2 0 0 6 S P R a W O Z D a N I E R E P O

M e m o r i a l Auschwitz Birkenau Miejsce Pamięci

s p r a w o z d a n i e r e p o r t

Państwowe Muzeu m Auschwitz-Birkenau W O ś w i ę c i M i u 2 0 0 6 TEKST TEXT Krzysztof Antończyk Jadwiga Badowska-Buczak Jolanta Banaś Igor Bartosik Bartosz Bartyzel Alicja Białecka Piotr M. A. Cywiński Andrzej Kacorzyk Jacek Lech Jarek Mensfelt Małgorzata Mentelska Krystyna Oleksy Jadwiga Pinderska-Lech Rafał Pióro Franciszek Piper Piotr Setkiewicz Antoni Stańczyk Teresa Świebocka Teresa Zbrzeska

REDAKCJA EDITED BY Andrzej Kacorzyk

TŁUMACZENIE TRANSLATION William Brand – tekst text

Beata Juszczyk – opis zdjęć captions

WYDAWCA PUBLISHER Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

projekt okładki Cover design Robert Płaczek

Autorzy zdjęć Photos Archiwum Muzeum Bartosz Bartyzel Centrum Informacyjne Rządu Mariusz Domurat Magdalena Emilewicz-Pióro Lidia Foryciarz Wojciech Gorgolewki Tomasz Irzyk Nel Jastrzębiowska Andrzej Kacorzyk Jacek Lech Jarek Mensfelt Tomasz Pielesz Robert Płaczek Mieczysław Stec Wanda Witek

Wybór i opisy zdjęć Bartosz Bartyzel, Jacek Lech Choice and description of photos

PROJEKT GRAFICZNY LAYOUT Agnieszka Matuła

DRUK PRINTED BY Jaroszowice 324, 34-100 Wadowice tel. 033 873 46 20, fax 033 873 46 22 e-mail: [email protected]

s p r a w o z d a n i e r e p o r t

2 0 0 6

Wstęp

Dr Piotr M.A. Cywiński Szanowni Państwo! dyrektor, Nie jest łatwo nazwać to, czym jest dzisiaj Auschwitz. a także wsparciu osób i instytucji, które okazały goto- Państwowe Muzeum Zwyczajne słowa nie pasują do tego miejsca. Dziś jest wość wzięcia na siebie części odpowiedzialności finan- Auschwitz-Birkenau nazywane miejscem pamięci, cmentarzem, pomni- sowej. Należą im się słowa wdzięczności i powszechne- kiem, muzeum. Ale przecież te słowa nie oddają całego go uznania. Donatorów wymieniamy na trzeciej stronie Piotr M.A. Cywiński Ph.D. – trudnego do ogarnięcia i wysłowienia – znaczenia Au- okładki. director, schwitz. Rok 2006 był pierwszym, pełnym rokiem funkcjonowa- Auschwitz-Birkenau Auschwitz jest nieustającym bólem na sumieniu świata. nia Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz State Museum Pozostałości niemieckiego nazistowskiego obozu kon- i Holokauście. Pomimo braku siedziby Centrum rozwija centracyjnego i zagłady przywołują najciemniejsze chwi- nowe programy, przygotowuje się do rozpoczęcia edu- le w dziejach ludzkości. W tym miejscu funkcjonariusze kacji poprzez sieć internetową. Z Centrum współpracuje Trzeciej Rzeszy zgładzili ponad milion Żydów, wymor- obecnie prawie setka wolontariuszy i kilkuset pedago- dowali także tysiące Polaków, Romów i Sinti, żołnierzy gów oraz nauczycieli z pięciu kontynentów! Armii Czerwonej i innych niewinnych ludzi. Miejsce to jest odwiedzane co roku przez bardzo wie- Auschwitz stał się symbolem na miarę całej ludzkości. le osób z całego świata. Niektórzy spędzają tu tylko kil- Punktem odniesienia każdej debaty na temat tego, do ka godzin, inni wiele dni. Staramy się przygotowywać czego człowiek może się dopuścić. Symbolem Zagłady. różne programy nauczania, konferencje, spotkania, se- To miejsce – jako najbardziej wymowna przestroga dla minaria. pokoleń – musi do nas nieustannie przemawiać. Z głę- Jesteśmy przekonani o celowości i wyjątkowości naszej bi mroków wypływają bowiem wnioski dla dzisiejszych misji. Wiemy, że nie ma na ziemi takiego miejsca jak Au- i przyszłych pokoleń. schwitz, gdzie można tak prawdziwie być człowiekiem Miejscem tym opiekuje się powołane w 1947 roku i stwo- i człowiekiem się stawać. Dlatego zapraszamy do nas rzone przez byłych więźniów KL Auschwitz – Państwowe naukowców i badaczy, pedagogów i studentów, Oca- Muzeum Auschwitz-Birkenau. Pierwszy raz w historii in- lałych i ich wnuków, wszystkich zainteresowanych. Każ- stytucji opiekującej się jednym z najważniejszych miejsc de sumienie do głębi poruszone dziejami tego Miejsca na ziemi przedstawiam Wam, w tej formie, roczny raport to szansa na wielkie zwycięstwo człowieczeństwa i cy- z naszej działalności. wilizacji prawdy. Wasza pamięć o Auschwitz i jego Ofia- Głównymi naszymi zadaniami są oczywiście ochrona rach jest sensem istnienia tego Miejsca dziś i jutro. Jest i konserwacja reliktów poobozowych, prowadzenie ba- sensem codziennej pracy wielu ludzi – od prawie sześć- dań naukowych, rozwój programów edukacyjnych. Po- dziesięciu lat. Liczę na Waszą pamięć o Miejscu Pamięci, trzeby są olbrzymie. Wydarzenia na świecie pokazują jak na wsłuchanie się w tragedię Ofiar, na zrozumienie istoty w sumie niewiele nasza cywilizacja nauczyła się ze swej tego największego upadku ludzkości, na przedsięwzięcie przeszłości. Dlatego chciałbym przedstawić Wam ludzi, wszystkich odpowiedzialnych kroków, aby następne po- którzy tworzą to Muzeum: konserwatorów, history- kolenia pozostawały wolne od morderczej nienawiści ków, edukatorów, specjalistów w dziedzinie muzeologii. i pogardy dla drugiego człowieka. Od ich zaangażowania, fachowości i oddania zależeć bę- Liczę na Waszą pomoc w zachowaniu wymowy tego dzie obraz tego Miejsca w najbliższej przyszłości. symbolu dla naszych dzieci i wnuków. Aby i one mo- Konserwacja jest zadaniem niezwykle odpowiedzialnym gły zrozumieć, do czego jest zdolne każde ludzkie po- i niestety bardzo kosztownym. Zwłaszcza przy tych roz- kolenie. miarach poobozowego terenu i tak licznych obiektach pozostałych po KL Auschwitz. Zadanie to jest realizowane dzięki Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Dr Piotr M. A. Cywiński

intrODuCtiOn

Dear Friends, It is not easy to say what Auschwitz means now. Ordinary the fi nancial burden. They deserve words of gratitude words do not fi t this place. Today, it is called a memorial, and universal acknowledgement. We list the donors in- a cemetery, a monument, a museum. Yet those words fail side the back cover. to convey the entire signifi cance – so diffi cult to compre- 2006 was the fi rst year when the International Center for hend and articulate – of Auschwitz. Education about Auschwitz and the Holocaust functioned Auschwitz is an unceasing ache in the conscience of the fully. Despite lacking premises of its own, the Center de- world. The remains of the Nazi German concentration veloped new programs and made preparations for web- camp and death camp summon up the darkest moments -based education. Almost 100 volunteers, several hun- in mankind’s history. This is where the functionaries of dred educators, and teachers from fi ve continents are the Third Reich exterminated more than a million Jews, already cooperating with the Center. and also murdered thousands of Poles, Roma and Sinti, A great many people from all over the world visit this Red Army soldiers, and other innocent people. place each year. Some spend only a few hours here, oth- Auschwitz has become a symbol on a global scale – the ers – many days. We attempt to prepare a range of in- reference point for every debate on the subject of how structional programs, conferences, meetings, and semi- far mankind can go, the symbol of the Holocaust. nars. This place – as the most eloquent warning to the genera- We are convinced that our mission is fi tting and spe- tions – must unceasingly speak to us. Lessons for today’s cial. We know that there is no place on earth where it generation and those of the future emerge from the is possible to be a person, and to become a person, as depths of the gloom. authentically as at Auschwitz. That is why we issue an The Auschwitz-Birkenau State Museum, created by for- invitation to scholars and researchers, teachers and stu- mer Auschwitz prisoners and established in 1947, pro- dents, survivors and their grandchildren, and everyone tects this site. For the fi rst time in its history, the institu- with an interest in Auschwitz. Each conscience touched tion that safeguards one of the most important places on to the quick by the history of this place is a chance for earth is presenting an annual report on its activities, in a great victory for humanity and the civilization of truth. this form, to you. Your remembrance of Auschwitz and its victims gives Our main task is, obviously, to protect and conserve the meaning to the existence of this place, today and tomor- original camp relics, to conduct scholarly research, and row. This is the meaning of the everyday work of many to develop educational programs. The needs are vast. people – for almost six decades. I am counting on you World events show how little our civilization has learned, to remember this Memorial, to listen to the tragedy of in sum, from its past. This is why I want to introduce you the victims, to understand the essence of this low point to the people who make up this Museum: the preserva- for humanity, and to take all necessary steps to keep the tionists, historians, educators, and specialists in museum coming generations free of murderous hatred and con- practice. The image of this place in the nearest future de- tempt for other human beings. pends on their commitment, expertise, and dedication. I am counting on your help in preserving the message of Preservation is an exceptionally responsible task – and, this symbol for our children and grandchildren – so that unfortunately, an exceptionally costly one. Especially giv- they, too, can understand what every human generation en the dimensions of the Auschwitz site and the number is capable of. of original objects that remain from the camp. This duty can be met thanks to the Polish Ministry of Culture and National Heritage, as well as support from persons and institutions who have proven ready to shoulder part of Piotr M. A. Cywiński Ph.D.

5 I. Najważniejsze wydarzenia roku 2006

1 2 3

1. Byli więźniowie podczas obchodów Styczeń Luty rocznicy wyzwolenia

2. Wizyta Elie Wiesela 5 stycznia 16 lutego w towarzystwie Nagrodzony nagrodą Emmy muzyczny film BBC Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz Oprah Winfrey przygotowywany na terenie byłego Auschwitz i Holokauście działające w PMA-B rozpoczęło re- pojawił się wśród propozycji wydawniczych Mu- alizację projektu „Historia mówiona”. Jego celem

3. Zinowij Tołkaczew, zeum. jest zebranie możliwie jak największej liczby re- „Wyzwolenie” lacji byłych więźniów KL Auschwitz. 12 stycznia 4. Więźniarskie W Miejscu Pamięci Auschwitz złożył wizytę Prze- 26 lutego nauszniki – wodniczący Komisji ds. Zagranicznych Bundesta- Przedstawiciele Stowarzyszenia Romów w Pol- jeden z nowych gu Ruppert Polenz. sce upamiętnili 63. rocznicę pierwszej deportacji eksponatów ludności romskiej do KL Auschwitz i utworzenia Działu Zbiorów 25 stycznia w obozie Auschwitz II-Birkenau tzw. Zigeunerfa- Otwarto wystawę 44 rysunków z cyklu „Au- milienlager (obozu rodzinnego dla Cyganów). 5. Wysiedlenia schwitz” radzieckiego żołnierza Zinowija Toł- ludności polskiej kaczewa, który uczestniczył w wyzwoleniu nie- 27 lutego z terenów mieckiego obozu Auschwitz. Ostatnie posiedzenie kończącej kadencję Mię- przyobozowych dzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Członko- – konferencja 27 stycznia wie ustępującej Rady otrzymali z rąk premiera edukacyjna 61. rocznica wyzwolenia KL Auschwitz – uro- Kazimierza Marcinkiewicza pamiątkowe dyplomy czystość z udziałem byłych więźniów oraz władz z podziękowaniami. państwowych, m.in. marszałka Sejmu Marka Jur- ka i premiera RP Kazimierza Marcinkiewicza.

30 stycznia Tereny Państwowego Muzeum Auschwitz-Bir- kenau w Oświęcimiu odwiedził Elie Wiesel – były więzień i laureat pokojowej Nagrody Nobla, w towarzystwie znanej amerykańskiej dziennikarki Oprah Winfrey.

I. Most Important Events 2006

4 5

1. Auschwitz survivors January February at the ceremony commemorating 61st anniversary January 5 February 16 of the liberation The Emmy-winning BBC music production filmed The International Center for Education about at the Auschwitz site was added to the Museum’s Auschwitz and the Holocaust at the Auschwitz- 2. Elie Wiesel, publications list. Birkenau State Museum initiated the Spoken His- accompanied tory project, which will collect the greatest pos- by Oprah Winfrey, January 12 sible number of accounts by former Auschwitz visiting Auschwitz Bundestag Foreign Affairs Commission Chairman prisoners. Ruppert Polenz visited the Auschwitz Memorial. 3. Zinovy Tolkatchev, February 26 “Liberation” January 25 Representatives of the Association of Roma in Po- Opening of an exhibition of 44 drawings from land commemorated the 63rd anniversary of the 4. Prisoner’s the Auschwitz cycle by Soviet soldier Zinovy Tol- first deportation of Roma civilians to Auschwitz earmuffs, kachev, who participated in the liberation of the and the establishment in Auschwitz II-Birkenau of one of the newest Auschwitz German camp. the so-called Zigeunerfamilienlager (Gypsy fam- exhibits in the ily camp). Collections January 27 Department Sixty-first anniversary of the liberation of Ausch- February 27 witz – Former prisoners and state officials, includ- Members of the International Auschwitz Council 5. Educational ing Sejm Speaker Marek Jurek and Polish Prime meet for the last time before their terms expire. conference Minister Kazimierz Marcinkiewicz, attended the Prime Minister Kazimierz Marcinkiewicz presents “The Expulsion ceremonies. them with certificates of acknowledgement. of Polish Civilians as a Step towards January 30 Establishing Elie Wiesel, Nobel Peace Prize recipient and for- the Camp Interest mer prisoner, visited the grounds of the Ausch- Zone” witz-Birkenau State Museum in Oświęcim, accompanied by the American television host Oprah Winfrey.

I. Najważniejsze wydarzenia roku 2006

1 2 3

1. Ostatnie posiedzenie Międzynarodowej Marzec Kwiecień Rady Oświęcimskiej 2 i 4 marca 3 kwietnia poprzedniej kadencji Odbyły się konferencje edukacyjne dla młodzieży Pracownicy Sekcji Komputerowej i Archiwum i nauczycieli poświęcone osobom odznaczonym PMA-B zakończyli skanowanie kartoteki Wydzia- 2. Jakob Silberstein medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” łu Zatrudnienia KL Mauthausen. Elektroniczny in- odnajduje zrobioną oraz „Wysiedleniom ludności polskiej jako konse- deks nazwiskowy tworzy blisko 60 tys. skanów przez siebie kryjówkę kwencji tworzenia strefy interesów obozu”. dokumentów z danymi na temat ok. 30 tys. więź- w piwnicy bloku 17 niów tego obozu. 9 marca 5 kwietnia 3. Pierwsze Jakob Silberstein, były więzień obozu Auschwitz, Odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Progra- posiedzenie Rady odwiedzając po przeszło 60 latach miejsce swo- mowej Międzynarodowego Centrum Edukacji Programowej jego cierpienia, odnalazł w piwnicy bloku nr 17 o Auschwitz i Holokauście. Posiedzenie poświę- Międzynarodowego przygotowaną przez siebie kryjówkę. Miała ona Centrum Edukacji cone było metodyce nauczania oraz perspekty- być wykorzystana na wypadek niespodziewanej wom rozwoju MCEAH. o Auschwitz ewakuacji obozu. i Holokauście 7 kwietnia 30 marca Profesor Władysław Bartoszewski otrzymał z rąk 4. XV Marsz Polski rząd zaproponował zmianę znajdującego premiera Kazimierza Marcinkiewicza nominację Żywych z udziałem się na liście UNESCO wpisu „Obóz Koncentracyjny na przewodniczącego Międzynarodowej Rady Szymona Peresa, Auschwitz” na „Były Nazistowski Niemiecki Obóz Oświęcimskiej kolejnej kadencji. rabina Meir Lau Koncentracyjny i Zagłady Auschwitz-Birkenau”. oraz wicemarszałka 15 kwietnia Sejmu RP Bronisława 31 marca Wizytę w Miejscu Pamięci złożył wicepremier Komorowskiego Wizytę w Muzeum złożyli sędziowie Sądu Konsty- Chińskiej Republiki Ludowej Hui Liangu. tucyjnego Republiki Włoskiej oraz Trybunału Kon- stytucyjnego Rzeczpospolitej Polskiej. W Centrum 25 kwietnia Dialogu i Modlitwy odbyła się sesja naukowa po- XV Marsz Żywych. Ponad 8 tys. młodych osób, święcona kondycji praw człowieka we współcze- Żydów z całego świata oraz Polaków, uczest- snym świecie. Mówiono m.in. o działalności Cen- niczyło w XV Marszu Żywych w Oświęcimiu. trum Dialogu, o działalności edukacyjnej PMA-B Na czele tegorocznego marszu szli: laureat po- oraz o prawach człowieka z perspektywy Au- kojowej nagrody Nobla, były premier Izraela Szy- mon Peres, naczelny rabin Izraela Meir Lau oraz schwitz. wicemarszałek Sejmu RP Bronisław Komorowski.

25 kwietnia W Muzeum otwarto wystawę poświęco- ną transportowi z dnia 30 stycznia 1944 r., jednemu z 15 transportów RSHA Żydów włoskich deportowanych do KL Auschwitz.

I. Most Important Events 2006

1. Last session of the March April International Auschwitz March 2 and 4 April 3 Council of the previous Educational conferences for students and Museum Information Technology and Archives staff term teachers, devoted to holders of the Righteous finished scanning the Mauthausen Concentration among the Nations of the World medal and Camp Labor Department card files. A digital name 2. Jakob Silberstein The Expulsion of Polish Civilians as a Step to- index references almost 60 thousand scanned finds the hiding place wards Establishing the Camp Interest Zone. documents, containing data on about 30 thousand he had prepared in the Mauthausen prisoners. basement of Block 17 March 9 Jakob Silberstein, former Auschwitz prisoner, re- April 5 3. First session of the turned after 60 years to the place of his suffer- The Program Council of the International Center Program Board of the ing, and found the hiding place he had prepared for Education on Auschwitz and the Holocaust met International Center in the cellar of Block no. 17 for use in case of a for the first time, in a session devoted to teaching for Education about surprise evacuation. methods and perspectives for the development of Auschwitz and the the ICEAH. Holocaust March 30 The Polish government proposed that the entry April 7 4. Shimon Peres, “Auschwitz Concentration Camp” on the UNES- Prime Minister Kazimierz Marcinkiewicz nominated Rabbi Meir Lau and CO World Heritage List be changed to “Former Professor Władysław Bartoszewski as chairman of the Deputy Speaker Auschwitz-Birkenau Nazi German Concentration the International Auschwitz Council in that body’s of the Polish Sejm, and Extermination Camp.” new term of office. Bronisław Komorowski participating in 15th March 31 April 15 March of the Living Deputy Prime Minister Hui Liangyu of the People’s Judges of the Constitutional Court of the Ital- Republic of China visited the Memorial. ian Republic and the Constitutional Tribunal of the Polish Republic visited the Museum. April 25 A seminar on the condition of human rights Fifteenth March of the Living. More than 8 thousand in the contemporary world, held at the Center young people – Jews from all over the world and for Dialogue and Prayer, featured discussion Poles – marched in Oświęcim for the fifteenth time. of the work of the Center, the Museum’s edu- At the head of the column walked Nobel Peace Prize cational programs, and human rights from the recipient and former Prime Minister of Israel Shimon perspective of Auschwitz. Peres, Head Rabbi of Israel Meir Lau, and Polish Sejm Deputy Speaker Bronisław Komorowski.

April 25 Opening at the Museum of an exhibition devoted to the transport of January 30, 1944 – one of 15 RSHA transports of Italian Jews to Auschwitz.

I. Najważniejsze wydarzenia roku 2006

1 2 3

1. Wicedyrektor Maj 28 maja Krystyna Oleksy „Nie mogłem tutaj nie przybyć” – mówił papież z nagrodą Sybilla 2005 Benedykt XVI, oddając hołd Ofiarom Auschwitz. 7 maja za utworzenie MCEAH Podczas swojej wizyty w dawnym obozie zagła- Premier Belgii Guy Verhofstadt, w towarzystwie dy Auschwitz-Birkenau papież modlił się o „łaskę 2. Otwarcie wystawy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazi- pojednania”. stałej poświęconej mierza M. Ujazdowskiego, uczestniczył w otwarciu nowej stałej wystawy w PMA-B, poświęconej Ofiarom Auschwitz 29 maja losom obywateli Belgii, głównie Żydów, deporto- deportowanym z Belgii Premier Kazimierz Marcinkiewicz wręczył nomi- wanych do KL Auschwitz. nacje członkom Międzynarodowej Rady Oświę- 3. Benedykt XVI cimskiej na następną sześcioletnią kadencję. w Auschwitz 8 maja w towarzystwie W Radomiu, pod patronatem honorowym Mi- Prezydenta RP Lecha nistra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Ka- Kaczyńskiego zimierza M. Ujazdowskiego, odbyła się uroczysta Czerwiec prezentacja wydanej przez PMA-B i Towarzystwo 4. Zapisy nutowe Opieki nad Oświęcimiem publikacji pt. Księga Pa- 8 czerwca obozowej orkiestry mięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Ra- Sejm ustanowił dzień 14 czerwca Narodowym domia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940- Dniem Pamięci Ofiar Nazistowskich Obozów Kon- 5. Część prysznica 1944. centracyjnych. znaleziona w czasie prac konserwatorskich 17 maja 14 czerwca przy komorze gazowej Wizytę w Muzeum złożył Prezydent Saksońskiego Obchody 66. rocznicy pierwszej deportacji 728 nr II Landtagu Erlich Iltagen. polskich więźniów politycznych do KL Auschwitz. W uroczystościach uczestniczyli byli więźniowie, 6. Tarnów 14 czerwca 18 maja także z pierwszego transportu. 1940, pierwszy Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau otrzy- transport Polaków do mało pierwszą nagrodę w konkursie na wydarze- 19 czerwca KL Auschwitz nie muzealne roku „Sybilla 2005” w kategorii Pro- W trakcie prac przy odwadnianiu ruin komór ga- gramy Edukacyjne, Oświatowo-Wychowawcze zowych i krematoriów konserwatorzy znaleźli i Promocyjne (za powstanie Międzynarodowe- m.in.: osłony wlotów do kanałów wentylacyjnych go Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście) komór gazowych, sitko prysznica oraz końcówkę oraz wyróżnienie w kategorii Dokonania z Za- pochłaniacza maski przeciwgazowej. kresu Konserwacji (za konserwację bucików dzie- cięcych).

10 I. Most Important Events 2006

4 5 6

May May 28 1. Deputy director, “I could not fail to come here,” said Pope Bene- Krystyna Oleksy with the Sybilla 2005 award May 7 dict XVI as he paid homage to the victims of Auschwitz. He prayed for “the grace of reconcili- for founding ICEAH Belgian Prime Minister Guy Verhofstadt, accom- ation” during his visit to the Auschwitz-Birkenau panied by Polish Minister of Culture and National death camp site. 2. Opening of the Heritage Kazimierz M. Ujazdowski, opened the permanent exhibition new permanent exhibition at the Museum devot- dedicated to the ed to the fate of Belgian citizens, most of them May 29 victims of Auschwitz Jews, deported to Auschwitz. Prime Minister Kazimierz Marcinkiewicz nominated the members of the International Auschwitz deported from Belgium Council for a new 6-year term. May 8 3. Benedict XVI, The Memorial Books: Transports of Poles to Aus- accompanied by Lech chwitz from Radom and other Localities in the Kaczyński, President of Kielce Region, 1940-1944, published by the Mu- June the Republic of Poland, seum and the Auschwitz Preservation Society, visiting Auschwitz was launched at a special event in Radom under June 8 the honorary patronage of Minister of Culture The Sejm decided to make June 14 a National Day 4. Sheet music and National Heritage Kazimierz M. Ujazdowski. of Remembrance for the Victims of Nazi Concen- of the camp orchestra tration Camps. May 17 5. A shower head President Erlich Iltagen of the Saxony Landtag June 14 part found during visited the Museum. Ceremonies marked the 66th anniversary of the preservation works on first deportation of 728 Polish political prisoners gas chamber II May 18 to Auschwitz. Former prisoners, including some The Auschwitz-Birkenau State Museum won first from the first transport, were in attendance. 6. First transport of prize in the Educational and Promotional Pro- Poles to the Auschwitz grams category (for the founding of the Interna- June 19 camp, June 14, 1940, tional Center for Education about Auschwitz and During work on draining the ruins of the gas Tarnów the Holocaust) and honorable mention in the Con- chambers and crematoria, preservationists found servation Achievement category (for the preser- items including covers for the intakes of the gas vation of children’s shoes) at the Sybilla 2005 Mu- chamber ventilation ducts, showerheads, and an seum Event of the Year award ceremony. absorbent tip from a gas mask.

11 I. Najważniejsze wydarzenia roku 2006

1. Uczestnicy Szkoły Letniej Lipiec Sierpień na terenie byłego obozu Auschwitz 3–7 lipca 2 sierpnia Muzeum gościło słuchaczy Szkoły Letniej – pe- O pamięć o Ofiarach Romskiej Zagłady i szacunek

2. Uroczystości dagogów z całej Polski. dla ocalonych zaapelowali podczas uroczystości Dnia Pamięci Dnia Pamięci o Zagładzie Romów przedstawiciele o Zagładzie Romów 8–20 lipca organizacji Romskich. W obchodach uczestniczył Odbywało się seminarium dla pedagogów i prze- m.in. Romani Rose, członek Międzynarodowej 3. Wakacyjne praktyki wodników z Instytutu Pamięci Yad Vashem w Je- Rady Oświęcimskiej. w Muzeum studentów rozolimie pt. „Auschwitz w zbiorowej świadomo- Państwowej Wyższej ści w Polsce i na świecie. Rola i znaczenie pamięci 14 sierpnia Szkoły Zawodowej Auschwitz-Birkenau dla Żydów i Polaków”. Odbyły się uroczystości z okazji 65. rocznicy mę- w Oświęcimiu czeńskiej śmierci ojca Maksymiliana Kolbego. Ich 16 lipca kulminacją była msza święta koncelebrowana Około 200 młodych ludzi z wielu krajów Europy, przez metropolitę krakowskiego kard. Stanisława uczestników Sztafety Braterskiej, przeszło trzyki- Dziwisza tuż przy bloku 11, w którym męczeńską lometrową Drogą Śmierci z byłego KL Auschwitz I śmiercią zginął ojciec Kolbe. do byłego KL Auschwitz II-Birkenau. Młodzież od- dała hołd Ofiarom, kładąc róże w piecu kremato- 31 sierpnia–2 września ryjnym byłego obozu. Gościli w Muzeum nauczyciele i edukatorzy z Rumunii, którzy uczestniczyli w kolejnej edycji seminarium pt. „Symbolika Auschwitz. Edu- kacja w Miejscu Pamięci”, przygotowanym przez Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.

12 I. Most Important Events 2006

2 3

1. Participants July August of the Summer School at the site of the former July 3–7 August 2 Auschwitz camp The Museum played host to Polish educators, the Officials from Roma organizations appealed dur- participants of the Summer School and ing Roma Genocide Remembrance Day ceremo- 2. Roma Genocide nies for remembrance of the victims of the Roma Remembrance July 8-20 Genocide and respect for survivors. Romani Day Ceremonies A seminar was held for teachers and guides Rose, International Auschwitz Council member, from the Yad Vashem Memorial Institute in Jeru- was one of those in attendance. 3. Summer internship salem on the theme of Auschwitz in the Collec- at the Museum for tive Awareness in Poland and around the World: August 14 students from the State The Role and Significance of the Remembrance Ceremonies marking the 65th anniversary Higher Vocational of Auschwitz-Birkenau for Jews and Poles. of Father Maksymilian Kolbe’s death as a martyr School in Oświęcim culminated in mass concelebrated by Cardinal July 16 Stanisław Dziwisz, the archbishop of Cracow, About 200 young people from many European outside Block no. 11 – the site of Father Kolbe’s countries who are taking part in the Fraternal martyrdom. Relay covered the three-kilometer Road of Death from the site of Auschwitz I to the Auschwitz II- August 31 – September 2 -Birkenau site. They paid homage to the victims Teachers and educators from Romania visited by placing roses in a camp crematorium furnace. the Museum to take part in a seminar, part of a series, titled The Symbolism of Auschwitz: Edu- cation at Memorial Sites, prepared by the Inter- national Center for Education about Auschwitz and the Holocaust.

13 I. Najważniejsze wydarzenia roku 2006

1 2

1. Życzenia Wrzesień 10-15 września odchodzącemu Odbyło się seminarium dla nauczycieli, pedago- na emeryturę 1 września gów i edukatorów z Europy „Auschwitz – Historia dyrektorowi Jerzemu i Symbolika”. MCEAH współorganizowało je z Mi- Nowy dyrektor Państwowego Muzeum Au- Wróblewskiemu nisterstwem Edukacji Narodowej, Radą Europy schwitz-Birkenau – dr Piotr M. A. Cywiński prze- składa nowy dyrektor i Akademią Pedagogiczną w Krakowie. jął obowiązki dyrektora Jerzego Wróblewskiego, Muzeum, dr Piotr M.A. który odszedł na emeryturę. Cywiński 11 września Nowy dyrektor ma 34 lata, jest doktorem historii, Ukazała się książka dr. Piotra Setkiewicza, hi- przez ostatnie sześć lat pełnił funkcję Sekretarza 2. Spotkanie z storyka PMA-B, pt. „Z dziejów obozów IG Farben Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Jest pre- byłymi więźniami Werk Auschwitz 1941-1945”, będąca pierwszym zesem warszawskiego Klubu Inteligencji Kato- KL Auschwitz tak pełnym i kompleksowym opracowaniem lickiej, prezesem na Europę Międzynarodowego podczas seminarium działań niemieckiego koncernu IG Farben na te- Ruchu Intelektualistów Katolickich Pax Romana dla nauczycieli renie Oświęcimia w latach II wojny światowej. oraz osobą głęboko zaangażowaną w dialog pol- europejskich sko-żydowski i chrześcijańsko-żydowski. 10-13 września Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazi- 3. Międzynarodowe Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz Bir- mierz Michał Ujazdowski odznaczył dotychczaso- seminarium dla kenau dr Piotr M. A. Cywiński towarzyszył Pre- wego dyrektora PMA-B Jerzego Wróblewskiego europejskich zydentowi RP Lechowi Kaczyńskiemu podczas medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. nauczycieli wizyty w Izraelu. Jednym z punktów wizyty było 6-11 września odwiedzenie Instytutu Yad Vashem w Jerozoli- mie. W Międzynarodowym Centrum Edukacji o Au- schwitz i Holokauście odbyło się seminarium 30 września „Auschwitz – Historia, Edukacja i Symbolika”. Se- Już po raz ósmy odbyły się warsztaty dziennikar- minarium adresowane do nauczycieli, absolwen- skie organizowane przez Laboratorium Reportażu tów kursów w Yad Vashem, było wspólnym pro- Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszaw- jektem MCEAH i Instytutu Yad Vashem. skiego. Warsztaty są częścią projektu tworzenia Kroniki-Reportażu „Europa wg Auschwitz”.

14 I. Most Important Events 2006

September September 10-15 1. The new director, A seminar on Auschwitz: History, Education, and Piotr M.A. Cywiński Symbolism was addressed to educators and conveys his wishes September 1 teachers from around Europe. It was organized to his predecessor, The new director of the Auschwitz-Birkenau State by the ICEAH, the Ministry of National Education, Jerzy Wróblewski, Museum, Piotr M. A. Cywiński, succeeded Jerzy the Council of Europe, and the Pedagogical Acad- who is retiring Wróblewski, who retired. emy in Cracow. The new director, 34, holds a Ph.D. in history 2. Meeting with and has served for the last 6 years as Secretary September 11 Auschwitz survivors of the International Auschwitz Council. He is the Piotr Setkiewicz, a historian from the Museum, during a seminar for chairman of the Catholic Intellectuals Club in is the author of Z dziejów obozów IG Farben European teachers Warsaw, European chairman of the Pax Romana Werk Auschwitz 1941-1945 [The History of the international Catholic Intellectual movement, and IG Farben Werke Auschwitz Camps, 1941-1945], 3. International is deeply involved in the Polish-Jewish and Chris- published on this day, the first in-depth, compre- Seminar for European tian-Jewish dialogue. hensive study of the involvement of the German Teachers Minister of Culture and National Heritage Kazimi- IG Farben cartel in Oświęcim during the Second erz Michał Ujazdowski presented outgoing Mu- World War. seum Director Jerzy Wróblewski with the Gratia Artis medal for services to culture. September 10-13 September 6-11 Auschwitz-Birkenau State Museum Director Piotr M. A. Cywiński accompanied Polish presi- A seminar on Auschwitz: History, Education, and dent Lech Kaczyński on a visit to Israel. One of Symbolism was held at the International Center the points on their itinerary was the Yad Vashem for Education about Auschwitz and the Holo- Institute in Jerusalem. caust. The seminar was addressed to teachers who completed courses at Yad Vashem, and was a joint project between the ICEAH and the Yad September 30 Vashem Institute. For the 8th time, the Reportage Laboratory at the University of Warsaw’s Journalism Institute organized workshop as part of the project to create a chronicle-reportage titled Europe According to Auschwitz.

15 I. Najważniejsze wydarzenia roku 2006

1. Maria Kotarba, Październik 4-19 listopada była więźniarka Na zaproszenie jerozolimskiego Instytutu Pa- KL Auschwitz, mięci Yad Vashem 40 pedagogów, nauczycie- 18 października wyróżniona tytułem li i pracowników muzeów martyrologicznych Otwarcie Izby Pamięci więźniów Golleschau, Sprawiedliwej wśród uczestniczyło w seminarium, którego współ- podobozu KL Auschwitz, oraz ścieżki edukacyj- Narodów Świata organizatorem było Państwowe Muzeum Au- nej po miejscowym kamieniołomie, gdzie nie- schwitz-Birkenau w Oświęcimiu. 2. Konferencja wolniczo pracowali podczas wojny głównie ży- dowscy więźniowie. Izba powstała staraniem „Zabezpieczanie, 15 listopada samorządu Goleszowa i PMA-B. udostępnianie W Miejscu Pamięci Auschwitz gościł prezydent i upowszechnianie Albanii Alfred Moisiu. zasobów archiwalnych 24 października Maria Kotarba, była więźniarka KL Auschwitz, Państwowego Muzeum 15-17 listopada została wyróżniona tytułem „Sprawiedliwej Auschwitz-Birkenau Sekcja Komputerowa Muzeum zorganizowała wśród Narodów Świata” przez Instytut Pamięci w Oświęcimiu” konferencję pt. „Zabezpieczanie, udostępnia- Yad Vashem z Jerozolimy. Poprzednio tytułem nie i upowszechnianie zasobów archiwalnych „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” od- 3. Wizyta prezydenta Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau”. znaczeni zostali już inni więźniowie Auschwitz Albanii Alfreda Moisiu Wzięło w niej udział ponad 70 uczestników m.in.: Jerzy Bielecki, Jerzy Radwanek, Jerzy Po- z prawie 40 instytucji z 10 krajów – specjali- zimski, Maria Chodkiewicz, Józef Wrona, Wła- stów i osób odpowiedzialnych za archiwizację dysław Bartoszewski oraz Zofia Kossak-Szczuc- komputerową. ka. 23-24 listopada Listopad Dyrektor Muzeum gościł dyrektorów muzeów- opiekunów miejsc pamięci. W dwudniowym 2 listopada spotkaniu, na którym omawiano m.in. zagad- Wizyta Ministra Spraw Wewnętrznych Niemiec nienia konserwacji i politykę wypożyczeń eks- Wolfganga Schäuble, podczas której spotkał się ponatów, uczestniczyli dyrektorzy muzeów on m.in. z przewodniczącym Międzynarodowej z: Lublina (Edward Balawejder), Rogoźnicy Rady Oświęcimskiej prof. Władysławem Bar- (Janusz Barszcz), Żabikowa (Andrzej Beryt), toszewskim. Sztutowa (Romuald Drynko), Treblinki (Edward Kopówka), Łambinowic (Edmund Nowak) i Bełż- 5 listopada ca (Robert Kuwałek). Na terenie byłego obozu koncentracyjnego Au- schwitz II-Birkenau w Brzezince odbyła się tra- dycyjna droga krzyżowa w intencji Ofiar obo- zów koncentracyjnych i gułagów. Uczestniczy- ło w niej kilka tysięcy osób.

16 I. Most Important Events 2006

2 3

October November 4-19 1. Maria Kotarba, an At the invitation of the Yad Vashem Memo- Auschwitz survivor, rial Institute in Jerusalem, 40 teachers, educa- awarded with the title October 18 tors, and martyrdom museum staff attended “Righteous Among the The Memorial Chamber for the prisoners of a seminar organized in cooperation with the Ausch- nations of the World” Golleschau, an Auschwitz sub-camp, and an edu- witz-Birkenau State Museum in Oświęcim. cational trail around the local quarry where pris- 2. Conference on oners, mostly Jewish, performed slave labor dur- November 15 Protection of, Access ing the war, were opened thanks to the efforts President Alfred Mosiu of Albania visited the Ausch- to, and Distribution of the local government in the town of Goleszów witz Memorial. of the Archival and the Museum. Resources of the November 15-17 Auschwitz-Birkenau October 24 The Information Technology Section at the Mu- State Museum Former Auschwitz prisoner Maria Kotarba was seum organized a conference on Protection of, awarded the title of Righteous among the Na- Access to, and Distribution of the Archival Re- 3. Visit of Alfred tions of the World by the Yad Vashem Memorial sources of the Auschwitz-Birkenau State Muse- Moisiu, President Institute in Jerusalem. Other Auschwitz prison- um. In attendance were more than 70 specialists of Albania ers, including Jerzy Bielecki, Jerzy Radwanek, in computer archiving from almost 40 institutions Jerzy Pozimski, Maria Chodkiewicz, Józef Wrona, in 10 different countries. Władysław Bartoszewski, and Zofia Kossak- -Szczucka, were previous recipients of the title. November 23-24 The Museum Director played host to museum directors and guardians of memorial sites. November Museum directors from Lublin (Edward Bala- wejder), Rogoźnica (Janusz Barszcz), Żabikowo November 2 (Andrzej Beryt), Sztutowo (Romuald Drynko), Tre- German Interior Minister Wolfgang Schäuble vis- blinka (Edward Kopówka), Łambinowice (Edmund ited the Museum and met with chairman Władys- Nowak), and Bełżec (Robert Kuwałek) discussed ław Bartoszewski of the International Ausch- issues including policies for the preservation and witz Council, among others. loaning out of exhibits during the two-day conference. November 5 Several thousand people took part in the tradi- tional Stations of the Cross, for the intention of the victims of the concentration camps and the gulag camps, at the site of the Auschwitz II-Birke- nau concentration camp in Brzezinka.

17 I. NajWażNIejsze WydarzeNIa ROkU 2006

grudzIeń dziecka znaleziony po wojnie w okolicach ko- mory gazowej, oryginalna niemiecka maska gazowa pochodząca z obozu, obrazy prze- 4 grudnia kazane ludności cywilnej przez więźniów Komisarz ds. Praw Człowieka Rady Europy Tho- w dowód wdzięczności za okazaną pomoc, mas Hammarberg zwiedził Muzeum i oddał listy obozowe, drewniana beczka z napisem hołd Ofi arom Holokaustu. „IG Farbenindustrie Leverkusen”. 5 grudnia 13-19 grudnia Podczas swojego posiedzenia Międzynaro- Dyrektor dr Piotr M. A. Cywiński przebywał dowa Rada Oświęcimska z aprobatą przyjęła w Waszyngtonie na zaproszenie United Sta- plan działania nowego dyrektora Państwo- tes Holocaust Memorial Museum. Uczestniczył wego Muzeum Auschwitz-Birkenau, dr. Piotra m.in. w otwarciu nowej wystawy o losie dzie- M.A. Cywińskiego. Jednomyślnie przyjęła uchwa- ci z getta Litzmanstadt, a także jako gość ho- łę przygotowania w Muzeum nowej wystawy norowy w dorocznym zebraniu Rady tego mu- głównej. Jarosław Mensfelt zeum. rzecznik prasowy Sekretarzem Rady wybrano Marka Zająca. 18 grudnia Jarosław Mensfelt 8 grudnia Tova Berliński, artystka urodzona przed II woj- Museum spokesman Upłynął termin zgłaszania prac do konkursu ną światową w Oświęcimiu, mieszkająca obec- „Zaschnięte róże” organizowanego dla mło- nie w Izraelu, podarowała Muzeum jedno ze 1. obraz tovy Berlinski dych ludzi przez MCEAH. Ideą konkursu jest swych dzieł. przekazany Muzeum. prezentowanie odnalezionych przedmiotów i pamiątek związanych z historią obozu. Zgło- 2. Płaszcz więźniarski szono 26 prac, a wśród opisanych przedmio- Opracowali: Bartosz Bartyzel i Jarek Mensfelt ze zbiorów Muzeum tów znajdują się m.in.: medalik żydowskiego

18 I. Most IMportaNt eveNts 2006

2 deceMber camp. There were 26 entries, and the objects described include a Jewish child’s medallion found near the gas chambers after the war, December 4 an original German gas mask from the camp, Council of Europe Human Rights Commission- graphics presented to civilians by prisoners as er Thomas Hammarberg visited the Museum marks of gratitude for help, camp letters, and and paid homage to the victims of the Holo- a wooden barrel marked “IG Farbenindustrie caust. Leverkusen.” December 5 December 13-19 The International Auschwitz Council convened Director Piotr M. A. Cywiński traveled to Wash- and approved the plans for the future out- ington at the invitation of the United States lined by the new director of the Auschwitz- Holocaust Memorial Museum. He participat- -Birkenau State Museum, Piotr M. A. Cywiński. ed in the opening of a new exhibition about The Council unanimously approved a resolu- the fate of children from the Litzmannstadt Bartosz Bartyzel tion about the preparation at the Museum of specjalista ds. ghetto, and was guest of honor at the annual a new main exhibition. public relations meeting of the Washington Museum’s board. Marek Zając was chosen as the new secretary of the Council. Bartosz Bartyzel December 18 Public relations officer Tova Berliński, an artist born in Oświęcim be- December 8 fore the Second World War who now lives in 1. tova Berlinski’s The deadline passed for submitting entries Israel, donated one of her works to the Mu- painting donated in the Withered Roses contest, organized by seum. to the Museum the ICEAH for young people. The idea of the contest is to present found objects and me- 2. Prisoner’s coat from mentoes connected with the history of the Prepared by Bartosz Bartyzel and Jarek Mensfelt the Museum collections

1 II. WIzyta papIeża beNedyKta XvI W AUSCHWITZ

1 2

W dniu 28 maja 2006 roku Benedykt XVI przybył do Miej- takim jak to brakuje słów, a w przerażającej ciszy ser- sca Pamięci Auschwitz-Birkenau. Według powszechnej ce woła do Boga: Panie, dlaczego milczałeś? […]. Nie opinii wizyta ta stała się najważniejszym punktem jego mogłem tutaj nie przybyć. Przybyć tutaj musiałem. Był pobytu w Polsce, na trwałe zapisując się w historii sto- to i jest obowiązek wobec prawdy, wobec tych, któ- sunków chrześcijańsko-żydowskich. Uroczystości re- rzy tu cierpieli, obowiązek wobec Boga, jestem tu jako lacjonowało na żywo ponad 30 zagranicznych stacji te- następca Jana Pawła II i jako syn narodu niemieckiego lewizyjnych oraz wiele stacji radiowych. Na teren by- […]. Dlatego też jestem tu dziś: aby prosić o łaskę po- łego obozu przyjechało blisko 3000 dziennikarzy. jednania – aby prosić przede wszystkim Boga, bo tylko Pielgrzymka rozpoczęła się od wizyty w byłym obo- On może otworzyć i oczyścić ludzkie serca…[…] Sto- zie Auschwitz I. Papież przekroczył w milczeniu bra- imy dziś w miejscu pamięci, które jednocześnie jest mę z napisem „Arbeit macht frei” i przeszedł na dzie- miejscem Shoah […]. Czas miniony nie jest tylko prze- dziniec Bloku Śmierci. Tam oczekiwało na niego 30 by- szłością. W jakiś sposób dotyczy nas wszystkich i wska- łych więźniów KL Auschwitz: Polaków, Żydów, a tak- zuje drogi, którymi nie należy iść, jak też te drogi, któ- Teresa Świebocka że przedstawiciel Romów. Troje z nich podeszło do pa- rymi pójść można”. Na zakończenie papież podkreślił, wicedyrektor pieża, podając mu zapalony znicz, który Pielgrzym po- iż Pomordowani wstrząsają naszą pamięcią, naszym ds. merytorycznych stawił pod Ścianą Straceń. Benedykt XVI modlił się w ci- sercem, nie chcą jednak wywoływać w nas nienawiści, szy, po czym zdjął piuskę z głowy i głęboko się skło- ale raczej pokazują, jak straszne jest dzieło nienawiści. Teresa Świebocka nił. Po modlitwie papież podszedł do każdego z więź- W tym kontekście Benedykt XVI stwierdził: „Bogu niech deputy director niów, ściskając im ręce, rozmawiając. Było to dla nich będą dzięki, że oczyszczanie pamięci, do którego wzy- ogromnie emocjonalne wydarzenie, wszyscy byli głę- wa nas to miejsce, rodzi tu także wiele inicjatyw, któ- 1. tęcza - symbol boko wzruszeni, niektórzy płakali. Następnie Benedykt re mają na celu przeciwstawianie się złu i przyczynianie wizyty Benedykta XVi XVI wszedł do podziemi bloku nr 11 i modlił się w tzw. do budowania dobra”. w auschwitz celi głodowej, gdzie zginął katolicki ksiądz - franciszka- Papież wymienił działające w Oświęcimiu różne instytu- nin, ojciec Kolbe. Oddał on swoje życie, by uratować in- cje i organizacje, m.in. Międzynarodowe Centrum Edu- 2. spotkanie nego więźnia. kacji o Auschwitz i Holokauście. Na zakończenie pobytu Benedykta XVi Kolejnym etapem pielgrzymki były odwiedziny i modli- papieża w Birkenau odbyły się międzywyznaniowe mo- z byłymi więźniami twa na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Po- dły. Benedykt XVI położył na pomniku wykonany z me- kL auschwitz między ruinami komór gazowych usytuowany jest po- talu krzew różany z napisem: „Wolność zabijania nie jest mnik upamiętniający Ofi ary, gdzie odbyła się główna prawdziwą wolnością, ale tyranią”. W uroczystościach 3. Modlitwa ceremonia. Benedykt XVI, podobnie jak w 1979 roku w Birkenau wzięło udział prawie 200 byłych więźniów Benedykta XVi Jan Paweł II, przeszedł wzdłuż tablic w różnych języ- oraz przedstawiciele społeczności żydowskiej i rom- w Birkenau kach umieszczonych na pomniku, informujących o Ofi a- skiej. Byli obecni: prezydent Lech Kaczyński, premier rach obozu, zatrzymując się przed nimi i modląc. W Bir- Kazimierz Marcinkiewicz, ministrowie polskiego rządu, kenau Papież powiedział między innymi: marszałkowie Sejmu i Senatu oraz przedstawiciele kor- „Mówić w tym miejscu kaźni i niezliczonych zbrod- pusu dyplomatycznego. Udział wzięło także około 2500 ni przeciwko Bogu i człowiekowi, nie mających sobie wiernych z diecezji bielsko-żywieckiej. równych w historii, jest rzeczą prawie niemożliwą – a szczególnie trudną i przygnębiającą dla chrześcijani- na, dla papieża, który pochodzi z Niemiec. W miejscu Teresa Świebocka

20 II. Pope Benedict XVI’s Visit to Auschwitz

Benedict XVI arrived at the Auschwitz-Birkenau Memo- silence–a silence which is itself a heartfelt cry to God: 1. Rainbow, rial on May 28, 2006. This visit was universally regarded Why, Lord, did you remain silent?. . . .Pope John Paul II the symbol of as the most important point in his trip to Poland, and as came here as a son of the Polish people. I come here the Benedict XVI’s a permanent contribution to the history of Christian- today as a son of the German people. For this very rea- visit at Auschwitz -Jewish relations. More than 30 foreign television net- son, I can and must echo his words: I could not fail to works and numerous radio outlets carried the ceremo- come here. I had to come. This is the same reason why 2. Benedict XVI meets ny live. Almost 3,000 journalists came to Auschwitz. I have come here today: to implore the grace of recon- the Auschwitz survivors The pilgrimage began with a visit to the Auschwitz I ciliation–first of all from God, who alone can open and site. The Pope passed in silence through the gate with purify our hearts. . . .The place where we are standing 3. Benedict XVI the Arbeit macht frei inscription and walked to the is a place of memory, it is the place of the Shoah. . . .The prays in Birkenau courtyard of the Death Block. About 30 former Aus- past is never simply the past. It always has something chwitz prisoners–Poles, Jews, and Roma representa- to say to us; it tells us the paths to take and the paths tives–waited there for him. Three of them approached not to take.” the Pope and handed him a lighted candle, which the In conclusion, the Pope noted that the Murdered jar Pilgrim placed at the Death Wall. Benedict XVI prayed in our memory and our heart, yet they do not instill ha- silence, after which he removed his skullcap and bowed tred in us–rather, they show how terrible the works low. Following the prayer, the Pope went up to each of of hatred are. In this context, Benedict XVI said that the prisoners, squeezing their hands and speaking with “By God’s grace, together with the purification of mem- them. It was an enormous emotional experience for ory demanded by this place of horror, a number of ini- them. They were all touched deeply, and some wept. tiatives have sprung up with the aim of imposing a limit Benedict XVI next entered the cellar of Block no. 11 and upon evil and confirming goodness.” prayed in the so-called starvation cell there, where the The Pope mentioned various institutions and organiza- Franciscan Catholic priest, Father Kolbe, perished–giv- tions that are active in Oświęcim, including the Inter- ing his own life to save that of another prisoner. national Center for Education about Auschwitz and the The next stage in the pilgrimage was a prayerful visit Holocaust. The Pope’s visit to Birkenau ended with in- to the site of the Auschwitz II-Birkenau camp. The main terdenominational prayer. On the monument, Benedict ceremony there took place at the monument com- XVI placed a metal rosebush bearing the inscription: memorating the victims, which is located between the “The freedom to kill is not true freedom, but tyranny.” ruins of the gas chambers. As John Paul II did in 1979, Almost 200 former prisoners, joined by representatives Benedict XVI walked along the plaques in different lan- of the Jewish and Roma communities, took part in the guages that make up part of the monument and carry ceremonies at Birkenau. Also present were President information about the victims. He paused and prayed Lech Kaczyński, Prime Minister Kazimierz Marcinkie- there. wicz, ministers from the Polish government, the speak- In Birkenau, he said, “To speak in this place of horror, ers of the Sejm and the Senate, and members of the in this place where unprecedented mass crimes were diplomatic corps. Approximately 2,500 of the faithful committed against God and man, is almost impos- from the Diocese of Bielsko and Żywiec, also partici- sible–and it is particularly difficult and troubling for pated. a Christian, for a Pope from Germany. In a place like this, words fail; in the end, there can only be a dread Teresa Świebocka

21 III. statystyKa odWIedzIN

poróWNaNIe FreKWeNcjI odWIedzających W LATACH 2000-2006 coMparIsoN oF NuMber oF vIsItors BETWEEN 2000 ANd 2006

1 000 000

900 000 800 000

Antoni Stańczyk 700 000 kierownik sekcji obsługi 600 000 odwiedzających 500 000

Antoni Stańczyk 400 000 head of Visitor services 300 000

1. Milion osób 200 000 odwiedziło tereny 100 000 dawnego kL auschwitz 492 500 541 800 578 700 699 700 927 000 989 500 w 2006 r. 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 1. a million people visited the site of the former auschwitz- -Birkenau camp in 2006

22 III. Visitor Statistics

Europa z Rosją i Izraelem Europe with Russia and Israel 817.900 Ameryka Północna North America Azja (bez Rosji i Izraela) 103.000 Asia (without Russia and Israel) 53.000 Afryka Africa 600

Ameryka Południowa South America 4.000 Australia i Oceania Australia and Oceania 11.000

Europa z Rosją i Izraelem/Europe with Russia and Israel

Ameryka Północna/North America

Azja (bez Rosji i Izraela)/Asia (without Russia and Israel)

Pozostałe/Others

Polska 341.000 Poland 341.000 USA 96.000 USA 96.000 Wielka Brytania 57.200 Great Britain 57.200 Liczba odwiedzających Włochy 51.000 Italy 51.000 Niemcy 50.200 Germany 50.200 w roku 2006 Francja 39.100 France 39.100 Number of visitors Izrael 37.200 Israel 37.200 in 2006 Korea Południowa 35.400 South Korea 35.400 Nor wegia 30.600 Nor way 30.600 Hiszpania 23.300 Spain 23.300 Czechy 18.600 Czech Republic 18.600 Słowacja 17.200 Slovakia 17.200 Szwecja 16.200 Sweden 16.200 Młodzież/Students Holandia 12.800 Holland 12.800 418 200 Węgr y 12.800 Hungar y 12.800 Dorośli/Adults 571 300 Belgia 11.700 Belgium 11.700 Australia 9.700 Australia 9.700 Irlandia 9.000 Ireland 9.000 Japonia 8.300 Japan 8.300 Finlandia 7.500 Finland 7.500 Kanada 6.000 Canada 6.000 Portugalia 5.600 Portugal 5.600 Dania 5.000 Denmark 5.000 Polska/Poland 341 000 Chiny 4.200 China 4.200 Austria 3.100 Austria 3.100 Zagranica/Abroad 648 500 Chor wacja 3.000 Croatia 3.000 Rosja 3.000 Russia 3.000 Słowenia 2.900 Slovenia 2.900 Ukraina 2.500 Ukraine 2.500 Opracował: Antoni Stańczyk Pozostałe 69.400 Others 69.400 Prepared by Antoni Stańczyk Łącznie 989.500 Total 989.500

23 Iv. KoNserWacja

Dział Konserwacji kontroluje stan zachowania pozwala na opracowywanie nowatorskich projektów obiektów, wykonuje profilaktyczne prace konser- konserwatorskich oraz organizowanie praktyk stu- watorskie, konserwację zachowawczą oraz utrzy- denckich. muje w obiektach udostępnianych odwiedzającym i użytkowanych odpowiedni poziom techniczny. KoNserWacja obIeKtóW NIeruchoMych W raMach Konserwatorzy Muzeum odpowiedzialni są za opra- prograMóW FINaNsoWaNych cowanie szeroko rozumianej dokumentacji konserwatorskiej, z uwzględnieniem kwerend archiwalnych, przez MuzeuM analiz architektoniczno-konserwatorskich, szczegó- łowych inwentaryzacji i ekspertyz. Badania terenowe Poddano konserwacji profilaktycznej jeden z baraków są uzupełniane pracami laboratoryjnymi w nowocze- drewnianych i zabezpieczono sufit w łaźni obozowej snych, bardzo dobrze wyposażonych pracowniach byłego KL Auschwitz II-Birkenau. Zakończono remont konserwatorskich na terenie Muzeum. Poprzez kon- dwóch skrzydeł dachu kuchni obozowej oraz przy- tynuowanie współpracy z uczelniami konserwator- gotowano blok 20 w byłym KL Auschwitz I pod nową Rafał Pióro skimi i technicznymi uwypuklono interdyscyplinarny wystawę zrealizowaną przez rząd Belgii. kierownik działu charakter problematyki, która poza profesjonalizmem Jednym z ważniejszych projektów opracowywanych konserwacji wymagała szczególnej wrażliwości. i realizowanych w tym roku było zachowanie obiek- Prace konserwatorskie dotyczą obiektów nierucho- tów poobozowych na terenie odcinka BIb dawnego Rafał Pióro mych (np. bloków, baraków, budynków poobozo- obozu Auschwitz II-Birkenau. Przeprowadzone zo- head of Preservation stały badania i prace naukowe dotyczące kondycji department wych) oraz obiektów ruchomych (np. dokumentów archiwalnych, przedmiotów codziennego użytku, obiektów odcinka BIb i problematyki ich zachowania. Wśród nich są badania warunków gruntowo-wod- 1. Laboratoria zdjęć, dzieł sztuki). W Muzeum znajduje się ok. 2000 konserwatorskie dzieł sztuki obozowej i ok. 4000 poobozowej, które nych, posadowienia obiektów, a także badania mi- będą sukcesywnie poddawane konserwacji. kroklimatu pomieszczeń i środowiska zewnętrznego. 2. Prace Współpraca z wyższymi uczelniami (Uniwersytetem Ważnym zadaniem w ramach tego projektu było rów- konserwatorskie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Akademiami Sztuk nież wykonanie badania i prac konserwatorskich ma- prowadzone Pięknych w Krakowie i w Warszawie, Fachhochschule lowidła „Königsgraben”, znajdującego się na suficie przy malowidle w Kolonii w Niemczech, Politechnikami Śląską i Świę- baraku Strafkompanie na odcinku BIb. Wynikiem tych „königsgraben” tokrzyską, Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego) prac jest pełna inwentaryzacja obiektu, rozpoznanie

24 IV. Preservation

The Preservation Department monitors the condition it possible to develop innovative conservation projects 1. Preservation studios of Museum objects, carries out preventive preserva- and to organize student internships. tion work and conservative preservation, and ensures 2. Preservation works the appropriate technical standard of objects acces- The Conservation on the Königsgraben sible to visitors and other facilities. of Immoveable Objects wall painting within the Framework The Museum preservationists are responsible for developing conservation documentation broadly con- of Programs Financed by ceived, which takes into account archival searches, the Museum architectonic-conservationist analyses, detailed inven- tories, and expert opinions. Field observation is sup- At the Auschwitz II-Birkenau site, one of the wooden plemented by laboratory work done in the modern, barracks was given preventive conservation, and very well equipped preservation workshops on the maintenance was performed on the ceiling in the camp Museum grounds. Ongoing cooperation with univer- bathhouse. The renovation of two wings of the roof of sity-level preservation and technical institutes rounds the camp kitchen was completed, and Block no. 20 at out the interdisciplinary aspects of issues that, beyond the Auschwitz I site was made ready for the new exhi- professionalism, also require special sensitivity. bition installed by the Belgian government. The conservation work covers immoveable objects One of the more important projects to be planned and such as blocks, barracks, and other original camp carried out this year was the conservation of original buildings, and moveable objects including archival camp objects in sector BIb at the Auschwitz-Birkenau documents, everyday utensils, photographs, and site. Examinations and scholarly research were car- works of art. There are about 2,000 works of art in the ried out on the condition in the objects in BIb and the Museum that originated in the camp, and about 4,000 problems involved in conserving them. These included of postwar provenance, and these are successively un- the examination of the hydro-geological conditions, dergoing conservation. the subsidence of the object, the microclimate inside Cooperation with institutions of higher education (The the rooms, and the external environment. Another im- Mikołaj Kopernik University in Toruń, the fine arts portant task within the scope of this project was the academies in Cracow and Warsaw, the Fachhochschule examination and conservation of the painting titled in Cologne, the Silesian and Świętokrzyska polytech- Königsgraben on the ceiling of the Strafkompanie nics, and the Main School of Agrarian Economy) make barracks in BIb. The outcome of all this work is a full

25 Iv. KoNserWacja

problemów konserwatorskich, określenie przyczyn S. Laudera oraz zaangażowaniu pana Kalmana Sulta- zniszczeń i przygotowanie docelowego programu nika kontynuowano prace badawcze i konserwator- planowanych prac konserwatorskich. skie przy ruinach komór gazowych i krematoriów II W problem zachowania architektury odcinka BIb wpi- i III znajdujących się na terenie dawnego KL Au- sują się również prace związane z zachowaniem ory- schwitz II-Birkenau. Udało się tam wykonać bardzo ginalnych opracowań malowideł w barakach mu- ważne wstępne prace zabezpieczające oraz zminima- rowanych. Przygotowano schemat dokumentacji sta- lizować niekorzystne oddziaływanie wody opadowej nu zachowania malowideł oraz inwentaryzację na- i gruntowej. warstwień malarskich w baraku nr 2 na odcinku BIb. W ramach współpracy z Fundacją Pamięci Ofiar Obo- Niezwykle ważnym przedsięwzięciem rozpoczętym zu Zagłady Auschwitz-Birkenau zakonserwowano ko- w 2006 roku, które jest bezpośrednio związane z za- lejny oryginalny barak drewniany znajdujący się na chowaniem zespołu obiektów odcinka BIb, są badania odcinku BIIa oraz grupę murowanych reliktów po ba- archeologiczne. Miały one na celu rozpoznanie ukła- rakach na odcinku BIIc byłego KL Auschwitz II-Bir- du traktów komunikacyjnych w obozie. Prace zosta- kenau. ły poprzedzone wnikliwą analizą zachowanych ory- Jolanta Banaś ginalnych planów dawnego obozu Auschwitz II-Bir- Spośród 377 obiektów ruchomych poddanych kierownik sekcji kenau. Na podstawie zachowanych materiałów ar- w ostatnim roku konserwacji do najciekawszych na- konserwatorskiej chiwalnych i dotychczas przeprowadzonych badań leżały: można przypuszczać, że wykonane na potrzeby SS • niemiecka mapa przeciwlotnicza, konserwacja Jolanta Banaś plany nie zostały zrealizowane w praktyce. W rzeczy- poprzedzona została wykonaniem specjalistycz- head of Preservation studios wistości układ dróg przebiegał zupełnie inaczej, do- nych badań obiektu i opracowaniem szczegóło- datkowo w ciągu kilku lat funkcjonowania obozu był wej koncepcji konserwacji;

1. konserwacja on wielokrotnie modyfikowany ze względu na bar- • konserwacja oraz digitalizacja 135 wielkoforma- papieru dzo trudne warunki gruntowo-wodne. Rok 2006 to towych planów bloków byłego obozu Auschwitz także pierwszy etap prac związanych z odsłanianiem wykonanych w Zentralbauleitung;

2. Mapa lotnicza oryginalnych opracowań malarskich w wybranych • kilkanaście prac artystycznych wykonanych na – stan przed pomieszczeniach budynku dawnej kuchni obozowej. papierze oraz dwa albumy zawierające kompozy- konserwacją Dzięki pracom udało się ustalić dokładną stratygrafię cje wykonane akwarelą lub kredkami; nawarstwień na ścianach pomieszczenia sanitarne- • zeszyt zapisu nutowego orkiestry obozowej;

3. Mapa lotnicza go i częściowo odsłonić zachowane tam oryginalne • 179 zydli poobozowych; prace polegały na – stan po konserwacji opracowania malarskie. oczyszczeniu, wzmocnieniu obiektów, a także przeprowadzeniu dezynfekcji oraz dezynsekcji; KoNserWacja obIeKtóW • zabezpieczenie przed warunkami atmosferyczny- NIeruchoMych przy mi napisu „Arbeit macht frei”; zakres obejmował WsparcIu FINaNsoWyM badania oraz konserwację profilaktyczną. zeWNętrzNyM W roku minionym Muzeum skorzystało także z pomocy stałych partnerów. Dzięki fundacji Ronalda Opracowali: Rafał Pióro, Jolanta Banaś

26 Iv. preservatIoN

2 3

inventory of the object, the determination of the con- S. Lauder Foundation and the involvement of Kalman 1. Preservation works servationist problems involved, the identifi cation of Sultanik, research and preservation work continued on paper the causes of deterioration, and the preparation of a on the ruins of gas chambers and crematoria II and III custom plan for the preservation work. at the Auschwitz II-Birkenau Concentration Camp site. 2. antiaircraft map, Also involved in the problem of the preservation of Very important preliminary protective work was car- its state before the architecture of sector BIb is work connected with ried out there, as well as the reduction to a minimum preservation saving the original wall paintings inside the brick-built of the destructive action of precipitate and ground barracks. Documentation has been prepared on the water. 3. antiaircraft map, condition of the paintings and the inventory of the lay- Thanks to the cooperation of the Auschwitz-Birkenau its state after ers of painting in Barracks no. 2 in sector BIb. Death Camp Victims Memorial Foundation, the conser- preservation The commencement of archaeological research direct- vation of another original wooden barracks in sector ly connected with the preservation of the complex of BIIa and a group of brick-built barracks relics in sector objects in sector BIb was an exceptionally important BIIc at the Auschwitz II-Birkenau Concentration Camp undertaking in 2006. This work was aimed at identi- site were completed. fying the layout of communication tracts within the Among the 377 moveable objects conserved last year, camp. The work was preceded by a thorough analysis some of the more interesting ones included: of the extant original plans for the Auschwitz II-Birke- • a German antiaircraft map, the conservation of nau camp. On the basis of the extant archival mate- which was preceded by a specialist examination rial and the research carried out so far, it seems likely of the object and the development of a detailed that the plans drawn up for use by the SS were never conservation concept; realized in practice. In reality, the road layout was • the conservation and digitalization of 135 large- completely different, and, additionally, it was modifi ed format plans for blocks in the Auschwitz camp, time and time again over the course of the years dur- made in the Zentralbauleitung offi ces; ing which the camp was in use, as a result of the very • nearly 20 art works on paper and 2 albums con- diffi cult hydro-geological conditions. 2006 also saw taining compositions in watercolor or chalk; the fi rst stage of work connected with the uncovering • a folder full of sheet music for the camp orches- of the original works of painting in selected rooms in tra; the old camp kitchen. Thanks to this work, it was pos- • 179 original camp stools; the work consisted of sible to establish in a defi nitive way the stratigraphy cleaning and reinforcing them, as well as carrying of the layers on the walls of the sanitary room, and out disinfection and treatment against insects; partially to uncover the original painting works that • the protection against the elements of the remain there. Arbeit macht frei inscription; the work included examination and protective conservation. the preservatIoN oF IMMoveable objects WIth eXterNal FINaNcIal support In the past year, the Museum also enjoyed support from its established partners. Thanks to the Ronald Prepared by Rafał Pióro and Jolanta Banaś

27 v. zbIory

1. nuty Duża ilość pozyskanych cennych przedmiotów, wyko- tegorocznych znalezisk zaliczyć można: nauszniki więź- orkiestry obozowej rzystanie najnowszych narzędzi pracy i zwiększenie niarskie, naszywkę więźniarską z nr „135711”, papierośnicę ze zbiorów Muzeum nacisku na profesjonalną organizację metod przecho- metalową z wygrawerowanym napisem „Zoltan”, fragment wywania, zabezpieczenia, oznakowania eksponatów metalowej protezy, zapalniczki, monety oraz nosze drew- 2. Łyżeczka oraz wytyczenie nowych kierunków polityki wypoży- niane do przenoszenia chorych. Oprócz eksponatów od- ze zbiorów Muzeum czeń to najważniejsze zrealizowane zadania działu krytych na terenie byłego obozu, udało się także pozyskać – dzięki penetracji rynku kolekcjonerskiego oraz kontaktom 3. Bucik zbiorów muzealnych ze środowiskiem byłych więźniów oraz ich rodzinami – kil- ze zbiorów Muzeum kadziesiąt przedmiotów, których historia jest ściśle związa- NabytKI na z dziejami KL Auschwitz. Do najcenniejszych nabytków 4. Beczka Pod względem pozyskiwania muzealiów mijający rok był pozyskanych tą drogą zaliczyć należy 63 zeszyty i teczki ze zbiorów Muzeum wyjątkowo udanym okresem. Największym wydarzeniem z materiałem nutowym używanym przez orkiestrę więź- było odnalezienie w trakcie prac zabezpieczających ru- niarską KL Auschwitz. iny komór gazowych i krematoriów w byłym obozie Bir- Zabezpieczono i przeniesiono do Muzeum malowidło ścien- kenau: osłon wlotów do kanałów wentylacyjnych komór ne, które było dotychczas w zagrożonym i znajdującym się gazowych, odpływu z kanału znajdującego się na dnie szy- poza Muzeum baraku byłej kuchni SS, oraz posągi dwóch bu windy służącej do transportu zwłok, świdrów służących górników, jakie SS poleciło wykonać jednemu z więźniów do nawiercania otworów pod materiał wybuchowy, kotw, celem „ozdobienia” ich kwatery na terenie podobozu w Ja- śrub montażowych różnej długości, sitka prysznica z komo- wiszowicach. ry gazowej, końcówki pochłaniacza maski przeciwgazowej, Ogółem w 2006 roku zbiory muzealne wzbogaciły się o po- metalowej skrzynki na popioły ludzkie. Do innych cennych nad 180 eksponatów.

28 V. Collections

3 4

The most important tasks carried out by the Museum with the name “Zoltan,” a fragment of a metal prosthesis, Collections Department reflect the acquisition of nu- a lighter, coins, and a metal stretcher for carrying the sick. 1. Sheet music of the camp orchestra merous valuable objects; the use of the newest tech- Aside from exhibits discovered at the site of the camp, from the Museum nology; a greater emphasis on professional meth- observation of the collectors’ market and contacts with Collections ods of storing, securing, and marking exhibits; and former prisoners and their families made it possible to guidelines for new policies on loans. acquire several dozen other objects intimately connect- 2. Teaspoon ed with the history of Auschwitz Concentration Camp. from the Museum Acquisitions The most valuable of the items acquired in this way in- Collections clude 63 notebooks and folders containing the sheet mu- In terms of new additions, the past year was exceptionally sic used by the Auschwitz prisoner orchestra. 3. Child’s shoe successful. The biggest event was the discovery, during Mural paintings located in the former SS kitchen barracks, from the Museum work to secure the ruins of the gas chambers and crema- under threat and outside the Museum grounds, were se- Collections toria at the Birkenau site, of covers for the intakes of the cured and taken to the Museum, as were the sculptures gas chamber ventilation ducts, the outlet from the drain- of two miners that the SS ordered a prisoner to make in 4. Barrel from pipe located at the bottom of the elevator shaft used to order to “decorate” their quarters at the Jawiszowice sub- the Museum transport corpses, bits used to make openings for explo- camp. Collections sive material, hooks, screws of various length, a shower- In total, the Museum collections grew by over 180 exhib- head from the gas chamber, a gas-mask absorbent tip, its in 2006. and a metal box for human ashes. Other important finds this year also include prisoner’s ear muffs, a prisoner label reading “135711,” a metal cigarette case engraved

29 v. zbIory

WypożyczeNIa obozowych zostało w dużym stopniu ukierunkowane po- W roku 2006 został wytoczony Muzeum proces w spra- przez uchwały Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. wie walizy poobozowej wypożyczonej rok wcześniej na Muzeum nie tylko zaprzestanie wypożyczać przedmioty wystawę czasową organizowaną przez Centre de Do- ze znamionami indywidualnymi, ale również będzie bar- cumentation Juive Contemporaine w Paryżu. Roszczenia dziej szczegółowo analizować przygotowanie techniczne własnościowe do walizy zgłosiła rodzina Levi-Leleu twier- strony wypożyczającej do przyjęcia eksponatów i wszel- dząca, iż nazwisko widniejące na przywieszce bagażowej kie kwestie prawne z tym związane oraz będzie brało należy do członka ich rodziny. Muzeum zostało postawio- pod uwagę doświadczenia wyniesione ze wcześniejszej ne przed faktem dokonanym i zmuszone do obrony. Z ża- współpracy. lem należy stwierdzić, iż Muzeum nie otrzymało nawet W roku 2006 na nowo rozgorzała dyskusja wokół szansy dialogu bądź przedstawienia swojego stanowiska portretów romskich Ofi ar Auschwitz, wykonanych przez w sprawie wywołującej tak wiele wątpliwości. W zacho- więźniarkę Dinah Gottlieb-Babbit na polecenie lekarza wanej dokumentacji poobozowej fi guruje wiele osób o ta- obozowego Josepha Mengele, jako materiał do jego kim samym imieniu i nazwisku, jak widniejące na przy- pseudonaukowych eksperymentów. Muzeum stoi na stanowisku, iż portrety te nie podlegają restytucji, jako dr Igor Bartosik wieszce walizy. Goryczy dodaje fakt, iż ani rodzina Levi- nigdy nie należące do ich autorki, analogicznie jak nie kierownik działu zbiorów Leleu, ani jej prawny pełnomocnik nigdy i w żadnej formie nie skontaktowali się z Muzeum. Nie odpowiedzieli na ża- podlega restytucji brama „Arbeit macht frei” kowalowi, Igor Bartosik Ph.D. den z wystosowanych w tej sprawie listów: Dyrekcji Mu- który ją wykonał na polecenie SS, lub zdjęcia więźniów – head of collections zeum, Przewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświę- więźniowi zatrudnionemu w charakterze fotografa. Należy department cimskiej Prof. Władysława Bartoszewskiego oraz ministra dodać, że za pozostawieniem tych obrazów w Muzeum opowiedziała się Międzynarodowa Rada Oświęcimska, 1. Były więzień spraw zagranicznych. Do chwili obecnej odbyły się czte- henryk Mandelbaum ry posiedzenia sądu, a zakończenie procesu nastąpi naj- wiele środowisk więźniarskich oraz organizacje romskie z szefem działu zbiorów prawdopodobniej w 2007 roku. Interesy naszej instytucji z całej Europy. W szczególności dla tych ostatnich obrazy dr. igorem Bartosikiem reprezentuje przed Sądem Wysokiej Instancji w Paryżu te stanowią unikatowy dowód ludobójstwa Romów Kancelaria Gide Loyrette Nouel. i Sinti oraz pseudonaukowych eksperymentów na nich 2. Były więzień przeprowadzanych. prof. Marian kołodziej Muzeum rozpoczęło prace nad specjalnym dokumentem, z małżonką który będzie stanowił w przyszłości „Regulamin wypoży- i pracownikami działu czeń eksponatów ze zbiorów Muzeum”. Zaostrzenie ry- zbiorów. gorów dot. wypożyczeń oryginalnych przedmiotów po- Opracował: dr Igor Bartosik

30 V. Collections

Loans lutions approved by the International Auschwitz Council. 1. Henryk Mandelbaum, In 2006, the Museum was sued over an original camp Not only will the Museum stop loaning objects with any an Auschwitz survivor, suitcase loaned the year before for a temporary exhibit personal identifying characteristics; it will also examine with Igor Bartosik, Head of the Collections organized by the Centre de Documentation Juive Con- more closely the technical preparations made by the Department temporaine in Paris. The Levi-Leleu family claimed own- borrowing side for taking delivery of the exhibits, all ership of the suitcase, stating that the surname visible relevant legal questions, and the experience of earlier 2. Prof. Marian on the baggage tag was that of a relative. Confronted cooperation. Kołodziej, by a fait accompli, the Museum had to defend itself. 2006 also brought renewed controversy over the por- a survivor, with his wife It must be stated with regret that the Museum was never traits of Roma victims of Auschwitz painted by prisoner and staff members even given the chance to engage in dialogue or present Dinah Gottlieb-Babbit on orders by camp physician Jo- of the Collections its position in such a highly dubious matter. Many people seph Mengele as material for his pseudoscientific ex- Department with the same first and last names as those on the bag- periments. The Museum stands by the position that the gage tag figure in the extant Auschwitz documentation. portraits are not subject to restitution because they nev- The most bitter pill to swallow is the fact that neither er belonged to the painter, just as the Arbeit macht frei the Levi-Leleu family nor their legal representative ever gate is not subject to restitution to the blacksmiths who made any sort of attempt to contact the Museum. They made it on SS orders, or photographs of prisoners to the did not answer any of the letters written in this matter other prisoners who were employed as photographers. by the Museum director’s office, chairman Władysław It should be added that the International Auschwitz Bartoszewski of the International Auschwitz Council, or Council, many prisoner circles, and Roma organizations the Polish minister of foreign affairs. There have been from all over Europe have called for the paintings to re- four court sessions so far, and the trial will probably end main at the Museum. For the Roma, in particular, the in 2007. The interests of our institution are being rep- pictures constitute unique proof of the genocide com- resented before the Paris court by the law firm of Gide mitted against the Roma and Sinti, and the pseudoscien- Loyrette Nouel. tific experiments carried out on them. The Museum has begun work on a special document that will constitute the future “Regulations for Loaning Exhibits from the Collections of the Auschwitz-Birkenau State Museum.” To a large degree, the more rigorous conditions for loaning original camp objects reflect reso- Prepared by Igor Bartosik

31 vI. archIWuM

Juliusz Fuczik, cytat z książki „Reportaż spod szubienicy” Drugą ze wspomnianych tendencji w działalności Archi- „O jedno proszę. Wy którzy przeżyjecie te czasy, nie zapo- wum w 2006 roku było nasilenie prac mających na celu mnijcie dobrych ani złych. Zbierajcie cierpliwie dokumenty tworzenie cyfrowych baz danych, ułatwiających dostęp do o tych, którzy zginęli za siebie, za Was. Pewnego dnia dzi- posiadanej dokumentacji i przydatnych do prowadzenie siaj stanie się przeszłością, zacznie się mówić o wielkich prac naukowych. Niektóre ze wspomnianych baz staną się czasach i bezimiennych bohaterach. Chciałbym, aby wie- w przyszłości częścią dostępnego na stronach interneto- dziano, że nie było bohaterów bezimiennych, że byli ludzie, wych przewodnika po zasobie archiwalnym, inne zaś są którzy mieli swoje nazwiska, swoje domy i nadzieje, że ból w swej formie tożsame z bazami powstającymi w ramach najostatniejszego z nich nie był mniejszy niż ból pierwsze- projektu Repozytorium Cyfrowego Muzeum. Generalnym go, którego imię zostanie zachowane.” celem Repozytorium Cyfrowego jest zachowanie i budowa- W roku 2006 Archiwum pozyskało kolejne cenne ze- nie pamięci o tych, których losy, życie i śmierć tragicznie społy dokumentów. Nastąpiła również intensyfikacja wplotły się w historię obozu. Obecnie w bazach danych prac nad tworzeniem cyfrowego repozytorium depor- – Repozytorium znajduje się ok. 550 tys. rekordów osobo- towanych i uwięzionych. W listopadzie zorganizowana wych powstałych w oparciu o oryginalne dokumenty SS. została międzynarodowa konferencja na temat cyfro- dr Piotr Setkiewicz wej archiwizacji danych. Poniżej prezentujemy ważniejsze w tej mierze osiągnięcia kierownik archiwum Archiwa Muzeum to ponad 248 metrów bieżących doku- z 2006 r.: mentów wytworzonych przez kancelarie SS i znalezionych − wpisanie do bazy danych Häftlings-Personal-Kartei Piotr Setkiewicz Ph.D. po wyzwoleniu na terenie KL Auschwitz, to zbiory oświad- KL Mauthausen ponad 28 000 rekordów; head of archives czeń i wspomnień byłych więźniów, oryginały i kopie akt − sporządzenie bazy liczącej 24 000 rekordów z kartote- procesowych oraz liczne materiały mające charakter źró- ki Lagerschreibstube KL Mauthausen; deł prymarnych i wtórnych, lecz również istotne dla od- − wpisanie 5200 rekordów do bazy danych różnych fo-

1. Pracownia tworzenia dziejów obozu. tografi i przechowywanych w archiwum. Obecnie baza fotograficzna Prace wykonywane w Dziale Dokumentacji Archiwalnej liczy 30 215 rekordów; mają zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania Muzeum, − zeskanowanie ok. 6000 listów obozowych. Jest to w archiwum gdyż właśnie tutaj znajdują się katalogi i bazy danych część z ponad 11 000 listów zgromadzonych w 108 to- Państwowego Muzeum umożliwiające dostęp do dokumentów stanowiących bazę mach; auschwitz Birkenau źródłową dla opracowań naukowych, materiały wyko- − wprowadzenie 8769 nowych wpisów z Książki szpital- rzystywane w działalności edukacyjnej, wystawienniczej nego bloku 28 w obozie macierzystym. Łącznie mamy 2. informacja i konserwatorskiej. Znaczenie archiwum Muzeum wykra- obecnie 13 296 wpisów ze szpitala w bloku 28; o Byłych więźniach cza jednak dalece poza ramy lokalne. − wprowadzenie 2306 nowych rekordów osobowych jest częścią Różnorodny charakter wykonywanych zadań wymusił z ksiąg szpitala Monowitz, łącznie opracowanych do archiwum PMaB z biegiem lat wykształcenie szeregu wyspecjalizowanych tej pory mamy 25 079 wpisów z tego zespołu; komórek wewnątrz działu. W tym roku jednak zakres ich − wprowadzenie 31 770 rekordów osobowych z Ksiąg działań uległ częściowej ewolucji. W szczególności odnosi Roentgena; się to do prac Biura Informacji o Byłych Więźniach, gdzie − uzupełnianie danych o 1500 zarejestrowanych więź- w związku ze zmianą charakteru zapytań, zamiast urzę- niach w tzw. Maurerschule („szkółki murarskiej”) dowych zaświadczeń o pobycie w obozie, coraz częściej w obozie macierzystym; udziela się wyczerpujących i obszernych odpowiedzi na te- − uzupełnienie i przygotowanie do publikacji na stro- mat losów poszczególnych osób. nie internetowej Muzeum około 64 000 nazwisk i pod-

32 vi. Archives

Juliusz Fuczik, Report from Beneath the Gallows: tailed information about the fate of particular individuals. 1. Photographic studio „I ask one thing. You who survive these times, do not forget The second of these tendencies in the work of the Archives in the Archives the good or the evil. Patiently collect the documents about in 2006 was the intensification of work on the creation of of the Auschwitz- those who died for each other and for your sake. Someday, digital databases to facilitate access to the documentation, -Birkenau State today will become the past and there will be talk of great and to be of use in carrying out academic research. Some Museum times and nameless heroes. I want it to be known that of these databases will be accessible online in the future there were no nameless heroes. They were people who through the website that serves as a guide to the archi- 2. Office for had their own names, their own homes and the hope that val resources, while others will be identical in form with Information on Former the pain of the very last of them would be no less than the the databases being developed within the Museum Digital Prisoners within pain of the first one whose name is preserved.” Repository project. The general goal of the Digital Reposi- the structure of the In 2006, the Archives acquired valuable new document tory is to maintain and uphold the memory of those whose Auschwitz Memorial collections. There was also intensified work on the cre- fates, lives, and deaths were tragically interwoven with the Archives ation of a digital repository of the deported and the im- history of the camp. At present, there are approximately prisoned. An international conference on the digital ar- 550 thousand personal records, based on original SS docu- chiving of data was held in November. ments, in the Repository database. The Museum Archive consists of over 248 shelf-meters of Important achievements in this field in 2006 included: documents generated by the SS chancelleries and found − the entry into the databases of over 28,000 records after liberation on the grounds of Auschwitz Concentration from the Mauthausen Concentration Camp Häftlings- Camp, collections of statements and recollections by for- -Personal-Kartei; mer prisoners, originals and copies of court records, and − the creation of a database of 24,000 records from the numerous materials constituting either primary or second- Mauthausen Concentration Camp Lagerschreibstube; ary sources, but all having a bearing on reconstructing the − the entry into the databases of 5,200 assorted photo- history of the camp. graphs preserved in the archives. At present the data- The work done in the Archival Documentation Department base includes 30,215 records; has fundamental significance for the functioning of the Mu- − the scanning of about 6,000 camp letters, represent- seum, since it is the catalogues and databases found here ing part of the more than 11,000 letters held in 108 that make possible access to the documents that serve volumes; as the sources for scholarly studies and materials used in − the entry of 8,769 new entries from the Block no. 28 education, exhibitions, and preservation. However, the sig- Hospital Book in the Main Camp; at present we have a nificance of the Museum archives far transcends the local total of 13,296 entries from the Block no. 28 hospital; framework. − the entry of 2,306 new entries from the Monowitz Hos- Over the years, the varied character of the work done here pital Book; at present we have a total of 25,079 entries has resulted of necessity in the emergence of a range of from this set; specialized units within the department. This year, the − the entry of 31,770 personal records from the X-Ray range of their activities underwent partial evolution. This Book; applies in particular to the work of the Office for Informa- − the updating of data on 1,500 registered prisoners in tion on Former Prisoners. The nature of the requests sub- the so-called Maurerschule (bricklayers’ school) in the mitted to that office has changed; where they once had to Auschwitz I-Main Camp; do with official certification of imprisonment in Auschwitz, − the updating and preparation for publication on the they now concern, with increasing frequency, broad, de- Museum website of approximately 64,000 names and

33 vI. archIWuM

stawowych danych personalnych więźniów – Polaków, destrukcji. Dzięki współpracy z Pracownią Konserwatorska przywiezionych do KL Auschwitz z dystryktów: war- Muzeum w tym roku udało się zabezpieczyć 611 obiektów szawskiego, krakowskiego i radomskiego Generalnego oraz przekazano do dalszej konserwacji kolejne, głównie Gubernatorstwa oraz z terenów Górnego Śląska i Za- z zespołu SS-Zentralbauleitung. Kontynuowano też prace głębia Dąbrowskiego; mające na celu kopiowanie materiałów audiowizualnych. − ponadto uzupełniane są systematycznie inne posiada- Przegrywano wybrane materiały fi lmowe na płyty DVD, ne już przez archiwum bazy danych, w tym w szcze- oraz kopiowano nagrania relacji byłych więźniów pocho- gólności ze zbiorów audiowizualnych, zespołu Ankiety, dzące z Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach z taśm zespołu Abteilung I, i in. szpulowych na płyty CD. Na temat problemów związanych z archiwizacją kompu- Pracownia fotografi czna archiwum, będąca placówką usłu- terową dyskutowano w czasie międzynarodowego sym- gową dla wszystkich działów Muzeum, wykonała m.in.: pozjum „Zabezpieczanie, udostępnianie i upowszechnia- 1459 szt. negatywów, 3946 szt. powiększeń fotografi cznie zasobów archiwalnych”, które było 18 edycją spotkań nych, 6494 szt. fotografi i cyfrowych, 615 szt. skanów o wy- przedstawicieli instytucji zajmujących się digitalizacją da- sokiej rozdzielczości, 204 płyty CD, 1035 szt. wydruków, nych Ofi ar Narodowego Socjalizmu. 56719 klatek mikrofi lmów, sfotografowano 31 delegacji. Krzysztof Antończyk Do podstawowych zadań archiwum należy również gro- Realizowany jest projekt „INDEX” mający na celu sporzą- kierownik madzenie i ewidencjonowanie zbiorów pozyskiwanych dzenie wykazu Polaków represjonowanych za pomoc Ży- repozytorium jako oryginały lub kopie. Większość nabytków stanowią dom, rozpoczynają się też przygotowania do realizacji pro- cyfrowego dary, pozostałe to zakupy. jektu Ośrodka „Karta” i Instytutu Pamięci Narodowej: „Stra- Do najcenniejszych kolekcji, które włączono do zbiorów ar- ty osobowe i Ofi ary represji pod okupacją niemiecką”. Krzysztof Antończyk chiwum w tym roku, należą: Zainteresowanym: naukowcom, studentom, dziennika- head of digital - 37 oryginalnych dokumentów dotyczących Wilhelma rzom, udziela się konsultacji, wskazując dokumenty i ma- repository Kołodziejczyka, więźnia KL Auschwitz, Ślązaka, któ- teriały przydatne w opracowywanych przez nich tematach. ry za trwanie przy polskości był prześladowany przez Większość spośród 650 spraw, prowadzonych przez ar- okupanta, przetrzymywany w więzieniach w Bytomiu chiwum drogą korespondencyjną, dotyczyło tych wła- 1. archiwa Muzeum i Wrocławiu, a ostatecznie został wywieziony do KL Au- śnie zagadnień; również większość wśród 438 osób (w tym to ponad 248 metrów schwitz, gdzie zginął; 238 z zagranicy), które pracowały w czytelni naukowej, re- bieżących dokumentów - 51 oryginalnych dokumentów dotyczących Jana Srom- alizowało własne projekty badawcze. Udostępniono im do ka, więźnia KL Auschwitz i KL Buchenwald; wglądu ogółem 2272 tomy kopii dokumentów. 2. komputerowa - 31 oryginalnych dokumentów dotyczących Piotra Ko- We wszystkich naszych pracach staramy się mieć na uwa- baza danych byłych ziejki, więźnia KL Auschwitz i KL Neuengamme. dze szczególną wrażliwość, z jaką traktują historię obozu więźniów - karta Ponadto do zbiorów archiwum włączono: 119 innych ory- Auschwitz odwiedzający nas goście, w znacznej części byli stanisława ryniaka ginalnych dokumentów, 408 sztuk kopii dokumentów obo- więźniowie lub członkowie ich rodzin. Dla nich każdy życz- zowych, 38 wspomnień byłych więźniów i więźniarek liwy gest, dobre słowo, okazanie zainteresowania losami 3. karta personalna KL Auschwitz, 17 relacji byłych więźniów KL Auschwitz, bliskich, ma wyjątkowe znaczenie. więźnia Jerzego 10 opracowań, 124 ankiety dotyczące losów więźniów adamowicza KL Auschwitz z kraju i zagranicy. Dokumenty przechowywane są w magazynach posiada- jących system kontroli klimatu, niemniej z powodu upły- wu czasu i złej najczęściej jakości papieru ulegają powolnej Opracowali: dr Piotr Setkiewicz i Krzysztof Antończyk

34 vI. archIves

2 3

basic identifying data on Polish prisoners deported to bauleitung collection, for further conservation. Work is also 1. the Museum archive Asuchwitz from the Warsaw, Cracow, and Radom dis- continuing on the copying of audiovisual material. In view consists of over tricts of the General Government and from Upper Sile- of the obsolescence of VHS cassettes and the increasingly 248 shelf-meters sia and the Dąbrowski Basin; universal use of digital media, selected fi lm material is be- of documents − Additionally, there is continuing updating of other data- ing systematically recorded on DVDs. Similarly, recordings bases already held by the Archives, including especially of former prisoners from Polish Radio in Katowice are being 2. computer database the audiovisual collections, the Questionnaires collec- transferred from reel-to-reel tape to CDs. Versions of these of former prisoners tion, the Abteilung I collection, etc. recordings in .wmp format are also being prepared for vol- – file card of The problems associated with digital archiving were dis- unteers from the Education Center who are transcribing stanisław ryniak cussed at an international symposium on The Protection of, them. Access to, and Distribution of the Archival Resources, which The Archives photographic studio, which serves the needs 3. Prisoner’s file card was the 18th meeting of representatives of institutions in- of all departments of the Museum, made 1,459 negatives, of Jerzy adamowicz volved in the digitalization of data on the victims of National 3,946 enlargements, 6,494 digital photographs, 615 high- Socialism. -resolution scans, 204 CDs, 1,035 printouts, 56,719 frames The basic tasks of the Archives also include the collection of microfi lm, and photographs of 31 offi cial delegations. and cataloguing of collections acquired as originals or cop- Works are under way on the Index project, which aims at ies. The majority of the acquisitions are donated, and the preparing a list of Poles punished for aiding Jews, and also remainder purchased. preparations have started to carry out a Karta Center and Among the most valuable collections added to the archival National Remembrance Institute Project on Personal Losses collections this year are: and Victims of Punishment under German Occupation. – 37 original documents on Wilhelm Kołodziejczyk, an Consultations indicating documents and material useful to Auschwitz prisoner and Silesian who was persecuted their work are provided to scholars, students, and journal- by the occupation regime for persisting in his Polish ists. The more than 650 cases being investigated by the Ar- identity, held in the prisons in Bytom and Wrocław, and chives on the basis of correspondence are concerned with fi nally deported to Auschwitz, where he died; precisely this type of material; similarly, the majority of the – 51 original documents on Jan Sromek, a prisoner of 438 people (238 of them from outside Poland) who worked Auschwitz and Buchenwald; in the scholars’ reading room were engaged in research – 31 original documents on Piotr Koziejka, a prisoner of projects of their own. They were given access to a total of Auschwitz and Neuengamme. 2,272 volumes of documents. Also added to the archival collections were 119 original doc- In all our work, we attempt to bear in mind the special sen- uments, 408 copies of camp documents, 38 memoirs by sitivity with which our guests—a great many of whom are former Auschwitz prisoners, 17 accounts by former Ausch- former prisoners or relatives of prisoners—treat the his- witz prisoners, 10 studies, and 124 questionnaires on the tory of Auschwitz Concentration Camp. For them, each kind fates of Auschwitz prisoners in Poland and abroad. gesture, encouraging word, or sign of interest in the fate of The documents are kept in climate-controlled storage ar- their loved ones, has special signifi cance. eas; nevertheless, because of the passage of time and the generally poor quality of the paper, they are slowly deterio- rating. Thanks to the cooperation of the Museum Preserva- tion Workshop, it was possible to secure 611 documents this year, and to send others, mostly from the SS-Zentral- Prepared by Piotr Setkiewicz and Krzysztof Antończyk

35 VII. Wystawy

1. „Malarka Zagłady” Nowe wystawy w Muzeum uczestniczyli także: Urząd do Spraw Kultury Gminy Ży- – malarstwo Haliny Została otwarta ekspozycja „Belgia 1940-1944. Okupa- dowskiej w Mediolanie i Fundacja Centrum Dokumentacji Ołomuckiej cja i deportacje do KL Auschwitz”. Ze strony belgijskiej Żydowskiej w Mediolanie. W przygotowaniu wersji pol- utworzeniu jej patronował premier Guy Verhofstadt, sce- skiej brał udział Konsulat Generalny RP w Mediolanie. Wy- 2. Wystawa nariusz i dokumentację wystawy powierzono prof. Ma- stawa opowiada o losach Żydów włoskich deportowa- belgijska na terenie ximowi Steinbergowi i Laurze Schram, a projekt muzeo- nych w jednym z 15 transportów, które wyjechały z cen- Państwowego Muzeum graficzny Paulowi Vanderbotermetowi. Realizacją i ko- tralnego dworca w Mediolanie do KL Auschwitz. Auschwitz-Birkenau ordynacją prac zajmował się Ward Adriens, dyrektor Ży- Konsultacje wersji polskiej: Teresa Zbrzeska, Mirosław dowskiego Muzeum Deportacji w Mechelen. Obstarczyk Wystawa prezentowana od 25 kwietnia do grudnia 2006 roku Wystawy czasowe w Muzeum „Pozostał po nich ślad” „Zinowij Tołkaczew. Rysunki z cyklu Oświęcim” Scenariusz opracowano w oparciu o książkę autorstwa Znajdujące się w zbiorach Muzeum kopie prac Zinowi- Adama Cyry pod tym samym tytułem. Pokazuje losy ja Tołkaczewa, jednego z żołnierzy wyzwalających Au- osób uwięzionych w bloku 11, którzy na jego ścianach, schwitz, były inspiracją do pokazania, w kolejną rocznicę drzwiach, belkach stropowych, parapetach okiennych wyzwolenia obozu, relacji z tamtych dni. pozostawili napisy i rysunki. Treść wielu inskrypcji jest Koncepcja wystawy: Teresa Zbrzeska, projekt plastyczny: często ostatnim pożegnaniem ze światem. Edyta Chwistek, Elżbieta Pietruczuk Scenariusz: Adam Cyra; konsultacje: Teresa Zbrzeska; Wystawa prezentowana od 25 stycznia do 20 kwietnia projekt plastyczny i wykonanie: Edyta Chwistek, Elżbieta 2006 roku Pietruczuk Wystawa prezentowana od 12 czerwca do 30 grudnia „Podróż pamięci. Peron 21” 2006 roku Wystawa zorganizowana we współpracy ze Stowarzy- szeniem Dzieci Shoah we Włoszech. W przygotowaniu

36 VIi. Exhibitions

New Exhibition in the Museum in the preparation were the Cultural Office of the Jew- 1. “Painter The exhibition Belgium 1940-1944: Occupation and ish Community in Milan and the Jewish Documentation of the Holocaust,” Deportation to Auschwitz opened. Its patron was Bel- Center Foundation in the same city. The Polish Consulate works of Halina gian Prime Minister Guy Verhofstadt, with the scenario General in Milan participated in the preparation of the Ołomucka and documentation by Professor Maxim Steinberg and Polish version of the exhibition, which recounts the fate Laura Schram, and the museum design by Paul Vander- of the Italian Jews deported in one of the 15 transports 2. Belgian exhibition botermet. The work was executed and coordinated by that departed from the central train station in Milan, at the Auschwitz- Ward Adriens, director of the Jewish Deportation Muse- bound for Auschwitz. -Birkenau State um in Mechelen (Malines). Consultation for the Polish version: Teresa Zbrzeska and Museum Mirosław Obstarczyk. Temporary Exhibitions The exhibition was shown from April 25 to December 2006. in the Museum Zinovy Tolkachev: Drawings from the Auschwitz Cycle Some Trace of Them Remains Copies in the Museum collections of works by Zinovy The scenario was developed on the basis of a book of Tolkachev, one of the soldiers who liberated Auschwitz, the same title by Adam Cyra. It depicts the fates of the were the inspiration for showing his account of those people imprisoned in Block no. 11, who left inscriptions days during the anniversary of the liberation. and drawings on its walls, doors, ceiling beams, and win- Exhibition concept: Teresa Zbrzeska; artistic design: Edyta dow sills. Many of the inscriptions consist of farewells to Chwistek, Elżbieta Pietruczuk. the world. The exhibition was shown from January 25 to April 20, Scenario: Adam Cyra; consultation: Teresa Zbrzeska; ar- 2006. tistic design and execution: Edyta Chwistek and Elżbieta Pietruczuk. A Memory Journey: Platform 21 The exhibition was shown from June 12 to December 30, The exhibition was organized in cooperation with the 2006. Children of the Shoah Association in Italy. Also taking part

37 VII. Wystawy

1. Bloki z wystawą Projekty sją wymowy samego miejsca. Wystawa ta musi wspo- główną na terenie Wśród najważniejszych projektów na najbliższe lata jest magać zrozumienie historii tego miejsca, losów Ofiar, ale Państwowego Muzeum zmiana wystawy głównej. Wystawa ta została otwarta także znaczenie Auschwitz w dzisiejszym świecie. Auschwitz-Birkenau w roku 1955 i z niewielkimi zmianami można ją oglądać do Jest to projekt na najbliższe lata. Samo przygotowanie dziś w blokach 4, 5, 6, 7 i 11 byłego obozu Auschwitz I. bloków do przyjęcia nowej wystawy jest olbrzymim 2. Wystawa czasowa Powstała ona w czasach, gdy jeszcze nie mówiono wie- przedsięwzięciem konserwatorsko - remontowym. Dziś „Pozostał po nich le o Holokauście i odgrywała olbrzymią rolę edukacyjną, stoimy na początku tego przedsięwzięcia. W raporcie za ślad…” w hallu będąc stałym punktem odniesienia dla wszystkich póź- 2007 rok z pewnością będziemy w stanie pełniej omó- budynku głównego niejszych ekspozycji i muzeów poświęconych Zagładzie. wić jego rozwój. Minęło jednak ponad 50 lat. Pogłębił się stan wiedzy historycznej, zmieniła się świadomość pokoleń nie pamię- tających osobiście horroru wojny. Samo wystawiennic- Wystawy poza Muzeum two bardzo się zmieniło, wraz z metodyką oprowadzania „Malarka Zagłady” i edukacji muzealnej. Od wielu lat środowiska byłych Wystawa prac Haliny Ołomuckiej jest kolejną z cyklu pre- więźniów, specjaliści, wychowawcy i nauczyciele, a tak- zentacji twórczości wojennej i powojennej więźniów że pracownicy Muzeum coraz częściej apelowali o podję- KL Auschwitz. Pokazane zostały na niej prace wybitnej cie prac nad nową formą ekspresji dziejów KL Auschwitz malarki żydowskiego pochodzenia, która przed wywie- i Zagłady. zieniem do obozu przebywała w getcie warszawskim. Wzrost liczby zwiedzających zmusza również Muzeum do Ekspozycję zaprezentowano w Centrum Kultury Żydow- wykluczenia w przyszłości z masowego zwiedzania pię- skiej w Krakowie z okazji kolejnej rocznicy wyzwolenia ter bloków. Większość tych pięter była dobudowywana KL Auschwitz. podczas wojny przez więźniów, na rozkaz SS. Tworzono Scenariusz: Robert Płaczek; wykonanie: Edyta Chwistek, je z materiałów pozyskiwanych z rozbiórek okolicznych Elżbieta Pietruczuk domów. Nie są to obiekty, które mogą na dłuższą metę Wystawa prezentowana od 26 stycznia do 15 marca 2006 przyjmować ponad milion osób rocznie bez zauważal- roku nych szkód. Względy konserwatorskie każą sprowadzić wystawę główną na partery wybranych bloków. „14 czerwca 1940 roku” Ideę zmiany wystawy zaaprobowała jednomyślnie Mię- Wystawa poświęcona więźniom z pierwszego transpor- dzynarodowa Rada Oświęcimska na swoim posiedzeniu tu skierowanym przez okupanta niemieckiego do KL Au- 5 grudnia 2006 roku. Daje to podstawy do pierwszych schwitz. Wystawa była prezentowana w Ośrodku Kultury prac nad ogólnymi założeniami nowej wystawy. Będą i Sztuki „Resursa Obywatelska” w Radomiu. one konsultowane z byłymi więźniami i specjalistami, Scenariusz: Teresa Zbrzeska; projekt plastyczny i wyko- a także z najważniejszymi instytucjami partnerskimi Mu- nanie: Edyta Chwistek, Elżbieta Pietruczuk zeum. Wystawa prezentowana od 26 kwietnia do 31 maja 2006 Nie jest łatwym zadaniem stworzenie wystawy w miejscu roku męczeństwa i Zagłady. Nowa wystawa musi uwzględniać fakt, że znajdować się będzie na terenie byłego obozu. To będzie ją wyróżniać od wielu innych ekspozycji o po- dobnej tematyce. Nie może ona przyćmić swoją ekspre- Opracowała: Teresa Zbrzeska

38 VIi. Exhibitions

Projects This is what will set it apart from many other exhibitions on 1. Blocks housing the One of the most important projects over the next few years the same subject. The expressiveness of the exhibition can- main exhibition at the will be the changing of the main exhibition. This exhibition not be allowed to eclipse the eloquence that inheres in the site of the Auschwitz- was opened in 1955 and, with minor changes, can be seen site. This exhibition must help in understanding the history -Birkenau State to this day in Blocks no. 4, 5, 6, 7, and 11 at the Auschwitz I of the place, the fate of the victims, and the significance of Museum site. Auschwitz in today’s world. It dates from a time when not much was yet being said about This is a project for the coming years. Merely preparing the 2. Temporary the Holocaust, and it played an enormous educational role, blocks as the site of the new exhibition will be an enormous exhibition, ”A Trace becoming a point of reference for all later exhibitions and conservation-renovation task. Today, we are standing at the of Them Remains…,” museums dedicated to the Holocaust. However, more than threshold of this undertaking. The report for 2007 will doubt- in the hall of the 50 years have since passed. The state of historical knowledge less have more to say about these developments. reception building has deepened, and there has been a change in the consciousness of generations with no personal memories of the hor- Exhibitions outside the Museum rors of the war. The very practice of museum exhibitions has A Painter of the Holocaust changed a great deal, along with the methodology of guiding This exhibition of works by Halina Ołomucka is another in a and museum education. For many years, former prisoners, series presenting the wartime and postwar work of Ausch- specialists, educators, and Museum staff have appealed with witz Concentration Camp prisoners. These were works by increasing frequency for work to begin on a new way of ex- the outstanding painter of Jewish origin who was confined pressing the history of Auschwitz and the Holocaust. to the Warsaw ghetto before being deported to Auschwitz. The growth of the number of visitors has also forced the Mu- The exhibition was shown at the Jewish Culture Center in seum to rule out the mass visiting of the second stories of Cracow on the occasion of the 2006 anniversary of the lib- the blocks in the future. Most of these second stories were eration of Auschwitz. built during the war by prisoners laboring under SS orders. Scenario: Robert Płaczek; execution: Edyta Chwistek and The construction materials had been salvaged from the de- Elżbieta Pietruczuk. molition of nearby homes. These are not buildings that can The exhibition was shown from January 26 to March 15, receive more than a million visitors per year in the long term 2006. without suffering significant damage. Conservation consider- ations mandate that the main exhibition will have to be con- June 14, 1940 fined to the ground floors of selected blocks in the future. This exhibition was devoted to the prisoners in the first The International Auschwitz Council expressed its unanimous transport sent by the German occupation authorities to their approval of the idea of changing the exhibition during its ses- concentration camp, Auschwitz. The exhibition was shown sion on December 5, 2006. This approval will serve as the at the Resursa Obywatelska Culture and Art Center in Ra- basis for the start of work on the overall guidelines for the dom. new exhibition. This will include consultation with former Scenario: Teresa Zbrzeska; artistic design and execution: prisoners and specialists, as well as with the Museum’s most Edyta Chwistek and Elżbieta Pietruczuk. important institutional partners. The exhibition was shown from April 26 to May 31, 2006. Creating a new exhibition at a martyrdom and Holocaust site is no easy undertaking. The new exhibition will have to take account of the fact that it is located at the site of Auschwitz. Prepared by Teresa Zbrzeska

39 vIII. dzIałalNoŚĆ NAUkOWO-BAdAWCZA

Do najważniejszych zadań Muzeum należy badanie zwiskowych i opisów transportów. Obecnie trwa uzu- historii obozu Auschwitz-Birkenau. Prace Działu Hi- pełnianie o wyniki kwerendy opracowanych już opi- storyczno-Badawczego koncentrują się aktualnie na sów transportów, tekstów źródłowych i materiału ilu- trzech kierunkach: stracyjnego. • problematyce przybliżającej tożsamość Ofiar, a za- • Więźniarki w obozach przejściowych w Birkenau (BIII, tem losy grup więźniów z różnych krajów, różnych BIIc, BIIe), w Stabsgebäude, na terenie tzw. Lagererwe- narodowości, wieku, płci, kategorii i wyznań; iterung, w blokach 10, 22 i 23 Auschwitz I Stammlager, • nie opracowanych dotąd jednostkach organizacyjnych Irena Strzelecka obozu i współpracujących z obozem instytucjach SS; Praca oparta głównie na relacjach, wspomnieniach i ze- • edycji źródeł do historii KL Auschwitz. znaniach świadków, gdyż w przypadku obozów przej- ściowych nie zachowała się niemiecka dokumentacja. prace zaKończoNe • Deportacja i zagłada Żydów z Będzina, Sosnowca i Dą- (w większości opublikowane) browy Górniczej w KL Auschwitz, dr Andrzej Strzelecki • Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz Analizowano dalsze źródła archiwalne i literaturę. z Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940- • Duchowni chrześcijańscy w KL Auschwitz, Teresa Won- dr Franciszek Piper 1944, red. naukowa dr Franciszek Piper, Irena Strze- tor-Cichy kierownik działu lecka. W lutym i kwietniu przeprowadzono kwerendę w Archi- historyczno- Księgi Radomskie obejmują wykazy imienne 15 000 de- wum Kurii Archidiecezjalnej w Krakowie. Analizowano Badawczego portowanych osób, w większości Polaków. dalsze źródła archiwalne i literaturę. • Pozostał po nich ślad..., dr Adam Cyra • Dzieci wyzwolone w KL Auschwitz oraz dalsze ich losy, Franciszek Piper Ph.D. Opracowanie związane jest z historią bloku nr 11 (Blo- Helena Kubica head of research ku Śmierci) i jest opisem unikalnych rysunków i napisów Autorka dokonała wyboru kolejnych dokumentów, uzu- department wykonanych przez przetrzymywanych w nim więźniów pełniała spis nazwiskowy oraz korespondowała z by- na ścianach, belkach stropowych i drzwiach. łymi więźniami i ich rodzinami w sprawie pozyskiwania • Banderowcy w KL Auschwitz, dr Adam Cyra wspomnień, dokumentów i fotografi i rodzinnych. 1. indywidualne Autor przedstawia nieznany szerzej epizod historii losy ofiar KL Auschwitz związany z osadzeniem w nim przy- prace rozpoczęte w opracowaniach wódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) (podjęte jako tematy badawcze w ostatnich 12 miesią- naukowych Aleksandra i Wasyla Banderów oraz około 200 ich zwo- cach) lenników. • Deportacje i zagłada w KL Auschwitz Żydów z dystryk- 2. Portret więźniarki tu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa, dr Ja- Mali zimetbaum cek Lachendro ze zbiorów Muzeum prace KoNtyNuoWaNe (rozpoczęte przed 1 stycznia 2006 r. i kontynuowane w • Idea powołania Muzeum Auschwitz, jego kształt i rola w świetle prasy polskiej 1945-1948, dr Jacek Lachendro 3. napis w celi 20 ciągu tegoż roku) • Księga Pamięci. Transporty Polaków z Wielkopolski, Po- • Dr Jadwiga Badowska rozpoczęła pracę nad bibliografi ą morza, Ciechanowskiego i Białostocczyzny do KL Au- KL Auschwitz-Birkenau za lata 1981-2006. schwitz 1940-1944, Bohdan Piętka W roku 2006 zakończono kwerendę do wykazów na- Opracował: dr Franciszek Piper

40 VIII. Scholarly research

2 3

Investigating the history of the Auschwitz-Birkenau ing material on the transports, source texts, and illus- 1. Fate of individual camp is one of the Museum’s most important tasks. trative material. victims in historical The work of the Historical Research Department con- • Więźniarki w obozach przejściowych w Birkenau (BIII, studies centrates on three directions at present: BIIc, BIIe), w Stabsgebäude, na terenie tzw. Lagererweit- • issues that emphasize the identity of the victims— erung, w blokach 10, 22 i 23 Auschwitz I Stammlager 2. Portrait of the that is, the fates of groups of prisoners from various [Women Prisoners in the Transit Camps in Birkenau (BIII, prisoner Mala countries, of various ethnic groups, ages, genders, BIIc, BIIe), in the Stabsgebäude, in the so-called Lagerer- Zimetbaum from the categories, and denominations; weiterung, and in Blocks no. 10, 22 and 23 of the Ausch- Museum Collections • organizational units of the camp and SS institutions witz I Main Camp]. Irena Strzelecka. cooperating with the camp that have not yet been The work is based primarily on accounts, memoirs, and 3. Inscription studied fully depositions by witnesses, since there is no extant Ger- in Cell no. 20. • publishing sources for the history of Auschwitz. man documentation on the transit camps. • Deportacja i zagłada Żydów z Będzina, Sosnowca i Completed Work Dąbrowy Górniczej w KL Auschwitz [The Deportation (published or forthcoming) and Destruction of the Jews of Będzin, Sosnowiec, and • Księga Pamięci. Transporty Polaków deportowanych do Dąbrowa Górnicza in Auschwitz]. Andrzej Strzelecki. KL Auschwitz z Radomia i innych miejscowości Kielecc- An analysis of additional archival sources and the his- zyzny 1940-1944 [Memorial Books: Transports of Poles torical literature. Deported to Auschwitz from Radom and Other Locali- • Duchowni chrześcijańscy w KL Auschwitz [Christian ties in the Kielce Region, 1940-1944], eds. Franciszek Clergy in Auschwitz]. Teresa Wontor-Cichy. Piper and Irena Strzelecka. In February and April, a search was carried out in the The Radom Books list the names of 15 thousand de- Archive of the Archdiocesan Curia in Cracow. Additional portees, mostly Poles. archival sources and the historical literature are ana- • Pozostał po nich ślad... [Some Trace of Them Remains]. lyzed. Adam Cyra. • Dzieci wyzwolone w KL Auschwitz oraz dalsze ich losy A study of Block no. 11 (the Death Block) telling the story [The Children Liberated from Auschwitz and Their Sub- of the unique drawings and inscriptions left by prison- sequent Fates]. Helena Kubica. ers held there on the walls, ceiling beams, and doors. The author has made a selection of further documents, • Banderowcy w KL Auschwitz [The Adherents of Ban- supplemented the list of names, and corresponded with dera in Auschwitz], Adam Cyra. former prisoners and their families in order to obtain The author describes a little-known episode in the his- memoirs, documents, and family photographs tory of Auschwitz, connected with the imprisonment there of the Organization of Ukrainian Nationalists Work Underway (Research subjects initi- (OUN) leaders Aleksander and Vasil Bandera and some ated within the last 12 months) 200 of their followers. • Deportacje i zagłada w KL Auschwitz Żydów z dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa [The De- Work in Progress (begun before Janu- portation and Destruction in Auschwitz of Jews from ary 1, 2006 and continued during the year) the Cracow District of the General Government]. Jacek • Księga Pamięci. Transporty Polaków z Wielkopolski, Lachendro. Pomorza, Ciechanowskiego i Białostocczyzny do KL • Idea powołania Muzeum Auschwitz, jego kształt i rola w Auschwitz 1940-1944 [Memorial Books: Transports of świetle prasy polskiej 1945-1948 [The Idea of Establish- Poles from the Wielkopolska, Pomorze, Ciechanów, and ing an Auschwitz Museum, Its Form and Its Role in the Białystok Regions to Auschwitz 1940-1944]. Bohdan Light of the Polish Press 1945-1948]. Jacek Lachendro. Piętka. • Jadwiga Badowska has begun work on a bibliography 2006 saw the completion of the archival searches for of Auschwitz-Birkenau Concentration Camp for the lists of names and descriptions of the transports. Work years 1981-2006. is now underway to supplement the results with exist- Prepared by Franciszek Piper

41 IX. Wydawnictwo i Biblioteka

1. Promocja publikacji Liczący osiem osób zespół Wydawnictwa zajmuje się Wysyłka książek w ramach Księgi Pamięci. publikacją informatorów, książek, albumów, filmów sprzedaży wysyłkowej Transporty Polaków i plakatów związanych z historią KL Auschwitz. wg kraju do KL Auschwitz Naszą działalnością nie tylko wypełniamy misję Mu- z Radomia i innych zeum, jaką jest zachowanie pamięci o Ofiarach obo- miejscowości zu oraz udokumentowanie Holokaustu, ale także ge- Kielecczyzny nerujemy znaczące dochody, przeznaczone na utrzy- 1940-1944 manie Miejsca Pamięci Auschwitz.

2. Wybór publikacji Księgarnia internetowa Wydawnictwa Chcąc udostępnić nasze publikacje jak najszerszemu gro- Państwowego Muzeum nu odbiorców, w sierpniu tego roku uruchomiliśmy księ- Auschwitz-Birkenau. garnię internetową. Wyniki sprzedaży pokazały, że de- cyzja była słuszna – tylko w ciągu pierwszych czterech miesięcy jej działalności otrzymaliśmy więcej zamówień Polska Belgia niż przez cały rok 2005. Wielka Brytania Holandia Ponad połowa naszych klientów to Polacy. Wśród kupują- cych z zagranicy przeważają: Anglicy, Amerykanie, Niem- USA Pozostałe cy, Belgowie i Holendrzy. Nasze książki wysłaliśmy w su- Niemcy mie do 25 krajów, w tym m.in. do: Japonii, Australii, Mek- syku, Peru, Brazylii, Nowej Zelandii i Hongkongu.

42 ix. Publications and Library

The 8 people on the staff of the Publications Depart- Book orders shipped 1. Promotion of the ment are responsible for putting out guides, books, by country publication Memorial albums, films, and posters connected with the history Books: Transports of of Auschwitz Concentration Camp. Poles to Auschwitz Our work is not only a part of the Museum’s mission, Concentration Camp but also an act of remembrance towards the victims from Radom and Other of the camp, a part of the documentation of the Ho- Localities in the Kielce locaust, and a significant source of the income desig- Region, 1940-1944. nated for the upkeep of the Auschwitz Memorial. 2. Chosen publications Internet Bookstore of the Publications In an effort to make our publications available to the wid- Department of the est possible readership, we opened an Internet book- Auschwitz-Birkenau store in August 2006. Sales figures confirm that this was State Museum the right decision, since we took more orders in the first Poland Belgium four months online than in all of 2005. Great Britain Holland Over half of our customers are Poles. Among foreign customers, the British, Americans, Germans, Belgians, and USA Others Dutch predominate. We have shipped books to 25 coun- Germany tries, including Japan, Australia, Mexico, Peru, Brazil, New Zealand, and Hong Kong.

43 IX. WydaWNIctWo I bIblIoteKa

1. książki z okresu NoWoŚcI WydaWNIcze - Jolanta Kupiec, Auschwitz w rzeźbie; istnienia kL auschwitz Spośród publikacji wydanych przez nas w 2006 r. duże - Niezwykli oświęcimianie. Jak ratowano więźniów w bibliotece Muzeum zainteresowanie wśród znawców tematyki wzbudziły KL Auschwitz (o mieszkańcach Oświęcimia i okolic dwie książki: pomagających więźniom; publikacji towarzyszy fi lm DVD); • Piotra Setkiewicza, Z dziejów obozów IG Farben Werk - Adam Cyra, Pozostał po nich ślad. Życiorysy z cel Auschwitz w latach 1941-1945. W przeciwieństwie do śmierci; większości wydanych do tej pory publikacji na ten - Teresa Wontor-Cichy, Für den Glauben in Haft. Zeu- temat autor tej obszernej, dobrze udokumentowanej gen Jehovas im KL Auschwitz; Imprisoned for The- pracy stara się ukazać historię fabryki niemieckiego ir Faith. Jehova’s witnesses in KL Auschwitz (o Świad- koncernu IG Farben i obozu Auschwitz III-Monowitz kach Jehowy, więźniach Auschwitz). w sposób całościowy. Wysuwa ponadto interesującą tezę, iż działania niemieckiego koncernu IG Farben WspoMNIeNIa byłych przyczyniły się do przekształcenia obozu koncentra- WIęźNIóW cyjnego Auschwitz w centrum zagłady europejskich - Andrzej Łępkowski, Tak było... Żydów. - August Kowalczyk, A barbed wire refrain, cz. II i III - Bogdan Kolasiński, Jakim cudem jeszcze żyję...? • Andrzeja Strzeleckiego, The Deportation of Jews from - periodyk Pro Memoria (różne tematy związane z Au- the Łódź Ghetto to KL Auschwitz and their Extermina- schwitz tion. Jest to pierwsza próba bliższego przedstawie- - nr 23 (wersja polska i angielska) nia przebiegu deportacji Żydów z getta łódzkiego do - nr 24 (wersja polska) KL Auschwitz w sierpniu 1944 r. Na książkę taką – za- wierającą również wykazy imienne Ofi ar – od wielu plaKaty lat czekali ocalali z Zagłady, spotykający się co roku - plakat pt. Cegły w Łodzi z okazji kolejnych rocznic likwidacji getta Lit- - plakat pt. Transporty Żydów węgierskich zmannstadt.

Oprócz tego w 2006 r. wydaliśmy: proMocje publIKacje NauKoWe W styczniu Wydawnictwo było współorganizatorem I popularNoNauKoWe trzech wieczorów promujących książkę pt. Ludzie - Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz dobrej woli. Księga Pamięci poświęcona Mieszkań- z Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940- com Ziemi Oświęcimskiej niosących pomoc więźniom 1944 (praca zbiorowa); KL Auschwitz. Ukazała się ona kilka miesięcy wcześniej - Helena Kubica, The Extermination at KL Auschwitz i wzbudziła niekłamane emocje wśród osób uczestni- of Poles Evicted from the Zamość Region in the Years czących podczas wojny w akcji niesienia pomocy więź- 1942-1943 (o Polakach wysiedlonych z Zamojszczy- niom Auschwitz. zny w latach 1942-1943, deportowanych do KL Au- schwitz);

44 IX. publIcatIoNs aNd lIbrary

NeW tItles - Jolanta Kupiec, Auschwitz w rzeźbie [Auschwitz in Sculp- 1. Books from Two of our 2006 publications aroused particularly great ture]; the time of auschwitz interest among knowledgeable readers. - Niezwykli oświęcimianie. Jak ratowano więźniów camp existance KL Auschwitz [Extraordinary Citizens of Oświęcim: in the Museum’s library • Piotr Setkiewicz Z dziejów obozów IG Farben Werk Aus- How They Saved Auschwitz Prisoners]—accompanied chwitz w latach 1941-1945 [The History of the IG Farben with a fi lm on DVD; Werk Auschwitz Camps, 1941-1945]. - Adam Cyra, Pozostał po nich ślad. Życiorysy z cel śmierci As opposed to most of the earlier publications on this [Some Trace of Them Remains: Biographical Sketches subject, Setkiewicz’s wide-ranging, well-documented from the Death Cell]; study attempts to depict the history of the German IG - Teresa Wontor-Cichy, Für den Glauben in Haft. Zeugen Farben company’s plants and the Auschwitz III-Monow- Jehovas im KL Auschwitz; [Imprisoned for Their Faith. itz camp in a comprehensive, complete perspective. Jehova’s witnesses in KL Auschwitz.] Setkiewicz also advances the interesting thesis that the operations of the German IG Farben company had an MeMoIrs by ForMer prIsoNers impact on turning the Auschwitz Concentration Camp - Andrzej Łępkowski, Tak było... [So It Was] into the center of the destruction of the European Jews. - August Kowalczyk, A barbed wire refrain, parts II and III - Bogdan Kolasiński, Jakim cudem jeszcze żyję,,,? [By What • Andrzej Strzelecki The Deportation of Jews from the Miracle Am I Still Alive?] Łódź Ghetto to KL Auschwitz and their Extermination. -“Pro Memoria” (a periodical covering diverse subjects This is the fi rst attempt at a detailed presentation of the connected with Auschwitz): course of the deportation of Jews from the Łódź ghetto - no. 23 (Polish and English versions) to Auschwitz in August 1944. Holocaust survivors—who - no. 24 (Polish version) meet in Łódź each year on the anniversary of the liqui- dation of the Litzmannstadt ghetto—have long waited for a book like this, which also contains a list of victims posters by name. - Cegły [Bricks] - Transporty Żydów węgierskich [Transports of Hungar- Other titles we published in 2006 also include: ian Jews] oF INterest to scholars aNd a geNeral readershIp lauNches aNd proMotIoNs - Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z In January, the Publications Department organized three Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940-1944 events to launch Ludzie dobrej woli. Księga Pamięci [Memorial Books: Transports of Poles to Auschwitz Con- poświęcona Mieszkańcom Ziemi Oświęcimskiej niosących centration Camp from Radom and other Localities in the pomoc więźniom KL Auschwitz [People of Good Will: Kielce Region]. (collective work); Memorial Books of Oświęcim Residents Who Aided - Helena Kubica, The Extermination at KL Auschwitz of Auschwitz Prisoners], which aroused genuine emotion Poles Evicted from the Zamość Region in the Years 1942- among people who had been involved during the war in 1943; helping the prisoners.

45 IX. WydaWNIctWo I bIblIoteKa

8 maja w Radomiu, we współpracy z Urzędem Miasta - portugalska wersja książki Oświęcim w oczach SS Radom, zorganizowaliśmy podniosłą uroczystość, któ- (wydawnictwo Fronteira do Caos). rej celem było złożenie hołdu osobom uwiecznionym w pięciotomowym dziele, którego opracowanie zajęło zbIory bIblIoteczNe kilka lat całemu zespołowi historyków, pt. Księga Pa- W roku 2006 zbiory biblioteczne wzbogaciły się o po- mięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia nad 1000 książek, czasopism oraz map i liczą ogó- i innych miejscowości Kielecczyzny 1940-1944. łem 29057 pozycji. Do najciekawszych części unikal- nego zbioru należą tzw. hitleriana – są to prace teo- WyNIKI sprzedaży retyków i ideologów nazizmu pozyskane po wojnie Publikacje nasze sprzedajemy w kilku księgarniach na z księgozbiorów śląskich. W roku 2006 rozpoczęto terenie Muzeum oraz za pośrednictwem księgarni in- ich katalogowanie. ternetowej. W roku 2006 sprzedaliśmy prawie 200 000 egzemplarzy książek, fi lmów i plakatów. Nowe wydawnictwa kupowane są w księgarniach polskich i zagranicznych oraz sprowadzane z księgarni Jadwiga wysyłkowych. Zakupione książki stanowią około 50% Pinderska-Lech Współpraca nabytków. Pozostałe nowości pochodzą z darów i wy- kierownik działu Zdarza się, że do naszej oferty wydawniczej włączamy miany za wydawnictwa własne Muzeum. Czytelnicy wydawnictw, publikacje wydane przez inne instytucje lub wydaw- korzystają z komputerowych baz danych, katalogów, upowszechniania nictwa, ale powstałe przy naszej współpracy i zwią- atlasów, map i wycinków prasowych zgromadzonych i informacji zane tematycznie z Auschwitz. W tym roku były to: - Z Auschwitz do nieba, publikacja poświęcona świę- w teczkach tematycznych. Zbiory Biblioteki udostępniane są w celach naukowo- Jadwiga tym i błogosławionym, którzy zginęli w Auschwitz mę- badawczych oraz edukacyjnych osobom i instytucjom Pinderska-Lech, czeńską śmiercią (wydawnictwo Bernardinum); zainteresowanym, pracownikom naukowym, studen- head of Publications - Zdradzony obywatel. Pamięci Ofi ar Holokaustu z Wę- tom, dziennikarzom i nauczycielom. Pracownicy Bi- and information gier, polsko-angielsko-węgierski katalog do stałej wy- blioteki służą pomocą w doborze odpowiedniej litera- department stawy węgierskiej znajdującej się na terenie Muzeum (Węgierskie Muzeum Narodowe w Budapeszcie); tury uczniom, studentom i przewodnikom. Udzielane - The Encyclopedia for Righteous Among the Nations są informacje rzeczowe, biblioteczne i bibliografi czne. Poland, encyklopedia poświęcona Polakom, którzy Na potrzeby tak osób indywidualnych, jak i grup prze- otrzymali tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świa- prowadzane są kwerendy biblioteczne. ta (Instytut Yad Vashem w Jerozolimie). Biblioteka utrzymuje stały kontakt z wieloma ośrod- kami w zakresie wypożyczeń międzybibliotecznych. Trwa współpraca przy wydaniu następujących pozycji: - włoska wersja Kalendarza wydarzeń w KL Auschwitz Danuty Czech (włoski Narodowy Związek Byłych De- Opracowali: dr Jadwiga Badowska-Buczak, portowanych – ANED); Jadwiga Pinderska-Lech, Jarek Mensfelt

46 IX. publIcatIoNs aNd lIbrary

In cooperation with Radom local government, we orga- – a Portuguese version of Oświęcim w oczach SS [Aus- nized a ceremony on May 8 paying tribute to the people chwitz in the Eyes of the SS] (Fronteira do Caos publish- whose memory is perpetuated in the fi ve-volume study, ers). a result of years of research work, Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych lIbrary holdINgs miejscowości Kielecczyzny 1940-1944 [Memorial Books: In 2006, over one thousand books, periodicals, and Transports of Poles to Auschwitz Concentration Camp maps were added to the library collection, which now from Radom and other Localities in the Kielce Region]. numbers a total of 29,057 items. Among the most interesting parts of this unique collection are the so-called sales FIgures Hitleriana—works by Nazi theorists and ideologues, We sell our books at several outlets on the grounds of recovered after the war from collections in Silesia. We the Museum and online. In 2006, we sold almost 200,000 began cataloguing them in 2006. books, fi lms, and posters. New titles were purchased from Polish and foreign dr Jadwiga booksellers or by mail order. Fifty percent of the acqui- joINt publIcatIoNs Badowska-Buczak sitions were purchased, and the other half donated or We sometimes offer for sale titles published by other in- kierownik Biblioteki stitutions or publishers, but prepared in cooperation with exchanged for the Museum’s own publications. Readers can use computerized databases, catalogues, atlases, us and connected thematically with Auschwitz. This year, Jadwiga Badowska- maps, and press cuttings sorted in thematic folders. these cooperative ventures included: -Buczak Ph.D. The Library Holdings are available for research and edu- – Z Auschwitz do nieba [From Auschwitz to Heaven], de- head of Library voted to the Catholic saints and beatifi ed persons who cational use by interested individuals and institutions, died as martyrs in Auschwitz (Bernardinum); academic faculty, students, journalists, and teachers. – Zdradzony obywatel. Pamięci Ofi ar Holokaustu z Węgier Library staff can recommend appropriate material to stu- [The Citizen Betrayed: The Memory of Holocaust Victims dents and guides. They provide factual and bibliographi- from Hungary], a Polish-English-Hungarian version of the cal information. Library searches can be carried out for catalogue of the Hungarian permanent exhibition at the individuals and groups. Museum (Hungarian National Museum in Budapest); The library is in contact with many centers for the pur- – The Encyclopedia for Righteous Among the Nations— pose of interlibrary loans. Poland, an encyclopedia of Poles who were named Righ- teous Among the Nations of the World (Yad Vashem In- stitute, Jerusalem). The following cooperative publications are forthcoming: – an Italian version of Danuta Czech’s Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz [Auschwitz Chronicle] (Italian National Prepared by Jadwiga Badowska-Buczak, Union of Former Deportees—ANED); Jadwiga Pinderska-Lech, and Jarek Mensfelt

47 X. Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście

1. Szkolenie dla Rok 2006 był pierwszym rokiem działania MCEAH w jego Współpraca, nowi pracownicy wolontariuszy MCEAH nowej strukturze organizacyjnej. Ponieważ Muzeum nie uzyskało zgody na rozpoczęcie prac adaptacyjnych W roku 2006 skupiliśmy się na rozwijaniu międzynarodo- 2. Nauczyciele w budynku, który będzie nową siedzibą Centrum, nie wego charakteru Centrum i kontynuowaniu współpracy z państw europejskich był możliwy taki rozwój działalności, który zapewniłby z tymi organizacjami i instytucjami, które cieszą się uzna- w Publicznym pełną realizację wszystkich zamierzonych celów. niem w świecie i gwarantują wysoki poziom działań. Na- Gimnazjum nr 2 Najważniejszymi zmianami jakościowymi, w du- leżą do nich: Instytut Yad Vashem w Jerozolimie, Rada Eu- w Oświęcimiu żej mierze zrealizowanymi przez MCEAH, było prze- ropy oraz Task Force For International Cooperation on formułowanie celów i metodyki działań edukacyjnych Holocaust Education, Remembrance and Research. Szcze- oraz przesunięcie akcentów przedsięwzięć edukacyj- gólne miejsce zajmuje tutaj wieloletnia współpraca z je- nych realizowanych w roku 2006 w kierunku współ- rozolimskim instytutem. W roku 2006 na zasadzie part- pracy międzynarodowej. Realizowaliśmy również nerskiej wymiany grupa polskich pedagogów uczest- wcześniej sprawdzone formy działań edukacyjnych niczyła w dwutygodniowym seminarium w Yad Vashem, w zakresie szkoleń uczniów i nauczycieli. natomiast Muzeum gościło pedagogów z Izraela. W 2006 roku zatrudnieni zostali między innymi dr Jolan- Centrum oparło swoje działania edukacyjne na następu- ta Ambrosewicz-Jacobs – pracownik naukowy Instytutu jących celach i metodyce nauczania: Europeistyki UJ, gdzie kieruje Pracownią Badań Holokau- • Edukacja dla pamięci historycznej. Realizacja celu po- stu oraz Pracownią Badań Konfliktów Społecznych. Po- znawczego poprzez zrozumienie historii nadto jest ona członkiem Rady Programowej Panelu Eks- • Kształtowanie świadomości historycznej. Realizacja pertów OBWE przy Biurze Instytucji Demokratycznych celu kształcącego poprzez umiejętność oceny przy- OBWE. Drugim pracownikiem naukowym zatrudnionym czyn i konsekwencji zdarzeń historycznych w Centrum od 1 listopada 2006 roku jest dr Piotr Trojań- • Budowanie odpowiedzialności obywatelskiej. Re- ski z Akademii Pedagogicznej w Krakowie – współautor alizacja celu wychowawczego poprzez promowanie pierwszego polskiego programu nauczania i podręcznika pozytywnych postaw i przekonań, uczciwych sądów do nauczania o Holokauście. i opinii oraz kształtowanie wrażliwości obywatelskiej

48 X. The International Center for Education about Auschwitz and the Holocaust

2006 was the first year during which the ICEAH op- Cooperation, New Staff 1. Training erated in its new organizational structure. Since the for ICEAH volunteers Museum did not receive approval to begin adaptation In 2006, we concentrated on developing the interna- work on the building that will house the Center, the tional nature of the Center and continuing cooperation 2. Teachers from full realization of all the aims for the first year was with organizations and institutions that command re- European countries not possible. However, the most important qualitative spect around the world and guarantee high standards. at Public Gymnasium changes were introduced for the most part: a refor- These include Yad Vashem in Jerusalem, the Council of no. 2 in Oświęcim mulation of the goals and methods of education at Europe, and the Task Force For International Cooperation the Museum and a shifting of emphasis in 2006 to in- on Holocaust Education, Remembrance and Research. ternational cooperation. We also continued tried and The many years of cooperation with Yad Vashem are es- tested forms of education and training for students pecially important here. In 2006, a group of Polish edu- and teachers. cators attended a two-week Yad Vashem seminar while the Museum hosted Israeli pedagogues in a partnership- The Center based its educational program on the follow- -based exchange program. ing teaching aims and methods: In 2006, we hired Jolanta Ambrosewicz-Jacobs, a faculty • Education for historical MEMORY The realization of member in European Studies at the Jagiellonian Univer- cognitive goals through an understanding of history; sity, where she directs the Holocaust Research Workshop • Shaping historical CONSCIOUSNESS Educating through and the Social Conflicts Research Workshop. She is also a skill at evaluating the causes and effects of historical member of the Program Board of the OSCE Experts Panel events; at the OSCE Democratic Institutions Bureau. On Novem- • Building civic RESPONSIBILITY Character formation ber 1, the Center hired Piotr Trojański of the Pedagogical through promoting positive attitudes and beliefs, Academy in Cracow, one of the authors of the first Polish honest judgments and opinions, and shaping a civic program for teaching and a textbook for teaching about sensibility. the Holocaust.

49 X. MIędzyNarodoWe ceNtruM EdUkACjI O AUSCHWITZ I HOLOkAUśCIE

NajcIeKaWsze NoWe projeKty tacie wzięła udział grupa 53 nauczycieli (w tym 30 na- MIędzyNarodoWe uczycieli z państw europejskich, 15 nauczycieli polskich, 4 przedstawicieli z Rady Europy, 1 przedstawiciel z Yad Va- • Szkoła letnia dla nauczycieli polskich – „Nauczanie shem, 1 przedstawiciel z OSCE, 2 przedstawicieli MEiN). o Holokauście” • Podróż studyjna śladami miejsc pamięci w Niemczech Program był wspólnym przedsięwzięciem The Holocaust We wrześniu 2006 r. MCEAH zorganizowało podróż stu- Memorial Resource and Education Center of Florida, Insty- dyjną śladami miejsc pamięci dla polskich nauczycieli, pe- tutu Yad Vashem w Jerozolimie, MCEAH, Muzeum „Galicja” dagogów oraz przewodników Muzeum. Organizatorami oraz Instytutu Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. wyjazdu poza MCEAH były: Miejsce Pamięci Ravensbru- Ze względu na ogromne zainteresowanie nauczycieli od- eck, Muzeum i Miejsce Pamięci Sachsenhausen oraz Dom była się druga edycja „Szkoły Letniej” w Warszawie we Konferencji w Wannsee. współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. Łącznie • W dniach 31 sierpnia – 2 września gościli w Polsce na- w programie wzięło udział 120 nauczycieli z gimnazjów uczyciele i pedagodzy z Rumunii, którzy uczestniczyli i szkół ponadgimnazjalnych oraz działaczy organizacji po- w kolejnej edycji seminarium pt. „Auschwitz – Historia Krystyna Oleksy zarządowych zajmujących się tematyką Holokaustu, a tak- i Symbolika. Edukacja w Miejscu Pamięci”, przygotowa- wicedyrektor, że przedstawiciele MEN i IPN. Wychodząc naprzeciw za- nym przez Międzynarodowe Centrum Edukacji o Au- kierownik schwitz i Holokauście. Międzynarodowego interesowaniu nauczycieli, partnerzy projektu proponują Warte podkreślenia jest to, iż pracownicy Muzeum uczest- centrum edukacji przekształcenie „Szkoły Letniej” w instytucję realizującą cy- o auschwitz kliczne szkolenia. niczyli jako wykładowcy lub organizatorzy w szeregu za- i holokauście • Współpraca z Fundacją Shoah Uniwersytetu Połu- granicznych konferencji seminariów i szkoleń, m.in. w se- dniowej Kalifornii minariach dla nauczycieli czeskich, węgierskich i rumuń- Krystyna Oleksy skich, które odbyły się w Terezinie, na Uniwersytecie Cluj Museum deputy Kolejnym projektem międzynarodowym jest współpraca z Instytutem Historii Wizualnej i Edukacji Fundacji Sho- oraz w Yad Vashem a także na uniwersytetach Edinboro director, University w Pensylwanii i Northumbria University w Wiel- head of the ah Uniwersytetu Południowej Kalifornii mająca na celu kiej Brytanii. international center przygotowanie nowoczesnej kompleksowej pomocy dy- for education daktycznej skierowanej do nauczycieli w całej Polsce. about auschwitz Proponowany zestaw edukacyjny ma skłonić polskich internet and the holocaust uczniów do zadania sobie zasadniczych pytań odnośnie

1. tzw. theatergebäude Holokaustu, jak też wskazać wpływ tego wydarzenia za- Priorytetem staje się nauczanie na odległość. Wiele wska- – przyszła siedziba równo na historię, jak i życie we współczesnej Polsce. zuje na to, że i w przyszłości zagadnienie to będzie trak- Międzynarodowego • „Auschwitz – historia, edukacja i symbolika” towane szczególnie. Przygotowana została wersja testowa centrum edukacji Międzynarodowe seminarium dla nauczycieli, które od- serwisu informacyjnego całego Muzeum. Docelowo ser- o auschwitz było się w dniach 6-12 września 2006 r. Projekt ten został wis ten składać się będzie z trzech części, odpowiadają- i holokauście zrealizowany przez Muzeum i Instytut Pamięci Yad Va- cych trzem przestrzeniom istnienia pojęcia „Auschwitz” shem. W spotkaniu wzięli udział pedagodzy – absolwenci – w wymiarze historycznym (serwis: „Historia”), w wy- 2. spotkanie z byłymi więźniami kL auschwitz kursów w Yad Vashem. miarze edukacyjnym (serwis: „Edukacja”) oraz w wymia- podczas seminarium • Europejski Warsztat dla Nauczycieli „Auschwitz – hi- rze instytucjonalnym (serwis: „Muzeum”). dla nauczycieli storia i symbolika” europejskich Odbywał się w dniach od 10-15 września 2006 r. W warsz- Opracowali: Alicja Białecka, Krystyna Oleksy, Jacek Lech

50 X. the INterNatIoNal ceNter fOR EdUCATION ABOUT AUSCHWITZ ANd THE HOLOCAUST

the Most INterestINg NeW 4 Council of Europe offi cials, a Yad Vashem offi cial, INterNatIoNal projects 1 OSCE offi cial, and 2 MEiN offi cials) participated. •Memorial Sites in Germany Study Tour • Summer School for Polish Teachers–Teaching about In September 2006, the ICEAH organized a study tour the Holocaust of memorial sites in Germany for Polish teachers and This program is a joint venture among the Holocaust Museum guides. Co-organizers were the Ravens- Memorial Resource and Education Center of Florida, brueck Memorial, Sachsenhausen Memorial and Mu- Yad Vashem in Jerusalem, the ICEAH, the Galicia Mu- seum, and the Wannsee Conference House. seum, and the European Studies Institute at the Jagi- • On August 31 – September 2, teachers and educa- ellonian University. Because of the enormous inter- tors from Romania visited Poland and took part in a est, a second Summer School was held in Warsaw in seminar, part of a series, titled The Symbolism of Aus- cooperation with Warsaw University. The program chwitz: Education at Memorial Sites, prepared by the involved a total of 120 intermediate and post-inter- International Center for Education about Auschwitz mediate schoolteachers and activists from NGOs in- and the Holocaust. Alicja Białecka volved in Holocaust work, as well as offi cials from the It is worth noting that Museum staff participated as lec- kierownik sekcji Ministry of National Education and the National Re- turers or organizers in a range of foreign conferences, Programowej Mceah membrance Institute. In view of the great interest on seminars, and courses, including courses for Czech, the part of teachers, the partners in the project have Hungarian, and Romanian teachers at Theresienstadt, Alicja Białecka proposed changing the Summer School into a regular the University of Cluj, and Yad Vashem, as well as Edin- head of section instructional cycle. boro State University in Pennsylvania and Northumbria for educational • Cooperation with the USC Shoah Foundation University in the UK. Programs, iceah Another international project is cooperation with the University of Southern California Shoah Foundation internet 1. the so-called Institute for Visual History and Education, aimed at theatergebäude, developing modern, comprehensive teaching aids for Distance learning is becoming a priority. There are the future teachers across Poland. The proposed teaching ma- many indications that this subject will be treated in headquarters terials would aim at prompting Polish students to ask a special way in the future. A test version of an IT sys- of the international themselves basic questions about the Holocaust, as tem for the entire Museum has been prepared. Eventu- center for education well as demonstrating the infl uence of this event on ally, this system will be made up of three parts, cor- about auschwitz and history and life in contemporary Poland. responding to the three spaces in which the concept of the holocaust • Auschwitz: History, Education, and Symbolism “Auschwitz” exists: the historical dimension (“History”), An international seminar for teachers, held on Sep- the educational dimension (“Education”), and the insti- 2. Meeting with tember 6-12, 2006. Carried out by the Museum and tutional dimension (“Museum”). auschwitz survivors Yad Vashem. Teachers who have completed Yad Vash- during a seminar for em courses participated. european teachers • European Workshop for Teachers—Auschwitz: His- tory, Education, and Symbolism Held September 10-15, 2006. 52 people (15 Polish Prepared by Alicja Białecka, teachers, 30 teachers from other parts of Europe, Krystyna Oleksy and Jacek Lech

51 XI. WoloNtarIat I praKtyKI

1 2 3

Stworzenie systemu zarządzania wolontariatem, sta- ich indeksowanie (głównie tworzenie tzw. indeksu rzeczo- żami absolwenckimi i praktykami studenckimi w Mu- wego relacji). zeum uważamy za jeden z najważniejszych sukcesów Projekt „Historia Mówiona” realizowany jest na terenie ca- Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz łej Polski. Z myślą o jego umiędzynarodowieniu nawiązano i Holokauście. kontakty z organizacjami prowadzącymi podobne projekty w USA, Niemczech, Rumunii oraz ze szkołami wyż- Jako pilotażowy projekt w ramach wolontariatu wybrano szymi i średnimi w Niemczech i Szwecji. Projekt „Historia „Historię Mówioną”, którego celem jest zebranie w ciągu Mówiona” będzie zrealizowany w zasadniczej części do lat 2006-2008 jak największej liczby relacji z byłymi więź- końca 2008 r. niami KL Auschwitz, ich cyfrowe zarchiwizowanie i wyko- Bardzo ważny i cenny jest dla nas ciepły odbiór i życzli- rzystanie w przyszłych inicjatywach Centrum. Rozpoczę- wość, z jakim spotyka się „Historia Mówiona” wśród by- cie projektu poprzedziły długie przygotowania, w których łych więźniów. Zauważają to wolontariusze podczas spo- skoncentrowaliśmy się na stworzeniu formalno-prawnych tkań i wywiadów, zauważają to także pracownicy Centrum i merytorycznych fundamentów przedsięwzięcia. W tym podczas wielu rozmów, kontaktów telefonicznych, a na- Jacek Lech czasie udało się przyswoić wiedzę o użytych w projekcie wet korespondencji listowej. kierownik sekcji metodach pracy i technikach nagrywania, archiwizowania Pan Włodzimierz Kleszczyński, były więzień obozu, w liście informacyjnej Mceah i upowszechniania relacji byłych więźniów. do Muzeum napisał m.in.: „[…] przykro jedynie, że nie mo- Po opracowaniu założeń projektu i określeniu jego celów, głem dłużej kontynuować wspomnień i to pomimo upły- Jacek Lech przygotowaniu harmonogramu i kosztorysu, opracowano wu ponad sześćdziesięciu lat od zakończenia wojny i od- head of information scenariusz i kwestionariusz wywiadu oraz zasady przygo- zyskania wolności. Jednak emocje są ciągle żywe i mę- section, iceah towywania do niego wolontariuszy. Sporządzono listę by- czące. Proszę przekazać pozdrowienia dla całej grupy wo- łych więźniów z ich danymi teleadresowymi, tworząc bazę lontariuszy biorących udział w tym przedsięwzięciu.” 1. wolontariusze danych na potrzeby projektu. Mceah w rozmowie Spośród nadesłanych 120 zgłoszeń ostatecznie wybrano praKtyKI studeNcKIe z wandą sawkiewicz, byłą więźniarką 76 wolontariuszy: studentów, uczniów szkół ponadgima- W odpowiedzi na liczne zapytania studentów z kraju auschwitz zjalnych, nauczycieli oraz dziennikarzy prasowych i te- i z zagranicy podjęliśmy wysiłki w celu stworzenia systemu lewizyjnych. Zorganizowano kilka trzydniowych semina- praktyk studenckich. Odpowiedziano m.in. na propozycję 2. szkolenie riów oraz tygodniowych pobytów szkoleniowych dla wo- Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Oświęcimiu wolontariuszy lontariuszy, których podzielono na dwuosobowe zespoły przygotowania praktyk w Muzeum dla studentów fi lologii robocze. angielskiej, fi lologii rosyjskiej, politologii oraz zarządzania 3. Projekt „historia Od czerwca do grudnia 2006 r. wolontariusze sfi lmowali i marketingu. Na praktykach przebywali również studenci Mówiona” - 93 wywiady z byłymi więźniami. W ramach wolontariatu Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Wyższej Szkoły wolontariusze podczas dokonano także transkrypcji do dokumentów elektronicz- Europejskiej im. Ks. Józefa Tischnera w Krakowie. wywiadu z byłym nych blisko 100 relacji audialnych i tekstowych przecho- Praktykanci PWSZ w Oświęcimiu odbywali praktyki w pra- więźniem wywanych w archiwum. Przy tej okazji zeskanowano i zdi- wie wszystkich działach Muzeum. W Centrum przebywali gitalizowano ok. 100 posiadanych przez byłych więźniów ponadto praktykanci z Uniwersytetu w Cottbus w Niem- 4. wolontariusze w Mceah notatek, wspomnień, dokumentów, fotografi i i przed- czech. miotów świadczących o ich pobycie w KL Auschwitz, któ- re niekiedy były udostępniane wolontariuszom podczas wywiadów. Zarchiwizowano łącznie 30 relacji i rozpoczęto Opracował: Jacek Lech

52 Xi. Volunteers and Work-Study

We regard the creation of a system for administering index of the accounts). 1. ICEAH volunteers volunteers, graduate internships, and student work- The Spoken History project is being carried out across Po- talking to Wanda study experiences in the Museum as one of the great- land. With the idea of internationalizing it, we have made Sawkiewicz, an est successes of the International Center for Education contact with organizations conducting similar projects in Auschwitz survivor about Auschwitz and the Holocaust. the USA, Germany, and Romania, as well as with institutions of higher education and secondary schools in Ger- 2. Volunteer training Spoken History was chosen as a pilot volunteer program. many and Sweden. The main part of the Spoken History Its goal is to collect, from 2006 to 2008, the greatest possi- project will be carried out through the end of 2008. A very 3. “Spoken History” ble number of accounts by former Auschwitz prisoners, to important and valuable thing for us is the warm reception project, volunteers archive them in digital form and use them in future Center and kindness with which former prisoners have received interviewing Auschwitz undertakings. The inauguration of the program was pre- Spoken History. This makes an impression on the volun- survivors ceded by lengthy preparations during which we concen- teers during the meetings and interviews, and is also ap- trated on creating a formal, legal, and quality foundation parent to Center staff during numerous discussions and 4. Volunteers at ICEAH for the effort. During this time, we managed to master the telephone calls, and even in written correspondence. working methods and recording, archiving, and distribu- Włodzimierz Kleszczyński, a former prisoner, wrote in a tion techniques used in the project for dealing with the letter to the Museum that “the only thing I felt sorry about accounts by the former prisoners. was that I could not go on longer with my memories, de- After developing the theoretical assumptions for the proj- spite the passage of over 60 years since the end of the war ect and defining its goals, we prepared the scenario and and the recovery of freedom. And yet those emotions are questionnaire for interviews and the routines for prepar- still vivid and tiring. Please convey my greetings to all the ing the volunteers to conduct them. We drew up a list volunteers taking part in this effort.” of former prisoners and their addresses and telephone numbers, thus creating a database for the needs of the Student Work-Study Experiences project. In response to numerous inquiries from students in Poland From among 120 applications, 76 volunteers were se- and abroad, we have begun working to set up a system lected—students, teachers, and print and electronic jour- for student work-study experiences. We have responded nalists. We organized several 3-day seminars and 1-week to proposals from the State Higher Vocational School in training residencies for the volunteers, whom we divided Oświęcim for the preparation of work-study at the Muse- into 2-person working teams. um for students of English, Russian, political science, and From June to December 2006, the volunteers filmed 93 administration and marketing. Students from the Jagiello- interviews with former prisoners. The volunteers also nian University and the Father Józef Tischner Higher School made transcripts for the electronic documentation of of European Studies in Cracow have also undertaken work- nearly 100 audio and text accounts stored in the archives. -study experiences. Approximately 100 notebooks, memoirs, documents, The students from the State Higher Vocational School in photographs, and objects indicative of imprisonment in Oświęcim have completed work-study experiences in Auschwitz, and at present in the possession of the former almost all departments of the Museum. Students from prisoners, were scanned and digitized after being made the University of Cottbus in Germany have also completed accessible to the volunteers during some of the interviews. work-study experiences at the Center. A total of 30 accounts were archived, and the indexing of them was begun (mainly involving the creation of a subject Prepared by Jacek Lech

53 XII. struKtura MuzeuM

Muzeum jest instytucją państwową, bezpośrednio fi lmy, przewodniki, oznakowanie i wszelkie formy pre- podlegającą Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodo- zentacji byłych obozów, zadania konserwatorskie). wego. W roku 2006 premier Kazimierz Marcinkiewicz powołał nowy skład Rady na kolejną 6-letnią kadencję. Prze- W dniu 31 grudnia 2006 roku w Muzeum zatrudnio- wodniczącym Rady Oświęcimskiej został prof. Wła- nych było 249 osób. Do najbardziej znaczących i roz- dysław Bartoszewski. budowanych komórek organizacyjnych Muzeum na- leżą: Archiwum, Dział Konserwacji, Dział Zbiorów, Dział rada MuzeuM Wydawnictw, Upowszechniania i Informacji, Dział Hi- Praca Muzeum oceniana jest ponadto corocznie przez storyczno-Badawczy oraz Międzynarodowe Centrum Radę powoływaną przez ministra KiDN. Recenzuje ona Edukacji o Auschwitz i Holokauście. działalność tej jednostki oraz zatwierdza przedłożone przez Dyrektora plany merytoryczny i fi nansowy. Rada Wśród pracowników Muzeum dominują historycy ocenia także roczne sprawozdanie instytucji. o licznych specjalnościach, konserwatorzy, ale jest tak- Andrzej Kacorzyk że wielu polonistów i pedagogów. W gronie osób wy- rada MIędzyNarodoWego kierownik znaczających kierunki działań Muzeum są: 1 profesor organizacyjny Mceah zwyczajny i 13 osób posiadających stopień doktora ceNtruM eduKacjI nauk humanistycznych. o auschWItz Andrzej Kacorzyk I holoKauŚcIe executive head, iceah MIędzyNarodoWa rada Przy utworzonym w 2005 roku Międzynarodowym oŚWIęcIMsKa Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście działa 10- osobowa Rada, która jest powoływana i odwoływa- 1. auschwitz i Działalność Muzeum opiniuje powołana przez premie- na przez ministra KiDN na wniosek Międzynarodowej – stan obecny ra Międzynarodowa Rada Oświęcimska. Jest ona cia- łem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów Rady Oświęcimskiej. Rada ta skupia się na ocenie i wy- znaczaniu kierunków pracy MCEAH. 2. auschwitz ii- w zakresie ochrony i zagospodarowania terenów by- Birkenau – stan obecny łego hitlerowskiego obozu zagłady Auschwitz i innych Pomników Zagłady. Rada rozpatruje problemy zwią- zane z funkcjonowaniem miejsc pamięci oraz ocenia różne formy działalności (np. wystawy, wydawnictwa, Opracował: Andrzej Kacorzyk

54 XIi. Museum Structure

The Museum is a state institution, reporting directly to the guidebooks, signage, and all forms of presentation 1. Auschwitz I, minister of culture and national heritage. of the former camps, as well as preservation tasks). In the present state 2006, Prime Minister Kazimierz Marcinkiewicz named On December 31, 2006, there were 249 people employed a new Council to a 6-year term. Professor Władysław 2. Auschwitz II- at the Museum. The most significant and largest Bartoszewski became the chairman of the International -Birkenau, organizational units at the Museum included the Archives, Auschwitz Council. the present state the Preservation Department, the Collections Department, the Publications and Information Department, the The Museum Board Historical Research Department, and the International Additionally, a board named by the minister of culture Center for Education about Auschwitz and the Holocaust. and national heritage evaluates the work of the Museum annually. The board delivers an assessment of the As for professional training, historians with various institution’s operations and must approve the operational specializations and preservationists dominate, although and financial plans submitted by the Director, and the there are also many graduates in Polish and education. annual report. Among the persons responsible for determining the directions of Museum operations, there are one full The Board of the professor and 13 holders of doctorates in the humanities. International Center for The International Auschwitz Education about Auschwitz Council and the Holocaust A 10-person board, serving at the pleasure of the minister The International Auschwitz Council, appointed by the of culture and national heritage on the nomination of the prime minister, gives opinions on the operations of International Auschwitz Council, oversees the International the Museum. The Council is a consultative body to the Center for Education about Auschwitz and the Holocaust, Chairman of the Council of Ministers in the field of the which was founded in 2005. The Board concentrates on protection and use of the grounds of the Auschwitz evaluating and suggesting operational directions for the former Nazi concentration camp and other Holocaust work of the ICEAH. Memorials. The Council reviews problems connected with the functioning of memorial sites, and evaluates various Prepared by Andrzej Kacorzyk forms of activity (such as exhibitions, publications, films,

55 struKtura MuzeuM

dyreKtor MuzeuM MuseuM dIrector Piotr M.a. cywiński

z-ca dyreKtora ds. dzIał KoNserWacjI MerytoryczNych preservatIoN departMeNt MuseuM deputy dIrector rafał Pióro teresa świebocka

dzIał doKuMeNtacjI archIWalNej seKcja KoNserWatorsKa archIves preservatIoN studIos Piotr setkiewicz Jolanta Banaś dzIał zbIoróW dzIał FINaNsoWo-KsIęgoWy collectIoNs departMeNt FINaNce-accouNtaNcy igor Bartosik departMeNt Małgorzata Mentelska dzIał hIstoryczNo-badaWczy research departMeNt dzIał Franciszek Piper adMINIstracyjNo-gospodarczy adMINIstratIoN departMeNt dzIał WydaWNIctW, zofia Błaszczyńska upoWszechNIaNIa I INForMacjI publIcatIoNs aNd INForMatIoN departMeNt seKcja adMINIstracyjNo- gospodarcza W brzezINce Jadwiga Pinderska-Lech adMINIstratIoN sectIoN repozytorIuM cyFroWe IN brzezINKa dIgItal reposItory anna zając krzysztof antończyk dzIał ochroNy MuzeuM MuseuM securIty MIędzyNarodoWa rada oŚWIęcIMsKa INterNatIoNal auschWItz couNcIl adam kukla

Przewodniczący seKcja ds. adMINIstroWaNIa Chairman: seKretarIateM prof. władysław Bartoszewski dIrector’s oFFIce Józefa walus Wiceprzewodniczący Chairman Deputy: prof. israel Gutman Kadry huMaN resources Wiceprzewodniczący anna Pióro Chairman Deputy: stefan wilkanowicz radca praWNy Członkowie legal advIser Members: Maria Bies-Matonóg kazimierz albin rabin andrew Baker specjalIsta ds. bhp hava Ben sasson health aNd saFety INspector sara Bloomfield wojciech Pióro Piotr M.a. cywiński Manfred deselaers prof. wacław długoborski specjalIsta ds. oc henryk Flug cIvIl securIty INspector christoph heubner Marek Giżycki ołeksandr Jewhenowicz Łysenko agnieszka Magdziak-Miszewska richard Prasquier romani rose avner shalev kalman sultanik prof. Józef szajna Leszek szuster Marian turski prof. Jonathan webber Jerzy wróblewski Marek zając

56 Museum Structure

Z-CA DYREKTORA DS. EDUKACJI MUSEUM DEPUTY DIRECTOR RADA MUZEUM Krystyna Oleksy MUSEUM COUNCIL

Przewodniczący Chairman: DZIAŁ WYSTAWIENNICZY prof. dr hab. Bohdan Rymaszewski EXHIBITION DEPARTMENT Teresa Zbrzeska BIBLIOTEKA LIBRARY Jadwiga Badowska SEKCJA WSPÓŁPRACY Z BYŁYMI WIĘŹNIAMI SECTION FOR FORMER PRISONERS’ AFFAIRS Henryk Świebocki

MIĘDZYNARODOWE CENTRUM EDUKACJI O AUSCHWITZ I HOLOKAUŚCIE INTERNATIONAL CENTER FOR EDUCATION ABOUT AUSCHWITZ AND THE HOLOCAUST Krystyna Oleksy Andrzej Kacorzyk SEKCJA INFORMACYJNA INFORMATION SECTION RADA Jacek Lech MIĘDZYNARODOWEGO CENTRUM EDUKACJI SEKCJA DS. PROGRAMOWYCH O AUSCHWITZ SECTION FOR EDUCATIONAL I HOLOKAUŚCIE PROGRAMS Alicja Białecka COUNCIL OF THE INTERNATIONAL CENTER SEKCJA OBSŁUGI ODWIEDZAJĄCYCH FOR EDUCATION ABOUT VISITORS SERVICES SECTION AUSCHWITZ Antoni Stańczyk AND THE HOLOCAUST

Przewodniczący Chairman: Stefan Wilkanowicz

Wiceprzewodniczący Chairman Deputy: Piotr M.A. Cywiński

Wiceprzewodniczący Chairman Deputy: prof. Jonathan Webber

Członkowie Members: Barbara Engelking-Boni Gideon Greif Serge Klarsfeld Harriet Lewis Piotr Paziński Marcello Pezetti Motti Shalem

57 XIII. FINaNse

Fundusze Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Czynnikiem wyróżniającym Muzeum spośród wielu in- pochodzą przede wszystkim z dwóch źródeł: nych placówek muzealnych jest 50% udział przychodów własnych w budżecie całej instytucji. • środków przyznawanych przez Ministerstwo Kul- W tym roku bardzo istotnym było przekazanie przez tury i Dziedzictwa Narodowego, MKiDN dotacji przeznaczonej na wykonanie zintegrowa- • przychodów własnych. nej muzealnej sieci komputerowej. W niedalekiej przy- szłości sieć ułatwi komunikację Muzeum z odbiorcami ze- Doraźną pomocą dla Muzeum są środki innych rzą- wnętrznymi oraz poprawi komunikację wewnętrzną Mu- dów oraz fundacji prywatnych. Są one przeznaczane zeum. głównie na konkretne działania konserwatorskie, wydawnicze, naukowo-badawcze i edukacyjne. • Dotacja MKiDN na wydatki bieżące oraz przychody własne przeznaczona była na pokrycie kosztów utrzy- W roku 2006 budżet Państwowego Muzeum Auschwitz- mania Muzeum oraz realizację zadań statutowych. Birkenau wyniósł 21 milionów zł. (ok. 5,2 milionów euro). • Fundacja Ronalda Laudera wsparła największe Jego struktura przedstawia się następująco: przedsięwzięcie realizowane ze środków zagranicznych. Był to kolejny etap bardzo istotnych prac kon- - dotacja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodo- serwatorskich przy ruinach komór gazowych i kre- wego na wydatki bieżące oraz na konkretne wydatki matoriów nr II i III. majątkowe 10 289 000 złotych; • Dzięki pomocy Fundacji Shoah z Francji w 2006 roku - przychody własne Muzeum 10 205 000 zł; kontynuowano prace nad francuskojęzyczną wersją - przychody ze środków zagranicznych 266 000 zł. 5-tomowej monografi i KL Auschwitz. • Ze środków pochodzących z Landów Republiki Fe- deralnej Niemiec rozpoczęto prace nad wydaniem polsko-niemiecko-angielskojęzycznej publikacji po- święconej konserwacji ogrodzenia obozowego. • Ponadto w 2006 roku Muzeum otrzymało środki na działalność wydawniczą od Fundacji „Für die Zukunft lernen - Verein zur Erhaltung der Kinderbaracke Au- schwitz Birkenau e. V.”. • W budżecie Muzeum znalazły się również dary pie- niężne pochodzące od osób indywidualnych.

Niektóre prace konserwatorskie, działania edukacyjne, wydawnicze i upowszechnieniowe prowadzi współpra- cująca ściśle z Muzeum Fundacja Pamięci Ofi ar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. W ubiegłym dotacja Mkidn roku przeznaczyła ona na te cele ponad 1. 300.000 zł. Pilnym problemem do rozwiązania jest kwestia syste- Przychody własne Muzeum mowego pozyskiwania funduszy zewnętrznych, przede Fundacje zagraniczne wszystkim w ramach Unii Europejskiej, na utrzymanie i funkcjonowanie Państwowego Muzeum Auschwitz-Bir- kenau.

Opracowała: Małgorzata Mentelska

Małgorzata Miejsce Pamięci i Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkeanu to Mentelska zobowiązanie pamięci i edukacji przyszłych pokoleń całego świata. Główny księgowy Każdą instytucję i każdą osobę dobrej woli, pragnącą wesprzeć trud utrzymania, konserwacji Małgorzata i udostępniania tych najbardziej wymownych, autentycznych śladów Holokaustu i ludobójstwa, Mentelska prosimy o kontakt: chief accountant państWoWe MuzeuM auschWItz-bIrKeNau W oŚWIęcIMIu ul. Więźniów Oświęcimia 20, 32-603 Oświęcim Tel. +48 33 844 8003, Fax. +48 33 843 18 62 e-mail: [email protected] Nr konta bankowego: 1512401170111100004185907 Bank PEKAO S.A. O/Bielsko-Biała SWIFT CODE: PKOPPLPWBBI

58 XIII. FINANCES

The Auschwitz-Birkenau State Museum has two pri- The fact that the Museum generates enough income of its mary sources of funding: own to cover 50% of its budget is exceptional when com- pared with the performance of many other museums. • funds appropriated by the Ministry of Culture and The fact that the MCNH appropriated funding this year National Heritage (MCNH), and for an integrated Museum computer network is highly • the Museum’s own income. significant. The day is not far off when this network will enable the Museum to interact better with outside users, The Museum receives one-time funding from other and also improve communications within the institution. governments and private foundations. This money is mostly assigned to specific preservation, publication, • The MCNH appropriation for current expenses and research, and educational tasks. the Museum’s own income are used to cover the costs of running and maintaining the Museum and meeting In 2006, the budget of the Auschwitz-Birkenau State Mu- its statutory obligations. seum was 21 million Polish zloty (PLN) (approximately • The Ronald Lauder Foundation has supported the 5.2 million euro). It was structured as follows: largest of the tasks accomplished with foreign funding. This was the continuation of the crucial conserva- - appropriation from the Ministry of National Heritage tion work on the ruins of crematoria and gas cham- and Culture for current expenses and specific capital bers II and III. expenditures: 10,289,000 PLN; • Help from the Shoah Foundation in France made it - income generated by the Museum: 10,205,000 PLN; possible to continue work in 2006 on the French- - funding from outside Poland: 266,000 PLN. -language version of the 5-volume Auschwitz mono- graph. • Funding from the German Federal States (Laender) underwrote the beginning of work on the publication of a Polish-German-English volume devoted to the conservation of the camp fencing. • In 2006, the Museum also received assistance for its publishing plans from the Für die Zukunft lernen— Verein zur Erhaltung der Kinderbaracke Auschwitz Birkenau e. V. foundation. • The Museum budget also included monetary dona- tions from individuals.

The Auschwitz-Birkenau Death Camp Victims Memorial Foundation in Oświęcim, which cooperates closely with the Museum, underwrites some preservation work, edu- Appropriation from cational programs, publications, and information resources. Last year, the Foundation assigned over 1.3 million zł. the Polish Ministry of Culture to such goals. Income generated by the Museum A problem requiring urgent action is the systematic ob- taining of external funds, above all within European Union Funding from outside Poland frameworks, for the maintenance and functioning of the Auschwitz-Birkenau State Museum.

Prepared by Małgorzata Mentelska

The Auschwitz-Birkenau Memorial and Museum is an obligation to remember and to educate future generations all over the world.

All institutions and individual people of good will who desire to support the effort of maintaining and preserving these most eloquent and authentic traces of the Holocaust and genocide, and making them available to the world, are asked to contact:

Auschwitz-Birkenau state museum in Oświęcim ul. Więźniów Oświęcimia 20, 32-603 Oświęcim, Poland Tel. +48 33 844 8003, Fax. +48 33 843 18 62 e-mail: [email protected] Bank Account: 1512401170111100004185907 Bank PEKAO S.A. O/Bielsko-Biała SWIFT CODE: PKOPPLPWBBI

59 Kontakt

Imię i nazwisko Funkcja Telefon/Fax l.p. Name Position Telephone and fax E-mail number

Dyrektor Muzeum 1. Piotr M. A. Cywiński + 48 33 844 8003/4; [email protected] Museum Director + 48 33 843 1862

Wicedyrektor 2 Teresa Świebocka + 48 33 844 8188 [email protected] Deputy Museum Director + 48 33 843 1862

Wicedyrektor 3 Krystyna Oleksy + 48 33 844 8188 [email protected] Deputy Museum Director + 48 33 843 1862

Małgorzata Główna Księgowa 4 + 48 33 844 8080 [email protected] Mentelska Chief Accountant + 48 33 843 1862 prof. dr hab. Wacław Kurator naukowy 5 Długoborski Academic Curator +48 33 844 8040 [email protected] Kierownik Archiwum 6 Piotr Setkiewicz Head of Archives +48 33 844 8007 [email protected] Kierownik Działu 7 Franciszek Piper Historyczno-Badawczego +48 33 844 8039 [email protected] Head of Research Department

Kierownik Działu Zbiorów 8 Igor Bartosik Head of Collections Department +48 33 844 8015 [email protected]

Informacja o byłych więźniach 9 Ewa Bazan Office for Information +48 33 844 8009 [email protected] on Former Prisoners Kierownik Sekcji Komputerowej/ 10 Krzysztof Antończyk Repozytorium Cyfrowe +48 33 844 8090 [email protected] Head of Digital Repository

Kierownik Działu Konserwacji 11 Rafał Pióro +48 33 844 8020 [email protected] Head of Preservation Department +48 33 844 8023 Kierownik Pracowni 12 Jolanta Banaś Konserwatorskiej +48 33 844 8171 [email protected] Head of Preservation Studios Kierownik Działu Wydawnictw, Jadwiga Upowszechniania i Informacji 13 Pinderska-Lech Head of Publications & +48 33 844 8054 [email protected] Information Department

Redakcja biuletynu „Pro Memoria” 14 Katarzyna Nowak „Pro Memoria” Editorial Secretary +48 33 844 8057 [email protected]

Jadwiga Kierownik biblioteki 15 Badowska-Buczak Head of Library +48 33 844 8060 [email protected] Kierownik Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (MCEAH) 16 Krystyna Oleksy +48 33 844 8188 [email protected] Director of the International Center +48 33 844 8063 [email protected] for Education about Auschwitz and the Holocaust (ICEAH)

60 Contact

Imię i nazwisko Telefon/Fax l.p. Funkcja/ Position Name Telephone and fax E-mail number

Kierownik Działu 17 Teresa Zbrzeska Wystawienniczego +48 33 844 8049 [email protected] Head of Exhibition Department +48 033 844 8052

Kierownik Organizacyjny MCEAH 18 Andrzej Kacorzyk +48 33 844 8063 [email protected] Executive Head ICEAH +48 33 844 8067 [email protected]

Kierownik Sekcji Programowej MCEAH 19 Alicja Białecka Head of Section for Educational +48 33 844 8062 [email protected] Programs ICEAH

Kierownik Sekcji Informacyjnej MCEAH 20 Jacek Lech Head of Information Section +48 33 844 8128 [email protected] ICEAH

Specjalista ds. wolontariatu MCEAH 21 Elżbieta Myrdko Volunteers Project Specialist +48 33 844 8043 [email protected] ICEAH

Kierownik Sekcji Obsługi Odwiedzających MCEAH 22 Antoni Stańczyk +48 33 844 8096 [email protected] Head of Visitors +48 33 843 2227 Services Section ICEAH

Obsługa Ekip Filmowych MCEAH 23 Wanda Hutny +48 33 844 8097 [email protected] Camera’s Crews Service ICEAH +48 33 843 2227

Sekcja ds. kontaktów z byłymi więźniami 24 Jadwiga Dąbrowska Section for Former Prisoners’ +48 33 844 8110 [email protected] Affairs

Kierownik Administracji 25 Zofia Błaszczyńska Head of Administration +48 33 844 8065 [email protected] Department

Komendant Służby Ochrony 26 Adam Kukla Muzeum +48 33 844 8085 [email protected] Head of Museum Security

Specjalista ds. OC 27 Marek Giżycki Civil Security Inspector +48 33 844 8115 [email protected]

Specjalista ds. BHP 28 Wojciech Pióro Health and Safety Inspector +48 33 844 8114 [email protected]

Kadry 29 Anna Pióro Human Resources +48 33 844 8112 [email protected]

Specjalista ds. PR 30 Bartosz Bartyzel Public Relations Officer +48 33 844 8043 [email protected]

Rzecznik Prasowy 31 Jarek Mensfelt Museum Spokesman +48 33 844 8058 [email protected]

61 spIs treŚcI CONTENTS

Wstęp intrODuCtiOn Piotr M. A. Cywiński 4

I. NajWażNIejsze WydarzeNIa roKu 2006 Most IMportaNt eveNts 2006 Bartosz Bartyzel, jarek Mensfelt 6

II. WIzyta papIeża beNedyKta XvI W auschWItz pope beNedIct XvI’s vIsIt to auschWItz Teresa świebocka 20

III. statystyKa odWIedzIN vIsItor statIstIcs Antoni Stańczyk 22

Iv. KoNserWacja preservatIoN Rafał Pióro, jolanta Banaś 24 v. zbIory collectIoNs Igor Bartosik 28 vI. archIWuM archIves Piotr Setkiewicz, krzysztof Antończyk 32 vII. WystaWy eXhIbItIoNs Teresa Zbrzeska 36 vIII. dzIałalNoŚĆ NauKoWo-badaWcza scholarly research franciszek Piper 40

IX. WydaWNIctWo I bIblIoteKa publIcatIoNs aNd lIbrary jadwiga Badowska-Buczak, jadwiga Pinderska-Lech, jarek Mensfelt 42

X. MIędzyNarodoWe ceNtruM eduKacjI o auschWItz I holoKauŚcIe the INterNatIoNal ceNter For educatIoN about auschWItz aNd the holocaust krystyna Oleksy, Alicja Białecka, jacek Lech 48

XI. WoloNtarIat I praKtyKI voluNteers aNd WorK-study Jacek Lech 52

XII. struKtura MuzeuM MuseuM structure Andrzej kacorzyk 54

XIII. FINaNse FINaNces Małgorzata Mentelska 58

KoNtaKt coNtact 60 darczyńcy DOnOrS 63

62 Darczyńcy Donors

The Ronald S. Lauder Foundation USA

Das Land Niedersachsen Deutschland

Grand Circle Foundation USA

Fondation pour la Mémoire de la Shoah France

Für die Zukunft lernen – Verein zur Erhaltung der Kinderbaracke Auschwitz Birkenau e.V. Deutschland

Zeichen der Hoffnung – Znaki Nadziei Deutschland

Fundacja Pamięci Ofiar Obozu Zagłady Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu Polska

Memorial Hall to Victims of the Nanjing Massacre China

63 www.auschwitz.org.pl