architectuur theater dans muziek

BlAuwe zAAl grote podiA

Amsterdam Sinfonietta olv. Candida Thompson wo 10 okt 2012

t +32 (0)3 248 28 28 www.desingel.Be desguInleI 25 / b-2018 antWerpen

WOrd fAn van desIngel Op fACeBook

desingel is een kunstinstelling van de vlaamse gemeenschap en geniet de steun van hoofdsponsor mediasponsors 2012-2013 ken uw klassiekers

Amsterdam Sinfonietta olv. Candida Thompson wo 10 okt 2012

Irish Chamber Orchestra olv. Jörg Widmann vr 9 nov 2012

Le Concert Olympique olv. Jan Caeyers do 22 nov 2012

Camerata Salzburg olv. Pjotr Anderszewski do 24 jan 2013

Le Concert Olympique olv. Jan Caeyers do 28 mrt 2013

inleiding Piet Van Bockstal / 19.15 uur / blauwe foyer begin 20.00 uur pauze omstreeks 20.50 uur einde omstreeks 21.45 uur teksten programmaboekje Joep Christenhusz coördinatie programmaboekje deSingel Amsterdam Sinfonietta Candida Thompson muzikale leiding Patricia Kopatsjinskaja viool Viktor Kopatsjinski cimbalom

Johannes Brahms (1833-1897) Drie Koraalpreludes, opus 122 (bewerking voor orkest) 12’

Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809-1847) Concerto voor viool en orkest in d 21’ Allegro Andante Allegro

Maurice Ravel (1875-1937) Tzigane (bewerking voor viool, cimbalom en strijkorkest) 12’

pauze

Johannes Brahms Strijkkwintet nr 2 in G, opus 111 (versie voor strijkorkest) 33’ 1. Allegro non troppo, ma con brio 2. Adagio gelieve uw GSM uit te schakelen 3. Un poco Allegretto 4. Vivace, ma non troppo Presto

De inleidingen kan u achteraf beluisteren via www.desingel.be Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze.

Op www.desingel.be kan u uw visie, opinie, commentaar, appreciatie, … reageer betreffende het programma van deSingel met andere toeschouwers delen. & win Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze. Neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans om tickets te winnen.

Bij elk concert worden cd’s te koop aangeboden door ’t KLAverVIER, Kasteeldreef 6, Schilde, 03 384 29 70 > www.tklavervier.be

Grand café deSingel open alle dagen 9 > 24 uur informatie en reserveren +32 (0)3 237 71 00 www.grandcafedesingel.be drankjes / hapjes / snacks / uitgebreid tafelen Herfstkleuren en zigeunerklanken

Amsterdam Sinfonietta loopt al een tijdje warm voor de muziek van Johannes Brahms. Vorig jaar nog bracht het Nederlandse gezelschap een cd uit, waarop diens Eerste Strijkkwartet te beluisteren viel in een versie voor strijkorkest. Dit najaar zoekt de strijkersclub het wat verderop in het oeuvre van de Duitse meester en programmeert het verschillende concerten rondom het late Tweede Strijkkwintet, even- eens in een bewerkte variant. Laatstgenoemde werk verschijnt ook in Antwerpen op de lessenaar, waar het naast een selectie uit Brahms’ al even herfstige Koraalpreludes wordt gespeeld. De energieke Hongaarse thema’s uit de finale van het kwintet vinden een treffende tegenhanger in Ravels zigeunerhit ‘Tzigane’, waarin de Moldavische violiste Patricia Kopatsjinskaja haar instrument laat vlammen.

Sfeer van afscheid Tijdens de laatste jaren van zijn leven kreeg Johannes Brahms (1833-1897) het op persoonlijk vlak zwaar te verduren. In korte tijd verloor hij zowel zijn broer Franz als zijn zus Elise, en alsof dat nog niet genoeg was werd binnen enkele jaren zijn naaste vriendencirkel gedecimeerd. Gezien die weinig vrolijke omstandigheden is het niet verwonderlijk dat de componist in toenemende mate worstelde met zijn eigen eindigheid, wat zich onder meer uitte in de klacht dat hij het componeren eraan wilde geven. Bijna had Brahms de daad bij het woord gevoegd. Toen hij namelijk in de nazomer van 1890 het zojuist voltooide manuscript van zijn Tweede Strijk- kwintet naar zijn uitgever stuurde, schreef hij in een begeleidende brief dat het zijn laatste werk zou zijn. Gelukkig voor ons maakte hij niet lang daarna kennis met de klarinettist Richard Mühlfeld, wiens fabelachtige spel Brahms verleidde om zijn componeerpen snel weer op te pakken. De latere klarinetwerken die Brahms voor Mühlfeld componeerde (onder meer het Klarinettrio en het Klarinetkwintet) kunnen echter niet verhinde- ren dat er rond het Tweede Strijkkwintet een zweem van afscheid hangt. Beter gezegd: het gevoel van een componist die nog een laatste keer alles uit de kast wil halen. Dat blijkt al meteen uit het grootse gebaar, waarmee Brahms het ‘Allegro non troppo’ opent. Het meeslepende cellothema, dat binnen twee maten maar liefst drie octaven bestrijkt en grossiert in potige dubbelgrepen, lijkt Johannes Brahms in 1894 © Johannes Forner eerder een symfonie aan te kondigen dan een compact kamerwerk. Ook de texturen van het deel zijn symfonisch van opzet: het rijke vlechtwerk van tremolandoklanken doet namelijk vermoeden dat Brahms een be- scheiden orkest in zijn hoofd hoorde ronken toen hij het kwintet op papier zette. Die uitbundige sfeer van het openingsdeel wordt uiteindelijk weer op- gepikt in de finale, waarin springerige ritmes, pizzicato-effecten en een volksdansachtige coda voor een ‘Hongaarse’ kruiding zorgen. De twee middendelen daarentegen, zijn veel persoonlijker en melancholischer van aard. Zowel het ‘Adagio’ als het ‘Un poco Allegretto’ zijn exemplarisch voor de herfstige sfeer van afscheid en naderende dood, die als een rode draad door Brahms’ late oeuvre loopt. Die sfeer kenmerkt ook de Koraalpreludes voor orgel, elf voorspelen in neo-barok contrapunt die tot het laatste behoren dat de componist heeft geschreven. Net als de ‘Vier ernste Gesänge’ zijn de stukken nauw ver- weven met de dood van Clara Schumann, Brahms’ hartsvriendin die in mei 1896 overleed. Tegelijkertijd doen titels als ‘O Welt, ich muss dich lassen’ en ‘Herzlich tut ich verlangen nach einem sel’gen End’ vermoeden dat de componist zijn eigen einde snel voelde naderen.

Verbluffend jeugdwerk Van de oude Brahms naar de jonge Felix Mendelssohn (1809-1847), die als tiener bepaald niet om inspiratie verlegen zat. De oogst van zomaar een jaar (1821-22) uit het leven van een wonderkind spreekt voor zich: drie komische eenakters, ettelijke Fuga’s voor strijkkwartet, maar liefst acht Sinfonia’s voor strijkorkest, een Pianosonate en een Vioolconcerto in d- klein. Laatstgenoemde staat beter bekend als het ‘Kleine’ Vioolconcert – dit in vergelijking met zijn ‘grote’ broer in e-klein, die een dikke twintig jaar later van Mendelssohns schrijftafel rolde. De jonge Felix droeg het werk op aan Eduard Rietz, een huisvriend van de Mendelssohns, die geregeld zijn opwachting maakte tijdens de wekelijkse huisconcerten van de familie. Dat ook het vioolconcert voor huiselijke kring geschreven werd laat zich raden. Het verscheen namelijk enkel in handschrift en belandde na zijn eerste uitvoering in een bureaulade, waar het stof lag te vergaren tot het in 1877 aan de Berlijnse Staatsbibliotheek werd geschonken. Pas in 1952 kwam het ‘Kleine Vioolconcert’ weer boven water. Met dank aan Yehudi Menuhin, die het stuk opdiepte uit de Berlijnse archieven en het binnen no time in première bracht. Menuhins enthousiasme was terecht, want het concerto bleek een zoveelste bewijs van Mendelssohns onge- looflijke muzikale talenten. De soepele soloschriftuur uit het openings- ‘Allegro’ spreekt boekdelen, evenals de melodische vindingrijkheid van het ‘Andante’. De elfjes-achtige lichtheid van het slotdeel wijst vooruit naar de Mendelssohn van ‘A Midsummer Night’s Dream’. Felix Mendelssohn in 1821. Schilderij van Carl Begas Gipsy-style In 1922 maakte Maurice Ravel (1875-1937) kennis met de Hongaarse vio- liste Jelly d’Arányi, het achternichtje van de vermaarde Joseph Joachim. De Franse componist moet danig onder de indruk zijn geweest van haar vurige spel, want hij vatte meteen het plan op om een stuk voor haar te schrijven. Het resultaat is vandaag de dag beter bekend als ‘Tzigane’ (1924), een werk dat eens te meer laat horen dat Ravel over een tolerant oor be- schikte als het aankwam op vreemde muziekstijlen. Zoals de titel al doet vermoeden (‘tzigane’ is Frans voor ‘zigeuner’) putte Ravel veel inspiratie uit de zigeunermuziek, hetgeen duidelijk hoorbaar is in de exotische toonlad- ders van de lange inleidende solo en de duizelingwekkende czárdás-dans van de slotmaten. Maar ook de technische aspecten van het gipsy-style vioolspel strekten hem tot voorbeeld, zoals blijkt uit het arsenaal aan piz- zicati, dubbelgrepen en raspklanken dat de solist krijgt voorgeschoteld. Hoewel Ravel het werk uiteindelijk orkestreerde en daarmee een soort vioolconcert vrije stijl afleverde, schreef hij het origineel voor viool en luthéal, indertijd een gloednieuw instrument dat was ontwikkeld door de Belgische orgelbouwer Georges Cloetens. In feite was de luthéal een geprepareerde piano avant-la-lettre, die met behulp van een vernuftig ge- fabriceerd opzetstuk cimbalom-achtige klankkleuren aan de snaren wist te ontlokken. In de uitvoering van vanavond herleven die cimbalom-klanken. Naast staat namelijk ook haar vader Viktor op het podium, de man die beter bekend staat als de meest virtuoze cimba- lom-speler van de Balkan!

Maurice Ravel aan het werk, 1922 Amsterdam Sinfonietta Amsterdam Sinfonietta is al zo’n 25 jaar het enige professionele strijkorkest in Nederland en treedt op over de hele wereld. De afgelopen jaren maakte Amsterdam Sinfonietta tournees door Europa, China, Amerika en Australië. Het trad op in concertzalen als Barbican Hall in Londen, Cité de la Musique in Parijs, National Centre of Performing Arts in Beijing en Konzerthaus in Berlijn. Het ensemble dat uit 22 strijkers bestaat, wordt geleid door violiste en artistiek leider Candida Thompson. Daarmee onderscheidt Amsterdam Sinfonietta zich van gangbare orkesten. Zonder dirigent spelen vergt een grote inzet en betrokkenheid van alle musici. In het orkest zitten dan ook musici die spelen op solistenniveau. Het repertoire omvat uiteenlopende muzikale stijlen, van barok tot hedendaags. Naast de uitvoeringen van bekend repertoire breekt het orkest ook een lans voor onbekend gebleven of nieuw repertoire. Zo speelde Amsterdam Sinfonietta recentelijk premières van Sofia Goebaidoelina, Michel van der Aa, Arthur Aharonian en HK Gruber. Kenmerkend voor Amsterdam Sinfonietta is de innovatieve programmering; regelmatig brengt het orkest, naast het gevestigde strijkersrepertoire, originele en spannende combinaties van muziekwerken, gaat het onverwachte samenwerkingen aan of voert grensverleggende concepten uit, met onder andere videokunst, dans en theater. Amsterdam Sinfonietta werkte samen met gerenommeerde musici zoals Sergei Khachatryan, Barbara Hannigan, Sol Gabetta, David Fray, , Dejan Lazic, Isabelle van Keulen, Jean-Guihen Queyras, Christianne Stotijn, Bobby McFerrin en Wende Snijders. Met de educatieve voorstelling ‘KleuterSinfonietta’ bereikt Amsterdam Sinfonietta jaarlijks duizenden kinderen in Nederland. Daarnaast organiseert het orkest de ‘Sinfonietta Strijkersdagen’ waarin jonge strijkers deelnemen aan workshops en in speciaal geformeerde strijkorkesten optreden voor publiek. Met Candida Thompson heeft Amsterdam Sinfonietta sinds 2004 een reeks cd’s uitgebracht in samenwerking met het kwaliteitslabel Channel Classics, waaronder ‘The Bohemian Album’ (2009), ‘Brahms Schönberg’ (2011) en ‘The Mahler Album’ (2011). Momenteel zijn cd’s in voorbereiding met werken van Britten en Sjostakovitsj. Voor de komende seizoenen zijn meerdere tournees in Europa gepland en tournees door Zuid-Amerika en Rusland, met , Patricia Kopatsjinskaja, Ronald Brautigam en Martin Fröst. www.sinfonietta.nl

Candida Thompson Candida Thompson studeerde bij David Takeno aan de Guildhall School of Music and Drama in Londen en aan het Banff Centre for the Arts in Canada. Daarna behaalde ze diverse prijzen op concoursen, onder meer op het Internationale Jeunesses Musicales te Belgrado. Als solist Amsterdam Sinfonietta © Marco Borggreve speelde Candida Thompson met diverse orkesten in Europa, de Verenigde Tsjajkovski’s Vioolconcerto met het Tsjajkovski Symfonieorkest Moskou Staten en het Verre Oosten. Zo speelde ze als solist onder meer met het en op de Salzburger Festspiele vertolkte ze het Vioolconcerto van kamerorkest van Moskou, de Wiener Symphoniker, het Symfonieorkest Alban Berg met het Radio Symphonieorchester Wien. Dit seizoen geeft van Tokio, het English String Orchestra, Amsterdam Sinfonietta en de ze concerten olv. Esa-Pekka Salonen met het Philharmonia Orchestra, Radio Kamer Filharmonie. Candida Thompson is een gepassioneerd Deutsches Symphonieorchester Berlin, Orchestre Philharmonique de kamermusicus. Zij speelde samen met musici als , Janine Radio France, Orchestre des Champs-Elysées, Konzerthausorchester Jansen, , Isabelle Faust en Bruno Giuranna. Met celliste Xenia Berlin, WDR-Symphonieorchester Köln, Camerata Salzburg en het Jancovic en pianist Paolo Giacometti vormt zij een pianotrio. Ook was zij Tonkünstler-Orchester. Kopatsjinskaja speelt vaak in kamemruziekverband meerdere malen te gast bij het Kuhmo Festival in Finland en La Musica met Fazil Say, Sol Gabetta, Mihaela Ursuleasa, Polina Leschenko ea. in de Verenigde Staten. Zij werd tevens uitgenodigd door de Canossa Kopatsjinskaja maakt exclusief opnamen voor het label Naive Classique. Masterclasses te Reggio Emilia, het Gubbio Festival in Italië en het Haar opname van Beethovens Vioolconcerto met het Orchestre des kamermuziekfestival Ernen in Zwitserland. Al vanaf jonge leeftijd voerde Champs-Elysées olv. Philippe Herreweghe won in 2010 een prijs van BBC Candida Thompson kamerorkesten aan in Scandinavië, Spanje, Nederland Music Magazine en werd door The Strad als “beste versie op historische en Groot-Brittannië. Sinds 1995 is zij als concertmeester verbonden aan instrumenten” genoemd. Haar cd met Fazil Say met onder meer Amsterdam Sinfonietta. Sinds 2003 is Candida Thompson tevens artistiek Beethovens ‘Kreutzersonate’ werd met een Echo-Klassikpreis bekroond. leider van het orkest. Onder haar leiding nam Amsterdam Sinfonietta De recentste cd op het label Naive ‘Rapsodia’ gaat op zoek naar de inmiddels zes cd’s op. De allereerste opname ‘Verdi Tsjajkovski’ werd wortels van George Enescu’s muziek in de Roemeense en Moldavische verkozen tot ‘Editors Choice’ door het toonaangevende muziektijdschrift volksmuziek. Dit seizoen neemt ze het Tweede Vioolconcerto van Bartók, The Gramophone. De daaropvolgende cd ‘Beethoven Walton’ werd het Vioolconcerto van Ligeti en ‘Seven’ van Peter Eötvös’ op met het HR- gekroond tot ‘Disc of the Month’. Over de meeste recente opname ‘The Sinfonieorchester en Ensemble Modern. Met Amsterdam Sinfonietta zal Mahler Album’ schreef het NRC ‘hyper-Mahleriaans en prachtig gespeeld.’ ze concerti van Tigran Mansurian op cd zetten. Candida Thompson bespeelt een viool van Jean-Baptiste Vuillaume. www.patkop.ch www.candidathompson.com Viktor Kopatsjinski Patricia Kopatsjinskaja Viktor Kopatsjinski studeerde cimbalom in Moldavië. Hij is een van de Patricia Kopatsjinskaja werd in Moldavië als kind van musici geboren. grootste virtuozen en leidde jarenlang verschillende ensembles in Ze studeerde compositie en viool in Wenen en Bern. In 2000 won ze de Moldavië en ging op tournee in alle landen van het Oostblok, en in de jaren internationale Szeryng-Wedstrijd in Mexico en in 2002 de International zeventig ook in Europa, Zuid-Amerika, Azië en Noord-Afrika. Daarna mocht Credit Suisse Group Young Artist Award. In 2004 werd haar de New hij zijn land niet meer verlaten omdat hij zich tegen het communistische Talent - SPP Award van de European Broadcasting Union (EBU) toegekend regime had uitgesproken. Na de val van het Ijzeren Gordijn emigreerde en in 2006 ontving ze de Förderpreis Deutschlandfunk. In 2011 kreeg hij met zijn familie naar Wenen. Hij speelt regelmatig soloconcerten ze de Goldener Bogen van de Musikfestwoche Meiringen (CH). In en duo’s met zijn vrouw Emilia (viool) of met zijn dochter Patricia. Hij 2012 kwam er nog de Pretoriuspreis des Landes Niedersachsen bij. engageert zich voor hedendaagse muziek (Kurtág, Cage ea.) en was te Kopatsjinskaja’s repertoire bestrijkt het vioolrepertoire van barok over horen in verschillende werken met orkest waaronder het Hoboconcerto klassiek tot hedendaags. Zowel de Vioolconcerti van Peter Eötvös, Tigran met cimbalom en kamerorkest van Francis Burt met Wien Modern olv. Mansurian, Mauricio Sotelo, Vanessa Lann, Esa-Pekka Salonen, als deze Dennis Russell Davies in het Wiener Musikverein; in de opera ‘Die Wände’ van Tsjajkovski, Prokofjev, Sjostakovitsj en Berg voert ze regelmatig van Adriana Hölzky olv. Ulf Schirmer aan het Theater an der Wien; het uit op concerten over de hele wereld. Hoogtepunten van het voorbije Concerto voor viool, cembalom en orkest van Ivan Sokolov samen met seizoen waren concerten met het Ensemble Orchestral de Paris olv. Sir Patricia en de Jenaer Philharmonie olv. Andrej Borejko. Hij was tevens Roger Norrington in het Théâtre des Champs-Elysées, een tournee door te horen in Kodálys ‘Harry Janos’ met de Wiener Philharmoniker olv. Sir Europa met de Junge Deutsche Philharmonie olv. Andrej Borejko, en een Georg Solti. tournee met het Finse Radio Orkest olv. Sakari Oramo. Ze is regelmatig te gast op de grote festivals, zoals deze van Schleswig-Holstein en het Rheingau Musikfestival. Op de Karinthischer Sommer was ze te horen in Amsterdam Sinfonietta muzikale leiding Candida Thompson

1ste viool Candida Thompson Karen Segal Ingrid van Dingstee Nicoline van Santen Sjaan Oomen

2de viool Jacobien Rozemond Diet Tilanus Frances Thé Inki Varga Petra Griffioen altviool Daniel Bard David Marks Els Goossens Ernst Grapperhaus Anne-Bartje Fontein Frederik Boits cello Eriks Kirsfelds Örs Köszeghy Michiel Weidner Mladen Miloradovic contrabas Ying-lai Green Marijn van Prooijen binnenkort in deSingel Budapest Festival Orchestra olv. Iván Fischer József Lendvay viool B Bartók Hongaarse Boerenliederen, Sz100 Concerto voor viool en orkest nr 1, Sz36 A Dvorák Symfonie nr 8 in G, opus 88

Iván Fischer © Marco Borggreve zo 21 okt 2012 20 uur / blauwe zaal inleiding Magda De Meester 19.15 uur / muziekstudio € 50, 40, 30 basis € 40, 30, 25 -25/65+ € 8 -19 jaar architectuur theater dans muziek

BlAuwe zAAl grote podiA

t +32 (0)3 248 28 28 www.desingel.Be desguInleI 25 / b-2018 antWerpen

WOrd fAn van desIngel Op fACeBook

desingel is een kunstinstelling van de vlaamse gemeenschap en geniet de steun van

hoofdsponsor mediasponsors