Antalya Kumluca Mevcut Durum Analizi

ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI

Yayın Sahibi : Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Yayın Yılı : 2021 Sayfa Sayısı : 24 Yazar Adı : Çağatay KARACA (Antalya Yatırım Destek Ofisi Uzmanı) BAKA Yayın No : 2021/115

Bu çalışma Ajans internet sitesinde yayımlanmıştır. Çalışmanın basımı yapılmamıştır.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA)

Adres : Çünür Mahallesi 102 Cadde Ekonomi Kampüsü A2 Blok No: 185-B 32200 Merkez / Isparta TÜRKİYE Telefon : (+90 246) 224 37 37 Faks : (+90 246) 224 39 49 E-posta : [email protected]

Bu çalışma Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının görüşlerini yansıtmaz. Çalışmanın içeriğine ilişkin sorumluluk yazara aittir.

Yayının kısmen ya da tamamen yayımlanması ve çoğaltılması fikri mülkiyet hukukuna tabidir. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı yayınları kaynak gösterilmek kaydı ile üçüncü kişiler tarafından kullanılabilir.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

İÇİNDEKİLER

1 İLÇEYE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER ...... 3

2 SOSYAL DURUM ...... 4 2.1 Demografi ...... 4 2.2 Eğitim ...... 5 2.3 Sağlık ...... 7 2.4 İstihdam ...... 7 2.5 Sosyal İçerme ...... 8 2.6 Sosyal Hizmetler ...... 9

3 EKONOMİK DURUM ...... 10 3.1 Tarım ...... 10

3.1.1 Bitkisel Üretim ...... 10

3.1.2 Hayvancılık ...... 12

3.1.3 Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği ...... 12

3.2 Sanayi ...... 13

4 ALTYAPI VE ÇEVRE ...... 14 4.1 Ulaşım Altyapısı ...... 14 4.2 Elektrik ve Bilişim Altyapısı ...... 14 4.3 İçme-Sulama Suyu Temini ve Atık Su Altyapısı ...... 14 4.4 Atık Toplama ve Bertaraf Hizmetleri ...... 14 4.5 Çevre Kirliliği ...... 14

5 TURİZM ...... 16 5.1 Turizm Varlıkları ...... 16 5.2 Turizm İstatistikleri...... 17 5.3 Sektörlerin Arz Talep Durumu ...... 19

6 GİRİŞİMCİLİK ...... 20

7 İLÇEDE YAKIN DÖNEMDE GERÇEKLEŞTİRİLEN YATIRIMLAR ...... 21

8 İLÇE İÇİN YATIRIM VE PROJE ÖNERİLERİ ...... 22

9 İLÇEYE İLİŞKİN DİĞER İZLENİMLER ...... 23

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

ŞEKİLLER ŞEKİL 1: KUMLUCA'NIN KONUMU ...... 3 ŞEKİL 2: KUMLUCA GENEL GÖRÜNÜM ...... 8 ŞEKİL 3: ÖRTÜ ALTI DOMATES ÜRETİMİ ...... 11 ŞEKİL 4: BÖLGEDEKİ ÇEVRE KİRLİLİĞİ, 2017 YILI ...... 14 ŞEKİL 5: GELİDONYA FENERİ'NDEN MANZARA ...... 16 ŞEKİL 6: LİKYA YOLU, KARAÖZ-GELİDONYA ROTASI ...... 19 ŞEKİL 7: ADRASAN SAHİLİ GEZİ TEKNELERİ ...... 21 ŞEKİL 8: KARAÖZ'DE GÜN BATIMI ...... 23

GRAFİKLER GRAFİK 1: KUMLUCA NÜFUSU (2007-2019) ...... 4 GRAFİK 2: KUMLUCA NÜFUS ARTIŞ HIZI (2008-2019) ...... 4 GRAFİK 3: KUMLUCA EĞİTİM DÜZEYİ ...... 5 GRAFİK 4: YÜKSEK ÖĞRETİM MEZUNU ORANLARI KARŞILAŞTIRMASI ...... 5 GRAFİK 5: ANTALYA İLÇELER ÖRTÜ ALTI TARIM ALANI VARLIĞI (DA), 2019 ...... 10 GRAFİK 6: ANTALYA İLK 10 İLÇE MEYVE VE SEBZE ÜRETİMİ MİKTARLARI, 2019 ...... 11 GRAFİK 7: KUMLUCA'DA ÜRETİLEN SEBZE MİKTARLARI, (2015-2019) ...... 12

TABLOLAR TABLO 1: KUMLUCA OKUL, DERSLİK, ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ SAYILARI, 2019 ...... 6 TABLO 2: KUMLUCA SAĞLIK PERSONELİ SAYISI...... 7 TABLO 3: SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA VAKFI YARDIMLARI ...... 9 TABLO 4: TURİZM VARLIKLARI GZFT ANALİZİ ...... 17 TABLO 5: KUMLUCA’DAKİ TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİNDE TESİSLERE GELİŞ, GECELEME, ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ VE DOLULUK ORANLARI, (2015-2019) ...... 18 TABLO 6: KUMLUCA’DA MAHALLİ İDARELERCE BELGELENDİRİLEN KONAKLAMA TESİSLERİNDE TESİSLERE GELİŞ, GECELEME, ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ VE DOLULUK ORANLARI, (2015-2019) ...... 18

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

1 İLÇEYE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER

İlçe Olma Tarihi : 01.04.1958 Nüfusu (2019) : 70.423 Merkez Nüfusu : 39.778 Nüfus Yoğunluğu : km² başına 56,20 kişi İle Uzaklığı : 90 km Yüzölçümü : 1.253 km² Belediye Sayısı : 1 Mahalle Sayısı : 41

Antalya’nın batısında yer alan Kumluca ilçesinin Antalya merkeze uzaklığı 90 km’dir. İlçe güneyden Akdeniz, doğudan Kemer, kuzeyden Korkuteli, kuzeybatıdan Konyaaltı ve batıdan Elmalı ve Finike ilçeleri ile çevrilidir. 1253 kilometrekarelik yüzölçümü ile Kumluca, Antalya’nın en geniş sekizinci ilçesidir. 1958 tarihinde, 7033 sayılı kanun ile ilçe statüsü elde eden Kumluca’nın yaklaşık 30 km'lik bir sahil şeridi vardır. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılan İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE) verilerine göre Kumluca, Antalya’da 9’uncu, Türkiye genelinde ise 220’nci sırada yer almaktadır. Buna göre ilçe 6 kademeli gruplandırmanın içinde 2’nci en gelişmiş ilçeler grubunda yer almaktadır.

Şekil 1: Kumluca'nın Konumu

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

2 SOSYAL DURUM

2.1 Demografi

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre Kumluca’nın 2019 yılı nüfusu 70.423’tür. Nüfus yoğunluğu ise 56,20 kişi/km2’dir. 2008-2018 arası dönemde %1’in altında gerçekleşen ilçe nüfus artış hızı 2019 yılında %2.64 olmuştur. Nüfusun %57’si kentsel, %43’ü kırsal alanda yaşamaktadır. İlçe merkezine yakın mahalleler ile Mavikent ve Adrasan gibi turizm faaliyetlerinin yoğunlaştığı yerlerde nüfus yoğunluğu görece fazla olup iç ve dağlık kesimlerde bulunan Yenikışla, Çayiçi, Büyükalan gibi mahallelerde nüfus azdır.

Grafik 1: Kumluca Nüfusu (2007-2019)

Kaynak: TÜİK

Grafik 2: Kumluca Nüfus Artış Hızı (2008-2019)

Kaynak: TÜİK

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

2.2 Eğitim

İlçede okuma yazma oranı %99’dur. Bununla birlikte Kumluca nüfusunun çoğunluğunun eğitim düzeyi ilköğretim düzeyinde veya daha alt seviyededir.

Grafik 3: Kumluca Eğitim Düzeyi

Kaynak: Endeksa

Grafik 4: Yüksek Öğretim Mezunu Oranları Karşılaştırması

17,30% 15,70%

11,70%

Türkiye Antalya Kumluca

Kaynak: TÜİK

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

Kumluca İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü 2019 yıl sonu verilerine göre 57’si resmi, 9’u özel, toplam 66 okulda; 1.014 derslikte 1.256 (kadrolu-ücretli) yönetici ve öğretmen ile 15.332 öğrenciye eğitim verilmektedir. Okullara ek olarak 1 Halk Eğitimi Merkezi, 1 Mesleki Eğitim Merkezi, 1 Rehberlik ve Araştırma Merkezi ile 1 Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulu olmak üzere toplam 4 farklı eğitim kurumu daha bulunmaktadır. Suriyeli öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyonu projesi kapsamında UNICEF tarafından görevlendirilen 4 öğretmen de ilçede görev yapmaktadır.

Tablo 1: Kumluca Okul, Derslik, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları, 2019

Öğretmen Eğitim Kademesi Okul Sayısı Derslik Sayısı Öğrenci Sayısı Sayısı Anaokulu 2 13 15 248 İlkokul 20 329 285 5.107 Ortaokul 21 382 382 4.574 Orta Öğretim 14 217 339 4.273 RESMİ OKULLAR GETOPLAMI 57 941 1.021 14.202 Anaokulu 3 21 21 292 İlkokul 2 25 25 230 Ortaokul 1 16 22 206 Orta Öğretim 3 73 59 402 ÖZEL OKULLAR TOPLAMI 9 135 127 1.130 GENEL TOPLAM 66 1.076 1.148 15.332

Kaynak: Kumluca Kaymakamlığı İlçe Brifingi

İlçede yükseköğretim kurumu olarak Akdeniz Üniversitesine bağlı bir Sağlık Bilimleri Fakültesi ve bir de Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. Sağlık Bilimleri Fakültesi’nde Hemşirelik ve Çocuk Gelişimi olmak üzere 2 bölümde eğitim verilmektedir. Kumluca Meslek Yüksek Okulu ise Seracılık, Muhasebe, İşletme ve Bahçe Tarımı olmak üzere 4 programda eğitim sunmaktadır. Sağlık Bilimleri Fakültesi ve Meslek Yüksek Okulu yaklaşık 700 öğrenci ile lisans ve ön lisans eğitimlerine devam etmektedir.

Bölgenin tarımsal üretim kapasitesi göz önünde bulundurulduğunda ilçedeki Meslek Yüksek Okulu’nun tarımsal iş gücü ve girişimcilik konularında sektöre önemli katkılar sağlayabileceği; bu bağlamda geliştirilecek muhtemel projelerde paydaş olarak düşünülmesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

2.3 Sağlık

Kumluca’da kamusal sağlık hizmetleri iki adet hastane ve yedi adet Aile Sağlığı Merkezi ile sunulmaktadır. İlçede ayrıca 6 adet özel muayenehane, 14 adet özel diş hekimi muayenehanesi ve 1 adet özel tıbbi tahlil laboratuvarı bulunmaktadır.

Tablo 2: Kumluca Sağlık Personeli Sayısı Sağlık Bakanlığı Özel Kurumlar TOPLAM Uzman Hekim 30 25 55 Pratisyen Hekim 38 4 42 Diş Hekimi 4 1 5 Hemşire 85 41 126 Ebe 51 5 56 Diğer Sağlık Personeli 104 44 148 GENEL TOPLAM 312 120 432

Kaynak: Kumluca Kaymakamlığı İlçe Brifingi

2.4 İstihdam

İlçede en yoğun istihdamın sağlandığı alan tarım -özellikle örtü altı sebze yetiştiriciliği- ve tarıma girdi sağlayan yan sektörlerdir. İlçe halkı genelde aile işletmesi şeklinde, çok büyük olmayan alanlarda sebze ve meyve yetiştiriciliği yapmaktadır. Üretim alanlarında mevsimlik işçiler ve ilçe dışından gelen düzenli iş gücü de kullanılmaktadır. Bu anlamda Kumluca iş gücü hareketliliğinin yoğun olduğu bir ilçedir.

İlçede 325 dekar alanda faaliyet gösteren 14 adet fide üretim tesisi bulunmaktadır. Tarımsal istihdama önemli katkı sağlayan tesislerden biri olan Bars Fide, 2017 yılında Milli İstihdam Seferberliği kapsamında tarım ve hayvancılık alanında Türkiye genelinde en çok ilave istihdam sağlayan üçüncü firma olmuştur. Ayrıca ilçede bulunan 32 adet yaş meyve ve sebze paketleme tesisi, 5 adet tohum üretim tesisi, 96 adet bitki koruma ürünleri bayii, 28 adet tohum bayii ve 17 adet yem bayii istihdam sağlayan diğer iş yerleridir.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

Şekil 2: Kumluca Genel Görünüm

Kumluca Kaymakamlığından alınan bilgilere göre ilçedeki toplam tarımsal istihdam; 220 mühendis, 27.500 daimi çalışan ve 2.500 geçici çalışan olmak üzere toplam 30.220 kişidir. Bu da çalışma çağındaki nüfusun yaklaşık %62’sine, toplam nüfusun da yaklaşık %43’üne tekabül etmektedir.

Bölgede mevsimlik tarım işçilerinin sayısına veya durumuna dair net bilgiler bulunmamakla birlikte kayıtsız ve güvencesiz çalışma ile çocuk işçiliğin mevcudiyeti bilinmektedir. Özellikle salgın hastalık ve afet dönemlerinde yaşanan ölümlerle gündeme gelen konuya ilişkin olarak, yapılacak kapsamlı bir iş gücü analizinin hem sosyal sorunların çözümüne hem de sektöre katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

2.5 Sosyal İçerme

“Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi (PIKTES)”, geçici koruma altındaki çocukların Türkiye’deki eğitime erişimlerine katkıda bulunmak amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürütülen bir eğitim projesidir. PIKTES bütçesinin tamamı Avrupa Birliği tarafından, “Türkiye’deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT)” anlaşması çerçevesinde doğrudan hibe yöntemiyle karşılanmaktadır. 2016 yılında başlatılan proje halen ülkemizin 26 ilinde sürdürülmektedir. Söz konusu proje kapsamında Kumluca’daki Suriyeli çocukların eğitimine katkı sağlamak üzere UNICEF tarafından görevlendirilen 4 öğretmen ilçede görev yapmaktadır.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

2.6 Sosyal Hizmetler

İlçedeki sosyal hizmetler, Kaymakamlığa bağlı Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü ve İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı aracılığıyla yürütülmektedir. Korunmaya muhtaç çocukların ve engellilerin bakım işlemleri, huzurevi ve kadın konukevi faaliyetleri ile ekonomik durumu yetersiz ailelere yönelik yakacak, gıda, eğitim yardımları gibi temel sosyal hizmetler başvuruya esas değerlendirmeye tabi olarak sunulmaktadır.

2019 yılında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından yapılan yardımlar aşağıdaki tabloda sunulmuştur.

Tablo 3: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Yardımları

Yardım Türü Kişi/Aile Sayısı Tutar (TL) Genel Nitelikli Yardımlar 1.067 599.525,80 Öğrenim Yardımları 263 148.700,00 1-Fakir Öğrenciler İçin Yapılan Nakdi Yardımlar 263 148.700,00 2- Fakir Öğrenciler İçin Yapılan Ayni Yardımlar 0 0,00 (Giyecek, Kırtasiye, Araç-Gereç giderleri) Engellilere Yönelik Yardımlar 0 0,00 Korunmaya Muhtaç Yaşlı, Çocuk, Özürlü ve Sokakta 0 0,00 Yaşaya/Çalışan Çocuklara Yönelik Hizmetlere Destek TOPLAM 1.330 748.225,80

Kaynak: Kumluca Kaymakamlığı İlçe Brifingi

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

3 EKONOMİK DURUM

3.1 Tarım

3.1.1 Bitkisel Üretim

Bitkisel üretim değeri bakımından Türkiye’de ilk sırada yer alan Antalya’nın, özellikle örtü altı üretimde en önde gelen ilçesi Kumluca’dır. Bu bakımdan Kumluca yalnızca Antalya’nın değil aynı zamanda Türkiye’nin en önemli bitkisel üretim merkezlerinden biridir. Antalya’nın en fazla örtü altı tarım alanına sahip ilçesi Kumluca, örtü altı sebze üretim miktarında da yine ilde ilk sırada yer almaktadır. Geleneksel olarak ilçede en fazla üretilen ürün olan domates, iç pazar satışının yanı sıra önemli bir ihracat ürünüdür. Meyvelerde ise portakal (Washington) ilçede en fazla üretilen üründür.

Grafik 5: Antalya İlçeler Örtü Altı Tarım Alanı Varlığı (da), 2019

Kumluca 42502 Serik Gazipaşa Aksu Kaş Alanya Manavgat Kepez Demre Elmalı Finike Korkuteli Muratpaşa Konyaaltı

0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000

Kaynak: TÜİK

Türkiye örtü altı tarım alanı varlığının %36’sı Antalya’da yer almaktadır. Kumluca 42.502 dekarlık alan ile Antalya’nın en fazla örtü altı tarım alanına sahip ilçesi olup Türkiye’de ise Karataş (Adana), Anamur (Mersin) ve Tarsus (Mersin) ilçelerinin ardından dördüncü sırada yer almaktadır. Meyve ve sebze üretiminde Kumluca, Serik’in ardından en fazla üretim miktarına sahip ilçedir. Aşağıdaki grafikte Kumluca’nın, toplam 818 bin ton meyve ve sebze üretim miktarı ile Serik’in ardından ikinci konumda yer aldığı görülmektedir.

*bin ton

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

Grafik 6: Antalya İlk 10 İlçe Meyve ve Sebze Üretimi Miktarları, 2019

*bin ton 106 131

96 230 149 803 28 687 121 126 533 214 154 425 367 413 261 251 152 177

Serik Kumluca Aksu Elmalı Gazipaşa Kaş Alanya Manavgat Finike Korkuteli

Sebze Meyve

Kaynak: TÜİK

Kumluca’da üretilen sebze çeşitleri içerisinde domates en büyük paya sahip üründür. 2019 yılında Kumluca’da üretilen sofralık domates miktarı 391.380 tondur. Bu üretim miktarı ile Kumluca, Erdemli (Mersin) ve Aksu (Antalya) ilçelerinin ardından sofralık domates üretiminde Türkiye’de 3. sırada yer almaktadır.

Aşağıdaki grafikte son 5 yılda Şekil 3: Örtü Altı Domates Üretimi Kumluca’da üretilen sebze çeşitleri ve miktarları karşılaştırmalı şekilde görülmektedir. Buna göre son 5 yılda Kumluca’da üretilen toplam sebze miktarının içerisinde domates %50 ila %60 oranında seyretmektedir. 2019 yılında Kumluca’da üretilen 687 bin ton sebze içerisinde domates 391 bin ton ile ilk sırada, sivri biber 71 bin ton ile ikinci sırada, hıyar 49 bin ton ile üçüncü sırada yer almıştır.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

Grafik 7: Kumluca'da Üretilen Sebze Miktarları, (2015-2019)

800 *bin ton

700

600

Diğer Sebze 500 Biber (çarliston)

400 Patlıcan Hıyar Üretim Üretim Miktarı 300 Biber (sivri) Domates (sofralık) 200

100

- 2015 2016 2017 2018 2019

Kaynak: TÜİK

3.1.2 Hayvancılık

Kumluca’da büyükbaş hayvancılık, genelde köylünün kendi ihtiyacını karşılamak için yapılırken küçükbaş hayvancılık daha çok ticari bir faaliyet olarak sürdürülmektedir. 2019 yılında ilçedeki hayvan varlığına bakıldığında toplam 28.803 baş hayvanın %93’ünün küçükbaş hayvan, bunun %70’den fazlasının ise keçi olduğu görülmektedir.

Kumluca’da 2019 yılında 3500 ton süt, 153 ton da doğal bal üretilmiştir.

3.1.3 Balıkçılık ve Su Ürünleri Yetiştiriciliği

2016 yılı Sürdürülebilir Çevre Mali Destek Programı kapsamında Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tarafından desteklenen “Kumluca'da Deniz Altında Canlı Rezervinin Arttırılması” projesi ilçede uygulanmıştır. Kumluca Kaymakamlığı tarafından yürütülen projeye Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Yetiştiriciliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet GÖKOĞLU danışmanlık yapmıştır. Çölleşmiş deniz tabanında balıkların üreyip barınabileceği alanların oluşturulması amacıyla uygulanan proje kapsamında Mavikent Mahallesi açıklarına 200 adet yapay resif bırakılmıştır.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

3.2 Sanayi

İlçede büyük sanayi tesisi bulunmamaktadır. Ancak Batı Antalya’daki sahil şeridinde bulunan ilçelere de hitap eden; içerisinde ağaç işleri, demir doğrama, otomobil boyama ve tamiri ile yedek parça ve yetkili servislerini barındıran bir küçük sanayi sitesi (KSS) bulunmaktadır. 1997 yılında faaliyete başlayan sanayi sitesi, %100 doluluk oranıyla çalışmakta olup 293 iş yeri ve 987 kişilik iş gücüne sahiptir. Bunların yanında; makine üretimi, sera konstrüksiyonu, boru ve sac imalatı yapan az sayıda firma da Kumluca’da faaliyet göstermektedir.

Ayrıca geçmişte Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı desteği almış olup Antalya OSB’deki tesisinde faaliyetlerini yürüten Akdeniz Ahşap Endüstrisi Sanayi ve Ticaret A. Ş.’nin ilçede bir ağaç işleme tesisi bulunmaktadır. Firma ahşap panel, kereste, lamine ahşap gibi çeşitli ürünleri pazara sunmaktadır.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

4 ALTYAPI VE ÇEVRE

4.1 Ulaşım Altyapısı

Kumluca ile Antalya arasındaki 90 km’lik mesafede ulaşım çift şeritli bölünmüş karayolu ile sağlanmaktadır. Meydana gelen heyelanlar nedeniyle Antalya-Kumluca arası karayolu zaman zaman zarar görebilmektedir. Bu kapsamda Kemer-Tekirova-Kumluca arasında bölünmüş yol çalışmaları devam etmektedir. 3 bin 600 metrelik çift tüplü Phaselis Tüneli yol çalışmalarının önemli bir ayağını oluşturmakta olup 2022’de bitmesi planlanan çalışmaların ardından Batı Antalya ilçeleri ile Antalya merkezi arası yolculuk süresi kısalacaktır. İlçe mahalleleri arasında toplam 1.549,5 km uzunluğunda yol ağı bulunmaktadır. Bu yol ağının 405,5 km’si asfalt, 944,5 km’si stabilize, 185 km’si tesviye ve 15 km’si ham yol niteliğindedir.

4.2 Elektrik ve Bilişim Altyapısı

Elektrik altyapısı ilçenin genelinde bulunmakla birlikte Yerleşim Merkezlerinin Kademelenmesi (YER-MEK) saha çalışmasında muhtarlardan alınan bilgilere göre, bazı köylerde elektrik direklerinin eski ve kötü durumda olduğu, bazı mahallelerde de trafonun yetersiz olduğu öğrenilmiştir. Aynı çalışmaya göre mahallelerin çoğunda internet altyapısı mevcuttur.

4.3 İçme-Sulama Suyu Temini ve Atık Su Altyapısı

İlçenin bazı mahallelerinde içme suyu sorunu bulunmaktadır. Özellikle ilçe merkezine uzak bazı mahallelerde içme suyunun yetersiz oluğu yerel halk tarafından bildirilmiştir. Ayrıca mahallelerin yarısına yakınında sulama altyapısı yetersiz olduğundan tarımsal üretimin verimli bir şekilde yapılamadığı anlaşılmaktadır.

4.4 Atık Toplama ve Bertaraf Hizmetleri

İlçede belediyeye bağlı katı atık transfer istasyonu bulunmaktadır. Antalya Büyükşehir Belediyesi, diğer ilçelerde olduğu gibi bu istasyonda toplanan atıkları da Kızıllı Entegre Atık Değerlendirme Geri Dönüşüm ve Bertaraf Tesisi’ne taşımaktadır.

4.5 Çevre Kirliliği Şekil 4: Bölgedeki Çevre Kirliliği, 2017 yılı

Kumluca ve çevresindeki ilçelerde yoğun tarımsal üretime bağlı olarak çevre kirliliği oluşmaktadır. Seralardan çıkan atıklar bazen gelişigüzel çevreye bırakılmakta bazen de yakılmaktadır. Bölge halkı seralardan çıkan fide, naylon, zirai ilaç şişeleri ve diğer tarımsal atıkları akarsulara atabilmektedir.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

Bölge halkının sağlığını ve tarımsal üretimi tehdit eden bu durumun yarattığı olumsuz sonuçları azaltmak için, Finike Belediyesi’nin Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı 2016 yılı Sürdürülebilir Çevre Mali Destek Programı kapsamında yürüttüğü proje ile ilçedeki akarsuların temizliğinin sağlanmasına katkıda bulunulmuştur. Ancak bu çalışmaların ötesinde; kirlenen derelerin temizliğinden ziyade sürdürülebilir tarım uygulamalarının geliştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda; sera atıklarının değerlendirilmesi, bölgedeki çiftçilere bilinçlendirme eğitimlerinin verilmesi, toprak analizinin ve organik tarımın teşvik edilmesi ile tarımsal teknolojilerin yaygınlaştırılmasına yönelik proje fikirlerinin değerlendirilmesi gibi eylemlerin yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

5 TURİZM

5.1 Turizm Varlıkları

Kumluca doğal ve tarihi turizm varlıkları bakımından en az Antalya’nın diğer ilçeleri kadar şanslı durumdadır. Ancak Alanya, Manavgat, Serik gibi ilçelerdeki büyük oteller ve tur operatörlerine bağlı bir şekilde işleyen kitlesel turizm faaliyetlerinin yarattığı gelir ve istihdam ile kıyaslandığında, Kumluca’daki olanaklar bir hayli az sayılır. Bu anlamda ilçenin turizm potansiyelini tam anlamıyla kullanamadığı ifade edilebilir.

2020 yılı itibarıyla ilçede 1 tanesi 5 yıldızlı, toplam 4 tane Turizm Bakanlığı işletme belgeli tesis olup bu tesislerin 477 odası ve 1165 yatak kapasitesi bulunmaktadır. 1000 yatak kapasiteli 5 yıldızlı bir otel de turizm yatırımı belgesi almıştır. 2019 verilerine göre ilçede Belediye belgeli konaklama tesisi sayısı ise 114 olup bu tesislerin de 2457 odası ve 5999 yatak kapasitesi bulunmaktadır. İlçede bulunan Olympos ören yeri en fazla ziyaretçi ağırlayan turistik yerdir. Turizm Bakanlığı kayıtlarına göre Olympos’u 2019 yılında 251.085 kişi ziyaret etmiştir.

Şekil 5: Gelidonya Feneri'nden Manzara

Kumluca’nın turizm potansiyelinin doğru şekilde kullanılabilmesi, değişen turizm taleplerinin ve sürdürülebilir turizm prensiplerinin değerlendirilmesi ile mümkün olacaktır. Olympos, Adrasan ve Gelidonya Feneri’ni üzerinde bulunduran Likya Yolu uluslararası üne sahip, dünyanın en iyi

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ yürüyüş rotalarından biridir. Doğayla baş başa tatil fırsatı sunan kampçılık ile kalabalık ortamlardan azade bir seyahat imkânı sunan karavancılığın artarak devam edeceği tahmin edilmektedir. Bu bağlamda Kumluca da kendine özgü ekoturizm değerlerini ön plana çıkararak aktörler arası iş birliğini geliştirebildiği ölçüde turizm gelirlerini artırma fırsatı yakalayacaktır. Bu noktada Ajans veya diğer kurumların yapacağı katkılar, ilçenin turizm vizyonunun oluşturulması ve hedeflere ulaşılması bakımından oldukça önemlidir.

Tablo 4: Turizm Varlıkları GZFT Analizi Turizm Varlığı Güçlü Yanlar Fırsatlar Olympos Doğal Güzellik Salgın sonrası taleple uyum Adrasan Tarihi Zenginlik Suluada Gelidonya Feneri Karaöz Sahili Korsan Koyu Zayıf Yanlar Tehditler Rhodiapolis Antik Kenti İş Birliği Kültürü Çevre Kirliliği Papaz Koyu İşletme Yönetimi Mavikent Tabiat Parkı Ceneviz Koyu Sazak Koyu Adrasan Tur Tekneleri

Yukarıdaki tabloda Kumluca’nın başlıca turizm varlıkları ve bu varlıkların bütün olarak GZFT analizi ile değerlendirilmesi gösterilmiştir. Kumluca’nın öne çıkan ekoturizm değerleri (antik kentler, Likya yolu, koylar) ilçenin turizmde güçlü yanlarını oluşturmakta olup bu yanlar küresel salgın ile birlikte gelişen, mesafeye dayalı ve doğayla iç içe tatil talebini tam anlamıyla karşılayacak önemli fırsatlar sunmaktadır. Bölgenin gelişmeye açık turizm potansiyelinin en verimli şekilde kullanılması ancak destinasyon yönetimi anlayışıyla ve var olan hizmet sağlayıcıların bölgenin değerini artırmak için birlikte hareket etmeleri ile mümkün olacaktır. Bu şekilde tasarlanacak bütünleşik bir yaklaşım, zamanla bölgenin hitap edeceği kitlenin belirlenerek etkili tanıtım ve pazarlama stratejisinin oluşturulmasına ve dolayısıyla fiyatların yani kişi başına turist gelirinin artmasına olanak sağlayacaktır. Ancak bölgedeki işletmelerin birçoğu, hâlihazırda daha çok sadece geçim kaynağı veya günlük yaşam faaliyeti olarak turizmle uğraşmaktadır. İşletme yönetimi zayıflığının zamanla bölgenin ucuz tatil yeri olarak konumlanmasına; bunun da bölgenin en önemli değeri olan doğasının tahribatına yol açması tehlikesi bulunmaktadır.

5.2 Turizm İstatistikleri

Aşağıdaki tablolarda Kumluca’daki konaklama tesislerinde son 5 yıla ait istatistikler verilmektedir. Buna göre Belediye belgeli tesislere gelen ziyaretçi sayısı Bakanlık belgeli tesislere gelen ziyaretçi sayısından daha fazla olduğu halde Bakanlık belgeli tesislerde gerçekleşen konaklama sayısının, 2016 yılı hariç olmak üzere, daha fazla olduğu görülmektedir. Bu durumun

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ sebebi Adrasan ve Olympos’taki Belediye belgeli küçük işletmelerde ortalama kalış süresinin azlığıdır. Sezon dışında neredeyse tamamıyla kapalı olan küçük, Belediye belgeli işletmelerin yıllık ortalama doluluk oranının sezon dışında ziyaretçi olanaklarını değerlendirmeye çalışan Bakanlık belgeli işletmelerin doluluk oranından az olduğu da anlaşılmaktadır.

Tablo 5: Kumluca’daki Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesislerinde Tesislere Geliş, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları, (2015-2019)

TESİSE GELİŞ SAYISI GECELEME ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ DOLULUK ORANI(%)

YILLAR YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM

2019 7373 41.368 48.741 27.136 157.47 184.608 3,61 3,89 3,79 10,99 63,80 74,79 2

2018 3213 17.959 21.172 23.617 135.57 159.189 7,35 7,55 7,52 9,57 54,92 64,49 2

2017 3016 8300 11.316 47.155 114.80 161.956 15,63 13,8 14,31 19,10 46,51 65,61 1 3

2016 10.124 3760 13.884 74.058 34.074 108.132 7,3 9,1 7,8 29,26 13,46 42,72

2015 3054 10888 13.942 51.942 91.918 143.860 17 8,4 10,3 20,52 36,32 56,85

Kaynak: Kültür Turizm Bakanlığı

Tablo 6: Kumluca’da Mahalli İdarelerce Belgelendirilen Konaklama Tesislerinde Tesislere Geliş, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları, (2015-2019)

TESİSE GELİŞ SAYISI GECELEME ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ DOLULUK ORANI(%)

YILLAR YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM YABANCI YERLİ TOPLAM

2019 1871 59.272 61.143 4357 128.077 132.434 2,33 2,16 2,17 0.77 22.70 23.48

2018 2998 52.419 55.417 8116 109.507 117.623 2,71 2,09 2,12 1.53 20.59 22.11

2017 1814 28.616 30.430 6420 61.262 67.682 3,54 2,14 2,22 2.01 19.16 21.17

2016 26.320 52.837 79.157 147.701 144.080 291.781 5,6 2.7 3,7 14.79 14.43 29.22

2015 7595 28.789 36.384 27.346 102.050 129.396 3,6 3,5 3,6 2.74 10.23 12.97

Kaynak: Kültür Turizm Bakanlığı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

5.3 Sektörlerin Arz Talep Durumu

İlçeye gelen turist profilinin günübirlikçiler ve hafta sonu ziyaretçilerinden, tarih gezginleri ve doğa yürüyüşü tutkunlarına; kamp-karavancılardan kuş-flora gözlemcisine kadar çok çeşitli olduğu gözlemlenmektedir. İlçede kış-kayak turizmi yoktur; sağlık turizminin de olmadığı bilinmektedir. Konferans ve toplantı turizmi ise ilçenin tek 5 yıldızlı oteli ile sınırlıdır.

Turist profilinin çoğunlukla kısa süreli tatil için gelen yerli turistler ve Antalya’ya gelen Rus turistler ile Likya Yolu’nu yürüyen gezginlerden oluştuğu değerlendirilmektedir. İlçeye gelen turist profilinin, geliş amacının ve turizm arz durumunun analizi için kapsamlı saha çalışmalarının yapılması gerekmektedir.

Şekil 6: Likya Yolu, Karaöz-Gelidonya Rotası

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

6 GİRİŞİMCİLİK

İlçedeki girişimcilik faaliyetleri daha çok kıyı kesimdeki alanlarda ve turizm sektöründe yoğunlaşmaktadır. Olympos ve Adrasan çok sayıda kampçılık ve bungalov işletmesine ev sahipliği yapmaktadır. Sezonluk olarak satışlarla el değiştirmelerin yanı sıra, yeni kamp alanlarının kurulmasıyla birlikte girişimcilik faaliyetleri ekoturizm sektöründe yoğunlaşmaktadır. Bunlara ek olarak gelişen Karaöz sahil bölgesinde yeni kampçılık işletmeleri ile kafe ve restoran sayısı da hızla artmaktadır.

Ayrıca bölge haklı kendi ürettiği salça, domates kurusu, zeytin, turşu, nar suyu, portakal suyu, kudret narı yağı, kaktüs meyvesi (frenk yemişi), keçiboynuzu, pekmez, nar ekşisi, ada çayı, kekik ve papatya gibi ürünleri Adrasan’da satışa sunmaktadır.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

7 İLÇEDE YAKIN DÖNEMDE GERÇEKLEŞTİRİLEN YATIRIMLAR

Karaağaç İçme Suyu Projesi: Kumluca'nın Çaltık, Karağaç, Güzören, İncirlik, Erentepe, Belen, Yazır, Adrasan, Seyremit, Yeşilköy, Karacaören, Yenikışla ve Çayiçi mahallerinin içme suyu ihtiyacının Karacağaç mevkiinden gelen su ile karşılanması işi, Antalya Su ve Atıksu İdaresi tarafından gerçekleştirilen proje kapsamında tamamlanmıştır.

Yenicepınar İçme Suyu ve Sulama Suyu Projesi: Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Antalya Su ve Atıksu İdaresi tarafından gerçekleştirilen projeyle, Mavikent Mahallesi Yenicepınar mevkiinin içme suyu ve sera ve tarım arazilerinin sulama suyu ihtiyaçları karşılanmıştır. Proje yatırımı yaklaşık 2 milyon lira olup toplam hat uzunluğu 4 bin 793 metredir.

Ayrıca özellikle bölgedeki turizme katkı sağlayan gezi tekneleri ve yatların kullanımına yönelik Adrasan Tekne Barınma Yeri ve Karaöz Tekne Yanaşma Yeri yapılması işleri kapsamında kesin proje ve yaklaşık maliyet araştırması çalışmaları tamamlanarak fizibilite raporları hazırlanmıştır. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından sürdürülen yatırımların ÇED süreci devam etmekte olup imar planı onayını müteakip yapım ihalelerinin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Şekil 7: Adrasan Sahili Gezi Tekneleri

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

8 İLÇE İÇİN YATIRIM VE PROJE ÖNERİLERİ

Kumluca ilçesinde öne çıkan iki sektör açık bir şekilde tarım ve turizmdir. İlçeye katkı sağlayacak projelerin, gelişme imkânı sınırlı olan sanayiden ziyade ilçe nüfusunun önemli geçim kaynağını oluşturan bu iki alanda geliştirilmesinin faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Tarımda bölge halkı yıllardır belli bir deneyim ve önemli bir gelir kazanmış olmakla birlikte girdi maliyetlerinin artması, tarım alanlarının miras yoluyla küçülmesi ve iklim değişikliğine bağlı felaketler gibi sebeplerden kaynaklanan sıkıntılar yaşanmaktadır. Uzun ve kapsamlı çalışmalar gerektiren yapısal sorunların çözümü için fikirler üretilirken, bir yandan da çiftçiye kısa dönemde gelir getirecek projelerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda belirli birkaç ürün çeşidine sıkışmış tarımsal faaliyetlerin bölge iklimine uygun, getirisi yüksek yeni ürünlerle çeşitlendirilerek birim alandan elde edilecek kârın artırılması hedefine odaklanan “Kumluca Tropikal Meyve Geliştirme İstasyonu” isimli proje fikri, detayları ile birlikte bu raporun ekinde yer almaktadır.

İkinci proje fikri olarak sera atıklarından kompost-organik gübre üretim tesisi önerilmektedir. Kumluca’da 2019 yılında üretilen 687.000 ton sebzenin tamamına yakını seralarda yetiştirilmiştir. Bu da yaklaşık 50.000 ton örtü altı sebze atığının ortaya çıktığı anlamına gelmektedir. Sera atıkları genellikle belediyenin belirlediği alanlarda vahşi depolama yöntemiyle toplanmakta veya gelişigüzel doğaya atılarak ya da yakılarak bertaraf edilmekte olup çevre kirliliğine yol açmaktadır. Sera, otel, gezi teknelerinden çıkan atıkları kullanarak kompost ve organik gübre üretilmesine dayalı “Sıfır Atık Adrasan” adlı proje fikri Adrasan Gelişim Derneği ve Ajansımız iş birliği ile geliştirilmektedir. Proje kapsamında Kumluca Belediyesi ile Adrasan Gelişim Derneği arasında protokol taslağı hazırlanmıştır. Proje fikrini destekleyecek “Sera Atıklarından Kompost ve Organik Gübre Üretim Tesisi Ön Fizibilite Raporu” 2020 yılında Ajansımız tarafından hazırlanmıştır. Proje ile ilgili risk ve paydaş analizi ve bütçe çalışmaları devam etmekte olup önümüzdeki dönemlerde çeşitli çağrı programlarına başvuru imkanları değerlendirilecektir.

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

9 İLÇEYE İLİŞKİN DİĞER İZLENİMLER

Kumluca Türkiye’nin en önemli tarım üretimi kapasitesine sahip ilçelerinden biri olmasının yanı sıra sahip olduğu doğal güzellikler bakımından da eşsiz değerlere sahiptir. Ancak ilçenin turizm potansiyeli bugüne kadar tam anlamıyla kullanılabilmiş değildir. Turizmde Akdeniz kıyısının önemli destinasyonları haline gelmiş olan Olympos ve Adrasan’a ek olarak Mavikent ve Karaöz mevkilerinde turizm faaliyetleri giderek artmaktadır. Küresel salgın sonrası dünyada değişen turizm talebine karşılık gelecek nitelikleri barındıran ilçe, özellikle sakin ve mesafeli bir tatil imkânı sunmaktadır. Ekoturizm faaliyetleri kapsamında yürüyüş, günü birlik geziler, kampçılık ve bungalovda konaklama gibi hizmetlerin kısa dönemde öne çıkarak gelir ve istihdam yaratması muhtemel iş alanlarını oluşturduğu değerlendirilmektedir.

Şekil 8: Karaöz'de Gün Batımı

BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI ANTALYA KUMLUCA MEVCUT DURUM ANALİZİ

KAYNAKÇA

İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE), 2017

Antalya Valiliği İl Brifingi, 2020

Kumluca Kaymakamlığı İlçe Brifingi, 2020

Antalya Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu, 2019

BİLGİ ALINAN KİŞİLER

Antalya Tarım ve Orman İl Müdürlüğü Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü Personeli

Kumluca İlçe Tarım ve Orman Müdürü V.

Kumluca Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Personeli

Kumluca Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Personeli

Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyeleri

Kumluca MYO Öğretim Üyeleri

Kumluca Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreteri

Kumluca Ticaret ve Sanayi Odası AR&GE Birimi Personeli

Adrasan Gelişim Derneği Yetkilileri