WÓJT GMINY CZARNY DUNAJEC

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY CZARNY DUNAJEC

- USTALENIA STUDIUM -

Zał ącznik Nr 1

do uchwały Nr IX/75/2003 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 10 lipca 2003 r.

Czarny Dunajec, 2003 r.

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Organ sporz ądzaj ący studium:

Zarz ąd Gminy Czarny Dunajec (1999-2000) Wójt Gminy Czarny Dunajec (zmiana studium - 2003) ul. Piłsudskiego 2, 34-470 Czarny Dunajec

Jednostka opracowuj ąca projekt studium i projekt zmiany studium:

Pracownia Projektowa Architektury i Urbanistyki – Jacek Banduła siedziba: 31-610 Kraków, os. Tysi ąclecia 51/16 pracownia: 30-081 Kraków, ul. Królewska 69/38 tel./fax (012) 636-73-78, 0-609 652-466

Zespół projektowy studium:

Główny projektant studium: mgr in ż. arch. Jacek Banduła Demografia: mgr Andrzej Brzozowski Zagadnienia społeczno-gospodarcze: dr in ż. Tadeusz Krawczyk mgr in ż. El żbieta Michalak – Rybak mgr Tadeusz W ęglowski Zagadnienia ochrony środowiska mgr Marek Bzowski mgr in ż. Andrzej Sułkowski Rolnictwo i le śnictwo: mgr Dorota Ciołczyk mgr Mieczysław Langer Gospodarka wodno-ściekowa: mgr in ż. Andrzej Gorczi ński Gazownictwo: mgr in ż. Maria Hałka Marian Kula Energetyka, telekomunikacja, ciepłownictwo: mgr inż. Janusz Bardel Komunikacja: mgr in ż. Jerzy Reiser Zagadnienia formalno-prawne mgr Jan Pach Współpraca autorska, grafika komputerowa: mgr in ż. arch. Dariusz Nawałka techn. Piotr Mikula ścik techn. Mariusz Kami ński

Zespół projektowy zmiany studium:

Główny projektant: mgr in ż. arch. Jacek Banduła członek Okr ęgowej Izby Urbanistów z siedzib ą w Katowicach, wpis nr KT–056/02; uprawnienia urbanistyczne nr RP-upr. 5/93 Współpraca projektowa, grafika komputerowa: mgr inż. arch. Dariusz Nawałka techn. Mariusz Kami ński

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 1

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

SPIS TRE ŚCI: WPROWADZENIE...... 3

I. GŁÓWNE CZYNNIKI WARUNKUJ ĄCE MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY ...... 4 1. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO -GOSPODARCZE ...... 4 1.1. Uwarunkowania demograficzne...... 4 1.2. Warunki mieszkaniowe...... 5 1.3. Usługi publiczne...... 5 1.3.1. Słu żba zdrowia i opieka społeczna ...... 5 1.3.2. Oświata...... 5 1.3.3. Sport, rekreacja...... 7 1.3.4. Administracja i bezpiecze ństwo publiczne ...... 7 1.4. Potencjał gospodarczy ...... 8 1.4.1. Zasoby pracy ...... 8 1.4.2. Charakterystyka podmiotów gospodarczych działaj ących na obszarze gminy ...... 8 1.5. Gospodarka rolna i le śna...... 9 2. UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE, KULTUROWE I PRZESTRZENNE ...... 9 2.1. Zasoby środowiskowe...... 9 2.2. Zagro żenia środowiskowe...... 10 2.3. Ochrona środowiska przyrodniczego...... 12 2.4. Warunki rozwoju turystyki i rekreacji...... 15 2.5. Uwarunkowania kulturowe ...... 16 2.6. Uwarunkowania planistyczne...... 17 2.6.1. Obowi ązuj ące na terenie gminy akty prawne w zakresie gospodarki przestrzennej: ...... 17 2.6.2. Miejsce gminy w programach regionalnych i ponadregionalnych:...... 18 3. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I KOMUNIKACJI ...... 19 3.1. Zaopatrzenie w wod ę...... 19 3.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków ...... 19 3.3. Gazownictwo...... 19 3.4. Elektroenergetyka ...... 20 3.5. Komunikacja ...... 20 3.6. Gospodarka odpadami...... 22 II. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ ZALECENIA W ZAKRESIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ I GOSPODARCZEJ GMINY...... 24 1. KIERUNKI ROZWOJU SPOŁECZNO -GOSPODARCZEGO ...... 24 1.1. Rozwój demograficzny...... 24 1.2. Mieszkalnictwo...... 25 1.3. Usługi publiczne...... 25 1.4. Rozwój gospodarczy gminy ...... 26 1.5. Turystyka i rekreacja...... 26 1.6. Gospodarka rolna i le śna...... 27 2. KIERUNKI POLITYKI GMINY W ZAKRESIE KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY PRZESTRZENNEJ ORAZ OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO ...... 28 2.1. Okre ślenie predyspozycji funkcjonalno-przestrzennych obszarów – zasady, kryteria oceny...... 28 2.2. Kierunki zagospodarowania obszarów o okre ślonych predyspozycjach rozwoju...... 29 2.2.1. Obszary inwestycyjne przewidywane dla rozwoju struktury osadniczej oraz funkcji gospodarczych i turystycznych gminy ...... 29 2.2.2. Obszary otwarte zwi ązane z gospodark ą roln ą i le śną oraz tereny o znaczeniu ekologicznym...... 31 2.2.3. Tereny, strefy, obiekty o szczególnych predyspozycjach i warunkach zagospodarowania...... 34 2.3. Ochrona dóbr kultury...... 35 3. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I KOMUNIKACJI ...... 36 3.1. Zaopatrzenie w wod ę...... 36 3.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków ...... 36 3.3. Gazownictwo...... 37 3.4. Elektroenergetyka ...... 38 3.5. Ciepłownictwo...... 38 3.6. Komunikacja ...... 39 3.7. Gospodarka odpadami...... 40

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 2

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

WPROWADZENIE

Opracowanie niniejsze, stanowi ące Zał ącznik Nr 1 do uchwały Nr IX/75/2003 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 10 lipca 2003 r., zawiera ustalenia zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czarny Dunajec.

Zmiana studium opracowana została na podstawie uchwały Nr VI/51/2003 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 30 kwietnia 2003 r. w sprawie przystąpienia do sporz ądzania zmiany studium. Celem podj ęcia zmiany było przyj ęcie nowych regulacji w zakresie: - kierunków polityki gminy w zakresie kształtowania struktury przestrzennej i ochrony środowiska, - kierunków rozwoju komunikacji.

Punktem wyj ścia do sporz ądzenia zmiany studium były ustalenia Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czarny Dunajec, zatwierdzonego uchwał ą Nr XXV/155/2000 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 14 czerwca 2000 r., składaj ącego si ę z: 1. cz ęś ci tekstowej studium pn.: „Ustalenia studium – wnioski ko ńcowe”, 2. cz ęś ci graficznej studium, obejmuj ącej: a) rysunek w skali 1:10 000 pn. „Uwarunkowania rozwoju przestrzennego”, b) rysunek w skali 1:10 000 pn. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.

Sporz ądzona zmiana studium obejmuje: 1. niniejsze opracowanie tekstowe, zast ępuj ące dotychczasowy tekst ustale ń studium, 2. plansz ę pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”, zast ępuj ącą dotychczasowy rysunek studium o tym samym tytule.

W stosunku do pierwotnego tekstu ustale ń studium, zmiana studium wprowadza nowe regulacje zawarte głównie w rozdziałach II.2. oraz II.3.6. niniejszego tomu. Zakres zmian pozostałych ustale ń został ograniczony do wprowadzenia jedynie niewielkich korekt redakcyjnych oraz uzupełnie ń wynikaj ących z uwag wniesionych przez organy opiniuj ące projekt zmiany studium. Zmiana studium ustala ponadto nowe rozwi ązania w zakresie dyspozycji funkcjonalno-przestrzennych, okre ślone na rysunku pt. Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.

Nie podlegaj ą zmianie pozostałe dokumenty składaj ące si ę na elaborat studium uchwalonego w roku 2000, w tym: 1. Rysunek studium pt. „Uwarunkowania rozwoju przestrzennego”, 2. Zbiór analiz i studiów problemowych, obejmuj ący: - prognoz ę demograficznego rozwoju ludno ści gminy i gospodarstw domowych, - uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego (mieszkalnictwo, usługi publiczne, potencjał gospodarczy), - środowiskowe uwarunkowania rozwoju, - uwarunkowania i kierunki rozwoju rolnictwa, - uwarunkowania i kierunki rozwoju infrastruktury technicznej i komunikacji, 3. Rysunek pt. „Synteza istniej ącego zagospodarowania i u żytkowania terenu”, 4. Rysunek pt. „Infrastruktura techniczna – stan istniej ący i kierunki rozwoju”.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 3

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

I. GŁÓWNE CZYNNIKI WARUNKUJ ĄCE MO ŻLIWO ŚCI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO GMINY 1. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze

1.1. Uwarunkowania demograficzne Potencjał demograficzny W 1998 r. gmin ę Czarny Dunajec zamieszkiwało 20,3 tys osób, w tym 10,0 tys. m ęż czyzn (49,4 %) oraz 10,3 tys. kobiet (50,6 %). Podstawowe wska źniki charakteryzuj ące potencjał demograficzny gminy Czarny Dunajec wskazuj ą, że: ° dynamika rozwoju ludno ści gminy była nieco wy ższa od średnich warto ści dla byłego woj. nowos ądeckiego, średnioroczny przyrost ludno ści w gminie w przeci ągu ostatnich 10 lat wyniósł 137 osób ; ° udział kobiet w ogólnej liczbie mieszkaj ącej na terenie gminy ludno ści jest wi ększy o 1, 2 punkt procentowy i b ędzie si ę prawdopodobnie dalej zwi ększał, na co wskazuje nieco wi ększe tempo przyrostu liczby kobiet; ° ludno ść gminy stanowi 11,4% ludno ści powołanego w dniu 1 stycznia 1999 r. powiatu nowotarskiego. Średnia g ęsto ść zaludnienia na 1 km 2 w gminie wynosi 92 osoby ( średnia dla byłego województwa nowos ądeckiego 133 osób, a dla gmin wiejskich 95 osoby). St ąd wniosek ze obszar gminy jest zaludniony na poziomie średniego wska źnika dla obszarów wiejskich byłego województwa nowos ądeckiego. Struktura wiekowa ludno ści Analiza struktury wiekowej ludno ści gminy wskazuje na korzystniejszy układ strukturalny w porównaniu do średnich warto ści ogólnokrajowych. Świadczy o tym stosunkowo niski odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym - szczególnie w relacji do warto ści ogólnokrajowych oraz relatywnie wysoki odsetek ludno ści młodej. W relacji do średnich struktur dla gmin byłego województwa nowos ądeckiego struktura wiekowa Czarnego Dunajca wykazuje nieco mniej korzystne – z demograficznego punktu widzenia – cechy, wyra żaj ą si ę one nieco wy ższym odsetkiem ludzi starych i mniejszym odsetkiem dzieci i młodzie ży. Struktura gospodarstw domowych Analiza struktury gospodarstw domowych w 1988 r. w gminie Czarny Dunajec w porównaniu do średnich struktur dla obszarów wiejskich byłego województwa nowos ądeckiego wykazała pewne jej specyficzne cechy. S ą to m.in.: ° wy ższy w gminie udział gospodarstw 1 i 2 a tak że 4 osobowych; ° tylko nieznacznie ró żny udział gospodarstw trzyosobowych; ° wyra źnie ni ższy odsetek gospodarstw liczebnie du żych tzn. 5 i wi ęcej osobowych; ° liczba osób przypadaj ąca na jedno gospodarstwo domowe była w gminie Czarny Dunajec ni ższa ni ż średnio na terenach wiejskim woj. nowos ądeckiego 0,46 osoby. Podstawowe uwarunkowania i wnioski Stopie ń nat ęż enia i zmienno ści w czasie przebiegu procesów demograficznych pozwala na wyró żnienie charakterystycznych cech gminy, które stanowi ć b ędą tak że o tempie i zakresie przekształce ń demograficznych w okresie perspektywicznym: ° słabsza dynamika rozwoju ludno ści, głównie w nast ępstwie spadku dzietno ści kobiet oraz ilo ści zawieranych mał żeństw; ° obni żenie si ę przyrostu naturalnego poprzez spadek liczby urodzeń; ° nieco mniej korzystna od przeci ętnej w obszarach wiejskich województwa struktura wiekowa; ° zaznaczaj ący si ę napływowy charakter gminy (dodatnie saldo migracyjne).

Generalnie rzecz bior ąc sytuacj ę demograficzn ą w Czarny Dunajec mo żna okre śli ć jako nieznacznie odbiegaj ącą od średniego poziomu dla gmin wiejskich byłego województwa nowos ądeckiego (nieco mniejszy poziom przyrostu naturalnego ale dodatnie saldo migracyjne), co pozwala zakłada ć, że

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 4

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium dalszy rozwój demograficzny gminy b ędzie zbli żony do zało żeń prognostycznych okre ślonych dla terenów wiejskich województwa.

1.2. Warunki mieszkaniowe Łączna liczba mieszka ń zamieszkanych na terenie gminy Czarny Dunajec w 15 sołectwach wynosiła na koniec 1998 r. 6 708 mieszka ń przy liczbie ludno ści 20 305 osób.

Warunki mieszkaniowe w gminie Czarny Dunajec s ą znacznie lepsze ni ż średnio we wsiach w Polsce. Świadczy o tym statystyczna dost ępno ść mieszkania (330 mieszka ń na 1000 mieszka ńców), a tak że średnia liczba osób zamieszkuj ących jedno mieszkanie (3,63 osoby). Na tle podobnych wska źników charakteryzuj ących warunki mieszkaniowe w krajach zachodniej Europy (liczba mieszka ń na 1000 ludno ści na terenach wiejskich kształtuje si ę w granicach 400), gmina Czarny Dunajec, uwzgl ędniaj ąc polskie warunki, prezentuje si ę zupełnie poprawnie, aczkolwiek trzeba bra ć pod uwag ę fakt przeznaczenia znacznej cz ęś ci mieszka ń na wynajem w czasie sezonu urlopowego.

Przeci ętna liczba osób przypadaj ących na jedno mieszkanie i na jedn ą izb ę tak że kształtuje si ę znacznie powy żej średnich dla wsi województwa małopolskiego i ogółem wsi w Polsce. Przeci ętna powierzchnia u żytkowa mieszkania jest ni ższa od odpowiednich dla wsi, zarówno województwa małopolskiego jak i Polski, za ś przypad ąjąca na jedn ą osob ę zdecydowanie wy ższa. Na terenie gminy nie obserwuje si ę zapotrzebowania na mieszkania socjalne, nie notowane jest te ż zjawisko bezdomno ści.

1.3. Usługi publiczne Przez usługi publiczne rozumie si ę stref ę działa ń skierowanych bezpo średnio na rzecz zaspokojenia tych potrzeb ludno ści, do których obligatoryjnie s ą zobowi ązane władze samorz ądowe oraz pa ństwowe czyli przede wszystkim: ° edukacj ę (szkolnictwo podstawowe i ponad podstawowe, przedszkola, o środki wychowawcze itp.) ° ochron ę zdrowia i opiek ę społeczn ą, ° administracj ę publiczn ą, bezpiecze ństwo publiczne. Do grupy tej zaliczono równie ż inne funkcje istotne w aspekcie ogólnego rozwoju społecze ństwa i w znacznym stopniu wspierane przez samorz ąd oraz pa ństwo takie jak; kultura, sport, turystyka, rekreacja.

1.3.1. Słu żba zdrowia i opieka społeczna W Gminie Czarny Dunajec funkcjonuje 5 placówek słu żby zdrowia zlokalizowanych w miejscowo ściach: Piekielnik, Odrow ąż , Chochołów, Ratułów i Czarny Dunajec.

Wska źniki dost ępno ści usług dla gminy Czarny Dunajec przedstawiaj ą si ę mniej korzystnie ni ż analogiczne wska źniki dla woj. małopolskiego i powiatu nowotarskiego. Przyjmuj ąc wska źniki stosowane przez Kasy Chorych do oceny dost ępno ści usług medycznych, sytuacja wystarczaj ąca jest jedynie w zakresie usług stomatologicznych. Niewielki brak odczuwa si ę w zakresie dost ępno ści do lekarza ogólnego oraz lekarza pediatry. Na terenie gminy nie funkcjonuje żaden dom pomocy społecznej, jak równie ż żadna placówka opieku ńczo - wychowawcza dla młodzie ży. Na terenie gminy funkcjonuj ą trzy apteki zatrudniaj ące 6 osób w tym 4 farmaceutów zlokalizowane w Czarnym Dunajcu i Ratułowie.

1.3.2. Oświata Przedszkola Jedyne przedszkole w gminie funkcjonuje w Czarnym Dunajcu. Budynek wykorzystywany do tych celów stanowi własno ść gminy. Ogółem w przedszkolu zatrudnionych jest 6 nauczycieli. Zaj ęcia odbywaj ą si ę w 5 salach zaj ęć . Do przedszkola ucz ęszcza w IV kw.br. 90 dzieci w tym do klasy "0" 52 dzieci.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 5

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Wska źniki dost ępno ści usług z zakresu opieki przedszkolnej wskazuj ą, że sytuacja w tym zakresie w gminie Czarny Dunajec jest gorsza ni ż średnia dost ępno ść tych usług w kraju jak równie ż w samym powiecie nowotarskim. Klasy ''0", do których ucz ęszcza ok. 332 dzieci, zorganizowane s ą przy wszystkich szkołach podstawowych. Szkoły Podstawowe W gminie funkcjonuje 19 szkół podstawowych. W IV kwartale 1999 roku nauk ę w szkołach podstawowych gminy Czarny Dunajec pobierało 2 230 uczniów.

Szkoły podstawowe zatrudniały 185 nauczycieli. Do zaj ęć przeznaczonych było 147 sal lekcyjnych. Tylko dwie szkoły posiadaj ą sale gimnastyczne o ł ącznej pow.710 m 2 w tym: ° Szkoła podstawowa w Piekielniku sala o pow. 450 m 2 ° Szkoła podstawowa w Podczerwonym sala o pow. 260 m 2 Zatem jedynie sala przy szkole w Piekielniku zapewnia pewien komfort dla ćwicz ących uczniów, a w pewnym ograniczonym zakresie równie ż sala w SP Podczerwonym. Pozostałe SP korzystaj ą z pomieszcze ń maj ących charakter zast ępczy b ądź z sal do ćwicze ń korekcyjnych. Łączna powierzchnia działek, na których zlokalizowano szkoły podstawowe wynosi ok. 14,8 ha. Gimnazja W gminie funkcjonuje od 1999 r. 5 gimnazjów: w Czarnym Dunajcu, Cichem, Odrow ąż u, Piekielniku i Starem Bystrem. Wszystkie gimnazja zorganizowane s ą obecnie przy szkołach podstawowych, korzystaj ąc z ich bazy materialnej. Gimnazjum w Czarnym Dunajcu posiada fili ę w Podczerwonem, natomiast Gimnazjum w Cichem posiada 4 filie w nast ępuj ących szkołach: ° SP nr 1 w Cichem, SP nr 2 w Cichem, SP w Ratułowie, SP w Czerwiennem. Wszystkie te filie dysponuj ą obecnie pojedynczymi salami lekcyjnymi. Organizacja sieci gimnazjów jest tymczasowa. Przewiduje si ę, że ostatecznie ukształtuje si ę w nast ępnych dwóch latach działalno ści, kiedy nauk ą w gimnazjach obj ęte b ędą wszystkie docelowe roczniki dzieci. Stosunkowo du żo uczniów przypada na jednego nauczyciela gimnazjalnego (ok. 32) Jest to znacznie wi ęcej ni ż w przypadku szkół podstawowych, chocia ż podobnie jak w s ąsiednich gminach. Pocz ąwszy od roku 2001 nauk ę w gimnazjach pobiera ć b ędzie ok. tysi ąca dzieci, co spowoduje konieczno ść zatrudnienia dodatkowej kadry oraz zapewnienia nowych pomieszcze ń dydaktycznych.

Na terenie gminy działa ponadto Zasadnicza Szkoła Zawodowa, w której nauk ę pobiera 228 dzieci, dysponuj ąca 12 osobow ą kadr ą nauczaj ącą. Funkcjonuje równie ż Salezja ńskie Liceum Ogólnokształc ące prowadzone przez Ksi ęż y Salezjanów, w którym nauk ę pobiera 96 uczniów, dysponuj ące 6 osobow ą kadr ą nauczaj ącą. Gmina wspiera finansowo powy ższe placówki w zakresie np. remontów, adaptacji sal lekcyjnych itp. Kultura Na terenie gminy funkcjonuje jedna biblioteka gminna posiadaj ąca 9 filii terenowych zlokalizowanych w budynkach szkół. Jedynie w Cichem i Chochołowie biblioteka mie ści si ę w pomieszczeniach prywatnych ( w Chochołowie cz ęś ciowo). Biblioteka gminna wraz z filiami dysponuje 79 910 woluminami. W 1999 roku zarejestrowano 54 tys. wypo życze ń. Zarejestrowanych jest ok. 2 700 stałych czytelników.

Działalno ść kulturaln ą na terenie gminy prowadzi O środek Kultury w Czarnym Dunajcu dysponuj ący pomieszczeniami w budynku Ochotniczej Stra ży Po żarnej (własno ść gminy). Ośrodek Kultury organizuje rocznie ok 15 wi ększych imprez kulturalnych, w których bierze udział ponad 2000 osób. Z najwa żniejszych organizowanych corocznie mo żna wymieni ć: ° Przegl ądy Zespołów Teatralnych - ilo ść uczestnikowi ok. 300 osób, ° Muzykowanie na Duchow ą Nut ę - ilo ść uczestników ok. 150 osób, Dla obu imprez widzów ok. 5000 osób, ° Do żynki gminne, ilo ść uczestników ok. 500, ilo ść widzów ok. 4000 osób ° Przegl ądy Młodych Talentów. W kolejnych latach impreza ta odbywa si ę w innej miejscowo ści gminy.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 6

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Działalno ść kulturaln ą bardzo aktywnie prowadzi Zwi ązek Podhalan maj ący 9 oddziałów terenowych w gminie. Swoj ą działalno ść skierowan ą w pierwszym rz ędzie do młodzie ży Zwi ązek prowadzi w oparciu o pomieszczenia szkół wzgl ędnie pomieszczenia OSP. Przy OSP w Czarnym Dunajcu działa orkiestra d ęta.

1.3.3. Sport, rekreacja

Sport Poza zapleczem sportowym szkół (boiska sportowe, pływalnie) na terenie gminy funkcjonuje 1 stadion piłkarski o pow. 6000 m 2 dysponuj ący zapleczem socjalnym o pow. 120 m 2 p.u. Działka, na której zlokalizowany jest stadion stanowi własno ść komunaln ą. W oparciu o to zaplecze prowadz ą działalno ść 3 sekcje sportowe ( LZS) posiadaj ące ok. 70 członków. Ponadto na terenie gminy funkcjonuje kort tenisowy (Chochołów), boiska do gier zespołowych typu siatkówka, koszykówka oraz dwie strzelnice sportowe. Wszystkie te obiekty stanowi ą własno ść gminy. Sytuacja w zakresie dost ępno ści obiektów sportowych kształtuje si ę w gminie Czarny Dunajec znacznie mniej korzystnie ni ż w gminach s ąsiednich. Dotyczy to zarówno wska źnika ilo ści mieszka ńcowi przypadaj ących na 1 boisko jak te ż m 2 powierzchni u żytkowej boisk przypadaj ących na jednego mieszka ńca oraz ilo ści działaj ących sekcji (klubów) sportowych. Podkre śli ć jednak nale ży zró żnicowanie skromnej oferty obiektów sportowych. W przeciwie ństwie do gmin s ąsiednich gmina Czarny Dunajec dysponuje kortami tenisowymi oraz pływalni ą i boiskami do gier typu siatkówka , koszykówka. Baza noclegowa. W gminie Czarny Dunajec funkcjonuje nast ępuj ąca baza noclegowa: ° motel i hotel w Czarnym Dunajcu, ° pensjonaty, o środki wypoczynkowe i szkoleniowo-wypoczynkowe w Cichem i Chochołowie, ° ośrodek wczasowo-oazowy w Czerwiennem ° sezonowe obiekty kolonijne oraz schroniska turystyczne, ° campingi w Czarnym Dunajcu. Łączna liczba dost ępnych miejsc wynosi ok. 400. Liczb ę t ę uzupełnia trudna do oszacowania ilo ść miejsc noclegowych w kwaterach prywatnych oraz w gospodarstwach agroturystycznych funkcjonuj ących prawie w ka żdej miejscowo ści gminy i ciesz ących si ę sporym zainteresowaniem wczasowiczów Baz ę noclegow ą sezonow ą dla młodzie ży szkolnej stanowi ą pomieszczenia szkół w Podczerwonem, Załucznem, Wróblówce i Chochołowie.

1.3.4. Administracja i bezpiecze ństwo publiczne Urz ąd Gminy Na terenie Czarnego Dunajca ma siedzib ę Urz ąd Gminy zajmuj ący w budynku pomieszczenia o pow. ok. 630 m 2. Budynki stanowi ą własno ść komunaln ą gminy Czarny Dunajec. Urz ąd Gminy wykorzystuje 21 pomieszcze ń zatrudniaj ąc 39 osób. Dost ępno ść usług administracji samorz ądowej mierzona powy ższymi wska źnikami w porównaniu z sąsiednimi gminami jest o połow ę ni ższa. W miar ę przejmowania wi ększej ilo ści zada ń samorz ądowych konieczna b ędzie rozbudowa bazy lokalowej urz ędu gminy. Policja. W Czarnym Dunajcu funkcjonuje komisariat Policji dysponuj ący: ° 7 pomieszczeniami o pow. 350 m 2, ° 11 zatrudnionymi osobami personelu. Chocia ż stan bezpiecze ństwa jest w odczuciu zarz ądu gminy wystarczaj ący, czynione s ą starania w Powiatowej Komendzie Policji o przydział na teren gminy dodatkowych etatów natomiast samorz ąd zobowi ązuje si ę zakupi ć dodatkowy samochód na potrzeby posterunku. Stra ż Po żarna Na terenie gminy funkcjonuje 20 jednostek Ochotniczych Stra ży Po żarnych.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 7

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Z tej ilo ści OSP w Czarnym Dunajcu, Podczerwonym, Ratułowie, Chochołowie nale żą do Krajowego Systemu Ratownictwa. Wszystkie jednostki OSP posiadaj ą remizy; jedynie w niektórych przypadkach konieczna jest ich rozbudowa zwi ązana z wymian ą sprz ętu ( środków transportu) na wi ększy nie mieszcz ący si ę w dotychczasowych gara żach. Stopie ń zagro żenia po żarowego utrzymuje si ę od kilku lat na mniej wi ęcej takim samym, niskim poziomie. W ostatnim czasie zwi ększyła si ę jedynie ilo ść wyjazdów do podpale ń traw co rejestrowane jako po żar - cz ęś ciowo zawy ża statystyk ę po żarów.

1.4. Potencjał gospodarczy

1.4.1. Zasoby pracy Ludno ść gminy Czarny Dunajec liczyła na koniec 1998 roku 20305 osób. Struktura wiekowa ludno ści przedstawiała si ę jak poni żej : ° ludno ść w wieku przedprodukcyjnym - 6200 osób – 30,53% ° ludno ść w wieku produkcyjnym - 11427 osób – 56,28% ° ludno ść w wieku poprodukcyjnym - 2678 osób – 13,19% W gminie Czarny Dunajec odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym był ni ższy ni ż średnio w Polsce, lecz wy ższy ni ż w gminach wiejskich dawnego województwa nowos ądeckiego, za ś udział osób w wieku przedprodukcyjnym był mniejszy ni ż w gminach wiejskich województwa. Z pracy w rolnictwie jako jedynego miejsca pracy utrzymywało si ę 3696 osób. W gospodarce narodowej pracowało na terenie gminy 1003 osoby (bez uwzgl ędnienia osób pracuj ących w małych firmach, do 5 osób pracuj ących), w tym: ° w działalno ści produkcyjnej - 391 osób ° w handlu i naprawach - 106 osób ° w budownictwie - 20 osób ° w edukacji - 284 osoby ° w ochronie zdrowia - 83 osoby Liczba bezrobotnych w połowie roku 1999 osi ągn ęła ok. 560 (5% ludno ści w wieku produkcyjnym) i ma tendencj ę rosn ącą (w roku 1997 wynosiła 487 osób), przy czym dane statystyczne nie uwzgl ędniaj ą tzw. ukrytego bezrobocia w rolnictwie Szacuje si ę, że co najmniej 1000 – 2000 osób pracuje poza terenem gminy indywidualnie lub te ż w ramach jednej z małych (do 5 osób) firm (np. w budownictwie). Równie ż na obszarze gminy pracuj ą liczne małe firmy, których pracownicy (zarówno pracuj ący na podstawie umowy o prac ę, jak te ż na podstawie umów zlece ń) nie s ą wykazywani w oficjalnej statystyce.

1.4.2. Charakterystyka podmiotów gospodarczych działaj ących na obszarze gminy Do miesi ąca czerwca zarejestrowanych było w systemie Regon 611 podmiotów prowadz ących działalno ść gospodarcz ą lub publiczn ą. Z tego najwi ęcej jednostek – 200 – reprezentowało sekcj ę G (wg Europejskiej Klasyfikacji Działalno ści) tj. handel i naprawy. Drug ą pod wzgl ędem liczebno ści była działalno ść produkcyjna – sekcja D (134 jednostki), budownictwo – sekcja F – 79 jednostek, oraz transport – 51 jednostek. W zdecydowanej wi ększo ści były to jednostki bardzo małe (do 5 pracuj ących) – 564 jednostki. Liczebno ść jednostek prowadz ących działalno ść gospodarcz ą, zatrudniaj ących od 6 do 20 osób wynosiła 17 (głównie w dziedzinie produkcji) oraz w klasie 21 do 100 osób – 6 jednostek. Nie zarejestrowano ani jednej firmy o załodze przekraczaj ącej 100 osób. Najwi ększe firmy prowadz ące działalno ść gospodarcz ą (w klasie 21 – 100 pracuj ących) to: • Zakład Produkcji Odzie ży „Mero” • PPH „Gamatex” – Gacek Maria i Piotr s.c. (produkcja odzie ży) • Scanprodukt S.A. (wyroby z drewna) • Przedsi ębiorstwo Przemysłowo Handlowe „Baltex” sp. z o.o. (wyroby z drewna) • Zakład Stolarski Ciszek Piotr

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 8

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

• Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” Formy prawne jednostek gospodarczych to przede wszystkim działalno ść gospodarcza osób fizycznych – symbol 99 - 506 jednostek oraz spółki cywilne (symbol 19) – 40 jednostek..

1.5. Gospodarka rolna i le śna Na obszarze gminy pod wzgl ędem bonitacyjnym dominuj ą powierzchniowo gleby niskich klas bonitacyjnych. Gleby zaliczane do klas najwy ższych (IIIb ) wyst ępuj ą na 0,6 % powierzchni użytków rolnych. Gleby średnie klas IVa, IVb gruntów ornych oraz IV klasy użytków zielonych wyst ępuj ą na około 23% powierzchni u żytków rolnych. Pozostałe 76 % powierzchni u żytków rolnych zajmuj ą gleby słabe i bardzo słabe. Tak wi ęc pod wzgl ędem produktywno ści grunty w gminie nale ży zaliczy ć do najmniej korzystnych w województwie małopolskim.

Powierzchnia le śna w gminie wynosi 3300 ha gruntów, co stanowi około 15% całego obszaru gminy. W składzie gatunkowym drzewostanów zdecydowanymi dominantami s ą sosna i świerk. Natomiast zró żnicowanie gatunkowe poszczególnych kompleksów drzewostanowych jest do ść znaczne. Mo żna przyj ąć , i ż skład gatunkowy drzewostanów nie odbiega w sposób zasadniczy od typowego dla drzewostanów Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Mo żliwo ść zwi ększenia powierzchni le śnej w gminie jest bardzo du ża. Baz ą jest du ży odsetek (około 4700 ha) u żytków rolnych o najni ższej warto ści dla rolnictwa. Jest to obszar gruntów VI klasy bonitacyjnej, które (w przypadku zmiany ich przeznaczenia na grunty le śne) zwiększy ć mogłyby obszar le śny gminy do poziomu około 37%.

2. Uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe i przestrzenne

2.1. Zasoby środowiskowe Zasoby surowcowe

Obszar gminy zawiera znaczne zło ża surowców pospolitych. Nale żą do nich: kruszywo naturalne, torf, kamienie drogowe, iły do produkcji ceramiki budowlanej, wg poni ższego zestawienia: nr lokalizacja rodzaj Zasoby razem Stan zagospoda- Wydo- Powierzchnia ty ś. ton. rowania bycie zło ża ha 1 Czarny Dunajec Kruszywo naturalne 477748 Wst ępne rozpozn. - 391,9 2 Cz. Dunajec zbiornik Kruszywo naturalne 294438 Wst ępne rozpozn. - 694,4 3 Dział Kamienie drogowe 41177 Szczeg. Rozpozn. - 52,8 4 Podczerwone II Kruszywo naturalne 9534 Wst ępne rozpozn. - 63,0 5 Pu ścizna Wielka Torf 345 Eksploatacja 26,8 10,9 6 So ślina Surowce ilaste budow 2140 Wst ępne rozpozn. 0 11,5

Torfy W Kotlinie Orawsko Nowotarskiej istnieje ogółem 17 torfowisk, głównie typu wysokiego, w tym na obszarze gminy Czarny Dunajec: Mi ąż szo ść Zasoby Typ Rodzaj Powierz- Zasoby torfowiska wyeksploatowane Nr Miejsce Symbol torfu torfu chnia 3 ty ś. m Maksy Powierz- Tys. (kod) (kod) złoża ha Średnia m. chnia ha m3 5 Bory Str. Pole I D 300 311 20,0 624 3,12 4,00 0 0 6 Kaczmarka 104 300 311 93,3 1356 1,53 3,65 6,4 72 8 Pu ścizna Wlk. 105 300 311 482,0 13448 2,79 6,25 100,4 426,0

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 9

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

9. Pu ścizna Mł 106 300 311 100,1 1738 1,74 4,25 0 0 12 a Baligówka 107 A 100 114 22,7 352 1,55 2,75 0 0 12 b Baligówka 107 B 400 430 74,0 3256 4,46 7,50 0 0 12 c Baligówka 107 C 300 311 184,0 8654 4,76 7,60 14,5 114

Symbole i kody w tabeli: Typ torfu: 100 - zło ża niskie 300 - zło ża wysokie 400 - zło ża typu mieszanego Rodzaj torfu: 114 - zło że olesowe 311 - zło że mszarne 430 - olesowo-bórbagnowe

Łączne zasoby torfu w Kotlinie Orawsko - Nowotarskiej szacuje si ę na 54,4 mln m 3, w tym na terenie gminy Czarny Dunajec 29,4 mln m 3, tj. 54 % cało ści zasobów. Torf u żytkowany jest jako nawóz ogrodniczy, do produkcji ściółki, borowiny, kompostu, materiałów izolacyjnych i na opał.

Warto ść środowiskowa torfowisk Jako główn ą wartość przyrodnicz ą torfowisk wymienia si ę ich rol ę jako regulatora stosunków hydrologicznych i mezoklimatycznych du żych obszarów, z powodu zdolno ści retencjonowania wielkich obj ęto ści wody. Szacuje si ę, że obj ęto ść retencyjna si ęga 90% obj ęto ści zło ża torfowego. Oznacza to, że na terenie gminy zdolno ść retencyjna torfowisk si ęga 26,5 mln m 3 wody. Torfowiska s ą równie ż siedliskiem rzadkich lub zagro żonych wyniszczeniem gatunków flory i fauny. Unikalny krajobraz i warto ści przyrodnicze torfowisk s ą przedmiotem wzrastaj ącego zainteresowania turystycznego, zwłaszcza zwolenników eko - i agroturystyki. Szczególna rola przyrodnicza torfowisk Orawsko-Nowotarskich wynika z ich poło żenia - rzadko ść wyst ępowania torfowisk na południu Polski, unikalne położenie w śródgórskiej kotlinie, w blisko ści licznie odwiedzanych przez turystów grup górskich (Tatry, Gorce, Babia Góra) i obiektów rekreacyjnych (Jezioro Orawskie).

Wody geotermalne Są cennym źródłem energii cieplnej o cechach szczególnie po żą danych w warunkach gminy, jak: ° czysto ść ekologiczna; ° odnawialno ść ; ° wielokierunkowo ść zastosowania (np. w celach leczniczo-zdrowotnych); ° tanio ść (przy powszechnym wykorzystaniu). Na terenie gminy istniej ą nieczynne odwierty wód geotermalnych. - w Ratułowie, Cichem i Mi ędzyczerwiennem oraz w Chochołowie o szczególnie wysokiej warto ści - nawiercono tam wody o temperaturze 90 0C i niskiej mineralizacji. Opracowana w latach 80-tych koncepcja wykorzystania wód geotermalnych, okre ślaj ąca potrzeby terenowe niezb ędne dla utworzenia zakładów geotermalnych i trasy przebiegu ruroci ągów we wsiach południowej cz ęś ci gminy, wprowadzona do ustale ń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nie doczekała si ę realizacji z braku źródeł finansowania koniecznych inwestycji. Elementarnym postulatem dla gospodarki przestrzennej gminy jest zabezpieczenie przynajmniej minimum terenów koniecznych dla uruchomienia i eksploatacji wód geotermalnych.

2.2. Zagro żenia środowiskowe Główne zagro żenia zewn ętrzne to: ° napływ zanieczyszcze ń powietrza z odległych źródeł; jego oddziaływanie obejmuje przede wszystkim obszary wy żej poło żone, a najbardziej nara żonym zasobem przyrodniczym gminy s ą lasy, zwłaszcza starsze drzewostany świerkowe wprowadzone na nieodpowiednie dla nich siedliska,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 10

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

° działanie czynników abiotycznych (głównie wiatrów) oraz biotycznych (szkodliwe owady, głównie kornik drukarz).

Główne zagro żenia wewn ętrzne to: ° bariery ekologiczne, jakimi s ą główne drogi, utrudniaj ące, lub uniemo żliwiaj ące migracj ę gatunków fauny oraz jej podstawowe funkcje zapewniaj ące trwanie gatunku, jak rozród, ° działalno ść gospodarcza - nadmierna eksploatacja lasów i torfowisk oraz skutki zakłóce ń w systemie wodnym torfowisk; ° nadmierna lub źle stosowana chemizacja rolnictwa, gospodarka nawozami mineralnymi i organicznymi.

Istnieje szereg podmiotów gospodarczych, które s ą, lub mog ą by ć uci ąż liwe dla otoczenia: ° hała śliwe - tartak, 4 wi ększe zakłady stolarskie, ° zanieczyszczaj ące powietrze - prócz systemów grzewczych - stacje paliw, garbarnie (odory) - 7, piekarnie - 3, ° stanowi ące potencjalne zagro żenie dla wód – dwa du że i liczne małe zakłady garbarskie, trzy ubojnie i masarnie.

Wykonane oceny oddziaływania na środowisko tych obiektów stwierdzaj ą brak szkodliwych oddziaływa ń na środowisko otoczenia i wskazuj ą sposoby usuni ęcia istniej ących uci ąż liwo ści. Wg relacji zebranych w toku prac terenowych, wyst ępuj ą nadal przypadki działa ń niezgodnych z ustalonymi przez OO Ś zasadami post ępowania, zwłaszcza odprowadzania nie oczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub gruntu oraz brak przestrzegania ustalonego re żimu technologicznego i elementarnej czysto ści, czego skutkiem jest wyst ępowanie uci ąż liwo ści zapachowej.

Do obiektów uci ąż liwych nale ży zaliczy ć tak że wi ększe obiekty handlowe, zwłaszcza handlu hurtowego, obiekty transportu i komunikacji, z powodu uci ąż liwo ści ruchu transportowego, pylenia itp. Okresowo uci ąż liwe s ą placówki o światowe, obiekty sportowe i wypoczynkowe, hotele i restauracje. Problem uci ąż liwo ści zostaje ujawniony przewa żnie w przypadkach interwencji mieszka ńców pobliskich nieruchomo ści w zwi ązku z wyst ępowaniem uci ążliwo ści. Wi ększo ść obiektów potencjalnie (lub w istocie rzeczywi ście uci ąż liwych dla otoczenia) znajduje si ę w pobli żu lub w bezpo średniej blisko ści zabudowy mieszkaniowej.

Zagro żenia osuwiskowe Na terenie gminy najwi ększe powierzchnie osuwiskowe wyst ępuj ą w rejonie Pogórza Gubałowskiego – na zboczach o wi ększym nachyleniu. Najwi ęcej tych form wyst ępuje na zboczach dolin w Cichem i Ratułowie. S ą to przewa żnie osuwiska nieczynne, obejmuj ące niekiedy, jak w Cichem du że powierzchnie stoków i b ędące powodem ich bardzo silnego przemodelowania. Wyst ępowanie osuwisk w gminie, poza jednostkowymi przypadkami nie niesie znaczniejszego zagro żenia, poniewa ż zdecydowana wi ększo ść zabudowy usytuowana jest na płaskich powierzchniach den dolin, gdzie zagro żenie osuwiskowe nie wyst ępuje. Ze wzgl ędu na potencjalne zagro żenie, w przypadku opracowywania planów miejscowych lub wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w rejonie Pogórza Gubałowskiego, niezb ędne jest przeprowadzenie rozpoznania ewentualnego zagro żenia osuwiskowego. W rejonie Działów Orawsko-Podhala ńskich powierzchnie zagro żone powstawaniem osuwisk s ą niewielkie i wyst ępuj ą na stokach poza obszarami zabudowy.

Tereny zalewowe Obszary obj ęte zagro żeniem powodziowym obejmuj ą teras ę zalewow ą Czarnego Dunajca i niektóre ni żej poło żone fragmenty terasy nadzalewowej. Górski charakter zlewni rzeki jest przyczyn ą du żej cz ęstotliwo ści i gwałtowno ści wezbra ń. Wg informacji uzyskanej w Oddziale IMGW w Krakowie dla Czarnego Dunajca brak operatu okre ślaj ącego zasi ęg zalewów wod ą o prawdopodobie ństwie 1% („woda stuletnia”). Dla potrzeb nin.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 11

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Studium zasi ęg terenów zalewowych przyj ęto wg rysunku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdzie podano granic ę terenu zalewowego Q = 1% (bez podania źródła informacji). Poziom wielkich wód si ęga około 4,5 m ponad średni niski stan wody Dzi ęki bardzo du żemu spadkowi i prostolinijno ści koryta, fale powodziowe przemieszczaj ą si ę w dół rzeki bardzo szybko. Dzi ęki temu Czarny Dunajec nie stanowi z wyj ątkiem najwi ększych powodzi katastrofalnych powa żniejszego zagro żenia dla zabudowy poło żonych nad nim wsi. Wskutek gwałtowno ści przebiegu wezbra ń i du żej energii erozyjnej, wezbrania powoduj ą cz ęste zmiany przebiegu koryta rzeki ł ącznie z podcinaniem skarp terasy nadzalewowej. Szybkiemu niszczeniu ulegaj ą równie ż budowle regulacyjne w korycie. Zdecydowana wi ększo ść potoków w gminie płynie w do ść gł ębokich i ustabilizowanych korytach, nie powoduj ąc istotniejszego zagro żenia powodziowego. Jednak w dolnym biegu niektórych wi ększych potoków (pot. Rogo źnik, pot. Piekielnik) wyst ępuj ę równie ż zagro żenia dla zabudowy znajduj ącej si ę cz ęsto w bezpo średniej blisko ści ich koryt. Ewentualne zagro żenie zabudowy wynika raczej z niebezpiecze ństwa podmycia i zrywania brzegów koryt podczas wezbra ń, zwłaszcza podczas powodzi typu rozlewnego w okresach letnich wezbra ń deszczowych. Ścisłe okre ślenie obszarów zagro żenia dla Czarnego Dunajca i wi ększych potoków wymaga opracowania odpowiednich operatów, które powinny być bezwarunkowo wykonywane dla potrzeb miejscowych planów zagospodarowania terenów nadrzecznych.

Nadzwyczajne zagro żenia środowiska Na terenie gminy nie ma obiektów figuruj ących w rejestrze zakładów b ędących potencjalnymi źródłami nadzwyczajnych zagro żeń środowiska na terenie b. województwa nowos ądeckiego. Jednak że mniejsze, wymienione w poprzednim rozdziale zakłady, zwłaszcza garbarnie i ubojnie oraz stacje paliw i rozlewnia gazu propan-butan nale żą do obiektów stanowi ących potencjalne źródła nadzwyczajnych zagro żeń środowiska. Zasobem przyrodniczym najbardziej nara żonym w gminie na skutki wyst ępowania NZ Ś s ą wody powierzchniowe. Do nadzwyczajnych zagro żeń środowiska nale ży tak że zaliczy ć potencjalne zagro żenie po żarowe torfowisk w przypadkach ich przesuszenia. Do takich obiektów zaliczy ć nale ży m.in. torfowisko Baligówka, Pu ścizna R ękowia ńska oraz odwodnione pola dawnej i istniej ącej eksploatacji na Pu ści źnie Wielkiej.

2.3. Ochrona środowiska przyrodniczego Ochrona krajobrazu . Cały obszar gminy poło żony jest w Obszarze Chronionego Krajobrazu obejmującym teren byłego województwa nowos ądeckiego (rozporz ądzenie Wojewody Nowos ądeckiego z dnia 1.10.1997 r. – Dz. Urz. Woj. Nowos ądeckiego Nr 43, poz. 147). Rozporz ądzenie, o którym mowa okre śla zakazy i nakazy, maj ące zapewni ć warunki wła ściwej ochrony, stanowi równie ż regulamin funkcjonowania obszaru. Stosownie do przepisów art. 26a ustawy z dnia 7.12.2000 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 3, poz. 21) na obszarze chronionego krajobrazu zabrania si ę: - lokalizowania nowych obiektów zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, - lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, - utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych, - dokonywania zmian stosunków wodnych, je żeli słu żą innym celom ni ż ochrona przyrody i zrównowa żone wykorzystanie u żytków rolnych i le śnych oraz gospodarki rybackiej, - likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych, - wylewania gnojowicy, z wyj ątkiem nawo żenia własnych gruntów rolnych, - lokalizacji o środków chowu, hodowli – posługuj ących si ę metod ą bez ściółkow ą, - organizowania rajdów motorowych i samochodowych oraz pokazów lotów akrobacyjnych, - umieszczania tablic reklamowych poza obszarami zabudowanymi, - likwidowania zadrzewie ń śródpolnych, przydro żnych i nadwodnych,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 12

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

- umy ślnego zabijania dziko żyj ących zwierz ąt, niszczenia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk i zło żonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj, - wypalania ro ślinno ści i pozostało ści ro ślinnych, wydobywania skał, minerałów, torfu oraz niszczenia gleby, - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem obiektów zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym, - używania łodzi motorowych na otwartych zbiornikach wodnych.

Pomniki przyrody o żywionej

nr rejestru lokalizacja przedmiot ochrony decyzja o obj ęciu ochron ą 87 Chochołów, teren Lipa, obwód 370 cm 8311/66/66 Prywatny. z 18.06.1966 88 Chochołów, teren Jesion, obwód 320 cm. 8311/67/66 Prywatny. z 18.06.1966 89 Chochołów, cmentarz 2 lipy, obwód 405, 430 cm 8311/68/66 parafialny z 18.06.1966 90 Chochołów - grunt Skarbu 2 lipy, obwód 325, 460 cm 8311/69/66 Pa ństwa z 18.06.1966 110 Chochołów - koło plebanii 6 lip, 2 wi ązy 8140/3/83 z 9.09.1983 154 Chochołów - koło ko ścioła 9 modrzewiów, 2 lipy 7140/1/83 z 9.09.1983 158 Chochołów - koło pomnika 2 wi ązy 7140/2/83 z 9.09.1983 powsta ńców 183 Czerwienne - grunt własno ść Lipa drobnolistna, obwód 235 8311/6/74 z 8.04.1974 Wł. Kojs nr 108 cm 184 Czerwienne - przy kapliczce Lipa drobnolistna, obwód 570 8311/7/74 z 8.04.1974 cm 185 Ratułów przy drodze, wł. Józef Lipa drobnolistna, obwód 640 8311/8/74 z 8.04.1974 Długopolski, nr 36 cm

Wg inwentaryzacji przyrodniczej gminy na jej terenie znajduje si ę blisko 200 drzew kwalifikuj ących si ę, ze wzgl ędu na rozmiary, do obj ęcia ochron ą jako pomniki przyrody.

Ochrona gatunkowa ro ślin naczyniowych. Na terenie gminy ro śnie około 35 gatunków chronionych ro ślin naczyniowych, głównie obj ętych ochron ą ścisł ą. 13 gatunków flory figuruje na "Li ście zagro żonych w Polsce" jako wymieraj ące, nara żone na wygini ęcie i rzadkie. Czynnikami najbardziej zagra żaj ącymi egzystencji ro ślin s ą działania prowadz ące do zubo żenia składu gatunkowego siedlisk, głównie działania prowadz ące do odwodnienia torfowisk, młak i terenów podmokłych oraz regulacja rzek i potoków, je żeli wi ąż e si ę ona z likwidacj ą naturalnego układu koryta oraz usuwaniem naturalnej okrywy ro ślinnej brzegów i terenów zalewowych.

Programy ochrony torfowisk Prawny obowi ązek ochrony torfowisk stanowi Ustawa z dnia 3.02.1995 r o ochronie gruntów rolnych i le śnych (Dz. U. Nr 16, poz. 78 z pó źn. zmianami). W celu przeciwdziałania szybko post ępuj ącemu niszczeniu torfowisk, Wojewoda Nowos ądecki obj ął rozporz ądzeniem z dnia 10 marca 1995 r. ochron ą gatunkow ą wszystkie gatunki mchu torfowca na terenie gmin Jabłonka, Czarny Dunajec, Lipnica, miasto i gmina Nowy Targ.

Przyrodnicza warto ść i unikalno ść terytorialna torfowisk Kotliny Orawsko-Nowotarskiej uzasadnia postulowane od dawna obj ęcie ich jedn ą z form ochrony przewidzianych Ustaw ą o ochronie przyrody. Postulaty obj ęcia ochron ą torfowisk wysokich w Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej wysuwano ju ż w latach 60-tych. Jak dot ąd jedynym torfowiskiem, które obj ęto ochron ą na Podhalu jest niewielki rezerwat "Bór na Czerwonem" na terenie lasów pa ństwowych obok lotniska w Nowym Targu.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 13

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Pierwszy konkretny projekt utworzenia obszarów chronionych, obejmuj ących wi ększo ść obszarów torfowiskowych (oraz inne warto ści, np. zespół zabytkowej zabudowy Chochołowa) opracowano w r. 1989 na zlecenie Woj. Konserwatora Przyrody w Nowym S ączu. W roku 1997 opracowana została "Dokumentacja dla projektowanego rezerwatu przyrody Pu ścizna Wielka". Obejmuje ona tereny stanowi ące dwa fragmenty torfowiska.

Główn ą przyczyn ą nie podj ęcia dalszych konkretnych prac w celu obj ęcia ochron ą torfowisk jest brak środków finansowych na wykup terenów i rekompensat ę wła ścicielom utraconych korzy ści z eksploatacji torfu.

Próby nawi ązania dialogu ze strony przedstawicieli nauki i administracji ze społeczno ści ą lokaln ą i jej samorz ądem nie przyniosły efektów, a nawet spowodowały reakcj ę odwrotn ą - brak akceptacji dla jakichkolwiek prób "odgórnego" narzucenia projektów ochrony. Wg opinii społeczno ści lokalnej było to wynikiem braku zrozumienia i uwzgl ędnienia lokalnych uwarunkowa ń społeczno - gospodarczych 1: ° „obszary torfowiskowe s ą, w żadnej mierze nie kwestionowan ą własno ści ą gruntow ą wspólnot wiejskich, tzw. "urbarów" i indywidualnych wła ścicieli. Tworz ą oni wielotysi ęczn ą społeczno ść współwła ścicieli i wła ścicieli gruntów. Wspólnoty wiejskie, to oparte na tradycji, dobrze zorganizowane jednostki, które maj ą władze wybierane przez ogół członków; ° wyst ępuje sprz ęż enie zwrotne pomi ędzy wła ścicielami a samorz ądem gminnym. Sprawia ono że ewentualne układy i porozumienia zawierane w sprawie ochrony torfowisk, je śli maj ą by ć realne, musz ą by ć akceptowane zarówno przez samych wła ścicieli, jak i w du żej mierze przez wybierane ich głosami władze samorz ądowe gmin; ° stopie ń zorganizowania si ę współwła ścicieli gruntów we wspólnoty wiejskie jest na tyle wysoki i utrwalony wiekow ą tradycj ą, że zarysowuje si ę mo żliwo ść zastosowania w ochronie torfowisk i otaczaj ących je cennych przyrodniczo terenów form, jakie nie wyst ępuj ą jeszcze w prawie ochrony przyrody. Ochrona, je śli tylko zaistniej ą do tego odpowiednie warunki mo że opiera ć si ę na wspólnotach. Pa ństwo, pozostaj ąc zewn ętrznym gwarantem ochrony, musi jednak na ten cel przeznacza ć stosowne środki. Wspomagały by one umownie okre ślone zadania ochronne, realizowane przez wspólnoty i samorz ąd gminny; ° nie wydaje si ę, by w mo żliwej do przewidzenia przyszło ści, organy ochrony przyrody mogły uzyska ć środki na tyle du że, aby mo żliwy był całkowicie dobrowolny wykup torfowisk dla obj ęcia ich ochron ą rezerwatow ą. Dlatego konieczne jest raczej finansowanie programu stopniowego wdra żania (...); ° trzeba aby ochronie obszarów torfowiskowych towarzyszyły [szerokie] działania edukacyjne (...). Potrzebne jest szerzenie zamiłowania do ocalonego dziedzictwa przyrody, do ziemi ojców zachowuj ącej cechy pierwotno ści (...)”.

Nale ży podkre śli ć, że, wg niezale żnych opinii, nie jest mo żliwe utrzymanie dobrego stanu biologicznego torfowisk eksploatowanych ze wzgl ędu na konieczno ść obni żenia poziomu wód gruntowych i tym samym zatrzymanie procesu torfotwórczego. Poniewa ż ka żde z torfowisk Orawsko - Nowotarskich uległo w pewnym stopniu degradacji na skutek zaburze ń warunków hydrologicznych, działania w celu renaturyzacji musz ą rozpocz ąć si ę od przywrócenia pierwotnych warunków wodnych, co wi ąż e si ę z zaniechaniem eksploatacji torfu. W celu uruchomienia procesu odpowiednich przekształce ń w dziedzinie gospodarowania zasobami przyrodniczymi, konieczne jest opracowanie odpowiedniego programu działa ń, opartego o zasady działania wspólnot urbarialnych. Program taki powinien: ° wskazywa ć obiekty i tereny przeznaczone do zagospodarowania turystycznego wraz z harmonogramem działa ń dotycz ących kolejno ści wył ączania z eksploatacji, ° regulowa ć zasady ewentualnej dalszej eksploatacji - wyznaczać obiekty dla których wspólnoty podejm ą działania w celu uregulowania prawnego eksploatacji, ° okre śla ć metody i harmonogram renaturyzacji torfowisk, przystosowania do zwiedzania wraz z okre śleniem niezb ędnych nakładów, okre śla ć sposoby pozyskania środków finansowych,

1 Wg. Zembrzuski J. 1999: "Torfowiska Orawsko Podhala ńskie czekaj ą na ochron ę" msp.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 14

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

° okre śla ć ukierunkowanie, zakres i metody działa ń promocyjnych, ° okre śla ć zasady rozliczania nakładów i efektów.

Projektowana europejska sie ć ekologiczna NATURA 2000 W konsekwencji dostosowywania prawodawstwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej podj ęte zostały działania zmierzaj ące do wdro żenia systemu ochrony przyrody stosownie do obowi ązuj ących dwóch podstawowych regulacji prawnych, tj. - Dyrektywy o ochronie dziko żyj ących ptaków („Dyrektywa Ptasia” Rady Europy 79/409/EWG), - Dyrektywy o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko żyj ącej fauny i flory („Dyrektywa Siedliskowa” Rady Europy 92/43/EWG). Wg materiałów Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody proponowane jest obj ęcie ochron ą wynikaj ącą z w/w dyrektyw terenów gminy Czarny Dunajec obejmuj ących: - Specjalny Obszar Ochrony (SOO) oznaczony jako PLH 120019 - Torfowiska Orawsko- Nowotarskie, - Obszar Specjalnej Ochrony (OSO) - oznaczony jako PLH 120011 - Torfowiska Orawsko- Nowotarskie. W/w obszary obejmuj ą kompleksy istniej ących torfowisk i zespołów le śnych (w tym Pu ścizna Wielka, Pu ścizna Mała, Baligówka) z pasem terenów torfowiskowych i otwartych terenów rolnych na północ od Czarnego Dunajca i Wróblówki, w kierunku gminy Nowy Targ.

2.4. Warunki rozwoju turystyki i rekreacji

Warunki przyrodnicze : rze źba terenu, klimat, wody, szata ro ślinna, krajobraz zapewniaj ą umiarkowanie korzystne warunki dla rozwoju funkcji turystycznej i rekreacyjnej. Obszarem o najmniej korzystnych warunkach jest centralny, równinny obszar gminy, pozbawiony wybitniejszych cech atrakcyjno ści krajobrazowej. Jednak istniej ące tu zespoły torfowisk wysokich i podmokłych lasów z ich specyficznym krajobrazem, flor ą i faun ą mog ą sta ć si ę przedmiotem zainteresowania wci ąż zyskuj ących na popularno ści w krajach rozwini ętych kierunków rekreacji: ekoturystyki i wypoczynku aktywnego. Struktura funkcjonalno-przestrzenna, układ zainwestowania, gospodarka rolna i le śna zapewniaj ą zró żnicowane warunki rozwoju turystyki i wypoczynku. Rozległe połacie terenów otwartych o wysokich walorach fizjonomicznych, jakimi dysponuje gmina, umo żliwiaj ą tworzenie obiektów wypoczynku aktywnego (sportu), wymagaj ących zaj ęcia du żych powierzchni, jak np. tereny jazdy konnej, gier sportowych przestrzennych itp.

Podstawowe warto ści przyrody i zagospodarowania gminy , pozwalaj ące liczy ć na rozwój turystyki i rekreacji, to: ° atrakcyjny przyrodniczo rejon torfowisk wysokich z potencjalnymi mo żliwo ściami "turystyki ekologicznej" oraz niektórych form wypoczynku aktywnego poł ączonych ze zwiedzaniem, ° rzeka Czarny Dunajec z mo żliwo ści ą przystosowania do wypoczynku nadwodnego (w ędkowanie, pla żowanie, k ąpiel) - po osi ągni ęciu czysto ści wody odpowiadaj ącej wymaganiom dla k ąpielisk, ° wody termalne umo żliwiaj ące wykorzystanie w celu urz ądzenia k ąpielisk rekreacyjnych lub ewent. leczniczych (wykorzystuj ące wzrastaj ącą renom ę Orawic na Słowacji), ° mo żliwo ści wyznaczenia i przygotowania tras w ędrówkowych pieszych, rowerowych, ° dogodne warunki terenowe dla utworzenia kilku małych centrów rekreacji zimowej w rejonie Pogórza Gubałowskiego oraz pasma Beskidów w północnej cz ęś ci gminy - narciarstwa rekreacyjnego, zabaw na śniegu itp., ° zagospodarowanie przestrzenne - stosunkowo niska g ęsto ść zaludnienia, skupienie zabudowy w dolinach, szerokie przestrzenie o bardzo wysokich walorach widokowych. Najpowa żniejszym mankamentem zagospodarowania jest natomiast ciasnota zabudowy centralnych cz ęś ci układów osadniczych. Zabudowa ta posiada jednak du że mo żliwo ści adaptacji jako obiekty usług turystycznych.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 15

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

2.5. Uwarunkowania kulturowe W my śl przepisów ustawy o ochronie dóbr kultury ochronie, rozumianej jako zapewnienie warunków utrzymania zespołów i obiektów w dobrej kondycji technicznej, artystycznej oraz ekspozycji w krajobrazie podlegaj ą przede wszystkim obiekty wpisane do rejestru zabytków.

Rejestr zabytków obejmuje nast ępuj ące obiekty: ° Wie ś Chochołów jako układ ruralistyczny i architektoniczny Decyzja z dnia 25.10.1965 r., Nr Ksi ęgi A – 8 Decyzja obejmuje ochron ą układ dróg i zabudow ę wsi. ° Indywidualne obiekty zabytkowe wsi Chochołów (głównie domy i zagrody) obj ęte 115 decyzjami wydanymi w wi ększo ści w latach 1985-87. Wie ś Chochołów, której lokacja została zatwierdzona w 1592 r. w przywileju króla Zygmunta III, wydanym sołtysowi Bartłomiejowi Chochołowskiemu – stanowi do dzisiaj najbogatszy zespół budownictwa góralskiego, reprezentowanego najlepszymi przykładami zabytkowych chałup i zagród chłopskich. Jej zwarta zabudowa ulicówki charakteryzuje si ę g ęsto ustawionymi domami przy głównej drodze. Świetne proporcje chałup, bogato dekorowane szczyty, fragmenty rze źbiarskie licznie wyst ępujące w poszczególnych domach, jak zdobione sosr ęby, odrzwia, pazdury, stolarka okienna i drzwiowa – stanowi ą jedyny w swym regionalnym wyrazie zespół, posiadający cechy rezerwatu, wymagaj ący ścisłej ochrony z konserwatorskiego i etnograficznego punktu widzenia.

Ewidencja zabytków Obok obiektów wpisanych do rejestru zabytków istnieje znaczna ilo ść (ok. 1000) obiektów uj ętych w ewidencji zabytków, z których wi ększo ść stanowi ą domy (chałupy) i zagrody wiejskie. Nale ży zaznaczy ć, że faktyczna liczba tych obiektów jest z pewno ści ą wyra źnie ni ższa, gdy ż ewidencja zabytków nie była w ostatnich latach aktualizowana i nie uwzgl ędnia procesów post ępuj ącej wymiany substancji budowlanej. Spo śród najbardziej znacz ących obiektów wymieni ć nale ży: zespoły ko ścielne w Czarnym Dunajcu i Odrow ąż u (obejmuj ące budynek ko ścioła wraz z ogrodzeniem, bramk ą, kostnic ą b ądź kaplicami) oraz ko ścioły w Chochołowie, Piekileniku, Pieni ąż kowicach, Podszklu i Cichem-Mi ętustwie. O tradycyjnym charakterze krajobrazu gminy decyduj ą równie ż licznie rozsiane przy drogach krzy że, figury i kapliczki. Warto wspomnie ć równie ż o charakterystycznych dla tych okolic wolnostoj ących drewnianych dzwonnicach wiejskich (Czerwienne, Koniówka, Podczerwone) i przydomowych piwnicach w postaci oddzielnych budynków z u żytkowym, drewnianym pi ętrem.

Pełna ewidencja obiektów zabytkowych obj ętych rejestrem oraz ewidencj ą zabytków zamieszczona jest w zbiorczym opracowaniu tekstowym, zawieraj ącym analizy problemowe oraz dokumentacj ę studium.

W my śl ustawy o ochronie dóbr kultury przedmiotem ochrony jest równie ż krajobraz kulturowy, który tworz ą: ° historia zasiedlenia, której efektem s ą zespoły osadnicze o historycznym, zachowanym jeszcze cz ęsto z czasów lokacji planie (układ wsi, sie ć dro żna, zasady kształtowania siedlisk, skala wsi, rozłóg pól), ° pomniki architektury i budownictwa, ° przestrze ń otwarta pól uprawnych i ł ąk, o historycznych podziałach tworz ących rozłóg pól, ° ślady dawnej gospodarki – pozostało ści folwarków, przemysłu ludowego, ° mała architektura – kapliczki, krzy że, ° pomniki historii, ° obiekty reprezentuj ące tradycyjn ą zabudow ę zagrodow ą.

Strefy ochrony konserwatorskiej zabytkowych układów przestrzennych

Strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej wyznaczona została wokół zespołu zabudowy regionalnej wsi Chochołów.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 16

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Ponadto obowi ązuj ący plan zagospodarowania przestrzennego gminy wyznacza strefy nadzoru konserwatorskiego wokół zespołów ko ścielnych we wsiach: Odrow ąż , Piekielnik, Pieni ąż kowice, a tak że wokół nowej zabudowy Chochołowa.

Waloryzacja środowiska kulturowego 2 gminy Czarny Dunajec prowadzi do nast ępuj ących wniosków: ° unikatowe warto ści kulturowe wsi Chochołów zwi ązane zarówno z dziedzictwem materialnym jak i znaczeniem historycznym, kwalifikuj ą do zalecenia konserwacji jako kierunku działa ń ochronnych i proponowanej formy ochrony w postaci rezerwatu kulturowego; ° wyj ątkowe warto ści kulturowe wsi Czarny Dunajec w powi ązaniu z ochron ą środowiska przyrodniczego (torfowiska) wskazuj ą na integracj ę jako po żą dany kierunek zabiegów ochronnych propozycj ę parku kulturowego jako wła ściwej formy ochrony; ° wysokie walory krajobrazu kulturowego o charakterze tradycyjnym we wsiach: Ciche, Czerwienne, Koniówka, Odrow ąż , Piekielnik, Podszkle, Ratułów i Stare Bystre wskazuj ą na celowo ść powołania tam stref ochrony konserwatorskiej; ° na terenie gminy w umiarkowanym stopniu wyst ępuj ą warto ści etnograficzne w postaci zachowanych tradycyjnych zwyczajów oraz miejscowego rzemiosła ludowego; ° słabe rozpoznanie archeologiczne nie ujawniło jak dotychczas istotnych warto ści w tym zakresie.

2.6. Uwarunkowania planistyczne

2.6.1. Obowi ązuj ące na terenie gminy akty prawne w zakresie gospodarki przestrzennej: Podstawowym dokumentem planistycznym reguluj ącym zasady gospodarki przestrzennej na obszarze gminy jest miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec zatwierdzony Uchwał ą Nr III/22/94 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 23 sierpnia 1994 r. (Dz. Urz. Woj. Nowos ądeckiego Nr 17/94 z dnia 30.09.1994 r.). Plan ten był kilkakrotnie zmieniany w zakresie przeznaczenia niewielkich terenów na okre ślone cele (głównie mieszkalnictwo, usługi nieuci ąż liwe, stacje paliw), stosownie do wnioskowanych potrzeb wła ścicieli gruntów. Kolejne uchwały Rady Gminy w Czarnym Dunajcu dotyczące zmian planu publikowane były w nast ępuj ących Dziennikach Urz ędowych Województwa Nowos ądeckiego: z 1995 r. Nr 25, poz. 290 i 291; z 1996 r. Nr 3, poz. 12; z 1997 r. Nr 7, poz. 26 i Nr 52, poz. 177; z 1998 r. Nr 28, poz. 115 i 116 oraz Nr 34, poz. 157, oraz w Dzienniku Urz ędowym Województwa Małopolskiego z dnia 22.11.2001 r. Nr 165.

Stosownie do wymogów ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym, w okresie 1999-2000 opracowane zostało studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Czarny Dunajec, zatwierdzone uchwał ą Nr XXV/155/2000 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 14 czerwca 2000 r. Uchwał ą Nr VI/51/2003 z dnia 30.04.2003 r. Rada Gminy w Czarnym Dunajcu postanowiła o przyst ąpieniu do sporz ądzania zmiany w/w dokumentu, tworz ąc podstawy do sporz ądzenia niniejszego opracowania. Na podstawie uchwały Nr XXI/120/00 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 22 lutego 2000 r. gmina przyst ąpiła do sporz ądzania nowego planu miejscowego obejmuj ącego obszar całej gminy (z wył ączeniem dwóch niewielkich terenów obj ętych odr ębnymi procesami planistycznymi, z których jeden został uko ńczony w r. 2001, drugi pozostaje w opracowaniu). Podejmuj ąc opracowanie planu miejscowego wyczerpano ustalenia studium uchwalonego w roku 2000, w którym uznano za celowe obj ęcie planem całego obszaru gminy planem miejscowym. Spełniono równie ż wymóg obligatoryjnego sporz ądzenia planu ze wzgl ędu na wymogi przepisów szczególnych, dotycz ące terenu górniczego eksploatacji torfu (stosownie do art. 53 ustawy Prawo geologiczne i górnicze).

2 w oparciu o opracowanie Regionalnego O środka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Krakowie pn. „Zasoby kulturowe gmin województwa nowos ądeckiego”, Kraków, 1998.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 17

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Plan zagospodarowania przestrzennego został zatwierdzony uchwał ą Nr VII/59/2003 Rady Gminy w Czarnym Dunajcu z dnia 30 maja 2003 r. W okresie sporz ądzania zmiany studium w/w uchwała nie została opublikowana w Dzienniku Urz ędowym Województwa Małopolskiego.

2.6.2. Miejsce gminy w programach regionalnych i ponadregionalnych:

Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym nakłada na Wojewod ę obowi ązek sporz ądzenia wojewódzkiego rejestru zawieraj ącego zadania rz ądowe, słu żą ce realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Przez zadania rz ądowe rozumie si ę inwestycje, których realizacja nale ży do zada ń organów administracji rz ądowej i wymaga wprowadzenia rezerw terenowych do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Do chwili obecnej nie powstały programy zada ń rz ądowych.

List ę zada ń, które powinny by ć traktowane jako projekt rejestru takich zada ń formułuje „Studium zagospodarowania przestrzennego województwa nowos ądeckiego”. W studium tym sformułowano nast ępuj ące propozycje zada ń rz ądowych, maj ących zwi ązek z obszarem gminy Czarny Dunajec: ° Zadania z zakresu gospodarki wodnej: - sanitacja zlewni rzeki Orawy od źródeł do granicy pa ństwa, ° Zadania z zakresu konserwatorskiej ochrony przyrody i kultury: - utworzenie parku krajobrazowego Torfowisk Orawsko – Nowotarskich (projekt opracowany), - utworzenie rezerwatu „Pu ścizna Wielka”, - tworzenie sieci rezerwatów kulturowych dla zespołów najbardziej reprezentatywnych zarówno pod wzgl ędem kompozycji, jak i rozwi ąza ń architektonicznych, a tak że uwarunkowa ń historycznych, m. in. we wsi Chochołów; ° Zadania z zakresu infrastruktury technicznej i komunikacji: - modernizacja drogi krajowej nr 957 Zawoja - Jabłonka – Nowy Targ (realizacja obej ścia drogowego Czarnego Dunajca), - realizacja obej ścia Czarnego Dunajca i Chochołowa w ci ągu drogi krajowej nr 958 Chabówka – Czarny Dunajec – Chochołów – Zakopane, - realizacja drogi krajowej Chochołów – Poronin, z wykorzystaniem i modernizacj ą dróg wojewódzkich, - budowa linii kolejowej Nowy Targ – Podczerwone, - realizacja linii energetycznej 110 kV relacji Jabłonka – Zakopane, - realizacja gazoci ągu wysokopr ęż nego Ø 150 mm Pn 6,3 Lud źmierz – Jabłonka ze stacj ą redukcyjno – pomiarow ą w rejonie Czarnego Dunajca, - realizacja magistrali przesyłowych wód geotermalnych relacji m.in. Koniówka – Chochołów – Witów; ° Zadania z zakresu le śnictwa: - uznanie wszystkich lasów w województwie za ochronne – niezale żnie od struktury własno ściowej i poło żenia.

Zgodnie ze studium zagospodarowania przestrzennego byłego woj. nowos ądeckiego na terenie gminy znajduj ą si ę cz ęś ci obszarów funkcjonalnych: ° ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego obejmuj ące rejon torfowisk, gdzie przewiduje si ę obj ęcie obszaru ró żnymi formami ochrony; ° koncentracji działalno ści produkcyjno-usługowej, z centrum w Czarnym Dunajcu gdzie rozwój gospodarczy powinien by ć zwi ązany w du żym stopniu z obsług ą turystyki i wypoczynku; ° rolniczo-rekreacyjny, o korzystniejszych w skali województwa warunkach naturalnych dla rozwoju rolnictwa, w ró żnym stopniu przemieszanego z rekreacj ą, w zale żno ści od warunków przyrodniczych, atrakcyjno ści terenu i aktywno ści samorz ądowej; ° działalno ści zwi ązanej ze współprac ą przygraniczn ą i otwarciem na Europ ę;

Studium jako główny kierunek gospodarki rolnej określa chów bydła i owiec oparty o pastewny system u żytkowania ziemi. Gospodarka le śna powinna by ć podporz ądkowana ochronnej funkcji lasów niezale żnie od stanu własno ści.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 18

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

W systemie osadniczym studium okre śla pozycj ę Czarnego Dunajca jako wielofunkcyjnego o środka usługowego. Jako główne kierunki rozwoju w kategoriach działalno ści społeczno – gospodarczej studium wskazuje dla obszaru gminy działalno ść produkcyjno – usługow ą i turystyk ę.

3. Uwarunkowania w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji

3.1. Zaopatrzenie w wod ę Gmina jest w cało ści zaopatrywana w wod ę z lokalnych uj ęć wód powierzchniowych i gł ębinowych. Znaczna cz ęść mieszka ńców korzysta z lokalnych uj ęć i wodoci ągów grupowych b ędących własno ści ą mieszka ńców poszczególnych miejscowo ści gminy. Wi ększo ść z funkcjonuj ących uj ęć dla wodoci ągów grupowych nie posiada wyznaczonych stref ochronnych.

Miejscowo ść Czarny Dunajec posiada sie ć wodoci ągow ą zasilan ą w wod ę z jednego uj ęcia wody powierzchniowej. Woda ujmowana jest po średnio z rzeki Czarny Dunajec płytk ą studni ą zlokalizowan ą w odległo ści ok. 250 m od głównego nurtu rzeki. Uj ęcie zlokalizowane jest w południowym rejonie wsi Czarny Dunajec.

3.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków W gminie tylko trzy miejscowo ści posiadaj ą kanalizacj ę sanitarn ą - w trakcie realizacji: Czarny Dunajec, Podczerwone i Koniówka. Jest to system wspólny dla tych miejscowo ści. W miejscu zako ńczenia systemu kanalizacyjnego budowana jest biologiczno-chemiczna oczyszczalnia ścieków sanitarnych o wydajno ści Q śrd = 850 m3/d (wg projektu technicznego). Oczyszczalnia ta została zaprojektowana do przyj ęcia ścieków sanitarnych z miejscowo ści: ° Czarny Dunajec, ° Podczerwone, ° Koniówka, ° Chochołów oraz z miejscowo ści nale żą cych do s ąsiedniej gminy Ko ścielisko: ° Witów, ° Dzianisz. Przewiduje si ę zrzut oczyszczonych ścieków do rzeki Czarny Dunajec.

W pozostałych miejscowo ściach wszystkie budynki i gospodarstwa odprowadzaj ą ścieki do przydomowych zbiorników na ścieki. Sie ć kanalizacji opadowej posiada miejscowo ść Czarny Dunajec. Sumaryczna długo ść sieci kanalizacji opadowej wynosi ok. 5,0 km. Zrzut wód opadowych z tego kanału bezpo średnio do odnogi rzeki Czarny Dunajec. Gmina poło żona jest w zlewni Zbiornika Czorsztyn-Niedzica i obj ęta jest programem porz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej finansowanym przez ODGW i Wojewod ę Małopolskiego. Ka żda nieruchomo ść zabudowana na terenie gminy, która ze wzgl ędu na odległo ść od kolektora nie mo że by ć podł ączona do kanalizacji sanitarnej, musi by ć wyposa żona w bezodpływowy zbiornik ścieków komunalnych, z którego ścieki musz ą by ć wywo żone do oczyszczalni na koszt wła ściciela nieruchomo ści. Ścieki garbarskie wła ściciele zakładów zobowi ązani s ą przechowywa ć w szczelnych zbiornikach i usuwa ć do utylizacji na własny koszt w przystosowanych do tego celu oczyszczalniach.

3.3. Gazownictwo Aktualnie na terenie gminy w realizacji jest sie ć gazowa średniego ci śnienia na terenie miejscowo ści Stare Bystre, cz ęś ciowo sie ć ta została ju ż oddana do eksploatacji. Źródłem zasilania w gaz w/w sieci jest gazoci ąg wysokopr ęż ny φ 300 CN 6,3 MPa Rabka – Zakopane i stacja redukcyjna gazu I stopnia zlokalizowana na terenie miejscowo ści Lud źmierz .

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 19

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Średnice istniej ących gazoci ągów φ 180 PE oraz φ 50 PE i φ 40 PE wykonane zostały zgodnie z rozwi ązaniami docelowymi przewidywanymi dla gazyfikacji całej gminy, zgodnie z opracowanym Programem gazyfikacji gminy Czarny Dunajec z roku 1992 i pozwalaj ą na dostaw ę gazu zarówno dla celów komunalnych jak i grzewczych.

3.4. Elektroenergetyka Zaopatrzenie odbiorców w energi ę elektryczn ą na terenie gminy realizowane jest poprzez system sieci napowietrznych średniego napi ęcia zasilany z głównych punktów zasilania le żą cych poza obszarem gminy, tj ze stacji 110/SN w Szaflarach, Lasku, Nowym Targu i Zakopanem . Poszczególni odbiorcy zasilani s ą ze stacji transformatorowych SN/0.4 kV - głównie w wykonaniu napowietrznym. Moce poszczególnych jednostek transformatorowych zawieraj ą si ę w granicach 50 do 250 kVA.

Układ sieci jak równie ż rozmieszczenie stacji transformatorowych dostosowany jest na ogół do aktualnych potrzeb w zakresie zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą, przy czym istniej ą rejony wymagaj ące pilnie reelektryfikacji.

Przez teren gminy przebiegaj ą linie energetyczne najwy ższych napi ęć : ° 110 kV relacji Skawina – Szaflary, ° 110 kV relacji Jordanów – Szaflary. Linie te wymagaj ą zachowania stref ochronnych wył ączonych spod zabudowy po ok.15 m od osi linii.

Zarówno sieci jak i urz ądzenia zasilaj ące średniego napi ęcia nie stwarzaj ą zasadniczych ogranicze ń w rozwi ązaniach urbanistycznych.

Funkcjonuj ący na terenie gminy system zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą średniego napi ęcia dostosowany jest do istniej ącego zapotrzebowania, a rozwi ązania techniczne s ą wynikiem zarówno sposobu zagospodarowania jak równie ż ukształtowaniem terenowym System zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą jest systemem otwartym pozwalaj ącym na jego dalsz ą rozbudow ę w miar ę narastania potrzeb w zakresie zaopatrzenia w energi ę elektryczn ą.

3.5. Komunikacja

Układ drogowy Podstawowy układ drogowy gminy tworz ą drogi wojewódzkie: ° droga wojewódzka nr 957 (Białka - Jabłonka) - granica gminy – Piekielnik – Czarny Dunajec – granica gminy – (Rogo źnik – Nowy Targ), pełni ąca funkcj ę drogi głównej , ° droga wojewódzka nr 958 (Chabówka – Bielanka) – granica gminy – Pieni ąż kowice – Czarny Dunajec – Chochołów – granica gminy – (Witów – Zakopane). oraz drogi powiatowe, pełni ące funkcje dróg zbiorczych i lokalnych: ° droga powiatowa nr 25424 Ratułów – Czerwienne – granica gminy - (Z ąb), pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej, ° droga powiatowa nr 25425 Czarny Dunajec – Ciche Dln. – Ratułów – granica gminy – (Nowe Bystre – Poronin), pełni ąca funkcj ę drogi zbiorczej ° droga powiatowa nr 25426 Ciche Grn. – granica gminy – (Dzianisz), pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej , ° droga powiatowa nr 25427 Chochołów – Ciche Dln., pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej ° droga powiatowa nr 25428 Chochołów – granica pa ństwa – (Sucha Hora), pełni ąca funkcj ę drogi zbiorczej, ° droga powiatowa nr 25429 (Rogo źnik) – granica gminy – Stare Bystre – Ciche Dln., pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej, ° droga powiatowa nr 25430 (Lud źmierz – Długopole) – granica gminy – Wróblówka – Czarny, pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 20

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

° droga powiatowa nr 25431 (Długopole) – granica gminy – Dział – Pieni ąż kowice, pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej, ° droga powiatowa nr 25438 (Harkabuz – Bukowina Osiedle) – granica gminy – Podszkle - Piekielnik -, pełni ąca funkcj ę drogi lokalnej, ° droga powiatowa nr 25439 Pieni ąż kowice – Odrow ąż – Załuczne – Piekielnik, pełni ąca funkcj ę drogi zbiorczej.

Z wyj ątkiem kilku krótkich odcinków drogi układu podstawowego posiadaj ą nawierzchni ę asfaltow ą i podstawowe parametry techniczne przewidziane dla dróg IV i V klasy technicznej.

Układ drogowy uzupełniaj ący tworz ą lokalne i dojazdowe drogi gminne, w wi ększo ści o nawierzchni twardej. Najwa żniejsze lokalne drogi gminne to: ° Stare Bystre – granica gminy – (Maruszyna) ° Podszkle – granica gminy – (Podwilk) ° Ciche Dln. – Mi ętustwo ° Odrow ąż – Bukowina ° Czerwienne – Skrzypne ° Dział – Morawczyna ° Ratułów- -Ciche ° Ratułów – Szeligówka - Czerwienne

Aktualny układ komunikacyjny gminy generalnie nie wykazuje znacz ących braków w zakresie gęsto ści sieci drogowej, z wyj ątkiem cz ęś ci powi ąza ń o charakterze lokalnym. Powi ązania sołectw z siedzib ą gminy s ą zadawalaj ące. Przebiegaj ące przez gmin ę drogi wojewódzkie regionalne nr 957 i nr 958 obsługuj ą zarówno ruch o charakterze tranzytowym jak i źródłowo-docelowym, a w obr ębie przej ść przez centralne rejony wsi (głównie droga nr 958) – tak że ruch wewn ętrzny. Przebieg dróg nr 957 i 958, jest na odcinkach przebiegaj ących przez zwart ą zabudow ę niekorzystny z punktu widzenia uci ąż liwo ści komunikacyjnych, (Piekielnik, Czarny Dunajec, Podczerwone, Chochołów, Pieni ąż kowice). Droga nr 958 traktowana jako alternatywna dla „zakopianki” charakteryzuje si ę szczególnie du żym nat ęż eniem ruchu w okresie wyjazdów turystycznych. Ruch lokalny odbywa si ę na drogach powiatowych i gminnych; nie pełni ą one funkcji tranzytowych.

Istniej ąca sie ć drogowa wszystkich klas funkcjonalnych charakteryzuje si ę na wielu odcinkach niedostosowaniem parametrów technicznych do współczesnych wymogów ruchu (zani żone promienie łuków, nienormatywne spadki podłu żne); szczególnie du że braki wyst ępuj ą w zakresie segregacji ruchu pieszego i rowerowego.

Układ kolejowy Przez obszar gminy przebiegała linia kolejowa kl. 2 nr 118 (Nowy Targ) – Czarny Dunajec – Podczerwone, stanowi ąca w momencie powstania w pocz ątkach XX wieku cz ęść powi ązania z terenami dzisiejszej Słowacji poprzez Such ą Hor ę w kierunku Kralovan, od roku 1945 funkcjonuj ąca jako linia lokalna. Linia ta została zlikwidowana w latach 80-tych Obsługa lokalna (w minimalnym zakresie) i towarowa terenu gminy odbywa si ę obecnie za po średnictwem stacji Nowy Targ na linii nr 99 Chabówka – Zakopane i stacji Nowy Targ Fabryczny na pozostało ści linii nr 118, usytuowanych. w s ąsiedztwie wschodnich granic gminy. W zakresie poł ącze ń mi ędzyregionalnych obsługa gminy trakcj ą kolejow ą odbywa si ę poprzez stacj ę Nowy Targ.

Główne problemy komunikacyjne • Szybki wzrost nat ęż eń ruchu na drogach wojewódzkich (tendencja wzrostowa od 108 do 140 % potwierdzona w prognozie ruchu GDDP na rok 2015) i powiatowych, skutkuj ący wzrostem zagro żenia bezpiecze ństwa u żytkowników, • Brak segregacji ruchu tranzytowego i lokalnego na przebiegaj ących przez teren gminy drogach regionalnych nr 957 i nr 958, • Niedostosowanie parametrów technicznych dróg do wymogów normatywnych dla poszczególnych klas technicznych,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 21

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

• Ewentualno ść weryfikacji ustale ń planistycznych w zwi ązku z zamierzeniami rewindykacji linii kolejowej nr 118, • Konieczno ść weryfikacji ustale ń planistycznych w zakresie szeroko ści linii rozgraniczaj ących dróg: - drogi klasy G: szeroko ść jezdni.na terenie zabudowy min. 6,5 m szeroko ść jezdni poza terenem zabudowy min. 6,0 m szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących min. 25,0 m - drogi klasy Z: szeroko ść jezdni na terenie zabudowy min. 6,5 m szeroko ść jezdni poza terenem zabudowy min. 5,5 m. szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących min. 20,0 m. - drogi klasy L: szeroko ść jezdni na terenie zabudowy min. 5,0 m. szeroko ść jezdni poza terenem zabudowy min. 5,0 m. szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących: - na terenie zabudowy min. 12,0 m. - poza terenem zabudowy min. 15,0 m - drogi klasy D: szeroko ść jezdni: - min. 3,0 m. (1 pas ruchu). - min. 4,5 m. (2 pasy ruchu) szeroko ść w liniach rozgraniczaj ących: - na terenie zabudowy min. 10,0 m. - poza terenem zabudowy min. 15,0 m. • Konieczno ść okre ślenia: - stref ochronnych - oddziaływa ń maksymalnych (ekstremalnych), wymagaj ących zmiany sposobu zagospodarowania i u żytkowania obszaru, który obejmuj ą - z powodu braku mo żliwo ści ograniczenia ponadnormatywnego oddziaływania drogi - stref ograniczonego zagospodarowania i u żytkowania, obejmuj ących obszary, na których szkodliwe oddziaływanie ruchu drogowego na środowisko ogranicza lub utrudnia korzystanie z terenu w dotychczas ustalony sposób Strefy te składaj ą si ę ze: - stref zagro żenia, w których niedopuszczalna jest lokalizacja obiektów budowlanych z pomieszczeniami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi oraz prowadzenie gospodarki rolnej oraz - stref uci ąż liwo ści, w których nale ży zapewni ć maksymaln ą skuteczn ą ochron ę istniej ących obiektów przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Strefy powy ższe nale ży wprowadzi ć wzdłu ż istniej ących i projektowanych dróg układu odstawowego o prognozowanym nat ęż eniu ruchu dobowego (SDR) powy żej 1000 poj/dob ę Orientacyjny zasi ęg strefy uci ąż liwo ści wzdłu ż dróg układu podstawowego gminy , w przypadku braku środków ochrony czynnej (ekranów akustycznych, pasów zieleni izolacyjnej) mo żna okre śli ć jako: - ok. 100 od kraw ęż nika jezdni dla drogi nr 957 - ok. 70 m od kraw ęż nika jezdni dla drogi nr 958, • Konieczno ść uporz ądkowania systemu organizacji ruchu i parkowania w rejonach koncentracji potrzeb parkingowych (rejon centrum Czarnego Dunajca, obiektów handlowych, usługowych i sakralnych, miejsc obsługi podró żnych, urz ądze ń sportowych), zapewniaj ącego eliminacj ę z tych rejonów ruchu o charakterze tranzytowym, • Brak lokalnych stacji paliw, ułatwiaj ących mieszka ńcom gminy zaopatrzenie w paliwo bez potrzeby korzystania z dróg regionalnych, • Brak rozwi ąza ń systemowych komunikacji zbiorowej, • Brak segregacji ruchu pieszego i rowerowego na drogach głównych i zbiorczych.

3.6. Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami prowadzona jest w oparciu o Uchwał ę nr XXXVIII/209/97 Rady Gminy z dnia 10.12.1997 r. Ka żda posesja oraz obiekty u żyteczno ści publicznej i obsługi ludno ści (handel, usługi)

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 22

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium winna by ć wyposa żona w urz ądzenia do gromadzenia odpadów komunalnych. W my śl Uchwały gromadzenie odpadów stałych mogło by ć prowadzone w workach z tworzyw. Od 1.01.1999 r. powinny to by ć trwałe pojemniki o pojemno ści 0,11 m 3. Wła ściciele zakładów produkcyjnych: krawieckich, ku śnierskich, garbar ń, wytwórni mas bitumicznych musz ą na własny koszt usuwa ć odpady na składowisko przystosowane do unieszkodliwiania takich odpadów. System usuwania odpadów obsługuje posiadaj ąca koncesj ę gminy firma prywatna usług transportowych i handlu St. Ma śnica z Czarnego Dunajca. Wła ściciele posesji zobowi ązani s ą do zawarcia umowy z firm ą wywozow ą. W przypadku braku umowy obowi ązki wywozu przejmuje gmina (za stosownymi opłatami). Wywóz odbywa si ę dwuetapowo. Po odbiorze odpady gromadzone s ą na składowisku przej ściowym na terenie dawnego wysypiska odpadów komunalnych na prawym brzegu rzeki w Czarnym Dunajcu, sk ąd po nagromadzeniu odpowiedniej ilo ści, przewo żone s ą transportem wielkotona żowym na składowisko na Górnym Śląsku. System ten ma by ć stosowany do uruchomienia składowiska w Nowym Targu, dok ąd odpady maj ą by ć wywo żone bezpo średnio po odbiorze.

Ze wzgl ędu na oparcie gospodarki odpadami o b ędące w realizacji centralne składowisko w Nowym Targu, które jest najkorzystniejszym "ekologicznie" rozwi ązaniem problemu, traci sens ustalenie obowi ązuj ącego planu zagospodarowania przestrzennego utrzymujące lokalizacj ę gminnego składowiska odpadów i mo żliwo ść poszukiwania nowych lokalizacji dla małych wysypisk odpadów.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 23

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

II. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ ZALECENIA W ZAKRESIE POLITYKI PRZESTRZENNEJ I GOSPODARCZEJ GMINY 1. Kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego

1.1. Rozwój demograficzny Charakterystyka prognozowanych zmian demograficznych

Wg opracowanej dla potrzeb niniejszego studium pomigracyjnej prognozy demograficznej ludno ść gminy wynosi ć b ędzie: w roku 2005 21,40 tys. osób w roku 2010 22,10 tys. osób w roku 2015 22,60 tys. osób w roku 2020 22,85 tys. osób

Analiza danych liczbowych pozwala na sformułowanie dwóch podstawowych wniosków: ° Dynamika przyrostu ludno ści w gminie powinna - generalnie rzecz bior ąc - utrzymywa ć si ę na podobnym poziomie jak przyj ęty w najnowszej prognozie demograficznej GUS dla obszarów wiejskich byłego województwa nowos ądeckiego. ° Przekształceniom ulega ć b ędą struktury wiekowe ludno ści i to zarówno w podstawowych jak i w cz ąstkowych grupach wieku.

W całym okresie perspektywicznym obserwowany b ędzie proces przekształce ń struktury wiekowej. Zmiany te b ędą wielokierunkowe i z ró żną siła oddziaływa ć b ędą na poszczególne grupy wieku.

Wa żnym aspektem przekształce ń strukturalnych b ędzie tzw. „falowanie” cz ąstkowych grup wiekowych - cz ęsto odmienny w czasie przyrost ew. spadek, wyra żony zarówno w liczbach bezwzgl ędnych jak równie ż w udziale cz ąstkowych grup wiekowych w ogólnej populacji ludno ści. Przekształcenia te wymusza ć b ędą konieczno ść formułowania adekwatnych do perspektywicznych potrzeb miejscowej społeczno ści kierunków rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej. Przykładowo: dostosowywanie lokalnej bazy szkolnej do zmieniaj ącego si ę w czasie zapotrzebowania na kształcenie, czy te ż obj ęcia opiek ą zdrowotn ą i społeczn ą zwi ększaj ącej si ę populacji ludno ści starszej.

Liczebno ść ludno ści w wieku przedprodukcyjnym b ędzie ulega ć zmniejszaniu praktycznie a ż do 2010 r. i dopiero w dalszym okresie perspektywicznym powinno nast ąpi ć odwrócenie tej spadkowej tendencji, osi ągaj ąc w 2015 r. poziom niezbyt odbiegaj ący od obecnego, aby w kolejnym pi ęcioleciu zmniejszy ć si ę o 50 osób. Populacja ludno ści w wieku produkcyjnym b ędzie wzrasta ć praktycznie a ż do 2020 r. (w sumie o ok. 1760) osób. Wzrost ten b ędzie rezultatem wchodzenia w wiek produkcyjny (szczególnie w ci ągu najbli ższych kilku lat) licznych roczników obecnie ucz ących si ę w szkołach średnich.. Przedstawionym zmianom towarzyszy ć b ędzie zaznaczaj ący si ę proces starzenia si ę ludno ści w wieku produkcyjnym. Systematycznie wzrasta ć b ędzie liczebno ść populacji ludno ści w wieku poprodukcyjnym. W okresie prognostycznym (1998-2020) populacja ta powinna ulec zwi ększeniu o około 820 osób. W rezultacie opisanych zmian w 2020 roku odsetek tej grupy ludno ści w ogólnej liczbie mieszka ńców gminy osi ągnie poziom ok. 15%.

Charakterystyczn ą cech ą przekształce ń strukturalnych gospodarstw domowych b ędą ró żnokierunkowe zmiany w liczebno ści gospodarstw wg liczby osób w gospodarstwie. Udział gospodarstw małych

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 24

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium będzie systematycznie wzrasta ć natomiast gospodarstw du żych ulega ć b ędzie stopniowemu zmniejszaniu.

Konsekwencje zmian w wielko ściach i strukturze ludno ści dla kształtowania perspektywicznej polityki społeczno-gospodarczej i przestrzennej w gminie Czarny Dunajec

Rozwój demograficzny gminy, a zwłaszcza kierunki zmian ilo ściowych poszczególnych grup wiekowych miejscowej ludno ści, stanowi ą jedn ą z podstawowych przesłanek decyduj ących o kierunkach perspektywicznej polityki społeczno-ekonomicznej i przestrzennej. Przykładowo dotyczy ć one powinny; dostosowywania lokalnej bazy szkolnej do zmieniaj ącego si ę w czasie zapotrzebowania na kształcenie, tworzenia nowych miejsc pracy dla zwi ększaj ących si ę zasobów pracy (przyrost ludno ści w wieku produkcyjnym), obj ęcia opiek ą zdrowotn ą i społeczn ą zwi ększaj ącej si ę populacji ludno ści starszej, czy te ż przygotowania nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe dla nowych gospodarstw domowych. Jednym z decyduj ących elementów kształtowania przyszło ściowej polityki społeczno-gospodarczej jest przewidywany przyrost liczby ludno ści w wieku produkcyjnym. Do 2020 roku, czyli w przeci ągu najbli ższych dwudziestu lat, populacja ludno ści w wieku produkcyjnym mo że zwi ększy ć si ę w gminie o niecałe 1,8 tys. osób. Przyjmuj ąc utrzymanie si ę współczynników aktywno ści zawodowej na obecnym poziomie prognozowa ć mo żna, że w latach 1998-2020 poda ż zasobów pracy w gminie zwi ększy ć si ę mo że o około 1,2 - 1,5 tys. osób. Przedstawione powy żej szacunki dot. przyrostu nowych zasobów pracy, którym nale żałoby stworzy ć miejsca pracy, to jedno z podstawowych wyzwa ń stoj ących przed władzami gminy. Problem ten nabiera szczególnego znaczenia w kontek ście, jak si ę wydaje nieuchronnej - w okresie perspektywicznym - restrukturyzacji gminnego rolnictwa, której efektem mo że by ć „uwalnianie” wolnej siły roboczej, utajonej obecnie w indywidualnych gospodarstwach rolnych w formie tzw. przeludnienia agrarnego.

1.2. Mieszkalnictwo Przewidywany w prognozie demograficznej wzrost ludno ści gminy z 20300 osób do 22850 w roku 2020, a w szczególno ści wzrost liczby gospodarstw domowych z 5600 do 8150, spowoduje powstanie znacznych potrzeb na nowe mieszkania. Przewiduje si ę konieczno ść budowy do roku 2020 około 1400 mieszka ń i tym samym powi ększenie zasobu mieszkaniowego z ok. 6740 do ok. 8000 mieszka ń, (z uwzgl ędnieniem ubytków starych obiektów). O ile przyrost ten b ędzie zrealizowany, pozwoli to na osi ągni ęcie wska źnika ok. 350 mieszka ń na 1000 mieszka ńców i 1,02 gospodarstwa domowego na 1 mieszkanie. W zwi ązku z rolniczym charakterem gminy w najbli ższym czasie, podobnie jak dotychczas, głównym sposobem na rozwój zasobu mieszkaniowego b ędą inwestycje indywidualnych inwestorów, rolników oraz osób pracuj ących na terenie i poza obszarem gminy, buduj ących wolnostoj ące budynki jednorodzinne, na własnych działkach. Trzeba zatem wzi ąć pod uwag ę fakt, że, o ile utrzyma si ę istniej ąca tendencja dodatniej migracji, będzie to wymagało udost ępnienia odpowiednio przygotowanych rezerw terenów budowlanych. Ewentualno ść ta powinna by ć te ż wzi ęta pod uwag ę m.in. przy projektowaniu infrastruktury (sieci wodno - kanalizacyjnej i innych).

1.3. Usługi publiczne Przewidywane kierunki i skala rozwoju usług publicznych wynikaj ą w pierwszej kolejno ści z przewidywanych zmian w demografii gminy Czarny Dunajec, obecnego stanu świadczonych usług publicznych jak równie ż z wprowadzanych obecnie reform systemu szkolnictwa, reform w zakresie słu żby zdrowia jak i pozostałych słu żb publicznych zwi ązanych nowym podziałem terytorialnym kraju i wynikaj ącym z tego nowym podziałem zada ń pomi ędzy poszczególne jednostki samorz ądowe. Analiza ww. czynników wykazuje, że w perspektywie najbli ższych 20 lat, dla zapewnienia wła ściwych standardów dost ępno ści usług powinno zosta ć zrealizowane nast ępuj ące przedsi ęwzi ęcia:

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 25

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Oświata: ° Budowa w Czarnym Dunajcu nowego gimnazjum lub szkoły podstawowej z równoczesnym przekazaniem budynku SP 2 na potrzeby gimnazjum, ° Budowa gimnazjum w Cichem (na znajduj ącej si ę przy szkole działce), ° Budowa sal gimnastycznych przy działaj ących gimnazjach (ew. za wyj ątkiem gimnazjum w Piekielniku), doko ńczenie budowy sali gimnastycznej w Czarnym Dunajcu, ° Budowa nowych szkół podstawowych (Pieni ąż kowice, Czerwienne, Ratułów). Słu żba zdrowia: ° Adaptacja pomieszcze ń O środka Zdrowia w Czarnym Dunajcu m.in. dla potrzeb funkcjonowania Zespołu Pomocy Dora źnej (pogotowia), ° Doko ńczenie budowy o środka zdrowia w Chochołowie ° Usuni ęcie barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych we wszystkich placówkach słu żby zdrowia na terenie gminy. Administracja, bezpiecze ństwo publiczne ° Rozbudowa wzgl ędnie adaptacja nowych pomieszcze ń na potrzeby administracji samorz ądowej, ° Wyznaczenie (adaptacja) pomieszcze ń na lokalne placówki Policji (rewiry dzielnicowych w poszczególnych sołectwach), ° Rozbudowa remiz OSP w miejscowo ściach : - Cichem 2, - Cichem Dolnym, - Czerwiennym Dolnym, - Odrow ąż u, - Załucznym (brak parkingu i placu ćwicze ń). Kultura, rozrywka ° Adaptacja pomieszcze ń przystosowanych w pełni dla potrzeb biblioteki w Ratułowie, ° Znalezienie innej lokalizacji dla biblioteki w Cichem ( znajduj ącej si ę obecnie w pomieszczeniach prywatnych), ° Budowa domu Kultury w Cichem Mi ętustwo. Sport, turystyka, rekreacja ° Budowa boisk przyszkolnych (Ratułów, Czerwienne, Odrow ąż , Ciche, Pieni ąż kowice), ° Budowa wyci ągów narciarskich wraz zapleczem socjalnym (Ratułów, Czerwienne, Odrow ąż , Załuczne, Piekielnik).

1.4. Rozwój gospodarczy gminy Niedostatek miejsc pracy oraz perspektywy powi ększenia wpływów do bud żetu skłaniaj ą do działa ń na rzecz aktywizacji rozwoju gospodarczego gminy. Najwła ściwszym kierunkiem rozwoju gospodarki na terenie gminy jest turystyka, z wykorzystaniem naturalnych cech obszaru gminy, tj. ukierunkowania na klientów poszukuj ących spokojnego pobytu w niezbyt du żej odległo ści od strefy wysokogórskiej, z mo żliwo ści ą jednak dost ępu do niezbyt trudnych tras narciarskich, pływalni, jazdy konnej. Tereny mo żliwe do udost ępnienia inwestorom powinny by ć wystarczaj ąco przygotowane pod wzgl ędem informacyjnym, prawnym oraz podstawowego uzbrojenia. Wykorzystanie naturalnych bogactw, jak zło ża żwiru, czy wody cieplicowe, powinno by ć w miar ę mo żliwo ści wzi ęte pod uwag ę oraz sprawdzona realno ść przedsi ęwzi ęć w tym zakresie. Nale ży równie ż przewidzie ć mo żliwo ść lokowania rozwijaj ących si ę zakładów w zakresie tradycyjnych rodzajów produkcji i usług (m.in. wyroby z drewna, odzie ż i in.).

1.5. Turystyka i rekreacja Walory przyrodnicze obszaru daj ą mo żliwo ść wielokierunkowych działa ń wykorzystuj ących zró żnicowanie ukształtowania i warunków naturalnych w obszarze gminy. Główne obszary działa ń w tym zakresie to:

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 26

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Wypoczynek nadwodny Efekty wpływaj ące korzystnie na rozwój turystyki w gminie mo żna osi ągn ąć poprzez wykorzystanie naturalnych walorów potoku Czarny Dunajec jako miejsca rekreacji. Zarysowuj ą si ę dwa kierunki wykorzystania: ° wędkowanie - bezpo średnio w korycie rzeki oraz w specjalnie urz ądzonych zbiornikach wodnych (stawy rybne), co zostało ju ż zapocz ątkowane, ° pla żowanie i k ąpiel. Ten rodzaj wypoczynku wymaga poprawy czysto ści wód rzeki, co b ędzie efektem dalszych etapów realizacji programu ochrony Zbiornika Czorszty ńskiego oraz odpowiedniego przystosowania koryta (w ramach prac regulacyjnych). Celowym wydaje si ę tak że opracowanie koncepcji wykorzystania do celów rekreacyjnych wód termalnych, ewentualnie w poł ączeniu z rekreacyjnym zagospodarowaniem rzeki. Tereny rekreacyjne Czarnego Dunajca powinny by ć lokalizowane punktowo, w oddaleniu od cennych zespołów przyrodniczych. Dodatkowe mo żliwo ści wykorzystania rekreacyjnego daje mo żliwo ść zagospodarowania istniej ących i potencjalnych wyrobisk po żwirowych (k ąpieliska, w ędkowanie, a nawet sporty wodne).

Turystyka piesza i rowerowa Podziały własno ściowe i co za tym idzie, g ęsta sie ć dróg polnych i le śnych, wiod ących terenami o urozmaiconej rze źbie i du żych walorach widokowych umo żliwiaj ą utworzenie sieci tras turystycznych (tak że rowerowych) przy niewielkich nakładach. Istnienie sieci szlaków mo że w du żym stopniu zwi ększy ć atrakcyjno ść terenu jako regionu agroturystycznego. W studium wskazano mo żliwo ści wytyczenia tras rowerowych oraz tras turystyki narciarskiej. Przy wytyczaniu tras i szlaków turystycznych oraz sytuowaniu obiektów rekreacyjnych nale ży wcze śniej rozpozna ć, czy nie spowoduj ą one fragmentaryzacji torfowisk oraz terenów l ęgowych chronionych gatunków zwierz ąt, głównie ptaków (cietrzewia, głuszca). Szlaki nie powinny tworzy ć zbyt g ęstej sieci.

Narciarstwo rekreacyjne Gmina dysponuje korzystnie ukształtowanymi terenami dla zjazdowego narciarstwa rekreacyjnego. Szczególnie atrakcyjnymi dla tej funkcji ze wzgl ędu na ukształtowanie i pokrycie terenu, dost ępno ść mediów oraz bardzo dobr ą dost ępno ści ą komunikacyjn ą s ą stoki w rejonie Pogórza Gubałowskiego, a tak że w północnej cz ęś ci gminy, na zboczach Beskidów.

Zespoły le śne i torfowiska Torfowiska wraz z otoczeniem (lasy, mokradła) nie są obiektem nadaj ącym si ę do zwiedzania w sposób masowy, mog ą natomiast słu żyć jako obiekt dydaktyczny. W celu udost ępnienia do zwiedzania torfowiska musz ą by ć odpowiednio wyposa żone w urz ądzenia umo żliwiaj ące przej ście. Wi ększe mo żliwo ści przystosowania przez wyznaczenie ró żnego rodzaju szlaków turystycznych (pieszych, rowerowych, konnych) istniej ą w le śnym i ł ąkowym otoczeniu torfowisk. Torfowiska jako obiekty zwiedzania b ędą prawdopodobnie przedmiotem zainteresowania stosunkowo wąskiej grupy turystów o zainteresowaniach przyrodniczych, a tak że, w ramach zaj ęć dydaktycznych, młodzie ży szkolnej. Jest mało prawdopodobne, by efekty ekonomiczne o żywienia ruchu turystycznego w rejonie torfowisk stały si ę ekwiwalentem dochodów z pozyskiwania torfu. Efekty rozwoju turystyki powinny jednak wpływa ć na stopniowe ograniczanie eksploatacji.

1.6. Gospodarka rolna i le śna Niska jako ść produkcyjna gleb i trudne warunki przyrodnicze powoduj ą, i ż znaczenie rolnictwa jako czynnika dalszego rozwoju gospodarczego gminy b ędzie male ć. Wysok ą pozycj ę i konkurencyjno ść ekonomiczn ą utrzyma w nast ępnych latach grupa wysoko wydajnych gospodarstw gospodarstw dysponuj ących wi ększym areałem ziemi. Dla pozostałych gospodarstw nale ży w najbli ższym okresie czasu przewidzie ć mo żliwo ść podj ęcia innych (zarówno zwi ązanych z rolnictwem jak i nierolniczych) form działalno ści gospodarczej w celu złagodzenia kryzysowych efektów zwi ązanych z mo żliwym wzrostem bezrobocia. Taki efekt mog ą bowiem wygenerowa ć zaznaczaj ące si ę ju ż w gminie tendencje do samorzutnej marginalizacji rolnictwa.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 27

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Ze wzgl ędu na zaledwie 15% stopie ń zalesienia obszaru gminy gospodarka le śna w przyszło ści nie będzie odgrywała istotnej roli w ekonomice gminy. Jakkolwiek istniej ą w gminie mo żliwo ści zwi ększenia obszaru le śnego (np. poprzez wprowadzenie zalesie ń słabych i trudnych do uprawy - a obecnie cz ęsto odłogowanych - gruntów rolnych), to jednak do momentu osi ągni ęcia przez nowo zakładane drzewostany wieku produkcyjnego, b ędą one wymagały pewnych nakładów inwestycyjnych. Za ś eksploatacja b ędąca wynikiem ci ęć sanitarnych i piel ęgnacyjnych przypuszczalnie nie b ędzie w stanie zniwelowa ć poniesionych na hodowl ę lasu nakładów. W zwi ązku z tym najbardziej efektywnym kierunkiem dalszego zagospodrowania wydaje si ę by ć zwi ększenie stopnia lesisto ści gminy. Jest to (w nowych warunkach gospodarczych) element bardzo istotny i po żą dany, ze wzgl ędu na szczególn ą warto ść lasów w środowisku, która wi ąż e si ę z potrzeb ą: ° zwi ększenia zró żnicowania krajobrazu, ° poprawy funkcji wodo- i glebochronnych, ° łagodzenia ekstremalnych stanów hydrologicznych w ciekach, ° popraw ą proporcji pomi ędzy obszarami le śnymi a pozostałymi formami u żytkowania ziemi, jako podstawowej bazy do rozwoju rolnictwa ekologicznego.

2. Kierunki polityki gminy w zakresie kształtowania struktury przestrzennej oraz ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego

2.1. Okre ślenie predyspozycji funkcjonalno-przestrzennych obszarów – zasady, kryteria oceny

Istotnym elementem kształtowania polityki przestrzennej jest okre ślenie predyspozycji funkcjonalno- przestrzennych terenów gminy i wskazanie optymalnych kierunków ich perspektywicznego zagospodarowania zgodnego z zasad ą zrównowa żonego rozwoju. W oparciu o wyniki analiz, w ramach okre ślenia uwarunkowa ń i kierunków rozwoju gminy opracowano koncepcj ę podziału terenu na obszary funkcjonalne, z uwzgl ędnieniem realnych mo żliwo ści działa ń w sferze gospodarczej i prawno-administracyjnej. Charakterystyka proponowanych kierunków zagospodarowania powinna stanowi ć wytyczn ą dla realizacji polityki przestrzennej gminy, podejmowanych inicjatyw inwestycyjnych i gospodarczych oraz dla okre ślania przeznaczenia terenów w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Ustalenia studium w zakresie okre ślenia dyspozycji dla obszarów funkcjonalnych winny by ć traktowane jako zasady ogólne, wynikaj ące z charakteru i szczegółowo ści niniejszego opracowania. Zasady te winny by ć u ści ślane w ustaleniach tworzonych planów miejscowych, z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń szczegółowych przy dopuszczeniu, w uzasadnionych przypadkach, korektur w zakresie poło żenia, wielko ści i zakresu dopuszczalnych funkcji.

Obszary funkcjonalne wydzielono w oparciu o nast ępuj ące główne kryteria: - cechy i warto ści środowiska przyrodniczego, - istniej ący sposób zagospodarowania i u żytkowania, - optymalne ze wzgl ędów przyrodniczych sposoby zagospodarowania, - zarysowuj ące si ę kierunki przemian sposobów u żytkowania, wynikaj ące z aktualnych procesów społeczno-gospodarczych zachodz ących na terenie gminy, - przeznaczenie terenów w obowi ązuj ącym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, - inne uwarunkowania zagospodarowania obszaru, w tym formalno-prawne, w śród których istotne znaczenie ma przebieg procedury planistycznej sporz ądzanego aktualnie planu miejscowego gminy, (m.in. oczekiwa ń i aspiracji mieszka ńców wyra żonych w formie wniosków, a tak że protestów i zarzutów do planu, wpływaj ących na podejmowane decyzje planistyczne).

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 28

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

W obr ębie dwóch głównych kategorii funkcjonalnych, tj.: obszarów inwestycyjnych (dla rozwoju struktury osadniczej, funkcji gospodarczych i turystycznych) oraz terenów otwartych (gospodarki rolnej i le śnej oraz funkcji środowiskowych) wskazano zró żnicowane funkcjonalnie typy obszarów oraz strefy (tereny, obiekty) o szczególnych uwarunkowaniach i predyspozycjach, dodatkowo ró żnicuj ących mo żliwo ści zagospodarowania. Wydzielone na podstawie powy ższych kryteriów obszary funkcjonalne wraz z okre śleniem proponowanych form zagospodarowania i działań kierunkowych zestawiono i scharakteryzowano poni żej.

2.2. Kierunki zagospodarowania obszarów o okre ślonych predyspozycjach rozwoju

2.2.1. Obszary inwestycyjne przewidywane dla rozwoju struktury osadniczej oraz funkcji gospodarczych i turystycznych gminy

Obszary o przewadze zabudowy mieszkaniowej z usługami nieuci ąż liwymi

Obszary obejmuj ą: ° główne zr ęby struktury osadniczej gminy – zabudow ę poszczególnych sołectw oraz tereny ich potencjalnego rozwoju, ° ró żne typy zabudowy: zabudow ę zagrodow ą (siedliskow ą), w tym gospodarstwa o profilu agroturystycznym, zabudow ę mieszkaniow ą, głównie jednorodzinn ą, mieszkaniowo-usługow ą, letniskow ą (drugie domy), ° usługi publiczne, usługi komercyjne, zakłady rzemieślnicze i wytwórcze, ° obiekty, urz ądzenia, sieci infrastruktury technicznej, ° liczne zasoby dóbr kultury podlegaj ące ochronie.

Kierunki zagospodarowania i rozwoju: W obr ębie obszarów powinny koncentrowa ć si ę główne kierunki rozwoju inwestycyjnego w obszarze gminy z zakresu mieszkalnictwa, usług publicznych, nieuci ąż liwych usług komercyjnych, usług turystyki i rekreacji. Nakłady inwestycyjne powinny obejmowa ć kompleksowo realizowan ą infrastruktur ę oraz rozwijany i modernizowany układ komunikacyjny. Dominuj ącą form ą zabudowy powinno by ć budownictwo jednorodzinne, przy czym w zale żno ści od specyfiki konkretnej lokalizacji mog ą wyst ępowa ć ró żne formy zabudowy (zabudowa zwarta, mieszkaniowo-usługowa w centrum Czarnego Dunajca i centrach innych miejscowo ści, zabudowa pensjonatowa w rejonach atrakcyjnych turystycznie). Nie przewiduje si ę wyznaczania oddzielnych zespołów zabudowy letniskowej (budynki rekreacji indywidualnej, drugie domy); mog ą by ć one lokalizowane na działkach poło żonych w obr ębie wyznaczonych obszarów mieszkaniowych. Bez istotnych ogranicze ń powinny by ć dopuszczone tak że funkcje zwi ązane z obsług ą ruchu turystycznego. Uznaje si ę za dopuszczalne lokowanie usług komercyjnych słu żą cych potrzebom miejscowym i drobnej wytwórczo ści (rzemiosło produkcyjne) pod warunkiem wykluczenia negatywnego oddziaływania na otoczenie (zanieczyszczenie powietrza, hałas, wibracje, zapachy, ścieki). Funkcje takie powinny by ć grupowane i izolowane od zwartej zabudowy mieszkaniowej. Ze wzgl ędu na specyfik ę gospodarcz ą gminy mo żliwa jest lokalizacja siedlisk rolniczych bez ogranicze ń. Wskazane jednak jest lokowanie ich w zespołach, oddzielnie od zespołów zabudowy o funkcjach wył ącznie mieszkalnych.

Przyj ęte zasady kształtowania struktury osadniczej nie zmieniaj ą istotnie dotychczasowych kierunków rozwoju osadniczego w obr ębie poszczególnych miejscowo ści gminy. W ogólnym zarysie opieraj ą si ę na rozwi ązaniach obowi ązuj ącego od roku 1994 miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy, przy czym w aktualizowanej wersji studium uwzgl ędniono niektóre z uwarunkowa ń wynikaj ących z przeprowadzonej w latach 2001-2003 procedury planistycznej nowego planu miejscowego, w tym m.in. z analizy i rozpatrzenia wniosków, protestów i zarzutów do planu;

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 29

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium uwzgl ędniono tak że wnioski z materiałów merytorycznych sporz ądzonych w trakcie opracowania planu (w tym m.in. prognoz ę oddziaływania na środowisko, obliczenia hydrologiczne). W wyniku wprowadzonych w aktualnej zmianie studium korekt, doprowadzono do bardziej zwartego układu zabudowy, z wył ączeniem wielu partii terenów wskazanych uprzednio, a potencjalnie prowadz ących do niekorzystnych tendencji rozpraszania zabudowy. W szczególno ści znacznie ograniczono mo żliwo ść rozwoju pasmowych układów zabudowy wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych.

Wielko ści wyznaczonych w poszczególnych miejscowo ściach terenów inwestycyjnych powinny zaspokoi ć perspektywiczne potrzeby inwestycyjne, nawet przy uwzgl ędnieniu dodatkowych (nie wynikaj ących z opracowanej prognozy demograficznej i prognozy gospodarstw domowych) migracji lub realizacji tzw. „drugich domów” przez inwestorów zewn ętrznych. Wyst ępowanie pewnych „nadwy żek” terenów budowlanych wynika z faktu, że potrzeby mieszkaniowe s ą realizowane bezpo średnio przez mieszka ńców gminy, praktycznie bez udziału gminy jako podmiotu prowadz ącego gospodark ę gruntami. Z tego wzgl ędu niezb ędne s ą rezerwy terenowe, w których procesy inwestycyjne mog ą by ć realizowane stosownie do indywidualnych potrzeb, ze zró żnicowanym nat ęż eniem. Istotnym zadaniem w kształtowaniu polityki przestrzennej gminy powinno by ć ograniczanie tendencji rozpraszania zabudowy, a zwłaszcza jej rozprzestrzeniania w strukturach pasmowych prowadz ących do zabudowy otwartych terenów pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami oraz wykluczenie praktyki przeznaczania na cele budowlane terenów dowolnie wskazywanych przez inwestorów, cz ęsto poło żonych w oddaleniu od istniej ącej zabudowy lub w terenach o silnej ekspozycji krajobrazowej.

Obszary osadnicze o ograniczonych mo żliwo ściach rozwoju

Obszary obejmuj ą: ° niewielkie zespoły zabudowy poło żone poza zwart ą struktur ą zabudowy istniej ących wsi.

Kierunki zagospodarowania: Obszary te nie powinny stanowi ć zal ąż ków wi ększych zespołów osadniczych. Ich dalszy rozwój inwestycyjny, z uwagi na poło żenie, warunki komunikacji i mo żliwo ści uzbrojenia, nie jest po żą dany. Realizacja inwestycji komunalnych w zakresie komunikacji i infrastruktury wymaga relatywnie wi ększych nakładów; przewiduje si ę że obszary tej kategorii mog ą pozostawa ć poza zasi ęgiem zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej, w zwi ązku z czym w zakresie gospodarki ściekowej stosowane b ędą rozwi ązania indywidualne (wywóz ścieków do istniej ących oczyszczalni).

Obszary aktywizacji gospodarczej (usługi komercyjne, przemysł)

Obszary obejmuj ą: ° tereny istniej ących obiektów drobnego przemysłu, rzemiosła produkcyjnego, drobnej wytwórczo ści, ° nowe tereny wskazane dla rozwoju w/w funkcji.

Kierunki zagospodarowania: Obszary przeznaczone dla funkcjonowania istniej ących obiektów oraz lokalizacji nowych, z zakresu usług komercyjnych i drobnych zakładów wytwórczych. Dopuszczalne s ą obiekty mog ące znacz ąco oddziaływa ć na środowisko: małe zakłady wytwórcze jak garbarnie, mleczarnie, stolarnie, masarnie, stacje paliw, stacje obsługi, remontowe sprz ętu rolniczego lub środków transportu itp. Wskazany zostaje obszar umo żliwiaj ący przeniesienie lokalizacji wytwórni mas bitumicznych z rejonu centrum Czarnego Dunajca na otwarte tereny poło żone pomi ędzy miejscowo ściami Wróblówka i Pieni ąż kowice. Zakłada si ę, że nie b ędzie dopuszczalne lokowanie nowych obiektów o profilu niedostosowanym do lokalnej specyfiki gospodarczej, ani szczególnie szkodliwych dla środowiska lub o skali znacznie przewy ższaj ącej lokalne potrzeby. Istniej ący, b ądź nowo lokowany obiekt gospodarczy nie mo że oddziaływa ć na otoczenie w sposób przekraczający dopuszczalne normy jako ści środowiska (zanieczyszczenie powietrza, hałas, zapachy, ścieki). Obiekty mog ące znacz ąco oddziaływa ć na

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 30

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

środowisko nie mog ą by ć sytuowane w bezpo średnim s ąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, obiektów i urz ądze ń rekreacyjnych oraz usług publicznych - dopuszczalne jest lokowanie ich wył ącznie w wydzielonych strefach.

Obszary aktywizacji usług turystyki, wypoczynku i sportu

Obszary obejmuj ą: ° tereny wskazane dla lokalizacji obiektów bazy turystycznej (schroniska, hotele, o środki wypoczynkowe, kempingi, pola namiotowe itp.), obiektów i urz ądze ń rekreacji i sportu oraz towarzysz ącej zieleni urz ądzonej.

Kierunki zagospodarowania: Obszary stanowi ą potencjaln ą ofert ę terenow ą dla rozwoju specjalistycznej bazy obsługowej ruchu turystycznego, z wykluczeniem lokalizacji obiektów o charakterze indywidualnego budownictwa letniskowego (budynków rekreacji indywidualnej lub „drugich domów”) a tak że obiektów mog ących pełni ć funkcje inne ni ż turystyczne i rekreacyjne. Wyznaczenie obszarów turystyki w s ąsiedztwie kompleksów torfowisk ma na celu wskazanie mo żliwo ści zagospodarowania tych terenów w sposób wła ściwie wykorzystuj ący ich walory i stanowi ący alternatyw ę dla prowadzonej eksploatacji torfów. Zagospodarowanie tych obszarów winno uwzgl ędniać wszelkie wymogi ochrony środowiska, ochron ę walorów przyrodniczych i krajobrazowych, w szczególno ści zapewni ć mo żliwo ści przemieszczania zwierzyny dziko wyst ępuj ącej oraz ochron ę zespołów torfowiskowych przed nadmiern ą penetracj ą turystów. Wszelkie działania zwi ązane z zagospodarowaniem turystycznym powinny uwzględnia ć zachowanie a przynajmniej nie pogorszenie istniej ących warto ści torfowisk i nie powinny prowadzi ć do naruszenia wyst ępuj ących w tym rejonie tokowisk cietrzewi.

2.2.2. Obszary otwarte zwi ązane z gospodark ą roln ą i le śną oraz tereny o znaczeniu ekologicznym

Obszary gospodarki rolnej

Obszary obejmuj ą: ° kompleksy gruntów rolnych stanowi ących rolnicz ą przestrze ń produkcyjn ą, wył ączone z zabudowy, przeznaczone dla gospodarki rolnej z dopuszczaln ą jej intensyfikacj ą.

Kierunki zagospodarowania: ° intensywna gospodarka rolna z ograniczeniem chemizacji, ° hodowla zwierz ąt (wył ącznie chów ściołowy), ° ochrona przed wył ączeniem gruntów rolnych z produkcji, ° ochrona warto ści widokowych (punkty i ci ągi), ° przystosowanie dla potrzeb turystyki i rekreacji (wyznaczenie szlaków w oparciu o układ dróg polnych), w tym mo żliwo ść zmiany u żytkowania w kierunku terenów urz ądzonej rekreacji czynnej (potrzeby agroturystyki).

Rolnicze wykorzystanie gruntów zapewnia utrzymanie istniej ących wysokich warto ści krajobrazu wizualnego. Przyjmuje si ę jako dopuszczalne przystosowanie gruntów rolnych dla potrzeb rekreacji zwi ązanej z mo żliwym rozwojem agroturystyki (tereny jazdy konnej, gier terenowych itp.), przy uwzgl ędnieniem wymogów ochrony gruntów okre ślonych w przepisach szczególnych. Z wyj ątkiem obszarów podlegaj ących ochronie dopuszcza si ę aktywizacj ę funkcji turystycznych w formach: ° urz ądze ń terenowych sportu niewyczynowego i wypoczynku: trasy (szlaki) turystyczne piesze, rowerowe, konne, wraz z obiektami towarzysz ącymi (schrony i zadaszenia przeciwdeszczowe,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 31

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

tablice informacyjne, sanitariaty) – oparte głównie o istniej ącą sie ć dróg dojazdowych (polnych) bez obiektów kubaturowych bazy noclegowej; tak że ziele ń urz ądzona wypoczynkowa, ° agroturystyki – tak że w istniej ących obiektach (głównie zagrodach) poło żonych poza terenami inwestycyjnymi, gdzie dopuszcza si ę działania adaptacyjne w tym kierunku.

W obszarach rolnych posiadaj ących predyspozycje dla rekreacji i sportów zimowych (odr ębnie wskazanych na rysunku studium) przewiduje si ę mo żliwo ść realizacji wyci ągów i tras narciarskich, przy zachowaniu u żytkowania letniego w formie u żytków zielonych. Ze wzgl ędów ochrony krajobrazu wskazane jest ograniczenie wznoszenia towarzysz ących obiektów kubaturowych (wraz z niezb ędn ą infrastruktur ą techniczn ą) jedynie do dolnych partii terenów (u podstawy stoków wyposa żonych w wyci ągi narciarskie), najlepiej w obr ębie przyległych obszarów zabudowy lub w ich bezpo średnim s ąsiedztwie. Lokalizacja tras narciarskich, szlaków turystycznych, rowerowych lub konnych oraz obiektów rekreacyjnych powinna by ć poprzedzona rozpoznaniem, czy nie spowoduje fragmentaryzacji tokowisk oraz terenów l ęgowych ptaków. Szlaki te nie powinny tworzy ć zbyt g ęstej sieci.

Obszary gospodarki le śnej - lasy i tereny rolne predysponowane do zalesień

Obszary obejmuj ą: ° istniej ące lasy, ° grunty rolniczo nieprzydatne, oraz grunty rolne na terenach źródliskowych, osuwiskowych, znacznych zagro żeń zwi ązanych w innymi procesami denudacyjnymi, zwłaszcza na spadkach powy żej 20%, ° wieloletnie odłogi na gruntach rolnych, nie rokuj ące wznowienia u żytkowania rolniczego, przewa żnie z zapocz ątkowan ą sukcesj ą zbiorowisk le śnych.

Kierunki zagospodarowania: ° gospodarka le śna wg planów urz ądzenia lasów, ° opracowanie i wdro żenie planów urz ądzenia lasów niepa ństwowych z uwzgl ędnieniem zasad gospodarki le śnej obowi ązuj ącej w lasach ochronnych i parkach krajobrazowych, ° zalesianie wg programów indywidualnych lub wg programu dla uprzednio wykupionych gruntów, ° pozostawienie dla sukcesji naturalnej, ° gospodarka rolna o charakterze wypasowym na polanach i enklawach przyle śnych, ° przystosowanie tras i miejsc wypoczynku dla potrzeb turystyki i rekreacji na pozostałym obszarze.

Poza terenami istniej ących lasów wyznaczono obszary, które ze wzgl ędu na cechy naturalne (ukształtowanie terenu, zjawiska geodynamiczne) b ądź praktyczny zanik wykorzystania rolniczego (z powodu nieopłacalno ści) kwalifikuj ą si ę do zalesienia. Z obszarów tych wył ączono jednak tereny, które powinny by ć utrzymywane jako ziele ń niska (grunty orne, u żytki zielone, pastwiska) ze wzgl ędu na zachowanie warto ści ci ągów i punktów widokowych oraz płaszczyzn ekspozycji, a tak że tereny o ukształtowaniu dogodnym dla rekreacji zimowej. Program zalesiania nieu żytków rolnych powinien by ć ograniczony w rejonach terenów żerowiskowych ptaków drapie żnych oraz terenów tokowiskowych cietrzewi, gdzie nale ży przeciwdziała ć zarastaniu ł ąk i pastwisk. Prowadzenie gospodarki wypasowej nie powinno kolidowa ć z istniej ącymi obszarami l ęgowisk ptaków chronionych (cietrzewia), jak równie ż z nowozakładanymi uprawami le śnymi.

Obszary torfowisk i potorfii

Obszary obejmuj ą: ° istniej ące zespoły torfowisk wysokich (w granicach torfowisk istniej ących, oznaczonych w ewidencji gruntów jako nieu żytki), ° obszary potorfowiskowe, zalesione lub w u żytkowaniu rolniczym, poło żone w obr ębie udokumentowanej granicy wyst ępowania w podło żu śladów torfu,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 32

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Zespoły istniej ących torfowisk wysokich wraz z przyległymi kompleksami le śnymi i ł ąkowymi stanowi ą najcenniejszy składnik zasobów przyrodniczo-krajobrazowych kotliny orawsko- nowotarskiej. Z tego wzgl ędu przewidziane s ą do pozostawienia w dotychczasowym u żytkowaniu, z wykluczeniem wprowadzania w obr ębie tych obszarów jakiegokolwiek zainwestowania; dopuszczaln ą ewentualnie form ą zagospodarowania mog ą by ć jedynie urz ądzone ście żki dydaktyczne zapewniaj ące dost ęp zorganizowanych grup turystów.

Zapewnienie warunków ochrony torfowisk jest realizowane w studium przez wskazanie kierunków zagospodarowania przestrzennego wykluczaj ących mo żliwo ść działa ń inwestycyjnych i zmiany sposobu u żytkowania terenów. Nie wskazuje si ę natomiast dyspozycji co do wprowadzania konkretnych form ochrony prawnej torfowisk. Ewentualne tworzenie form ochrony prawnej nie mo że by ć podejmowane bez akceptacji ze strony gminy, jej mieszka ńców i wła ścicieli tych terenów (w tym wspólnot urbarialnych) oraz bez uwzgl ędnienia zabezpieczenia ich interesów, okre ślenia form rekompensat za ograniczenia w sposobie u żytkowania i zagospodarowania terenów, w tym mo żliwo ści pozyskiwania torfu jako kopaliny. O ile formy ochrony prawnej nie b ędą wprowadzone przez wła ściwe słu żby ochrony przyrody na szczeblu województwa, organy gminy nie b ędą miały mo żliwo ści wprowadzenia zakazu eksploatacji torfu, prowadzonej zgodnie z wymogami prawa, tj. po uzyskaniu stosownych zezwole ń i koncesji stosownie do przepisów ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Na takich zasadach w niniejszym studium uznaje si ę za dopuszczaln ą ograniczon ą obszarowo eksploatacj ę w rejonie istniej ącego obszaru i terenu górniczego na torfowisku Pu ścizna Wielka(na obszarze o powierzchni ok. 45 ha), przy czym zasi ęg tej eksploatacji uznaje si ę za nieprzekraczalny. Dopuszczenie mo żliwo ści w/w eksploatacji wynika z dotychczas obowi ązuj ącego planu miejscowego, jak równie ż jest odzwierciedleniem ustale ń przyj ętych w toku procedury planistycznej zwi ązanej ze sporz ądzaniem nowego planu miejscowego. W trakcie rozpatrywania zarzutów wniesionych przez Wspólnot ę Urbarialn ą w Piekielniku, rozstrzygni ęciem Zarz ądu Gminy, potwierdzonym pó źniejsz ą uchwał ą Rady Gminy w Czarnym Dunajcu, uwzgl ędniono zarzuty w cz ęś ci dotycz ącej mo żliwo ści pozyskiwania torfu na w/w obszarze. Rozstrzygni ęcie powy ższe ogranicza zakres dopuszczalnej eksploatacji w stosunku do dotychczasowego planu zagospodarowania przestrzennego, który wskazywał dwa rejony eksploatacji powierzchniowej: na Pu ści źnie Wielkiej (ok. 100 ha) oraz na torfowisku Baligówka (ok. 50 ha). Za wykluczone uznaje si ę natomiast indywidualne pozyskiwanie torfu prowadzone dora źnie przez wła ścicieli.

Obszary wód płyn ących oraz dolin rzek i potoków wraz z zieleni ą ł ęgow ą

Obszary obejmuj ą: ° doliny rzeki Czarny Dunajec i wi ększych potoków (Cichy, Bystry, Rogo źnik), ° obszary obudowy biologicznej wód płyn ących, na ogół nie zagospodarowane rolniczo, ziele ń łęgowa, zadrzewienia, zakrzaczenia.

Kierunki zagospodarowania: Dominuj ące funkcje obszarów to gospodarka wodna i ochrona przeciwpowodziowa. Mo żliwe zagospodarowanie rekreacyjne (w odniesieniu do rzeki Czarny Dunajec - k ąpieliskowe po osi ągni ęciu I klasy czysto ści). Przy korzystnym ukształtowaniu koryt (znaczne zagł ębienie, stabilno ść przebiegu) po żą dane jest utrzymanie stanu naturalnego z uzupełnieniem obudowy biologicznej. Mo żliwe wykorzystanie rekreacyjne w miejscach szczególnie dogodnych ukształtowanych naturalnie lub sztucznie (małe stopnie, baseny przepływowe, ukształtowanie brzegów i ro ślinno ści). Wskazane jest podj ęcie działa ń zmierzaj ących do ochrony istniej ących i wyeksponowania potencjalnych walorów estetycznych wód płyn ących. W szczególno ści dotyczy to walorów estetycznych koryta i bezpo średniego otoczenia (terasy zalewowej) Czarnego Dunajca. Tereny rekreacyjne powinny by ć lokalizowane punktowo, z zapewnieniem ochrony cennego fragmentu koryta po wschodniej stronie wsi Czarny Dunajec i z ograniczeniem nadmiernej penetracji turystów.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 33

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Nale ży d ąż yć do odsuwania zabudowy z koryt rzecznych, w tym z koryta Czarnego Dunajca poza teras ę zalewow ą, co pozwoli zachowa ć walory przyrodnicze rzek i potoków, w tym ro ślinno ść nadrzeczn ą jak i warunki do istnienia korytarza ekologicznego dla migracji zwierz ąt, ponadto przyczyni si ę do ograniczania ewentualnych szkód powodziowych.

2.2.3. Tereny, strefy, obiekty o szczególnych predyspozycjach i warunkach zagospodarowania

W obr ębie omówionych powy żej obszarów funkcjonalnych, w studium wskazano tereny (strefy, obiekty) o szczególnych warunkach zagospodarowania, w obr ębie których ogólne zasady okre ślone dla w/w obszarów funkcjonalnych winny podlega ć stosownym modyfikacjom. Poni żej zamieszczono charakterystyk ę wa żniejszych z nich, z pomini ęciem tych uwarunkowa ń, które wynikaj ą wprost z obowi ązuj ących powszechnie przepisów prawa i winny by ć stosowane niezale żnie od okre ślanych w studium kierunków rozwoju przestrzennego.

Tereny przywodne potoków i niewielkich cieków wodnych (otulina biologiczna wód płyn ących)

Poza wcze śniej omówionymi obszarami dolin rzek i potoków – wskazuje si ę tereny zwi ązane z mniejszymi ciekami, poło żone na ogół w obr ębie kompleksów obszarów rolnych, wzdłu ż których powinny by ć kształtowane pasma otuliny biologicznej, tj. zespoły zadrzewie ń, zakrzewie ń lub trwałych u żytków zielonych, poło żonych w bezpo średnim s ąsiedztwie potoków. Nale ży d ąż yć do naturalizacji drobnych cieków wodnych, przywracaj ąc im zdolno ść kumulowania wody i rozwoju ro ślinno ści nadrzecznej oraz do ochrony młak i wysi ęków wodnych, ograniczaj ąc odwadnianie obszaru Kotliny Orawsko-Nowotarskiej.

Strefy ochrony walorów widokowych

Strefa obejmuje: ° obszary, punkty i ci ągi o szczególnie wysokich walorach krajobrazowych (widoki panoramiczne), na nie zalesionych grzbietach Pogórza Gubałowskiego i Działów Orawskich.

Kierunki zagospodarowania: ° utrzymanie jako tereny otwarte poprzez zachowanie istniej ących sposobów zagospodarowania (grunty rolne, tereny wypasowe, inne u żytki zielone z ograniczeniem dolesie ń), ° wył ączenie z zabudowy płaszczyzn ekspozycji widokowej.

Utrzymanie warto ści widokowych (przyrodniczo-krajobrazowych) tych terenów wymaga zachowania istniej ącego sposobu zagospodarowania (teren otwarty o pokryciu z przewag ą zieleni niskiej) oraz niedopuszczenia do zabudowy ci ągów i punktów widokowych i płaszczyzn ekspozycji.

Zalecane ograniczenia w rozwoju pasmowej struktury zabudowy wzdłu ż dróg

Strefa obejmuje rejony, które powinny pozostawa ć w dotychczasowym u żytkowaniu, z ograniczeniem rozwoju układu osadniczego, tworz ącego zwarte pasmowe struktury zabudowy. Celem wyznaczenia stref jest: ° zachowanie odr ębno ści i czytelnego charakteru struktury przestrzennej poszczególnych miejscowo ści gminy, ° ochrona walorów widokowych dróg biegn ących w terenach o silnej ekspozycji krajobrazowej, ° ochrona wyodr ębnionych pasmowych powi ąza ń przyrodniczych w obszarze gminy w celu zapewnienia niezb ędnych powi ąza ń ekologicznych, w tym mo żliwo ści migracji gatunków zwierz ąt pomi ędzy ich naturalnymi siedliskami.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 34

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Tereny rolne dogodne dla rekreacyjnego narciarstwa zjazdowego

Wskazuje si ę tereny rolne, które z uwagi na ukształtowanie i dost ępno ść komunikacyjn ą posiadaj ą naturalne predyspozycje dla rozwoju narciarstwa rekreacyjnego. W obszarach tych mo żna przewidywa ć wyposa żenie w urz ądzenia rekreacji zimowej (wyci ągi i trasy narciarskie). Ze wzgl ędów ochrony krajobrazu wskazane jest ograniczenie mo żliwo ści wznoszenia towarzysz ących obiektów kubaturowych wraz z odpowiedni ą infrastruktur ą techniczn ą jedynie do dolnych partii terenów (u podstawy stoków wyposa żonych w wyci ągi narciarskie), najlepiej w blisko ści istniej ących zespołów zabudowy.

Tereny zalewowe Q 1%

W oparciu o opracowanie „Obliczenia rz ędnych wód prawdopodobnych na odcinku rzeki Czarny Dunajec na obszarze gminy Czarny Dunajec” (IMGW, 2001) dokonano u ści śle ń w okre śleniu zasi ęgu wyst ępowania terenów zalewowych dla rzeki Czarny Dunajec. W stosunku do wcze śniejszego rozpoznania obliczenia wykazały znaczne ograniczenie zasi ęgu mo żliwych zalewów. Opracowanie IMGW daje dobr ą orientacj ę o faktycznych zagro żeniach powodziowych, jednak w zwi ązku z wej ściem w życie nowej ustawy Prawo wodne powinno by ć docelowo zast ąpione dokumentami sporz ądzonymi przez organy wła ściwe w sprawach ochrony przeciwpowodziowej. Obszary obj ęte zagro żeniem powodziowym obejmuj ą teras ę zalewow ą Czarnego Dunajca i niektóre ni żej poło żone fragmenty terasy nadzalewowej. Górski charakter zlewni rzeki jest przyczyn ą du żej cz ęstotliwo ści i gwałtowno ści wezbra ń. Tereny te powinny by ć zagospodarowane zgodnie z zasadami okre ślonymi dla obszarów wód płyn ących oraz dolin rzek i potoków. Nale ży d ąż yć do eliminowania zabudowy z koryt rzecznych poza tereny zalewowe.

Proponowane obszary powierzchniowej eksploatacji kopalin

Obszar gminy zawiera znaczn ą ilo ść złó ż surowców pospolitych, w tym kruszywo naturalne, kamienie drogowe, iły. Eksploatacja surowców powinna by ć ograniczona jedynie do tych terenów, których naruszenie nie spowoduje odwodnienia torfowisk na terenie gminy. Dlatego te ż nie przewiduje si ę mo żliwo ści eksploatowania zło ża „Czarny Dunajec” oraz ogranicza si ę mo żliwo ść eksploatacji zło ża „Czarny Dunajec zbiornik” wył ącznie do wschodniej jego cz ęś ci. W studium okre ślono rejony przewidywanej eksploatacji kopalin. Rekultywacja tych terenów mo że by ć prowadzona głównie w kierunku tworzenia zbiorników wodnych o funkcji rekreacyjnej b ądź hodowli ryb, ewentualnie w kierunku le śnym.

2.3. Ochrona dóbr kultury

Działania w zakresie ochrony dóbr kultury powinny dotyczy ć: ° obj ęcia stał ą ochron ą wszystkich zespołów zabytkowych oraz pojedynczych obiektów, które z racji posiadanej warto ści historycznej i artystycznej powinny by ć zachowane dla przyszłych pokole ń. Dotyczy to przede wszystkim obiektów wpisanych do rejestru zabytków, a tak że uj ętych w ewidencji zabytków; ° wła ściwego wykorzystania obiektów zabytkowych w dostosowaniu do aktualnych potrzeb, lecz w sposób nie koliduj ący z ich charakterem i nie zagra żaj ący substancji zabytkowej; ° utrzymania okre ślonych warunków przyrodniczych, widokowych, funkcjonalnych, głównie w zakresie ochrony naturalnego otoczenia zabytku lub zespołu (przedpola widokowego, zieleni towarzysz ącej); ° regulacji w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zagadnie ń kształtowania formy architektonicznej nowych obiektów w nawi ązaniu do tradycyjnej zabudowy regionu.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 35

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

Problemy ochrony konserwatorskiej w szczególny sposób koncentruj ą si ę w miejscowo ści Chochołów, predysponowanej do obj ęcia ochron ą w formie rezerwatu kulturowego. Obecnie funkcjonuje w Chochołowie strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej obejmuj ąca unikatowy zespół ruralistyczny wpisany w cało ści do rejestru zabytków wraz z licznymi obiektami budownictwa drewnianego oraz zespół ko ścielny jako dominant ę krajobrazow ą. Wysokie walory krajobrazu kulturowego Czarnego Dunajca walory tradycyjnej zabudowy wsi Ciche, Czerwienne, Koniówka, Odrow ąż , Piekielnik, Podszkle, Ratułów i Stare Bystre zobowi ązuj ą do szczególnego uwzgl ędniania wymogów ochrony konserwatorskiej w odniesieniu zarówno do zabytkowej substancji budowlanej jak i do zachowanej struktury przestrzennej zabudowy i krajobrazu tych miejscowo ści.

3. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej i komunikacji

3.1. Zaopatrzenie w wod ę

Istniej ące uj ęcia wody i sie ć wodoci ągowa zaspokajaj ą obecne zapotrzebowanie w wod ę stałych mieszka ńców gminy Czarny Dunajec. Nie ma zatem aktualnie przesłanek do planowania nowych inwestycji wodoci ągowych. Nale ży sobie jednak zdawa ć spraw ę z mo żliwo ści stopniowego narastania deficytu wody oraz pogarszania jej jako ści. Ewentualne koncepcje kompleksowego rozwi ązania gospodarki wodnej w oparciu o komunalne systemy wodoci ągowe musz ą by ć poprzedzone dokładnym rozpoznaniem zasobów wód, jak równie ż aspektów ekonomicznych przedsi ęwzi ęcia. W najbli ższej perspektywie działania w zakresie zaopatrzenia w wod ę powinny obejmowa ć ustanowienie i wła ściwe zagospodarowanie stref ochronnych źródeł i uj ęć wody dla tych uj ęć , których stan prawny nie jest uporz ądkowany.

3.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków

Poprawa sytuacji w zakresie jako ści wód powierzchniowych i podziemnych wymaga wyposażenia w kanalizacj ę sanitarn ą wszystkich zespołów zabudowy wyposa żonych w wodoci ągi. W kanalizacj ę opadow ą z urz ądzeniami podczyszczaj ącymi powinny zosta ć wyposa żone drogi i parkingi o zwi ększonym nat ęż eniu ruchu pojazdów.

W celu odprowadzenia i oczyszczenia ścieków sanitarnych przewiduje si ę utworzenie na terenie gminy o śmiu nowych układów sieci kanalizacji sanitarnej zako ńczonych oczyszczalniami. W sumie b ędzie dziewi ęć systemów z istniej ącym systemem z oczyszczalni ą w Czarnym Dunajcu. Wszystkie systemy kanalizacyjne gminy przewidziano w układzie grawitacyjnym.

System oczyszczalni Czarny Dunajec Do systemu oczyszczalni Czarny Dunajec zostan ą wł ączone sieci kanalizacyjne z miejscowo ści: ° Czarny Dunajec, ° Podczerwone, ° Koniówka, ° Chochołów, oraz dwie miejscowo ści spoza gminy: ° Witów, ° Dzianisz. Wymagana perspektywiczna wydajno ść oczyszczalni to: Q śr d = 1570 m3/d Obecnie budowana oczyszczalnia została zaprojektowana na wydajno ść Q śrd = 850 m3/d i w celu przyj ęcia zwi ększonej ilości ścieków powinna zosta ć w przyszło ści rozbudowana do wielko ści gwarantuj ącej przyj ęcie prognozowanej ilo ści ścieków. Planowany odcinek kanalizacji sanitarnej w Chochołowie, φ 0,40; 0,30 m, dług. ok. 5,2 km. Zrzut oczyszczonych ścieków do rzeki Czarny Dunajec.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 36

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

System oczyszczalni Piekielnik Oczyszczalnia b ędzie przyjmowa ć ścieki z sieci grawitacyjnej kanalizacji Piekielnika oraz ścieki dowo żone z miejscowo ści: ° Podszkle, ° przysiółek Studzianki Podszkla ńskie, ° nowoprojektowane tereny rekreacyjne. Wymagana wydajno ść oczyszczalni to: Q śr d = 679 m3/d Sie ć kanalizacji sanitarnej w Piekielniku: φ 0,40; 0,30; 0,25 m, dług. ok. 6,9 km Zrzut oczyszczonych ścieków do potoku Piekielnik w dorzeczu Orawy.

System oczyszczalni Odrow ąż Wymagana wydajno ść oczyszczalni to: Q śr d = 314 m3/d Sie ć kanalizacji sanitarnej w Odrow ąż u: φ 0,30; 0,25 m, dług. ok. 5,5 km Do oczyszczalni Odrow ąż przewiduje si ę dowóz ścieków z miejscowo ści Załuczne. Zrzut oczyszczonych ścieków do potoku bez nazwy w dorzeczu Czarnego Dunajca.

System oczyszczalni Pieni ąż kowice Oczyszczalnia ścieków dla Pieni ąż kowic powinna mie ć wydajno ść minimum Q śrd = 168 m3/d. Sie ć kanalizacji sanitarnej w Pieni ąż kowicach: φ 0,30; 0,25 m, dług. ok. 3,9 km. Zrzut oczyszczonych ścieków do potoku Chorów.

System oczyszczalni Dział Oczyszczalnia ścieków dla Działu powinna mie ć wydajno ść minimum Q śrd = 96 m3/d. Sie ć kanalizacji sanitarnej w Dziale: φ 0,30; 0,25 m, dług. ok. 2,5 km. Zrzut oczyszczonych ścieków po średnio do potoku Piekielnik w dorzeczu Czarnego Dunajca.

System oczyszczalni Wróblówka Oczyszczalnia ścieków dla Wróblówki powinna mie ć wydajno ść minimum Q śrd = 111 m3/d. Sie ć kanalizacji sanitarnej w Wróblówce: φ 0,30; 0,25 m, dług. ok. 2,8 km. Zrzut oczyszczonych ścieków do rzeki Czarny Dunajec.

System oczyszczalni Stare Bystre Dolne Oczyszczalnia ścieków Stare Bystre Dolne powinna mie ć wydajno ść minimum Q śrd = 297 m3/d. Sie ć kanalizacji sanitarnej w Starem Bystrem: φ 0,40; 0,30; 0,25 m, dług. ok. 8,2 km. Zrzut oczyszczonych ścieków do potoku Wielki Rogo źnik.

System oczyszczalni Stare Bystre (Mi ętustwo) Oczyszczalnia ścieków Stare Bystre Mi ętustwo powinna mie ć wydajno ść minimum Q śrd = 996 m3/d. Sie ć kanalizacji sanitarnej w Cichem: φ 0,40; 0,30; 0,25 m, dług. ok. 13,1 km, Sie ć kanalizacji sanitarnej w Ratułowie: φ 0,30; 0,25 m, dług. ok. 6,2 km. Zrzut oczyszczonych ścieków do potoku Ciche.

System oczyszczalni Czerwienne Oczyszczalnia ścieków Czerwienne powinna mie ć wydajno ść minimum Q śrd = 293 m3/d. Sie ć kanalizacji sanitarnej w Czerwiennem: φ 0,40; 0,30; 0,25 m, dług. ok. 10,9 km. Zrzut oczyszczonych ścieków do potoku Czerwony Potok.

3.3. Gazownictwo

Docelowo przewiduje si ę obj ęcie sieciami gazowymi cało ści gminy . Warunkiem gazyfikacji gminy jest realizacja gazoci ągu wysokopr ęż nego φ 200 CN 6,3 MPa Lud źmierz – Czarny Dunajec – Jabłonka , stanowi ącego odgał ęzienie od istniej ącego gazoci ągu

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 37

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium wysokopr ęż nego φ 300 CN 6,3 MPa Rabka – Zakopane oraz budowa odgał ęzienia wysokopr ęż nego φ 100 CN 6,3 MPa i stacji redukcyjnej gazu I stopnia na terenie miejscowo ści Czarny Dunajec. Zgodnie z opracowanym w roku 1992 Programem gazyfikacji gminy Czarny Dunajec przewiduje si ę, że w/w stacja o docelowej przepustowo ści Q = 6000 Nm 3/h stanowi ć b ędzie źródło zasilania wsi gminy Czarny Dunajec za wyj ątkiem miejscowo ści Piekielnik i Podszkle. Szczegółowa lokalizacja w/w stacji powinna by ć okre ślona w okresie przygotowania realizacji inwestycji. Projektowana stacja redukcyjno-pomiarowa gazu w Czarnym Dunajcu, prócz zasilania wsi gminy Czarny Dunajec zasila ć b ędzie jeszcze dwie miejscowo ści gminy Ko ścielisko (Dzianisz i Witów). Projektowany układ sieci posiada ć b ędzie równie ż mo żliwo ść przesyłu gazu dla cz ęś ci gminy Raba Wy żna. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć sieci gazowe (Dz. U. Nr 97, poz. 1055) – wielko ść strefy kontrolowanej wynosi odpowiednio 4,0 m dla gazoci ągu DN100 i 6,0 m dla gazoci ągu DN200, przy czym linia środkowa strefy pokrywa si ę z osi ą gazoci ągu. W strefie kontrolowanej nie wolno wznosi ć budynków, urz ądza ć składów i magazynów, sadzi ć drzew oraz nie powinna by ć podejmowana żadna działalno ść mog ąca zagrozi ć trwało ści gazoci ągu podczas jego eksploatacji. Dla potrzeb budowy gazoci ągu konieczna jest rezerwacja pasa o szeroko ści co najmniej 10 m (po 5 m na ka żdą stron ę). Dopuszcza si ę mo żliwo ść korekt trasy gazoci ągu w uzasadnionych technicznie przypadkach, w tym tak że korekt ę eliminuj ącą kolizj ę przebiegu gazoci ągu z udokumentowanym zło żem kruszywa naturalnego „Czarny Dunajec”. Średnice projektowanych gazoci ągów zapewniaj ą dostaw ę gazu dla celów komunalnych mieszka ńców i usług , jak równie ż stosowanie gazu do ogrzewania pomieszcze ń. Wsie Piekielnik i Podszkle. zasilane b ędą równie ż z projektowanego gazoci ągu wysokopr ęż nego φ 200 CN 6,3 MPa Lud źmierz – Czarny Dunajec – Jabłonka, lecz poprzez projektowan ą stacj ę redukcyjno –pomiarow ą I stopnia i projektowane sieci średniopr ęż ne na terenie gminy Jabłonka.

3.4. Elektroenergetyka

Przewidywany wzrost zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą mo że by ć pokryty w oparciu o istniej ący system zaopatrzenia gminy w energi ę. Główne działania w zakresie elektroenergetyki dotyczy ć b ędą poprawy jako ści obsługi i zapewnienie: - niezawodno ści dostawy energii elektrycznej - wła ściwych parametrów jako ściowych dostarczanej energii - nieograniczono ści dostaw energii Cele te realizaowane b ędą poprzez rozbudow ę układu zasilania po stronie średniego napi ęcia, budow ę nowych stacji transformatorowych oraz modernizacj ę linii niskiego napi ęcia w poszczególnych wsiach. Według nowych programów rozwoju sieci energetycznych nie przewiduje si ę realizacji urz ądze ń oraz sieci o charakterze ponadlokalnym.

3.5. Ciepłownictwo

Zasoby wód geotermalnych mog ą stanowi ć podstaw ę organizacji scentralizowanych systemów zaopatrzenia gminy w ciepło. W opraciu o wykonane odwierty istnieje mo żliwo ść realizowania systemu ciepłowniczego obejmuj ącego południowe rejony gminy. Warunkiem powodzenia takich przedsi ęwzi ęć b ędzie wspólne działanie jednostek komercyjnych, władz samorz ądowych i rz ądowych, maj ące poparcie ze strony mieszka ńców gminy. Działania w zakresie ciepłownictwa powinny obejmować: ° inwestycje realizowane b ądź jako zadania publiczne b ądź te ż jako przedsi ęwzi ęcia komercyjne, polegaj ące na realizacji magistrali przesyłowych wód geotermalnych oraz wdra żaniu powszechnego ich wykorzystania dla celów grzewczych.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 38

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

3.6. Komunikacja

Główne cele polityki komunikacyjnej powinny koncentrowa ć si ę na: ° zapewnieniu mieszka ńcom gminy dogodnej dost ępno ści do celów ich podró ży i do ich miejsc zamieszkania w akceptowanych standardach podró żowania przy jednoczesnej minimalizacji transportochłonno ści układu komunikacyjnego, ° eliminacji b ądź łagodzeniu uci ąż liwo ści funkcjonalnych i środowiskowych powstaj ących w wyniku rozbudowy tego układu, ° wykorzystaniu poło żenia gminy w stosunku do układu dróg mi ędzyregionalnych (krajowa nr 7) i regionalnych (krajowa nr 95, wojewódzkie nr 957 i 958) dla aktywizacji gospodarczej terenów gminy.

Realizacja celów polityki komunikacyjnej wymaga ć b ędzie podj ęcia nast ępuj ących działa ń: • rozbudowy i modernizacji głównych elementów podstawowego układu drogowego, w tym modernizacji dróg wojewódzkich nr 957 i 958 w istniej ącym przebiegu, • zdefiniowania w okresie kierunkowym nowych przebiegów dróg nr 957 i 958: obwodnicy północnej i wschodniej Czarnego Dunajca (wzgl ędnie obwodnicy w układzie po stronie zachodniej Czarnego Dunajca) oraz obwodnicy Podczerwonego, Koniówki i Chochołowa w ci ągu drogi nr 958), • podj ęcia problemu odtworzenia i modernizacji linii kolejowej nr 118 Nowy Targ – Podzerwone/Sucha Hora jako ewentualno ści przywrócenia powi ązania Polski i Słowacji w nawi ązaniu do zamierze ń modernizacji linii nr 99 (Kraków) – Chabówka – Nowy Targ – Zakopane, • lokalizacji nowych zamierze ń inwestycyjnych na terenie gminy w nawi ązaniu do istniej ącego i projektowanego układu dróg regionalnych, • egzekwowania w procesie decyzyjnym utrzymania minimalnych linii zabudowy i linii zabudowy mieszkalnej przy istniej ących drogach wojewódzkich i powiatowych oraz (ewentualnie) linii kolejowej w oparciu o ustalenia dotycz ące w/w stref ochronnych i stref ograniczonego zagospodarowania i u żytkowania terenu, • sukcesywnej modernizacji istniej ących dróg powiatowych oraz sieci powi ąza ń lokalnych pomi ędzy wsiami gminy i z obszarami gmin s ąsiednich poprzez niezb ędne punktowe korekty przebiegów tych dróg w planie i profilu, podwy ższenie ich no śno ści i wprowadzenie b ądź remonty nawierzchni ulepszonych (drogi nrnr 25424, 25425, 25426, 25427, 25428, 25429, 25430, 25431, 25438, 25439 i drogi gminne Wierch Ciche – Mulce – Ratułów Górny, Ratułów Górny – Czerwienne Sabały, Odrow ąż – granica gminy – Bukowina Osiedle), • podwy ższenia standardu funkcjonalnego i stanu bezpiecze ństwa na wszystkich drogach wojewódzkich, powiatowych i wa żniejszych gminnych poprzez sukcesywn ą realizacj ę chodników dla pieszych na obszarach zabudowy oraz przebudow ę miejsc szczególnie niebezpiecznych (odcinki dróg w centrach wsi), • opracowania koncepcji sieci niezale żnych od układu drogowego tras rowerowych, wykorzystuj ących ró żne mo żliwo ści prowadzenia ruchu rowerowego w obr ębie linii rozgraniczaj ących dróg i ulic, b ądź niezale żnych od tras drogowych, • poprawy standardu podró żowania zbiorow ą komunikacj ą autobusow ą i mikrobusow ą w zakresie optymalizacji ilo ści i rozkładu kursów, jako ści taboru oraz budowy zatok i wiat przystankowych.

W studium rezygnuje si ę ze wskazania przebiegu uprzednio wyznaczonych projektowanych tras obwodnicowych dróg wojewódzkich nr 957 i 958. Powy ższe rozstrzygni ęcie wynika z nast ępuj ących okoliczno ści: ° brak organizacyjnych, finansowych i prawnych mo żliwo ści skutecznego utrzymania rezerw terenu (zadania powy ższe nie zostały wpisane do rejestru zada ń rz ądowych; mo żliwo ść ich realizacji nie wydaje si ę realna - nie okre ślony jest nawet przybli żony jej termin); gmina nie jest w stanie ud źwign ąć skutków finansowych wprowadzenia tych zada ń do własnych dokumentów planistycznych,

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 39

Zmiana studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Czarny Dunajec – Ustalenia Studium

° w procesie sporz ądzania planu miejscowego gminy projektowane odcinki dróg były przedmiotem zdecydowanego sprzeciwu znacznej liczby mieszka ńców gminy (kilkaset zarzutów do planu). Rozstrzygaj ąc o sposobie rozpatrzenia zarzutów Rada Gminy w drodze stosownej uchwały postanowiła o rezygnacji z rezerw terenu dla w/w inwestycji drogowych.

Pomimo okoliczno ści przedstawionych powy żej gmina dostrzega potrzeb ę docelowej realizacji dróg odci ąż aj ących centra miejscowo ści Czarny Dunajec, Koniówka, Podczerwone, Chochołów. Wiarygodny przebieg projektowanych dróg mo że by ć okre ślony dopiero w razie pojawienia si ę realnych mo żliwo ści organizacyjnych i finansowych budowy w/w dróg. Ewentualne wprowadzenie rezerw do planu miejscowego musi wi ąza ć si ę z zagwarantowaniem środków na wykup terenów. Przy ograniczonych środkach popraw ę warunków funkcjonowania układu komunikacyjnego mo żna osi ągn ąć poprzez etapowanie realizacji: ° w pierwszej kolejno ści powinien zosta ć wykonany odcinek ł ącz ący drog ę nr 957 po pn. stronie Czarnego Dunajca przez most na rzece Czarny Dunajec z drog ą 958. Odcinek ten pozwoliłby na odci ąż enie rynku Czarnego Dunajca we wszystkich tranzytowych relacjach ruchowych, ° nie mniej wa żna od w/w odcinka jest realizacja obwodnicy Chochołowa z uwagi na wyj ątkowe walory kulturowe tej miejscowo ści, ° w dalszej kolejno ści powinny by ć zrealizowane obwodnice Podczerwonego i Koniówki, wreszcie - Czarnego Dunajca na pozostałym odcinku drogi.

3.7. Gospodarka odpadami

Wg koncepcji gospodarki odpadami komunalnymi gmin podhala ńskich, gospodarka odpadami w gminie Czarny Dunajec miałaby by ć oparta o wspólnie realizowane centralne składowisko odpadów w Nowym Targu. Z punktu widzenia interesów ochrony środowiska gminy (i regionu) wdro żenie planowanego systemu odbioru i unieszkodliwiania odpadów byłoby rozwi ązaniem najkorzystniejszym.

Z momentem uruchomienia składowiska w Nowym Targu wi ązana jest tak że mo żliwo ść : ° wdro żenia systemu segregacji odpadów i obni żenia opłat wywozowych wła ścicielom posesji prowadz ącym segregacj ę; ° zamkni ęcia i rekultywacji istniej ącego składowiska przej ściowego zlokalizowanego na starym, nie zrekultywowanym wysypisku.

Opracowanie: Pracownia AU – Kraków, 1999-2000, 2003 r. 40