ę przez tego członka o wybór jego działania w ramach działania 4.1 wdra żanie LSR stanowi ąca element regulaminu pracy rady, który stanowi zał ącznik nr 4 do niniejszego dokumentu. 24

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” W razie zaistnienia okoliczno ści podwa żaj ących bezstronno ść członka Rady w procesie oceny wprowadza si ę niniejsz ą procedur ę, która ma tak że za zadanie zapobieganie sytuacjom, w których członkowie Rady ocenialiby operacje zło żone przez wnioskodawców, z którymi s ą w pewnych formalnych lub nieformalnych zale żno ściach, uzasadniaj ących w ątpliwo ść co do bezstronno ści w procesie oceny i wyboru. Ponadto Członkowie Rady ka żdorazowo przed posiedzeniem Rady po świ ęconemu ocenie operacji będą proszeni o wypełnienie Deklaracji bezstronno ści i poufno ści według wzoru zawartego w zał ącznikach nr 1 i 2 do Regulaminu Rady. W deklaracji bezstronno ści i poufno ści zawarte jest równie ż o świadczenie członka Rady o zobowi ązaniu do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji i tre ści dokumentów dost ępnych przy dokonywaniu oceny i wyboru. Zapis o wył ączaniu członka Rady od głosowania znajduje si ę w § 19 Regulaminu Rady.

1.6 Kwalifikacje i do świadczenie osób wchodz ących w skład organu decyzyjnego czyli Rady (zał ącznik 5).

1.7 Do świadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji operacji (zał ącznik 6).

2. Opis obszaru obj ętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewn ętrznej spójno ści

2.1 Wykaz gmin wchodz ących w skład LGD albo b ędących jej partnerami Lokalna Strategia Rozwoju jest tworzona dla sze ściu gmin: gmina wiejska Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów, Mieroszów, Stare Bogaczowice i Czarny Bór poło żonych na terenie powiatów kamiennogórskiego i wałbrzyskiego. W skład powiatu kamiennogórskiego wchodzi również gmina miejska Kamienna Góra, której niniejsza diagnoza i strategia nie obejmuje.

Tabela 4 Wykaz jednostek administracyjnych obj ętych programem Leader+ Identyfikator Typ Obszar Ilo ść Ilo ść Gmina jednostki podziału Zasi ęg administracyjny gminy [ km 2] miejscowo ści mieszka ńców terytorialnego Borówno, Czarny Bór, Grz ędy, Gmina Czarny (0221042) – wiejska 66 6 4.860 Grz ędy Górne, Jaczków, Witków Bór ONW górskie Ślaski Czadrów, Czarnów, D ębrznik, Dobromy śl, Gorzeszów, Janiszów, Jawiszów, Kochanów, Gmina Krzeszów, Krzeszówek, (0207022) – Kamienna wiejska 158 21 8.768 Leszczyniec, Lipienica, Nowa ONW górskie Góra Białka, Ogorzelec, Olszyny, Pisarzowice, Przedwojów, Ptaszków, Raszów, R ędziny, Szarocin (0207035) – Bła żejów, Bła żkowa, Bukówka, Gmina ONW miejsko- Chełmsko Śl., Jarkowice, 138 15 11.710 Lubawka o specyficznych wiejska Miszkowice, Niedamirów, utrudnieniach Okrzeszyn, Opawa, Paczy ń, 25

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Paprotki, Szczepanów, Uniemy śl, Stara Białka oraz miasto Lubawka (0207042) – Ciechanowice, Domanów, Gmina ONW Marciszów, Nagórnik, wiejska 82 9 4.739 Marciszów o specyficznych Pastewnik, Pustelnik, S ędzisław, utrudnieniach Świdnik, Wie ściszowice. Goli ńsk, Kowalowa, Ł ączna, (0221065) – miejsko Nowe Siodło, Sokołowsko, Gmina ONW – 76 9 7.396 Ró żana, Rybnica Le śna- Mieroszów górskie wiejska Kamionka, Unisław Śląski oraz miasto Mieroszów (0221072) – Cieszów, Chwaliszów, Gostków, Gmina Stare ONW Jabłów, Lubomin, Nowe wiejska 88 8 4.140 Bogaczowice o specyficznych Bogaczowice, Stare utrudnieniach Bogaczowice, Struga [ źródło: dane z gmin]

2.2 Uwarunkowania przestrzenne, geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe.

2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne i geograficzne

Rysunek 1 Mapa obszaru gmin: Mieroszów, Lubawka, Marciszów, Czarny Bór, Satre

Bogaczowice, Kamienna Góra.

Powierzchnia: 608 km 2

Geografia Pod wzgl ędem geograficznym Lokalna Grupa Działania Kwiat Lnu poło żona jest na pograniczu Sudetów Zachodnich i Środkowych. Na obszarze LGD Kwiat Lnu funkcjonuje 6 gmin: Mieroszów, Lubawka, Marciszów, Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Kamienna Góra. 26

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Wymienione gminy cz ęś ciowo zajmuj ą powiat kamiennogórski i wałbrzyski. Jest to obszar charakteryzuj ący si ę niezwykle ciekawymi i cennymi walorami przyrodniczo-kulturowymi. Znaczne tereny LGD Kwiat Lnu wchodz ą w obr ęb prawnie chronionych obszarów Sudetów Zachodnich i Środkowych, Południowo-Zachodnia cz ęść obszarów le śnych gminy Lubawka stanowi otulin ę Karkonoskiego Parku Narodowego. Natomiast cz ęść obszarów, poło żonych w cz ęś ci zachodniej powiatu kamiennogórskiego, nale ży do Rudawskiego Parku Krajobrazowego. Przez teren LGD Kwiat Lnu przebiegaj ą liczne szlaki turystyczne, piesze, rowerowe. Ponadto znajduj ą si ę te ż szlaki dydaktyczne, ł ącz ące cele rekreacyjne – wypoczynkowe z edukacyjnymi. Obszar ten charakteryzuje si ę zró żnicowana budow ą geologiczn ą. Wyst ępuj ą tu dwie jednostki geotektoniczne: Niecka Śródsudecka i utwory metamorficzne Rudaw Janowickich.

2.2.2 Uwarunkowania przyrodnicze Pod wzgl ędem hydrograficznym gminy prawie w cało ści le żą w dorzeczu rzeki Odry, za ś ich główn ą osi ą hydrograficzn ą jest rzeka Bóbr i Bystrzyca. Obie te rzeki s ą dopływem Odry. Niemal wszystkie rzeki nale żą ce do terenu LGD Kwiat Lnu charakteryzuj ą si ę szybkim spadkiem wód na stosunkowo krótkich odcinkach oraz du żą zmienno ści ą wodostanów. Rzeki i potoki tego obszaru potrafi ą gwałtowanie wezbra ć powoduj ąc cz ęsto problemy powodziowe. Urozmaicenie budowy geologicznej tego regionu stało si ę powodem obfito ści i zró żnicowania surowców mineralnych. Najwa żniejsze z nich to w ęgiel kamienny, baryt w okolicach powiatu wałbrzyskiego. Klimat wyst ępuj ący na terenie LGD Kwiat Lnu ma charakter klimatu górskiego, cechuj ącego si ę pi ętrowym zró żnicowaniem warunków termicznych i opadowych. Panuj ące warunki pogodowe zaznaczaj ą si ę gwałtowno ści ą zmian nawet w ci ągu jednego dnia. Gleby Na obszarze LGD Kwiat Lnu wyst ępuje niewielkie zró żnicowanie gleb. Wyst ępuj ą tu gleby: brunatne, pseudobielicowe (płowe), mady. Pozostałe typy gleb wyst ępuj ących na tym terenie to: czarne ziemie wła ściwe, czarne ziemie zdegradowane i gleby szare, gleby mułowo-torfowe i torfowo-mułowe. W Partnerstwie Kwiat Lnu przewa żaj ą gleby o bardzo niskiej i niskiej zawarto ści fosforu, średniej zawarto ści potasu oraz bardzo wysokiej zawarto ści magnezu. Gleby nale żą ce do Lokalnej Grupy Działania Kwiat Lnu s ą najbardziej zakwaszonymi glebami na terenie woj. dolno śląskiego, a ż 59% ma odczyn pH poni żej 4,5. Takie gleby wymagaj ą w tym celu podniesienia warto ści odczynu, aby utrzyma ć ich żyzno ść i urodzajno ść . Kwiat Lnu charakteryzuje si ę wyst ępowaniem gruntów średniej i słabej jako ści bonitacyjnej. Nie wyst ępuj ą tu grunty klasy I i II. Najwi ęcej jest gruntów IV i V klasy. Charakterystyk ę gruntów w LGD Kwiat Lnu przedstawia tabela nr XX. Lesisto ść i ochrona przyrody Lasy na terenie LGD Kwiat Lnu zajmuj ą powierzchni ę 22 995 ha tj. 17 % obszaru LGD Kwiat Lnu. Wi ększa cz ęść lasów na terenie LGD to lasy ochronne. Znaczna cz ęść lasów z tego terenu nale ży do Nadle śnictwa Kamienna Góra i Nadle śnictwa Wałbrzych. W obr ębie LGD Kwiat Lnu znajduj ą si ę dwa Parki Krajobrazowe, dwa Rezerwaty Przyrody, sze ść obszarów Natura 2000 oraz 38 pomników przyrody. Parki Krajobrazowe: − Rudawski Park Krajobrazowy – zajmuj ący powierzchni ę 15705 ha, chroni ący naturalne geokompleksy Rudaw Janowickich, Gór Sokolich i Ołowianych, wraz z wieloma interesuj ącymi formami skalnymi oraz cennymi pod względem botanicznym obszarami łąkowymi. Cz ęść Rudawskiego Parku Krajobrazowego znajduje si ę na terenie LGD Kwiat Lnu, w gminie Kamienna Góra (3398 ha) oraz Marciszów (2799 ha),

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” − Ksi ąż ański Park Krajobrazowy – o powierzchni 3155,4 ha. Obejmuje on swym zasi ęgiem zró żnicowany przyrodniczo obszar Przedgórza Zachodniosudeckiego, ze zró żnicowan ą flor ą i faun ą. Niewielka cz ęść Ksi ąż ańskiego Parku Krajobrazowego, 501 ha, znajduje si ę na terenie LGD Kwiat Lnu, w gminie Stare Bogaczowice. Rezerwaty przyrody: − „Głazy Krasnoludków” – rezerwat przyrody nieo żywionej o powierzchni 9,04 ha, obejmuj ący cenne formy wietrzenia piaskowca ciosowego, − „Kruczy Kamie ń” – rezerwat przyrody nieo żywionej o powierzchni 12,61 ha chroni ący wzniesienie skalne z ciekaw ą form ą intruzji porfiru w skały osadowe.

Obszar Natury 2000 Sie ć Natura 2000 jest paneuropejskim systemem ekologicznym, maj ącym na celu zapewnienie trwałej egzystencji wybranym, zagro żonym w skali Wspólnoty Europejskiej typom ekosystemów oraz gin ącym gatunkom ro ślin i zwierz ąt. W oparciu o tzw. Dyrektyw ę Ptasi ą (79/409/EWG) tworzy si ę obszary specjalnej ochrony ptaków (OSOP), które powoływane s ą w celu ochrony gatunków ptaków figuruj ących w Zał ączniku I Dyrektywy. Na podstawie Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EWG) powołuje si ę specjalne obszary ochrony siedlisk (SOOS). Typy siedlisk przyrodniczych oraz list ę gatunków zwierz ąt i ro ślin, b ędących przedmiotem ochrony, wymieniaj ą zał ączniki Dyrektywy Siedliskowej.

Na terenie LGD Kwiat Lnu wyznaczono Specjalny Obszar Natury 2000: SOOS Karkonosze (kod obszaru PLH020006), o powierzchni 18204,92 ha, chroni ący zró żnicowany siedliskowo obszar, z cennymi subalpejskimi i górnoreglowymi torfowiskami, borami górnoreglowymi, reliktami tundrowymi w faunie oraz endemicznymi gatunkami ro ślin, SOOS Rudawy Janowickie (kod obszaru PLH020011), o powierzchni 6635,04 ha, chroni ący cenne tereny ł ąkowe, zimowiska nietoperzy oraz obiekty przyrody nieo żywionej, SOOS Góry i Pogórze Kaczawskie (kod obszaru PLH020037), o powierzchni 33251,18 ha, chroni ący jeden z najcenniejszych przyrodniczo obszarów Sudetów Zachodnich, ze zró żnicowan ą ro ślinno ści ą, w tym gatunkami bazyfilnymi i neutrofilnymi oraz kilkunastoma gatunkami storczyków. Znajduje si ę tu tak że wa żne w skali kraju zimowisko nietoperzy, SOOS Góry Kamienne (kod obszaru PL020038), o powierzchni 24098,86 ha, chroni ące cenne przyrodniczo, górskie zbiorowiska ł ąkowe, ro ślinno ść naskaln ą oraz zbiorowiska le śne. Wyst ępuje tu tak że wiele rzadkich gatunków nietoperzy. SOOS Dobromierz (kod obszaru PLH020034), o powierzchni 1162,08 ha, chroni ący zró żnicowany siedliskowo obszar z cennymi zbiorowiskami le śnymi oraz zbiorowiskami ro ślinno ści ciepłolubnej. OSOP Dobromierz (kod obszaru PLH020034), o powierzchni 1162,08 ha, chroni ący zró żnicowany siedliskowo obszar z cennymi zbiorowiskami le śnymi oraz zbiorowiskami ro ślinno ści ciepłolubnej.

Zasoby wodne. Opisywany obszar nale ży prawie w cało ści do dorzecza Odry z wyj ątkiem niewielkiego obszaru wysuni ętego najbardziej na południe, o powierzchni 9 km 2 (okolice Okrzeszyna i Uniemy śla), odwadnianego przez potok Szkło, dopływ rzeki Upy, nale żą cej do zlewiska Morza Północnego. Źródła Nysy Szalonej znajduj ą si ę na wysoko ści 620 m n.p.m. na zboczu Kokosza w Górach Wałbrzyskich. Główne rzeki LGD Kwiat Lnu to: Bóbr, Zadrna (prawobrze żny dopływ Bobru), Ścinawka (lewobrze żny dopływ Nysy Kłodzkiej) i Strzegomka (lewobrze żny dopływ Bystrzycy). 28

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Na przełomie rzeki, Bóbr mi ędzy górami Zameczkiem i Zadziern ą, znajduje si ę zaporowy zbiornik wodny „Bukówka” o powierzchni ok. 199 ha i pojemno ści 16,75 mln m 3. Jest to jeden z dwóch polskich sztucznych przeciwpowodziowych zbiorników wodnych poło żonych powy żej 500 m n.p.m. Na potoku Zadrna utworzono dwa suche zbiorniki retencyjne Krzeszów I i Krzeszów II. Jako ść wód podziemnych poziomów u żytkowych na terenie LGD Kwiat Lnu jest dobra. Wymagaj ą one jedynie prostego uzdatniania. Nale ży jednak zaznaczy ć, że w zasobach dyspozycyjnych czwartorz ędowego zbiornika Doliny Bobru, wody powierzchniowe stanowi ą znacz ący udział ok. 70 %. W zwi ązku z powy ższym jako ść wód podziemnych pozostaje w ścisłym zwi ązku z jako ści ą wód powierzchniowych.

Zanieczyszczenia środowiska Na terenie LGD Kwiat Lnu stan wód powierzchniowych systematycznie si ę poprawia, ale nadal jest niezadowalaj ący. Jako ść wód w rzece Bóbr i Bystrzyca, ulega poprawie. Niestety w dalszym ci ągu wyst ępuj ą wody pozaklasowe (non) w zakresie wska źników hydrobiologicznych i stanu sanitarnego. Głównymi źródłami zanieczyszcze ń s ą tereny wiejskie pozbawione, w znacznym stopniu, jakichkolwiek urz ądze ń sanitarnych (poza sieci ą wodoci ągow ą przyczyniaj ącą si ę do zwielokrotnienia produkcji ścieków komunalnych), jak i obszary miast pozbawione sieci sanitarnej. Rzeki i cieki wodne LGD Kwiat Lnu wykazuj ą głównie (dane z 2006 r.): • zanieczyszczenie bakteriologiczne na poziomie III Klasa – Ścinawka, IV Klasa – Strzegomka, V klasa – Zadrna • zanieczyszczenie zawi ązkami BZT5 - III Klasa – Ścinawka, Strzegomka, IV Klasa – Zadrna • St ęż enie zwi ązków biogennych – II klasa – Strzegomka, III Klasa – Zadrna, Ścinawka, Gospodarka odpadami Na terenie LGD Kwiatu Lnu zlokalizowane zostały nast ępuj ące składowiska odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne (stan na koniec 2006 r.) • Czarny Bór - wypełnienie w 61 % • Ró żana-Mieroszów – wypełnienie w 50 % • Ciechanowice – wypełnienie w 87 % • Lubawka – wypełnienie w 84 % Na terenie całego obszaru LGD prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów.

2.2.3 Uwarunkowania turystyczne Na terenie LGD znajduje si ę szereg interesuj ących szlaków kulturowych, przyrodniczych i ciekawych obszarów krajobrazowych, które udost ępnione s ą przez sie ć szlaków turystycznych i rowerowych. Obszar wł ączony jest w system turystycznych szlaków regionalnych poprzez Główny Szlak Sudecki im. E. Orłowicza, system transgraniczny poprzez Szlak Dalekobie żny E-3, (jeden z czterech Europejskich Szlaków Dalekobie żnych-jego długo ść to 8000 km), funkcjonuj ą równie ż szlaki turystyczne prowadz ące przez granic ę czesk ą. Przyrod ą w szczególno ści działalno ść geologiczn ą ukazuj ą 4 ście żki dydaktyczne maj ące charakter kilkugodzinnych tras spacerowych zlokalizowanych w okolicach: Chełmska Śląskiego, Uniemy śl- Okrzeszyn, Lubawka, Jarkowice. Nowym elementem udost ępnienia walorów turystycznych powiatu jest system dziesi ęciu szlaków rowerowych, wytyczony, oznakowany i zaopatrzony w solidne przewodniki, mapy, tablice itp., wykonany na zlecenie Starosty Kamiennogórskiego z funduszy PHARE CBC. Ich układ zaprojektowano tak, by mo żna było zobaczy ć wi ększo ść zabytków najciekawszych miejsc przyrodniczo-krajobrazowych oraz atrakcje czeskiego pogranicza. Dojazd i wł ączenie

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” si ę w ten system umo żliwiaj ą dwa szlaki: „Dolina Bobru” i „Liczyrzepa”, wpisuj ące si ę w system tras sudeckich oraz magistrala „Dolina Bobru”. System szlaków powiatowych uzupełniaj ą tak że 2 p ętle oznakowane przez Urz ąd Miasta w Lubawce tj. „Kruczy Kamie ń” i „ Świ ęta Góra”. Szlakom rowerowym towarzysz ą tablice informacyjne zlokalizowane tak że przy polskich przej ściach granicznych. Zaczynaj ą funkcjonowa ć niektóre wypo życzalnie rowerów przy gospodarstwach agroturystycznych. Barierami, które uniemo żliwiaj ą pełne wykorzystanie ju ż istniej ącej infrastruktury s ą: brak spójnego i jednolitego systemu wizualnego oznakowania bazy turystycznej, szlaków i interesuj ących obiektów, słaba dost ępno ść (niewielka ilo ść parkingów, miejsc postojowych), niewystarczaj ąca promocja prowadzona lokalnie, regionalnie i na poziomie krajowym, niewielka wiedza gestorów o lokalnych atrakcjach turystycznych. Obszar LGD dzi ęki swoim walorom kulturowym i przyrodniczym oraz atrakcyjnemu poło żeniu na Przedgórzu Sudeckim posiada wysoki ale niewykorzystany w pełni potencjał do rozwoju turystyki. Baza turystyczna Baza do obsługi ruchu turystycznego (wł ącznie z Kamienn ą Gór ą) stanowi ą 5 hoteli i pensjonatów (razem 210 miejsc), 9 o środki wczasowe w tym szkoleniowo- wypoczynkowe (473 miejsca), 2 schroniska turystyczne (101 miejsc). Wa żne uzupełnienie tej oferty stanowi 70 gospodarstw agroturystycznych dysponuj ących 688 noclegami. Gospodarstwa te zlokalizowane s ą: 3 w Gminie Stare Bogaczowice, 4 w Gminie Czarny Bór, 5 w Gminie Mieroszów, 2 w Gminie Marciszów, 24 w Gminie Kamienna Góra i 32 w Gminie Lubawka. Baza noclegowa charakteryzuje si ę ró żnym standardem zwykle funkcjonuje całorocznie. Ciekaw ą ofert ą rekreacyjno-żywieniow ą proponuj ą gospodarstwa agroturystyczne. Wy żej wymienione obiekty s ą w stanie jednorazowo obsłu żyć prawie 1200 go ści. Z danych statystycznych wynika, że stopie ń wykorzystanie miejsc w obiektach jest niewielki i ma cz ęsto charakter sezonowy. Niektóre obiekty wymagaj ą remontów i podniesienia standardów. Ofercie noclegowej towarzyszy baza gastronomiczna w postaci restauracji, barów i kawiarni. Obiekty te zlokalizowane s ą głównie w Kamiennej Górze oraz Lubawce, Chełmsku Śląskim, Krzeszowie, a tak że Mieroszowie. . Charakter serwowanych potraw nie odbiega od typowej oferty potraw, brakuje specyficznych kulinariów, które mogłyby stanowi ć wyró żnienie i podkre śla ć lokaln ą specyfik ę. Szlaki i ście żki turystyczne Interesuj ące szlaki kulturowe, przyrodnicze i ciekawe obszary krajobrazowe udost ępnione s ą przez sie ć szlaków turystycznych i rowerowych. Obszar wł ączony jest w system turystycznych szlaków regionalnych poprzez Główny Szlak Sudecki im. E. Orłowicza, system transgraniczny poprzez Szlak Dalekobie żny E-3 (jeden z czterech Europejskich Szlaków Dalekobie żnych- jego długo ść to 8000 km). Przyrod ą w szczególno ści działalno ść geologiczn ą ukazuj ą 4 ście żki dydaktyczne maj ące charakter kilkugodzinnych tras spacerowych zlokalizowanych w okolicach: Chełmska Śląskiego, Uniemy śl- Okrzeszyn, Lubawka, Jarkowice. Nowym elementem udost ępnienia walorów turystycznych obszaru jest system dziesi ęciu szlaków rowerowych, wytyczony, oznakowany i zaopatrzony w solidne przewodniki, mapy, tablice itp., wykonany z funduszy PHARE CBC. Ich układ zaprojektowano tak, by mo żna było zobaczy ć wi ększo ść zabytków najciekawszych miejsc przyrodniczo-krajobrazowych oraz atrakcje czeskiego pogranicza. Dojazd i wł ączenie si ę w ten system umo żliwiaj ą dwa szlaki: „Dolina Bobru” i „Liczyrzepa”, wpisuj ące si ę w system tras sudeckich oraz magistrala „Dolina

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Bobru”. System szlaków powiatowych uzupełniaj ą tak że 2 p ętle oznakowane przez Urz ąd Miasta w Lubawce tj. „Kruczy Kamie ń” i „ Świ ęta Góra”. Szlakom rowerowym towarzysz ą tablice informacyjne zlokalizowane tak że przy polskich przej ściach granicznych. Zaczynaj ą funkcjonowa ć niektóre wypo życzalnie rowerów przy gospodarstwach agroturystycznych. Barierami, które uniemo żliwiaj ą pełne wykorzystanie ju ż istniej ącej infrastruktury s ą: brak spójnego i jednolitego systemu wizualnego oznakowania bazy turystycznej, szlaków i interesuj ących obiektów, słaba dost ępno ść (niewielka ilo ść parkingów, miejsc postojowych), niewystarczaj ąca promocja prowadzona lokalnie, regionalnie i na poziomie krajowym, niewielka wiedza gestorów o lokalnych atrakcjach turystycznych. Szlaki turystyczne/ ście żki dydaktyczne Gminy Lubawka: Trasy rowerowe: Magistrala „Liczyrzepa” ER-2-32,7 km – bordowy. Trasa Transgraniczna Wschodnia – 39,4 km – czerwony. Trasa Transgraniczna Zachodnia – 17 km – czerwony. MTB Graniczna – 34,4 km – niebieski. (trudna) Obwodnica Zawory – 15,4 km – zielony. Trasy narciarskie: Opawa – Niedamirów 13 km – czerwony. Podlesie – 15 km – niebieski. Świ ęta Góra – 15 km – zielony.

Ście żki przyrodnicze: Szlak I Chełmska P ętla – 10 km. Szlak II P ętla Okrzeszy ńska – 9 km. Szlak III Krucza Dolina – 11 km. Szlak IV Wokół Białych Skał – 8 km. W sumie wytyczono cztery, samodzielne szlaki (oznaczone numerami od I do IV), których przebieg ukazuje schematyczna mapka znajduj ąca si ę w Przewodniku dydaktycznym (do nabycia w punkcie Informacji Turystycznej w Lubawce tel. 7411929). Pomimo i ż ście żki s ą w zasadzie samodzielne, istnieje tu pewna hierarchia – np. posuwaj ąc si ę od ście żki I do IV poznajemy cały przekrój utworów skalnych – od najmłodszych (kreda) do najstarszych (paleozoik) – buduj ących t ę cz ęść Sudetów. Szlak I – rozpoczyna i ko ńczy si ę w Chełmsku Śląskim. P ętla liczy ok. 10 km, czas przej ścia 2,5 godziny (dojazd: autobusy relacji Kamienna Góra – Chełmsko Śl, Bła żejów, Okrzeszyn). Szlak II – pocz ątek ma w Uniemy ślu, koniec w Okrzeszynie. Długo ść około 9 km, czas przej ścia 3 godziny (dojazd: autobusy relacji Kamienna Góra – Okrzeszyn). Szlak III – ma pocz ątek i koniec w Lubawce. Długo ść ok. 11 km, czas przej ścia 2,5 godziny (dojazd: autobusy relacji Kamienna Góra – Lubawka, Okrzeszyn, Chełmsko Śląskie, Jarkowice, Niedamirów, Jelenia Góra oraz poci ąg relacji Wałbrzych Gł. – Lubawka). Szlak IV – rozpoczyna si ę i ko ńczy w Jarkowicach. Mierzy ok. 8 km, przej ście zajmuje ok. 2,5 godziny (dojazd: autobusy relacji Kamienna Góra – Jarkowice, Jelenia Góra). Szlaki turystyczne/ ście żki dydaktyczne Gminy Stare Bogaczowice Szlak niebieski: Witków Śląski PKP – Dolina Czy żynki – Trójgarb – Pod Trójgarbem – Modrzewiec – Węgielnik – Struga – Zamek Cisy – Dolina Czy żynki. Szlak zielony: Szklarska Por ęba Górna – Wałbrzych Główny PKP – Dolina Zimnej Wody – Gostków – Rozdro że Pod Trójgarbem –Trójgarb – Pod Trójgarbem – Bacówka Pod Trójgarbem – Lubomin. Szlak żółty: Bolków – Szczawno-Zdrój – Pod Łysic ą – Nowe Bogaczowice – Dolina Polskiej Wody – góra Jagodnik – Rozdro że Pod Trójgarbem – Trójgarb – Pod Trójgarbem – Bacówka Pod Trójgarbem – Lubomin – dawna linia kolejowa.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Szlaki turystyczne/ ście żki dydaktyczne Gminy Czarny Bór Stacja PKP Witków – Borówno- Czarny Bór Lipki- Czarny Bór-Witków; Stacja PKP Witków – Trójgarb – Bacówka- Struga – Szczawno Zdrój; Stacja PKP Witków – Borówno- ul. Zamkowa Czarny Bór – przez stary most, ul. Słoneczn ą, Wesoł ą, Poln ą do miejscowo ści Grz ędy – Zalew (dalej Kochanów – Ró żana Mieroszów – Goli ńsk do przej ścia granicznego i granicy pa ństwa z Czechami) Stacja PKP Witków – Borówno– Czarny Bór – Grz ędy – Krzeszów (dalej Lipienica, Lubawka do przej ścia granicznego i granicy pa ństwa z Czechami)

Szlaki turystyczne/ ście żki dydaktyczne Gminy Mieroszów: Obszar Gór Kamiennych i Zaworów posiada g ęst ą sie ć oznakowanych szlaków turystycznych oraz kilka ście żek dydaktycznych, tras rowerowych, tras narciarskich, biegowych i jedn ą tras ę do biegów na rolkach. Trasy turystyczne wiod ą polnymi i le śnymi ście żkami lub drogami oraz na krótkich odcinkach drog ą asfaltow ą. Integralna cz ęś ci ą szlaków s ą wiaty turystyczne. Główne szlaki turystyczne to: • fragment Głównego Szlaku Sudeckiego im. Mieczysława Orłowicza prowadz ącego ze Świeradowa Zdroju do Paczkowa o dł ok. 350 km – znaki czerwone: Lesista Wielka (853m) – Przełom Ścinawki – Kotlina Sokołowska – Bukowiec (898 m) – schronisko „Andrzejówka” – Klin (868 m) – Turzyna (898 m) – Rogowiec (870 m) – Rybnica Mała, • znaki niebieskie – odcinek: Róg (715 m – Zawory) – Ł ączna – Ró żana – Mieroszów – Jatki (659 m, 661 m) –Sokołowsko – Włostowa (991 m) –Suchawa (928 m) – Przeł ęcz Trzech Dolin – Klin (868 m) – Jeleniec (902 m) – Rogowiec (870 m) – Rybnica Mała, • znaki zielone – szlak graniczny, odcinek: Ł ączna – Mieroszowskie Ściany – Goli ńsk – Kopica (804 m) – Ruprechticky Spicak (880 m) – Przeł ęcz Pod Czarnochem (658 m), • znaki niebieskie – odcinek: Ruprechticky porz ą (880 m) – Przeł ęcz Pod Czarnochem (658 m) – długo ść ok. 7 km, • znaki niebieskie – odcinek: Dzikowiec Wielki (836 m) – Lesista Wielka (853 m), • znaki zielone – odcinek: Stary Lesieniec – Dzikowiec Mały (696 m) – Dzikowiec Wielki (836 m) – Unisław Śląski –Sokołowsko – Przeł ęcz Trzech Dolin – Rybnica Le śna, • znaki żółte – odcinek: Goli ńsk – Mieroszów – Lesista Wielka (853 m) – Lesista Mała (790 m) – Unisław Śląski –Sto żek Wielki (840 m) –Sto żek Mały (145 m) –Sokołowsko – ruiny zamku Radosno – Waligóra (934 m) – Przeł ęcz Trzech Dolin – Turzyna (898 m) – Jeleniec Mały (742 m) – Grzmi ąca • znaki niebieskie – odcinek: Bukowiec (898 m) – Unisław Śląski. Narciarskie trasy biegowe • znaki czerwone – odcinek: schronisko „Andrzejówka” – Łomnica – Grzmi ąca (Góry Kamienne) – Przeł ęcz Sokola – Wielka Sowa (1015 m), schronisko „Zygmuntówka” – Przeł ęcz Jugowska (Góry Sowie) – ł ącznie 25 km, • pętla Sokołowsko – Bukowiec (898 m) – schronisko „Andrzejówka”. Ponadto praktycznie wszystkie szlaki nadaj ą si ę dla turystyki narciarskiej.

Trasy rowerowe: Pi ęć p ętli rowerowych zostało poprowadzonych w taki sposób aby mo żna było dojecha ć w dowolne miejsce, w gminie. Zielona p ętla wiedzie trasami południowej cz ęś ci gminy. Rozpoczyna si ę w Mieroszowie i biegnie przez Kwiatow ą, Ściany Mieroszowskie do Goli ńska, a nast ępnie do Nowego Siodła i na Szybowisko Mieroszów. Z szybowiska zielony 32

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” szlak prowadzi okolicami Kowalowej wracaj ąc do Mieroszowa. Mała niebieska p ętla poprowadzona została w okolicach Mieroszowa i Ró żanej. Ł ączy trasy Kamiennogórskie i trasami Gminy Mieroszów. Du ża niebieska p ętla poprowadzona została w obszarze Gór Suchych i Pasma Lesistej. Wiedzie duktami w okolicy Unisławia Śląskiego i Sokołowska. Pętla czarna poprowadzona została w cało ści na obszarze Pasma Lesistej i ł ączy trasy gminy Boguszów Gorce z p ętl ą żółt ą i du żą niebiesk ą w Gminie Mieroszów. W Górach Suchych podobn ą rol ę odgrywa p ętla czerwona, która w cało ści prowadzi okolicami Andrzejówki. Łączy ona trasy gminy Głuszyca z trasami mieroszowskim. Wszystkie trasy w sie ć spinaj ą żółte łączniki, dzi ęki temu swobodnie mo żna zwiedza ć gmin ę jak równie ż region. Szczegółowo trasy opiszemy wiosn ą, przedstawiaj ąc Pa ństwu rowerow ą Gmin ę Mieroszów. Szczegółowe informacje pojawi ą si ę równie ż w fachowych publikacjach turystycznych.

Szlaki turystyczne/ ście żki dydaktyczne Gminy Kamienna Góra i okolic: Główny Szlak Sudecki im.dra Mieczysława Orłowicza: Skalnik – Wilkowyja – Szarocin – Lubawka – Krzeszów – Grz ędy; czerwony W granicach gminy 18 km. Europejski Szlak Długodystansowy E 3: Skalnik – „Czartak” – Wilkowyja – Pisarzowice – Kamienna Góra – Czarny Bór; niebieski. W granicach gminy 12 km. Skalnik – „Czartak”- R ędziny – Wielka Kopa – Wie ściszowice; zielony. W grangminy 15 km. Wołek – Wielka Kopa – Raszów – Kamienna Góra – Krzeszów – Jawiszów – Gorzeszowskie Skałki – Olszyny: żółty . W granicach gminy 23 km. Leszczyniec – Czarnów – Pisarzowice; czarny 9 km. Skalnik – Przeł ęcz Kowarska ; żółty 6,5 km. Przeł ęcz Kowarska – Ogorzelec – Paczyn; niebieski 4 km. Krzeszów – Lipienica – Lubawka (Ulanowice); zielony 4 km. Marciszów PKP- dol.Sierniawy – Kamienna Góra PKP; czerwony 3,5 km. Rozdro że pod Bielcem – „Czartak”; żółty 3 km.

Szlaki turystyczne/ ście żki dydaktyczne Gminy Marciszów: Szlak zielony: (Trójgarb – Gostków) – Kr ąglak – Marciszów – Wie ściszowice – Wielka Kopa – (R ędziny – Skalnik – Kowary) Szlak czerwony : Marciszów PKP – (Kamienna Góra), dolin ą Bobru Szlak żółty: Marciszów PKP – Ciechanowice – (Janowice Wielkie), dolin ą Bobru Szlak Zamków Piastowskich – zielony: (Bolków) – Pastewnik – (Płonina) – Cz ęstocin – (Janowice Wielkie). Szlak ten tylko „zaczepia” o północn ą cz ęść gminy wchodz ąc w jej obr ęb na dwóch krótkich odcinkach w górnej cz ęś ci Pastewnika i w rejonie Świdnika, gdzie przechodzi przez jego przysiółek – Cz ęstocin. Natomiast mi ędzy Pastewnikiem a Cz ęstocinem szlak przechodzi obok zamku „Niesytno” w Płoninie, znajduj ącego si ę na terenie powiatu jaworskiego. Szlak żółty: (Trójgarb) – Nagórnik – (Bolków). Ten szlak przechodzi przez gmin ę te ż tylko na bardzo krótkim odcinku. Jedyna miejscowo ść jak ą mija w naszej gminie to Nagórnik. Szlak żółty: (Janowice Wielkie) – Wielka Kopa – (Kamienna Góra). A ten szlak prowadzi tylko na niewielkim odcinku wzdłu ż granicy naszej gminy, wchodz ąc nieco gł ębiej tylko w okolicach szczytu Wielkiej Kopy. Szlak kolarski : (Wierzchosławice) – Pastewnik – (Płonina) – Świdnik – Ciechanowice – Orlinek – Przybkowice – Wie ściszowice – Wielka Kopa – (Raszów) – Marciszów – (D ębrznik) Baza sportowa – rekreacyjna Na terenie obszaru znajduj ą si ę 1 pola namiotowe (w Niedamirowie), o środek jazdy konnej w Wie ściszowicach, w D ębrzniku i w Lubawce, stadion sportowy w Lubawce, w Mieroszowie oraz dwa stadiony sportowe, pływalnia kryta i korty tenisowe w Kamiennej Górze. W Lubawce znajduje si ę te ż narciarski wyci ąg orczykowy ( 650 m), talerzykowy (100 33

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” m), skocznia narciarska (ziemna z punktem krytycznym K 90 m) i stacja GOPR. Wyci ąg o długo ści 500 m zlokalizowany jest tak że w Czarnowie. Baza ta wymaga modernizacji, istniej ą te ż niewykorzystane rezerwy terenowe dla jej rozbudowy. Ponadto na obszarze działania LGD.

2.2.4 Uwarunkowania historyczne i kulturowe Dzieje Regionu – ziemia kamiennogórska, mieroszowska, czarnoborska oraz Stare Bogaczowice Przez wieki charakter obszaru kształtowany był przez przenikaj ące si ę nawzajem kultury polsk ą, czesk ą i niemieck ą, które wywarły olbrzymi wpływ i pozostawiły ogromną i cenn ą spu ścizn ę kulturow ą na tym terenie. Najstarsze ślady działalno ści człowieka w regionie pochodz ą z czasów epoki kamiennej. Z okresu neolitu pochodz ą np. takie znaleziska archeologiczne jak tłuk pi ęś ciowy z ciemnozielonego kamienia (znaleziony na terenie Czarnego Boru) oraz siekierka kamienna (odkryta na terenie Ptaszkowa). Z epoki br ązu nie ma na terenie Ziemi Kamiennogórskiej niestety żadnych znalezisk. W VII w. p.n.e. na Śląsk wkroczyła epoka żelaza. Zapocz ątkowany wówczas okres naszej ery (a ż po koniec IV wieku) jest okre ślany jako okres rzymski. Z tego czasu pochodzi moneta rzymska cesarza Witelliusa (I w.n.e.). Znaleziono ją w niezbyt odległym Lubominie.

Dopiero okres wczesno średniowieczny był bogatszy w stanowiska archeologiczne. Dokument praski ilustruj ący stosunki osadnicze na Śląsku w X w. wymienia plemi ę Bobrzan, które zapewne zamieszkiwało tereny ziemi kamiennogórskiej. Zachowały si ę z tego okresu liczne ślady grodzisk: Kamienna Góra, Bła żkowa, Lubawka, Pastewnik, Ulanowice, Witków, Grz ędy. Na niezbyt du żym obszarze odkryto a ż 10 grodzisk. Świadczy to o niemałym zasiedleniu tych terenów w okresie wczesnofeudalnym. Od VII wieku teren ten nale żał do Pa ństwa Wielkomorawskiego, pod koniec X wieku został wł ączony przez Mieszka I do Polski. Przepastne bory powoli zamieniały si ę w miasteczka i wsie, które lokowane były na prawie magdeburskim. To wła śnie Bolesławowi I Wysokiemu zawdzi ęczamy urod ę i specyfik ę dolno śląskich wsi i miasteczek. Faworyzowani przez Bolesława Wysokiego cystersi wyparli z tych ziem pierwszych osiadłych tu mnichów – benedyktynów. Potomkowie ksi ęcia tak że nader mocno cenili cystersów. Zwłaszcza Henryk Brodaty, który w 1228 r. wyraził zgod ę na zało żenie nowego konwentu reguły cysterskiej w Henrykowie, a jego fili ę zało żono w Krzeszowie. Powstała ona w 1229 r. w miejscu klasztoru benedyktynów pochodz ących z czeskich Opatowic. Cystersi zajmowali si ę rolnictwem, rzemiosłem. Utrzymywali si ę z pracy własnych r ąk, rezygnuj ąc z wystawnego sposobu życia i wszelkiego zbytecznego bogactwa. Wsz ędzie, gdzie si ę osiedlali, wprowadzali nowoczesne metody w rolnictwie i rozwijali rzemiosło. Za sprawą cystersów wokół klasztoru powstały wsie: Krzeszów, Krzeszówek, Czadrów, Czadrówek, Lipienica oraz Borówo. Nast ępnie w roku 1343 cystersi zakupili pobliskie Chełmsko Śląskie oraz w roku 1360 otrzymali Lubawk ę. Swój maj ątek rozszerzyli równie ż w kierunku północnym na okolice wsi Grz ędy, Czarny Bór. W obr ęb dóbr klasztornych weszła równie ż cz ęść Starych Bogaczowic. Klasztor zdominował lokalny handel i gospodark ę i stał si ę centrum władzy. Około roku 1400 klasztor miał w posiadaniu 42 wsie i 2 miasta. Cystersi do momentu sekularyzacji w 1810 r. stworzyli w regionie ogromne latyfundium, znacznie przyczyniaj ąc si ę do rozwoju tych terenów. Ziemie regionu zmieniały cz ęsto wła ściciela. We władaniu mieli je kolejni ksi ążę ta piastowscy i śląscy mo żni. Tak Krzeszów z przyległo ściami nale żał do ks. Henryka II Pobo żnego, potem przeszedł we władanie ks. Świdnickiego Bolka Surowego by trafi ć w r ęce henrykowskich cystersów. Do dóbr cystersów z Lubi ąż a nadanych im przez ks. Henryka

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Brodatego w 1203 r. nale żała wie ś Ciechanowice z przyległo ściami. To wówczas powstała prawdopodobnie pierwsza osada. Niejasne dzieje ma Mieroszów , co do którego nie ma pewno ści, że wchodził w obr ęb ksi ęstwa świdnickiego. Prawdopodobnie pierwsz ą osad ę zało żyli benedyktyni z Braumowa w pierwszej poł. XIII w. Potem wie ś nale żała do dóbr zwi ązanych z zamkiem Radosno. Pewne jest jedynie, że istniej ący w Mieroszowie w 1355 r. zamek Radosno zdobył ks. Bolko II i dopiero wówczas miasto znalazło si ę w obr ębie ksi ęstwa. Potem władz ę nad tym obszarem sprawował cesarz Karol IV w wyniku sukcesji podpisanej pomi ędzy ksi ęciem Bolkiem II a cesarzem. Od XV w. po wiek XIX miasto i okoliczne wsie nale żało do rodu von Hochbergów. Lubawk ę z okolicznymi wsiami b ędącą w posiadaniu ks. Bolko I otrzymali cystersi z Krzeszowa, potwierdził t ę darowizn ę ks. Świdnicki Bolko II przyznaj ąc Lubawk ę powtórnie cystersom z 9 wsiami oraz wszelakimi przywilejami, wraz z pełnym s ądownictwem. Podobnie wła ścicieli zmieniały pozostałe miasta i wsie regionu. Niezmienna jednak była ich specyfika, a tkactwo i górnictwo stało si ę wr ęcz symbolem tych terenów. Dokument ks. Bolka II z 1352 r. nadał klasztorowi cystersów prawa górnicze obejmuj ące m in. Chełmsko Śląskie. Region przecinały od XIII w. liczne szlaki handlowe. Przez Mieroszów przechodził szlak łącz ący Kamienn ą Gór ę i Kłodzko, to zreszt ą powodowało jego szybki rozwój. Ów szlak zapisał si ę zreszt ą do ść niechlubn ą sław ą, istnieje zapis z 1355 r. w którym cesarz Karol IV nakazuje kupcom ze Zgorzelca omijanie szlaku ze wzgl ędu na niebezpieczne drogi. Inny szlak łącz ący Mieroszów przez Czarny Bór i Cisy ze Świebodzicami, strze żony był przez zameczek Konradów wzniesiony prawdopodobnie w 1324 r. w najstarszej w regionie wsi Grz ędy. Szlak był bardzo mocno ucz ęszczany, cho ć nie nale żał do szlaków strategicznych. Natomiast strategiczne poło żenie Lubawki- najni ższe przej ście przez Sudety- powodowało, że od najdawniejszych czasów wiodła t ędy jedna z wa żniejszych dróg handlowych ł ącz ących drogi Europy północnej z południowymi. Główne miasta regionu jak Mieroszów, Lubawka oraz niemal wszystkie okoliczne wsie mocno ucierpiały w czasie wojen husyckich w 1426 i 1431 r. Całkowicie zniszczone został Mieroszów b ędący miastem otwartym i zabudowanym w cało ści w drewnie. Odbudowane miasto od XV w. rozwijało si ę bardzo szybko staj ąc si ę osad ą targow ą i jednocze śnie jednym z wi ększych miast w Sudetach. Jedynym miastem, który oparł si ę husytom była Kamienna Góra, jednak cała okolica wraz zamkiem Grodztwo została spustoszona. Szczególnie dotkliwie odczuły to maj ątki cysterskie. Region zacz ął stopniowy rozwój gospodarczy około XVI w. Głównym źródłem rozwoju stał si ę len i to niemal na całym rozległym terenie. W Kamiennej Górze w 1521 r. powstał cech tkaczy, w Chełmsku Śląskim, Mieroszowie, Marciszowie, Lubawce i okolicznych wsiach ludno ść trudniła si ę upraw ą lnu i chałupniczym tkactwem. Rozwój wydawał si ę by ć nie do zatrzymania, jednak okres wojny trzydziestoletniej(1618-1648), skutecznie go zahamował. W czasie trwania wojny region był rabowany i pl ądrowany przez przechodz ące wojska cesarskie i szwedzkie. Zawierucha wojenna sprzyjała równie ż buntom. I tak w Chełmsku Śląskim znaczna cz ęść chłopów przeszła na protestantyzm, co wywołało ostry sprzeciw klasztoru, do którego miasto nale żało. Równie ż w Grz ędach ju ż po zako ńczeniu wojny chłopi zbuntowali si ę przeciwko obci ąż eniom nakładanym przez wła ściciela wsi. Po zako ńczeniu wojny trzydziestoletniej rozpocz ęto praktycznie budow ę m in. Kamiennej Góry od pocz ątku, sprzyjała temu wzgl ędnie spokojna sytuacja polityczna przez prawie 100 lat. W czasie tego okresu rozkwitła produkcja i sprzeda ż płótna lnianego. Płótno z Kamiennej Góry i okolic zyskało europejsk ą sław ę. Rozwój życia gospodarczego pozwolił miastu i okolicom doj ść do dobrobytu. Odbudowano i rozbudowano Kamienn ą Gór ę, Chełmsko Śląskie i Lubawk ę. Rok 1740 przyniósł dla Śląska, a tym samym dla regionu du że zmiany. Po śmierci króla Prus Fryderyka Wilhelma I, jego syn Fryderyk II wkroczył na Śląsk i na austriackim do tej pory obszarze zapanowały rz ądy pruskie. Austria nie chciała jednak tak łatwo zrezygnowa ć z „najcenniejszej perły swojej monarchii” jak nazywała Śląsk cesarzowa Maria Teresa. 35

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Wybuchły trzy wieloletnie, wyniszczaj ące wojny prusko-austriackie, trwaj ące z małymi przerwami do 1763 r. Wojny wyniszczyły region, a sama Kamienna Góra zaliczona została do najbardziej zniszczonych i wyludnionych miast na Śląsku. Po wojnie w regionie zacz ęły prosperowa ć wielkie maj ątki ziemskie Zedlitzów, Langenthalów, Nositzów, Seidlitzów, Hochbergów. Wyzysk stosowany przez kupców skupuj ących od chałupników płótno i nici doprowadził w 1793 r. do buntu tkaczy w Chełmsku Śląskim, Kamiennej Górze oraz Lubawce. Dopiero XIX wiek był okresem wzgl ędnego spokoju, w którym nast ąpił dynamiczny rozwój miast i wsi. Rozwin ął si ę przemysł włókienniczy, handel, powstawały nowe tartaki, folusze, bielniki, magle, krochmalnie, tak że browary i gorzelnie. Wraz z rozwojem działalno ści przemysłowej podejmowano próby rozwini ęcia górnictwa w ęgla. Budowano nowe drogi, linie kolejowe. Uroda krajobrazu, malownicze pasma górskie sprzyja ć zacz ęły szybko rozwijaj ącej si ę turystyce. We wsiach i miastach powstawały liczne hotele i zajazdy. Zacz ęto budowa ć wie że widokowe i miejsca, z których tury ści mogli podziwia ć pi ękno krajobrazu. Wie ś Stare Bogaczowice uzyskała status zdroju. Podobnie pobliski Cieszów . Tam te ż do dzi ś ogl ąda ć mo żna ruiny zamku i pozostało ści po 5 piecach wapienniczych, co ści śle zwi ązane było z górnictwem na tym terenie. W XIX wieku w Sokołowsku powstał kompleks sanatoriów przeciwgru źliczych. Ich powstanie podyktowane było specyficznym klimatem, który sprzyjał leczeniu chorób płuc. Sanatoria słynęły w niemal całej Europie, a sama nazwa Sokołowsko pochodzi od polskiego lekarza A. Sokołowskiego, zało życiela i wieloletniego pracownika sanatoriów. Ich świetno ść i niezwykł ą urod ę mo żna podziwia ć do dzi ś. Na szczególn ą uwag ę zasługuje sanatorium Grunwald z jego wyj ątkow ą architektur ą i pi ęknym parkiem wokół. Bezpo średnie działania pierwszej i drugiej wojny światowej omin ęły region. W Kamiennej Górze i Mieroszowie w okresie II wojny światowej, powstały filie obozu Gross – Rosen . Obóz podzielony był na dwie cz ęś ci, dla ludno ści żydowskiej i pozostałej – polskiej, czeskiej, rosyjskiej. Wi ęź niowie z obydwu filii pracowali w fabrykach zbrojeniowych oraz przy dr ąż eniu podziemnych sztolni. W Kamiennej Górze wykuto je w zboczach Góry Zamkowej i Ko ścielnej. Znane s ą co najmniej 3 zespoły o długo ści 350- 900 m i ró żnym rozplanowaniu. Wci ąż s ą nie do ko ńca spenetrowane. Pocz ąwszy od 1945 r. nast ąpił okres zasiedlania Dolnego Śląska przez osadników z ró żnych terenów Polski. W ten sposób powstała wielokulturowa społeczno ść regionu. Zestawienie wa żniejszych zabytków Region jest bardzo bogaty w zabytki architektury. Obecno ść cystersów na tych ziemiach odcisn ął swój ślad szczególnie w architekturze sakralnej, ale nie tylko. Do najciekawszych i najcenniejszych obiektów nale ży opactwo cysterskie w Krzeszowie. To kompleks, na który składaj ą si ę: barokowy zespół klasztorny w Krzeszowie, barokowy ko ściół opacki (ko ściół Wniebowzi ęcia NMP, Mauzoleum Piastów Świdnickich, kościół Św. Józefa, klasztor z ogrodem, zabudowania gospodarcze i dom go ścinny. Obiekty klasztoru otaczaj ą mur z wielk ą bram ą i liczne kaplice. Poza tym nale żą do zespołu klasztornego kalwaria – droga krzy żowa z 32 stacjami (ró żnymi, cz ęś ciowo imponuj ącymi wielko ści ą kaplicami rozrzuconymi w promieniu 2 km), oraz w odległo ści 1,5 km od klasztoru poło żony w lesie dom na wodzie „Betlejem”, który był miejscem kontemplacyjno-wypoczynkowym mnichów. Na terenie Gminy Lubawka znajduje si ę wie ś – perła baroku, jest nim Chełmsko Śląskie z bardzo licznymi i cennymi obiektami architektonicznymi. Rynek najokazalszy zespół kamienic barokowych i klasycystycznych o dekoracyjnych elewacjach i ozdobnych szczytach. Na jednej z naro żnych kamienic z bogatym portalem barokowym znajduje si ę gotycka figura św. Jadwigi w naro żu. W mie ście znajduje si ę zespół drewnianych domów tkaczy „12 Apostołów”. Najcenniejszym bodaj zabytkiem barokowym na Dolnym Śląsku jest ko ściół Św. Rodziny. Pierwotny wzmiankowany był w 1334 r. w 1679-80 został zast ąpiony nowym przez ówczesnego opata Krzeszowa Bernarda Ros ę. To wczesnobarokowa 3- nawowa bazylika z wydzielonym prezbiterium. Nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. Wewn ątrz istnieje 36

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” bogate i cenne wyposa żenie m in. Pó źnogotycka płaskorze źba z ok. 1500 r., pó źnorenesansowa Pieta z ok. 1650, du ży zespól obrazów olejnych z XVIII w. w okolicy Krzeszowa i Chełmska znajduj ą si ę liczne barokowe i cenne ko ścioły oraz słupy maryjne, kapliczki i krzy że pokutne. Lubawka poszczyci ć si ę mo że ko ściołem Wniebowst ąpienia NMP., pierwotnie wzmiankowanym w 1292 r. Obecny pochodzi prawdopodobnie z XV w., ale został przebudowany z 1735 – 36 r. t ę przebudow ę prowadził A. Jentsch. Wewn ątrz istnieje bogate wyposa żenie barokowo- rokokowe wskazuj ące na powi ązania z klasztorem w Krzeszowie, wyj ątkowym zespołem kalwaryjnym na Świ ętej Górze i wieloma innymi. W Miszkowicach znajduje si ę ruina ko ścioła barokowego, która chodziła za jeden z najpi ękniejszych obiektów ewangelickich w Sudetach. Wci ąż nosi ślady dawnej świetno ści. Spaceruj ąc po Mieroszowie podziwia ć mo żna okazały rynek z kamieniczkami o klasycznej zabudowie, które nosz ą ślady klasycystycznej i barokowej świetno ści oraz ratusz pochodz ący z 1829 r. Ratusz pochodzi z 1829 r, - ku źnia z narz ędziami 1769 r. w Ró żanej. Wyj ątkowa jest równie ż male ńka cerkiew z Sokołowsku i liczne pozostałe zabytki architektury. We wsi Jaczków na uwag ę zasługuje wi ększo ść domów. S ą to zarówno du że, murowane zagrody kmiecie, jak i niewielkie chałupy zagrodników i chałupników, równie ż drewniane. Pochodz ą w wi ększo ści z XIX w. Na terenie wsi istnieje ko ściół MB Cz ęstochowskiej. Pierwotnie wzmiankowany w 1399 r. Obecny wzniesiony jako pó źnogotycko- renesansowa budowla. Był przebudowywany w XVII w. Wewn ątrz jest cenne i zró żnicowane wyposa żenie. Na murze ko ścielnym s ą renesansowe kamienne epitafia. W Starych Bogaczowicach odnale źć mo żna przepi ęknie poło żon ą i niezwykle ciekaw ą architektonicznie kaplic ę św. Anny. Na terenie gminy znajduj ą si ę równie ż dom ryglowy w Chwaliszowie z 1517 roku, najstarszy dom mieszkalny na Dolnym Śląsku, ruiny zameczku Cisy w Cieszowie oraz zespół ruin pi ęciu pieców wapienniczych, XVIII w. Ciekawym obiektem jest tez wiatrak holenderski. W Strudze obejrze ć mo żna pałac Abrahama Czettritza 1463 r. wraz z parkiem przypałacowym. Obecnie w prywatnych r ękach znajduje si ę XVIII wieczny pałac w Ciechanowicach , do którego przylega du ży park z fos ą. Równie ż w Ciechanowicach odnale źć mo żna pozostało ści po dawnych szybach górniczych i piec wapienny z XVIII w poło żony u stóp gór Ołowianych w zakolu Bobru. W pobliskich Wie ściszowicach , na skłonie Wielkiej Kopy znajduj ą si ę wyj ątkowo urodziwe pozostało ści pokopalniane - Kolorowe Jeziorka - zespół trzech wyrobisk zalanych wod ą o barwie zielonej i czerwonej. To efekt zwi ązków mineralnych znajduj ących si ę w skałach. Ziemia Kamiennogórska, mieroszowska, czarnoborska i Stare Bogaczowice to niezwykłe miejsca, godne zwiedzania nie tylko przez miło śników historii, architektury, ale i przyrodników ze wzgl ędu na wyj ątkowe walory krajobrazowe. Kultura i tradycje Wielokulturowo ść ludno ści napływaj ącej po II wojnie światowej spowodowała zatracenie tradycyjnych dla regionu rzemiosł i zwyczajów. Przeszło ść Dolnego Śląska jako „Ziemi odzyskanej” nie istniała. Zatracono kultur ę, sztuk ę, zapomniano o dawnych tradycjach. Przeszło ść była niemiecka. Tera źniejszo ść miała by ć polska. Jednak trudno było z wielu kultur przybyłych na te ziemie wyodr ębni ć jedn ą wspóln ą. Nieuchronnie nast ąpiła dyfuzja kulturowa, która poci ągn ęła za sob ą homogenizacj ę kultury. Od kilkunastu lat mo żna jednak zaobserwowa ć odradzanie si ę dawnych, cz ęsto zapomnianych tradycji, zarówno tych które przynale żą do ludno ści osiadłej po 1945 r., jak i tych które stanowi ą dorobek kulturowy tych ziem. Wa żna, ł ącz ąca wła ściwie cały region jest tradycja tkacka. Ona jedna zreszt ą przetrwała ze wzgl ędu na liczne zakłady przemysłowe produkuj ące tkaniny lniane – Kamienna Góra, Chełmsko Śląskie i Lubawka. W tradycyjnej dawnej formie tkactwo powraca m in. Poprzez Jarmark Tkaczy Śląskich organizowany corocznie w Chełmsku Śląskim przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Chełmska Śląskiego „Tkacze Śląscy”. W czasie trwania Jarmarku odbywaj ą si ę konkursy wicia wianków ze słomy lnianej, konkurs dla mieszkańców na strój lniany, znajomo ść historii 37

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Chełmska i tradycji tkackiej oraz pokazy mody lnianej i liczne warsztaty zwi ązane z dawnym rzemiosłem. Histori ę tkactwa i włókiennictwa obejrze ć mo żna w Muzeum Tkactwa Dolno śląskiego w Kamiennej Górze, a tak że w Izbie Tkackiej w Chełmsku Śląskim, gdzie równie ż pod fachowym okiem mo żna umówi ć si ę na warsztaty tkackie. Wraz z ludno ści ą napływow ą przeniesiona została na Dolny Śląsk kultura i tradycja ró żnych regionów Polski. S ą to najcz ęś ciej obrz ędy zwi ązane z ko ściołem i religi ą; tradycja robienia palm wielkanocnych w Chełmsku Śląskim, Krzeszowie i okolicach, czy doroczne imprezy zwi ązane z potrawami wielkanocnymi i bo żonarodzeniowymi jak organizowany w Czarnym Borze konkurs na wypieki i potrawy świ ąteczne, Świ ęto Pieroga, czy „Palma, pisanka, kraszanka” w Starych Bogaczowicach. Niemal w ka żdej gminie organizowane s ą równie ż konkursy zwi ązane z przedmiotami świ ątecznymi. Poprzez te liczne konkursy i powroty do tradycji i dziedzictwa przodków szczególnie młodzi ludzie maj ą mo żliwo ść odnalezienia własnej przeszło ści kulturowej i uto żsamienie si ę z regionem. Bardzo wa żne dla podtrzymania zwyczajów kulinarnych wielkanocnych jest organizowana od ponad 20 lat w Lubawce „Mała Wielkanoc”, na któr ą to z całego Dolnego Śląska zje żdżaj ą Koła Gospody ń Wiejskich, które kultywuj ą tradycj ę swoich przodków. Obejrze ć i skosztowa ć mo żna wi ęc potraw z Bo śni, z Ukrainy, podkarpackie czy podkieleckie specjały. Konkurs oceniany jest przez etnografów, a wa żny jest ka żdy detal zwi ązany ści śle z pochodzeniem potrawy. Oceniany jest jej nie tylko walor smakowy, ale zgodno ść z wielopokoleniow ą tradycj ą. Podczas imprezy, oprócz ozdobnych stołów wielkanocnych ze zwyczajowymi potrawami, wykonywane s ą równie ż dawnymi technikami zdobienia na jajkach, a tak że w trakcie spotkania zespoły folklorystyczne wykonuj ą pie śni towarzysz ące okresowi Świ ąt Wielkanocnych. W regionie działa 15 zespołów , które mo żna bezpo średnio wi ąza ć z twórczo ści ą ludow ą. Niekiedy nawi ązuj ą do niej jedynie, stanowi ąc mieszank ę kulturow ą wykonawców. S ą to: „Zgoda” w Chełmsku Śląskim, „Wrzos’ w Lubawce, zespół w klubie seniora „Złota jesie ń”, działaj ący w Centrum Kultury w Kamiennej Górze, „Olga” – zespół działaj ący przy Centrum Kultury w Kamiennej Górze, chór m ęski „Echo” w Kamiennej Górze, chór przy bazylice w Krzeszowie, pod kier. Andrzeja Kowalczyka. Tradycje Romów kultywuje dzieci ęcy zespół taneczno – wokalny „Młode gwiazdy”, oraz zespół tradycyjnej muzyki romskiej „Romano Sveto”. Ponadto działaj ą takie zespoły jak: „Ciechanowiczanki” z Ciechanowic; „Janiszowianki” z Janiszowa” Chór Parafialny Te Deum z Borówna; Zespół Góralski „Janicki” z Czarnego Boru; „Grz ędowianki z Grz ąd oraz Zespół Pie śni i Ta ńca „Camela” z Mieroszowa , a tak że Orkiestra D ęta z Lubawki. Ciekawym projektem, maj ącym na celu ratowanie gin ących tradycji przed zapomnieniem s ą spotkania „Złoty piasek”, organizowane przez O środek Kultury w Lubawce pod kier. Bo żeny Pełdiak. Opowiadania z przeszło ści bab ć i dziadków zapisywane s ą na spotkaniach przez wnuki w formie prac plastycznych, nosz ących specjalna nazw ę „Opowiadaki” oraz w wydawnictwie „Opowie ści ze starego domu”. Produkty lokalne Koła Gospody ń Wiejskich, które obecnie prze żywaj ą swój renesans, s ą miejscem gdzie tradycja ludowa od żywa na nowo. To tam powracaj ą stare zapomniane tradycje, tam odkurzane s ą obyczaje przodków. Spójnym dla całego regionu elementem kultury ludowej jest oczywi ście tkactwo i wszystko co z lnem zwi ązane – stroje, wszelkie wyroby z lnu słu żą ce do u żytku codziennego oraz do ozdoby mieszka ń. Przykładem zakładu, który kultywuje tradycje związane z lnem jest firma „BO-WA-DE 2” z Kamiennej Góry, która na swoim terenie utworzyła r ęczn ą tkalni ę dywaników lnianych i wełnianych prowadzon ą przez Pana Romana Jakóbczyka. Oferuj ą oni wyroby, które wytwarzane s ą na 14 drewnianych krosnach o szeroko ści od 50 do 150 cm. (wzór krosna i drewno do jego budowy pochodzi z XIX w). Wzory s ą tradycyjne, ale tak że odnosz ą si ę do 38

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” dzisiejszej mody. Przy produkcji wykorzystywana jest technologia tkania stosowana ju ż 200 lat temu. Wyprodukowanie jednego dywanika wymaga kilkugodzinnej pracy tkaczki, która oprócz umiej ętno ści tkania musi posiada ć tak że zmysł estetyczny decyduj ący o wygl ądzie produktu. W przyszło ści len ma by ć równie ż wykorzystywany do wzbogacenia kuchni tego regionu o siemi ę lniane, olej lniany, miód lniany i nalewki na lnie. Potrawy serwowane w gospodarstwach agroturystycznych i restauracjach w regionie nawi ązuj ą do dawnych tradycji kulinarnych zarówno ludno ści napływowej oraz produktów zwi ązanych z Dolnym Śląskiem. Doskonałym przykładem mo że by ć serwowane w Chełmsku Śląskim ciasto o nazwie „Bomba Apostoła”, które nawi ązuje do tkackiej tradycji. Ciasto jest piernikowe i ma kształt Domków Tkaczy. Słynne chełmskie kiełbaski produkowane tu jeszcze przed wojn ą, po które wybierano si ę a ż z Berlina, maj ą wkrótce powróci ć na nasze stoły. Ciekawym pomysłem powrotu do dawnej tradycji wiejskiej jest propozycja Agaty Szwed i Aleksandra Matusiaka z Raszowa. Wypiekaj ą oni w swoim domu pełnoziarnisty, żytni chleb zwany „Raszowski chlebu ś z lnem”. W planie jest postawienie prawdziwego pieca chlebowego oraz warsztaty dla szkół, turystów i osób ch ętnych do nauki tradycyjnego wypieku chleba. W gospodarstwie agroturystycznym „Wa ńczykówka” mo żna kupi ć ró żne gatunki sera oraz wiele innych produktów spo żywczych wytwarzanych podług starych, wiejskich receptur. W Starych Bogaczowicach produkowana jest woda mineralna „Anna” pochodz ąca z miejscowych źródeł. Wszelkie wyroby r ękodzielnicze nawi ązuj ą b ądź s ą odzwierciedleniem dawnych wiejskich tradycji, bowiem w znacznym stopniu zamieszkuj ąca dzi ś te ziemie ludno ść wywodzi si ę ze społeczno ści wiejskich. Do ludowych tradycji nawi ązuj ą równie ż arty ści rze źbiarze i malarze Regionu. Cho ćby na jednym z cykli obrazów Wiesława Kozłowskiego- malarza z Marciszowa, na których głównymi bohaterami było ptactwo domowe. W regionie działaj ą kluby r ękodzieła artystycznego, zrzeszaj ą najcz ęś ciej kobiety zajmuj ące si ę tradycyjnym rzemiosłem artystycznym takim jak haft, wyszywanie, czy koronka klockowa. Wzory i techniki wykonywanych prac s ą odzwierciedleniem tradycji przyniesionych z domów – regionów, z których ich rodziny zostały przesiedlone : Podkarpacie, Kresy, Kaszuby, Polska Centralna. Efekty pracy wystawione i sprzedawane s ą w galeriach oraz podczas licznych festynów i jarmarków w regionie. Na terenie kilku gmin powoli odradza si ę równie ż tradycja zwi ązana z przedmiotami z gliny . Od lat istnieje w Sokołowsku galeria pa ństwa Olszanowskich, których wyroby słu żą i zdobi ą nie jeden dom. W Lubawce powstała równie ż pracowania artystyczna, której wła ściciele organizuj ą liczne warsztaty m. in. gliniarskie. Poprze dyfuzj ę kulturow ą nie mo żna wyodr ębni ć jednej specyficznej obecnie dla Regionu kultury wiejskiej, jednak dzi ęki temu by ć mo że jest ona ciekawsza i barwniejsza, wzbogacona przez wielokulturowo ść . Najbardziej widoczna jest kultura wiejska w produktach lokalnych regionu. Poł ączona kultura śląska, zabu żańska, nowos ądecka i wiele innych. Stanowi to ciekawy tygiel i daje wiele mo żliwo ści twórczych.

Specyficzne imprezy Swoist ą imprez ą lokalną, bezpo średnio zwi ązan ą z tradycj ą ludowa jest Ogólnopolska Parada Strachów Polnych w Krzeszowie , kilka lat temu faktycznie ogólnopolska, dzi ś bardziej o znaczeniu regionalnym. Jest to doskonała mo żliwo ść prezentacji i podtrzymania tradycji, pochodz ącej głównie z obszarów podkarpackich. Wiele imprez plenerowych staje si ę powoli tradycj ą na naszym terenie: Festyn rekreacyjny na „Kolorowych Jeziorkach” – majowa impreza dla całej rodziny, Zlot Krasnali na „Głazach Krasnoludków” to lipcowa impreza dla dzieci, które przebieraj ą si ę za krasnoludki, nast ępnie organizowany jest konkurs 39

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” na najładniejszego krasnala. Impreza ta, cho ć współczesna, nawi ązuje przecie ż do tradycyjnych wyobra żeń krasnali, i to zarówno w kulturze ludowej i literaturze polskiej, jak i tutejszej – dolno śląskiej, niemieckoj ęzycznej. Impreza rodzinna ekologiczno – w ędkarska „Jedziemy na Bukówk ę”, odbywaj ąca si ę nad zalewem Bukówka. W śród licznych zabaw jest konkurs dla w ędkarzy, konkursy dla dzieci na znajomo ść ryb czy sprz ątanie brzegów zalewu. Impreza ma na celu promocj ę regionu, zaszczepienie w śród mieszka ńców lokalnego patriotyzmu i wyrobienie wra żliwo ści ekologicznej oraz zaanga żowanie szkół do współpracy zwi ązanej z ochron ą środowiska. Na obszarze gmin uczestnicz ących w Lokalnej Grupie Działania organizowanych jest jeszcze wiele innych imprez promocyjno- integracyjnych, turystycznych itp. Ukształtowanie terenu, uroda krajobrazu sprzyja organizowaniu licznych zawodów sportowych. Do znanych nie tylko w regionie nale ży Bieg Gwarków odbywaj ący si ę na ziemi mieroszowskiej, Mi ędzynarodowe Otwarte Zawody w Kolarstwie Górskim MTB w Lubawce , Memoriał A .Ciepielewskiego i T. Gronia w Slalomie Gigancie, Narciarski Bieg Skalnika , Polsko- Czeski Bieg Mieszka i Dobravy w Mieroszowie.

LUBAWKA: − Potrawy Wielkanocne „Mała Wielkanoc” − Dni Lubawki − Jarmark Tkaczy Śląskich w Chełmsku Śl. − Mi ędzynarodowe Otwarte Zawody w Kolarstwie Górskim MTB CZARNY BÓR: − Bieg krasnali − Konkurs potraw i wypieków świ ątecznych − Coroczny mi ędzynarodowy rajd rowerowy − Festyn sportu „Jaczków” − Świ ęto pieroga − Konkurs Tradycje Świ ąt Bo żego Narodzenia MARCISZÓW: − 1-3 maj sport i zabawa Marciszów − Czerwiec-lipiec „Dni Marciszowa” − Sierpie ń Augustynki Ciechanowice − Wrzesie ń Do żynki Gminne KAMIENNA GORA : − Parada Strachów Polnych w Krzeszowie (czerwiec) − Zlot Krasnali w rezerwacie „Głazy Krasnoludków” w Gorzeszowie (lipiec) − Przegl ąd Zespołów Kol ędniczych (stycze ń) − Gminne Turnieje Wsi (sierpie ń) − Konkurs na Tradycyjne Potrawy Wigilijne w Pisarzowicach (grudzie ń) − 2.3 Ocena społeczno- gospodarcza obszaru, w tym potencjału demograficznego i gospodarczego obszaru oraz poziomu aktywno ści społecznej

2.3.1 Potencjał demograficzny obszaru Gminy regionu zamieszkuje 41 613 mieszka ńców, przy czym najwi ęcej osób mieszka w gminie Lubawka (11 710), najmniej w gminie Stare Bogaczowice (4 140) i Marciszów (4 739). Potencjał demograficzny na przestrzeni ostatnich lat ulega zmniejszeniu i dotyczy to gminy Lubawka (- 2930), Mieroszów (-216), Marciszów (-48), Stare Bogaczowice (-5). 40

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Jedynie w gminie Kamienna Góra i Czarny Bór nast ępuje powolny wzrost populacji mieszka ńców. Tabela 5 Stan ludno ści

Kamienna Czarny Stare Lata Lubawka Marciszów Mieroszów Ogółem Góra Bór Bogaczowice 2002 8709 4849 12003 4837 7612 4145 42155 2003 8739 4846 11898 4789 7570 4126 41968 2004 8722 4837 11871 4766 7503 4134 41833 2005 8779 4860 11788 4743 7455 4132 41757 2006 8768 4860 11710 4739 7396 4140 41613 2002

- + 59 + 23 - 293 - 48 -216 -5 - 542 2006

Obszar charakteryzuje si ę nisk ą g ęsto ści ą zaludnienia, która wynosi średnio 69 osób/km 2 przy średniej krajowej 121 os/km 2. Najsłabiej zaludniona gmina to Stare Bogaczowice (47) najg ęś ciej gmina Mieroszów (99). Tabela 6 Struktura ludno ści Kamienna Czarny Stare Gminy Lubawka Marciszów Mieroszów Góra Bór Bogaczowice Ogółem ogółem 8768 4860 11710 4739 7396 4140 męż czyzn 4367 2351 5711 2353 3552 2033 kobiet 4 401 2509 5999 2386 3844 2107 Gęsto ść zaludnienia na km 2 55 72 85 58 99 47

Na stan ludno ści ma wpływ saldo migracji. We wszystkich opisywanych gminach w ruchu zagranicznym jest ujemne, natomiast w ruchu wewn ętrznym jest ujemne w gminach Lubawka, Mieroszów i Czarny Bór. Prócz salda migracji na stan ludno ści ma wpływ przyrost naturalny i jest on ujemny w gminach Marciszów (-18), Lubawka (- 17), Mieroszów (-16), Stare Bogaczowice (-5).

Tabela 7 Saldo migracji W ruchu wewn ętrznym Zagranica Gmina 2002 2003 2004 2005 2006 2002 2003 2004 2005 2006

Kamienna Góra -27 13 - 11 57 8 - 2 3 0 - 3 - 16 Czarny Bór - 14 - 21 - 9 14 - 14 3 0 -2 0 - 12 Lubawka - 25 - 69 12 - 59 - 36 - 3 0 - 3 2 - 25 Marciszów 38 2 - 21 - 24 15 38 2 - 1 0 - 1 Mieroszów -13 - 13 - 8 - 3 - 18 - 2 - 3 - 18 - 10 - 14 Stare - 29 5 24 23 5 - 4 - 2 - 6 - 1 0 Bogaczowice

Tabela 8 Przyrost naturalny Przyrost naturalny Gmina 2002 2003 2004 2005 2006 Kamienna Góra -3 3 - 3 14 27 Czarny Bór 22 12 4 9 26 Lubawka - 14 - 36 - 36 - 26 - 17 41

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Marciszów 9 - 10 - 1 1 - 18 Mieroszów - 17 - 22 -41 - 35 - 16 Stare Bogaczowice 3 - 4 - 10 - 22 - 5

Najkorzystniejsz ą i młoda struktura wiekowa charakteryzuje si ę gmina Lubawka, Czarny Bór i Kamienna Góra. Niekorzystne wska źniki wyst ępuj ą w gminie Mieroszów, a ż 17,6 % to grupa w wieku poprodukcyjnym, a jedynie 18,9 % to grupa w wieku przedprodukcyjnym. Podobnie w gminie Marciszów 15,5% , 20,2 % w gminie Stare Bogaczowice 14,6 %, 19,2%.

Tabela 9 Struktura wieku ludno ści Gminy Struktura wieku Kamienna Czarny Stare Lubawka Marciszów Mieroszów Góra Bór Bogaczowice 63,9 63,8 65,2 64,3 63,5 66,2 % 12,6 12,8 11,8 15,5 17,6 14,6 23,4 23,4 23 20,2 18,9 19,2 Ogółem% 100 100 100 100 100 100 Obszar LGD Kwiat Lnu nie odbiega od tendencji demograficznych obserwowanych w wielu wiejskich rejonach kraju i przyrost naturalny, migracja młodych mieszka ńców i starzenie si ę populacji to cechy szczególnie widoczne w gminie Marciszów, Mieroszów, Stare Bogaczowice i cz ęś ciowo Lubawka. Gminy poło żone w bezpo średnim s ąsiedztwie du żych aglomeracji lub w otoczeniu o środków miejskich posiadaj ą korzystniejsze warunki demograficzne. To zjawisko widoczne jest w gminie Czarny Bór i Kamienna Góra.

2.3.2 Poziom zatrudnienia i lokalny rynek pracy Na obszarze LGD w ostatnich latach obserwuje si ę stały spadek poziomu bezrobocia. Najwi ększy spadek odnotowano w latach 2006 i 2007 kiedy to bezrobocie w powiecie kamiennogórskim spadło z poziomu 23,2 do 15,7% i podobnie w powiecie wałbrzyskim z 23,8 % do 16,9%. Bezrobocie obni ża si ę zgodnie z tendencjami krajowymi, tak że w liczbach bezwzgl ędnych. I tak pomi ędzy 2004 a 2006 rokiem liczba osób bezrobotnych spadła o 1226 osób, najliczniej w gminie Lubawka a ż o 463 osoby, oraz gminie Mieroszów (211) i Kamienna Góra (192). Je żeli chodzi o udział kobiet w grupie osób bezrobotnych to w gminach LGD kształtuje si ę on na podobnym poziomie jak w grupie m ęż czyzn. Wyj ątkiem s ą gmina Czarny Bór i Stare Bogaczowice gdzie bezrobotnych kobiet jest znacznie wi ęcej ni ż męż czyzn. Najwi ększy udział w śród bezrobotnych maj ą osoby z wykształceniem zasadniczym, gimnazjalnym i ni ższym oraz osoby w wieku 25 – 34 i 45 – 54 lata. Tabela 10 Bezrobocie w powiatach powiatu % woj. dolno śląskie % krajowa %

2005 2006 2007 2006 2007 2006 2007 powiat kamiennogórski 27 23,2 15,7 16,6 14,6 14,5 12,00 powiat wałbrzyski 27,1 23,8 16,9

Według danych statystycznych na obszarze LGD zatrudnionych było 4260 osób przy czym pracowało wi ęcej m ęż czyzn (2388) ni ż kobiet (1872). W gminie Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów, Mieroszów przewa żaj ą osoby zatrudnione w przemy śle i budownictwie, natomiast w gminie Czarny Bór i Stare Bogaczowice przewa żaj ą osoby zatrudnione w usługach rynkowych i nierynkowych.

Tabela 11 Pracuj ący według sektorów ekonomicznych Ogółem Z liczby ogółem

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

przemysł i usługi usługi Gmina ogółem w tym kobiety budownictwo rynkowe nierynkowe

Kamienna Góra 1094 444 757 102 199 Czarny Bór 374 170 119 86 161 Lubawka 1181 598 596 304 252 Marciszów 404 147 257 34 107 Mieroszów 864 372 514 107 237 Stare Bogaczowice 343 141 24 41 71

Najwi ęcej osób zatrudnionych jest w sektorze prywatnym. Na obszarze LGD działaj ą 2410 podmioty prywatne oraz 69 podmiotów sektora publicznego. Przewa żaj ą osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą samozatrudnione lub zatrudniaj ące nie wi ęcej 9 osób. Najwi ęcej podmiotów w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców funkcjonuje na terenie gminy Stare Bogaczowice (85,9), i Czarny Bór (74,5), najmniej na terenie gminy Mieroszów (30,9). Ilo ść zarejestrowanych podmiotów na terenie gmin powoli ro śnie. Działaj ą one głownie w bran ży handlowej, budowlanej, transportowej i wytwórczej.

Tabela 12 Struktura podmiotów gospodarczych Czar Kamienna Gmina ny Lubawka Marciszów Mieroszów Stare Bogaczowice Góra Bór Ogółem 10 13 20 9 9 8 Sektor Publiczny Ogółem 524 349 712 257 223 345 Sektor Prywatny - spółki handlowe (+ spółki handlowe 21 9 48 21 12 22 z udziałem kapitału zagranicznego) - spółdzielnie 0 0 3 1 1 4 - fundacje, stowarzyszenia, 16 19 24 9 10 6 organizacje - osoby fizyczne prowadz ące 439 259 554 195 176 290 działalno ść gospodarcz ą Ogólna liczba podmiotów na 1000 60,9 74,5 62,5 56,1 30,9 85,9 mieszka ńców

Gminy LGD ze wzgl ędu ma swoj ą lokalizacj ę, warunki glebowe, klimatyczne i funkcje gospodarcze wykształcone przez ostatnie 10 – lecia charakteryzuj ą si ę ró żnorodnymi obszarami aktywno ści gospodarczej – głównie tekstylia, meble, przetwórstwo spo żywcze i drewna, ceramika, wydobycie surowców mineralnych. Wiod ące firmy bran ży przemysłowej to : − Takata Petri Parts Polska (600 osób) - cz ęś ci do samochodów w Krzeszowie − Gambit – producent uszczelnie ń i termoizolacji w Lubawce, − Lubatex producent wyrobów tekstylnych (200 osób) w Lubawce − Zakład Przemysłu Mi ęsno – Rybnego Kari w Marciszowie (60) osób − Meblostef – fabryka mebli (54 osoby) w Marciszowie 43

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” − Zakład Produkcji Wody w Marciszowie (50 osób) − Fabryka Wkładów Odzie żowych Camela zakład w Mieroszowie (179 osób) − „Zebra” w Mieroszowie (100 osób) − Tartak w Marciszowie (50 osób) − Marengo – zakład przetwarzaj ący tworzywa sztuczne w Jankowicach − PPH Splinter „ (88 osób) w Lubawce − Przedsi ębiorstwo Robót Interwencyjnych „Trekt” w S ędzisławiu Wa żną bran żą zwi ązan ą z dost ępno ści ą surowców i kopalin na terenie LGD s ą zakłady wydobywcze : − Kopalnia w Ogorzelcu z eksploatacj ą amfibolitów w − Zakład Wydobywania i Przemysłu Dolomitów w Pisarzowicach − Kopalnia Surowców Skalnych w Rybnicy Le śnej − Kopalnia Piasku Kwarcytowego w Krzeszówku – Kopalnia surowców drogowych Borówko z siedzib ą w gminie Czarny Bór −

W bran ży rolnej wa żną rol ę pełni : − Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Przyszło ść ” w Starych Bogaczowicach zajmuj ąca si ę od wielu lat upraw ą gruntów, produkcja jaj, przetwórstwem mleka (280 osób), maja własna sie ć sklepów na Dolnym Śląsku − Aktiv spółka z.o.o Du że znaczenie dla rozwijaj ącej si ę gospodarki regionu i rynku pracy maja dwie strefy : − Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsi ębiorczo ści utworzona w 1997 r. Tereny strefy zlokalizowanie s ą w Kamiennej Górze, Krzeszowie, Lubawce oraz poza obszarem LGD w Jaworze, Lubaniu, Nowogrodźcu. Przedsi ębiorstwa działaj ące na obszarze całej strefy w ilo ści ponad 40 firm daj ą zatrudnienie 6 ty ś. Osób. Na terenie Kamiennej Góry w strefie działa 15 firm w bran ży tekstylnej, opakowa ń, produkcji, mebli, akcesoriów samochodowych − Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna „INVEST Park” utworzona w 1997 r z 20 podstrefami poło żonymi na Dolnym Śląsku m.in. w Wałbrzychu, Dzier żoniowie, nowej Rudzie i Kłodzku. Wiod ące zakłady na terenie podstrefy wałbrzyskiej to Toyta Motor Corporation, Cersanit, Faurecia, Takota Petri. W sumie zlokalizowanych jest 15 firm działaj ących w bran ży elektromaszynowej, metalowej, elektrotechnicznej, budowy maszyn, ceramicznej, włókienniczej, przetwórstwa tworzyw sztucznych. Wielu mieszka ńców gmin LGD znalazło zatrudnienie w wymienionych wy żej strefach lub te ż na terenie Kamiennej Góry, która jest siedziba powiatu (21 ty ś. Mieszka ńców) i Wałbrzycha (128 ty ś. Mieszka ńców) tak że siedziba powiatu. Dawne bran że dominuj ące kiedy ś w regionie zwi ązane z tradycjami wydobywczymi i przetwórstwa kopalin oraz rolnictwem i przetwórstwem lnu obecnie znacznie straciły na znaczeniu. Na terenie gmin nie funkcjonuj ą instytucje i organizacje otoczenia biznesu.

2.3.3 Rolnictwo Gminy LGD maj ą charakter rolniczy lub rolniczo – przemysłowy. Oznacza to, że z obszarami wiejskimi i rolnictwem nadal wielu mieszka ńców ma silne zwi ązki : − jako miejscem zamieszkania − jako z wył ącznym lub cz ęś ciowym źródłem dochodu pochodz ącym z rolnictwa lub działalno ści okołorolniczej Na terenie gmin LGD wyst ępuje znaczny areał gruntów rolnych wynosz ący 32860 ha w tym 14050 ha to grunty orne a 18810 to u żytki zielone. Najwi ększ ą powierzchni ę gruntów rolnych ma gmina Kamienna Góra i Lubawka. Dominuj ą grunty klasy IV – IV, na których uprawia si ę 44

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” głównie zbo ża, ro śliny okopowe, oleiste. Na du żym areale u żytków rolnych prowadzona jest hodowla bydła, trzody chlewnej. Na terenie gmin funkcjonuje ogółem 3424 gospodarstw rolnych przy czym 66 % to gospodarstwa do 5 ha a jedynie 0,85 % (29) to gospodarstwa powy żej 100 ha. Najmniejsza średnia powierzchnia gospodarstwa (5ha) wyst ępuje w gminie Stare Bogaczowice, najwy ższa (14,2 ha) w gminie Czarny Bór. Nale ży podkre śli ć wzrastaj ące zainteresowanie rolników produkcja z gospodarstw ekologicznych. Na terenie gminy Lubawka funkcjonuje 9 a w gminie Czarny Bór 5 gospodarstw ekologicznych. Brak jest grup producenckich, które organizowałyby si ę wokół ró żnych działów produkcji rolnej. Wsparcie merytoryczne rolników w rejonie prowadzi O środek Doradztwa Rolniczego z powiatowymi doradcami w Kamiennej Górze. Trudne warunki produkcji rolnej z powodu podgórskiego i górskiego poło żenia powoduj ą, że produkuj ą wył ącznie lub głownie na własne potrzeby. Aby zapewni ć sobie dochody mieszka ńcy wsi coraz cz ęś ciej decyduj ą si ę na podjecie dodatkowej pozarolniczej działalno ści ( p. agroturystyka, drobna wytwórczo ść , usługi) lub te ż zatrudniaj ą si ę w blisko poło żonych zakładach na terenie gminy oraz Kamiennej Góry i Wałbrzycha.

2.3.4 Poziom wykształcenia i dost ęp do edukacji Struktura wykształcenia ludno ści obszaru LGD na podstawie danych ze spisu powszechnego z 2002 r. przedstawia si ę podobnie jak na terenie innych gmin wiejskich średnio 4,6% to osoby z wykształceniem wy ższym natomiast 67,5% to osoby z wykształceniem podstawowym, gimnazjalnym i zawodowym ( w kraju 56 %) szczególnie w grupie wiekowej 45 +. Dane te ulegaj ą korzystnym zmianom dzi ęki aspiracjom młodego pokolenia. Coraz wi ęcej osób z wykształceniem średnim kontynuuje nauk ę na wy ższych uczelniach blisko poło żonego Wałbrzycha i Jeleniej Góry, m.in Pa ństwowej Wy ższej Szkole Zawodowej w Wałbrzychu czy Akademii Ekonomicznej w Jeleniej Górze. Na terenie gmin LGD funkcjonuje dobrze rozwini ęta sie ć szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych: − gmina Kamienna Góra – 4 Szkoły Podstawowe w Krzeszowie, Pisarzowicach, Szamocinie, Ptaszkowie oraz 2 Szkoły Gimnazjalne w Krzeszowie i Pisarzowicach − gmina Czarny Bór – 2 Szkoły Podstawowe w Czarnym Borze i Witkowie oraz Gimnazjum w Czarnym Borze − gmina Stare Bogaczowice 1 Zespół Szkół w Starych Bogaczowicach z Fili ą w Strudze − gmina Lubawka – 3 Szkoły Podstawowe w Lubawce, Miszkowicach, Chełmsku Śląskim, 2 Gimnazja w Lubawce i Chełmsku Śląskim − gmina Marciszów 1 Zespół Szkół Marciszowie − gmina Mieroszów – 2 Szkoły Podstawowe w Mieroszowie i Kowalowej i 1Gimnazjum w Mieroszowie Sie ć dostosowana jest do aktualnej i prognozowanej sytuacji demograficznej. Wi ększo ść placówek została zmodernizowana, posiadaj ą odpowiedni ą baz ę dydaktyczn ą. W placówkach prowadzone s ą zaj ęcia pozalekcyjne: sportowe, j ęzykowe. Placówki potrzebuj ą wsparcia w zakresie wzmacniania swoich funkcji kulturotwórczych i sportowych w małych wiejskich środowiskach. 2.3.5 Dost ęp do kultury Na terenie wszystkich gmin LGD funkcjonuj ą O środki Kultury prowadz ące szerok ą działalno ść w zakresie zaspokajania potrzeb i zainteresowa ń kulturalnych oraz czytelniczych, wychowanie poprzez sztuk ę, tworzenie warunków do rozwoju aktywno ści artystycznej, podtrzymywanie tradycji i obyczajów. O środki prowadz ą równie ż działalno ść w zakresie rozwoju kultury fizycznej, sportu i rekreacji. W ramach o środków funkcjonuj ą sekcje plastyczne, wokalne, taneczne, rzemiosła artystycznego; utrzymywane jest funkcjonowanie świetlic wiejskich. I tak na terenie LGD funkcjonuje 5 gminnych o środków Kultury, brak o środka kultury w gminie Stare 45

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Bogaczowice oraz filie w mniejszych miejscowo ściach, 6 Bibliotek Publicznych z filiami w mniejszych miejscowo ściach jak równie ż świetlice środowiskowe lub wiejskie. Maja one swoje osi ągni ęcia w zakresie organizacji imprez konkursów dbaj ących o podtrzymywanie tradycji, integruj ących mieszka ńców, turystycznych. 2.3.6 Aktywno ść organizacji pozarz ądowych Na terenie diagnozowanych gmin działa znaczna ilo ść organizacji pozarz ądowych. Ich działalno ść skupia si ę na wielu dziedzinach życia. Obok działalno ści sportowej poprzez edukacyjn ą i pomoc społeczn ą, a ż po szeroko rozumiany rozwój lokalny i gospodarczy. Jak w wi ększo ści terenów wiejskich Dolnego Śląska dominuj ą tutaj ochotnicze stra że po żarne i kluby sportowe. W ostatnich latach zacz ęły równie ż powstawa ć stowarzyszenia działaj ące na rzecz rozwoju miejscowo ści m. in Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi Czadrów, Leszczyniec, Ogorzelec, Stowarzyszenie „Nasz Krzeszów”, Towarzystwo Rozwoju Sokołowska Stowarzyszenie Rybnica Le śna, Stowarzyszenie Miło śników Unisławia Śl. Działaj ą równie ż organizacje pozarz ądowe maj ące swoj ą siedzib ę w mie ście Kamienna Góra i Wałbrzych, a obejmuj ące swoim zasi ęgiem teren LGD. Najwi ęcej aktywnych organizacji funkcjonuje na terenie gminy Kamienna Góra i Lubawka. Warto podkre śli ć wa żny wkład niektórych organizacji pozarz ądowych w aktywizowanie społeczno ści lokalnych i promocj ę przyrodniczo – kulturowe oraz rozwój turystyki w regionie: − Stowarzyszenie Społeczno – Kulturalne Granica z Lubawki − Fundacja na Rzecz Rozwoju miasta i gminy Lubawka „Brama Lubawska” − ECEAT Poland Europejskie Centrum Ekologicznego i Turystyki w Polsce − Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Chełmska Śląskiego „Tkacze Śląscy” − „Parada” Dom Trzech Kultur Wy żej wymienione organizacje posiadaj ą zaplecze merytoryczne i organizacyjne, korzystaj ą z ró żnych źródeł finansowania, stanowi ą dobry przykład dla innych organizacji z tego obszaru. Główne problemy z którymi borykaj ą si ę organizacje społeczne z tego obszaru to : brak dobrze przygotowanych kadr i liderów, słabe umiej ętno ści pisania projektów i pozyskiwania środków z ró żnych źródeł, trudno ści lokalne i dotycz ące uposa żenia w sprz ęt komputerowy, brak jasnych celów i planu działania. Atuty tych organizacji to zwykle ch ęć społecznego zaanga żowania członków, entuzjazm i energia w realizacji ró żnych przedsi ęwzi ęć , rosn ące potrzeby stowarzyszenia si ę mieszka ńców wsi w celu rozwi ązywania ró żnych problemów.

2.4 Specyfika obszaru

2.4.1. Specyfika geograficzna i środowiskowa Obszar LGD od północy zamykaj ą gminy Marciszów i Stare Bogaczowice a od południa gminy Lubawka i Mieroszów, które granicz ą bezpo średnio z Czechami. Obszar ma górski i pogórski charakter. Od zachodu region graniczy z Pasem Rudaw Janowickich, od południowego zachodu z Pasem Karkonoszy z najwy ższym wyniesieniem – Borowa Gór ą (1 056 m n.p.m. ) nast ępnie wcinaj ącym si ę w Kotlin ę Kamiennogórsk ą pasem Gór Kruczych a od wschodu malowniczymi Sudetami Wałbrzyskimi. Główn ą osi ą hydrograficzn ą jest rzeka Bóbr zasilana licznymi potokami, wszystkie rzeki maj ą górski charakter wyró żniaj ący si ę gwałtownymi wezbraniami, st ąd te ż wa żną rol ę pełni zbiornik retencyjny Bukówka stanowi ący obecnie miejsce do rekreacji w ędkarskiej. Specyficzny klimat, budowa geologiczna, sie ć cieków i poło żenie na Pogórzu Sudeckim wpłyn ęło na ró żnorodno ść i bogactwa środowiska przyrodniczego. Wyró żniaj ące, cenne elementy przyrodnicze i krajobrazowe s ą chronione w formie Rudawskiego Parku Krajobrazowego poło żonego we wschodniej cz ęś ci gminy Kamienna Góra, Parku Krajobrazowego Sudetów Wałbrzyskich poło żonego w cz ęś ci na terenie gminy Mieroszów oraz 2 rezerwatów geologiczno – krajobrazowych „Kruczy Kamie ń i Głazy Krasnoludków. Na terenie Rudawskiego Parku

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” zlokalizowany został obszar Natura 2000 „Rudawy Janowickie”. Wyró żnione atrakcje przyrodnicze połączone s ą sieci ą szlaków rowerowych i pieszych jednak wymagaj ą rozpropagowania i promocji oraz takiego skanalizowania ruchu turystycznego, który nie wpłynie degraduj ąco na unikatowe środowisko. Górskie poło żenie i surowy mikroklimat sprzyjaj ą uprawianiu sportów zimowych i lotniarskich. .Narciarze mog ą korzysta ć z oferty wyci ągów w Lubawce, Czarnowie i Sokołowsku a lotniarze z dobrych warunków wietrznych w Nowym Siodle i okolicach Unisławia. Poło żone w gminie Mieroszów uzdrowisko Sokołowsko lecz ące choroby płuc obecnie zaniedbane w przyszło ści tak że mo że rozwin ąć atrakcyjn ą ofert ę turystyki uzdrowiskowej. Specyfik ą tego obszaru jest kilkuwiekowa tradycja wydobycia kruszców skalnych. Obecnie funkcjonuje kilka kopalni surowców skalnych stwarzaj ących uci ąż liwości dla mieszka ńców (hałas, pył, rozje żdżanie dróg) ale prawdziwymi atrakcjami w przyszło ści mo że by ć wyeksponowanie starych wapienników poł ączonych wspólnym szlakiem od Mieszkowic do Ciechanowic, liczne stare kamieniołomy, ślady sztolni górniczych w Czarnowie i Kochanowie czy eksploatacja pirytu w okolicach Wielkiej Kopy i Raszowa, po których pozostały zalane wyrobiska tzw. „Kolorowe Jeziorka”. Ju ż dzi ś to miejsce przyci ąga wielu turystów, ale podobnie jak wcze śniej wymienione potrzebuje dobrego oznakowania i stworzenia małej infrastruktury turystycznej.

2.4.2. Specyfika historyczna i kulturowa. Obszar LGD to nie tylko unikatowa przyroda i atrakcyjny krajobraz, to równie ż wielowiekowa i wielokulturowa historia tych ziem zwi ązana z poło żeniem na pograniczu Śląska. W śród znacz ących zabytków tej ziemi wyró żni ć mo żna zespół opactwa cysterskiego w Krzeszowie – barokowy zespół klasztorny stanowi ący dziedzictwo kultury europejskiej, w skład którego wchodz ą : barokowy ko ściół, Mauzoleum Piastów Świdnickich, Ko ściół św. Józefa, klasztor z ogrodem, droga Krzy żowa z 32 stacjami oraz „Betlejem” miejsce kontemplacyjne dla krzeszowskich mnichów. Zespół klasztorny jest obecnie wa żnym ośrodkiem turystyki pielgrzymkowej. Wyj ątkowym miejscem jest Chełmsko Śląskie historyczny o środek sukiennictwa i płóciennictwa, w którym zachował si ę zespół 12 domów tkaczy zaliczany do 10 najciekawszych na ziemiach polskich zabytków budownictwa drewnianego. Wyst ępuje tak że najwi ększa na Dolnym Śląsku koncentracja kamiennych zabytków średniowiecznego prawa w tym liczne krzy że pokutne, pr ęgierz w Krzeszowie, kamienny stół s ądowy w Kochanowie b ędący ewenementem na skal ę europejsk ą. Warte podkre ślenia jest równie ż zabytkowy zespół uzdrowiskowy w Sokołowsku zało żony w XIX w przez dr Brehmera wraz z zabytkowym parkiem, który przez wiele lat był znanym o środkiem lecznictwa chorób płuc. Obecnie uzdrowisko podupadło. Wyró żnikiem s ą tradycje tkackie rozwijaj ące si ę intensywnie rzemiosło tkackie i handel od XVII wieku stanowiło wa żną gał ąź przemysłu. Liczne wyroby rozprowadzono po całej Europie a nawet kontynentach. Ziemia kamiennogórska nadal silnie kojarzona jest z lnem i przemysłem tkackim, chocia ż ostatni zakład działaj ący w tej bran ży „Len SA” chyli si ę ku upadkowi. Len i jego pochodne stały się produktami lokalnymi ch ętnie kupowanymi przez go ści odwiedzaj ących region. S ą to dywaniki lniane tkane r ęcznie, wytwarzane przez firm ę BO – WA – DE z Kamiennej Góry i w Chełmsku Śląskim oraz inne lniane wyroby jak równie ż warsztaty tkackie prowadzone przez Stowarzyszenie „Tkaczy Śląskich”. Tradycje przedwojenne odtwarzane s ą tak że w postaci przepisów kulinarnych, które stały si ę podstaw ą wypieku Bomby Apostołów. W przyszło ści maj ą by ć tak że wytwarzane kiełbaski z Chełmska Śląskiego, które przed wojn ą były szeroko znanym przysmakiem. Kultywowane s ą tu równie ż tradycje przywiezione po wojnie z ró żnych regionów Polski. Najbardziej znane to tradycja robienia wysokich palm wielkanocnych poł ączona z przygotowaniem potraw wielkanocnych i pie śni wielkanocnych z okolic Chełmska i Krzeszowa. Kilkana ście działaj ących na terenie LGD zespołów ludowych nawi ązuje w swym repertuarze do rodzinnych tradycji ludno ści napływowej. Te elementy historyczne i kulturowe wyró żniaj ą region tworz ąc specyficzny, niepowtarzalny klimat. Ju ż 47

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” teraz wiele zabytków, produktów lokalnych, imprez przyci ąga go ści z zewn ątrz. W przyszło ści mog ą sta ć si ę doskonałym uzupełnieniem ofert turystycznych z regionu. 2.4.3. Specyfika społeczno – gospodarcza Przemysł tkacki intensywnie rozwijaj ący si ę XVII do XIX a w XIX rozwój wydobycia w ęgla, hutnictwa, przemysłu tekstylnego i maszynowego, fabryk mebli czy przemysłu szklarskiego dawało zatrudnienie wielu mieszka ńcom. Okoliczne gminy stanowiły tanie źródło siły roboczej. W latach 90 upadek przemysłu lekkiego, likwidacja kopalni spowodowały wysoki wzrost poziomu bezrobocia jeden z najwy ższych na Dolnym Śląsku. Wałbrzych i jego okolice stały si ę obszarem zapa ści gospodarczej. Utworzenie stref ekonomicznych i przyci ągni ęcie inwestorów w okresie ostatnich 10 lat spowodowało aktywizacj ę gospodarcz ą całego obszaru. Charakterystyczne bran że dla tego obszaru to przemysł tekstylny, meblowy, spo żywczy, akcesoriów samochodowych, ceramiczny. Z uwagi na trudne warunki gospodarowania rolnictwo nie stanowiło na tym obszarze wa żnego źródła dochodów. Rolnicy zawsze poszukiwali dodatkowych mo żliwo ści zarobku. Od wielu lat intensywnie rozwijaj ą si ę gospodarstwa agroturystyczne - jest ich obecnie 70 (688 miejsc noclegowych), najwi ęcej w gminie Kamienna Góra i Lubawka, a mieszka ńcy wsi zainteresowani s ą tym kierunkiem inwestowania. Region posiada swoje długoletnie tradycje obsługi ruchu turystycznego oraz przedwojenn ą i powojenn ą infrastruktur ę turystyczn ą, szczególnie w gminie Kamienna Góra, Lubawka, Mieroszów w postaci 9 ośrodków, 5 hoteli i pensjonatów, 2 schronisk turystycznych (razem 784 miejsca). Jednak słaba jako ść usług turystycznych i cz ęsto niska jako ść bazy, niepełna lub zaniedbana infrastruktura turystyczna w terenie, słabo rozwini ęta gastronomia nie przyci ąga wielu turystów. Mocnym wyró żnikiem jest sie ć szlaków rowerowych, o ró żnym stopniu trudno ści oraz pi ękne wiaty turystyczne typu skandynawskiego funkcjonuj ące w gminie Mieroszów. Wykorzystanie specyficznych walorów w tworzeniu ofert turystycznych oraz rozwój bazy turystycznej mo że spowodowa ć, ze b ędzie to wa żne źródło utrzymania wielu mieszka ńców obszarów wiejskich.

3. Analiza SWOT dla obszaru obj ętego LSR, wnioski wynikaj ące z przeprowadzonej analizy

SWOT to angielki skrót pochodz ący od nazw: strenght – siły, weaknessses – słabo ści, opprtunities – szanse, threats – zagro żenia. Analiza SWOT umo żliwia przeprowadzenie analizy zasobów zasobów wewn ętrznych (teraz obecnie). Stawiaj ąc na mocne strony i wykorzystuj ąc szanse skutecznie mo żna niwelowa ć słabo ści i unika ć zagro żeń. Analiza SWOT jest technik ą porz ądkuj ącą informacje dotycz ące zasobów tego obszaru. Została wykonana na podstawie informacji uzyskanych w diagnozie. Dotyczy całego spektrum zagadnie ń gospodarczych, środowiskowo-przyrodniczych, kulturowych i społecznych tego obszaru. Uczestnicy warsztatów wykorzystali przeprowadzon ą analiz ę SWOT do sformułowania celów i przedsi ęwzi ęć strategii.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

ANALIZA SWOT Mocne Słabe o Poło żenie geograficzne, o Słaby stan infrastruktury drogowej i trudno ści o Walory przyrodniczo- krajobrazowe w tym komunikacyjne trzy Parki Krajobrazowe, Obszary NATURA o Braki w infrastrukturze wodno – kanalizacyjnej 2000, Rezerwaty przyrody, o Podział administracyjny- gminy LGD le żą w dwóch o Czyste nieska żone środowisko, walory powiatach uzdrowiskowe o Słabo rozwini ęta mikroprzedsi ębiorczo ść w gminach o Istniej ące szlaki turystyczne, Czarny Bór i Stare Bogaczowice o Rozwijaj ąca si ę agroturystyka w tym sie ć o Brak bazy noclegowej w gminach Marciszów, Stare gospodarstw „Porta Lubavia”, Bogaczowice, Czarny Bór o Istniej ąca baza noclegowa, (Kamienna Góra, o Niska wiedza mieszka ńców o dost ępno ści środków Lubawka) UE, o Zabytki kultury materialnej o randze o Niepełna lub zaniedbana infrastruktura turystyczna w regionalnej i mi ędzynarodowej, ich terenie, brak wspólnego systemu szlaków pocysterski charakter (Krzeszów, Lubawka, o Brak regionalnej organizacji turystycznej Chełmsko Śląskie), koordynuj ącej działania w tym zakresie o Wielokulturowe tradycje o Słaba jako ść usług turystycznych, o Wysoka aktywno ść podmiotów o Ograniczenia inwestycyjne na obszarach gospodarczych w gminach Kamienna Góra i chronionych, Lubawka, o Niska świadomo ść ekologiczna i wiedza o o Blisko ść granicy, współpraca przygraniczna z dziedzictwie kulturowym, Czechami, o Niedostateczna infrastruktura i zaplecze sportowe, o Potencjał sportowy, o Mała aktywno ść społeczna, o Obecno ść strefy ekonomicznej o Słabe tradycje organizowania si ę społeczno ści w o Współpraca trzech sektorów w ramach inicjatywy lokalne Lokalnej Grupy Działania o Lokalny charakter wielu przedsi ęwzi ęć społecznych o Liczne zabytki stanowi ące lokalne atrakcje, o Zły stan wielu zabytków i problem z ich dost ępno ści ą o Pr ęż ne działanie kilku organizacji o Brak wspólnego Kalendarza imprez pozarz ądowych, o Trudne warunki klimatyczno- glebowe dla rolnictwa, o Zasoby surowcowe (minerały i kopaliny), o Małe zainteresowanie aktywno ści ą gospodarcz ą, o Imprezy zwi ązane z dziedzictwem. o Słaba oferta zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzie ży

Szanse Zagro żenia o Mo żliwo ść pozyskania unijnych środków o Skomplikowane procedury pozyskania środków i o Współpraca i wymiana do świadcze ń realizacji projektów, pomi ędzy gminami, o Niska dost ępno ść środków zewn ętrznych, o Budowa drogi S3 o Patrzenie na interes własny, o Wykorzystanie blisko ści Czech w zakresie o Bariery administracyjne, rozwoju turystyki o Ograniczenia dot. rozwoju turystyki, o Rozwój bazy noclegowej w tym poprawienie o Odpływ młodzie ży. Niski przyrost naturalny jako ści usług, o Niestabilna polityka finansowa pa ństwa oraz 49

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

o Mo żliwo ść uprawiania sportów zimowych, niestabilne prawo, o Zagospodarowanie i sieciowanie szlaków, tras o Używanie surowców w sposób degraduj ący w obr ębie LGD i z Czechami, środowisko o Rozwój i promocja produktów lokalnych oraz o Słaba kontynuacja wielu przedsi ęwzi ęć po realizacja cyklicznych imprez regionalnych zako ńczeniu finansowania UE o Sieciowanie ekomuzeów we wspólnej ofercie o Lepsze zagospodarowanie zbiorników wodnych pod potrzeby turystów i mieszka ńców o Wzrost jako ści życia i świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, o Rosn ące zainteresowanie aktywnymi formami turystyki. o Współpraca bran żowa mikroprzedsi ębiorców o Powstanie instytucji wparcia biznesu o Wspólna promocja obszaru

Wnioski z przeprowadzonej analizy SWOT. Na podstawie analizy SWOT zdecydowanie mocne strony LGD wyró żniaj ące si ę na tle innych, to przede wszystkim ciekawe poło żenie geograficzne, ró żnorodno ść i bogactwo dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego w tym zabytki o randze regionalnej i europejskiej (Krzeszów, Lubawka, Chełmsko Śląskie, Sokołowsko) oraz liczne zabytki stanowi ące lokalne atrakcje. W oparciu o te zasoby od wielu lat rozwija si ę działalno ść turystyczna wielu podmiotów, tworzone s ą szlaki turystyczne i ście żki przyrodnicze, rozwija si ę baza noclegowa i oferty turystyki aktywnej, rodzinnej, turystyki dziedzictwa. Rozwój potencjału turystycznego jest niew ątpliw ą szans ą i t ą gał ęzi ą lokalnej gospodarki, która mo że przynosi ć dochód mieszka ńcom obszarów wiejskich. Jednak wymaga to eliminacji słabo ści które s ą barierami w rozwoju tej bran ży, m.in. podniesienia jako ści usług turystycznych i bazy noclegowej szczególnie w gminach w których brakuje miejsc noclegowych (Mieroszów, Czarny Bór, Stare Bogaczowice) i gastronomii, stwarzania spójnego systemu szlaków i tras które obecnie nie s ą jednolicie oznakowane, rozwini ęcia małej infrastruktury turystycznej w terenie czy te ż skoordynowania działa ń w zakresie obsługi ruchu, czyli stworzenia systemu sprzeda ży promocji i monitorowania jako ści usług LGD. Wykorzystanie ju ż istniej ących zasobów, blisko ści Czech, dost ępno ści środków UE czy wreszcie rozwijaj ącej si ę współpracy wielu środowisk (gestorów, samorz ądowców) daje szanse na pełne wykorzystanie wyj ątkowego potencjału LGD. Z punktu widzenia rozwoju turystyki wa żne b ędzie te ż promowanie specyficznych produktów lokalnych (kulinariów, rzemiosła, r ękodzieła) opartych o przedwojenne i powojenne tradycje ich wytwarzania oraz realizacja cyklicznych, wiod ących imprez regionalnych go ści z zewn ątrz i integruj ących społeczno ści lokalne. Mieszka ńcy obszaru musz ą dysponowa ć wiedz ą dotycz ącą prowadzenia ró żnorodnej działalno ści gospodarczej. Obecnie jest to słaba strona, chocia ż zwraca uwag ę du ża aktywno ść gospodarcza wielu podmiotów, szczególnie w gminach Kamienna Góra i Lubawka. Mieszka ńcy obszarów wiejskich, aby skorzysta ć z dost ępnych środków UE b ędą musieli skorzysta ć z pomocy doradczej LGD czy instrukcji otoczenia biznesu i nabra ć wiary, że warto spróbowa ć i że dobre pomysły te ż mog ą im przynie ść dodatkowe dochody. Szans ą w tego typu obszarze mo że by ć współpraca bran żowa firm i wspólne wchodzenie na rynek z ofert ą usług i produktów charakterystycznych dla regionu. Mocn ą stron ą jest równie ż aktywno ść kliku organizacji pozarz ądowych, które s ą dobrym przykładem realizacji projektów buduj ących kapitał społeczny na wsi.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Jednak słabo ści ą jest niska aktywno ść wielu grup mieszka ńców, ogl ądanie si ę na innych i niskie umiej ętno ści społecznikowskie liderów. Wspólna realizacja cyklicznych imprez, przedsi ęwzi ęć , sieciowanie projektów to szansa na integrowanie społeczno ści i wł ączanie wi ększych grup do aktywno ści LGD. Na tworzenie pozytywnego wizerunku obszaru niew ątpliwy wpływ b ędzie miała poprawa estetyki miejscowo ści, wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców i wi ększe zaanga żowanie w codzienne działania na rzecz ochrony środowiska. Obszar bogaty w zasoby przyrodnicze (parki krajobrazowe, sieci Natura 2000, rezerwaty przyrody) i wspaniałe walory krajobrazowe wymaga m ądrej polityki lokalizacyjnej decydentów samorz ądowych i świadomo ści istniej ącego bogactwa w śród mieszka ńców tego obszaru. Du żą szans ą jest współpraca 6 gmin LGD w zakresie wymiany do świadcze ń i wspólnego rozwi ązywania problemów - szczególnie w zakresie: złego stanu infrastruktury drogowej, braków w infrastrukturze ochrony środowiska, niedorozwoju infrastruktury turystycznej. Problemy mo żna rozwi ązywa ć poprzez wspólne podejmowanie przedsi ęwzi ęć przez samorz ądy, a tak że w ramach Lokalnej Grupy Działania.

R ysunek 2 Okre ślenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć .

4. Okre ślenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć .

WIZJA

1. Ce l ogólny - Turystyka 2. Cel ogólny - Zachowanie 3. Cel ogólny - Rozwój 4. Cel ogólny – Aktywne i wa żnym źródłem dochodów i dziedzictwa kulturowego i działalno ści usługowej na zintegrowane społeczno ści poprawy jako ści życia przyrodniczego regionu obszarach wiejskich lokalne i gminy LGD mieszka ńców

1.1. Rozwój bazy turystycznej, 2.1 Z achowanie specyfiki 3.1 Wspieranie rozwoju 4.1 Budowanie potencjału sportowo - rekreacyjnej kulturowej i przyrodniczej mikroprzedsi ębiorczo ści liderów i organizacji regionu

3.2 Wspieranie tworzenia 4.2 Integracja gmin n a 1.2. Ró żnorodna oferta pozarolniczych miejsc pracy obszarze LGD turystyczna podkre ślaj ąca 2.2 Rewitalizacja miejscowo ści specyfik ę regionu. 3.3 Wzrost jako ści usług i 4.3 wzmocnienie potencjału produktów na obszarze LGD 1.3 Sprawny system 2.3 Wzrost świadomo ści LGD zarz ądzania turystyk ą ekologicznej mieszka ńców III Przedsi ęwzi ęcie IV Przedsi ęwzi ęcie II Przedsi ęwzi ęcie Usługi i produkty Sudetów Akademia animatorów = V Przedsi wzi cie I Przedsi ęwzi ęcie Niepowtarzalne walory Środkowych ę ę Turystyczna Brama kulturowo – przyrodnicze Synergia współdziałania Środkowych Sudetów wyró żnikiem regionu” samorz ądów i LGD

- odnowa i rozwój wsi - odnowa i rozwój wsi - odnowa i rozwój wsi - małe projekty - odnowa i rozwój wsi - małe projekty - małe projekty - ró żnicowanie w kierunku - małe projekty - ró żnicowanie w kierunku - ró żnicowanie w kierunku nierolniczym - ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej nierolniczym - mikroprzedsi ębiorczo ść nierolniczym - tworzenie i rozwój - mikroprzedsi ębiorczo ść - funkcjonowanie LGD - mikroprzedsi ębiorczo ść mikroprzedsi ębiorstw - funkcjonowanie LGD - funkcjonowanie LGD 52

1. Cel ogólny: Turystyka ważnym źródłem dochodów i poprawy jako ści życia mieszka ńców Cele szczegółowe Przedsi ęwzi ęcie I Turystyczna Brama Środkowych Sudetów 1. Rozwój bazy • Inwentaryzacja bazy turystycznej i sportowo-rekreacyjnej gmin LGD turystycznej, sportowo – • Opracowanie dokumentacji dla potencjalnej bazy i infrastruktury rekreacyjnej turystycznej w terenie (np. miejsca postojowe, punkty widokowe). • Rozwój małej infrastruktury w terenie (stojaki, wiaty, ławki, miejsca postojowe, biwakowe, miejsca widokowe, wypo życzalnie sprz ętu i inne) • Ujednolicenie systemu oznakowa ń w terenie (np. tablice informacyjne w miejscowo ściach, oznakowanie szlaków, atrakcji) • Poł ączenie we wspólny system szlaków na terenie LGD (wypracowanie wspólnego systemu i jego wdro żenie) • Szkolenia dla gestorów podnosz ące jako ść bazy i usług • Zagospodarowanie parków wiejskich, miejsc spotka ń mieszka ńców na cele rekreacyjno – sportowe • Wsparcie infrastruktury turystycznej na prywatnych posesjach stanowi ącej element systemu turystycznego regionu • Budowa, odbudowa, remont, wyposa żenie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposa żenie obiektów pełni ących funkcje turystyczne i rekreacyjne • Bie żą ce utrzymanie (remonty) małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej 1.2 Ró żnorodna oferta • Rozwój marketingu istniej ących ofert turystycznych – dotarcie do grup turystyczna docelowych • podkre ślaj ąca specyfik ę Uzupełnienie ofert o zasoby nowych gmin, opracowanie ofert specjalistycznych dla w ędkarzy, lotniarzy itd. regionu • Organizacja sieci ekomuzeów • Rozwój szlaków historycznych i tematycznych: m.in. odtworzenie Traktu Kamiennogórskiego, Szlak Palonego Wapienia, Cysterski, Lniarski, Tajemnice Sztolni • Opracowanie i wdro żenie ofert sp ędzania wolnego czasu dla grup zorganizowanych i niezorganizowanych • Organizacja cyklicznych imprez turystycznych promujących region i jego specyfik ę • Wspólny Kalendarz Imprez dla całego obszaru LGD • Szkolenia dla organizatorów turystyki, przewodników turystycznych, przewodników „za lad ą” • Współpraca z innymi Lokalnymi Grupami Działania • Wsparcie małych przedsi ęwzi ęć z zakresu bazy turystycznej • Udział w targach i innych imprezach promuj ących ofert ę z terenu LGD • Wsparcie działalno ści klubów turystyczno – rekreacyjnych dla młodzie ży i dorosłych mieszka ńców • Propagowanie turystyki na terenie LGD np. w śród młodzie ży, nauczycieli w szkołach, 1.3 Sprawny system zarz ądzania turystyk ą • Zarz ądzanie sprzeda żą wybranych usług turystycznych • Organizacja miejsc informacji turystycznej na terenie LGD (np. sklepy, pensjonaty, kwatery agroturystyczne) • Wspólne działania promocyjne (publikacje, strony internetowe z linkami do gestorów artykuły w prasie, filmy promocyjne, mapy) • Wsparcie systemu kategoryzacji usług, wdro żenie go na terenie nowych gmin, • Organizacja Forum Spotka ń Turystycznych (gestorzy, samorz ąd) • Nawi ązanie współpracy z partnerami regionalnymi i krajowymi np. DOT, POT i LGD

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Opis przedsi ęwzi ęć : Przedsi ęwzi ęcie I - Turystyczna Brama Środkowych Sudetów Przedsi ęwzi ęcie przyczynia si ę do realizacji: - celu ogólnego 1 ,,Turystyka wa żnym źródłem dochodów i poprawy jako ści życia mieszka ńców”. - celu szczegółowego 1.1 ,, Rozwój bazy turystycznej, sportowo – rekreacyjnej”, - celu szczegółowego 1.2 ,, Ró żnorodna oferta turystyczna podkre ślaj ąca specyfik ę regionu”, - celu szczegółowego 1.3 ,, Sprawy system zarz ądzania turystyk ą”.

Uzasadnienie przedsi ęwzi ęcia i celu ogólnego (okres realizacji 2009-2015) Obszar LGD to teren o bardzo zró żnicowanym potencjale turystycznym. Rol ę wiod ącą odgrywaj ą tu gminy Kotliny Kamiennogórskiej Lubawka i Kamienna Góra, które posiadaj ą rozwini ętą baz ę i infrastruktur ę turystyczn ą ró żnej jako ści, oferuj ąc usługi całoroczne. Dynamicznie rozwija si ę tak że wiele gospodarstw agroturystycznych. Dobrym uzupełnieniem są przygotowane szlaki turystyczne, szlaki rowerowe i ście żki dydaktyczne, które biegn ą równie ż przez pozostałe gminy regionu. Wzrastaj ący z roku na rok ruch turystyczny daje szanse na rozwój tej gał ęzi lokalnej gospodarki, która mo że sta ć si ę głównym lub dodatkowym źródłem dochodów dla mieszka ńców wsi. W ramach niniejszego przedsi ęwzi ęcia zaplanowano kontynuacj ę lub rozszerzenie działa ń o nowe gminy LGD tj. Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Mieroszów. Będą si ę one koncentrowały na rozwoju infrastruktury turystycznej w terenie, poł ączeniu we wspólny, jednakowo oznakowany system tras i szlaków turystycznych, rozwój marketingu wypracowanych ofert turystycznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem dotarcia do odbiorców. Zaplanowano równie ż szerok ą promocj ę poprzez strony internetowe, publikacje, artykuły w prasie, cykliczne imprezy turystyczne i udział w krajowych targach turystycznych oraz opracowywanie wspólnego kalendarza imprez dla całego LGD. Z uwagi na ró żnorodno ść i wielokierunkowo ść aktywno ści w dziedzinie turystyki uznano za istotne powołanie ciała zarz ądzaj ącego sprzeda żą usług turystycznych oraz systemu kategoryzacji tych usług. Wymianie pogl ądów i rozwi ązywaniu bie żą cych kwestii b ędzie słu żyło Forum Spotka ń Turystycznych gromadz ące gestorów przedstawicieli samorz ądów i zainteresowane instytucje. Przewidziano tak że propagowanie turystyki w śród młodszego pokolenia i pomoc w funkcjonowaniu lokalnych klubów turystyczno – rekreacyjnych.

Cel Szczegółowy 1.1 - ,, Rozwój bazy turystycznej, sportowo – rekreacyjnej” Stan bazy turystycznej LGD jest zró żnicowany. Najlepiej rozwini ęta infrastruktura funkcjonuje na terenie gmin Kamienna Góra, Lubawka, Mieroszów. S ą to o środki, hotele, pensjonaty, schroniska, dysponuj ące prawie 800 miejscami, uzupełnione o miejsca noclegowe w 70 gospodarstwach agroturystycznych. Problemem jest niedoinwestowanie tej bazy, słaba oferta usług uzupełniaj ących: gastronomia, wypo życzalnia sprz ętu, miejsca do rekreacji, niepełna infrastruktura turystyczna w terenie (parkingi, miejsca postojowe, wiaty) rozwini ęta punktowo oraz brak spójnego systemu szlaków ł ącz ącego wszystkie gminy i najciekawsze atrakcje. Na obszarze LGD ju ż obecnie rozwijaj ą si ę ró żne formy turystyki (aktywna, pielgrzymkowa, uzdrowiskowa, agroturystyka) jednak bez poprawy jako ści bazy, stworzenia sprzyjaj ącej oferty dla ró żnych grup turystów i estetyzacji miejscowo ści region nie wykorzysta swoich mocnych stron i szans w rozwoju tej gał ęzi gospodarki. W ramach niniejszego celu szczegółowego zło żono szereg działa ń rozwijaj ących zadania z tego zakresu realizowane przez LGD w ramach PPL+ jak równie ż wł ączenie do wspólnego systemu turystycznego nowych gmin. B ędzie kontynuowana inwentaryzacja bazy turystycznej i sportowo – rekreacyjnej uwzgl ędniaj ąca szczególnie zasoby nowych gmin, na tej podstawie 54

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” zostanie opracowana dokumentacja dla infrastruktury w terenie np. miejsc postojowych, punktów widokowych. Zaplanowano rozbudow ę, modernizacj ę, odnawianie infrastruktury turystycznej (stojaki, wiaty, miejsca postojowe, biwakowe, widokowe) wraz z poł ączeniem jej wspólnym systemem szlaków i oznakowania. Wa żnym zadaniem b ędzie równie ż podnoszenie wiedzy i umiej ętno ści osób i podmiotów prowadz ących usługi turystyczne w celu poprawy jako ści bazy i usług. B ędą to szkolenia np. językowe, internetowe, standaryzuj ące usługi, dostarczaj ące wiedz ę o marketingu i promocji produktów turystycznych, sieciuj ące usługi i baz ę. Preferowane operacje to przede wszystkim inwestycje w zakresie małej infrastruktury turystycznej i sportowo – rekreacyjnej oraz jej budowa przebudowa, remont, oznakowanie atrakcji, organizacja imprez turystycznych, rekreacyjnych, sportowych, szkolenia dla gestorów, dokumentacja i analizy, rozwój usług turystycznych poprzez podmioty gospodarcze i gospodarstwa rolne.

Cel szczegółowy 1.2 ,, Ró żnorodna oferta turystyczna podkre ślaj ąca specyfik ę regionu” W ostatnich kilku latach LGD postawiło na rozwój wyspecjalizowanych ofert turystycznych kierowanych pod potrzeby odbiorców. Powstały oferty turystyki rodzinnej, narciarskiej, konnej, rowerowej oraz turystyki dziedzictwa opartej o histori ę, przyrod ę i specyficzne produkty kulinarne z tego obszaru. Jednak nadal problemem jest dotarcie do konkretnych grup odbiorców, opracowane oferty nie uwzgl ędniaj ą równie ż zasobów nowych gmin. Dynamicznie rozwijaj ący si ę rynek usług turystycznych wymusza przygotowanie ofert specjalistycznych, które trafi ą w niszowe segmenty rynku. I tak zaplanowano przygotowanie specjalistycznych propozycji dla w ędkarzy, grup zorganizowanych i niezorganizowanych poszukuj ących konkretnej oferty czasu wolnego. Wzbogaceniu propozycji Turystycznej Bramy Środkowych Sudetów b ędzie słu żyć rozwój programu Ekomuzea ( muzea bez murów eksponuj ące ludzi w otoczeniu dziedzictwa) i odtwarzanie szlaków historycznych i szlaków tematycznych Towarzyszy ć im b ędzie cały cykl imprez promuj ących obszar odbywaj ących si ę według uzgodnionego kalendarza: m. in. Jarmark Tkaczy Śląskich, Dni Cystersów, Parada Strachów Polnych, Zlot Krasnal. Wa żnym elementem dotarcia do potencjalnych odbiorców będzie udział podmiotów turystycznych i LGD w targach regionalnych, krajowych i zagranicznych oraz nawi ązanie współpracy z innymi LGD działaj ącymi w podobnym zakresie. Dopełnieniem powy ższej aktywno ści b ędzie tak że wł ączenie szerszej grupy dzieci i młodzie ży z tego obszaru w działania kół sportowych, klubów turystycznych przy szkołach, o środkach kultury, świetlicach.

Cel Szczegółowy 1.3 ,, Sprawny system zarz ądzania turystyk ą” W regionie nie funkcjonuje żaden system sprzeda ży usług turystycznych z tego obszaru, działania promocyjne i informacyjne wykreowane s ą przez ró żne podmioty ( starostwa, gminy, gestorów, LGD), które nie współpracuj ą ze sob ą. Brakuje punktów informacji turystycznej a oferowany produkt turystyczny dost ępny jest w ąskiej grupie odbiorców. Je śli oferta turystyczna z tego regionu ma znale źć uznanie konsumentów to konieczne jest spełnienie kilku warunków: • produkt musi by ć lepszy i wyró żnia ć si ę swoj ą specyfik ą • nale ży zapewni ć stały niezmienny standard świadcze ń, niezawodno ść kontaktów, życzliwe podej ście do klientów • nale ży dba ć o standard bazy, jasko ść usług i infrastruktury turystycznej, wra żenia estetyczne go ści • nale ży zwróci ć uwag ę na konkurencyjno ść produktów oferowanych w sąsiedztwie, czyli w rejonie Karkonoszy, Kotliny Kłodzkiej i Czech. 55

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

St ąd te ż LGD, gestorzy turystyczni, samorz ądy widz ą potrzeb ę : • Organizacji Forum Spotka ń Turystycznych, które b ędzie słu żyło zbli żaniu, integracji, rozwi ązywaniu problemów i planowaniu wspólnych działa ń usługodawców i samorz ądów. • Prowadzenia systemu kategoryzacji usług turystycznych, który b ędzie nadawa ć znaki jako ści obiektom i usługom spełniaj ącym ustalone standardy.

W ramach działa ń Leader zostanie wsparta organizacja sieci punktów informacji turystycznej przy ju ż istniej ących podmiotach w Krzeszowie, Lubawce, Chełmsku, Marciszowie, Mieroszowie i innych. Zaplanowane zostan ą wspólne działania promocyjne w celu obiegu informacji i promocji turystycznej współpracuj ący z portalem portalubavia.pl, portalem zielone domy, z portalem LGD i stronami internetowymi jednostek samorz ądu terytorialnego. Będą wydawane publikacje, mapy, ulotki, artykuły w prasie, zostanie przygotowany film promocyjny. Preferowane projekty w tym zakresie podobnie jak w pkt. 1.1 i projekty współpracy z innymi podmiotami działaj ącymi w turystyce.

Grupy docelowe beneficjentów : Rolnicy, mikroprzedsi ębiorcy, samorz ądy i uprawnione jednostki im podległe, organizacje pozarz ądowe, organizacje ko ścielne, zwi ązki wyznaniowe, mieszka ńcy i członkowie LGD.

Lista rekomendowanych operacji: Minimalna Operacje ilo ść Preferowany zakres operacji operacji Odnowa i rozwój wsi - Inwestycje w zakresie ście żek rowerowych, szlaków pieszych, miejsc rekreacyjnych, obiektów sportowych, świetlic i klubów wiejskich - Budowa, przebudowa lub remont małej infrastruktury turystycznej - Budowa, przebudowa lub remont obiektów na cele promocji, 3 rozwoju funkcji turystycznych, - Zagospodarowanie cieków i zbiorników na rzecz rekreacji, - Zakup sprz ętu, materiałów, usług słu żą cych realizacji operacji, Małe projekty -Rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze obj ętym LSR przez: -Utworzenie lub zmodernizowanie punktów informacji turystycznej, 23 bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych zwi ązanych tematycznie z ofert ą turystyczn ą obszaru obj ętego LSR, przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotycz ących obszaru obj ętego LSR -Budow ę, odbudowe, przebudow ę, remont poł ączony z modernizacj ą, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz wyposa żenie obiektów pełni ących funkcje turystyczne i rekreacyjne, -Organizacj ę imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych zwi ązanych z promocj ą lokalnych walorów - Promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególno ści obszarów obj ętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000; - Wykorzystanie energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalno ści kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegaj ącej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym z wył ączeniem działalno ści rolniczej 56

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Ró żnicowanie w kierunku - Rozwój usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacj ą, działalno ści nierolniczej wypoczynkiem, - Sprzeda ż hurtowa lub detaliczna, - Usługi informatyczne, 0 - Doradztwo, - Przetwórstwo produktów rolnych lub le śnych, rzemiosła lub rękodzielnictwa, usług transportowych, - Inne okre ślone w osi 3 Leader wynikaj ące z potrzeb i celów LSR Tworzenie i rozwój mikro - Rozwój usług turystycznych oraz zwi ązanych ze sportem, rekreacj ą, przedsi ębiorstw wypoczynkiem, - Sprzeda ż hurtowa lub detaliczna, 0 - Usługi informatyczne, - Doradztwo, - Przetwórstwo produktów rolnych lub le śnych, rzemiosła lub rękodzielnictwa, usług transportowych, - Inne okre ślone w osi 3 Leader wynikaj ące z potrzeb i celów LSR

Projekty Współpracy 1 - Zgodnie ze zło żonym wnioskiem

Wska źniki realizacji Przedsi ęwzi ęcia I Turystyczna Brama Środkowych Sudetów oraz cel ogólny 1 i celów szczegółowych 1.1; 1.2; 1.3 Cel Ogólny 1: - Turystyka wa żnym źródłem dochodów i poprawy jako ści życia Przedsi ęwzi ęcie 1: Turystyczna Brama Środkowych Sudetów mieszka ńców Warto ść Warto ść Warto ść Źródła Cele szczegółowe Wska źniki produktu * P K Wska źniki rezultatu* P K Wskaźniki oddziaływania ** P K weryfikac 2009 2015 2009 2015 2009 2015 ji C.s. 1.1. Rozwój bazy - liczba zrealizowanych 0 8 - wzrost liczby km odpowiednio 0 40 turystycznej, sportowo obiektów małej oznakowanych i – rekreacyjnej infrastruktury turystycznej i zmodernizowanych szlaków ankietyzac rekreacyjnych w terenie turystycznych 0 6000 - wzrost liczby turystów na 25 345 30 000 ja - liczba wła ściwie 0 7 - wzrost liczby osób obszarze LGD beneficjent oznakowanych szlaków korzystaj ących z oferty ów biuro turystycznych, atrakcji LGD, turystycznych GUS - liczba wyremontowanych 0 5 i wyposa żonych obiektów pełni ących funkcje turystyczne i rekreacyjne

C.s. 1.2 Ró żnorodna liczba imprez kulturowych, 0 4 wzrost liczby osób, które 0 60 oferta turystyczna turystycznych i uzyskały wiedz ę w zakresie podkre ślaj ąca specyfik ę rekreacyjnych turystyki - wzrost liczby udzielonych 24 764 28 000 regionu - liczba szkole ń dla bran ży 0 1 - wzrost liczby osób bior ących 0 5000 noclegów ankietyzac turystycznej udział w imprezach ja - liczba ofert turystycznych 0 4 turystycznych, kulturalnych i beneficjent ( publikacje ) rekreacyjnych ów biuro - wzrost liczby osób 0 5000 LGD, korzystaj ących z publikacji GUS C.s. 1.3 Sprawny - liczba miejsc informacji 0 12 - wzrost liczby osób, 0 5000 system zarz ądzania turystycznej korzystaj ących z informacji - wzrost liczby wej ść na ankietyzac turystyk ą - liczba stron internetowych 0 7 turystycznej strony gmin, powiatów i ja po świ ęconych walorom www.portalubawia.pl beneficjent turystycznym ów, j.s.t., dane LGD

*dot. wska źników produktów i rezultatów osi ągni ętych w ramach operacji Wdra żanie LSR, Projekty współpracy, Funkcjonowanie, nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja 58

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

** dot. wska źników oddziaływania osi ągni ętych na obszarze realizacji LSR

2. Cel ogólny: Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu. Cele szczegółowe Przedsi ęwzi ęcia II Niepowtarzalne walory kulturowo-przyrodnicze wyró żnikiem regionu 2.1 Zachowanie • Wsparcie dla minimuzeów lokalnych i regionalnych specyfiki kulturowej i • Poznawanie i podtrzymywanie lokalnych tradycji i dziedzictwa historycznego i przyrodniczej regionu kulturowego (m.in. poprzez publikacje, konkursy, warsztaty szkoleniowe) • Odtwarzanie tradycyjnych upraw i przetwórstwa płodów rolnych • Odtwarzanie starych tradycji rzemie ślniczych (tkactwo, szklarstwo, inne) • Przygotowanie przewodników regionalnych • Wsparcie zespołów, grup zadaniowych, zajmuj ących si ę podtrzymywaniem tradycji, • Przygotowanie programu edukacji regionalnej i przyrodniczej dla szkół i o środków kultury, przygotowanie edukatorów • Konkursy tematyczne dla dzieci i młodzie ży • Tworzenie uzupełnianie i poł ączenie ście żek przyrodniczo – dydaktycznych i ście żek historycznych, • Badania w tym m.in. inwentaryzacje, opracowania etnograficzne zasobów historyczno – kulturowych, tworzenie baz danych • Aktualizacja map, wydanie opracowa ń i monografii tematycznych • Ochrona krajobrazu kulturowego miejscowo ści • Promowanie, zachowanie, odtwarzanie, zabezpieczanie, oznakowanie cennego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego 2.2 Rewitalizacja miejscowo ści • Wsparcie dla zagospodarowania przestrzeni publicznej w miejscowo ściach • Wsparcie dla urz ądzania terenów zielonych, małej architektury, placów zabaw, boisk sportowych, miejsc spotka ń na terenie miejscowo ści • Odbudowa, renowacja, restauracja, remont obiektów zabytkowych b ędących wyró żnikiem dla obszaru LGD • Oznakowanie i wyeksponowanie zabytków, zabezpieczenie ich przed degradacj ą i katastrof ą budowlan ą • Wyposa żenia i remonty świetlic oraz terenów do nich przylegaj ących

2.3 Wzrost świadomo ści ekologicznej • Edukacja mieszka ńców dotycz ąca zmniejszania presji na zasoby środowiska • mieszka ńców Upowszechnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych regionu • Tworzenie i oznakowanie pomników przyrody i innych atrakcji przyrodniczych • Edukacja mieszka ńców wsi popularyzuj ąca sie ć Natura 2000 oraz zachowanie bioró żnorodno ści na obszarach wiejskich • Wspieranie wykorzystania energii pochodz ących ze źródeł odnawialnych do prowadzenia działalno ści kulturalnej i gospodarczej

Opis przedsi ęwzi ęć : Przedsi ęwzi ęcie II - ,, Niepowtarzalne walory kulturowo – przyrodnicze wyró żnikiem regionu” Przedsi ęwzi ęcie przyczynia si ę do realizacji: - celu szczegółowego 2.1 - ,, Zachowanie specyfiki kulturowej i przyrodniczej regionu’’, - celu szczegółowego 2.2 - ,, Rewitalizacja miejscowo ści”, - celu szczegółowego 2.3 - ,, Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców’’.

Uzasadnienie przedsi ęwzi ęcia i celu ogólnego (okres realizacji 2009- 2015) Walory przyrodnicze i kulturowo – historyczne wyró żniaj ą znacz ąco ten obszar spo śród innych terenów Dolnego Śląska. Górski i podgórski charakter poł ączony z malowniczym poło żeniem 60

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” wsi, które do tej pory zachowały swoje zabytkowe układy osadnicze daj ą niepowtarzalne walory krajobrazowe. Dwa znacz ące obiekty zabytkowe znane w Polsce i Europie: Zespół Opactwa Cysterskiego w Krzeszowie i Domki Tkaczy wraz z zabytkowym rynkiem w Chełmsku Śląskim to znane wizytówki Dolnego Śląska potwierdzaj ące wielowiekow ą i wielo kulturow ą tradycj ę tej ziemi. Walory te odpowiednio wykorzystane mog ą stanowi ć czynnik wzmacniaj ący gospodark ę regionu. Oferty budowane w oparciu o turystyk ę dziedzictwa kulturowo – przyrodniczego to rosn ący rynek usług który jednak wymaga odpowiedniego wyeksponowania , atrakcji, podniesienia estetyki miejscowo ści, rewitalizacji obiektów zabytkowych charakterystycznych dla danego regionu. W ramach niniejszego przedsi ęwzi ęcia przewidziano równie ż inwentaryzacj ę zasobów kulturowo- historycznych na terenie nowych gmin, uzupełnienie baz danych, poł ączenie szlaków i ście żek przyrodniczych, odtwarzanie tradycyjnych dla regionu upraw ( len ) oraz starych tradycji rzemie ślniczych ( tkactwo, szklarstwo). Podniesienie estetyki wsi wsparte edukacj ą ekologiczn ą mieszka ńców b ędzie równie ż słu żyło wzrostowi atrakcyjno ści turystycznej obszarów wiejskich oraz zachowaniu specyfiki kulturowej i przyrodniczej tego obszaru. Cel szczegółowy 2.1 - ,, Zachowanie specyfiki kulturowej i przyrodniczej regionu’’ Tak du że skupienie atrakcji historyczno – kulturowych i przyrodniczych na stosunkowo niewielkim obszarze LGD nie ma swoich odpowiedników w skali Dolnego Śląska, a nawet kraju. To bardzo mocna strona tego obszaru stanowi ąca przesłank ę do rozwoju ró żnego rodzaju usług i produktów. W ramach realizowanej w latach 2007 – 2008 Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich sformułowano podobny cel strategiczny realizuj ąc szereg działa ń dotycz ących inwentaryzacji, oznakowania i promocji walorów tego obszaru. Szereg organizowanych imprez oparto o liczne atrakcje przyrodnicze i kulturowe : „ Parada Strachów Polnych, „Zlot Krasnali”, „Miło ść w Dolinie Miło ści”, „Dzie ń Cysterski”, „ Zielony Szczupak Bukówki”. To tylko cze ść przykładów wykorzystuj ących dziedzictwo tej ziemi. W latach 2009 – 2015 LGD zało żyła kontynuacje i rozwini ęcie działa ń, które wyeksponuj ą specyfik ę kulturow ą i przyrodnicz ą regionu stanowi ąc wa żny element rozwoju turystyki dziedzictwa i zachowania to żsamo ści kulturowej mieszka ńców. Zało żono dalsz ą inwentaryzacj ę historii, kultury, tradycji lokalnych oraz dost ęp do tych informacji przez mieszka ńców, szkoły turystów. Podtrzymywaniu tradycji będą słu żyły kroniki miejscowo ści, warsztaty „Opowie ść ze starego domu”, czy „Złoty Piasek”, a tak że odtwarzanie starych znacze ń i j ęzyka. LGD b ędzie tak że wspiera ć działania na rzecz podtrzymywania starych tradycji rzemie ślniczych (m. in. Tkactwo, szklarstwo) i odtwarzania tradycyjnych upraw. Zachowaniu starych pami ątek powojennych i z czasów przesiedle ń b ędą słu żyły zakładane przez mieszka ńców minimuzea miejscowo ści, Np. przy świetlicach, i o środkach kultury. Wyeksponowaniu tych zasobów b ędą słu żyły istniej ące i tworzone ście żki przyrodniczo – edukacyjne i historyczne, wydawane mapy, monografie, opracowania. Szkoły i o środki kultury na podstawie opracowanych materiałów b ędą mogły wdro żyć program edukacji regionalnej skierowany do młodego pokolenia.

Cel szczegółowy 2.2 - ,, Rewitalizacja miejscowo ści” W ramach tego celu zostan ą zrealizowane działania wpływaj ące na estetyzacj ę wsi i eksponowanie centralnych punktów miejscowo ści, obiektów zabytkowych, terenów zielonych. Z uwagi na systematycznie rosn ący ruch turystyczny jak równie ż wzrost aspiracji mieszka ńców dotycz ących wygl ądu miejscowo ści zaplanowano wsparcie rozwoju centralnych punktów miejscowo ści, terenów zielonych, małej architektury, placów zabaw, boisk sportowych, miejsc spotka ń, remont obiektów zabytkowych i ich cz ęś ci oraz ich oznakowania i zabezpieczenia przed degradacj ą. 61

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Preferowane b ędą operacje z zakresu odnowy miejscowo ści i małych projektów obejmuj ące opisywany zakres. Cel szczegółowy 2.3 - ,, Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców’’ Ten cel podkre śla wag ę poziomu świadomo ści ekologicznej mieszka ńców. Walory przyrodnicze i stan środowiska tego obszaru mog ą by ć zachowane przy czynnym udziale społeczno ści lokalnych. Prawidłowe post ępowanie z odpadami, podnoszenie poziomu czysto ści rzek i potoków oraz kontrolowane odprowadzanie ścieków to czynniki wpływaj ące na estetyzacj ę wsi i tworzenie wizerunku czystych i zadbanych miejscowo ści. Mieszka ńcom brakuje wiedzy o warto ściach przyrodniczych obszaru i znaczeniu zachowania cennych ł ąk, zakrzewie ń, zadrzewie ń i alei śródpolnych, miejsc podmokłych dla utrzymania cennych ekosystemów i niepowtarzalnego krajobrazu. St ąd te ż b ędą preferowane działania szkoleniowe i informacyjne dotycz ące prawidłowych zachowa ń mieszka ńców wsi, działania upowszechniaj ące wiedz ę o zasobach przyrodniczych regionu oraz tworzenie i oznakowanie miejsc przyrodniczo cennych. Grupy docelowe beneficjentów: Samorz ądy i uprawnione jednostki nim podległe, rolnicy i przedsi ębiorcy zainteresowani remontami obiektów na cele turystyczne lub podejmowanie działa ń w zakresie rozwoju rzemiosła, przetwórstwa produktów i innych, organizacje pozarz ądowe, mieszka ńcy i członkowie LGD, organizacje ko ścielne i zwi ązki wyznaniowe.

Lista rekomendowanych operacji: Minimal Operacje na ilo ść Preferowany zakres operacji operacji Odnowa i rozwój wsi - Budowa , przebudowa , remont i wyposa żenie obiektów słu żą cych podtrzymywaniu i promocji kultury, tradycji, produktów lokalnych, - Rewitalizacja budynków zabytkowych i obiektów małej architektury, odnawianie lokalnych pomników historycznych miejsc pami ęci, 15 - Odnawianie elewacji zewn ętrznych i dachów obiektów zabytkowych architektury sakralnej, - Wyburzenia i rozbiórki zdewastowanych budynków i budowli - Zakup towarów słu żą cych kultywowaniu tradycji, - Kształtowanie centrów wsi, terenów zielonych, parków, - Budowa, przebudowa, remont małej infrastruktury turystycznej, - Zakup sprz ętu słu żą cego realizacji operacji, Małe projekty -Rozwijanie aktywno ści społeczno ści lokalnej poprzez: -promocje i organizacje lokalnej twórczo ści kulturalnej lub aktywnej trybu życia, z wył ączeniem remontu i budowy budynków 30 mieszkalnych, - remont poł ączony z modernizacj ą lub wyposa żeniem istniej ących świetlic wiejskich oraz innych obiektów, pełni ących ich funkcje, oraz zagospodarowanie terenu przylegaj ącego do tych obiektów -zagospodarowanie przestrzeni publicznej z wył ączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich; - Organizacj ę imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych zwi ązanych z promocj ą lokalnych walorów *Zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez: -odbudow ę, renowacj ę, restauracj ę albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub obj ętych ewidencj ą zabytków -remont lub wyposa żenie istniej ących muzeów lub innych obiektów pełni ących ich funkcj ę *kultywowanie: - miejscowych tradycji, obrz ędów i zwyczajów, - tradycyjnych zawodów i rzemiosła *Wykorzystanie energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych w celu 62

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Małe projekty -Rozwijanie aktywno ści społeczno ści lokalnej poprzez: -promocje i organizacje lokalnej twórczo ści kulturalnej lub aktywnej trybu życia, z wył ączeniem remontu i budowy budynków 30 mieszkalnych, - remont poł ączony z modernizacj ą lub wyposa żeniem istniej ących świetlic wiejskich oraz innych obiektów, pełni ących ich funkcje, oraz zagospodarowanie terenu przylegaj ącego do tych obiektów -zagospodarowanie przestrzeni publicznej z wył ączeniem pasów drogowych dróg gminnych, powiatowych, wojewódzkich; - Organizacj ę imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych zwi ązanych z promocj ą lokalnych walorów *Zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez: -odbudow ę, renowacj ę, restauracj ę albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub obj ętych ewidencj ą zabytków -remont lub wyposa żenie istniej ących muzeów lub innych obiektów pełni ących ich funkcj ę *kultywowanie: - miejscowych tradycji, obrz ędów i zwyczajów, - tradycyjnych zawodów i rzemiosła *Wykorzystanie energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalno ści kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegaj ącej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym z wył ączeniem działalno ści rolniczej * Inicjowanie powstawania, przetwarzania, lub wprowadzenia na rynek produktów i usług, których podstaw ę stanowi ą lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, zwanych dalej „produktami lub usługami lokalnymi” albo podnoszenie jako ści takich usług lub usług przez: - udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych, - promocj ę produktów lub usług lokalnych, - uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jako ści, innych ni ż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, -budow ę, adaptacj ę lub wyposa żenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do prowadzenia sprzedaży lub usług lokalnych, -budow ę, adaptacj ę lub wyposa żenie niemieszkalnych obiektów budowlanych wykorzystywanych do tradycyjnego wyrobu produktów lokalnych, -badanie rynku produktów lub usług lokalnych – z wył ączeniem działalno ści rolniczej;

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Ró żnicowanie w - wsparcie rzemiosła lub r ękodzielnictwa kierunku nierolniczym - usługi turystyczne - usługi budowlane 0 - przetwórstwo produktów rolnych i le śnych, - sprzeda ż hurtowa lub detaliczna, magazynowanie towarów - inne okre ślone w działalno ści osi 3 Leader wynikaj ące z potrzeb i 64

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Mikroprzedsi ębiorczo ść - wsparcie rzemiosła lub r ękodzielnictwa - usługi turystyczne 0 - usługi budowlane - przetwórstwo produktów rolnych i le śnych, - sprzeda ż hurtowa lub detaliczna, magazynowanie towarów - inne okre ślone w osi 3 Leader wynikaj ące z potrzeb i celów LSR Projekty Współpracy 1 - zgodnie ze zło żonym wnioskiem

Wska źniki realizacji przedsi ęwzi ęcia II: Niepowtarzalne walory kulturowo-przyrodnicze wyró żnikiem regionu oraz cel ogólny 2 i celów szczegółowych 2.1,2.2,2.3 Cel Ogólny 2: Zachowanie dziedzictwa Przedsi ęwzi ęcie 2: Niepowtarzalne walory kulturowo – przyrodnicze wyró żnikiem regionu kulturowego i przyrodniczego regionu Warto ść Warto ść Warto ść Źródła Cele szczegółowe Wska źniki produktu * P K Wska źniki rezultatu * P K Wska źniki oddziaływania ** P K weryfikacji 2009 2015 2009 2015 2009 2015 C. s. 2.1 Zachowanie - liczba ście żek 0 4 - wzrost liczby km 0 10 specyfiki kulturowej i przyrodniczo – oznakowanych i wyposa żonych przyrodniczej regionu dydaktycznych, ście żek przyrodniczo – ankietyzacja historycznych dydaktycznych, historycznych beneficjentó - liczba miejsc 0 1 w dane promuj ących lokalne - liczba osób poinformowanych 0 2000 j.s.t., LGD, dziedzictwo kulturowe i o dziedzictwie kulturowo – GUS historyczne ( mini muzea ) historycznym obszaru - wzrost jako ści obiektów - liczba wydanych 0 2000 wykorzystywanych na cele publikacji i opracowa ń o publiczne dziedzictwie kulturowo historycznym i przyrodniczym - liczba odrestaurowanych 0 7 - wzrost poziomu obiektów zabytkowych wykształcenia wy ższego wa żnych kulturowo dla mieszka ńców regionu C. s. 2.2 Rewitalizacja - liczba wyremontowanych 0 25 - wzrost liczby osób 0 1000 1 424 1550 miejscowo ści i wyposa żonych świetlic korzystaj ących z oferty świetlic wiejskich wiejskich ankietyzacja - liczba 0 15 - wzrost liczby w ha 0 6 beneficjentó zagospodarowanych miejsc zagospodarowanych miejsc w dane przestrzeni publicznej na przestrzeni publicznej - wzrost liczby pomników j.s.t., LGD, terenie miejscowo ści przyrody GUS

C. s. 2.3 Wzrost - liczba warsztatów 0 1 - wzrost liczby osób, które 0 20 świadomo ści edukacyjnych z ochrony uzyskały wiedz ę z zakresu ekologicznej środowiska i przyrody ochrony środowiska i przyrody dane LGD mieszka ńców 66

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

- liczba zainstalowanych 0 2 urz ądze ń energii odnawialnych na obiektach prowadz ących działalno ść kulturaln ą lub gospodarcz ą *dot. wska źników produktów i rezultatów osi ągni ętych w ramach operacji Wdra żanie LSR, Projekty współpracy, Funkcjonowanie, nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja ** dot. wska źników oddziaływania osi ągni ętych na obszarze realizacji LSR

3. Cel ogólny: Rozwój działalno ści usługowej na obszarach wiejskich Cele szczegółowe Przedsi ęwzi ęcia III Usługi i produkty Sudetów Środkowych 3.1 Wspieranie rozwoju • Wsparcie działalno ści handlowej skierowanej na sprzeda ż produktów mikroprzedsi ębiorczo ści lokalnych i regionalnych • Wsparcie rozwoju drobnych usług na wsiach i przetwórstwa lokalnych produktów • Promocja oferty usługowej mikroprzedsi ębiorców • Szkolenia dla osób prowadz ących działalno ść gospodarcz ą wraz z wyjazdami studialnymi i pokazywaniem dobrych przykładów • Prowadzenie doradztwa dla mikroprzedsi ębiorców w zakresie składania wniosków do LGD oraz nawi ązanie współpracy z podmiotami działaj ącymi w sferze doradztwa dla mikroprzedsi ębiorców • Wsparcie podmiotów gospodarczych i osób fizycznych tworz ących miejsca pracy na obszarze LGD

3.2 Wspieranie tworzenia pozarolniczych miejsc pracy • Szkolenia dla rolników i domowników z działalno ści pozarolniczej • Szkolenia z zakresu r ękodzieła • Inicjowanie wytwarzania pami ątek lokalnych i regionalnych • Odnawianie upraw i produkcji lniarskiej • Integrowanie bran żowe gospodarstw ekologicznych chc ących wspólnie przetwarza ć i wchodzi ć na rynek • Badania produkcji i popytu na żywno ść ekologiczn ą i inne specjalistyczne działy produkcji • Wsparcie gospodarstw rolnych tworz ących alternatywne źródła dochodów na wsi

3.3 Wzrost jako ści usług i • Organizacja certyfikacji produktów i usług z obszaru LGD produktów na obszarze • Promocja certyfikowanych wyrobów i usługodawców • LGD Mapa i inne publikacje dotycz ące produktów lokalnych • Budowa, adaptacja, wyposa żenie obiektów do prowadzenia wyrobu, sprzeda ży, promocji produktów lokalnych • Organizacja dystrybucji produktów lokalnych (sklepik internetowy, Galeria Produktów wprowadzenie do punktów hotelowych, pensjonatów, gospodarstw agroturystycznych, handlowych i gastronomicznych wybranych produktów) • Szkolenia dla producentów produktów lub usług lokalnych • Wsparcie udziału w targach wystawowych, jarmarkach, konkursach produktów lub usług lokalnych • Wsparcie dla przedsi ęwzi ęć gospodarki społecznej promuj ących produkty lokalne i usługi specyficzne • Identyfikacja produktów lokalnych i usług buduj ących mark ę „Kwiat Lnu”

Opis przedsi ęwzi ęć : Przedsi ęwzi ęcie III - ,, Usługi i produkty Sudetów Środkowych” Przedsi ęwzi ęcie przyczynia si ę do realizacji: - celu ogólnego 3 ,, Rozwój działalno ści usługowej na obszarach wiejskich”, - celu szczegółowego 3.1 ,, Wspieranie rozwoju mikroprzedsi ębiorczo ści’’, - celu szczegółowego 3.2 ,, Wspieranie tworzenia pozarolniczych miejsc pracy’’, - celu szczegółowego 3.3 ,, Wzrost jako ści usług i produktów na obszarze LGD’’. 68

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Uzasadnienie przedsi ęwzi ęcia i celu ogólnego (okres realizacji 2009- 2014) Obszar LGD poło żony jest w obr ębie du żych miejscowo ści Kamienna Góra, Wałbrzych gdzie wielu mieszka ńców wsi znajduje zatrudnienie w zakładach i na terenie Specjalnych Stref Ekonomicznych. Cz ęść mieszka ńców prowadzi działalno ść gospodarcz ą głównie zwi ązan ą z handlem, usługami przetwórczymi, budowlanymi, transportowymi. S ą to zwykle podmioty małe prowadzone przez osoby fizyczne. W ostatnich latach na wsi obserwuje si ę tendencj ę do odchodzenia od rolnictwa i poszukiwania dodatkowych źródeł dochodów. Dzi ęki temu obszary wiejskie staj ą si ę miejscami aktywno ści gospodarczej generuj ącej miejsca pracy w sektorach nie zwi ązanych ści śle z rolnictwem ale bardziej z atrakcyjno ści ą przyrodnicz ą, krajobrazow ą, kulturow ą wsi. Ci mieszka ńcy wsi którzy ju ż prowadz ą działalno ść turystyczn ą, agroturystyczn ą, usługow ą stanowi ą dobre przykłady aktywno ści warte upowszechnienia. Pokazywanie w jaki sposób prowadzi ć działalno ść gospodarcz ą czy pozarolnicz ą to jedno z wa żniejszych działa ń Leadera. St ąd te ż w tym przedsi ęwzi ęciu zapisano szkolenia wraz z wyjazdami studialnymi, doradztwo z przedsi ębiorczo ści dla zainteresowanych osób i podmiotów tak że promocj ę ju ż funkcjonuj ącej oferty usługowej oraz bran żowe integrowanie mikroprzedsi ębiorców. Wa żna sfera działa ń to zach ęcanie rolników i domowników gospodarstw rolnych do poszukiwania pomysłów na uruchomienie działalno ści pozarolniczej. B ędą temu słu żyły ró żnego typu szkolenia oraz wspieranie specyficznej aktywno ści zwi ązanej z tym rejonem a mianowicie usług turystycznych, a tak że wytwórczo ści produktów lokalnych ( rzemiosło, kulinarna, produkty lniarskie) produktów spo żywczych i z gospodarstw ekologicznych, oraz ich sprzeda ży i promocji na ró żnych rynkach zbytu. Podnoszeniu jako ści tych produktów i usług b ędzie słu żyć system certyfikacji promuj ący najlepsz ą i o wysokiej jako ści ofert ę z tego terenu.

Cel Szczegółowy 3.1 ,, Wspieranie rozwoju mikroprzedsi ębiorczo ści’’ Na obszarach wiejskich LGD działalno ść mikroprzedsi ębiorstw opiera si ę głównie o małe podmioty gospodarcze z ograniczonym kapitałem prowadzone przez osoby fizyczne działaj ące w handlu, usługach budowlanych, transportowych. W ostatnich latach powoli wzrasta równie ż liczba podmiotów działaj ących w turystyce. Brak współpracy bran żowej mikroprzedsi ębiorców, brak równie ż instytucji otoczenia biznesu wspieraj ących doradztwo i finansowo mniejsze podmioty gospodarcze. W ramach działa ń Leader zaplanowano wsparcie rozwoju drobnej działalno ści usługowej na wsi, wsparcie działalno ści handlowej i przetwórczej w zakresie produktów lokalnych i regionalnych wraz z promocj ą oferty tych podmiotów. Osoby ch ętne do zało żenia własnej działalno ści gospodarczej b ędą mogły skorzysta ć ze szkole ń i wyjazdów studialnych pokazuj ących osoby, którym si ę powiodło. Biuro LGD uruchomi równie ż doradztwo dla osób zainteresowanych składaniem wniosków oraz nawi ąż e współprac ę z podmiotami działaj ącymi w sferze doradztwa dla sektora MP Ś. Preferowane operacje w tym zakresie to szkolenia i warsztaty, pomoc we wprowadzeniu na rynek usług i produktów lokalnych, wsparcie rzemiosła i r ękodzielnictwa, przetwórstwa produktów rolnych i le śnych, usług turystycznych, sprzeda ży produktów i usług specyficznych dla obszaru LGD, kultywowanie tradycyjnych zawodów i rzemiosła.

Cel Szczegółowy 3.2 Wspieranie tworzenia pozarolniczych miejsc pracy’’ Na obszarze LGD funkcjonuj ą bardzo rozdrobnione gospodarstwa rolne, z których wi ększo ść nie przekracza 10 ha powierzchni. Rolnicy poszukuj ą dodatkowych źródeł dochodów i s ą zainteresowani uruchomieniem działalno ści opartej o wykorzystywanie atrakcyjno ści przyrodniczej, kulturowej i krajobrazowej wsi. Powstaje coraz wi ęcej gospodarstw agroturystycznych, które obecnie dysponuj ą prawie 800 miejscami noclegowymi. Ten kierunek 69

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” odchodzenia od rolnictwa jak równie ż przetwórstwo, r ękodzieło, drobne usługi naprawcze, remontowe, będą tworzyły dodatkowe miejsca pracy w sektorze pozarolniczym. W ramach LSR zaplanowano szerok ą ofert ę szkoleniow ą skierowan ą do wła ścicieli gospodarstw rolnych i ich rodzin z zakresu prowadzenia działalno ści gospodarczej oraz szkole ń specjalistycznych umo żliwiaj ących nabycie umiej ętno ści dotycz ących usług turystycznych, wytwarzania produktów lokalnych, r ękodzielniczych, pami ątek. Gospodarstwa ekologiczne, które równie ż s ą obiecuj ącym kierunkiem rozwoju specjalistycznej produkcji rolnej b ędą mogły otrzyma ć pomoc w zakresie przetwórstwa i wchodzenia na rynek ze swoimi produktami. Preferowane projekty w tym zakresie podobnie jak w pkt. 3.1 oraz badania i analizy rynku finansowane z funkcjonowania LGD.

Cel Szczegółowy 3.3 ,, Wzrost jako ści usług i produktów na obszarze LGD’’ Obszar LGD ma swoje tradycje wytwarzania specyficznych produktów i usług nie spotykanych na innym terenie. S ą to te ż produkty lokalne z którymi uto żsamiaj ą si ę mieszka ńcy, produkowane w sposób niemasowy i przyjazny dla środowiska z lokalnie dost ępnych surowców. Mo że sta ć si ę wizytówk ą regionu poprzez wykorzystanie specyficznego i niepowtarzalnego charakteru oraz stymulowa ć przedsi ębiorczo ść lokaln ą. Obszar LGD znany z charakterystycznych produktów o przedwojennej lub kresowej recepturze (wypieki, nalewki, potrawy, przetwory, w ędliny), ciekawego r ękodzieła, wyrobów mleczarskich firmy KAMOS ju ż w tej chwili zdobywa klientów w śród go ści odwiedzaj ących region. Do tej pory LGD zidentyfikowała szereg produktów lokalnych mog ących promowa ć region, istotne jest kontynuowanie tych działa ń na obszarze nowych gmin i w przyszło ści dąż enie do zorganizowania systemu certyfikacji markowych produktów i usług z obszaru LGD. Siła marki lokalnej to tworzenie pozytywnych skojarze ń i zwi ązków pomi ędzy regionem, wytwórcami i odbiorcami. Sposób nadawania marki wpływa na podnoszenie jako ści produktów, ich promocj ę i pobudzanie lokalnego rynku. Bardzo istotne b ędzie równie ż zorganizowanie odpowiedniej dystrybucji tych produktów poprzez ich wprowadzenie do punktów hotelowych, pensjonatów, gastronomii, stworzenie Galerii Produktów Kwiatu Lnu i sprzeda ży poprzez Internet. Zaplanowano równie ż wsparcie dla przedsi ęwzi ęć z zakresu gospodarki społecznej zwi ązanej z wymienion ą wy żej wytwórczo ści ą. Preferowane b ędą operacje w zakresie podobnie jak w pkt. 3.1 oraz budowa, przebudowa, obiektów przeznaczonych na cele promocji lokalnych produktów i usług, kultywowanie tradycyjnych zawodów i rzemiosła.

Grupy docelowe beneficjentów: Rolnicy i przedsi ębiorcy, samorz ądy i uprawnione jednostki im podległe, organizacje pozarz ądowe, mieszka ńcy i członkowie LGD.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Lista rekomendowanych operacji: Minimalna ilo ść Operacje Preferowany zakres operacji operacji Odnowa i rozwój wsi brak 0 Małe projekty *Podniesienia jako ści życia społeczno ści lokalnej na obszarze obj ętym LSR przez: - organizacj ę szkole ń i innych przedsi ęwzi ęć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym w ramach 0 działania, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt.1 Ustawy z dnia 07 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, oraz z wył ączeniem szkole ń poł ączonych z promocj ą towarów lub usług okre ślonego przedsi ębiorcy, *Inicjowanie powstawania, przetwarzania, lub wprowadzenia na rynek produktów i usług, których podstaw ę stanowi ą lokalne dziedzictwo, w tym kulturowe, historyczne lub przyrodnicze, zwanych dalej „produktami lub usługami lokalnymi” albo podnoszenie jako ści takich usług lub usług przez: -udział w targach i konkursach produktów lub usług lokalnych, -promocj ę produktów lub usług lokalnych - uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jako ści, innych ni ż realizowane w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Ró żnicowanie w kierunku - wsparcie rzemiosła lub r ękodzielnictwa nierolniczym - usługi turystyczne, 6 - przetwórstwo produktów rolnych i le śnych, - sprzeda ż hurtowa lub detaliczna, - magazynowanie produktów - inne okre ślone w działaniach osi 3 Leader wynikaj ące z potrzeb i celów LSR

Mikroprzedsi ębiorczo ść 6 - wsparcie rzemiosła lub r ękodzielnictwa - usługi turystyczne, - przetwórstwo produktów rolnych i le śnych, - sprzeda ż hurtowa lub detaliczna, magazynowanie produktów - inne okre ślone w działaniach osi 3 Leader wynikaj ące z potrzeb i celów LSR Funkcjonowanie LGD - szkolenia i organizowanie społeczno ści lokalnych, - badanie i analizy obszaru. - wsparcie imprez i publikacji promuj ących produkty i usługi z obszaru LGD

Wska źniki realizacji Przedsięwzi ęcia III Usługi i produkty Sudetów oraz cel ogólny 3 i celów szczegółowych 3.1, 3.2, 3.3

Cel Ogólny 3: - Rozwój działalno ści usługowej na obszarach wiejskich Przedsi ęwzi ęcie 3: Usługi i produkty Sudetów Środkowych

Warto ść Warto ść Warto ść Źródła Cele szczegółowe Wska źniki produktu * P K Wska źniki rezultatu * P K Wska źniki oddziaływania ** P K weryfikacji 2009 2015 2009 2015 2009 2015 C. s. 3.1 Wspieranie - liczba wybudowanych, 0 5 - wzrost liczby miejsc pracy 0 5 rozwoju przebudowanych, - wzrost liczby osób, które Dane LGD mikroprzedsi ębiorczo ści wyremontowanych i uzyskały wiedz ę w zakresie 0 100 ankietyzacja wyposa żonych obiektów składania wniosków i beneficjentów słu żą cych działalno ści mikroprzedsi ębiorczo ści - spadek bezrobocia 3 031 2600 j.s.t., GUS gospodarczej - liczba szkole ń dla 0 4 mikroprzedsi ębiorców - liczba osób, którym 0 100 udzielonego doradztwa z mikroprzedsi ębiorczo ści C.s. 3.2 Wspieranie - liczba szkole ń dla 0 4 - wzrost liczby osób, które 0 50 tworzenia pozarolniczych rolników i domowników z uzyskały wiedz ę w zakresie 1939 2000 miejsc pracy działalno ści pozarolniczej składania wniosków i - wzrost ilo ści osób Dane LGD - liczba udzielonego 0 30 prowadzenia działalno ści prowadz ących działalno ść ankietyzacja doradztwa dla rolników pozarolniczej gospodarcz ą beneficjentów - liczba wybudowanych, j.s.t., GUS przebudowanych, 0 8 - wzrost liczby osób 0 1000 wyremontowanych i korzystaj ących z oferty wyposa żonych obiektów słu żą cych działalno ści pozarolniczej

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

C. s. 3.1 Wspieranie - liczba wybudowanych, 0 5 - wzrost liczby miejsc pracy 0 5 rozwoju przebudowanych, - wzrost liczby osób, które Dane LGD mikroprzedsi ębiorczo ści wyremontowanych i uzyskały wiedz ę w zakresie 0 100 ankietyzacja wyposa żonych obiektów składania wniosków i beneficjentów słu żą cych działalno ści mikroprzedsi ębiorczo ści - spadek bezrobocia 3 031 2600 j.s.t., GUS gospodarczej - liczba szkole ń dla 0 4 mikroprzedsi ębiorców - liczba osób, którym 0 100 udzielonego doradztwa z mikroprzedsi ębiorczo ści C.s. 3.2 Wspieranie - liczba szkole ń dla 0 4 - wzrost liczby osób, które 0 50 tworzenia pozarolniczych rolników i domowników z uzyskały wiedz ę w zakresie 1939 2000 miejsc pracy działalno ści pozarolniczej składania wniosków i Dane LGD - liczba udzielonego 0 30 prowadzenia działalno ści ankietyzacja doradztwa dla rolników pozarolniczej beneficjentów - liczba wybudowanych, j.s.t., GUS przebudowanych, 0 8 - wzrost liczby osób 0 1000 wyremontowanych i korzystaj ących z oferty wyposa żonych obiektów słu żą cych działalno ści pozarolniczej

*dot. wska źników produktów i rezultatów osi ągni ętych w ramach operacji Wdra żanie LSR, Projekty współpracy, Funkcjonowanie, nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja ** dot. wska źników oddziaływania osi ągni ętych na obszarze realizacji LSR

4. Cel ogólny: Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LGD Cele szczegółowe Przedsi ęwzi ęcie IV: Akademia Animatorów 4.1 Budowanie potencjału • Identyfikacja liderów/animatorów, działaczy społecznych liderów, • Szkolenia dla organizacji i liderów wiejskich (podnoszenie wiedzy i umiej ętno ści) organizacji, • Organizowanie sieci współpracy poprzez wspólne projekty społeczno ści • Organizacja konkursu na lidera i Inicjatyw ę Lokaln ą LGD lokalnych • Organizacja Akademii Animatorów • Organizacja przedsi ęwzi ęć kulturowych, sportowych, rekreacyjnych opartych o pomysły i aktywno ść mieszka ńców • Wsparcie pomysłów KGW, OSP, KS i innych, • Pomoc w stowarzyszaniu si ę KGW i innych grup mieszka ńców wsi, • Wsparcie stowarzysze ń, odnowy miejscowo ści działaj ących na rzecz rewitalizacji wsi, • Wsparcie grup przy parafialnych/ przy ko ścielnych, grup wolontariuszy • Badania i diagnozy dotycz ące potencjału społecznego w regionie

Opis przedsi ęwzi ęć :

Przedsi ęwzi ęcie IV– Akademia Animatorów Przedsi ęwzi ęcie przyczynia si ę do realizacji : - Celu Ogólnego 4 „Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LGD - Celu Szczegółowego 4.1 „Budowanie potencjału liderów, organizacji, społeczno ści lokalnych”

Uzasadnienie przedsi ęwzi ęcia i celu ogólnego (okres realizacji 2009- 2015) Na terenie gmin LGD działaj ą organizacje pozarz ądowe o zró żnicowanym potencjale ludzkim i organizacyjnym. Przewa żaj ą organizacje małe, które integruj ą mieszka ńców wsi we wspólnych działaniach, głównie Koła Gospody ń Wiejskich, Ochotnicze Stra że Po żarne oraz Kluby Sportowe. Funkcjonuj ą równie ż organizacje o du żym dorobku realizuj ące od wielu lat ciekawe projekty społeczne. Organizacje i liderzy działaj ący na wsi potrzebuj ą systematycznego wsparcia w zakresie podnoszenia umiej ętno ści dotycz ących pisania projektów, organizowania osób wokół inicjatyw, rejestrowania stowarzysze ń lokalnych. Celowi temu ma słu żyć powołanie przy LGD „Kwiat Lnu” Akademii Animatorów. Akademia Animatorów b ędzie organizowa ć szkolenia dla organizacji i liderów lokalnych, umo żliwia ć kontakty pomi ędzy organizacjami zainteresowanymi realizacj ą wspólnych projektów, wspiera ć funkcjonowanie KGW, OSP, KS, grup nieformalnych, przyparafialnych, promowa ć najlepsze inicjatywy lokalne poprzez organizacje konkursów na lidera i najlepsza inicjatyw ę LGD.

Cel szczegółowy 4.1 „Budowanie potencjału liderów, organizacji, społeczno ści lokalnych”

Znaczna ilo ść organizacji działa na terenie gminy Kamienna Góra i Lubawka, zdecydowanie mniej w gminie Marciszów i Stare Bogaczowice. Sektor pozarz ądowy posiada tu swoj ą specyfik ę; obok dobrze zorganizowanych o du żym do świadczeniu organizacji funkcjonuj ą miale stowarzyszenia oraz KGW, OSP i Kluby Sportowe opieraj ące swoj ą aktywno ść o prac ę członków i niewielkie wsparcie z gmin. II schemat Leadera uruchomił u śpiony potencjał wielu mieszka ńców. Szereg imprez i konkursów potwierdziło mo żliwo ść samoorganizacji i zaanga żowania osób, grup nieformalnych w przedsi ęwzi ęcia aktywizuj ące społeczno ści lokalne. Jednocze śnie okazało si ę

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” jak du że s ą potrzeby dotycz ące wzmacniania liderów i kadr organizacji, przygotowania do korzystania z ró żnych źródeł finansowych czy pomocy w stowarzyszaniu si ę . St ąd te ż wa żnym przedsi ęwzi ęciem na lata 2009 – 2015 b ędzie zorganizowanie przy LGD Akademii Animatorów maj ącej na celu : • identyfikacj ę i wsparcie liderów lokalnych; • integracj ę lokalnych środowisk wokół rozwi ązywania wa żnych problemów czy kreowania działa ń, • pomoc w tworzeniu infrastruktury formalnej, organizacyjnej stowarzysze ń lokalnych, • sieciowanie ró żnych środowisk w ramach projektów tematycznych. Akademia Animatorów b ędzie prowadziła m. in. Systematyczne programy szkoleniowe dla liderów, animatorów, członków organizacji i mieszkańców chc ących działa ć na rzecz swoich miejscowo ści, będzie organizowa ć konkursy na lidera i Inicjatyw ę Lokaln ą LGD, wsparcie wolontariuszy, będzie pomocna w stowarzyszeniu si ę KGW i grup nieformalnych, wsparcie wolontariuszy, pomoc w sieciowaniu inicjatyw i grup; doradza ć przy pisaniu projektów, integruj ących kilka organizacji. Wa żnym zadaniem dla LGD i Akademii Animatorów b ędzie uruchomienie potencjału społecznego na terenie gmin b ędących nowymi członkami LGD szczególnie gmin Stare Bogaczowice i Czarny Bór. Dla potrzeb realizacji tego celu szczegółowego preferowane b ędą operacje składane przez wnioskodawców, których rezultatem b ędzie wzrost aktywno ści i integracji społecznej na poziomie lokalnym, przygotowanie miejsc, obiektów, pełni ących szerokie funkcje społeczne, informacja i promocja aktywno ści społecznej organizacji i mieszka ńców oraz działania realizowane w ramach funkcjonowania LGD.

Grupy docelowe beneficjentów : Organizacje pozarz ądowe, organizacje ko ścielne i zwi ązki wyznaniowe, samorz ądy i uprawnione jednostki im podległe, mieszka ńcy i członkowie LGD.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Lista rekomendowanych operacji :

Operacja Minimalna ilo ść operacji Preferowany zakres operacji

Odnowa i rozwój wsi ° Remont, przebudowa i wyposa żenie obiektów 0 pełni ących funkcje społeczno – kulturowe Małe projekty ° Podniesienia jako ści życia społeczno ści lokalnej na 4 obszarze obj ętym LSR przez: -udost ępnianie urz ądze ń i sprz ętu z wył ączeniem środków transportu nap ędzanych mechanicznie, -organizacj ę szkole ń i innych przedsi ęwzi ęć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt.1 Ustawy z dnia 07 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, oraz z wył ączeniem szkole ń poł ączonych z promocj ą towarów lub usług okre ślonego przedsi ębiorcy -Organizacj ę imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych zwi ązanych z promocj ą lokalnych walorów Ró żnicowanie w kierunku brak nierolniczym 0 Mikroprzedsi ębiorczo ść 0 brak Funkcjonowanie LGD ° Szkolenia i animowanie społeczno ści lokalnej ° Informowanie o obszarze działania ° Wydarzenia o charakterze promocyjnym

Wska źniki realizacji przedsi ęwzi ęcia IV „Akademia Animatorów” oraz cel ogólny 4 i celów szczegółowych 4.1

Cel Ogólny 4: Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i Przedsi ęwzi ęcie 4: Akademia animatorów gminy LGD

Warto ść Warto ść Warto ść Źródła Cele szczegółowe Wska źniki produktu * P K Wska źniki rezultatu * P K Wska źniki oddziaływania ** P K weryfikacji 2009 2015 2009 2015 2009 2015

C.s. 4.1 Budowanie - liczba szkole ń, 0 4 - wzrost liczby osób, które 0 60 - wzrost ilo ści projektów 0 26 potencjału liderów, warsztatów dla organizacji wzi ęły udział w szkoleniach podejmowanych przez Dane LGD organizacji, i liderów wiejskich - wzrost liczby wniosków 0 45 mieszka ńców i organizacje z ankietyzacja społeczno ści lokalnych - liczba udzielonego 0 50 zło żonych przez organizacje terenu LGD beneficjentów doradztwa dla organizacji pozarz ądowe - wzrost zarejestrowanych 173 200 j.s.t., GUS pozarz ądowych stowarzysze ń

4. Cel ogólny: Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LGD Cele szczegółowe Przedsi ęwzi ęcie V: Synergia współdziałania samorz ądów i LGD 4.2 Integracja gmin na obszarze • Dzielenie si ę dobrymi pomysłami pomi ędzy gminami (Festiwal Inicjatyw; wymiana LGD informacji/działa ń z poprzedniego schematu Leader+ i Leader PROW, mi ędzysektorowe warsztaty tematyczne) • Organizacja wspólnej wiod ącej imprezy dla 6 gmin • Wzajemne wizyty i objazdy studialne • Wymiana zespołów artystycznych podczas imprez • Turnieje Gmin (Partnerskie Potyczki Trzech Sektorów, pokazy r ękodzieła, zespoły ludowe, pokazy OSP, zawody mi ędzypokoleniowe, mi ędzysektorowe) • Turnieje miejscowo ści

4.3 Wzmocnienie • Szkolenia dla członków i partnerów LGD , personelu biura potencjału LGD • Szkolenia dla wnioskodawców • Wyjazdy szkoleniowe i studyjne dla członków LGD, osób i podmiotów współpracuj ących • Powołanie grup/zespołów tematycznych wg potrzeb • Organizacja i przygotowanie zespołu doradczego przy LGD dla wnioskodawców z obszaru LGD • Promocja LGD i obszaru działania poprzez rozwój stron internetowych, biuletyn Głos Leadera, ulotki, konferencje, warsztaty • Realizacja projektów współpracy z innymi LGD

Opis przedsi ęwzi ęć : Przedsi ęwzi ęcie V – Synergia współdziałania samorz ądów i LGD Przedsięwzi ęcie przyczynia si ę do realizacji : ° Celu Ogólnego 4 „Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LGD ° celu szczegółowego 4.2 „Integracja gmin na obszarze LGD ° celu szczegółowego 4.3 „Wzmocnienie potencjału LGD”

Uzasadnienie przedsi ęwzi ęcia i celu ogólnego (okres realizacji 2009- 2015) Do 2008 LGD Kwiat Lnu funkcjonowała jako Fundacja obejmuj ąca obszar gminy Lubawka, Kamienna Góra, Marciszów. W 2008 powołano stowarzyszenie jako now ą form ę prawn ą LGD i poszerzono obszar działania o gminy Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Mieroszów. Z tych wzgl ędów obszar obj ęty LGD wymaga integracji i budowania wspólnej to żsamo ści całej grupy i anga żuj ących si ę partnerów. Od stopnia współdziałania i porozumienia b ędzie zale żała efektywno ść wdra żania wielu działa ń zapisanych w LSR. Stad te ż przedsi ęwzi ęcie to koncentruje si ę na wymianie informacji, uzgodnienia wiod ących imprez dla LGD turnieje Gmin, Turnieje Miejscowo ści) dzieleniu si ę dobrymi pomysłami poprzez objazdy studialne, wzajemne wizyty i ogl ądaniu dobrych przykładów. Bardzo istotne jest równie ż budowanie potencjału LGD poprzez podnoszenie wiedzy i doskonalenie umiej ętno ści personelu biura i członków Rady, Zarz ądu, Komisji Rewizyjnej i członków Stowarzyszenia oraz utrzymanie aktywno ści zespołów roboczych, które wzorem pilota żu Ledera b ędą mogły podejmowa ć konkretne zadania na rzecz LGD lub rozwi ąza ć wa żne problemy społeczne tego obszaru.

Cel szczegółowy 4.2 „Integracja gmin na obszarze LGD Cel ten jest bardzo istotny z uwagi na ró żnice w aktywno ści i integracji środowisk LGD. Gminy Kamienna Góra, Lubawka, Mieroszów b ędące zało życielami Partnerstwa a potem Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” maj ą tradycje współpracy tak że w ramach Powiatu Kamiennogórskiego. Nowe gminy Mieroszów, Stare Bogaczowice, Czarny Bór poło żone na 78

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” terenie Powiatu Wałbrzyskiego przyst ąpiły do LGD na pocz ątku 2008 r., nie maj ąc wcze śniejszych do świadcze ń ze współpracy w takiej strukturze. Gminy te ró żni ą si ę tak że poziomem aktywno ści społecznej i sposobami podej ścia do współpracy międzysektorowej, która była mocno akcentowana w II schemacie Leadera. St ąd te ż bardzo wa żne s ą wszelkie działania integruj ące środowiska, mieszka ńców, gminy, umo żliwiaj ące wymian ę do świadcze ń i dzielenie si ę dobrymi pomysłami. B ędą to organizowane Turnieje Gmin, Turnieje Miejscowo ści, Festiwal Inicjatyw dla całego obszaru LGD, wzajemne wizyty i objazdy studialne, wymiana zespołów artystycznych, inne mi ędzysektorowe warsztaty tematyczne i inne. Preferowane b ędą projekty szkoleniowe, edukacyjne, organizacja imprez oraz działania organizowane w ramach funkcjonowania LGD.

Cel szczegółowy 4..3 „Wzmocnienie potencjału LGD” To działanie współgra z celem szczegółowym „Integracja gmin na obszarze LGD” oraz przedsi ęwzi ęciem „Synergia współdziałania samorz ądów i LGD”. Lokalna Grupa Działania w ramach II schematu PPL+ wypracowała innowacyjn ą form ę współpracy przedstawicieli sektora NGO, samorz ądu, biznesu. Było to powołanie 5 grup zadaniowych (produkt lokalny, turystyka, promocja, dokumentacje inwentaryzacyjne, aktywizacja społeczno ści lokalnej), które będą realizowały zadania zapisane w Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich w II schemacie. Grupy zadaniowe jako sprawdzona forma anga żowania aktywnych członków i partnerów LGD zostan ą wykorzystane w nowym okresie programowania do rozwoju struktury i wzmocnienia potencjału LGD. Z uwagi na konieczno ść prowadzenia szerokich działa ń informacyjnych o PROW i Leader przy biurze zostanie zorganizowany zespół doradców pomagaj ący wnioskodawcom z obszaru LGD. Informacje o konkursach w ramach działa ń Leader b ędą szeroko propagowane na stronach internetowych LGD i w biuletynie „Głos Leadera”. Zało żono tak że szerok ą promocj ę grupy poprzez strony WWW, ulotki i publikacje, konferencje i warsztaty prezentuj ące LGD. Zespół doradców b ędzie tak że organizowa ć regularne szkolenia dla wnioskodawców z obszaru LGD. Preferowane b ędą operacje dotycz ące szkole ń, warsztatów w ramach „Małych Projektów” oraz działania realizowane w ramach funkcjonowania LGD.

Grupy docelowe beneficjentów : Członkowie Lokalnej Grupy Działania, członkowie wspieraj ący i współpracownicy LGD, personel LGD, mieszka ńcy aktywnie zaanga żowani w prace LGD i grup roboczych, organizacje pozarz ądowe, organizacje ko ścielne i zwi ązki wyznaniowe, jednostki podlegaj ące pod samorz ąd.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Lista rekomendowanych operacji : Operacja Minimalna ilo ść operacji Preferowany zakres operacji Odnowa i rozwój wsi 0 brak Małe projekty 0 -Podniesienia jako ści życia społeczno ści lokalnej na obszarze obj ętym LSR przez: -organizacj ę szkole ń i innych przedsi ęwzi ęć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt.1 Ustawy z dnia 07 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, oraz z wył ączeniem szkole ń poł ączonych z promocj ą towarów lub usług okre ślonego przedsi ębiorcy Organizacj ę imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych zwi ązanych z promocj ą lokalnych walorów Ró żnicowanie w kierunku 0 brak nierolniczym Mikroprzedsi ębiorczo ść 0 brak

Funkcjonowanie LGD ° Szkolenia kadr bior ących udział we wdra żaniu LSR ° Szkolenia liderów lokalnych ° Animowanie społeczno ści lokalnych ° \Wydarzenia o charakterze promocyjnym

Wska źniki realizacji przedsi ęwzi ęcia V „Synergia współdziałania samorz ądów i LGD” oraz cel ogólny i celów ogólnych szczegółowych 4.2,4.3 80 Cel Ogólny 4: Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i Przedsi ęwzi ęcie 5: Synergia współdziałania samorz ądów i LGD gminy LGD Warto ść Warto ść Warto ść Źródła Cele szczegółowe Wska źniki produktu * P K Wska źniki rezultatu * P K Wska źniki oddziaływania ** P K weryfikacji 2009 2015 2009 2015 2009 2015 C.s. 4.2 Integracja - liczba imprez wspólnych 0 4 - wzrost liczby osób 0 100 10 50 gmin na obszarze LGD dla gmin LGD uczestnicz ących w imprezach - liczba wizyt i objazdów 0 4 wspólnych dla gmin LGD Dane LGD studialnych dla członków - wzrost liczby informacji na ankietyzacja LGD stronach www gmin o Lokalnej beneficjentów Grupie Działania j.s.t., GUS C. s. 4.3 wzmocnienie - liczba szkole ń dla 0 5 - wzrost liczby osób, które 0 100 potencjału LG członków i partnerów LGD uzyskały wiedz ę o PROW i osi Dane LGD - liczba szkole ń dla 0 27 Leader ankietyzacja wnioskodawców - wzrost liczby osób, które 0 210 beneficjentów - liczba stron 0 2 uzyskały wiedze na temat j.s.t., GUS internetowych pisania i realizowania promuj ących LGD 0 2 projektów - liczba projektów - wzrost liczby członków LGD 0 współpracy realizowanych - wzrost liczby osób, które 0 1000 przez LGD zostały poinformowane o regionie i działalno ści LGD ( ilo ść wej ść na strony www.kwiatlnu.eu) - wzrost liczby osób bior ących 0 20 udział w projektach współpracy

Działania PROW: - Nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja w ramach funkcjonowania LGD

5. Okre ślenie misji i wizji LGD Misja Misja okre śla system warto ści ł ącz ący partnerów LGD d ążą cych do osi ągni ęcia wizji i celów strategicznych. Misja ma okre śli ć deklarowany sposób działania oraz filozofi ę grupy.

Misja Lokalnej Grupy Działania Jeste śmy zespołem liderów Fundacji Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”, którzy poprzez wzajemny szacunek i współprac ę reprezentowanych przez nas trzech sektorów, działaj ą na rzecz zrównowa żonego rozwoju obszarów wiejskich. Ceni ąc wzajemne zaufanie, wytrwało ść i wiar ę w powodzenie, aktywizujemy mieszka ńców do skutecznego rozwi ązywania lokalnych problemów prowadz ąc do poprawy jako ści życia w naszej małej ojczy źnie. Osi ągamy to poprzez oddolne i partnerskie podej ście, entuzjazm, zaanga żowanie i rado ść z realizacji wspólnych planów i zamierze ń. Działamy na rzecz rozwoju naszego regionu, integracji gmin i wspólnot lokalnych.

Wizja Wizja to po żą dany obraz danego obszaru w perspektywie kilku lub kilkunastu lat. Wizja w Lokalnej Strategii Rozwoju tworzy ramy do wyznaczenia celów strategicznych, pełni tez funkcj ę integruj ącą procesy rozwojowe z marzeniami mieszka ńców. Uczestnicy warsztatów okre ślili ramy czasowe Strategii na okres 2009-2015, st ąd te ż tworzona Wizja dotyczyła tej perspektywy czasowej.

Wizja dla obszaru Lokalnej Grupy Działania 2. Obszar Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” jest powszechnie znany jako miejsce, gdzie w zgodzie z przyrod ą żyj ą szcz ęś liwi, pogodni, przyjacielscy i pełni ch ęci do pracy mieszka ńcy. Zawdzi ęczaj ą oni swoj ą pomy ślno ść harmonijnemu wykorzystaniu wyj ątkowych tradycji kulturowych i nieska żonych zasobów przyrodniczych. Dzi ęki przedsi ębiorczo ści i przyjaznemu nastawieniu do go ści z całego świata /turystów i inwestorów/ mieszka ńcy osi ągaj ą korzy ści materialne i satysfakcj ę z życia w zadbanych, bezpiecznych wsiach i miejscowo ściach. Małe, aktywne wspólnoty korzystaj ą ze wszelkich dobrodziejstw cywilizacyjnych, s ą atrakcyjne i twórcze kulturowo. Zachowały poczucie swojej dumy i to żsamo ści. 6. Wskazanie spójno ści specyfiki obszaru z celami LSR. Spójno ść geograficzna i przyrodnicza Obszar gmin Czarny Bór, Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów, Mieroszów, Stare Bogaczowice jest spójnym administracyjnie obszarem, na terenie którego poło żone s ą gminy miejskie i miejsko – wiejskie za wyj ątkiem gminy miejskiej Kamienna Góra nie obj ętej działaniami Leader PROW. Obszar ma charakter górski i podgórski, pasma Rudaw Janowickich, Karkonoszy, Gór Kruczych i Gór Wałbrzyskich otaczaj ą Kotlin ę Kamiennogórsk ą, któr ą płynie rzeka Bóbr zasilana dopływami mniejszych cieków, od północy domyka ja obni żenie Marciszowa. Wymienione pasma nalez ą do Sudetów Środkowych i Wałbrzyskich . poło żenie ma wpływ na panuj ący tu klimat górski charakteryzuj ący si ę krótszym okresem wegetacji i zró żnicowaniem warunków termicznych i opadowych. Ró żnorodne środowisko przyrodnicze zwi ązane z poło żeniem panuj ącym klimatem, ciekawa budowa geologiczna wpłyn ęły na powstanie dwóch Parków krajobrazowych, które w znacznej cz ęś ci le żą na obszarze LGD od zachodu Rudawski Park Krajobrazowy, od wschodu Park Krajobrazowy Sudety Wałbrzyskie, od

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” południowego wschodu Ksi ąż ański Park Krajobrazowy oraz od południa planowany Park krajobrazowy gór Kruczych i Zaworów Te niepowtarzalne walory przyrodnicze posłu żyły do sformułowania 2 celów szczegółowych „Zachowanie specyfiki kulturowej i przyrodniczej regionu” oraz „Wzrost świadomo ści ekologicznej mieszka ńców” oraz przedsi ęwzi ęcie „niepowtarzalne walory kulturalno- przyrodnicze regionu”

Spójno ść historyczna i kulturowa Niew ątpliwym spójnikiem tych ziem prócz walorów środowiska jest wielowiekowe dziedzictwo historyczno – kulturowe. Ze wzgl ędu na słabe ziemie uprawiano tu len. Od XVII w rozwin ął si ę tu jeden z wi ększych w Europie o środków tkactwa, który w XIX wieku miał charakter przemysłowy. Słyn ęła z tego miejscowo ść Kamienna Góra, Chełmsko Śląskie, Lubawka dostarczaj ąc na rynki europejskie dobrej jako ści płótna. Przez ziemie te wiodło kilka wa żnych szlaków handlowych m. in. Przez Lubawk ę i Mieroszów umo żliwiaj ących transport cennych towarów. Do dzi ś cały rejon kojarzony jest z lnem i przemysłem tkackim st ąd te ż wa żne jest odtwarzanie i zachowanie tradycji tych wyrobów, które stanowi ą znak rozpoznawczy. Podejmowane s ą inicjatywy, które maj ą wzbogaci ć kuchnie regionaln ą o wyroby zawieraj ące siemi ę lniane, miód lniany, nalewki, wypieki chleba z lnem. Odtwarzane są równie ż stare receptury z których słyn ął ten region: „Bomba Apostołów” czy „Kiełbaski z Chełmska Śląskiego.” Interesuj ącym produktom lokalnym, które powoli staj ą si ę polem aktywno ści mieszka ńców wsi towarzysz ą cenne zabytki architektury maj ące pocysterski rodowód. To Klasztor w Krzeszowie wraz z s ąsiaduj ącymi miejscowo ściami Chełmsko Śląskie i Lubawka, które rozwin ęły si ę dzi ęki zakonowi cystersów z Krzeszowa. Wspólnymi cechami krajobrazu wiejskiego s ą liczne kapliczki i krzy że przydro żne, kolumny maryjne oraz figury Jana Nepomucena. Wsie tego rejonu zachowały cz ęsto średniowieczne układy osadnicze z malowniczo poło żonymi ko ściołami, parki przypałacowe, dworki i zabudowania folwarczne. Górski charakter obszaru, zdrowotne warunki mikroklimatu, urokliwe krajobrazy i zabytki spowodowały, że jeszcze przed wojn ą na obszarze tym zacz ęła rozwija ć si ę infrastruktura turystyczna (szlaki, baza noclegowa) a po wojnie tradycje turystyczne równie ż były rozwijane. W ostatnich latach gminy powiatu kamiennogórskiego (gminy Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów) poł ączyła sie ć szlaków rowerowych i pieszych wpisuj ących si ę w system karkonoskiej Magistrali i transgraniczne poł ączenie z systemem czeskich szlaków rowerowych. Wyzwaniem dla LGD b ędzie spojenie tej sieci ze szlakami biegn ącymi w pozostałych gminach Mieroszów, Stare Bogaczowice i Czarny Bór. Dzi ś mieszka ńcy tych ziem upatruj ą swych szans w wykorzystywaniu tego niezwykłego dziedzictwa w rozwoju turystyki i stwarzaniu dodatkowych źródeł dochodów na wsi. St ąd sformułowano 2 cele ogólne „Turystyka wa żnym źródłem dochodów i poprawy jako ści życia mieszka ńców” oraz „Rozwój działalno ści usługowej na obszarach wiejskich”. Tworz ą one 2 przedsi ęwzi ęcia „Turystyczna Brama Sudetów Środkowych”.

Spójno ść społeczna i gospodarcza Cechami wspólnymi dla populacji tego obszaru jest malej ący przyrost naturalny, migracje młodych mieszka ńców. Te niekorzystne tendencje mog ą ulec zmianie dzi ęki rozwijaj ącemu si ę potencjałowi gospodarczemu obszaru szczególnie w strefach ekonomicznych Kamiennej Góry i Wałbrzycha. Po zapa ści gospodarczej lat 90- tych obecnie wska źniki dotycz ące spadku bezrobocia i wzrostu ilo ści podmiotów gospodarczych daj ą nadzieje na zatrudnienie osób wchodz ących na rynek pracy i odchodz ących od rolnictwa. Widoczne te ż s ą pozytywne zmiany na obszarach wiejskich. Niski areał wi ększo ści gospodarstw, słabe gleby i krótki okres wegetacji powoduj ą, ze produkuj ą one głównie na własne potrzeby a mieszka ńcy wsi 83

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” poszukuj ą dochodów rozwijaj ąc dodatkow ą działalno ść w sferze pozarolniczej (agroturystyka, handel, rzemiosło) lub specjalizuj ąc si ę w produkcji rolnej (gospodarstwa ekologiczne). Wa żnym czynnikiem wi ążą cym mieszka ńców z regionem jest wspólna to żsamo ść i mocne zapuszczanie korzeni pomimo trudnego do świadczenia powojennej historii przesiedle ń. Społeczno ści lokalne mocniej uto żsamiaj ą si ę z tym regionem ni ż w innych cz ęś ciach Dolnego Śląska, co przedkłada si ę na wi ększ ą aktywno ść i pomysłowo ść wspólnot lokalnych. Kultywowanie starych tradycji przez wiele zespołów ludowych, podtrzymywanie kultury przywiezionej z innych regionów Polski poprzez wspólne imprezy, konkursy, wystawy czy rozwijanie współczesnej kultury wsi przez liczne dożynki, festyny, biesiady, przegl ądy zespołów, rajdy to tylko niektóre przejawy aktywno ści mieszka ńców, stowarzysze ń, O środków Kultury. Warte podkre ślenia jest, że pomimo słabego stopnia zorganizowanie sektora pozarz ądowego na terenie LGD funkcjonuje kilka wiod ących organizacji, które promieniuj ą do świadczeniem na pozostałe realizuj ąc szereg projektów zwi ązanych z ochron ą dziedzictwa czy aktywizacja społeczn ą. To z inicjatywy tych środowisk przy współpracy samorz ądu w 2002 powołano Partnerstwo dla Ziemi Kamiennogórskiej, która od 2004 realizowało pilota żowy Program Leader na terenie gminy Lubawka, Kamienna Góra, Marciszów, Pozostałe gminy Mieroszów, Czarny Bór i Stare Bogaczowice doł ączyły do Partnerstwa w 2008 r. Podobne cechy jak równie ż mo żliwo ść przenoszenia ró żnych do świadcze ń pomi ędzy gminami daj ą szanse na zintegrowanie obszaru i mieszka ńców wokół wspólnych celów LSR- u. Sformułowano cel ogólny „Alternatywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LGD” oraz 2 przedsi ęwzi ęcia „Akademia Animatorów” „Synergia współdziałania samorz ądów i LGD”.

7. Uzasadnienie podej ścia zintegrowanego dla planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć . W ramach LSR- u uwzgl ędniono zintegrowane podej ście w zakresie celów, przedsi ęwzi ęć operacji. Tworz ą one spójn ą i logiczn ą cało ść daj ąc efekt synergii. Zintegrowane podej ście dotyczy współpracy mi ędzysektorowej przy realizacji przedsi ęwzi ęć zapisanych w LSR- e. Oznacza to współdziałanie pomi ędzy jednostkami samorz ądu, organizacjami pozarz ądowymi, biznesem czy osobami fizycznymi np. w zakresie wymiany informacji, podziału zada ń, wł ączenia zasobów poszczególnych podmiotów, dzielenia si ę efektami wypracowanych rezultatów, tworzenia trwałych zwi ązków i sieci współpracy. Zapisane przedsi ęwzi ęcia realizowane s ą równie ż przy wykorzystywaniu lokalnych zasobów przyrodniczych historycznych, kulturowych

° Wykorzystanie zwi ązków pomi ędzy podmiotami ró żnych sektorów: Przedsi ęwzi ęcia zaplanowane w LSRze – b ędą realizowane przez podmioty z ró żnych sektorów. Uczestniczyły one na etapie planowania LSR – u zaanga żowane we wdra żanie na poziomie działa ń i operacji. Co wa żne w LSRze wykorzystano do świadczenia wcze śniej realizowanych wspólnych zada ń w trakcie pilota żu Programu Leader + - przedsi ęwzi ęcie „Turystyczna Brama Środkowych Sudetów” przy tworzeniu infrastruktury, bazy i ofert turystycznych zakłada udział podmiotów z ró żnych sektorów. Zało żono tu powołanie Lokalnej Organizacji Turystycznej, w skład której wejd ą jednostki samorz ądu terytorialnego, podmioty turystyczne, organizacje i osoby fizyczne. Zostanie tak że powołane Forum Spotka ń Turystycznych, w ramach którego samorz ądy i gestorzy b ędą wspólnie wypracowywali rozwi ązania wa żnych problemów. 84

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” - przedsi ęwzi ęcie „Niepowtarzalne walory kulturowo – przyrodnicze wyró żnikiem regionu” zaplanowano wspólne działania ró żnych podmiotów dla zachowania specyfiki kulturowej i przyrodniczej obszaru i rewitalizacji miejscowo ści - przedsi ęwzi ęcie „Usługi i produkty z Sudetów Środkowych” zaplanowano wspólne szkolenia dla rolników i mikroprzedsi ębiorców, organizacj ę wspólnej dystrybucji produktów lokalnych - w przedsi ęwzi ęciu „Synergia współdziałania samorz ądów i LGD” b ędzie realizowane dzielenie si ę dobrymi praktykami pomi ędzy gminami, a imprezy i konkursy b ędą organizowały mieszka ńców, organizacje, przedsi ębiorców i jednostki samorz ądu terytorialnego

° Wykorzystanie zwi ązków pomi ędzy ró żnymi sektorami gospodarki : - zało żono współprac ę pomi ędzy sektorem publicznym i prywatnym w ramach Form Spotka ń Turystycznych, Lokalnej Organizacji Turystycznej, grupy nadaj ącej certyfikat najlepszym producentom - zostan ą zorganizowane zespoły robocze przy LGD składaj ące si ę z osób z ró żnych sektorów które b ędą wypracowywa ć wspólne projekty lub rozwi ąza ń na potrzebne Stowarzyszeniu

° Wykorzystanie zasobów lokalnych - produkty lokalne, w tym kulinaria, rzemiosło, oraz usługi turystyczne, agroturystyczne, rękodzieło będą wa żnymi elementami pozarolniczych miejsc pracy i mikroprzedsi ębiorczo ści na obszarze LGD. Czerpi ą one z historii, wielokulturowej tradycji tych ziem, oparte s ą o wykorzystanie dziedzictwa historycznego i przyrodniczego. Tworz ą relacje, zwi ązki i sieci współpracy pomi ędzy podmiotami działaj ącymi w tym zakresie ( p. klastry mikroprzedsiębiorców, współpraca gestorów turystycznych) - działania w przedsi ęwzi ęciu „Turystyczna Brama Środkowych Sudetów” zaplanowano w oparciu o istniej ące zasoby w terenie (szlaki, infrastruktura) rozwijaj ąc je o nowe pomysły oparte o walory przyrodnicze i kulturowe - przedsi ęwzi ęcie „Akademia Animatorów” ma wykorzysta ć ju ż wypracowane do świadczenia współpracy z liderami, ma stworzy ć grup ę wsparcia Liderów Lokalnych z osób, które s ą zasobem lokalnym i maj ą do świadczenie oraz umiej ętno ści współpracy z liderami, potrafi ą wesprze ć społeczno ści lokalne w działaniu.

8. Uzasadnienie podej ścia innowacyjnego dla planowanych w ramach LSR przedsi ęwzi ęć . W ramach LSR zastosowano innowacyjne podej ście w zakresie wykorzystania zasobów lokalnych, rozwoju nowych rodzajów usług i produktów, zaanga żowanie społeczno ści lokalnych i przenoszenie nowatorskich rozwi ąza ń, znanych gdzie indziej na obszar LGD Kwiat Lnu. Za innowacyjne b ędą uznane zastosowane metody, pomysły i działania nie wyst ępuj ące dotychczas na danym terenie (mierzone na poziomie danej miejscowo ści ).

° Nowatorskie wykorzystanie lokalnych zasobów.

Obszar LGD charakteryzuje si ę ró żnorodnymi i bogatymi zasobami przyrodniczo – kulturowymi. Innowacyjne wykorzystanie tych zasobów dotyczy: - tworzenia szlaków historycznych i tematycznych opartych o najciekawsze obiekty zabytkowe i stare tradycje handlu lnem i surowcami naturalnymi (Trakt Kamiennogórski, Szlak Palonego Wapna, Lniarski, Cysterski, Tajemnice Sztolni), starej wiejskiej architektury (Szlak Małej Architektury Wiejskiej i Sakralnej), czy zabytków Prawa Karnego;

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” - organizacja sieci ekomuzeów, które b ędą eksponowały lokalne dziedzictwo w powi ązaniu ze środowiskiem i inicjatywami mieszka ńców; - odtwarzanie starych tradycji upraw lniarskich, tkactwa, szklarstwa; - podtrzymywanie lokalnego dziedzictwa poprzez edukacj ę mi ędzypokoleniow ą „Opowie ści ze starego domu”, „Złoty piasek” i edukacj ę o regionie dzieci i młodzie ży w szkołach; - zachowanie lokalnych historii, pami ątek, kronik miejscowo ści przed i powojennych, poprzez minimuzea miejscowo ści.

° Rozwój nowych rodzajów produkcji i usług dotyczy: - działa ń zwi ązanych z integrowaniem bran żowym gospodarstw ekologicznych szczególnie w sferze przetwarzania mleka, zbó ż, owoców na żywno ść ekologiczn ą i wspólnego poszukiwania rynków zbytu; - wytwarzanie pami ątek lokalnych opartych o tradycje tkackie, ceramiczne, kulinarne, wyroby z lnu, granitu, drewna, rzemiosła artystycznego; - zorganizowanie sprzeda ży tych produktów poprzez Internet, Galeri ę Produktów, witryny w hotelach, pensjonatach, punktach gastronomicznych, punktach informacji turystycznej; - podnoszenie jako ści produktów i usług poprzez certyfikacj ę i budowanie marki „Kwiatu Lnu”. ° Nowe sposoby zaanga żowania społeczno ści lokalnych i współpracy trzech sektorów to: - powołanie Akademii Animatorów, która b ędzie przygotowała liderów pod potrzeby obszarów wiejskich oraz stworzenie Grupy Wsparcia Liderów Lokalnych, czyli platformy wymiany do świadcze ń i informacji umo żliwiaj ącej rozwój działa ń i wspólne inicjatywy na obszarze LGD; - organizacja Festiwalu Inicjatyw w ramach którego aktywne organizacje i inicjatywy z obszarów wiejskich b ędą mogły zaprezentowa ć swoj ą ofert ę i osi ągni ęcia a mieszka ńcy b ędą mogli zapozna ć si ę z formami aktywno ści sektora pozarz ądowego; - powołanie zespołów roboczych w ramach których przedstawiciele sektora samorz ądów, organizacji, firm b ędą planowali wspólne tematyczne działania; - powołanie Forum Spotka ń Turystycznych na którym gestorzy, samorz ądowcy, firmy działaj ące w bran ży turystycznej b ędą wypracowywa ć wspólne rozwi ązania wspieraj ące rozwój tej bran ży .

° Zastosowanie pomysłów i rozwi ąza ń znanych gdzie indziej, maj ących jednak nowatorski charakter na terenie LGD: - powołanie Lokalnej Organizacji Turystycznej która zajmie si ę organizacj ą sprzeda ży usług i produktów turystycznych z obszaru LGD i w przyszło ści b ędzie uzupełnieniem działa ń LGD i samorz ądów w obszarze rozwoju turystyki w regionie. LOT funkcjonuje na obszarze Kotliny Kłodzkiej; - powołanie Lokalnego Funduszu Grantowego przy Lokalnej Grupie działania który poprzez składki gmin, lokalnych firm b ędzie wspiera ć organizacje pozarz ądowe i innych beneficjentów w ubieganiu si ę o środki z „Małych projektów” i innych źródeł finansowania. Lokalny Fundusz Grantowy od 2004r. funkcjonuje przy Stowarzyszeniu Granica w Lubawce udzielaj ąc małych dotacji na projekty organizacji pozarz ądowych, szkół, instytucji kultury. Jako dobra praktyka zostanie przeniesiony do struktury LGD. Wy żej wymienione formy organizacyjne i finansowe wzmocni ą działania realizowane przez LGD na obszarach wiejskich.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” 9. Okre ślenie procedury oceny zgodno ści operacji z LSR, wyboru operacji przez LGD i odwołania od rozstrzygni ęć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania 4.1 Wdra żanie LSR oraz kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodno ść operacji z LSR oraz kryteriów wyboru operacji, a tak że procedury zmiany tych kryteriów.

W celu stworzenia sprawnego i czytelnego dla potencjalnych beneficjentów systemu przyznawania wsparcia z bud żetu LGD, opracowano nast ępuj ący zestaw procedur: 1. Procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdra żania LSR. 2. Procedura wyboru operacji: a. ocena zgodno ści operacji z LSR, b. ocena operacji na podstawie lokalnych kryteriów wyboru zgodnie z kryteriami przyj ętymi dla ka żdej operacji; 3. Procedura zmiany lokalnych kryteriów wyboru. 4. Procedura wył ączenia członka Rady od udziału w wyborze operacji w razie zaistnienia okoliczno ści podwa żaj ących bezstronno ść w procesie oceny. 5. Procedura odwoławcza od decyzji Rady. Rada dokonuje oceny zgodno ści operacji z LSR w oparciu o ustalon ą procedur ę oraz z zastosowaniem lokalnych kryteriów wyboru, okre ślaj ących priorytety LGD jako instytucji finansuj ącej. Procedura przeprowadzania głosowania zawarta jest w Regulaminie Rady, stanowi ącym zał ącznik nr 4. do niniejszej Strategii.

9.1 Procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdra żania LSR 1. LGD wspólnie z SW (Samorz ąd Województwa) ustala termin składania wniosków o dofinansowanie operacji oraz tre ści ogłoszenia o naborze wniosków. Ogłoszenie terminu naboru poprzedzone jest szkoleniami dla potencjalnych beneficjentów i doradztwem dla zainteresowanych. 2. W sprawie przyjmowania wniosków przez LGD na działania: „Odnowa i rozwój wsi”, „Małe projekty”, „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw” tryb b ędzie nast ępuj ący: Zarz ąd Stowarzyszenia podejmuje uchwał ę w sprawie ogłoszenia/rozpocz ęcia naboru wniosków o pomoc w ramach środków przewidzianych na realizacj ę LSR, zgodnie z ustaleniami z SW. 3. LGD przygotowuje tre ść ogłoszenia: odniesienie tre ści ogłoszenia do dokumentów (rozporz ądzenie o wdra żaniu LSR, rozporz ądzenie o PROW 2007 – 2013, Lokalna Strategia Rozwoju). 4. Zawarto ść tre ści ogłoszenia: - kto (nazwa LGD), - co (nabór wniosków o dofinansowanie projektów w ramach realizacji LSR), - termin składania wniosków o przyznanie pomocy (termin nie krótszy ni ż 14 dni i nie dłu ższy ni ż 30 dni), - limit dost ępnych środków - miejsce składania wniosków o przyznanie pomocy (Biuro LGD: adres, godziny otwarcia), - sposób składania wniosków : bezpo średnio w biurze LGD. - minimalne wymagania, których spełnienie jest niezb ędne do wyboru operacji (zgodno ść z LSR, minimum punktów wg lokalnych kryteriów wyboru)

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” - informacje dotycz ące kryteriów wyboru operacji w tym lokalne kryteria wyboru okre ślone w LSR (strony internetowe LGD, Urz ędu Marszałkowskiego oraz biuro LGD) - informacja o niezb ędnych dokumentach konkursowych wraz z formularzem wniosku (strony internetowe LGD, Urz ędu Marszałkowskiego oraz biuro LGD) - informacja o udzielaniu bezpłatnej pomocy i dodatkowych informacji (biuro LGD) 5. Ogłoszenie o naborze wniosków zostanie umieszczone na: - stronach internetowych: LGD, Urz ędu Marszałkowskiego - tablicach ogłosze ń: siedziba LGD i urz ędów gmin - w siedzibach członków/partnerów LGD 6. Miejsce składania wniosków: bezpo średnio w biurze LGD w godzinach pracy. 7. Przyjmowanie wniosków: - w formie papierowej: oryginału na obowi ązuj ącym druku wraz z zał ącznikami oraz kopii - upowa żniona osoba wydaje potwierdzenie przyj ęcia wniosku ( wzór znajduje si ę jest w zał ączniku nr 7) , oraz potwierdza przyj ęcie wniosku na jego kopii, któr ą zwraca beneficjentowi - na pierwszej stronie wniosku pracownik biura przystawia piecz ątk ę Stowarzyszenia, wpisuje dat ę, numer wniosku (znak sprawy) oraz składa podpis jako przyjmuj ący wniosek. - wprowadzenie wniosku do rejestru wniosków - oficjalne zamkni ęcie listy następuje w dniu zako ńczenia terminu składania wniosków. 8. Biuro LGD zestawia zło żone wnioski w zbiorcz ą list ę wniosków o dofinansowanie operacji dla danego działania osi 4.

Poni żej przedstawione jest tabelaryczne uj ęcie tej procedury oraz jej posta ć graficzna.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Tabela 13 Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdra żania LSR

OGÓLNA PROCEDURA:

Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie operacji w ramach

wdra żania LSR Miejsce na piecz ątk ę

Przyj ęcie wniosków, ich kopii do wyboru operacji przez LGD CEL PROCEDURY w ramach posiadanego bud żetu na realizacj ę LSR

ODPOWIEDZIALNO ŚĆ ZA Kierownik Biura LGD PROCEDUR Ę Dotyczy wszystkich pracowników LGD bior ących udział w ZAKRES STOSOWANIA przygotowaniu dokumentacji dotycz ącej naboru oraz członków Zarz ądu

Lokalna Strategia Rozwoju, obowi ązuj ące akty prawne dotycz ące WEJ ŚCIE Leader PROW, personel Biura LGD, sprz ęt biurowy

OSOBA KROK CZYNNO ŚCI ZAPISY ODPOWIEDZ. Ustalenie przez LGD wspólnie z IW tre ści Tre ść informacji

1 informacji o mo żliwo ści składania wniosków o mo żliwo ści składania Prezes Zarz ądu w Biurze LGD wniosków Ogłoszenie w porozumieniu z IW terminu Ogłoszenie konkursu

2 naboru wniosków o dofinansowanie operacji, Prezes Zarz ądu zawieraj ącego zasady składania wniosków Przyj ęcie wniosków: 3 oryginał,

Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie potwierdzenie na kopii Pracownik operacji dla danego działania osi 4 Leader wniosku oraz wydanie Biura potwierdzenia przyj ęcia wniosku Zestawienie zło żonych wniosków w zbiorcz ą Zbiorcze listy 4 list ę wniosków o dofinansowanie operacji dla Pracownik zło żonych wniosków poszczególnych działa ń Leader Biura

WYJ ŚCIE Zbiorcza lista wniosków do dofinansowania

DOKUMENTY ZWI ĄZANE Z Regulamin Biura PROCEDUR Ą Regulamin Zarz ądu Regulamin Rady SPRAWDZIŁ ZATWIERDZIŁ Kierownik Biura Prezes Zarz ądu

Data: Data:

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Rysunek 2: Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdra żania LSR – wersja graficzna:

Ustalenie przez LGD wspólnie z SW informacji o mo żliwości składania Informacja wniosków o dofinansowanie

Ogłoszenie w porozumieniu z SW terminu naboru wniosków o dofinansowanie operacji, zawieraj ących zasady składania Ogłoszenie o wniosków naborze wniosków

Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie operacji w Biurze LGD

Zestawienie zło żonych wniosków w zbiorcze listy wniosków o Zbiorcze listy dofinansowanie operacji wniosków przewidzianych w LSR

Procedura wyboru operacji

1. Rada dokonuje wyboru operacji w terminie nie pó źniej ni ż 21 dni od dnia zako ńczenia składania wniosków na posiedzeniu Rady zwołanym zgodnie z Regulaminem Rady, 2. Członkowie Rady w okresie do 14 dni przed posiedzeniem Rady otrzymuj ą z Biura dokumenty w formie kopii w wersji elektronicznej, drukowanej lub mog ą mie ć udost ępnione do wgl ądu w Biurze LGD, 3. Poprzez zabezpieczenie danych poufnych zawartych we wniosku członkowie Rady: a. Składaj ą o świadczenia, że zobowi ązuj ą si ę do zachowania w tajemnicy i zaufaniu informacji obj ętych wnioskiem oraz, że zobowi ązuj ą si ę do bezstronnej oceny (deklaracja poufno ści zał ącznik nr 1 do regulaminu Rady Stowarzyszenia LGD Kwiat Lnu); w dniu posiedzenia Rady: b. oświadczenie, że oceniaj ącego nie ł ącz ą interesy z wnioskodawc ą (procedura wył ączenia członka Rady w przypadku zaistnienia sytuacji, która mo że wywoływa ć wątpliwo ść co do jego bezstronno ści – w Regulaminie Rady); wzór deklaracji bezstronno ści członków Rady w zał ączniku nr 2 do Regulaminu Rady 4. Głosowanie za pomoc ą kart oceny zgodno ści operacji z LSR oraz za pomoc ą kart oceny operacji według kryteriów lokalnych przyj ętych przez Stowarzyszenie; Głosowanie odbywa si ę zgodnie z Regulaminem Rady. 90

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” 5. Uchwały podj ęte przez Rad ę Przewodnicz ący przekazuje Zarz ądowi. Termin przekazania uchwał musi pozwoli ć zarz ądowi LGD na wysyłk ę informacji do wnioskodawców zgodnie z procedur ą. 6. Zarz ąd wysyła Wnioskodawcom informacj ę o decyzji Rady (nie pó źniej ni ż 21 dni od dnia , w którym upłyn ął termin składania wniosków) i mo żliwo ści ą zło żenia od tej decyzji odwołania osobi ście w terminie 18 dni od dnia wyboru operacji. 7. Z chwil ą wpłyni ęcia odwoła ń, zwołuje si ę posiedzenie Rady celem ponownego rozpatrzenie wniosków o przyznanie pomocy, co do których zło żono odwołanie. 8. Uchwały Rady z ostatecznymi listami operacji wybranych i niewybranych do finansowania. 9. LGD przekazuje wła ściwemu podmiotowi wdra żaj ącemu listy wybranych operacji i nie wybranych operacji oraz uchwały Rady LGD wraz ze zło żonymi wnioskami w terminie nie pó źniej ni ż 45 dni od dnia, w którym upłyn ął termin składania wniosków. W przypadku braku odwoła ń wnioskodawców zostan ą przekazane do SW uchwały podj ęte na pierwszym posiedzeniu Rady (zgodnie z § 16 pkt. 3 e i § 17 pkt. 4 Regulaminu pracy Rady). 10. Przygotowanie i wysyłka pism do wnioskodawców: W terminie nie pó źniej ni ż 45 dni, w którym upłyn ął termin składania wniosków LGD informuje na pi śmie : a) wnioskodawc ę małych projektów o ostatecznej decyzji Rady (zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami) b) wnioskodawc ę pozostałych operacji (odnowa i rozwój wsi, ró żnicowanie w kierunku działalności nierolniczej i tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw) o :ostatecznej decyzji Rady i mo żliwo ści zło żenia wniosku o przyznanie pomocy bezpo średnio do podmiotu wdra żaj ącego – w przypadku wnioskodawcy, którego operacja nie została wybrana. 11. Umieszczenie informacji o decyzji Rady dotycz ącej wyników konkursu na stronach internetowych: LGD, urz ędów gmin oraz tablicach ogłosze ń LGD i urz ędów gmin.

Ocena zgodno ści operacji z Lokaln ą Strategi ą Rozwoju 1. Procedura oceny zgodno ści operacji z LSR polega na dokonaniu oceny zgodno ści celów i zakresu operacji z celami ogólnymi, szczegółowymi i przedsi ęwzi ęciami zapisanymi w LSR. 2. Ocena zgodno ści z LSR jest dokonywana indywidualnie przez członków Rady (na podstawie instrukcji) poprzez wypełnienie imiennej karty oceny zgodno ści z LSR (zał ącznik nr 3 do Regulaminu Rady). 3. W karcie oceny zgodno ści projektu z LSR, członkowie Rady odpowiadaj ą na pytania: a. czy realizacja projektu przyczyni si ę do osi ągni ęcia celów ogólnych LSR? b. czy realizacja projektu przyczyni si ę do osi ągni ęcia celów szczegółowych LSR? c. czy realizacja projektu jest zgodna z przedsi ęwzi ęciami zaplanowanymi w LSR? 4. Uznanie operacji za zgodn ą z LSR skutkuje przekazaniem operacji do dalszej oceny według lokalnych kryteriów wyboru. 5. Operacja, która nie zostanie uznana za zgodn ą z LSR nie podlega dalszej ocenie - w takiej sytuacji wnioskodawca zostaje powiadomiony o decyzji Rady z mo żliwo ści ą zło żenia odwołania. 6. Operacja zostanie uznana za zgodn ą z LSR, je żeli b ędzie zgodna z: a. co najmniej jednym celem ogólnym, b. co najmniej jednym celem szczegółowym, c. co najmniej jednym przedsi ęwzi ęciem zapisanym w LSR. 7. Do dalszej oceny na podstawie lokalnych kryteriów wyboru zostan ą przekazane operacje uznane przez Rad ę za zgodne z LSR – bezwzgl ędn ą wi ększo ści ą głosów, zgodnie z Regulaminem Rady .

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Ocena operacji na podstawie lokalnych kryteriów wyboru

1. Procedura oceny operacji na podstawie lokalnych kryteriów wyboru polega na dokonaniu oceny operacji zakwalifikowanych wcze śniej, jako zgodnych z LSR, na podstawie lokalnych kryteriów wyboru operacji. 2. Minimalna ilo ść punktów w ocenie wg. lokalnych kryteriów wyboru dla operacji (liczona jako średnia wszystkich indywidualnych ocen) : a) małe projekty – 5 punktów b) odnowa i rozwój wsi – 3 punkty c) ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej – 3 punkty d) tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw – 4 punkty 3. Zasadniczym celem tej procedury jest wybór operacji, które w najwi ększym stopniu mog ą realizowa ć zało żenia LSR. 4. Ocena dokonywana jest indywidualnie przez członków Rady na imiennych kartach oceny operacji (zał ącznik nr 4a, 4b, 4c, 4d do Regulaminu Rady) według lokalnych kryteriów wyboru oddzielnie dla ka żdej operacji. Miejsce operacji na li ście ocenionych operacji okre śla średnia arytmetyczna wszystkich indywidualnych ocen. 5. Umieszczenie operacji na li ście wybranych lub niewybranych do finansowania okre śla średnia arytmetyczna wszystkich indywidualnych ocen oraz czy zmie ściła si ę w limicie dost ępnych środków. 6. Operacja, która nie zdobyła wymaganej minimalnej ilo ści punktów, o których mowa w punkcie 2 nie zostaje wybrana do finansowania.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Lokalne Kryteria Wyboru Stowarzyszenie LGD, jako instytucja finansuj ąca rozwój lokalny decyduje o przyj ęciu odpowiedniego zestawu kryteriów. Ze wzgl ędu na zró żnicowany charakter operacji, które b ędą rozpatrywane i oceniane przez Rad ę, zaleca si ę stosowanie odmiennych zestawów kryteriów do ró żnych operacji.

Tabela 14. Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Małe projekty” L.p Kryteria Opis Punkty

Realizacja celów Preferuje operacje realizuj ące cele szczegółowe 3 – min 2 cele szczegółowe z celu ogól 1 i 2 1. szczegółowych LSR LSR z celów ogólnych 1 i 2 2 – min 1 cel szczegółowy z celu ogól 1 i 2 0 – nie wpisuje si ę w cel ogólny 1 i 2

2. Zaanga żowanie Preferuje operacje realizowane z udziałem 3 – 3 i wi ęcej partnerów z trzech sektorów 2 – partnerzy z dwóch sektorów partnerów w partnerów z ró żnych sektorów (organizacje, 1 - partnerzy z jednego sektora realizacj ę operacji instytucje publiczne, podmioty gospodarcze) z 0 – nie anga żuje partnerów okre ślonym zakresem ich działalno ści w realizacji projektu Wykorzystanie Preferuje operacje, które wykorzystuj ą zasoby 1-wykorzystanie zasobów historyczno – 3. lokalnych zasobów historyczno- kulturowe, i/lub zasoby kulturowych i /lub przyrodniczych 0- nie wykorzystuje przyrodnicze Innowacyjno ść Preferuje operacje wykorzystuj ące nowe metody 4. operacji lub tworz ące nowe usługi lub produkty nie 1-wykorzystuje nowe rozwi ązania 0- nie wykorzystuje nowych rozwi ąza ń stosowane dot ąd na obszarze LGD

5. Jako ść Preferuje operacje maj ące spójny i racjonalny 1- wniosek jest spójny, racjonalny, dobrze i kompletno ść charakter o dobrze opisanych metodach i opisany 1 – wniosek jest kompletny wniosku działaniach oraz kompletno ści wniosku 0 – brak spójno ści lub kompletno ści wniosku

Zasi ąg Preferuje operacje maj ące wpływ na wi ęcej ni ż 3 – wpływa co najmniej na obszar LGD 6. oddziaływania 1 sołectwo lub 1 miejscowo ść 2 – wpływa na gmin ę 1 – wpływa na sołectwo/miejscowo ść operacji Promocja obszaru Preferuje operacje o uzasadnionym w opisie 1 - promocja poza obszarem LGD 7. LGD wpływie na promocj ę obszaru 1 – promocja na obszarze LGD 0 – brak działa ń promocyjnych

8. Warto ść dodana Preferuje operacje uzyskuj ące warto ść dodan ą w 1-operacja aktywizuje mieszka ńców trakcie realizacji potwierdzon ą w opisie 1 – operacja anga żuje wolontariuszy lub młodzie ż do 25 roku życia operacji 1 – operacja tworzy źródła dochodów dla mieszka ńców

9. Dodatkowe Preferuje wnioski składane przez sektor 2 –wnioskodawca sektora społecznego preferencje społeczny 0 – pozostali wnioskodawcy

Max Ilo ść punktów, któr ą operacja mo że otrzyma ć w trakcie oceny - 20 Min. ilo ść punktów - 5

Tabela 15. Lokalne Kryteria Wyboru operacji „ Odnowa i rozwój wsi” L. Opis Punkty p

Realizacja celów Preferuje projekty realizuj ące kilka celów 2- 2 i wi ęcej celów szczegółowych 1. szczegółowych LSR szczegółowych LSR 1-1 cel szczegółowy

Preferuje operacje o oddziaływaniu 3 – 3 i wi ęcej miejscowo ści 2. Zasi ęg oddziaływania operacji szerszym ni ż 1 miejscowo ść 2- 2 miejscowo ści 1 – wpływa na 1 miejscowo ść

3-innowacyjne wykorzystanie na 3. Innowacyjno ść operacj i Preferuje operacje, które zapewnia obszarze LSR 93

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

innowacyjne wykorzystanie inwestycji po 2-innowacyjne wykorzystanie na zako ńczeniu operacji, na wi ększym terenie gminy 1-innowacyjne wykorzystanie na obszarze ni ż 1 miejscowo ść terenie 1 miejscowo ści 0- brak innowacyjnego wykorzystania

Trwało ść operacji po Preferuje operacje zapewniaj ące trwałe 1- operacja trwała 4. zako ńczeniu wykorzystanie po zako ńczeniu inwestycji 0 – operacja nie zapewnia trwało ści Max. Ilo ść punktów, któr ą operacja mo że otrzyma ć w trakcie oceny - 9 Min. ilo ść punktów - 3

Tabela 16 A. Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej” Lp Kryteria Opis Punkty

Realizacja celów Preferuje operacje realizuj ące kilka celów 2 – 3 cele szczegółowe 1. 1-2 cele szczegółowe LSR-u szczegółowych LSR- u 0 – 1 cel szczegółowy

Zasi ęg oddziaływania Preferuje operacje o oddziaływaniu szerszym 3 – obszar LGD 2. operacji ni ż 1 miejscowo ść 2- 1 gmina 1 – 1 miejscowo ść

Wykonalno ść Preferuje operacje o dobrej jako ści 2- dobra jako ść 3. operacji ekonomicznego planu operacji (EPO) 1- dostateczna jako ść

Preferuje operacje wykorzystujące nowe Innowacyjno ść 1-wykorzystuje nowe rozwi ązania 4. technologie lub tworz ące nowe produkty lub 0-nie wykorzystuje nowych operacji usługi nie stosowane dot ąd na obszarze LGD rozwi ąza ń

Max Ilo ść punktów, któr ą operacja mo że otrzyma ć w trakcie oceny - 8 Min. ilo ść punktów - 3

Tabela 16 B. Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw” Lp Kryteria Opis Punkty

Realizacja celów Preferuje operacje realizuj ące kilka celów 2 – 3 cele szczegółowe 1. 1-2 cele szczegółowe LSR-u szczegółowych LSR- u 0 – 1 cel szczegółowy

Zasi ęg oddziaływania Preferuje operacje o oddziaływaniu szerszym 3 – obszar LGD 2. operacji ni ż 1 miejscowo ść 2- 1 gmina 1 – 1 miejscowo ść

Wykonalno ść Preferuje operacje o dobrej jako ści 2- dobra jako ść 3. operacji ekonomicznego planu operacji (EPO) 1- dostateczna jako ść 0- brak biznesplanu

Preferuje operacje wykorzystuj ące nowe Innowacyjno ść 1-wykorzystuje nowe rozwi ązania 4. technologie lub tworz ące nowe produkty lub 0-nie wykorzystuje nowych operacji usługi nie stosowane dot ąd na obszarze LGD rozwi ąza ń

Długo ść prowadzonej Preferuje wnioskodawców rozpoczynaj ących 3 – zaczyna działalno ść 5. działalno ści 2 – działa do 1 roku działalno ść gospodarcz ą gospodarczej 1 – działa powy żej 1 roku

Max Ilo ść punktów, któr ą operacja mo że otrzyma ć w trakcie oceny -11 Min. ilo ść punktów - 4

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Tabela 17 Ogólna procedura wyboru operacji

OGÓLNA PROCEDURA WYBORU OPERACJI do dofinansowania w ramach wdra żania LSR (miejsce na piecz ątk ę) CEL PROCEDURY Przejrzyste przeprowadzenie procesu wyboru operacji do dofinansowania przez LGD w ramach posiadanego bud żetu na realizacj ę LSR

ODPOWIEDZIALNO ŚĆ Przewodnicz ący Rady ZA PROCEDUR Ę ZAKRES STOSOWANIA Dotyczy pracowników biura LGD bior ących udział w organizacji procesu wyboru operacji, członków Rady, członków Zarz ądu WEJ ŚCIE Zło żone operacje do dofinansowania, obowi ązuj ące akty prawne dotycz ące Leader PROW, Lokalna Strategia Rozwoju, personel biura, sprz ęt biurowy OSOBA KROK CZYNNO ŚĆ ODPOWIE- ZAPISY DZIALNA Kierownik Zbiorcza lista zło żonych Zapoznanie si ę przez członków Rady ze 1 Biura wniosków, zło żonymi wnioskami strony WWW. beneficjentów Przewodn. Rady Lista wniosków zgodnych z LSR. Ocena wniosków o dofinansowanie projektów 2 Lista wniosków odrzuconych z pod k ątem zgodno ści z LSR powodu braku zgodno ści z LSR Przewodn. Uchwały Rady do ka żdej Rady operacji. Ocena wniosków o dofinansowanie projektów 3 Lista wniosków ocenionych, według lokalnych kryteriów wyboru wybranych i niewybranych do dofinansowania Biuro, Uchwały Rady – ostateczna 4 Procedura odwoławcza Przewodnicz ący decyzja Rady w sprawie wyboru Rady operacji Przekazanie listy wniosków wybranych oraz Biuro Zarz ądu 5 niewybranych do dofinansowania i uchwał w/s wyboru operacji do IW WYJ ŚCIE Lista rankingowa operacji wybranych do dofinansowania Lista wniosków niewybranych do dofinansowania Uchwały Rady do operacji wybranych do dofinansowania DOKUMENTY Regulamin Rady ZWI ĄZANE Z Regulamin Zarz ądu PROCEDUR Ą Regulamin Biura SPRAWDZIŁ: ZATWIERDZIŁ: Dyrektor Biura Przewodnicz ący Rady Data: Data:

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Rysunek 3: Ogólna procedura wyboru operacji do dofinansowania – wersja graficzna:

Zaw iadomienie o posiedzeniu Rady

Dokumenty d ost ępne Umo żliwienie członkom w formie elektronicznej Rady zapoznanie si ę lub drukowanej lub biurze z wnioskami LGD

Głosowanie – ocena Karta oceny zgodno ści zgodno ści operacji z LSR operacji z LSR

Operacje NIE Lista odrzuconych zgodne operacji

TAK

Ocena operacji według odrzucone operacje lokalnych kryteriów wyboru

Czy operacja zakwalifikowała si ę do obj ęcia dofinansowaniem

TAK Zawiadomienie wnioskodawcy –lista Uchwała Rady- Lista rankingowa rankingowa z zatwierdzenie listy operacji mo żliwo ści ą zło żenia rankingowej wszystkich odwołania wniosków

Procedura odwoławcza Przesłanie listy wybranych operacji do SW wraz z Zawiadomienie Uchwała rady – zatwierdzenie obowi ązuj ącymi wnioskodawców listy rankingowej dokumentami

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

9.2 Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru Rada LGD ma prawo do zmiany lokalnych kryteriów wyboru projektów. Mo że si ę to sta ć w ramach aktualizacji LSR-u. Uprawnieni do wyst ąpienia o zmian ę lokalnych kryteriów wyboru s ą wszyscy członkowie Rady. Zgłaszaj ą pisemn ą propozycj ę zmian wraz ze szczegółowym uzasadnieniem. Propozycje zmian s ą rozpatrywane i uchwalane na Walnym Zebraniu Członków. W przypadku zmiany lokalnych kryteriów wyboru b ędą one obowi ązywa ć dla konkursów ogłoszonych po dniu zatwierdzenia zmian.

Rysunek 4: Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru – wersja graficzna:

Przygotowanie zmian w lokalnych kryteriach wyboru

Zło żenie wniosku o zmian ę lokalnych kryteriów wyboru

Zatwierdzenie lub nie zatwierdzenie zmian w lokalnych kryteriach wyboru przez Walne Zebranie Członków

W PRZYPADKU ZATWIERDZENIA

Przygotowanie przez Biuro Zarz ądu nowych kart oceny w oparciu o wprowadzone zmiany

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Tabela 158 Ogólna procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru

OGÓLNA PROCEDURA ZMIANY LOKALNYCH KRYTERIÓW (miejsce na piecz ątk ę) WYBORU CEL PROCEDURY Aktualizacja Lokalnej Strategii Rozwoju ODPOWIEDZIALNO ŚĆ Przewodnicz ący Rady ZA PROCEDUR Ę ZAKRES STOSOWANIA Dotyczy pracowników Biura LGD, członków Rady, członków Zarz ądu WEJ ŚCIE Propozycje zmian lokalnych kryteriów wyboru, Lokalna Strategia Rozwoju, personel Biura, sprz ęt biurowy OSOBA KROK CZYNNO ŚĆ ODPOWIEDZIAL ZAPISY NA

1 Przygotowanie zmian w lokalnych Kierownik Biura Zebrane propozycje kryteriach wyboru zmian w lokalnych kryteriach wyboru 2 Zło żenie wniosku o dokonanie zmian w Wniosek do Zarz ądu lokalnych kryteriach wyboru projektów Przewodnicz ący do dofinansowania Rady 3 Zatwierdzenie lub nie zatwierdzenie Przewodnicz ący Uchwała Walnego zmian w lokalnych kryteriach wyboru Walnego Zebrania Zebrania Członków przez Walne Zebranie Członków Członków zatwierdzaj ąca zmiany w lokalnych kryteriach wyboru 4 Przygotowanie przez Biuro Zarz ądu Kierownik Biura Aktualna wersja Karty nowych kart oceny w oparciu o oceny operacji wprowadzone zmiany WYJ ŚCIE Uchwała Walnego Zebrania Członków Karta oceny operacji DOKUMENTY Regulamin Walnego Zebrania Członków ZWIĄZANE Z Regulamin Rady PROCEDUR Ą Regulamin Zarz ądu Regulamin Biura LGD SPRAWDZIŁ: ZATWIERDZIŁ: Dyrektor Biura Przewodnicz ący Rady: Data: Data:

9.3 Procedura wył ączenia członka Rady od udziału w wyborze projektów 1. W razie zaistnienia okoliczno ści podwa żaj ących bezstronno ść członka Rady w procesie oceny wprowadza si ę niniejsz ą procedur ę. 2. Niniejsza procedura ma tak że za zadanie zapobieganie sytuacjom, w których członkowie Rady ocenialiby operacje zło żone przez wnioskodawców, z którymi s ą w pewnych formalnych lub nieformalnych zale żno ściach, uzasadniaj ących w ątpliwo ść co do bezstronno ści w procesie oceny i wyboru. 3. Członkowie Rady ka żdorazowo przed posiedzeniem Rady po świ ęconemu ocenie operacji będą proszeni o wypełnienie Deklaracji bezstronno ści i poufno ści według wzoru zawartego w zał ączniku nr 1 i 2 do Regulaminu Rady . 4. W deklaracji bezstronno ści i poufno ści zawarte jest równie ż o świadczenie członka Rady o zobowi ązaniu do zachowania w tajemnicy wszystkich informacji i tre ści dokumentów dost ępnych przy dokonywaniu oceny i wyboru. 5. Zapis o wył ączaniu członka Rady od głosowania znajduje si ę w § 19 Regulaminu Rady.

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

9.4 Procedura odwoławcza od decyzji Rady 1. Ka żdy wnioskodawca ma prawo do odwołania si ę od decyzji Rady. Odwołanie ma posta ć wniosku do Rady Stowarzyszenia o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji, według wzoru udost ępnionego przez Biuro, stanowi ącym zał ącznik nr 5 do Regulaminu Rady. Zarz ąd wysyła wnioskodawcom niezwłocznie po podj ęciu decyzji przez Rad ę, ale nie pó źniej ni ż 21 dni od dnia, w którym upłyn ął termin składania wniosków list ę ocenionych operacji (zgodnie z procedura wyboru operacji) informuj ąc o mo żliwo ści zło żenia odwołania od wyników oceny, osobi ście, w terminie 18 dni od dnia wyboru operacji i sporz ądzenia listy ocenionych operacji przez Rad ę. 2. Odwołanie polega na ponownym rozpatrzeniu przez Radę wniosku o dofinansowanie operacji na najbli ższym posiedzeniu Rady. 3. Wniosek o ponowne rozpatrzenie operacji pozostaje bez rozpatrzenia w przypadku, gdy: a) został wniesiony po upływie terminu okre ślonego w pkt 3, b) został wniesiony przez nieuprawniony podmiot, tzn nie b ędący wnioskodawc ą, którego wniosek o dofinansowanie operacji podlegał ocenie, c) nie zawierał pisemnego uzasadnienia lub innych danych wymaganych we wniosku o ponowne rozpatrzenie. 4. Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji musi zosta ć szczegółowo uzasadniony. 5. W momencie ponownego rozpatrywania wniosku o dofinansowanie operacji, członkowie Rady rozpatruj ą wniosek na podstawie kryteriów obowi ązuj ących w danym konkursie i tylko w tych elementach, których dotyczy uzasadnienie podane przez wnioskodawc ę. 6. Wniosek o dofinansowanie operacji, który w wyniku ponownego rozpatrzenia uzyskał liczb ę punktów kwalifikuj ących go do obj ęcia dofinansowaniem w danym naborze, zyskuje prawo dofinansowania. Ten fakt mo że spowodowa ć skre ślenie z listy - operacji o mniejszej liczbie punktów. 7. Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie konkretnej operacji mo że zosta ć zło żony tylko jeden raz. 8. O wynikach ponownego rozpatrzenia wniosku wnioskodawca zostaje poinformowany w terminie nie pó źniej ni ż 45 dni od dnia, w którym upłyn ął termin składania wniosków (zgodnie z procedur ą wyboru operacji) 9. Ponowna decyzja Rady jest ostateczna i nie przysługuje od niej odwołanie.

10. Okre ślenie bud żetu LSR dla ka żdego roku jej realizacji

Na realizacj ę Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – Osi 4 Leader, LGD „Kwiat Lnu” dysponuje kwot ą 6 158 724,00 zł. Wielko ść tej kwoty wynika z iloczynu liczby mieszka ńców zameldowanych na pobyt stały na dzie ń 31 grudnia 2006 r. na obszarze obj ętym LSR oraz odpowiedniej kwoty, przyporz ądkowanej do danego działania.

Tabela 19 Podział środków pomi ędzy komponenty na realizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju. Kod Kwota komponentu Liczba Bud żet LGD Nazwa komponentu alokacji wg PROW mieszka ńców w PLN 2007-2013 w PLN.

413 Wdra żanie lokalnej strategii rozwoju 116 41 613 4 827 108 4.21 Wdra żanie projektów współpracy 3 41 613 124 839 Funkcjonowanie LGD, nabywanie 4.31 29 1 206 777 umiej ętno ści, aktywizacja 41 613 Razem 148 41 613 6 158 724

Podział środków z działania 4.1/413 – „Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju” dokonano zgodnie z wytycznymi tj. na poszczególne działanie „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw”, „Odnowa i rozwój wsi”, „Małe projekty” kwota alokacji nie mo że by ć mniejsza ni ż 10 % całej kwoty przeznaczonej na to działanie.

Tabela 20. Podział środków na działanie 4.1/413 – Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju Średnia Kwota w Liczba Działania w Komponencie 4.1/ 413 % warto ść dotacji bud żecie w PLN operacji w PLN Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej 639 902,00 13,26 100 000 6 Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw 1 060 098,00 21,96 170 000 6 Odnowa i rozwój wsi 1 800 000 37,29 100 000 18 Małe projekty 1 327 108 27,49 23 000 57 Razem 4 827 108 100,00 _ 87

Na działanie biura LGD „Kwiat Lnu” zgodnie z wytycznymi tj. nie wi ęcej ni ż 15 % wszystkich środków na działanie 4.1/4.13, 4.21 przeznaczono 866 290 zł tj. 14,07%. Na pozostał ą cz ęść zadania tj. „Nabywanie umiej ętno ści i aktywizacja” przeznaczono 340 487 zł. 100

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Dla konstrukcji bud żetu LGD „Kwiat Lnu” przyj ęto nast ępuj ące zało żenia: • średnia warto ść dotacji dla działania „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej” wyniesie 100 000zł • średnia warto ść dotacji dla działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw” wyniesie 170 000zł • średnia warto ść dotacji dla działania „Odnowa i rozwój wsi wyniesie 100 000 zł. • średnia warto ść dotacji dla działania „Małe projekty” wyniesie 23 000zł

Kwoty całkowite w tabeli bud żetowej to suma kwot refundowanych zgodnych z rodzajem operacji – wg wytycznych PROW 2007-2013, tj.: • maksymalnie 50% dofinansowania dla operacji „Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej” (czyli minimum 50% wkładu własnego beneficjenta); • maksymalnie 50% dofinansowania dla operacji „Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw” (czyli minimum 50% wkładu własnego beneficjenta); • maksymalnie 80% dofinansowania dla operacji „Odnowa i rozwój wsi (czyli minimum 20% wkładu własnego beneficjenta); • maksymalnie 80% dofinansowania dla operacji „Małe projekty” Bud żet LSR dla LGD „ Kwiat Lnu” został przygotowany w oparciu o zało żenie średnich warto ści dotacji dla danego działania 4.1/413 czyli „Wdrażania LSR”

101

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

102

Tabela 21 Bud żet LGD „Kwiat Lnu ” w ka żdym roku realizacji. Działania Osi 4 przeprowadzone przez LGD

431 Funkcjonowanie lokalnej grupy 413- Wdra żanie lokalnych strategii rozwoju 421 Wdra żanie projektów Współpracy działania, w tym :

Rok Przygo Kategoria Tworzenie towani nabywanie Ró żnicowani funkcjonowa i rozwój e Realizacja umiej ętno ś Razem o ś 4 kosztu e w kierunku Odnowa i Małe nie mikroprze Razem 413 projek Projektów Razem 4.21 ci i Razem 431 działalno ści rozwój wsi projekty LGD (koszty dsi ębiorst tów współpracy aktywizacj nierolniczej bie żą ce) w współp a racy 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 2009 113 290 50 145 163 435 całkowite 0 0 625 326,00 0 625 326,00 0 0 0 788761 kwalifikowan 113 290 50 145 163 435 e 0 0 625 326,00 0 625 326,00 0 0 0 788761 113 290 50 145 163 435 do refundacji 0 0 625 326,00 0 625 326,00 0 0 0 788761 2010 140 305 39 123 179 428 całkowite 0 0 844 451,00 85057,40 929 508,40 0 0 0 1 108936,4 kwalifikowan 140 305 39 123 179 428 e 0 0 844 451,00 85057,40 929 508,40 0 0 0 1 108936,4 140 305 39 123 179 428 do refundacji 0 0 844 451,00 85057,40 929 508,40 0 0 0 1 108936,4 140 000 60 000 200 000 2011 Całkowite 200 000,00 0 0 447 420,48 647 420,48 0 0 0 847420,48 kwalifikowan 140 000 60 000 200 000 e 200 000,00 0 0 447 420,48 647 420,48 0 0 0 847420,48 140 000 60 000 200 000 do refundacji 200 000,00 0 0 447 420,48 647 420,48 0 0 0 847420,48 62 839 142 000 61 000 203 000 2012 Całkowite 239 902,00 500 000,00 0 546 397,50 1 286 299,50 0 62 839 1 552138,5 kwalifikowan 62 839 142 000 61 000 203 000 e 239 902,00 500 000,00 0 546 397,50 1 286 299,50 0 62839 1 552138,5 62 839 142 000 61 000 203 000 do refundacji 239 902,00 500 000,00 0 546 397,50 1 286 299,50 0 62839 1 552138,5

103

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

62 000 62 000 135 700 60 000 195 700 2013 całkowite 200 000,00 560 098,00 330 223,00 248 232,62 1 338 553,62 0 1 596253,62 kwalifikowan 62 000 62 000 60 000 195 700 e 200 000,00 560 098,00 330 223,00 248 232,62 1 338 553,62 0 135 700 1 596253,62 62 000 62 000 135 700 60 000 195 700 do refundacji 200 000,00 560 098,00 330 223,00 248 232,62 1 338 553,62 0 1 596253,62 130 000 60 000 190 000 190 000 2014 całkowite 0 0 0 0 0 0 0 0 kwalifikowan 130 000 60 000 190 000 190 000 e 0 0 0 0 0 0 0 0 130 000 60 000 190 000 190 000 do refundacji 0 0 0 0 0 0 0 0 64 995 10 219 75 214 75 214 2015 całkowite 0 0 0 0 0 0 0 0 kwalifikowan 64 995 10 219 75 214 75 214 e 0 0 0 0 0 0 0 0 64 995 10 219 75 214 75 214 do refundacji 0 0 0 0 0 0 0 0 RAZE całkowite 639 902 1 060 098 1 800 000 1 327 108 4 827 108 0 124 839 124 839 866 290 340 487 1 206 777 6 158 724 M kwalifikowan 2008 – e 639 902 1 060 098 1 800 000 1 327 108 4 827 108 0 124 839 124 839 866 290 340 487 1 206 777 6 158 724 2015 do refundacji 639 902 1 060 098 1 800 000 1 327 108 4 827 108 0 124 839 124 839 866 290 340 487 1 206 777 6 158 724

104

Tabela 22 Tabele pomocnicza do bud żetu LSR.

Zakładana Ró żnicowa- Funkcjonowanie LGD (koszty liczba nie w Tworzenie Razem Wdra żanie biurowe) i operacji kierunku i rozwój Odnowa i wdra żanie projektów Cele ogólne Przedsi ęwzi ęcia Małe nabywanie Razem warto ść działalno ści mikroprzed- rozwój wsi LSR współpracy projekty umiej ętno ści i Oś 4 si ębiorstw (413) operacji nierolniczej (413) (4.1/413) (4.21) aktywizacja (413) (413) (4.31)

1Turystyka Minimalna 1.Turystyczna wa żnym źródłem liczba Brama dochodów i warto ść 0 0 3 23 26 Środkowych poprawy jako ści operacji 0 0 250 000,00 517 108,00 767 108,00 Sudetów życia mieszka ńców 2.Niepowtarzalne Minimalna 2 .Zachowanie walory kulturowo – liczba dziedzictwa przyrodnicze warto ść 0 0 15 30 45 kulturowego i wyró żnikiem operacji 0 0 1 550 000,00 750 000,00 2 300 000,00 przyrodniczego regionu” regionu

3.Rozwój Minimalna działalno ści 3. Usługi i produkty liczba usługowej na Sudetów warto ść 6 6 0 0 12 obszarach Środkowych operacji 639 902,00 1 060 098,00 0 0 1 700 000,00 wiejskich

4.Aktywne i zintegrowane Minimalna 0 społeczno ści 4.Akademia liczba 0 0 0 4 4 lokalne i gminy animatorów warto ść 0 0 60 000,00 60 LGD operacji

4. Aktywne i zintegrowane Minimalna społeczno ści 5.Synergia liczba 0 0 0 0 0 lokalne i gminy współdziałania warto ść 0 0 0 0 0 ą LGD samorz dów i LGD operacji

Minimalna liczba operacji w ramach LSR 6 6 18 57 87 2 - 89

105

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Warto ść operacji w ramach LSR - ogółem 639 902,00 1 060 098,00 1 800 000 1 327 108 4 827 108 124 839 1 206 777 6 158 724

106

11. Opis procesu przygotowania LSR °Przebieg tworzenia LSR-u Lokalna Strategia Rozwoju dla Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działania Kwiat Lnu powstała zgodnie ze standardami procesu planowania strategicznego, czyli od etapu diagnozy poprzez analiz ę SWOT, uzgodnienie celów, działa ń i oczekiwanych rezultatów. Prace nad dokumentem prowadzone były metod ą uspołecznion ą przy udziale przedstawicieli samorz ądów, organizacji pozarz ądowych, biznesu, instytucji powiatowych, mediów. Grupa zaanga żowana w proces tworzenia strategii została wyłoniona na podstawie pełnej analizy lokalnych i regionalnych aktorów istotnych z punktu widzenia zasad Leadera i interesów społeczno ści lokalnych oraz opiniotwórczych środowisk.

Tabela 23 Podmioty i osoby, które brały udział w pracy nad LSR IMIE NAZWISKO LP ADRES ZAMIESZKANIA ORAZ INSTYTUCJA 1 Monika Ćwiek Czarny Bór 2 Katarzyna My śliwiec Czarny Bór 3 Koczerga Franciszek Czarny Bór Józef Piksa 4 Walim Urz ąd Gminy Czarny Bór 5 Mokrzycki Zbigniew Czarny Bór 6 Sławomira Klijanowicz Kamienna Góra 7 Marcin Maka ś Szczepanów 8 Grzegorz Szmajdzi ński Kamienna Góra Patryk Straus 9 Urz ąd Gminy Kamienna Kamienna Góra Góra Maria Sopata Dobromy śl 10 Fundacja „Kwiat Lnu” Bo żena Pełdiak 11 Lubawka Fundacja „Kwiat Lnu” Raszów 12 Agata Szwed

13 Ewa D ębska Dębrznik El żbieta G ądek Janiszów 14 LZS „Auxilia” Alina Siulborska 15 Kamienna Góra Fundacja „Ostoja” Pisarzowice 16 Joanna Cebula 58-400 Adam Górecki 17 Jaczków

Grz ędy Górne 18 Wiesława Klimek

19 Krzysztof Kiewicz Czarnów 20 Feliks Piotr Czarny Bór Baranowski Jarosław Pisarzowice 21 Urz ąd Gminy Marciszów

22 Magdalena Dryszlak Szczawno Zdrój Radosława Stramel- 23 Stare Bogaczowice Świte ńka Tomasz F ąka 24 Chwaliszów Urz ąd Gminy Stare

107

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

24 Tomasz F ąka Chwaliszów Urz ąd Gminy Stare Bogaczowice

25 Wiesław Sławski Stare Bogaczowice Ciechanowice 26 Wolak Mirosław

Wioletta Drapała 27 Mieroszów Urz ąd Gminy Mieroszów Cydzik Joanna 28 Łączna Sołectwo Ł ączna Bernardyna Grzeszuk 29 Sokołowsko Sołectwo Sokołowsko Józef Nowak 30 Towarzystwo Rozwoju Sokołowsko Sokołowska 31 Zofia Siudak Ciechanowice 32 Ambroziak Tomasz Ogorzelec 33 Dudzic Lesław Czarnów 34 Barbara Jochymek Bukówka 35 Andrzeja Mizera Szczepanów 36 Janusz Banasiewicz Marciszów Marciszów 37 Adam Chronowski

38 Dominik Dorabiała Pisarzowice

39 Wa ńczyk Sylwester Krzeszów Tomasz Kulon Bukówka 40 Urz ąd Gminy Lubawka Dorota Bekier 41 Wałbrzych Gmina Mieroszów 42 Dorota Kózka-Burchardt Gorzeszów Teresa Sobala 43 Stowarzyszenie „Tkacze Chełmsko Śląskie Śląscy” Bogusław Czyczkan 44 Kamiennogórskie Forum Kamienna Góra Bibliotekarzy Łukasz Prochacki 45 Starostwo Powiatowe Kamienna Góra

46 Tadeusz Piotr Prociak Lubawka

47 Jan Ochma ński Miszkowice

Piotr Wasiak 48 Boguszów-Gorce Klub Przyrodników Kamila Misztal 49 Jelenia Góra Klub Przyrodników 50 Sławomir Ziele ń Okrzeszyn

51 Barbara Chaczko Rędziny

108

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Prace nad strategi ą prowadzone były metod ą warsztatow ą – w sumie przeprowadzono 6 spotka ń. Były to spotkania plenarne oraz w grupach roboczych prowadzone od etapu analizy i diagnozy obszaru do etapu działa ń i wyboru operacji.

Rysunek 5: Przebieg prac nad Lokaln ą Strategi ą Rozwoju

Przygotowanie • Konsultacje ze Maj 2008 procesu społeczno ści ą lokaln ą • Walne zebranie LGD

Opracowanie • Warsztaty w grupach Maj- Wrzesie ń 2008 dokumentu strategii roboczych (4 spotkania) - Diagnoza obszaru LGD

- Identyfikacja problemów

- Analiza SWOT

- Wizja, cele, misja LGD

- Cele, działania

- Kryteria wyboru operacji,

- Bud żet

Zako ńczenie procesu • Konferencja informacyjna Wrzesie ń- grudzie ń o LSR i nowym okresie 2008 programowania

Warsztaty prowadzone były metodami interaktywnymi, co pozwoliło na wymian ę pogl ądów i wiedzy pomi ędzy uczestnikami. Spotkania gromadziły od 11 do 43 osób. Na podstawie zapisów z plansz, dyskusji pomi ędzy uczestnikami i konsultacji ze społeczno ści ą lokaln ą powstała uzgodniona wersja ostateczna strategii dla Lokalnej Grupy Działania. Na etapie przygotowania procesu została opracowana pełna diagnoza zasobów środowiskowych, społecznych i gospodarczych gmin objętych LGD

° Przebieg procesu informowania i konsultowania LSR Przebieg procesu informowania i konsultowania zapewnił powszechny dost ęp do informacji o LSR, systematyczny sposób ich rozpowszechniania i aktualizowania oraz pełny udział społeczno ści lokalnej. Zastosowano nast ępuj ące formy: − O działaniach Leader PROW i powołaniu LGD oraz procesie przygotowania LSR poinformowano poszczególne Rady Gmin z obszaru LGD (marzec 2007 -Gmina Lubawka; sierpie ń 2007-wszystkie gminy z obszaru aktualnej LGD; kwiecie ń 2008- Gmina Mieroszów; kwiecie ń, czerwiec 2008- Gmina Kamienna Góra; wrzesie ń 2008- Gmina Stare Bogaczowice; pa ździernik 2008-wszystkie gminy z terenu aktualnej LGD;) − Umieszczono na stronach internetowych 6 gmin i jednego powiatu zakładk ę Leader, na których zamieszczono pełn ą informacj ę o programie oraz umieszczono terminy spotka ń w sprawie LSR, a jesieni ą 2008 r. zawieszono dokument strategii do konsultacji społecznych ( od lipca 2008).

109

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

− 6 osób- członkowie Zarz ądu reprezentuj ący poszczególne Urz ędy, które odpowiadały za zbieranie i przekazywanie informacji mieszka ńcom oraz byli odpowiedzialni za zbieranie danych do LSR i działania organizacyjne dotycz ące LGD; ka żdy z koordynatorów odpowiadał za informowanie mieszka ńców i udost ępniał ankiet ę do wypełnienia przez osoby zainteresowane składaniem wniosków (od maja 2008) (zał ącznik nr 8 wzór ankiety). − Powołano Punkt Informacyjno – Konsultacyjny dotycz ący działa ń Leader PROW przy Biurze Stowarzyszenia LGD Kwiat Lnu, które jest czynne od poniedziałku do pi ątku w godz. 7.00- 16.00. Punkt uruchomiono w II kwartale 2008 r.

Wszystkie informacje zebrane od gmin i społeczno ści lokalnych w trakcie konsultacji zostały uwzgl ędnione w dokumencie ostatecznym LSR.

Tabela 24 Zestawienie warsztatów LSR lp Nazwa spotkania Data Miejsce Ilo ść osób 1 Spotkanie otwieraj ące prace nad 13.05.2008 Lubawka 15 LSR 2 I warsztat tworzenia LSR 30.05.2008 Lubawka 43

3 II warsztat LSR 24.06.2008 Lubawka 11

4 III warsztat LSR 22.07.2008 Lubawka 22

5 IV warsztat LSR 02.09.2008 Lubawka 14

6 Konferencja podsumowuj ąca prace 31.10.2008 Kamienna Góra 25 nad LSR

12. Opis procesu wdra żania i aktualizacji LSR ° Proces informowania o wdra żaniu LSR. LGD zgodnie ze statutem ma na celu m.in. opracowanie i realizacj ę Lokalnej Strategii Rozwoju, podejmowanie inicjatyw i działa ń maj ących na celu pobudzenie aktywno ści społeczno ści lokalnych oraz ich czynny udział w opracowaniu i realizacji LSR, propagowanie działa ń na rzecz realizacji LSR. Aby spełni ć powy ższe cele LGD w nast ępuj ący sposób b ędzie prowadziło działania informacyjne: − Biuro Stowarzyszenia b ędzie odpowiednio oznakowane z informacj ą o godzinach urz ędowania i prowadzonych formach doradztwa dla zainteresowanych składaniem wniosków. Biuro b ędzie udziela ć informacji, udost ępnia ć materiały i dokumenty z działalno ści LGD w tym dokumentacj ę z posiedze ń Rady (protokół). − Biuro b ędzie przyjmowa ć wnioski i postulaty składane przez mieszka ńców dotycz ące wdro żenia LSR, b ędzie tak że systematycznie przekazywa ć informacje do gmin, gdzie zostan ą w gminach wyznaczone osoby do kontaktów z mieszka ńcami w sprawie Leader), mediów lokalnych i regionalnych o ogłaszanych naborach wniosków, o wydarzeniach i sukcesach LGD; − strona internetowa LGD b ędzie zawierała aktualno ści (szkolenia, konferencje, wydarzenia), dokumenty (np. wzory wniosków, rozporządzenia LSR), bazy danych (zasoby przyrodnicze, kulturowe, turystyka, edukacja, mikroprzedsi ębiorczo ść , organizacje pozarz ądowe), raporty i sprawozdania z działa ń LGD, dział pyta ń

110

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” i odpowiedzi, forum dyskusyjne, współpraca z innymi LGD, galeria zdj ęć . Materiały na stronach b ędą systematycznie aktualizowane. − LGD b ędzie prowadziło spotkania szkoleniowe i warsztaty dla mieszka ńców zwi ązane z przygotowaniem wniosków oraz animowaniem mieszka ńców, b ędą organizowane konferencje i seminaria propaguj ące wdro żenie LSR-u; − LGD b ędzie wydawało Głos Leadera+, opracowania multimedialne o swoich działaniach dost ępne w Biurze, w gminach, w organizacjach i instytucjach współpracuj ących oraz przekazywane w trakcie wa żnych wydarze ń realizowanych przez LGD (targi, jarmarki, imprezy); − w przypadku potrzeby zasi ęgni ęcia opinii mieszka ńców LGD przeprowadzi sonda że lub wywiady. W ten sposób zostanie zachowana zasada otwarto ści, jawno ści i transparentno ści działa ń LGD oraz zasada systematycznego dostarczania i zbierania informacji od mieszka ńców, partnerów, członków LGD.

°Proces aktualizowania LSR-u uwzgl ędniaj ący udział społeczno ści lokalnej. Zgodnie z zasadami Leader PROW aktualizacja LSR-u musi si ę odby ć zgodnie z warunkami okre ślonymi w umowie i nie mo że wpłyn ąć na zmian ę celów ogólnych LSR oraz misji LGD i zmieni ć limit środków w ramach działania 4.1.

LGD proces aktualizacji b ędzie prowadzi ć w nast ępuj ący sposób: − aktualizacja nie b ędzie realizowana cz ęś ciej ni ż raz do roku, przy czym ostatnia powinna si ę odby ć w roku 2013; − aktualizacja b ędzie się odbywa ć przy udziale członków LGD i mieszka ńców obszaru. − nioski i postulaty mog ą by ć zbierane na spotkaniach, drog ą internetow ą i w inny wypraktykowany sposób w LGD; − wska źniki realizacji przedsi ęwzi ęć zostan ą zrealizowane w 2012r i ponownie wyznaczone do 2015r. − wnioski i postulaty do aktualizacji mo że zgłosi ć Rada i Walne Zebranie; − Zarz ąd b ędzie odpowiedzialny za wniesienie zmian do dokumentu. Mo że przy tym skorzysta ć z pomocy ekspertów, przeprowadzi ć odpowiednie badania lub analizy, skorzysta ć z wyników monitorowania realizacji LSR; − Walne Zebranie b ędzie odpowiada ć za przyj ęcie zaktualizowanego dokumentu w drodze uchwały; − zaktualizowany dokument zostanie umieszczony na stronach internetowych LGD. Proces aktualizacji jest zgodny ze statutem LGD, regulaminem Walnego Zebrania, Rady, Zarz ądu.

13. Zasady i sposób dokonywania oceny ewaluacji własnej.

° Monitoring proces systematycznego zbierania i analizowania ilo ściowych i jako ściowych informacji na temat wdra żanej Lokalnej Strategii Rozwoju w aspekcie finansowym i rzeczowym ° Monitoring to wewn ętrzny mechanizm zarz ądzania wdra żaniem LSR ° Monitoring to dokumentowanie realizacji LSR poprzez zbieranie danych w celu wykonania ewaluacji ° Monitorowanie słu ży dostarczeniu informacji na podstawie których Zarząd, Rad a i członkowie LGD mog ą systematycznie dowiadywa ć si ę o wyst ępowaniu rozbie żno ści w realizacji planów i osi ąganiu celów. 111

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Dzi ęki temu LGD dba o swoj ą stabiln ą sytuacj ę finansow ą i podejmuje działania interwencyjne w przypadku rozbie żno ści lub niepowodze ń w realizacji LSR.

Monitorowaniu b ędą podlega ć nast ępuj ące aspekty działa ń LGD: − monitorowanie realizacji LSR-u, − monitorowanie wydatkowania środków na poszczególne zamierzenia – operacje, działania własne LGD.

Monitoring – sposoby gromadzenia danych:

• analiza dokumentów merytorycznych i finansowych dost ępnych w biurze, • analiza sprawozda ń z ankietyzacji beneficjentów realizuj ących operacje • gromadzenie danych do wska źników produktu, rezultatu, oddziaływania oraz danych z GUS, j.s.t., PUP • dokumentacja dotycz ąca posiedze ń Rady i wyboru operacji • gromadzenie danych dotycz ących wydatkowanie środków na Funkcjonowanie LGD, Projekty współpracy oraz wdra żanie LSR uzyskanych od podmiotów wdra żaj ących • roczne sprawozdania wynikaj ące z umowy ramowej na Wdra żanie LSR oraz Funkcjonowanie LGD i Projekty współpracy

Sposoby zbierania i dokumentowania danych: • Listy obecno ści • Badania ankietowe • Ankieta ewaluacyjna • Wywiady indywidualne • Oświadczenia beneficjentów • Karty doradztwa • Dokumentacja zdj ęciowa, filmowa • Sprawozdania • Wnioski na operacje • Wnioski o płatno ść

Organem odpowiedzialnym za prowadzenie monitoringu jest Zarz ąd LGD. Zarz ąd mo że zleci ć wykonanie niektórych zada ń ekspertom zewn ętrznym za gromadzenie danych odpowiada biuro LGD

° Ewaluacja słu ży ocenie sukcesu LGD i LSR. W ramach ewaluacji dokonuje si ę oceny odpowiedzialno ści, skuteczno ści, efektywno ści i oddziaływania projektu w stosunku do zało żeń. Ewaluacja b ędzie realizowana: • mind term on: dotyczy ewaluacji bie żą cej wykorzystywanej co roku w zakresie analizy spodziewanych efektów dotycz ących wdro żenia LSR, Funkcjonowania LGD, nabywania umiej ętno ści i aktywizacji oraz projektów współpracy. • ex post: dotyczy oceny działa ń w minionym okresie z perspektywy realizacji w latach 2009 – 2015. Ewaluacja zostanie wykonana po 6 latach od rozpocz ęcia realizacji LSR; dzi ęki ewaluacji b ędzie mo żna zweryfikowa ć osi ągni ęcia wska źników, celów i przedsi ęwzi ęć opisanych w rozdziale 4. • ocena jako ści partnerstwa i sprawno ści funkcjonowania LGD. Ewaluacja b ędzie dotyczy ć funkcjonowania biura, funkcjonowania organów LGD, efektywno ści stosowanych procedur, przepływu informacji, sprawności podejmowania decyzji. 112

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Organem odpowiedzialnym za prowadzenie ewaluacji b ędzie Zarz ąd. Zarz ąd może zleci ć wykonanie niektórych zada ń ekspertom zewn ętrznym. Za gromadzenie danych do ewaluacji odpowiada biuro LGD. Zarz ąd sporz ądzi przed ka żdym Walnym Zebraniem Członków, sprawozdanie za miniony rok. Powinno ono zawiera ć: − wykaz zrealizowanych operacji z wdra żania LSR oraz działa ń dotycz ących Funkcjonowania LGD, nabywania umiej ętno ści i aktywizacja i Projektów Współpracy wraz z informacj ą o efektach i finansach, − opis uzyskanych efektów w porównaniu z zało żeniami, − analiz ę dotycz ącą wpływu przedsi ęwzi ęć na osi ąganie celów LSR, − wnioski w formie uwag i rekomendacji, które zapewnią lepsze osi ągni ęcie celów LSR i wy ższ ą efektywno ść LGD. Sprawozdanie powinno by ć podawane do wiadomo ści publicznej zgodnie z zasad ą jawno ści. Informacje uzyskane w trakcie monitoringu i ewaluacji b ędą słu żyły aktualizacji LSR-u.

Wska źniki realizacji LSR

• Wska źnik – miara celów jakie maj ą zosta ć osi ągni ęte, zaanga żowanych zasobów, uzyskanych produktów, efektów oraz innych zmiennych (np. ekonomicznych, społecznych, dot. ochrony środowiska). • Wska źniki realizacji LSR maj ą by ć: - okre ślone dla przedsi ęwzi ęć , adekwatne do celów i stanowi ące miernik / rozporz ądzenie dot. wyboru LGD do realizacji LSR - Cele LSR maj ą by ć adekwatne do analizy SWOT i specyfiki obszaru, mierzalne i konkretne / rozporz ądzenie dot. wyboru LGD do realizacji LSR • Wska źniki produktu – odnosz ą si ę do bezpo średnich wyników realizacji projektu , materialne efekty działa ń projektu, liczone w jednostkach materialnych lub w zł/ np. liczba zrealizowanych operacji lub podmiotów, które uzyskały pomoc, ł ączna warto ść pomocy na okre ślone rodzaje operacji). • Za osi ągni ęcie produktów odpowiadaj ą podmioty wdra żaj ące projekty w ramach LSR • Wska źniki te maj ą pomóc w zliczeniu fizycznych rezultatów produktów, usługi dostaw, robót • Wska źniki rezultatu – odpowiadaj ą natychmiastowym efektom wynikaj ącym z powstania produktów, dostarczaj ą informacji o korzy ściach dotycz ących bezpo średnio beneficjentów (np. liczba skutecznie przeszkolonych, liczba wyremontowanych obiektów i liczba utworzonych miejsc pracy, długo ść szlaków) • Wyraz zmiany stanu na lepszy w porównaniu z rokiem bazowym • Wska źniki oddziaływania – odnosz ą si ę do długotrwałych konsekwencji realizacji danego projektu w otoczeniu społeczno – gospodarczym wykraczaj ą poza natychmiastowe efekty, odczuwalne s ą po dłu ższym okresie realizacji projektu (np. wzrost ruchu turystycznego na obszarze, wzrost miejsc noclegowych, wzrost liczby odwiedzaj ących muzea (izby, spadek liczby bezrobotnych), wzrost poziomu wykształcenia • Ze wzgl ędu na długi horyzont badania oddziaływania nie mo żna ich uchwyci ć w trakcie bie żą cej realizacji projektu, mog ą by ć mierzone od czasu do czasu • Okre ślaj ą popraw ę stanu lub zmniejszanie zjawisk negatywnych.

113

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

14. Okre ślenie powi ąza ń LSR z innymi dokumentami planistycznymi zwi ązanymi z obszarem obj ętym LSR

° Lokalna Strategia Rozwoju w aspekcie strategii gminnych i powiatowych. Cele, przedsi ęwzi ęcia i działania Lokalnej Strategii Rozwoju s ą spójne ze strategiami i planami rozwoju gmin i powiatów LGD: ó Strategia Rozwoju Gminy Czarny Bór na lata 2004 – 2010 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czarny Bór na lata 2007 – 2013 ó Strategia Rozwoju Gminy Mieroszów na lata 2003 – 2012 (2003) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mieroszów na lata 2004 – 2012 Studium Rozwoju Turystyki Gminy Mieroszów ó Gmina Stare Bogaczowice – Strategia Rozwoju (2002) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Stare Bogaczowice na lata 2004 – 2013 (2004) ó Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Gminy Kamienna Góra – Kamienna Góra 2000 Plus (1997) Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kamienna Góra na lata 2005 – 2006 ó Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Kamiennogórskiego na lata 2004 - 2010 ó Strategia Rozwoju Powiatu Wałbrzyskiego na lata 2005 - 2013 Wieloletni Program

114

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Tabela 25 Wybrane cele i priorytety programu rozwoju turystyki dla województwa dolno śląskiego

Kamienna Czarny Lubawka Marciszów Mieroszów Stare Powiat Powiat Góra Bór Bogaczowice Kamienno Wałbrzyski górski 1 Cel Ogólny: Turystyka wa żnym źródłem dochodów i poprawy jako ści życia mieszka ńców I Przedsi ęwzi ęcie: Turystyczna Brama Środkowych Sudetów 1.1 Rozwój bazy X X X X X turystycznej, sportowo - rekreacyjnej 1.2 Ró żnorodna X X X X oferta turystyczna podkre ślaj ąca specyfik ę regionu 1.3 Sprawny system X X zarz ądzania turystyk ą 2 Cel Ogólny : Zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego regionu II Przedsi ęwzi ęcie: niepowtarzalne walory kulturowo – przyrodnicze wyró żnieniem regionu 2.1 Zachowanie X X X X specyfiki przyrodniczej i kulturowej regionu 2.2 Rewitalizacja X X X X miejscowo ści 2.3 Wzrost X X X X X świadomo ści ekologicznej mieszka ńców 3 Cel Ogólny: Rozwój działalno ści usługowej i wytwórczej na obszarach wiejskich III Przedsi ęwzi ęcie: Usługi i produkty środkowych Sudetów 3.1 Wsparcie X X X X X rozwoju mikroprzedsi ębior- -czo ści 3.2 Wsparcie X X tworzenia pozarolniczych miejsc pracy 3.3 Wzrost jako ści X usług i produktów na obszarze LGD 4 Cel Strategiczny: Aktywne i zintegrowane społeczno ści lokalne i gminy LOGD IV Przedsi ęwzi ęcie Akademia Animatorów V Przedsi ęwzi ęcie: Synergia współdziałania samorz ądów i LGD 4.1 Budowanie X potencjału liderów i organizacji społecznych tworz ących sieci współpracy 4.2 Integracja X gminy na obszarze LGD

° LSR a strategie gmin i powiatów. Cele i działania Lokalnej Strategii Rozwoju przenikaj ą si ę z celami i zadaniami okre ślonymi w strategiach gminy Kamienna Góra, Marciszów i Lubawka, Strategii Zrównowa żonego Rozwoju Powiatu Kamiennogórskiego, Strategii Rozwoju Turystyki w Powiecie Kamiennogórskim, szczególnie w zakresie tworzenia usług i produktów turystycznych, ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz rozwoju małej, wiejskiej przedsi ębiorczo ści. Szczegółowa analiza zgodno ści zapisów strategii z założeniami programu Leader+ została przeprowadzona w pracy wykonanej w ramach niniejszego projektu pn. „Analiza dokumentów strategicznych regionu Ziemi Kamiennogórskiej”. Wyselekcjonowane cele strategiczne ze strategii gminnych i powiatowych świadcz ą o wysokiej zgodno ści z LSR. S ą to m.in.: − rozwój przedsi ębiorczo ści pozarolniczej; − skuteczny system informacji gospodarczej i turystycznej; 115

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

− wykreowani i eksponowanie własnej to żsamo ści regionu. Budowa silnych zwi ązków emocjonalnych mieszka ńców ze swoim regionem, świadomy powrót do źródeł natury przez kultur ę i krajoznawstwo; − wspieranie inicjatyw w zakresie turystyki przyczyniaj ących si ę do aktywizowania obszarów niewykorzystanych; − aktywizacja lokalnej, małej i średniej przedsi ębiorczo ści głównie w zakresie turystyki i rekreacji oraz podniesienie zewn ętrznej atrakcyjno ści inwestycyjnej gmin; − aktywna promocja gmin; − wsparcie rozwoju lokalnej przedsi ębiorczo ści; − stworzenie bazy materialnej lokalnej działalno ści kulturalnej.

Szczególnie interesuj ąca w aspekcie LSR i jej celów wydaje si ę Strategia Rozwoju Turystki w Powiecie Kamiennogórskim wykonana w 2004 r. Strategia ta okre śliła misj ę produktu turystycznego, segmenty, marketing, formy integrowania produktu (tematycznie, infrastrukturalnie, organizacyjnie). W Strategii zało żono cele i działania zwi ększaj ące wpływy z turystki poprzez sprzeda ż specjalistycznego produktu czasu wolnego – utworzenie z regionu strefy czasu wolnego i polskiej recepcji oraz inwestowania w mark ę regionu oraz lokalne marki gospodarcze.

Nale ży tak że podkre śli ć ze cele LSR dot. ochrony dziedzictwa przyrodniczego a mianowicie: − zachowania bogactwa przyrodniczego Ziemi Kamiennogórskiej; − ukształtowania świadomo ści ekologicznej mieszka ńców i sektora gospodarczego; − zapewnienia dost ępno ści atrakcji przyrodniczych i kulturalnych; współgraj ą z okre ślonymi celami Programu Ochrony Środowiska Powiatu Kamiennogórskiego uchwalonego w 2004 r.

° LSR a Strategie Regionalne Województwa Dolno śląskiego. Strategia Rozwoju Województwa Dolno śląskiego do 2020 r. została uchwalona w 2005 r. i jest zaktualizowana i gruntownie przebudowan ą wersj ą strategii z 2000 r. ju ż pod potrzeby NPR i polityki rozwoju regionalnego kraju. Wizja regionu okre ślona w nowej strategii to: „Dolny Śląsk europejskim regionem w ęzłowym” Cel nadrz ędny: „Podniesienie poziomu życia mieszka ńców Dolnego Śląska oraz poprawa konkurencyjno ści regionu przy respektowaniu zasad zrównowa żonego rozwoju”. Cel nadrz ędny zostanie zrealizowany poprzez realizacj ę priorytetów i działa ń w sferze gospodarczej, przestrzennej i społecznej. Ni żej wymienione cele, priorytety i działania współgraj ą ze Zintegrowan ą Strategi ą Rozwoju Obszarów Wiejskich Ziemi Kamiennogórskiej.

Tabela 26 Cele, priorytety i działania Strategii Rozwoju Woj. Dolno śląskiego wspieraj ące z LSR. Cele Priorytety Działania

Sfera gospodarcza ° Zbudowanie Wspieranie • Promowanie produktów regionalnych i ich marketing. konkurencyjnej i aktywno ści • Wspieranie rozwoju M ŚP. innowacyjnej gospodarczej na • Rozszerzenie współpracy regionalnej i mi ędzynarodowej. gospodarki Dolnym Śląsku. • Wpieranie zmian postaw mieszka ńców regionu Dolnego Śląska. ukierunkowanych na przedsi ębiorczo ść . • Wspieranie integracji i rozbudowy dolno śląskiego potencjału turystycznego oraz uzdrowiskowego. 116

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

Sfera Przestrzenna

• Policentryczny rozwój wsi osadniczej oraz tworzenie nowoczesnych rozwi ąza ń funkcjonalnych przy zachowaniu Poprawa spójno ści walorów przyrodniczych, środowiskowych i krajobrazowych. przestrzennej regionu. • Przeciwdziałanie degradacji obszarów peryferyjnych i zagro żonych marginalizacj ą. ° Zwi ększenie spójno ści • przestrzennej i Podniesienie poziomu życia ludno ści wiejskiej. • infrastrukturalnej Zrównowa żony Rozwój pozarolniczej aktywno ści mieszka ńców terenów regionu i jego rozwój obszarów wiejskich i wykształcenie nowych funkcji dla tych terenów. ś integracja z wiejskich. Wspieranie działalno ci na obszarach o niekorzystnych europejskimi warunkach gospodarowania. • Kształtowanie atrakcyjnych form ró żnorodnych zespołów obszarami wzrostu. Poprawa ładu zabudowy w tym rewitalizacja obszarów zdegradowanych. przestrzennego. • Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zapewnienie • Utworzenie i ochrona obszarów o wysokich walorach bezpiecze ństwa przyrodniczych, podniesienie ró żnorodno ści biologicznej i ekologicznego krajobrazowej. społecze ństwa i • Propagowanie wiedzy ekologicznej. gospodarki. Sfera Społeczna • Redukowanie zjawiska ubóstwa. Integracja społeczna i • Promowanie innowacyjnych metod i technik rozwi ązywania przeciwdziałanie problemów z zakresu polityki i profilaktyki społecznej. wykluczeniu • Wdra żanie planów działania na rzecz wzrostu zatrudnienia przy społecznemu. wykorzystaniu partnerstwa społecznego. Promocja zatrudnienia socjalnego i spółdzielczo ści socjalnej. • Optymalizacja infrastruktury kulturalnej, zwi ększenie aktywno ści w obszarze kultury. ° Rozwijanie • Ochrona dziedzictwa cywilizacyjnego, rozwój to żsamo ści solidarno ści regionalnej. społecznej oraz Umacnianie • Wsparcie i promocja postaw prospołecznych oraz lokalnych postaw społecze ństwa inicjatyw społecznych na zasadach pomocniczo ści i obywatelskich i obywatelskiego, partnerstwa. otwartych na świat. rozwój kultury. • Aktywizacja społeczno ści lokalnych w szczególno ści z terenów wiejskich. • Umacnianie i rozwój współpracy administracji publicznej i sektora pozarz ądowego. Poprawa jako ści i efektywno ści systemu • Zapewnienie powszechnego dost ępu do technologii edukacji i bada ń informacyjno-komunikacyjnych. naukowych.

Kolejnym wa żnym dokumentem poziomu regionalnego jest Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolno śląskiego opracowany w 2004 r. Program został opracowany na lata 2004-2013. Wdra żanie zało żeń przyj ętych w programie ma przyczyni ć si ę do rozwoju turystyki w województwie dolno śląskim i wzrostu jego konkurencyjno ści oraz wykorzystania dost ępnych regionalnych środków finansowych. Działania w nim przyj ęte powinny pozytywnie wpłyn ąć na wzrost ekonomiczny województwa, dalszy wzrost atrakcyjno ści turystycznej regionu, zwi ększenie ró żnorodno ści kulturowej jego mieszka ńców oraz pogł ębienie współpracy mi ędzynarodowej szczególnie z partnerami z Czech i Niemiec. W programie wyszczególnione zostały wa żne zasoby Ziemi Kamiennogórskiej maj ące znaczenie regionalne: Zespół Pocysterski w Krzeszowie, system Szlaku Sudeckiego, rowerowy Szlak Cystersów, potencjał agroturystyczny, przej ście graniczne w Lubawce.

117

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” W programie wyró żniono 4 priorytety, w ramach których wypracowano cele szczegółowe. Poni żej wymienione zostały te cele szczegółowe, które na poziomie Dolnego Śląska współgraj ą z celami i działaniami Lokalnej Strategii Rozwoju.

Tabela 27 Wybrane cele z Programu Rozwoju Turystyki dla woj. dolno śląskiego. Priorytet Cele szczegółowe Markowe produkty turystyczne. • Okre ślenie i rozwój regionalnego produktu turystycznego. • Identyfikacja i wsparcie rozwoju markowych produktów turystycznych województwa. • Kreowanie markowych produktów w oparciu o walory regionalnych osobliwo ści przyrody, kultury i krajobrazu. • Uzupełnienie oferty rekreacyjnej o propozycje turystyczne, kulturowe i sportowe. • Oferta turystyczna dla rodzin i osób starszych – wspieranie rozwoju turystyki na obszarach wiejskich. • Poszerzenie wachlarza ofert turystyki specjalistycznej i wyczynowej. • Przygraniczne imprezy kulturowe dla turystów z kraju i zagranicy. Rozwój lokalnej turystyki. • Wspieranie inicjatyw w zakresie turystyki przyczyniaj ących si ę do aktywizowania obszarów niewykorzystywanych. • Eksponowanie i wykorzystywanie aspektu wielonarodowo ści i wielostrukturowo ści regionu w rozwoju oferty turystycznej. • Stworzenie systemu wsparcia sektora turystycznego, w tym M ŚP i rzemiosła. • Popularyzacja dorobku wybitnych twórców regionu. • Stymulacja endogennej aktywno ści obywatelskiej i ekonomicznej. • Popularyzacja dorobku kulturalnego i naukowego istotnego dla stymulacji ruchu turystycznego. • Rozwój turystyki w poszanowaniu środowiska naturalnego.

Markowa infrastruktura • Rozwój markowej infrastruktury turystycznej i paraturystycznej. turystyczna • Tworzenie odpowiednich warunków wzrostu dla ruchu turystycznego. • Tworzenie infrastruktury turystycznej sprzyjaj ących rozwojowi produktów markowych regionu.

System wsparcia sektora i • Stworzenie zintegrowanego systemu promocji i informacji w regionie. produktów turystycznych. • Stworzenie systemu bada ń potrzeb i oczekiwa ń turystów. • Stworzenie systemu wsparcia doradczo-konsultacyjnego dla podmiotów z sektora turystycznego. • Stymulowanie rozwoju firm i instytucji otoczenia biznesu. • Stworzenie mechanizmów kształcenia profesjonalnych kadr turystycznych w oparciu o rzeteln ą analiz ę potrzeb. • Otwarcie województwa na mi ędzynarodowy ruch turystyczny poprzez sprawny system informacji turystycznej i skuteczn ą promocj ę. • Wykształcenie profesjonalnej kadry obsługi ruchu turystycznego i zarz ądzania turystyk ą.

° Zapisane przedsi ęwzi ęcia LSR-u zgodne s ą równie ż z priorytetami programów wojewódzkich:

° Strategia Rozwoju Województwa Dolno śląskiego do 2020 r. Strategia Rozwoju Województwa Dolno śląskiego do 2020 r. została uchwalona w 2005 r. i jest zaktualizowan ą i gruntownie przebudowan ą wersj ą strategii z 2000 r. ju ż pod potrzeby NPR i polityki rozwoju regionalnego kraju.

118

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Wizja regionu okre ślona w nowej strategii to: „Dolny Śląsk europejskim regionem węzłowym” Cel nadrz ędny: „Podniesienie poziomu życia mieszka ńców Dolnego Śląska oraz poprawa konkurencyjno ści regionu przy respektowaniu zasad zrównowa żonego rozwoju”. Cel nadrz ędny zostanie zrealizowany poprzez realizacj ę priorytetów i działa ń w sferze gospodarczej, przestrzennej i społecznej. Ni żej wymienione cele, priorytety i działania współgraj ą ze Zintegrowan ą Strategi ą Rozwoju Obszarów Wiejskich Ziemi Kamiennogórskiej.

Tabela 28 Cele, priorytety i działania Strategii Rozwoju Województwa Dolno śląskiego współgraj ące z LSR.

Cele Priorytety Działania

Sfera gospodarcza Zbudowanie Wspieranie aktywno ści Promowanie produktów regionalnych i ich konkurencyjnej i gospodarczej na Dolnym marketing. innowacyjnej Śląsku. Wspieranie rozwoju M ŚP. gospodarki Dolnego Rozszerzenie współpracy regionalnej i Śląska. mi ędzynarodowej. Wpieranie zmian postaw mieszka ńców regionu ukierunkowanych na przedsi ębiorczo ść . Wspieranie integracji i rozbudowy dolno śląskiego potencjału turystycznego oraz uzdrowiskowego. Sfera Przestrzenna Zwi ększenie spójno ści Poprawa spójno ści • Policentryczny rozwój wsi osadniczej oraz przestrzennej i przestrzennej regionu. tworzenie nowoczesnych rozwi ąza ń infrastrukturalnej funkcjonalnych przy zachowaniu walorów regionu i jego przyrodniczych, środowiskowych i integracja z krajobrazowych. europejskimi obszarami • Przeciwdziałanie degradacji obszarów wzrostu. peryferyjnych i zagro żonych marginalizacj ą. Zrównowa żony rozwój • Podniesienie poziomu życia ludno ści wiejskiej. obszarów wiejskich. • Rozwój pozarolniczej aktywno ści mieszka ńców terenów wiejskich i wykształcenie nowych funkcji dla tych terenów. • Wspieranie działalno ści na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania.

Poprawa ładu • Kształtowanie atrakcyjnych form ró żnorodnych przestrzennego. zespołów zabudowy w tym rewitalizacja obszarów zdegradowanych. • Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zapewnienie • Utworzenie i ochrona obszarów o wysokich bezpiecze ństwa walorach przyrodniczych, podniesienie ekologicznego ró żnorodno ści biologicznej i krajobrazowej. społecze ństwa i gospodarki. • Propagowanie wiedzy ekologicznej.

Sfera Społeczna Rozwijanie solidarno ści Integracja społeczna i • Redukowanie zjawiska ubóstwa. społecznej oraz postaw przeciwdziałanie • Promowanie innowacyjnych metod i technik obywatelskich i wykluczeniu społecznemu. rozwi ązywania problemów z zakresu polityki i otwartych na świat. profilaktyki społecznej. • Wdra żanie planów działania na rzecz wzrostu zatrudnienia przy wykorzystaniu partnerstwa społecznego. Promocja zatrudnienia socjalnego i spółdzielczo ści socjalnej.

119

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Umacnianie społecze ństwa 12.Optymalizacja infrastruktury kulturalnej, obywatelskiego, rozwój zwi ększenie aktywno ści w obszarze kultury. kultury. 13.Ochrona dziedzictwa cywilizacyjnego, rozwój to żsamo ści regionalnej. 14.Wsparcie i promocja postaw prospołecznych oraz lokalnych inicjatyw społecznych na zasadach pomocniczo ści i partnerstwa. 15. Aktywizacja społeczno ści lokalnych w szczególno ści z terenów wiejskich. 16.Umacnianie i rozwój współpracy administracji publicznej i sektora pozarz ądowego.

Poprawa jako ści i 17.Zapewnienie powszechnego dost ępu do efektywno ści systemu technologii informacyjno-komunikacyjnych. edukacji i bada ń naukowych.

° Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolno śląskiego został opracowany na lata 2004-2013. Wdra żanie zało żeń przyj ętych w programie ma przyczyni ć si ę do rozwoju turystyki w województwie dolno śląskim i wzrostu jego konkurencyjno ści oraz wykorzystania dost ępnych regionalnych środków finansowych. Działania w nim przyj ęte powinny pozytywnie wpłyn ąć na wzrost ekonomiczny województwa, dalszy wzrost atrakcyjno ści turystycznej regionu, zwi ększenie ró żnorodno ści kulturowej jego mieszka ńców oraz pogł ębienie współpracy mi ędzynarodowej szczególnie z partnerami z Czech i Niemiec. W programie przyj ęto 4 priorytety: − markowe produkty turystyczne, − rozwój lokalnej turystyki, − markowa infrastruktura turystyczna, − system wsparcia sektora i produktów turystycznych.

° Program Operacyjny dla Województwa Dolno śląskiego na lata 2007 – 2013 - priorytet 1 Wzrost konkurencyjno ści dolno śląskich przedsi ębiorstw - priorytet 2 Rozwój społecze ństwa informacyjnego na Dolnym Śląsku - priorytet 3 Rozwój infrastruktury transportowej - priorytet 4 Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz bezpiecze ństwa ekologicznego i przeciwpowodziowego - priorytet 5 Regionalna infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku - priorytet 6 Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego Śląska.

Przedsi ęwzi ęcia zapisane w LSR współgraj ą z mo żliwo ściami finansowania działa ń inwestycyjnych w dziedzinach wy żej wymienionych. Oznacza to, że działania Leadera mog ą uzyska ć efekt synergii z działaniami finansowanymi w ramach RPO w zakresie wniosków składanych przez jednostki samorz ądu terytorialnego i inne uprawnione podmioty.

120

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” 15. Wskazanie planowanych działa ń, przedsi ęwzi ęć lub operacji realizowanych przez LGD w ramach innych programów wdra żanych na obszarze obj ętym LSR

Lokalna Grupa Działania w okresie 2009-2015 planuje przygotowanie projektów do innych źródeł finansowania, które b ędą komplementarne i b ędą uzupełniały działania Leader PROW. Będą to nast ępuj ące źródła finansowania: - Program Operacyjny Kapitał Ludzki, - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - norweski mechanizm finansowy, - Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, - inne krajowe i zagraniczne źródła finansowania.

Mechanizm zabezpieczaj ący przed nakładaniem si ę pomocy w ramach PROW i innych programów i źródeł finansowania.

° Na ka żdym dokumencie ksi ęgowym stanowi ącym dowód poniesienia kosztów, mog ą by ć w sposób trwały umieszczone informacje o tym, ze środków jakiego programu te koszty zostały pokryte. W przypadku kosztu współfinansowanego z dwóch lub wi ęcej programów musi by ć podana informacja o tym, jak ą cz ęść tego kosztu finansuj ą poszczególne programy. Poza tym sposób podziału kosztu pomi ędzy poszczególne programy powinien by ć merytorycznie uzasadniony, ° Ka żdy program b ędzie miał wyznaczonego koordynatora odpowiedzialnego za realizacj ę i prawidłowe wydatkowanie środków programu, ° Zarz ąd LGD zapewni dobry przepływ informacji mi ędzy zespołami realizuj ącymi ró żne programy, organizuj ąc, co najmniej raz w kwartale narady robocze z udziałem wszystkich koordynatorów programów, ° Ka żdy wniosek o przyznanie pomocy, przygotowywany przez LGD, b ędzie zawierał analiz ę ryzyka w zakresie nakładania si ę pomocy ze środków tego programu z pomoc ą, któr ą LGD uzyskało wcze śniej z PROW lub innych programów oraz propozycj ę mechanizmów, które nale ży zastosowa ć w celu uniemo żliwienia nakładania si ę pomocy.

121

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” 16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich

I Przedsi ęwzi ęcie „Turystyczna Baza Środkowych Sudetów” wpłynie na: -wzrost długo ści szlaków, tras i ście żek edukacyjnych przebiegaj ących przez region ich jednolite oznakowanie i lepsze udost ępnienie turystom -rozwój infrastruktury w terenie, w tym punktów postojowych, biwakowych, widokowych tablic informacyjnych umo żliwiaj ących wygodne u żytkowanie przez turystów - rozwój bazy noclegowej, gastronomicznej, sieciowanie gesthausów i podnoszenie jako ści ich usług - lepsza organizacja ró żnych form sprzeda ży ofert i promocji markowych produktów turystycznych regionu - wzrost ruchu turystycznego na obszarze LGD

II Przedsi ęwzi ęcie „Niepowtarzalne Walory Kulturowo – Przyrodnicze Wyró żnikiem Regionu” wpłynie na: - zwi ększenie atrakcyjno ści obszaru poprzez wyeksponowanie miejsc o wysokich walorach kulturowych i przyrodniczych oraz stworzenie oferty prezentuj ącej dziedzictwo regionu -podtrzymanie lokalnych tradycji i zwyczajów, odtwarzanie starych tradycji rzemie ślniczych -podnoszenie estetyki miejscowo ści i stworzenie lepszych warunków dla integracji i aktywizacji mieszka ńców.

III Przedsi ęwzi ęcie „Akademia animatorów” wpłynie na: - wzrost ilo ści i jako ści działa ń organizacji pozarz ądowych na obszarach wiejskich -wzrost kompetencji i umiej ętno ści liderów i animatorów życia społecznego, integracja środowiska pozarz ądowego - wzrost ilo ści inicjatyw podejmowanych przez mieszka ńców i aktywizuj ących społeczno ści miejskie -poprawa poziomu pozyskanych środków na działania grup organizacji

IV Przedsi ęwzi ęcie „Synergia samorz ądów i LGD” wpłynie na: Lepsza organizacj ę struktur LGD w tym biura Zarz ądu i Rady oraz rozwój członkostwa w stowarzyszeniu - wi ększ ą integracj ę gmin i społeczno ści lokalnych wokół rozwi ązywania ró żnych problemów na obszarze LGD -wzrost wiedzy mieszka ńców o Lokalnej Strategii Rozwoju i Leaderów PROW, wzrost ilo ści środków pozyskanych przez beneficjentów z obszaru LGD.

122

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu”

17. Informacja o zał ącznikach: a) Zał ącznik nr 1. Regulamin naboru pracowników b) Zał ącznik nr 2. Zakres obowi ązków i odpowiedzialno ści pracowników. c) Zał ącznik nr 3 . Regulamin pracy Zarz ądu. d) Zał ącznik nr 4. Regulamin pracy Rady. e) Zał ącznik nr 1 do regulaminu rady. Deklaracja poufno ści. f) Zał ącznik nr 2 do Regulaminu Rady. Deklaracja bezstronno ści. g) Zał ącznik nr 5. Kwalifikacje i do świadczenie osób wchodz ących w skład organu decyzyjnego. h) Zał ącznik nr 6. Do świadczenie LGD i Partnerów LGD. i) Zał ącznik nr 7. Potwierdzenie wpłyni ęcia wniosku. j) Zał ącznik nr 8. Ankieta dla beneficjentów. Spis rysunków Rysunek 1 Mapa obszaru gmin Mieroszów, Lubawka, Marciszów, Czarny Bór, Stare Bogaczowice, Kamienna Góra………………………………………………………………..26 Rysunek 2: Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach ...... 1 Rysunek 3: Ogólna procedura wyboru operacji do dofinansowania – wersja graficzna: ...... 96 Rysunek 4: Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru – wersja graficzna:...... 1 Rysunek 5: Przebieg prac nad Lokaln ą Strategi ą Rozwoju ...... 109

Spis tabel Tabela 1 Członkowie Stowarzyszenia...... 15 Tabela 2 Charakterystyka członków ...... 17 Tabela 3 Skład Rady Stowarzyszenia ...... 22 Tabela 4 Wykaz jednostek administracyjnych obj ętych programem Leader+ ...... 26 Tabela 5 Stan ludno ści ...... 41 Tabela 6 Struktura ludno ści...... 42 Tabela 7 Saldo migracji...... 42 Tabela 8 Przyrost naturalny...... 42 Tabela 9 Struktura wieku ludno ści...... 42 Tabela 10 Bezrobocie w powiatach ...... 43 Tabela 11 Pracuj ący według sektorów ekonomicznych ...... 43 Tabela 12 Struktura podmiotów gospodarczych...... 44 Tabela 13 Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdra żania LSR ...... 89 Tabela 14 Lokalne Kryteria Wyboru operacji "Małe Projekty"…………...…………………90 Tabela 15 Lokalne Kryteria Wyboru operacji "Odnowa i rozwój wsi "…………...…………90 Tabela 16A Lokalne Kryteria Wyboru operacji "Ró żnicowanie w kierunku działalno ści nierolniczej "…………...…………………………………………………………….………91 Tabela 16B Lokalne Kryteria Wyboru operacji "Tworzenie i rozwój mikroprzedsi ębiorstw. 91 Tabela 17 Ogólna procedura wyboru operacji………………………………………………..92 Tabela 18 Ogólna procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru...... 98 Tabela 19 Podział środków pomi ędzy komponenty na realizacj ę LS R...... 9100 Tabela 20 Podział środków na działanie 4.1/413 - wdra żanie LSR………………………….97 Tabela 21 Bud żet LGD „Kwiat Lnu ” w ka żdym roku realizacji...... 103 Tabela 22 Tabele pomocnicza do bud żetu LSR...... Bł ąd! Nie zdefiniowano zakładki. 123

Lokalna Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Kwiat Lnu” Tabela 23 Podmioty i osoby, które brały udział w pracy nad LSR...... 107 Tabela 24 Zestawienie warsztatów LSR ...... 110 Tabela 25 Wybrane cele i priorytety programu rozwoju turystyki dla województwa dolno śląskiego...... 115 Tabela 26 Cele, priorytety i działania Strategii Rozwoju Woj. Dolno śląskiego wspieraj ące z LSR...... 116 Tabela 27 Wybrane cele z Programu Rozwoju Turystyki dla woj. dolno śląskiego...... 118 Tabela 28 Cele, priorytety i działania Strategii Rozwoju Województwa Dolno śląskiego współgraj ące z LSR...... 119

Spis literatury 1. Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Kamiennogórskiego, 2004 r. 2. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Kamiennogórskiego, 2004 r. 3. Strategia Rozwoju Turystyki w Powiecie Kamiennogórskim, 2004 r. 4. Strategia Rozwoju Gminy Lubawka 5. Strategia Rozwoju Gminy Marciszów 6. Strategia Rozwoju Gminy Kamienna Góra 7. Strategia Rozwoju Powiatu Kamiennogórskiego 8. „Lepsze jutro dla kamiennogórskich wsi – analiza sytuacji społeczno- gospodarczej w układzie dynamicznym dla gminu Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów” – analiza wska źników środowiskowych, społecznych i gospodarczych trzech gmin – 2005 r. 9. „Inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego Ziemi Kamiennogórskiej” – inwentaryzacja wybranych elementów kultury materialnej – 2005 r. 10. „Kamiennogórski produkt lokalny” – analiza mo żliwo ści w zakresie wypracowania propozycji dla kamiennogórskiej wsi – 2005 r. 11. „Analiza dokumentów strategicznych regionu Ziemi Kamiennogórskiej pod k ątem problemów społeczno ści lokalnej oraz zgodno ści zapisów strategii z zało żeniami programu Leader+” 12. Strategia Rozwoju Województwa Dolno śląskiego do 2002 roku/2005. 13. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006 / 2003. 14. Projekt Zintegrowanego Programu Wojewódzkiego na lata 2007-2013 oraz Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolno śląskiego na lata 2007-2013 / 2006. 15. Dane z Głównego Urz ędu Statystycznego 16. Bank Danych Regionalnych.

124