9.3 Algemeen over sport die de 1e officiële Nationale Kampioenschappen verloren. Dat Hagenaren het belangrijk vinden om sportief mogelijk maakte. In 1920 schreef een Nederlands Zoals in heel Nederland de situatie lijkt te zijn, is bezig te zijn, blijkt uit de druk bezochte recreatie- tennisteam zich voor het eerst in voor de Davis ook in Den Haag het voetbal één van de populair- gebieden, waar volop wordt gewandeld, gefietst Cup, die toen alleen openstond voor de ‘grote ste sporten. De gemeente heeft ruim 10 voetbal- en gekanoed en aan het grote aantal sportvereni- naties’. Dit opmerkelijke initiatief werd bekroond verenigingen waar de sport actief wordt beoefend. gingen, ruim 80 verenigingen gespecialiseerd in met een 3-2 overwinning op Zuid-Afrika. Tot 1930 Dat balsporten over het algemeen vrij populair zijn de meest uiteenlopende sporten. De Haagsche bestond het Nederlands team vrijwel geheel uit in de gemeente blijkt uit de vele andere sportver- Lawn Tennis Club Leimonias bestaat al sinds tennissers van Leimonias. Het in 1870 vanuit enigingen die toegespitst zijn op een balsport. Er 1888. In 1898 organiseerde Leimonias de 1e offi- de Engelse grastuinen afkomstige tennis maakte zijn verenigingen voor basketbal, softbal, handbal, cieuze Internationale Tennis Kampioenschappen vanaf 1970 een populariserende ontwikkeling door volleybal, rugby, honkbal, korfbal en jeu de bou- van Nederland in herenenkelspel. De strijd werd in zowel de breedte als de top. Het meer dan les. Ook overige sporten zijn vertegenwoordigd in gewonnen door J. Pim, Wimbledon-winnaar in 100-jarig bestaan van de Haagsche Lawn Tennis Den Haag, waaronder zwemmen, taekwondo, atle- 1893 en ’94. In 1899 zorgde de Haagse tennis- Club Leimonias en de komst van enkele andere tiek, triatlon, aikido, wielrennen, boksen, hockey, vereniging voor een aanzienlijke bijdrage in de tennisverenigingen in Den Haag laat zien dat de roeien en golf. oprichting van de Nederlandse Lawn Tennis Bond sport door de jaren heen niets in populariteit heeft

180 9.3.1 Haags voetbal voor het eerst het hoogste niveau van het Neder- tens was één van de deelnemers aan de bekende Een ritje door Den Haag zonder de bekende groen­ landse voetbal (). In het Zuiderpark, 'slaapkamerconferentie' in 1954, waarin werd gele sjaaltjes op de achterruiten van auto’s tegen het sportpark waar de club vanaf de opening in besloten de KNVB, dat wilde vasthouden aan te komen is praktisch onmogelijk. Het is duidelijk: 1925 gehuisvest was, bouwde ADO vervolgens het amateurisme, een ultimatum te stellen. Het voetbalclub ADO Den Haag is niet meer uit de stad een eretribune. In de jaren dertig verbeterde de profvoetbal moest onmiddellijk ingevoerd wor- weg te denken. De Haagse club, die in 2005 zijn residentieclub zijn prestaties onder leiding van den, teneinde de uittocht van topspelers naar het honderdjarig bestaan vierde, heeft een bewogen trainers Otto Hoss - door zijn speciale aandacht buitenland een halt toe te roepen. De reeds begon- geschiedenis. ADO, ofwel Alles Door Oefening, voor de talentvolle jeugd de grondlegger van het nen competitie werd stopgezet en in november werd opgericht op 1 februari 1905. Eén van de eerste elftal – en Wim Tap, die met 33 interlands de 1954 werd de eerste ronde van de profcompetitie oprichters, Jan van Gulik, voetbalde na schooltijd succesvolste speler was van ADO. In 1941/1942 en gespeeld. ADO wist zich in eerste instantie niet te met vrienden aan de voet van de Haagsche Toren. 1942/1943 werd ADO tweemaal landskampioen, plaatsen voor de nieuwe . In mei 1957 De club, toen in roodgroen shirt met witte broek, met spelers zoals doelman Willem Koek, aanvoer- was echter na een 3-0 winst op De Graafschap promoveerde via de Haagsche Voetbal Bond naar der Herman Choufoer en Aad de Jong. promotie naar de eredivisie alsnog een feit. de van de Nederlandse Voetbal Bond, Met de opkomst van het profvoetbal veranderde ADO kon echter om financiële redenen steeds zoals de KNVB toen heette. In 1927 bereikte ADO veel voor ADO. Toenmalige voorzitter Toon Mar- moeilijker concurreren met kapitaalkrachtige clubs

181 als Feyenoord en Ajax. Ook een fusie met Holland voor de club te creëren, waaronder plannen voor actief betrokken bij de opzet van projecten zoals Sport tot FC Den Haag in 1971, op voorstel van de een nieuw stadion bij het Prins Clausplein en een ‘De Held’, waarbij profvoetballers basisscholen gemeente Den Haag, mocht niet baten. Manager overeenkomst met TV-West voor live-uitzendingen bezoeken om met de kinderen te praten over pes- Commerciële Zaken Remco Van der Veen herinnert van thuiswedstrijden. In 2002/2003 keerde ADO, in ten, drugs en racisme; de ADO Den Haag Kids Club zich die tijd: “De club werd leeggekocht. ADO had geelgroen tenue, terug in de eredivisie. en de organisatie van ‘clinics’ in achterstandswij- geen geld en kon zijn talenten niet behouden.” ken en bij amateurverenigingen. De voetbalclub Het vandalisme, dat steeds vaker de kop opstak, Het negatieve imago van de voetbalwedstrijden probeert zo een platform te bieden voor integratie bereikte in 1987 een dieptepunt, toen de wed- van ADO, dat in het verleden door een groep en verhogen van het saamhorigheidsgevoel onder strijd FC Den Haag-Ajax in de rust moest worden agressieve supporters werd opgeroepen, is tegen- inwoners van de residentiestad. “Het voetbal gestaakt wegens ernstige ongeregeldheden. Toen woordig verbeterd, aldus Van der Veen. “De wed- is een uitlaatklep voor alle sociale lagen van de de club in 1994 op het punt van faillissement strijden worden weer volop bezocht en de mensen Haagse bevolking.” Ook allochtone Hagenaren stond, werd ADO door de inspanningen van toen- hebben niet meer het gevoel dat ze met een helm horen hier bij, aldus een duidelijk geïnspireerde malig business clublid John van Ringelenstein en op naar het stadion moeten.” Een wedstrijd van Van der Veen. “Als je Den Haag wilt leren kennen, gemeenteambtenaar Aalt Maaswinkel gered. Na ADO trekt gemiddeld dan ook zo’n achtduizend moet je bij het voetbal komen kijken!” een schuldsanering begon de club in 1996 opnieuw bezoekers. De club speelt een belangrijke rol in het als ADO Den Haag. De revitalisatie van de club ging Haagse sociaal-maatschappelijke leven, die verder samen met activiteiten om een groter draagvlak gaat dan het bieden van voetbalvermaak. ADO is

182 9.3.2 Europees kampioen ben bereikt, wat we nu bereikt hebben. Toen in Die Haghe in Barcelona zelfs Europees kampioen. Die Haghe korfbalvereniging bestaat al vanaf 1 1992 onze junioren en aspiranten jeugdkampioen En deze twee prestaties heeft de club in de twee april 1921. En dat bleek geen 1 april grap. Want werden, hebben we als club besloten om een opvolgende jaren nóg een keer geleverd. deze gezellige en goed geleide vereniging timmert beleidsplan te maken dat zou moeten leiden tot het de laatste jaren behoorlijk aan de weg. Nederlands kampioenschap van de selectie van "Om op dit niveau te kunnen blijven presteren, Die Haghe. En dat is gelukt. Op het veld speelt het vervolgt Dolf is het heel belangrijk om alle rand- "De vereniging telt ongeveer 300 leden en heeft eerste team in de en het tweede team voorwaarden te blijven perfectioneren en profes- 30 teams waarvan het eerste team tot de beste reserve hoofdklasse. In de zaal speelt het eerste in sionaliseren. Je moet dan denken aan zaken als tien van Nederland behoort," aldus Dolf Lubbers, de prestatieve Topleague, waar de beste 10 vereni- het aantrekken van goede trainers, het organi- zelf voormalig speler van Die Haghe. "Ik speel zelf gingen van Nederland in spelen. Ook het tweede seren van trainingskampen, het aanleggen van geen wedstrijden meer maar ik fluit ze nog wel. Ik team komt in de reserve-korfballeaque uit." kunstgras, het introduceren van clubkleding, een probeer nu als voorzitter van de sponsorcommis- business to businessruimte, het onderhouden en sie sponsors voor Die Haghe te winnen. Onder de De resultaten zijn inderdaad indrukwekkend. In verbeteren van het Die Haghe sportcomplex e.d. sponsors hebben we adverteerders, shirtsponsors, 1998 bereikte Die Haghe voor het eerst AHOY. En daar hebben we onze sponsors hard bij nodig. bordsponsors en twee hoofdsponsors voor onze Deze finale werd nog verloren. In 2000 werd zowel Want de korfbalsport is een echte amateursport en selectie. Deze sponsors hebben we ook echt nodig op het veld als in de zaal (AHOY) wél het kam­ misschien houdt dat de sport en het verenigings- want zonder sponsoring zou Die Haghe niet heb- pioenschap van Nederland behaald. In 2001 werd leven wel zo leuk."

183