.be

Analyse van de onderwijsproblematiek in Limburg. ‘De maatschappelijke uitdaging voor onze provincie!’. limburg.be

Analyse

§ 2 studies: o Studie afdeling Beleidsondersteuning - departement Onderwijs en Vorming o Studie Steunpunt Sociale Planning provinciebestuur Limburg limburg.be

Socio-economische context Limburg limburg.be Meer geboorten in kansarme gezinnen

Cijfer hoger dan het gemiddelde o (22,5%), o (21,8%) o Heusden-Zolder (21,5%), o Leopoldsburg (17,9 %), o Hechtel-Eksel (15,4 %), Circa 1 op 9 geboorten is kansarm in Limburg o Houthalen-Helchteren (15,3 %), o Beringen (14,2%), o (12,1%), o Sint-Truiden (13,6%) limburg.be Meer bestaansonzekeren

§ 13,8% of ongeveer 1 op 7 Limburgers leeft onder de Europese armoedegrens (13,0% in Vlaanderen)

§ Stijgende tendens

§ Het percentage bestaansonzekeren is hoger dan het Vlaamse cijfer in o Genk (18,4 %) o Maasmechelen (16,9 %) o (16,7 %) o Sint-Truiden (16,5 %) o (15,8 %) o (15,1 %) o Dilsen-Stokkem (14,9 %) o (14,5%) o Heusden-Zolder (14,4%) o Houthalen-Helchteren (14,3%) o en (14,2%) limburg.be

Hogere werkloosheidsdruk

§ van de inwoners tussen 18 en 64 jaar zijn er in Limburg 6,2% niet-werkende werkzoekenden (5,9% in Vlaanderen)

§ vergeleken met Limburg is de werkloosheidsdruk in 2014 veruit het hoogst in: o Maasmechelen (9,5 %) en Genk (8,9 %) o Houthalen-Helchteren (7,0 %) o Dilsen-Stokkem (6,9 %) o (6,7%) o (6,7%), o Tongeren en Leopoldsburg (6,6%)

§ Deze scores liggen stelselmatig hoger dan het Vlaamse cijfer limburg.be Meer jonge werkzoekenden

25 gemeenten scoren hoger dan het gemiddelde, uitspringende cijfers: oPeer (26,3 %) oHeusden-Zolder (25,7 %), oHouthalen-Helchteren (24,8 %), in de groep van niet werkende werkzoekenden oVoeren (24,7 %), is 21,3 % jonger dan 25 jaar (20,7% in oOpglabbeek (24,6 %) Vlaanderen) oBeringen (24,6 %). oIn Leopoldsburg, Tongeren, Ham, en Overpelt varieert dit percentage tussen 23,8 % en 22,6 %. limburg.be

Lagere scholingsgraad volwassenen

§ in 35 van de Limburgse gemeenten is de gemiddelde scholingsgraad lager dan in Vlaanderen

§ slechts in 7 van de Limburgse gemeenten is het aantal hooggeschoolden procentueel hoger dan in Vlaanderen

§ als we beide indicatoren (aandeel laag- en hooggeschoolden) naast elkaar leggen, zien we een aantal gemeenten twee keer voorkomen. Dat zijn de gemeenten met de laagste scholingsgraad van de bevolking: de ex-mijngemeenten + Leopoldsburg, Heers en . limburg.be Diverse bevolking naar herkomst

§24,5 % heeft een andere dan de Belgische §van de groep van inwoners van vreemde herkomst herkomst komt 40% uit een laag- §in Maasmechelen is dit 52,7% en Genk inkomensland 52,5%. §Heusden-Zolder (71,9%) en Beringen (70,3%) springen ver bovenuit het Limburgs gemiddelde limburg.be

Samenvattend

Als we tot op het gemeentelijk niveau gaan kijken, dan blijkt dat steeds dezelfde gemeenten op vrijwel alle socio-economische indicatoren boven het gemiddelde zitten namelijk: Leopoldsburg, Maasmechelen, Genk, Sint- Truiden, Tongeren, Bilzen, Hasselt, Heusden- Zolder, Houthalen-Helchteren, Dilsen-Stokkem, Lanaken, Heers en Beringen. limburg.be

Conclusies onderwijsparameters algemeen limburg.be Algemene Vaststelling

Globaal gezien sluit Limburg nauw aan bij de Vlaamse gemiddelden voor de meeste onderwijsindicatoren: § participatiegraad in het hoger onderwijs in Limburg (72,95%) rond het Vlaams gemiddelde (73,77%): o Limburg (48,8%) telt in verhouding meer professionele bachelors dan Vlaanderen (44,8%)

§ percentage zittenblijvers ligt in Limburg in zijn geheel dicht bij Vlaams gemiddelde: o voor lager onderwijs scoort Limburg (2%) beter dan Vlaanderen (2,3%)

§ Risicoschoolloopbanen: het Limburgs gemiddelde ligt zowel in het lager als in het secundair onderwijs onder het Vlaams gemiddelde: o Lager onderwijs: Vlaanderen 20,2% t.ov. Limburg 19,5% o Secundair onderwijs Vlaanderen 32.3% t.o.v. Limburg 32%. limburg.be Verschillen gemeenten

Als we inzoomen op gemeentelijk niveau worden de verschillen echter wel zichtbaar:

§ Zittenblijven Lager onderwijs: o Vlaams gemiddelde: 2,3% / Limburg: 2% o Boven gemiddelde: Hechtel-Eksel (3,1%) Genk (3%); Heusden-Zolder (2,7%); (2,6%); Houthalen-Helchteren (2,5%); Leopoldsburg (2,5%); Lommel (2,5%); Overpelt (2,5%); Maasmechelen (2,4%).

§ Zittenblijven Secundair onderwijs: o Vlaams gemiddelde: 4,9 % / Limburg: 5% o Boven gemiddelde: Genk (8%); Maasmechelen (6,7%); Lanaken (6,5%); Leopoldsburg (6,3%); (6,1%); Beringen (6%); (5,8%); Dilsen-Stokkem (5,7%); Hechtel-Eksel (5,6%); Hasselt (5,5%); Heers (5,3%); Houthalen-Helchteren ( 5,3%); Heusden-Zolder (5,2%) Overpelt (5,1%); As (5%) limburg.be Verschillen gemeenten

Als we inzoomen op gemeentelijk niveau worden de verschillen echter wel zichtbaar:

§ Vroegtijdig schoolverlaten o Volgende gemeente scoren hoog: Hasselt 11,9%; Heusden-Zolder ( 12,6%); Leopoldsburg (13,3%); (13,9%); Gingelom (15,8%); Sint-Truiden (16,3%); Houthalen-Helchteren (17,2%); Dilsen-Stokkem (17,2%); Maasmechelen (18,8%) en Genk (19,4%)

§ Studierendement hoger Onderwijs: o 29 van de 44 Limburgse gemeenten een lager rendement dan het Vlaams gemiddelde (64,5%) o meest markante: Gingelom: 47,62%; Heers: 51,33%; Leopoldsburg: 51,93%; Lanaken: 52,65%; Borgloon: 52,94%; Genk: 56,12%; Houthalen-Helchteren: 56,27%; Dilsen-Stokkem: 57,66%; : 57,94%; Maasmechelen: 58,28%; As: 58,40%; Sint-Truiden: 58,42%; Tongeren: 59,89%. limburg.be Verschillen gemeenten

Globale vaststelling: §Over de belangrijkste indicatoren heen blijkt de onderwijsproblematiek het grootst in de vernoemde 13 gemeenten o de 5 mijngemeenten + Leopoldsburg wijken het vaakst in negatieve zin af

§In deze regio: o vrij veel zittenblijvers in het secundair onderwijs o vrij veel vroegtijdige schoolverlaters o gemiddeld studierendement in het hoger onderwijs lager. limburg.be Verschillen gemeenten

Andere vaststellingen:

§ Hechtel-Eksel, , Lommel en Overpelt kennen een vrij hoog percentage zittenblijvers in het basisonderwijs, Beringen omgekeerd: kansarme gemeente met relatief laag percentage zittenblijvers § Secundair onderwijs: Lanaken, Tessenderlo en Hechtel-Eksel relatief kansrijke gemeenten met relatief hoge percentages zittenblijvers § Vroegtijdig schoolverlaten: Dilsen-Stokkem,Houthalen-Helchteren, St-Truiden en Maasmechelen: hoger percentage dan men zou verwachten op basis van OKI Leopoldsburg, Heusden-Zolder en Beringen net omgekeerd § Heusden-Zolder atypische positie: kansarme gemeente met relatief hoog studierendement hoger onderwijs

Belang van gemeentelijke beleid op maat! limburg.be Specifieke vaststelling Limburg

§ Stijgende tendens aantal leerlingen met thuistaal niet- Nederlands in Limburg en Vlaanderen o Maar binnen de “13 gemeenten” tikt gezinstaal uitgesproken hoger (16,4%) aan dan het Vlaams gemiddelde (14,5%), terwijl de overige Limburgse gemeenten onder het Vlaamse gemiddelde (4,6%) zitten!

§ Ook op het vlak van onderwijs zijn de uitdagingen het grootst binnen de “13 gemeenten”: Leopoldsburg, Maasmechelen, Genk, Sint-Truiden, Tongeren, Bilzen, Hasselt, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Dilsen-Stokkem, Lanaken, Heers en Beringen. limburg.be Verschillen gemeenten- vergelijking q Kansarme leerlingen zitten socio-economische onderwijsindicatoren: meer in het BSO q lopen meer § Steeds dezelfde (13) gemeenten! schoolse vertraging op § duidelijke link tussen achterstand inzake onderwijs en q verlaten het de socio-economische samenstelling van de bevolking onderwijs veel meer zonder § De sociaal economische thuissituatie van de leerlingen diploma verklaart dus in aanzienlijke mate de problematische q stromen minder onderwijsuitkomsten in deze gemeenten door naar het hoger onderwijs. limburg.be

Conclusies onderwijs - doelstellingen SALK limburg.be ONDERWIJS – SALK

Doelstellingen van SALK op het gebied van scholing:

I.ongekwalificeerde uitstroom terugdringen II.meer Limburgse jongeren motiveren voor een technische opleiding III.Limburgse talent beter opleiden door toonaangevend hoger en universitair onderwijs IV.acties inzake opleiding, vorming en arbeidsmarktregulering laten aansluiten bij de behoeften limburg.be ONDERWIJS –SALK

Doelstellingen SALK Cijfers onderwijs

I.In het voltijds gewoon onderwijs zijn er in Limburg iets lagere percentages vroegtijdige schoolverlaters.

§ Stelsel leren en werken: percentage significant hoog (59% Limburg, 54% Vlaanderen) § In de 13 (vernoemde) gemeenten liggen de percentages echter hoger voor bijna alle uitstroomposities: duidelijke verband tussen maatschappelijke kwetsbaarheid en vroegtijdig schoolverlaten. limburg.be ONDERWIJS –SALK

Doelstellingen SALK Cijfers onderwijs

II.Het aandeel leerlingen in een nijverheidstechnische richting is licht gedaald. § Het aandeel ligt in Limburg, met 24% wel hoger dan het Vlaams gemiddelde (20,4%) § in absolute cijfers kent het aantal leerlingen uit de nijverheidstechnische richtingen over de schooljaren 2010-2011 tot en met 2013-2014 wel een daling met 628 leerlingen limburg.be ONDERWIJS –SALK

Doelstellingen SALK Cijfers onderwijs

III. Participatiegraad het hoger onderwijs in Limburg (72,95%) rond het Vlaams gemiddelde (73,77%)

§ studierendement Limburg (61,5%) lager dan in Vlaanderen (64,5%) § “time to graduation” Limburg (69,92%) hoger (68,54% in Vlaanderen) § participatiegraad verschilt niet in beide regio’s oParticpatiegraad even groot is in ’kansarme’ dan in ‘kansrijke’ gemeenten ostudierendement (58,57%) en de “time to graduation” (67,88%) liggen lager in 13 gemeenten: meer kansenleerlingen in deze cluster § Limburg telt in verhouding meer professionele bachelors (Vlaanderen: 44,8% en Limburg: 48,8% ) en minder masterafstuderenden (Limburg: 33,9% en Vlaanderen: 37,1%). limburg.be ONDERWIJS –SALK

Doelstellingen SALK Cijfers onderwijs

III. Participatiegraad het hoger onderwijs

§ Limburg telt in verhouding meer professionele bachelors (Vlaanderen: 44,8% en Limburg: 48,8% ) en minder masterafstuderenden (Limburg: 33,9% en Vlaanderen: 37,1%). limburg.be ONDERWIJS –SALK Doelstellingen SALK Cijfers onderwijs

IV. De aansluiting met de arbeidsmarkt verloopt in Limburg minder goed dan in de meeste andere provincies:

§ 14,5% in Limburg zit 1 jaar later zonder werk en 4,6% heeft geen werkervaring (12,5% en 4 % in Vlaanderen)

§ Situatie is in Limburg minder gunstig voor bijna alle studieniveaus limburg.be ONDERWIJS –SALK

Doelstellingen SALK Cijfers onderwijs

IV. De aansluiting met de arbeidsmarkt verloopt in Limburg minder goed dan in de meeste andere provincies:

§ een aantal studieniveaus biedt wel grotere kansen op de arbeidsmarkt (HBO5, master, professionele bachelor en de leertijd). Een goede oriëntering is dus belangrijk.

§ aantal niet-werkende werkzoekenden per openstaande vacature in 2014 (spanningsratio): 16,4 (10,4 in Vlaanderen)

niet zozeer te maken met de kwaliteit van het Limburgs onderwijs maar wel met het tewerkstellingsaanbod, de vaststelling dat de kernen van tewerkstelling niet goed aansluiten bij de kernen van bewoning en het feit dat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt onvoldoende op elkaar zijn afgestemd. Dit sluit aan bij de conclusies van het SALK-rapport. limburg.be

Samenvattende conclusies Analyse limburg.be SAMENVATTENDE CONCLUSIES

1. Algemeen: meeste onderwijsindicatoren voor Limburg wat het onderwijs betreft nauw aansluiten bij de Vlaamse gemiddelden

2. Grote verschillen op gemeentelijk niveau: § onderwijsproblematiek is het grootst in de 13 gemeenten § Socio-economische factoren en taal hangen nauw samen met de onderwijsproblematiek

één van de grootste maatschappelijke uitdagingen Limburg de komende jaren

3. Afgelopen jaren daalt het aantal leerlingen in het technisch onderwijs en meer specifiek in de nijverheidstechnische richtingen. Dit zijn nochtans de profielen waar grote vraag naar is op de arbeidsmarkt.

4. De aansluiting met de arbeidsmarkt verloopt in Limburg minder goed: § tewerkstellingsaanbod ligt lager § goede studieoriëntering!

5. Doorstroming naar het hoger onderwijs voor Limburg rond het Vlaams gemiddelde. § meer professionele bachelors en minder masters: aandachtspunt voor de toekomst. limburg.be

Kansarmoede op school limburg.be

Omgaan met diversiteit limburg.be

Staten-generaal onderwijs