KOMMUNALT INFORMASJONSMAGASIN FRÅ LUSTER KOMMUNE

Nr. 2 • 2010 15. årgang

mar! God som LUSTRANYTT Ordføraren har ordet Det er sommar og mange ser fram til ein velfor - tent ferie. Våren vart både lang og kald, så no håpar me på ein god sommar med sol og varme.

Me har hatt to merkedagar denne våren. 20. mai gjekk det fyrste cruiseskipet til kai ved den nye storkaien i Skjolden. Dette var ein stor dag for Skjolden og indre deler av kommunen. Borna frå skule og barnehage, med flagg i hendene, tok imot gjestene saman med korpsmusikken. Det heile gjekk veldig greitt sjølv om ikkje uteområdet rundt mottaket var ferdig. Strålande sol og som - marlege temperaturar, grønkledde lier, og fossande bekker nedetter fjellsidene med snødekte toppar i bakgrunnen. Kan naturen by på ein finare vel - komst? Og gjestene var overvelda og imponerte over synet som møtte dei.

15. juni vart Gullringtunellen opna, 1,2 km lang, dreiing mot meir av dei mjuke verdiane. Ved neste gjennom eit rasfarlege område. Ingen treng lenger val, i 2011 , er kommunen med i ei forsøksord - frykta for snøskreda i Skaviki, eller for steinane ning der 16-åringane får stemmerett ved kommu - som hagla nedetter fjellsida, rett i vegen eller over nevalet. Dette er eit privilegium som ungdomane vegen. Eit storprosjekt er til ende. våre får, og eg håpar at mange av desse nyttar Alle steinmassane som vart til overs, vart transpor - denne retten. Gjennom valet kan dei vera med å terte inn til cruisekaien og nytta der. Nettopp dette bestemma korleis kommunen vert styrd og av samarbeidsprosjekt mellom rassikring og turisme kven. gjer desse to prosjekta så unike. Lustringane er stolte over kommunen sin, men Gjennom samhandlingsreforma blir kommunen med den naturen me omgir oss med, er rasfaren utfordra på nye oppgåver. Me har ein helse- og stor. Det at kommunen brukar så mange kommu - omsorgsplan som er godt tilpassa dei nye oppgå - nale kroner på noko som er ei statleg oppgåve, vene me vil bli utfordra på, og me er midt oppe i viser at me prioriterar tryggleik for innbyggjarane gjennomføringa av denne. Dette er ein spennande høgt. Av rasfarlege områder har me no eitt min - og krevjande prosess. Nye turnusorningar, nye per - dre, og det er gledeleg. sonar i leiinga, nye ”auge” som ser kommunen under eitt og løyser utfordringane i fellesskap. Det er stor byggeaktivitet i kommunesenteret for Dette skal gi brukarane gode tilbod på ein økono - tida. Tilbygget ved Gaupne skule og dei nye misk bærekraftig måte. Den store utfordringa er at omsorgsbustadane er under oppføring. Bygginga dette er ei teneste som skal utførast 24 timar i av gangvegen frå Sandvikfeltet er oppstarta, og dei døgnet, og det forutset at mange må arbeida i hel - to storprosjekta Luster Bad og nye Gaupne barne - ler små stillingar på ei ubekvem arbeidstid. All ære hage er like rundt hjørnet. til dei mange som jobbar i eit vaktsystem og er Anbodskonkurransen om Luster Bad har det vore nøgde med det. Trass i ei stor omrokkering og nye knytta stor spenning til. Mange venta og frykta at oppgåver er dei fleste arbeidsfolka positive til dette prosjektet ville sprengja alle rammer, og me dette. For ein ordførar er det med stor tilfredsheit er svært tilfredse med at så ikkje skjedde. eg registrerer korleis organisasjonen fungerer. Det er god arbeidsro i administrasjonen og lite bråk Mange av dei oppgåvene me er opptekne av, er blant arbeidsfolka. Dette gir stor gjennomførings - knytta til infrastruktur, nye bygg og materielle ver - evne av politisk vedtekne saker, og ting skjer. diar. Kva så med dei mjuke verdiane? Har me heilt Veldig bra! gløymt dei? Svaret er heldigvis nei. Me har ein politisk komité som jobbar for å få fleire kvinner Rolla som regionrådsleiar vart tildelt meg i febru - inn i politikken. Kanskje vil det resultera i ei ar. Denne rolla kan til tider vera rimeleg utfor - LUSTRANYTT Sogn Regionråd

Sogn Regionråd er eit politisk organ der ordførarane i medlem - skommunane møter saman med rådmennene sine. Rådmennene har elles eigne samlingar i råd - mannsgruppa. Det er Luster som no sit i førarsete både i rådet og for rådmannsgruppa. Dette er sjølvsagt tilfeldig sidan desse verva går på omgang. Regionrådet er ein felles arena for å utvikla regionen til det beste for innbyggarane og for næringslivet. Saman skal me forma den moderne Sogne-regio - nen slik at folk kan leva godt og trivast, og slik at ungdommen vil satse framtida si her. Dette er litt av innhaldet i formålsparagrafen til Rådet. Sogn regionråd. Frå venstre: Arne Sanden, Lærdal, Olav Ellingsen, Me er no sju kommunar som Aurland, Marta Finden Halset, Vik, Olav Lunden, Leikanger, Jarle Aarvoll, deltek i samarbeidet. I 2003, då Sogndal, Torodd Urnes, Luster, og Einar Målsnes, Balestrand. ordførartida mi starta, var me 9 kommunar i Sogn Regionråd. tena på det å stå utanfor samar - skeivt enn det som lukkast. Me Etter den tid trekte fyrst beidet som her vert drive, stiller har mange gode samarbeidspro - Høyanger seg ut, og frå nyttår eg meg undrande til. sjekt som går godt. 2010 valde Årdal å forlata felles - Regionrådssamarbeidet har ikkje Det er viktig for eit samarbeid at skapet. Folketalet i samarbeidet hausta den beste omtale i media. deltakarane kjenner kvarandre vart dermed redusert med vel Men slik er det ofte. Det er let - og ikkje berre møtest i offentleg 30%. Kva ein kommune kan tast å få oppslag på ting som går samanheng. Dette har me gjort noko med. Dei siste åra har me hatt årlege ordførarsamlingar for drande. Det kan vera krevjande nye oppgåver til hausten. Det er å møtast i ein meir uformell til ei kvar tid å representera viktig for folkehelsa , både samanheng i tillegg til å ha betre fleirtalet av ordførarane i kon - fysisk og psykisk å vera mykje tid på drøftingar. Det er god troversielle saker. Klimaet ute i naturen. Aldri før har det tone mellom ordførarane. Me mellom ordførarane er godt. Me vore lagt til rette for så mange har i mange saker ulike meining - har ulike meiningar på ein del turar og tilbod. Me er den einas - ar, men respekterar kvarandre på område, men respekterar kvar - te kommune i landet som kan det. Det viktige framover er å andre for det. Strategiplan til skilta med to motbakkeløp av arbeida med saker som alle kan Helse Førde vart den store topp kvalitet – Molden Opp og samlast om. Saman er me sterke, utfordringa denne våren. Dette Fanaråken Opp. Her er det plass og vedtaka vil då få meir tyngde. var ei sak der me hadde ulikt for både vanlege trimmarar og Ynskje og målet må vera at regi - syn og interesser, og me valde aktive løparar. Sjølv om du er onen vår kan vera tydeleg på etter ein grundig drøfting å ikkje ein av dei som ikkje kan delta i kva den er, kva me kan og kva gi uttale frå rådet. Ein god regel slike storløp, så gir berre det å me vil. Me kan alle tenkja oss for samhald er å gripa tak i koma seg ut i frisk luft ein god kva utfordring som ligg i dette. saker ein kan einast om og la inspirasjon. dei andre liggja. Torodd Urnes God sommar til alle ! leiar Sogn regionråd Sommaren er ei fin tid. Lat oss gripa den og samla krefter til

1 LUSTRANYTT

Rådmannen har ordet: Luster bad – vår nære historie og litt til

I desse dagar skriv admi - frå komitéen nådde då nesten fram (13-15, prøverøysting). Ved nistrasjonen under avta - endeleg votering var det semje lane med dei som skal om å sende saka over til råd - byggje Luster bad. Dette mannen for nærare vurdering. er ein viktig milepæl i ”his - På dette grunnlaget engasjerte eg Det gav grunnlag for at kommu - Asplan Viak AS til å vurdere nestyret kunne stadfeste sitt ved - toria” om badeanlegget, kostnadane med å byggje og tak av mars 2008. I tilknyting til og det kan såleis vere på drive eit slikt anlegg og kva denne avsluttande prosessen sin plass å sjå litt attende besøkstal vi kunne pårekne. skulle rådmannen også sjå på – og kanskje litt framover. Kort tid etter vart vi kontakta finansieringsutfordringa, samt av ein privat aktør som tilbaud fremje ei eiga sak om regule - seg å selje oss tilsvarande bade- ringsendring i Gaupne. Dette I 2005 ”arva” eg ein økonomi - og symjetenester. Som følgje av vart gjort og kommunestyret plan der det var ført opp 20 mill dette vedtok kommunestyret 27. stadfesta – etter ein omfattande kr til eit badeanlegg. Eg vart for - april 2007 at begge alternativa debatt – sitt tidlegare utbyg - talt at dette var eit prosjekt (eige anlegg/ tenestekjøp) skulle gingsvedtak. Ein forplikta seg mange var ”for”, andre var utgreiast og at kommunestyret samstundes til å gjennomføre ”mot” og ganske mange trudde seinare skulle gjere sitt val. visse innsparingar i den kommu - ikkje ville kome … Kommunestyret valde 13. mars nale drifta, for å sikre at vi 27. oktober 2005 oppnemnde 2008. Eit stort fleirtal røysta då framleis kan ha ein veldriven kommunestyret ein politisk for å byggje eit regionalt bade- kommune og gode tenester. komité som skulle arbeide for å og symjeanlegg i kommunal regi Etter dette har vi skaffa grunn få realisert anlegget. Komitéen (Gaupne) til ein kostnad av 81 til anlegget, vi har fått laga endå sitt mandat vart formulert i bud - mill kr pr 1.01.08. Denne løy - meir detaljerte planar, vi har sjettet for 2006. Her står at ein singa bygde på Asplan Viak si laga eit konkurransegrunnlag og skal vurdere kva funksjonar utgreiing. Mindretalet røysta vi har gjennomført ein anbods - anlegget bør ha, kvar det bør dels for den private løysinga, prosess. Resultatet er at det pr lokaliserast, utbyggingskostna - dels for ei mindre kommunal dato ser ut som om anlegget kan den, driftsutgiftene og -inntek - løysing og dels for rådmannen si byggjast innafor den økonomis - tene, korleis det bør finansierast tilråding om å byggje eit nytt, ke ramma kommunestyret har og kven som bør eige og drive. stort symjebasseng ved Luster vedteke og det ved hjelp av ein Kommunen si løyvinga vart ungdomsskule. ”lokal” entreprenør. samtidig sett til 45,7 mill kr. I etterkant fekk rådmannen, ved Utbyggingsperioden er førebels Komitéen tilrådde 2. november hjelp av same konsulent, utar - sett til vel 2 år, dvs at anlegget 2006 at kommunen bygde eit beidd eit skisseprosjekt (mars bør kunne opne hausten 2012. I anlegg til 75 mill kr og at eiga 2009) og eit forprosjekt (juni god tid før denne tid må sel - løyving vart auka til 60 mill kr. 2009). Desse gav meir detaljerte skaps- og driftsform og mykje Kommunestyret handsama saka planar og ein byggjekostnad der anna på plass. 14 dagar seinare, og tilrådinga uvissa var komen ned i +/-10%. Eg oppfattar at debatten om

2 LUSTRANYTT

Luster bad har vore krevjande – vi er, og eg har teke feil før! har vi noko å hente der? Sjølv for alle involverte. Eg har likevel I desse dagar opnar t.d. om det enno er fleire år til inntrykk av at ting no har ”roa Gullringtunnelen. Sett i høve til anlegget opnar, domene-namnet seg” ein god del. Dessutan ser den forskotteringssaka eg la er på plass! Det vert anten ”lus - stadig fleire at dei økonomiske fram i 2007, som kommunesty - terbad.no” eller ”luster-bad.no”. utfordringane Luster kommune ret vedtok, aukar vår del av For meg starta denne historia kan kome til å møte heng saman endeleg forskotteringskostnad med ein politisk komité. Ein med mykje meir enn Luster bad. med 10%. Eg nytta i nemnde mykje brukte frase i det offentle - Kommunen har t.d. gjort mange sak eit rentenivå på 5%. Faktisk ge er at ”når fanden ville at andre investeringsvedtak som i rente har så langt vore på 2-talet ikkje noko skulle skje, så sette sum klårt går utanpå Luster og mange trur ho vil halde seg han ned ein komité”. Men i vårt bad. Dessutan har driftsutgiftene godt under 5% ganske lenge tilfelle kan det sjå ut som om våre auka sterkt innafor t.d. enno. Så sjølv om det er litt tid - dette ikkje gjeld. Fanden har grunnskulen. Det er såleis ei leg – her kan det liggje ei bra tydelegvis ingen plass i organisa - grense for kor mykje dette bade - innsparing for Luster kommune. sjonen og komitéen fekk det anlegget skal få skulda for. Så kanskje tek eg feil også når som han ville! Slik eg ser det vil den største det gjeld besøkstala ved Luster utfordringa vere å nå opp i dei bad? Viss det kan gje håp – eg God sommar! besøkstala som ligg til grunn for brukte akkurat same kalkulator kommunestyret sitt vedtak. på badeanlegget som på Desse tala var sterkt medver - Gullringen … kande då eg i 2008 kom med mi Og så er det dette med å brette Tore Eriksen tilråding om å satse på eit større opp ermene å begynne å mark - Rådmann skulebasseng. Men no er vi der nadsføre Luster bad. Kanskje Status bygdebokprosjektet

Bygdebokskrivarane Lars E Øyane og Terje står att arbeid Mikael Hasle Joranger deler ansvaret for skri - med gardssoga ving av høvesvis ættesoge og gardssoge for i tidsperioden Luster kommune. Eit stort og omfattande 1500 – 2010 lokalhistorisk prosjekt er no inne i sitt avslut - varierande frå tande år. Budsjettmessig er 2010 siste året med 5 – 10% av kommunal løyving. I det arbeidet som no går samla arbeids - føre seg er samarbeidet med lokale informantar innsats, og for i Hafslo og Solvorn sokner av avgjerande verdi ættesoga står for komplettering og kvalitetssikring. Magnar også eit visst Høyum, Solvorn er leiar i bygdeboknemnda i arbeid att. Hafslo sogelag. Band 12 vil Oppdatering av status for arbeidet og ferdig - omhandle gar - stilling av dei einskilde gardane vert føreteke dane frå ytre på eiga web-side under Luster kommune sine Kroken til internettsider med tema: Kultur og kulturhisto - Ornes og Åsen i Det er kome ut 8 bind i bygde - rie. Kinserdal, og eit bokserien, og desse kan kjøpast Frå denne tabellen har me henta ut forfattarane stipulert arbeid i Servicetorget i rådhuset. Kjem sine eigne rapporteringar som no syner at her er også fram - du innom, er det store sjansar utskriving av manus for gardane på Hafslo frå leis uferdig. for at du møter anten Gunnlaug Oklevik (gnr. 128) og til Kjos (gnr.156) er fer - Luster kommune Saur (sitjande) eller Karin dig med unnatak av om lag 5% på ættesoga vil koma attende Leirdal. før 1820. Desse gardane vil utgjere band 9 og til plan for tryk - 10. king og lansering Når det så gjeld arbeidet med bind 11 for etter kvart som forfattarane har rapportert Solvorn, syner statusrapporten at det framleis arbeidet sitt som avslutta.

3 LUSTRANYTT Brødrene Lomheim AS ”Årets bedrift”

- I år går prisen Årets bedrift til ei bedrift som verkeleg er veleta - blert. Verksemda feira nettopp 50 års jubileum. I år går prisen årets bedrift til Brødrene Lomheim AS, sa ordførar Torodd Urnes då han under Lustramarknaden kunngjorde kven næringsutvalet ynskte å gi ei honnørutmerking til.

Grunngjevinga I mai 1960 gjekk brørne Johannes og Olav saman om å skipe Brødrene Lomheim. Dei ville satse som maskinentrepre - nørar. Den fyrste bulldozeren var på plass 8. mai 1960 og i juni same år var også ein trak - tor; Ford Dexta på plass. Fyrste jobbane var utgraving av to tomtar på Hafslo, og nydyrking Store investeringar Brødrene Lomheim er ei solid på Fossane og Lio. I denne fyrste Maskinentrprenørbransjen føre - verksemd som har bygt seg opp tida var det mykje arbeid med set kontinuerleg investering i over tid. Verksemda har vore ein dyrking, etterkvart også vegan - nytt utstyr, berre dei tre siste åra god arbeidplass for dei tilsette. legg, damanlegg og brøyting om har verksemda investert over 10 Brødrene Lomheim utfører opp - vinteren. Aktiviteten utvikla seg mill. kr i maskiner. Brødrene drag i Luster og kommunane raskt, i 1966 vart den fyrste Lomheim AS har no 3 lastebilar, rundt oss, på ein fagleg god og brøyten kjøpt. Det var ein mile - 6 gravemaskiner, 2 hjullastarar ryddig måte. pæl. og ein dumper. Dei er nett no 8 Ordføraren har og merka seg at Verksemda har hatt ei god tilsette i selskapet. dagleg leiar Dag Lomheim seier utvikling, med oppdrag i Luster, I samband med jubileet har at ”alle jobbar er like viktige Sogndal og Leikanger, men også Johannes Lomheim laga eit flott uansett om oppdragsgjevar er i andre sognekommunar. Etter hefte som oppsummerer histori - Statens vegvesen eller privatper - kvart er oppdrag for stat og en til verksemda. Her er mellom sonar”. Det er eit godt utgangs - kommune innan områda veg, anna mange interessante bilete punkt for å få fornøgde kundar. vatn og avløp vorte det viktigas - frå 60 talet. Ein kan og lese at i Til lukke med prisen som årets te arbeidsområdet for selskapet. 1960 var timeløna til tilsette 5 bedrift i Luster kommune 2010, I perioden 1979-81 bygde verk - kr, i 1973 var det montert sa ordføraren og overrekte ein semda verkstad og lager på mobiltelefon på brøytebilen akvarell måla av Signe Fortun Galden. I 1986 vart Brødrene deira, og dei har drive i 50 år Weka til dagleg leiar Dag Lomheim aksjeselskap, og i utan personskade av betydning. Lomheim. 2001 tok Dag Lomheim over Dette var 20. gongen Luster som dagleg leiar. Alle jobbar like viktige kommune delte ut honnørutmer - I si grunngjeving for prisen årets kinga ”Årets bedrift”. bedrift seier næringsutvalet:

4 LUSTRANYTT

Bak frå venstre: Inger Beate Dalheim, Tore Ingar Sviggum, Ragnhild Sviggum, Odd Steinar Saur, ordførar Torodd Urnes, Odd Bukve, Knut Cotta Schønberg, Gerd Holen Lomheim, Britt Kristin Næss Schmidt, Anne Lise Bakken, Kari Schønberg, rådmann Tore Eriksen. Sitjande: Astrid Elvekrok, Karin Leirdal, Venke Kvalsøren, Målfrid Hilleren og Tordis Skjerdal Rauboti. Heider til tilsette

Torsdag 18. mars vart mange kommunalt tilsette heidra ved ei samkome på Tørvis Hotell. Audun og Øystein Dei inviterte var tilsette som pr. Moseng 2009 hadde arbeida i Luster underheldt. kommune i 25 år eller meir. Det var totalt 18 personar som fekk gåve frå kommunen. Nokre fekk og Kommunens Sentralforbund sitt heidersmer - ke med diplom. Det vart og for fyrste gong invi - tert og halde ei markering for Venke ein tilsett som har heile 40 år Kvalsøren fartstid i Luster kommune. med 40 års Det var lagt opp til ei festleg fartstid i råme rundt arrangementet med Luster tre-rettars middag. Seinare kommune under det sosiale samværet vart omkransa det servert kaffi og kaker. Det av ordførar og råd - var underhaldning av brødrene mann. Moseng frå Indre Hafslo, som spela gitar og song.

5 LUSTRANYTT Ny organisering av teneste - område Pleie og omsorg

Luster kommune sin helse-og omsorgsplan legg opp til ei ny organisering av pleie- og omsorgstenestene våre, og den nye organiseringa vert formelt sett i verk måndag 21. juni. Frå 21. juni vil kommunen sine pleie- og omsorgstenester vere organisert i to einingar: Luster sjukeheimsteneste og Luster hei - meteneste. I Luster sjukeheimste - neste er det tre sjukeheimsavde - lingar: avd Hafslo, avd Luster og avd Gaupne, medan det i Luster heimteneste er fire team: team A, team B, team C og team Grandmo. Den nye leiargruppa i pleie og omsorg - som består av 4 team - leiarar, 3 avdelingsleiarar, 2 einingsleiarar og rådgjevar - hadde oppstartmøte måndag 7. juni. Denne gruppa vil ha faste møte og det vil bli lagt stor vekt på å få til eit godt og tett samar - Nye leiarar. Framme frå venstre Nina Holen, Tone Kjærvik Kveane, beid mellom leiarane, einingar, Margrete Søhoel Røneid, Britt Veum Hauge. Bak frå venstre: Ruth Karin Kvam, Henriette Sandvik, Sissel Hovland, Arve avdelingar og team - som igjen Lomheim, Kari O Paulsen, Vivi Ann Abelsen. skal gje eit godt koordinert og fleksibelt tenestetilbod. Einingsleiarane Kari O Paulsen Sjølv om den nye organiseringa og Tone Kjærvik Kveane vil ha formelt vert sett i verk måndag kontor ved Gaupne omsorgssen - 21. juni, står det att mykje ter. arbeid med mange detaljar. Det Definisjonar: vil bli informert så godt som Tenestekontor mogleg om aktuelle endringar, Omsorgssenter: Som ein del av den nye organise - og informasjon som ligg på Luster kommune har tre omsorgssenter: ringa vert det etablert eit teneste - kommunen si heimeside vil bli omsorgssenter, Luster omsorgssenter og kontor ved Gaupne omsorgssen - ajourført. Det må samstundes Gaupne omsorgssenter. Kvart omsorgsen ter, og alle søknader om helse- understrekast at denne omorga - består av ei sjukeheimsavdeling, omsorgs og omsorgstenester skal frå 21 . niseringa, kombinert med plan - sar, kjøkken og eldresenter. Ved Gaupne juni sendast på eige/standard legging og gjennomføring av omsorgssenter er det i tillegg ein adminst skjema til tenestekontoret med sommardrift, er ei krevjande med eit tenestekontor. Våre tre omsorgss følgjande adresse: oppgåve. Vi må difor be om er slik sett ein fysisk/geografisk samling a forståing om dette skulle medfø - ulike bygg og tenester, men eit omsorgsse Tenestekontoret re særskilde utfordringar for ikkje ei eige organisatorisk eining (Dvs e Gaupne omsorgssenter tenestemottakarar, pårørande ikkje omgrepet "omsorgssenter" i organi 6868 Gaupne eller andre. sjonskartet).

6 LUSTRANYTT Flyktningkonsulent Karen Kristine Steingildra er tilsett i 70 % stilling som flyktningkon - sulent i Luster kommune. Stillinga er oppretta på bakgrunn av kom - munen sitt vedtak om å busette 15 flyktningar i 2010. Stillinga er tidsavgrensa fram til juni 2012. Karen starta i stillinga 10.mai og har sin arbeidsplass ved Nav som er tillagt eit koordinerings- og oppfølgingsansvar for busettinga av flyktningane. Ho er utdanna sosionom ved Høgskulen i Sogn og Fjordane. Ho har tilleggsutdanning innan barnevern, historie og arbeids- og organisa - sjonspsykologi. Har 15 års arbeidserfaring innan barnevern-, sosial- og flyktningfeltet på kommunalt nivå. Karen er fødd og oppvaksen i Høyanger, men er no heimehøyrande på Kaupanger der ho driv gard saman med sambuar. Ho ser fram til å samarbeide med både hjelpeapparat og krefter i lokalsamfunnet for å integrere flyktningane på ein god måte. Målet er at flyktningane sjølv opplever seg som viktige bidragsytarar og deltek i lokalsamfun - net på lik linje med andre innbyggarar. Karen er blitt godt motteke av kollegaer ved Nav og ser fram til gode arbeidsår i Luster kommune.

Personalnytt

Anne Kjær Mette Schmidt Frydenberg er tilsett i vikariat Reinertsen som fastlege ved er tilsett i fast Luster legekontor rektorstilling ved i tida juli 2010 til Jostedal skule april 2011. frå 01.08.2010.

Sjukeheim: Våre tre sjukeheimar er fysisk/geografisk ein del av eit omsorgssenter (jf over), men er organisa - Hafslo torisk ein del av Luster sjukeheimsteneste. Rune Melheim Namnet på sjukeheimane er difor: er tilsett i fast nter • Luster sjukeheimsteneste avd Hafslo stilling som splas - • Luster sjukeheimsteneste avd Luster undervisningsin - • Luster sjukeheimsteneste avd Gaupne spektør ved trasjon Hafslo barne- og enter Omsorgsplass: ungdomsskule frå av Vi får no 8-9 omsorgsplassar ved kvart 01.08.2010. enter er omsorgssenter. Luster heimeteneste har hovud - ein finn ansvaret for dette tenestetilbodet. isa -

7 LUSTRANYTT Yngvar fekk opp pulsen på lustringane

Etter initiativ frå velferdskomite - logisk" 25. mars. PULS. en til Luster kommune vart alle Lustringen, fortunsdølen Yngvar Trening har alltid vore ein viktig kommunetilsette, tilsette i Luster Andersen vart hyra inn som del av livet til Yngvar. Heilt frå Sparebank, Luster Energiverk og instruktør. Yngvar er til dagleg han gjekk rundt i huset heime Statkraft invitert til leiar for treningsstudioet sitt på "ullsokkskøyter", og beste - Arbeidsmiljødag med temaet "Mykjemeir" i Oslo. Han er mora kalla han Eric Heiden, har Livsstil og helse: "Dagen der tre - også vorte rikskjendis som tre - han vist at han måtte ha ein ning og sunt kosthald blir ningsekspert i TV-programmet jobb der trening var arbeidsom - rådet. Dette har han lukkast med.

Kjempeflott deltaking Det knytte seg stor spenning til kor mange som ville vera med på denne felles fysiske dugnaden i idrettshallen. Totalt melde det seg 250 deltakarar – kjempe - flott! I 3,5 timar like etter arbeidstid var det full aktivitet i salen med øvingar og informasjon om rett

8 LUSTRANYTT NAV Luster informerer: Automatisk frikort

1. juni 2010 vert Dersom du manglar ordninga med eigendel for pasientrei - automatisk frikort se, kan du sende doku - innført i heile lan - mentasjon til ovan - det. Automatisk nemnde adresse. Når du frikort betyr at du ordnar reisa sjølv, må får frikortet send du fylle ut eit skjema i automatisk i pos - etterkant. Skjemaet får ten innan tre du hos legen din eller veker etter at du annan behandlar. har passert fri - Skjemaet skal og sen - kortgrensa på kr. dast ovannemnde adres - 1840,-. Ordninga se. Dersom du har gjeld for eigendel spørsmål knytt til pasi - tak 1, som omfat - om frikort. Frå 1. juni tek entreiser, kan du ringe tar eigendel du har knytt til lege, HELFO Pasientreiser 05515. psykolog, medisin og reise. (Helseøkonomiforvaltningen) Dette inneber at du ikkje lenger over ansvaret for frikort. Automatisk frikort gjeld ikkje treng oppsøke NAV for å søkje for eigendel tak 2. Det betyr at Frikortet vert send i posten du sjølv må søkje om frikort for saman med ei oversikt over eigendel tak 2. Denne ordninga mengde trening, type trening eigendelane som er registrert på gjeld fysioterapi, enkelte former sett saman med rett kosthald. deg. Det er lurt å samle på kvit - for tannsjukdom, behandlings - Det var utruleg å sjå ein så stor teringar du får når du betalar, reise til utlandet og opphald i flokk personar vera så lydhøyre for sidan å sjekke dei opp i mot samband med rehabilitering. Frå og utføra dei øvingane som oversikta du får frå HELFO. 1. juni 2010 overtek Yngvar tok fram. Sa han Dersom det er eigendelar du Helseøkonomiforvaltning "dekk", så låg alle klistra til manglar, kan du ringe (HELFO) ansvaret også for golvet. Frikorttelefonen 815 70 050. eigendel tak 2, og kvitteringar Avslutninga var eit vakkert syn skal frå denne datoen sendast med 250 personar liggande på 2010 blir eit overgangsår dit: HELFO Vest, Postboks 14, golvet heilt roleg der ein skulle for frikortordninga. Eigendelar 4697 Sola . kjenna kroppen falla til ro etter frå pasientreiser med rekvisisjon Det er berre informasjon om ei god treningsøkt. Ein kunne vert ikkje automatisk registrert, beløp, type behandlar og tids - høyra ei knappenål detta. og du må sjølv sende inn doku - punkt for behandling som vert Det må også nemnast at tre - mentasjon. Du kan nytte den registrert elektronisk i det nye ningsøkta hadde ein liten pause kvite delen på kvitteringskortet register for eigendelar. der det vart servert frukt, grønt du får hos behandlar eller apo - Informasjon om diagnosar, og drikke. Arrangementet var tek, og be transportøren om å medisinar eller helsetiltand vert meint som eit lite puff for å kvittere direkte på denne delen. ikkje registrert. Det er mogleg å koma seg ut av sofaen, ikkje Når du har krav på frikort, kan reservere seg mot automatisk fri - berre den 25. mars, men også i du klippe av den kvite delen. Før kort, men du må da sjølv søkje tida framover. Og det kunne på namn og fødselsnummer og om frikort hos HELFO. også vere eit startskot til å vere send den til: Reservasjonsskjema kan du få med på bakkeløpet MOLDEN Helseforetakenes senter for pasi - på www.helfo.no/frikort eller OPP. entreiser ANS, hos Frikorttelefonen. Tenk livsstil og helse og lat Enhet for egenandeler, dagane få eit logisk innhald med Postboks 2754, trening og sunt kosthald! 3702 Skien.

9 LUSTRANYTT Kommunelege Knut Cotta Schønberg informerer: Hjelp ved akutt hjartestans

Akutt hjartestans skuldast som 2. Dersom personen er bevisst - Kommune- oftast akutt hjartesjukdom som laus: Pustar han? Sjå, lytt og overlege for eksempel hjarteinfarkt. Ein føl i inntil 10 sekundar. Knut Cotta blodpropp i blodårane til hjarta Bevegar brystkassa seg? Lytt Schønberg stoppar deler av blodforsyninga etter pustelydar, kjenn etter ønskjer å og hjartemuskelen stoppar å om han/ho pustar mot kin - informere om ein av pumpe. Ein blir livlaus etter få net ditt. dei mest sekund, men kan reddast med akutte og innsats frå dei fleste. Startar ein 3. Start hjarte-lungeredning. alvorlegaste med livredning med brystkom - Gje hjartekompresjon ved å sjukdomstilfella presjonar og innblåsingar og får trykke ned midt på brystet vi kan ein hjartestartar på plass, kan 100 gonger i minuttet. Gje oppleva: mange reddast. Dette har vi god munn til munn innblåsing i Hjartestans. erfaring med i kommunen vår. slikt forhold; 30 kompresjo - nar og 2 innblåsingar. munen. Dette er frivillige som Akutte brystsmerter der ein mis - med god hjelp og innsats frå tenker hjartesjukdom skal føre 4. Skaff hjartestartar / helseper - Luster Røde Kors, har fått opp - til rask kontakt med legevakt. sonell. Sekundane tel! læring i bruk. Det er skaffa fram Hjartestans vil som oftast skje ut Ubehandla vil 4 minuttar gje frivillige kontaktnummer for å i forløpet. uboteleg skade om ein ikkje aktivisere desse. startar førstehjelp straks. AMK i Førde som svarar vårt Kva gjer ein når ein person fell 113 oppkall vil automatisk få om og ser livlaus ut? Ring 113 opp eit kart over Luster kommu - Luster kommune er vidstrakt og ne med oversikt over aktuelle 1. Sjekk personen. Er han det kan ta tid å få fram helseper - hjartestartarar og telefonnum - bevisstlaus? (manglar reak - sonell. Legevakt og ambulanse - mer til hjelparane. Dette gjer at sjon når du forsiktig rister i stasjon er i Gaupne. For å kunne vi kan hjelpe personar med hjar - skuldrene og spør ” korleis kome raskt i gang med hjartest - testans svært mykje betre og ras - er det med deg”. Får du artar er det no utplassert slikt kare. ingen kontakt; rop på hjelp. utstyr i mange område av kom - Det er i dag i Luster kommune plassert ut hjertestartar som får direkte alarmering frå AMK-113 på dessa stadane:

Skjolden Bygdalag på Fjordstova. Tal opplærde: 10. Urnes Bygdalag på Ornes Gard/Båtbyggeri: 18. Avery Dennison NTP: 10. Statkraft i Gaupne: 4. Luster Treningssenter i Gaupne: 8. Luster Legekontor: 8. Jostedal Bygdalag på Jostedal Her er mange av dei som var med på opplæringa på Veitastrond. F.v. John Hotell: 8. Molland, Therese Vee Hilleren, Vigdis Molland, Anita Molland, Evelyn Hilleren Nes, Anne Kari Herlofsen Nes, May Ruth Flugheim Neset, Gerd Veitastrond Bygdalag på brann - Kari Stølen og Jens K. Nes. stasjonen: 13.

10 LUSTRANYTT

Frå opplæringa på Veitastrond. Ståande f.v. May Ruth Flugheim Neset, Evelyn Hilleren, Gerd Kari Stølen og Jens K. Nes.

Luster Røde Kors v/Ove Fortun har gjort ein stor innsats for å få etablert hjarte - startarstasjo - nane.

Sogn Skisenter i perioden 01/12- Lustraløpet, Parken, Skisenteret, mann” som varslar 113 og som 01/05: 6. Sognefjord cup osv. Det blir startar hjarte/lungeredning, vil vi I tillegg er der hjartestartar ved jobba med å få beredskap heile i dag ha gode moglegheiter for å Hydro Fortun. Tal opplærde: 9. året. redde hjartesjuke. Luster Røde Kors Hjelpekors i Luster Røde Kors v/Ove Fortun Alle blir oppfordra til å gå på Luster og Hafslo har begge hjar - har gjort ein stor innsats for å få kurs med Luster Røde Kors testartar og deltek i diverse etablert hjartestartarstasjonane. Hjelpekorps for å lære hjar - arrangement i kommunen som Med rett innsats frå ”menig - te/lungeredning.

IL Bjørn - Idrettsskulen: Har du fått premien din? Alle born i alderen 0-12 år som deltek på organisert aktivitet i IL Bjørn sin regi kjem under gruppa Idrettsskulen. Mange trur at det er berre dei som deltek på Barneidrett i idrettshallen som høyrer til Idrettsskulen, men slik er det altså ikkje. Uansett om borna deltek på fotball, ski, handball, friidrett eller tumling/barneidrett/allidrett er dei i Idrettsskulegruppa, og skal difor ha PREMIE for kvar sesong! I år hadde IL Bjørn premieutdeling i Parken 1. juni. Fordi dei ikkje fekk hengt opp plakatar, og forvir - ring kring kven som skal ha premie, sit IL Bjørn att med mange premiar som ikkje er henta. Så difor; DU som ikkje har fått premien din for inn - satsen i IL Bjørn kan ta kontakt med leiar i Idrettsskulen, Anne Merethe Feigum, tlf. 905 88 369.

11 LUSTRANYTT Busetting av flyktningar i Luster

”Å forlate familien sin og ning. (St.prp. nr. 1 2006-2007) Internasjonale konvensjonar for - sitt nærmiljø, kanskje berre pliktar Noreg til å verne men - med dei aller viktigaste neske på flukt frå forfølging eigendelane sine i ein liten p.g.a. rase, religion, nasjonalitet, sekk eller plastpose, er politisk oppfatning eller med - lemsskap i ei særskilt gruppe. inga lita avgjerd å ta. Å frakte seg sjølv, sin inte - Flyktningtenesta gritet, over lange avstan - Flyktningtenesta i kommunen dar er ikkje handlingar skal tilby kvalifisering og rett - leiing til flyktningar i etable - som kjenneteiknar mennes - ringsfasen – og deretter ta initia - ke som er svake eller skjø - tiv til samhandling mellom flykt - re. Dette er sterke folk og ningen og lokalsamfunn – på ein slik måte at flyktningen kan ta i dei må møtast med for - Karen Kristine Steingildra er tilsett i bruk eigne ressursar. Tenesta er ventningar som er propor - 70 % stilling som flyktningkonsu - tilknytta Nav-kontoret i kom - lent i Luster kommune. Stillinga er munen som har eit oppfølgings- sjonale med dette. Difor tidsavgrensa fram til juni 2012. skal vi møte flyktningar og koordineringsansvar for arbeidet med flyktningane. med forventninga om at Det overordna målet med inte - dei kan noko, at dei vil greringspolitikken er å sørge for Møte mellom menneske, ikkje at den enkelte flyktning kan mellom kulturar noko og at dei skal noko delta i arbeids- og samfunnsliv ”. (Hadia Tajik, tidl. stats - Mangfald oppstår når to men - på lik linje med folk flest. Dette neske møtast, menneske med ekretær) medfører at dei ulike teneste- ulik alder, utdanning, oppvekst - einingane i kommunen deltek i vilkår og erfaringsbakgrunn. Kommunestyret i Luster kom - arbeidet med å legge til rette for Mangfald er det normale. mune vedtok i 2009 å busetje kvalifisering og integrering av Mangfald oppstår ikkje i møtet inntil 15 flyktningar i 2010 etter flyktningar – gjennom språk - med ein annan nasjonalitet, men oppmodning frå IMDi praksis og tilrettelegging av derimot aukar spennet. (Inkluderings- og mangfalddirek - andre aktuelle tiltak. Eit godt Kulturelle skilnader kan relativt toratet). Dette er både personar samarbeid med næringsliv og enkelt overkommast dersom det som bur i norske mottak og private verksemder er i tillegg er vilje til stades frå alle partar. kvoteflyktningar. Flyktningane ein sentral føresetnad for å luk - Når ein nybusett flyktning skal kjem frå Eritrea, og er ei saman - kast med integreringa. Erfaring starte sitt nye tilvære i Luster, er sett gruppe med både familiefolk syner at dette er avgjerande for det av stor betydning korleis og einslege av begge kjønn. at flyktningar skal ønskje å personen vert møtt. Gjennom Busettinga vil skje i etappar busette seg og bli verande i kom - relasjonar og positive oppleving - utover hausten. Kommunen har munen. ar, vil flyktningen litt etter litt eit overordna ansvar for integre - finne fotfeste og slå rot. Først då ring og kvalifisering av nybuset - Omgrepet flyktning er personen klar for å ta i bruk te flyktningar. Ansvaret er for - Omgrepet flyktning vert nytta sine medbrakte ressursar – og bli ankra i ein avtale med IMDi. om personar som har fått asyl ein aktiv deltakar i lokalsamfun - Busetting av flyktningar er frivil - eller opphald på humanitært net – gjennom arbeid, i nettverk lig for den enkelte kommune, og grunnlag. Det vert og nytta når og sosiale/kulturelle organisasjo - staten dekkjer kommunen sine personar har fått mellombels nar. Integrering skjer såleis gjennomsnittlege utgifter til vern, anten personen har kome gjennom gode naboforhold, fri - busettinga og integreringstiltak som asylsøkjar, overføringsflykt - tidsaktivitetar, skule, utdanning dei fem første åra. ning eller gjennom familiesamei - og arbeid.

12 LUSTRANYTT

I 2000 tok Luster mot flykningar frå Etiopia. Dette biletet er frå ein velkomstfest i februar 2001 då dei imponerte med song, musikk og dans.

Introduksjonsprogram – med ren ikkje har tilbod om norsk - er tilbakevending til heimlandet rett til å lære og plikt til å delta opplæring det fyrste året. uaktuelt, og det er få som fak - Kommunen er pliktige til å tilby Språkpraksis er hospitering i tisk vel å returnere til heimlan - eit introduksjonsprogram ordinær verksemd, anten hjå ein det. Å planlegge for framtida, m/introduksjonsløn til alle per - arbeidsgjevar eller i ein frivillig om den vert i Noreg, i heimlan - sonar med rett/plikt til introduk - organisasjon. Deltakaren får tre - det eller kanskje begge deler, er sjonsprogrammet – inntil to år. ning i å snakke norsk i ein tidleg ein prosess. Først må flyktningen Full deltaking i programmet fase og innsikt i arbeidslivets få kontroll over dei nære ting, utgjer minst 30 timar/maks 37,5 reglar og normer. Deltakaren dei mest presserande oppgåvene, timar pr. veke. Programmet skal kan opptre som observatør, men før ein for alvor kan engasjere minst innehalde norskopplæring kan og delta i arbeidet til nytte seg i problemstillingar som ligg og samfunnskunnskap (250 for arbeidsplassen. Språkpraksis langt fram i tid. Å jobbe målret - timar norsk/50 timar samfunns - har verdi ved at deltakaren opp - ta mot eit sjølvstendig og uav - kunnskap). Norskopplæring har arbeider seg eit sosialt nettverk, hengig liv i Noreg, er den beste ein sentral plass i integreringsar - og ein referanse i samband med måten å førebu seg på framtidige beidet. Mange flyktningar opple - framtidig jobbsøking. endringar – enten ein vel å bli i ver skulen som ein sosial møte - Noreg eller reise, eller noko midt plass der dei møter vener og Arbeidspraksis imellom. kjente. Det er lett å bli isolert i Deltakarar som har gjennomført ein ny kommune dersom ein språkpraksis, skal få tilbod om Om å ha forventningar ikkje møter menneske som viser arbeidspraksis gjennom Nav. Forventningar har mykje å seie vilje til å forsere barrierar som Arbeidspraksis kan vere ein del for kva vi sjølv trur vi er i stand språk og kultur. av introduksjonsprogrammet, og til å utrette. Slik er det og med Norskopplæringa gjev rom for å skal vere målretta arbeidstrening flyktningar. Det vil vere negativt stille spørsmål og dele frustrasjo - i ei verksemd der deltakaren har å ha for låge forventningar til nar – samstundes som ein lærer sjanse om å få tilbod om vidare kva dei kan prestere. Samstundes norsk samfunnsliv å kjenne og arbeid etter at introduksjonspro - er det viktig å gje flyktningane deltek i språkopplæringa. grammet er avslutta. Deltakarar dei verkty dei treng for å lukkast i arbeidspraksis mottek ordinær ut frå sine føresetnader og evner. Språkpraksis introduksjonsløn. Norskopplæring, forståing for Språkpraksis er språktrening norsk samfunnsliv, praksisplass utanfor klasserommet, og utgjer Om framtida og tett oppfølging er slike verk - aktiviteten dei dagane deltaka - For dei fleste flyktningar i Noreg ty.

13 LUSTRANYTT Eldre og aktivitet

På initiativ frå Verdens helseor - ming aukar med alderen, er det i ganisasjon vart verdas aktivitets - dag slik at to av tre 75-åringar dag markert 10. mai i år (Move opplever at dei har god helse. for health). Temaet i år var Gjennomsnittleg levealder har fysisk aktivitet for eldre. auka med 10 år sidan 1950, og ein av tre held seg friske til dei Som for resten av befolkninga, døyr. er trenden at også eldre er for lite aktive. Det at me trimmar og Når me også veit at ein 80- mosjonerer meir, er ikkje nok til åring har like stor effekt av akti - å kompensere for den aktiviteten vitet som ein 30-åring, og at ein som tidligare kom i daglege akti - godt trena 80-åring kan vere like vitetar. Samfunnet har blitt for sterk som ein utrena 40-åring, er stillesitjande. det ingen grunn til å bli sitjande. Fysisk aktivitet kan ikkje opphe - Undersøkingar viser at aktivi - va aldringsprosessen, men kan tetsnivået held seg relativt stabilt utsetje den. fram til me fyller 70 år. Etter 70 Aktivitet er ferskvare, må nyttast Oppsummerer kunnskap om fysisk år er det eit tydeleg fall i akti - dagleg og har ein del positive aktivitet, både i førebygging og vitet både for menn og kvinner. bieffektar. behandling av ulike diagnosar. Berre 6 % følgjer anbefalingane om dagleg fysisk aktivitet. Fysisk aktivitet • gjev overskot • aukar sjansane for at du kan Det kan vere mange grunnar til • gjev betre humør og energi klare deg sjølv lengre at me vert mindre aktive med • gjev betre helse • litt aktivitet er betre enn ing - åra. Men samstundes som risiko • gjer at du søv betre og tenk - enting for sjukdom og funksjonshem - jer klarare • det er aldri for seint å starte

Om lag 42 millionar menneske er på flukt grunna krig og konflikt, og TV- dei treng hjelp. Innsamla midlar skal gå til mat, husly, drift av flyktning - aksjonen leirar, utdanning og fri rettshjelp. 2010 til Søndag 24. oktober er aksjonsdag. Luster kommune sin komitè for Tv-aksjonen 2010: flyktning - Anders Bolstad (leiar) 6876 Skjolden Jostedal bygdelag v/Svein Norberg, 6871 Jostedal Jan Magne Søhoel for Luster Sparebank, 6868 Gaupne hjelpen Gudleik Hovland 6872 Luster Arne Bondevik 6875 Høyheimsvik Samarbeidsgruppa for Sørsida v/Marianne Bugge 6870 Ornes Ivar Buskaker 6869 Hafslo Tordis Skjerdal Rauboti 6879 Solvorn Oddny Urnes 6877 Fortun Indre Hafslo bygdelag v/Per Rune Joranger 6873 Marifjøra Anne-Siri Bentsen 6868 Gaupne Mona Vik 6868 Gaupne John Havellen 6868 Gaupne

14 LUSTRANYTT Folketalsutviklinga i Luster kommune Folketal pr.01/01 -97: 5115 Folketal pr.01/01 -98: 5095 Folketal pr.01/01 -99: 5035 Folketal pr.01/01 -00: 5003 Folketal pr.01/01 -01: 4954 Folketal pr.01/01 -02: 4968 Folketal pr. 01/01-04: 4926 Folketal pr. 01/01-05: 4927 Folketal pr. 01/01-06: 4889 Folketal pr. 01/01-07: 4884 Folketal pr. 01/04-07: 4880 Folketal pr. 01/07-07: 4892 Folketal pr. 01/10-07: 4883 Folketal pr. 01/01-08: 4870 Folketal pr. 01/04-08: 4878 Folketal pr. 01/07-08: 4889 Folketal pr. 01/10-08: 4887 Gjev konkrete råd og tips om fysisk aktivitet. Folketal pr. 01/01-09: 4879 Folketal pr. 01/04-09: 4897 Folketal pr. 01/07-09: 4930 • få aktiviteten inn i kvarda - ein kjøkkenstol, og reise og Folketal pr. 01/10-09: 4937 gen – Kan du t.d. gå til setje seg 10 gonger etter Folketal pr. 01/01-10: 4945 butikken? Hagearbeid? kvarandre (knebøy). Å gå i Folketal pr. 01/04-10: 4959 Leike med barnebarna? trapper er også fin styrketre - ning for beina. I heftet 65+ Endringar i 2010 : MEN tru ikkje at alt endrar seg finn du fleire gode tips til Fødde: .. 13 med ein gong – du treng ofte litt øvingar. Døde: .. 8 tilvenningstid. Eldre har like stor • Balanse . Prøv deg sjølv Innflytte: 34 nytte av å bevege seg som yngre, under trygge forhold – kor Utflytte: 25 men det tek litt lengre tid før du stødig er du? Kjenner du at Kjelde: Statistisk Sentralbyrå, merkar forbetringa. du byrjar bli litt ustødig, går kvartalvis befolkningsstatistikk. det an å gjere noko med det. NB! Talmaterialet for endringar Dei internasjonale anbefalingane Du kan t.d. stå på ein fot, siste kvartal er førebelse tal. for vaksne og eldre seier noko samstundes som du bevegar om kor aktive me bør vere for å den andre. Gjer du øvingar ivareta vår eiga helse. for å bli sterkare i beina, vil • 30 minuttar aktivitet med også balansen bli betre. Blir moderat intensitet kvar dag. du med på ei Betre balanse Det vil sei at du godt kan bli gruppe, kan du også få tips Blei du inspirert? Ta ein tur ut litt andpusten og sveitt. Du til gode øvingar. då vel. Elles finns det mange kan for eksempel gå tur, • Fleksibilitet. Det vil sei at du ulike tilbod i Luster kommune. gjerne i ulendt terreng. skal bruke kroppen for å Det finns ulike gå- og mosjons - Langar du ut litt ekstra, halde deg mest mogeleg grupper, i 100 mot 100 på aukar både intensitet og mjuk og smidig. Det er til Treningssenteret, Betre balanse- gevinst. Aktiviteten kan også dømes lurt å bøye seg ned til grupper på omsorgssentra, seni - delast opp i kortare økter, beina og strekke armane ordans, bassenggrupper og sik - t.d. 2 gonger 15 minutt i over hovudet dagleg. Det er kert mykje meir. Treng du hjelp løpet av ein dag. naturleg å bli stivare med for å komme i gang, kan du • Styrketrening 2 dagar i veka åra, men det er og mogeleg å kontakte ein fysioterapeut for å – 8-12 gonger etter kvaran - gjere noko sjølv for å halde få tips og vegleiing. dre av kvar øving. Dette kan seg mjukare. God tur! vere så enkelt som å sitje på

15 LUSTRANYTT Luster er modellkommune i demensomsorga

Som eit ledd i tiltak for implemente - gjennomføringa av ring. Demensplan 2015 • Flest mogeleg "Den gode dagen" kommunar innan fekk Luster kommu - 2015 har tilrettelagde ne tilbod om å delta dagtilbod, pårørandes - som modellkommu - kular/ samtalegrupper ne. På landsbasis og tilbod om utred - vart det valt ut 25 ning og diagnostise - kommunar innanfor ring for personar med 3 utviklingsområde. demens. Fylkesmannen var med å velja ut dei Føremålet kommunane som med utviklingspro - fekk tilbod om å bli grammet dagtilbod og med. Modellkom- avlastningsordningar munane forplikta seg for personar med til å dela sine erfa - demens er: ringar og stilla ein - Kunnskap om gode del data til disposi - modellar for dagtilbod sjon innanfor gjel - knytta til ulike grup - dande lovverk. per som har ein demenssjukdom, både Det vart sett i verk yngre personar med fleire utviklingspro - demens (under 65 år) gram, m.a. innanfor og eldre. områda: - Kunnskap om orga - • Utredning og nisering, drift, kostnad diagnostisering og innhald. av demens. • Dagtilbod og senter for aldring og helse med Diplom avlastningsordningar for god oppslutning frå kommu - Prosjektet er no avslutta og personar med demens. nane. Det viser at demens er eit kommunen vil få ein oppsumme - • Tilbod til pårørande, pårø - tema som engasjerer, og kommu - ring av prosjektet i løpet av randeskular og samtalegrup - nane ser nytteverdien av å bidra 2010. Elles takkar per. med dokumentasjon. Mange Helsedirektoratet og Nasjonalt kommunar kan visa til gode til - kompetansesenter for aldring og Luster kommune har delteke i rettelagde tiltak som er i drift . helse kommunen for bidraget. I utviklingsprogrammet dagtilbod samband med dette har vi mot - og avlastningsordningar for per - Målsetting for utviklingspro - teke diplom. sonar med demens. grammet: Innanfor kvart av utviklingsom - • Samle erfaringar og utvikle råda har det vore gjennomført gode modellar, heve kvalite - nasjonal kartlegging av teneste - ten og bidra til auka kapa - tilbodet i kommunane. sitet. Kartlegginga har vore gjennom - • Utarbeide rettleiarar, opplæ - ført av Nasjonalt kompetanse - ringsmateriale og iverksette

16 LUSTRANYTT Bruk service-skyssen!

Tidlegare i år har kommunen i fordi ein ikkje veit kor mange Solvorn samarbeid med Taxi-service og som er passasjerar frå gong til Frå Solvorn til Hafslo kvar fre - Fylkeskommunen tilbydd gong, og kvar dei skal hentast. dag kl 9.30, retur frå Hafslo kl Service-skyss i nokre delar av 13.30. kommunen. I områda Sørheim-sida + Fortun + Til Gaupne følgjande datoar: Veitastrond, Jostedal og Skjolden + Mørkridsdalen 2/7, 30/7, 27/8, 24/9, 22/10, Skjolden har ordninga vore i Ruta startar på Skjolden kl 19/11, 17/12. gang frå nyttår. I april starta ein 10.30 torsdagar i partal-veker, Frå Solvorn kl 9.30, retur frå opp tilbod i områda Luster, retur frå Skjolden kl 14.30. Gaupne kl 13.00. Indre Hafslo og Solvorn. Til Gaupne følgjande datoar: Alle rutene har hatt passasjerar, 1/7, 29/7, 26/8, 23/9, 21/10, Indre Hafslo spesielt dei som går mot 18/11, 16/12 Frå Falkgjerdet kvar onsdag kl Gaupne, men det er god plass til Frå Skjolden kl 12.30, retur frå 13.00, retur frå Gaupne kl fleire. Frå byrjinga av juli vil det Gaupne kl 15.30. 16.00. også verta tilbod i Hafslo og Mollandsmarki kan også bestilla Gaupne. Då dekkar tilbodet alle Jostedal på denne ruta. delar av kommunen. Ruta startar frå Gjerde kl 10.30 tysdagar i partal-veker, retur frå Hafslo startar 2/7 Tilbodet vert organisert slik: Gjerde kl 12.30. Hafslo rundt kvar fredag frå Det er inga form for godkjen - Til Gaupne følgjande datoar: Buene kl 9.30, retur kl 12.30. ning for å nytta tilbodet. På 15.6, 13/7, 11/8, 8/9, 5/10, 2/11, Til Gaupne saman med faste dagar og til fast tid, enten 30/11, 21/12 Veitastrond eller Solvorn, sjå kvar eller annakvar veke, vert Frå Jostedal kl 11.30. Retur frå deira rutedagar. det sett opp drosje i rute i delar Gaupne kl 13.30. av kommunen. Alle passasjerar Gaupne rundt startar 7/7 som ønskjer å nytta Service- Veitastrond Start frå Pyramiden kl 13 kvar skyssen må bestilla hjå Taxi-ser - Ruta startar frå Stølen kl 10 måndag, retur frå Pyramiden kl vice 57 68 16 20 eller hjå tysdagar i oddetal-veker, retur 16. Elvekrok 959 54 001 før kl 18 frå Hafslo kl 12. dagen før turen. Dei som treng å Til Gaupne følgjande datoar: Ordninga med DTD/ TT- trans - verta henta på tunet avtalar 8/6, 6/7, 3/8, 31/8, 28/9, 26/9, port krev godkjenning på grunn - dette ved bestilling. Rutene vil 23/10, 21/12. lag av funksjonshemming, og er sjølvsagt gå i retur seinare på Frå Veitastrond kl 10, retur frå eit individuelt transporttilbod. dagen. Gaupne kl 13.30. Dette tilbodet vil halda fram Eigenbetalinga kr 15 kvar veg. som før. Passasjerar kan følgja ein veg Nes + Luster eller tur/retur, alt etter behov. Frå Nes kl 13 kvar tysdag, retur GOD TUR! Rutene vert ikkje køyrde dersom frå Luster kl 15.30. ingen bestiller skyss, eller der - Lustrabygdi rundt kvar tysdag som ruta fell på ein hei - kl 13.30, retur lag/høgtidsdag kl 15.30. Rute til Ruteoppsett Gaupne Følg med på vidare informasjon saman med i Lustranytt, annonsar i lokal - Skjolden avisa og på flygeblad. Eventuelle andre torsdag justeringar av rutetider vil i månaden: Taxiservice informera om. 1/7, 29/7, Ein dag i månaden vil rutene frå 26/8, 23/9, ulike delar av kommunen gå til 21/10, 18/11, Gaupne. 16/12. Alle tidspunkt er cirka-tider,

17 LUSTRANYTT

Nettverksamling – kreftomsorg og lindrande behandling

1. juni var ressurssjukepleiarane i Luster kommune vertskap for lokal nettverkssamling for res - surssjukepleiarar i kreftomsorg og lindrande behandling i Sogn leg interesse for kreftomsorg og undervisning i temaet og Fjordane. Samlinga var ved lindrande behandling. "Ivaretaking av barn som pårø - Luster omsorgssenter. Det vart gitt kort statusrapport rande til alvorleg sjuke" og i Nettverket av ressurssjukepleia - frå ressurssjukepleiarane i dei "Ernæring/kakeksi" ved Torill rar er sjukepleiarar som arbeider ulike kommunane med fokus på Tysse-Sælen, som arbeider som i heimetenesta, i sjukeheim eller i tilrettelegging for tverrfagleg kreftsjukepleiar i team lindrande sjukehus. Dei har vidareutdan - samarbeid både i sjukehusa og i behandling ved Førde sentralsju - ning og/eller kompetanse og sær - kommunane. Elles var det kehus. Basar ved Luster omsorgssenter

Masse folk, god stemning og ”dette må vi gjere fleire gonger”, var omkvedet frå publikum då aktivitets - gruppa ved Luster omsorgssenter heldt basar no i vår. Og resultatet vart kjempeflott. 44.000 kroner kom inn, og vil gå til velferdstiltak for pasientane: Turar, underhaldning og blomster.

Kari Marie Venes er leiar i aktivitets - gruppa og syner her alle gevinstane som skulle loddast ut.

Den heldige vinna - ren av hovudvin - sten, ein 52” flat - skjerm, var Mari Moen.

18 LUSTRANYTT

Frå venstre: Ove Nyland, nest - leiar i banken sitt styre, Mats Bjørnar Leirdal, Audun Moseng, Jakob Meløy og banksjef Oddstein Haugen.

Kultur- og næringsstipend På Lustramarknaden delte Luster Sparebank ut Kvalsvik, 23 år - fotball. Siri Holen Lomheim, stipend til 7 ungdomar med tilknytning til ban - 25 år - næring. Mats Bjørnar Leirdal, 16 år - ken. Banksjef Oddstein Haugen og nestleiar i langrenn. Jakob Meløy, 17 år - langrenn. Audun styret, Ove Nyland, stod for utdelinga. Moseng, 16 år - musikk. Sju ungdomar fekk kvar sitt stipend på 10.000 Dei fire fyrstnemnde var opptekne med viktige kroner: Britt Kristin Heltne, 20 år - kunst og arrangement, men vil få overrekt diplom og sti - design. Jostein Fossøy, 18 år - friidrett. Kine pend seinare.

Pengane sat laust då Erling Langeteig Brit Irene Mørkrid fekk god omsetnad på årane sine. gjekk rundt og selde årar.

19 LUSTRANYTT - Ja, me vil bruke røysteretten vår

Luster kommune er ein av 20 kommunar som deltek i forsøk med røysterett for 16- og 17 åringar ved kommunevalet i 2011. Dei som no går ut av 10. klasse vil vere 17 åringar ved kommunevalet 2011 og såleis får dei røysterett.

Valansvarleg i Luster kommune, Anita Bjørk Ruud, har vore på besøk i dei tre 10. klassane i vår og informert om valsystemet:

• om demokratiet Alle elevane fekk rådmannen sin årsrapport for 2009. Her er det rikt illus - • om røysterett trert kva oppgåver kommunen har, kor mange som jobbar på dei ulike • om å vere valbar, då må ein tenesteområda og kor mykje midlar som er brukt på dei ulike områda. vere 18 år i valåret Her er det nokre av jentene i 10 klasse ved Hafslo barne- og ungdomsskule • om politiske parti og kva parti som har fått årsrapporten. som er representerte i kom - munestyret, endringar på røystesetelen, og rekneskap for 2009 vart utdelt • samansetjinga i kommunesty - følgjer dette får til alle saman. Dette dokumentet ret • om oppteljing og utrekning av gjev ein god oversikt over kva • om nominasjon, partia si valresultatet for tenester kommunen gjev til utvelging av kandidatar • om konstituering, val av for - innbyggjarane våre, og spesielt • eksempel på vallister med mannskap og ordførar. kva type saker som vart handsa - førehandskumulerte kandida - ma i 2009. Rapporten syner tar Dei komande fyrstegongsvelja - også tydeleg kor mange som • om manntal og valkort rane fekk også informasjon om jobbar innanfor dei ulike tenes - • om førehandsrøysting kva kommunen steller med, dei teområda og kor mykje midlar • om røysting på valdagen folkevalde og dei tilsette. som vert brukt på kvart område. • om kva veljar kan gjere av Rådmannen sin årsrapport og

Etter ei lang økt med demokratiopplæring er det godt at det er matpause. Elevane ved Luster ungdomsskule kosar seg på fellesarealet utanfor klasseromma. - Ja, me vil røyste neste år!

20 LUSTRANYTT Ungdomen sitt kommunestyre (UK) som kanal for ungdomen Me drøfta korleis ungdom kan engasjere seg. Ved sjølv å gå inn i eit politisk parti, deltaking i UK eller innspel til UK, ved lesarinn - legg, underskriftsaksjonar og inn - byggarinitiativ. At Luster kom med i forsøket med røysterett for 16- og 17 åringar er eit godt eksempel på ei sak der Ungdomen sitt kommunestyre engasjerte seg.

Kva meiner dei ulike partia? Det skal partia sjølve få formidle til veljarane i Luster, både fyrste - gongsveljarar og eldre veljarar. Hoppedilla. Lærar Ruth Aud Teigen Nyland og tidlegare helsesyster Mange vil følgje med på forsøket Gunvor Nærø svingar tauet, medan elevane har felleshopping. Dei Luster er einaste kommunen i hoppande f.v.: Andreas Sygnabere, Mariel Hov Molland, Even Sogn og Fjordane som deltek i for - Hunshamar, Kristian Gåsemyr, Sander Harberg, Jørgen Sygnabere, søket og mange vil følgje ekstra Fredrik Weum, Ingvild Høgi Berge og Borghild Schanke. Foto: Eli godt med på kva utslag dette utvi - Grotle, Sogn Avis. da demokratiet får for valresulta - tet. Kommunaldepartementet har laga ei eiga nettside og ein Indre Hafslo skule hoppa seg Facebookprofil på dette prosjektet. Sjå på www.krd.no. Barneombodet rikare – og sprekare er også engasjerte, sjå www.barneombudet.no/stemmerett Det vart stor glede ved Indre Hafslo skule då helsesøster Gunvor Utifrå gjennomføringa av forsøket Nærø dukka opp for nokre veker sidan og kunngjorde at dei vart i Luster og dei 19 andre forsøks - nest best i hoppetaukonkurransen som Nasjonalforeninga for fol - kommunane, vil Stortinget avgjere kehelsa sette i gang. om det skal bli allmenn røysterett Elevane frå og med 5. - 7. klasse fekk 1.000 kroner i premie frå for 16 åringar. Nasjonalforeninga og 1.500 kroner frå helselaga i Gaupne og I Lustranytt og på kommunen si Jostedalen. heimeside vil me informere meir Konkurransen var open for alle skuleklasser frå 4. til 7. klasse lan - om forsøket framover mot valet. det rundt, og i år melde 123.000 elevar seg på. I to veker skulle ele - - Har de lært noko? - Ja. vane nytte friminutta, eller 10 minutt av ein skuletime, til å hoppe - Vil de bruke røysteretten dykkar? tau, og poenga vart rekna ut etter tal minutt dei hoppa for dagen. – Ja. Men det var ikkje lov å overstige meir enn 110 poeng eller minutt Desse elevane blir no spreidde på for dagen. ulike skular og i ulike klassar. Dei - Kjempeflott at ein liten skule vann 2. premie i den store konkur - vil gå saman med ungdom frå ransen, seier Nærø. Elevane har stor grunn til å vera stolte. andre kommunar som ikkje har den same retten som elevane frå Hopp for hjartet Luster har. Hoppetaukonkurransen "Hopp for hjartet" er Nasjonalforeninga Me ynskjer lukke til, og vil gjerne sitt bidrag til auka aktivitet for skuleungar. I dag sit mange ungar invitere til ei ny samling når valet alt for mykje stille. Norske 11- til 16-åringar sit stille heile 40 nærmar seg. timar i veka etter skuletid. Samstundes veit me at born som er overvektige og som mosjonerer lite, har større risiko for hjartesjuk - Alle elevane frå 10. klasse er pre - dom i vaksen alder. Dette seier leiaren for Folkehelsa, professor senterte på samlebilete frå dei ulike John Kjekshus. skulane.

21 LUSTRANYTT Vil du møte statsråd Liv Signe Navarsete elle

Då er du hjarteleg velkomen til ekommentator og ekspert på val å delta på konferanse på og har vore medforfattar og Skjolden den 27. august i år. Her redaktør for ei rekke bøker om kjem nemleg kommunalministar demokratisering i Europa etter Liv Signe Navarsete og Frank kommunismens fall. Aarebrot, professor i samanlik - nande politikk frå Universitetet i Du kan også påvirke i nomina - Bergen. Fylket sin ekspertkom - sjonen. mentar på val, Knut Henning Partia startar i desse tider på sin Grepstad, vil vere programleiar. nominasjonsprosess. Dei skal Luster kommune er med i velje ut kven som skal represen - departementet sitt prosjekt tere partiet på deira kommune - ”Utstillingsvindu for kvinner i valliste. Listeframlegga skal vere lokalpolitikken”. Det er den klare til 31. mars 2011. Det kan lokale styringsgruppa som invi - vere noko ulikt korleis partia terer til konferansen. Me får arbeider fram listene sine. gjester, mellom anna frå samar - Tradisjonelt vert det valt ein beidskommunane Lom, Sel og nominasjonsnemnd som kjem Dovre. med framlegg til valliste. Lista - 401 av 430 kommunestyre har blir vedteken på nominasjons - i dag mannsfleirtal. Eg vil ha møte der alle medlemer i partiet Kommunal- og regionalministar Liv Signe Navarsete sitt bodskap er: fleire kvinnelege kommunestyre - har røysterett. Vil du vere med - Fleire kvinner i lokalpolitikken er representantar, fleire kvinnelege og påvirke i nominasjonsproses - eit demokratisk spørsmål. Det vil gje utvalsleiarar og fleire kvinnelege sen? Då må du engasjere deg større breidde i synspunkt og korleis ordførarar. Fleire kvinner i politisk. vi løyser ulike saker. lokalpolitikken er eit demokra - tisk spørsmål. Det vil gje større Røysterett for 16 og 17 åringar. breidde i synspunkt og korleis vi Sidan Luster sine 16 og 17 og nominasjonskomitèane. Me løyser ulike saker, seier kommu - åringar vil få røysterett ved valet håpar difor at partia blir godt nalminister Liv Signe Navarsete. i 2011, er det naturleg at dette representerte på konferansen Professor Frank Aarebrot har også vil vere tema når statsråden seier ordførar Torodd Urnes som forska innan felt som demokrati og valforskaren møter lustring - også er leiar i styringsgruppa for og demokratisering, valanalyse ane. prosjektet. og metodikk, europeisk integra - - Det er svært ønskjeleg at bod - - Me ynskjer å nå ut til alle. Det sjon og forskningsformidling. skapen frå Navarsete, Aarebrot er til kommunen sitt beste at Han er kjend som politisk medi - og Grepstad kjem ut til partia Kjønnsbalanse i politikken – kvifor skal det ta 100 år? Luster kommune er ein av kom - - Det er framleis langt att til full verv. munane som deltek i likestilling i lokalpolitikken. 401 av 430 kommunestyre har i Kommunaldepartementet sitt Kvinner må øvst på vallistene. dag fleirtal av menn. På dei siste prosjekt ”Utstillingsvindauge for Kvotering er riset bak spegelen. 10 åra har kvinnedelen i kom - kvinner i lokalpolitikken.” Menn må gje frå seg makt og munestyra berre gått opp frå I år er det 100 år sidan kvinner posisjonar. Først då får kvinner 33% til 37,5%. Held likestil - fekk røysterett ved kommune - sin rettmessige plass i lokalpoli - linga fram i same snigletempo, val. I den samanheng vart det tikken. Det held ikkje med halv - vil det ta meir enn 30 år før arrangert jubileumskonferanse i parten av plassane på listene. halvparten av kommunestyre - Skien. Kvinnene må stå på toppen. Dei medlemene er kvinner. Berre to Statsråd Liv Signe Navarsete som står på dei øvste plassane, av ti ordførarar er kvinner. Slik meiner at det er grunn til å jubi - og dei som i tillegg får stemme - kan det ikkje halde fram. lere, men ikkje juble. tillegg, blir oftast valt inn og får

22 LUSTRANYTT er professor Frank Aarebrot?

Lustringane er glade for å få statsråd Liv Signe Navarsete på besøk på Skjolden den 27. august. Her er deler av Luster si styringsgruppe ”Utstillingsvindauge for kvinner i lokalpolitikken” i møte med statsråden. Frå venstre Arve Bjørn Røneid, statsråd Liv Signe Navarsete, Bergljot Buskaker og Susanne Heen Veum.

Professor Frank Aarebrot, kjenner det norske valsystemet betre ein dei fleste og demokratiet skal spegle lustrabefolkningen. kjem til Luster for å Konferansen er difor open for alle. Program og snakke både om påmeldingsinformasjon blir lagt på kommunen kvinner i lokalpolitik - ken og røysterett for si heimeside og kjem i avisa, avsluttar Torodd 16 og 17 åringar. Urnes. Luster får ros for Fairtrade-arbeidet sitt

Sommaren 2009 Alltid engasjerte vart Luster god - Fairtrade-ambassadørar: kjent som Anette Stegegjerdet og Fairtrade-kom - Anne Britt Kjærvik. mune. For å oppretthalde denne statusen På Lustramarknaden må kommunen syne at me har 2010 stilte ordføraren arbeidsplassar som handlar og dei tilsette på service - Fairtrade-varer, og at mange torget i Fairtrade-skjorta si og alle som kom nok butikkar og servererings - innom fekk rettferdig stader kan tilby Fairtrade pro - kaffi, juice eller dukt i sitt varesortiment. sjokolade. Kommunen har fått positiv tilbakemelding frå Fairtrade Max Havelaar. Me er flinke på å informere om rettferdig han - del via informasjonstorget på Pyramiden og, som dei skriv: - Oppslagene i Lustranytt forte - ner ekstra skryt. Vår oppgåve er å bevisstgjere innbyggjarar og verksemder om Fairtrade – rettferdig han - del. Hugs at butikkane i kommu - nen sel Fairtrade produkt og verksemder som vil bli med på laget kan kontakte servicetor - get.

23 LUSTRANYTT Jentekveld med quiz og glimt i auga

Ein variert kveld med alvor og mykje moro då Utstillingsvindauge for kvinner i lokalpolitikken arrangerte sin tredje jente - kveld fredag 9. april. Denne kvelden fekk nokre utvalde karar sleppe innan - for dørane.

Sølvi Fretheim Steig ynskte vel - komen og informerte om pro - sjektet ”Utstillinsvindauge for kvinner i lokalpolitikken”. – Kommunestyret søkte om å få delta, og Kommunaldepartementet plukka oss ut fordi med var blant dei kommunane i landet med dårle - gaste kvinnerepresentasjon i styre, råd og utval. Vidare fortal - de Sølvi at i desse dagar vel par - tia sine nominasjonsnemnder som skal komme med forslag til vallister framføre kommunevalet neste år. Ho oppmoda jentene i Luster om å engasjere seg poli - Mange lustrajenter møtte fram på tredje jentekvelden, denne gong på tisk. Gaupne hotell. Godt humør og stort engasjement. – Finn ut kva for parti du kjen - ner deg heime i, og meld deg å stå på lista. Hugs også på at Sølvi delte også eigne erfaringar interessert i å stå på liste. Ver me bør kumulere kvinner den frå si politiske karriere. – Eg har positiv dersom du blir spurd om dagen me går til valurnene. lært utruleg mykje, og eg trur eg har vorte eit romslegare mennes - ke etter kvart. Eg har også blitt kjend meg mange som eg elles ikkje ville ha møtt. Me har det Ikkje lett å komme veldig kjekt i lag, og det er sterkt seg opp og fram å anbefale å bli med. som kvinne i lustra - politikken. Kva parti skulle me Humor i lustrapolitikken velje? Aud Kristin Arve Bjørn Røneid er med i sty - Oma og Anne ringsgruppa for kvinneprosjek - Margrete Veum tet. Han hadde fleire roller underheldt denne kvelden som leiar for forsamlinga med spørjekonkurransen og som sko - revyinnslag. despelar. Musikkens Venner i

24 LUSTRANYTT Idrettsmerkeutmerkinger Å ta idrettsmerket er ein fin måte for ein årlig kontroll av eigen fysisk form og ei fin motivering for fysisk trening. Krava er tilpassa dei ulike aldersgrup - pene og er sette så pass høgt at dei fleste må trene for å klare dei. Norges Riksforbund for Idrett stifta idrettsmerket 29. mai 1915. Frå star - ten av var det tilrettelagt kun for menn - først i 1934 kom kvinnene med. Oppslutninga om idrettsmerket var stigande heilt fram til 1980 då nesten 50 000 deltok. Sidan den gong har talet stadig gått nedover, og den siste revisjonen av øvingsutval og merke - krav er gjort for å forsøke å tilpasse dei Marta Marie Bukve (t.v.) har oppnådd miniatyrstatuett forgylt etter til notidas aktivitetar, og skape auka merkeprøve for 30. gong og Ellen Melheim har oppnådd heiders - interesse for idrettsmerket. pris etter merkeprøve for 35. gong i 2009. Det har pågått ein overgangsordning frå poeng til tal gonger i perioden 1998 til og med 2005. Idrettsmerket kan takast av alle frå og med det året dei fyller 16 år. I IL Bjørn vart det i 2009 fullført 12 merkeprøvar totalt, 3 kvinner og 9 menn. Det vart registrert to nye merketakarar som har fått bronsemerke for 1. merkeprøve. Vidare er det to som har oppnådd ulike utmerkingar etter gjennomførte merkeprøver. Det er Marta Marie Bukve som har oppnådd miniatyrstatuett forgylt etter merkeprøve for 30. gong og Ellen Melheim som har oppnådd heiders - pris etter merkeprøve for 35. gong.

Revyen når ut til mange lust - - Kven var fyrste kvinne på ringar. At Musikkens venner Stortinget og kva parti tilhøyr - synleggjer temaet kvinner og de ho? menn i lustrapolitikken via sce - - Når fekk kvinner røysterett i nekunst set me stor pris på. Det Noreg? er om å gjere å halde fokus på temaet. Det var heftige diskusjonar på borda og konkurranseinstinktet Quiz med stort engasjement er på eit relativt høgt nivå her i Om lag 75 frammøtte gleda seg Luster. stort over underhaldninga, og Finn Skare frå Radio Luster var viste stort engasjement då Arve til stades på deler av kvelden, og delte ut spørsmåla til dei ulike sende klipp på nattsendinga Ein ao oss, kem trur du dao dei laga. Her er eit lite utdrag: same kvelden. På Radio Luster si meina? Geir Hauge og Arve Bjørn nettside kan du høyre intervju Røneid meiner dei gjer omtrent alt - Når vart det lovfesta sjølvbe - med Hilde Selland og utdrag frå som gjerast skal i heimen. Det er stemt abort i Noreg? underhaldningsbidraget ”Ein ao før konene møter opp, her spelt av - Kor mange kvinner vart valt oss”. Mai Navarsete og Aud Kristin Oma inn i kommunestyret i Luster i Etter programmet vart mange 2007? sitjande og prate og hygge seg Gaupne underheldt med to arti - - Kva for land hadde størst utover kvelden. Me satsar på at ge og aktuelle revyinnslag frå kvinnedel i parlamentet i fleire lustrajenter blir inspirerte påskerevyen sin: ”Jentekveld på 2005? til å engasjere seg politisk. Kafè Nøstet” og ”Ein ao oss”.

25 LUSTRANYTT Nytilflytte lustringar

Kvart kvartal får Luster kommune ei oversikt over og personar som aldri har budd her før. Lustranytt tilflytte til Luster. Ordføraren tek for seg denne har stilt fire spørsmål til nokon som har flytta til lista og sender eit velkomstbrev med litt informa - Luster i det siste, og her er svara vi har fått på e- sjon om kva kommunen har å tilby. På denne lista post. finn vi personar som har budd i Luster tidlegare, Linda Tuften Linda Tuften, vesle - Fortel litt om deg sjølv. Oliver og sunnmø - ringen Vegard. - Eg er 28 år og har dragsa med meg sunnmøringen Vegard (34) og Oliver (2,5) tilbake til Gaupne. Eg er utdanna bachelor i reiseliv ved Høgskulen i Telemark, avd. Bø. Før det gjekk eg eit år på Toten Folkehøgskule på handball og idrett. Etter dei tre åra i Bø har eg vore stasjo - nert i Ålesund i to år, og i Oslo i tre år. Der har eg hatt ulike marknadsføringsstillingar i Innovasjon Norge, TV2 og NAF-Data. No har eg jobba som kunderådgjevar i Luster Sparebank sidan 3. mai, og har det som plomma i egget. Godt arbeidsmiljø, kjekke kollegaer og ikkje minst trivelege kundar, gjer at den nye jobben til no ser ut til å svare til forventningane. - Kvifor flytte du til Luster kommune? - Fordi eg fekk tilbod om ein lie og vener på kveldstid. vore for at me er heldige og har fantastisk flott jobb i banken, Den fantastisk flotte naturen rett ei alle tiders bestemor som stiller som eg rett og slett ikkje kunne utanfor stovedøra er også noko opp, så hadde me nok ikkje takke nei til. ein set meir pris på etter å ha kunna flytta før i midten av Dessutan var ikkje Vegard spesi - vore vekke ei stund. Spesielt er august. elt vanskeleg å be, snarare tvert i det kjekt å kunne ta seg ein liten Elles så tykkjer eg at me lust - mot. kveldstur, til Lø eller Hjedledn ringar må slutte med dei tullete Og ja, Olav Grov, du skal óg få til dømes. Her må eg få rose bygdekranglane og heller nytte litt av æra. bygdalaget som gjer ein utruleg oss av dei tilboda som finst i - Kva er det beste med å bu i bra jobb med til dømes å rydde kommunen. Eg tek gjerne ein tur Luster kommune? stiar, setje opp grinder og skilt. til Skjolden på klatring, - Det aller meste er flott med Dei gjer det rett og slett mykje Jostedalen på bading eller reiser Luster! Ein kvardag fylt med det kjekkare å ferdast i naturen! til Solvorn og et ein betre mid - stikk motsette av mas, kjas og - Kva kan Luster kommune bli dag på Walaker. Me må dele på rushtrafikk er herleg. Akkurat betre på? godene, og sjå på det totale til - no er det aller beste å kunne gå - Å tilby barnehageplassar året bodet me har. Alle kan ikkje ha til og frå jobb på fem minuttar, rundt! Det burde ikkje vere spe - alt! og dermed få mykje tid til fami - sielt vanskeleg. Hadde det ikkje

26 LUSTRANYTT

Rakel og Ole Rakel og Ole Inge Skagen. Inge Skagen år med opp - Me er begge oppvaksne i Luster drag både i kommune og har eigentleg aldri Bergen og formelt flytta frå kommunen. heime i Sogn. Rakel er oppvaksen i Hengesteg Flytta heim til i Luster. Etter ungdomsskulen Ornes for gjekk ho 2 år på teikning, form godt somma - og farge på Luster vidaregåande ren 2009. skule på Hafslo. Deretter gjekk 15. mai 2010 ho 2 år på Bildøy Bibelskule. Tek gifte me oss no utdanning som interiørarki - og no bur tekt via NKI Fjernundervisning begge på og jobbar som vikar i Luster Ornes. Luster på utkantpolitikk og det å støtta Barnehage. kommune var eit naturleg val for unge folk som vågar å etablera Ole Inge er utdanna tømrar og oss ettersom me begge er opp - seg i utkantane. Kan bli flinkare reiste frå Ornes til Sogndal haus - vaksne der. til å lytta til folket i bygdene i ten 1999 for å ta utdanninga Det kjekkaste med å bu i Luster store og viktige avgjersler. der. Heldt fram med læretid hjå kommune er dei lokale forholda Mellom anna meiner me at sku - Vestlandshus Sogn As. der ein kjenner dei fleste rundt lane bør få vera som dei er i dag Etter avslutta læretid starta han seg. Det vert noko heilt anna enn i staden for at det stadig dukkar eige føretak som opererte litt på i ein by der ein forsvinn i meng - opp trugslar om nedleggingar. Ornes og litt i Sogndal. Flytta så da av folk. Det er og greitt å Til slutt: For at det skal vera til Bergen og gjekk først på sleppa stå fast i kø til og frå leveleg her på Ornes er me Bildøy Bibelskule og tok deretter jobb. avhengig av å få behalda ferja 2 år teknisk fagskule. Jobba så 2 Luster kommune kan bli betre over fjorden.

- Fortel litt om dykkar sjølve. eit år i Gjøvik, saman med sam - Jeanett Sindre: Er fødd i 1987, har budd buaren min, Sindre. Me har no nesten 1 år i Oslo, og nesten 1 planar om å bygge hus på Skjerven og år i Gjøvik, men har no flytta Hafslo til sommaren. tilbake til Hafslo. Går no med - Kvifor flytta de til Luster kom - Sindre planar om å bygge hus på mune? Hestnes med sambuaren min Sindre og Jeanett: Me likar oss Johannessen Jeanett. godt på Hafslo begge to, og Jobbar som programutviklar for begge har familie i kommunen. I Avery Dennison tillegg har Sindre jobben sin her. NTP as, kor eg - Kva er det beste med å bu i den siste tida har Luster kommune? utvikla NTP sin Sindre og Jeanett: At det er stille nettbutikk. og roleg og flott natur. På Hafslo Jeanett: Eg er født er det utruleg fint rundt og på i 1990, og er opp - Hafslovatnet. Hunden vår trivst vaksen i Luster og også godt her. bur på Hafslo. Eg - Kva kan Luster kommune bli har budd nesten betre på? Sindre og Jeanett: Det er ikkje akkurat flust av jobbar i Luster, so Luster bør jobbe meir med å Jeanett Skjerven og skaffe arbeidsplassar. Sindre Johannessen.

27 LUSTRANYTT Hospitering på vidaregåande skule

I veke 11 var niandeklassingar i Hanna har og vore ute i jobb, Luster på hospitering ved Luster ho har jobba på Jostedal skule. og Sogndal vidaregåande skule. - Kvifor valde du å jobbe på På måndag, torsdag og fredag skulen? var elevane utplassert på ein - Eg valde å jobbe på skulen arbeidsplass og på tysdag og fordi eg hadde lyst og fordi det onsdag var me på skule. Eg virka moro. Det passa i tillegg valde å reise på Media og godt til den linja eg valde å hos - Kommunikasjon. Og sidan me pitere på. skulle ha ein jobb i samanheng På skulen har Hanna hjelpt til med skulen, valde eg å jobbe på med undervisninga og hjelpt Rådhuset i Lustranytt ungane med forskjellige ting. Eg fekk i oppgåve å finne noko Ei anna som har hospitert på Julia Vigdal Hårvik hospiterte i å skrive om, og fekk då lyst å Studiespesialiserande er Julia Gaupne barnehage. intervjue andre niandeklassingar Vigdal Hårvik. Eg tok intervjuet om deira arbeidsplass. Eg spurde med Julia over telefon og ho litt rundt og fann nokon som svarar gledeleg på alle spørsmå - hadde lyst til å bli intervjua. la. Ho tykte det hadde vore bod om hospitering. Eg trur det skikkeleg kjekt på hospitering hjelper mange å velje rett linje. Studiespesialiserande og fortalde vidare at dei hadde I år var det ganske mange som fått mykje informasjon om dei Julia har jobba i Gaupne barne - hadde lyst å hospitere på ulike faga og om kva det inne - hage. Ho valde å jobba der fordi Studiespesialiserande, eller all - ber å gå på studiespesialise - ho likar å jobbe med ungar, men menn som me kallar det på fol - rande. ho kunne ikkje tenke seg å jobbe - Har det vore nyttig for deg å kemunne. Ein av dei var Hanna i barnehage når ho blir eldre. I hospitere? Tuften. Eg tok eit raskt intervju barnehagen har ho passa på med henne då me sat på bussen - Ja, det var veldig nyttig! ungane og leika med dei både heim. Hanna seier at ho synst Eg er glad for at me har eit til - ute og inne. det var fint og kjekt og vere på studiespesialiserande, men at ho ikkje er heilt sikkert på om ho skal velje det.

Hanna Tuften valde å jobbe ved Lars Jørgen Kjærvik, Maren Beddari Ørbeck og Kari Hilde Bergseth valde Jostedal skule. Gaupne omsorgssenter som arbeidsplass.

28 LUSTRANYTT

Ungdomsklubben i Jostedal

Ungdomsklubben i Jostedal ungdomslag blir arrangert kvar tredje fre - dag i ungdomshuset i Framheim. Her møtest ungdommar frå 6-10. klasse for å ha det kjekt i lag. På klubben er det blant anna moglegheiter for å spele air-hockey og bordtennis, danse og kjøpe litt mat i kiosken. Men det som dreg dei fleste hit er Eg sjølv, Kristine Bruheim, valde å det sosiale. prøve meg som journalist i Dei som brukar klubben Lustranytt. synst det er fint å vere der, mest på grunn av at det er Helse- og sosialfag ein plass å treffe venner, Maren Beddari Ørbeck, Kari men også på grunn av at Hilde Bergseth og Lars Jørgen det er eit godt miljø der Kjærvik har hospitert på helse- utan alkohol. Klubben og sosialfag på Hafslo. Dei har vert driven av Vibeke vore der i to dagar og syntest at Ødegård. Ho har hatt det var veldig kjekt og interes - ansvaret for klubben i 4 sant. Dei fortel at dei har tatt år, og seier det er kjekt å Kari Hilde Bergseth, Jørgen Tuften blodtrykk på kvarandre, høyrt vere der og at alle ung - og Martha Kveane likar seg på ung - på hjerteslag og diverse andre dommane er hyggelege. domsklubben i Jostedal. ting. På onsdag hadde dei grup - Vibeke driv klubben ålei - pearbeid. ne, men ho seier at ho får god hjelp av foreldre som stiller opp Alle tre synst det har vore nyttig som vakter. for dei å hospitere, og dei seier Ungdommane som er på klubben fast seier at dei ikkje har at det no er lettare å velje kva noko å klage på, men at dei synst det hadde vore greitt med dei skal søke på og at det er fint litt oppussing av sjølve lokalet. Dei håpar og på at klubben vil å sjå korleis skulen er. fortsette å vere eit tilbod der ungdommar kan møtast utan å måtte drive med ein spesiell aktivitet. Lars Jørgen, Kari Hilde og Skrive av Kristine Bruheim, 9. klasse. Maren har vore ute på ein arbeidsplass. Alle tre har jobba Ådne på Omsorgssenteret i Gaupne. og Her har dei vaska, reidd opp Kristian Tuften senger, rydda og laga frukost. likar å Dei har og tatt seg tid til å prate spele. med dei eldre. Når eg spør dei om dei har hatt det fint, får eg eit «ja» tilbake frå alle, men når eg spør dei om dei kunne tenke seg å jobbe på eit omsorgssenter, er dei litt meir i tvil

Skrive av Kristine Bruheim, 9. klasse.

29 LUSTRANYTT

Ei av mange flotte framføringar. God stemning i salen.

9. klasse ved Hafslo arrangerte konsert Den 4. juni kunne ein Presentasjonane var om ulike ka konsert. Me fekk berre positi - artistar og band/grupper. ve tilbakemeldingar. høyre mange vakre song - Kva songar spelte du? stemmer, imponerande Då konsertdagen kom var det - Eg spelte piano på The River instrumentspeling og bra mange nervøse elevar. I dei 3 og song Lovestory, Come toget - presentasjonar i samfunns - første timane hadde me general - her og Foot of the mountain prøve og etter mat strøymde det saman med Maiken Sjøli huset på Hafslo. 9. klasse på med publikum og konserten Sviggum. ved Hafslo barne- og ung - var i gang. Dei som byrja det Synes du dei andre medelevane domsskule arrangerte ein heile var ei gruppe på 6 stk som dine var flinke? konsert for dei andre ele - spelte Worth it og Ain’t no - Ja, eg synes alle saman var mountain high enough. Då dei kjempeflinke. Eg var veldig glad vane og lærarane på sku - spelte den fengande sangen, for at det gikk så bra med alle len. Ain’t no mountain high enough, saman. Ein kunne sjå at dei vart det høg temperatur blant hadde øvd godt på det dei skulle Allereie i starten av skuleåret publikumet. Deretter kom det framføre. byrja me i 9. klasse å tenkje på å mange fine sangar, og sangstem - Var det mykje arbeid for å få arrangere ein konsert for dei mer på rad og rekke. stelt i stand konserten andre ved skulen. Det første som Powerpoint presentasjonane var - Me har hatt veldig god tid til å vart bestemt var at det skulle bli også fine og interessante, og slo øve på innslaga, så det gjekk ein konsert der alle som ville, godt an hjå publikum. eigentleg veldig bra. kunne komme å høyre og sjå på. Av ulike årsaker blei det seinare Intervju med Line Kristin Ahlin Konserten vart runda av med bestemt at det berre skulle vere om konserten; This is the life som blei sungen for skulen. Ein stor grunn til at av Anja Hønsi. Då den eine pro - akkurat dette årskullet arranger - Korleis synes du det var å arran - gramleiaren spurde; ”Var ikkje te konsert, er at det er så mange gere ein konsert? dette eit forrykande show?”, musikalske elevar. Både 9a og 9b - Det var interessant og lærerikt. svara publikum med stor app - blei delt inn i fleire grupper. Kva bidrog du med? laus. Det var ein spennande dag Kvar gruppe fann forskjellige - Eg song og spelte piano. I til - og det vart ein vellykka konsert. songar som dei gjerne ville spele. legg var eg programleiar. I ettertid har me fått mykje skryt I musikktimane øvde me på Var det kjekt å opptre og kva og me har høyrt at folk fekk songane og hadde det kjekt ilag. var det kjekkaste? frysningar under konserten. Dei som ikkje hadde lyst å spele - Ja, det var kjempekjekt å opp - eller synge, fekk lov til å laga tre og det kjekkaste var at alle Skrive av Anette Timberlid powerpoint presentasjon. andre synes at det var ein vellyk - Teigen og Torkjell E Venjum.

30 LUSTRANYTT

Anette Timberlid Teigen og Torkjell E Venjum. Flinke journalistar for Lustranytt. Elevar prøver arbeidslivet for Lustranytt Servicetorget var så heldi - Anette Timberlid Teigen; Torkjell E. Venjum;

ge å ha besøk av to ele - - 15 år - 14 år var frå 9. klasse på - Spele fotball, drive med - Spele fotball, musikk og data Hafslo. Det var veldig tri - musikk, danse og vere med - Når eg ser det kjem i posten veleg. Me ba dei presen - venner. ser eg alltid gjennom. Eg les - Eg kik alltid gjennom for å sjå mest om det som skjer i heim - tere seg sjølve, og det om det er noko interessant bygda mi gjorde dei ved å intervjue der. - Eg likar at det er eit veldig kvarandre. - Naturen, den er veldig fin godt miljø der. - Eg ville ha prøvd og vist kor - Vakre Hafslovatnet og utsik - Felles spørsmål: vakkert Hafslo er og tatt dei ten frå Simosete 1. Kor gamal er du? med meg på ein tur på - Fordi at når me var på hospi - 2. Kva likar du å gjere på friti - Molden. tering i vår, då var eg på da? - Når me var på hospitering i media og så skulle me prøva 3. Les du Lustranytt? vår, var eg på media. Og no ein jobb som har ein saman - 4. Kva likar du med heimbygda skulle me prøva ein jobb som heng me det programområdet di (Hafslo) ? har ein samanheng med det me hospiterte hos. 5. Visst du var turistguide for ein programområdet me hospiter - - Eg veit ikkje heilt, har ikkje dag, kva ville du ha vist fram av te hos. tenkt så mykje igjennom det Hafslo? - Ja, absolutt! enda. 6. Kvifor jobbar du med Lustranytt? 7. Er journalist eit yrke for deg?

31 LUSTRANYTT Lokalhistorie på timeplan Fellestema for Dale skule no i juni har vore Munthehuset.

Elevane har vorte kjende med historia til Ytre Kroken. Hovudfokus har vore tida då Munthehuset vart bygd, og kunstna - rane som kom dit.

Johannes Flintoe: Frå Ytre Kroken i Luster, 1819.

''Hurra for deg....'' song me til ære for Margrethe Munthe. I år er det jubileumsår for Margrethe Munthe, det er 150 år sidan ho vart fødd. Far til Margrethe, Christopher Pavels Munthe, vaks opp i Kroken.

5.-7. kl har hatt tema arkitektur. Etter nøye oppmålingar i 1. - 4. kl. gjekk på fotojakt og leita etter: Kva såg Kroken er arbeidet i gang med å lage modell av kunstnarane? Ut frå motiva me fann tova me bilete Munthehuset. i ull.

32 LUSTRANYTT

Lustringane samla på Eid. Bak f.v.: Turid Hunshamar Øygarden, Mathilde Skjæret, Bjørnar Hegg-Lunde og Einar Bolstad. Framme f.v.: Stine Fiskaa og Sara Fiskaa Haugen.

Lustringane imponerte under UKM på Eid

Helga 24.-26. april var det duka - Det er veldig stort å vere med som publikum hadde vore meir for fylkesmønstringa UKM i det på UKM, veldig gøy! Men me engasjert, seier Sara vidare. nye operahuset på Nordfjordeid. gjer dette først og fremst for å Einar Bolstad var og med for I år var det rekordstor delta - hylle Michael Jackson, og har første gong på fylkesmønstringa, king, og ein kunne følje heile ikkje så stort fokus på å kome og blei intervjua av NRK Sogn mønstringa direkte på NRK vidare. og Fjordane på ”LUTT-nachspi - Sogn og Fjordane nett-tv. Og ei skikkeleg hyllest til el” like etter konserten. Der blei Sju deltakarar kom vidare frå Michael var det! Dei kunne og han rosa for den flotte song - Ungdommens kulturmønstring i gitt endå meir av seg sjølv der - stemma si! Luster gjennom fem ulike inn - slag. Luster kommune sine inn - slag starta showet laurdag 25. april kl 13:00. Først ute var Sara Fiskaa Haugen og Stine Fiskaa med dansen ”dansing the dream”. Einar Bolstad framførte ”Anthem” akkompagnert med flygel. Deretter var det duka for sjølvskrivne ”One”, ein gitarsolo av Audun Moseng, Mathilde Skjæret med ”Reel” på harding - fele og til slutt Turid Hunshamar Øygarden og Bjørnar Hegg- Lunde i duett med ”Get that High”, ein sjølvskriven tekst og melodi. Sara Fiskaa Haugen var med på Ungdommens kulturmønstring Einar Bolstad blei intervjua av NRK Sogn og Fjordane på ”LUTT-nachspi - for første gong. el” like etter konserten. Der blei han rosa for den flotte songstemma si!

33 LUSTRANYTT

Dei fleste deltakarane. Foto: Terje Anton Gudmundson. ME'N'U med suksessfull avslutning

Etter at avslutninga med paint - sikkerheitsreglar og lagoppdeling flott, og super kveld med masse ball på Skjolden vart ein slik stor var unnagjort, sette dei i gong hyggeleg ungdom. Heldige med suksess i fjor, bestemde me i sty - med å spele. Paintballkulene vêret var me óg, så sola skein på ret oss for å leggje avslutninga til flaug hit og dit, og dei var både oss heilt til me skulle setje kur - Mørkridsdalen i år óg. Om det oransje og gule, spelarane som sen attende til bussen. Ingen tvil vart ein stor suksess i fjor, kan kom ut att. «Fy, so tøft!» og om at dette var både populært, eg med handa på hjarta forsikre «fyflate, so moro!», kunne me og kjekt på ein annleis måte. Me om at det vart ein endå større høyre frå alle kantar. «Gjett om er glade for at me har paintball - suksess i år, fortel Linda Watten eg ska ha medlemskap dao!», bana inni Mørkridsdalen, og som har skrive denne artikkelen kunne ein ivrig spelar konsta - Luster Paintball skal nok ikkje for Lustranytt. tere. sjå vekk i frå at dei får besøk av Mange åttande-, niende- og tien - Nede på plassen gnistra det i ME'N'U også til neste år! deklassingar møtte opp med kolet, og lukta av grillmat godt humør og stor iver. Etter spreidde seg over staden. Ein

Ivrige spelarar. Foto: Edel Fuglesteg. Engasjerte tilskodarar. Foto: Edel Fuglesteg.

34 LUSTRANYTT

Jonas og Edel. Blås Grønt

ME'N'U flytter til Stallen ME'N'U har i fleire år hatt fast «Dritbra!». Sara: «Det likar eg Ane Øvregard Røhme vinnar av base på Luster Treningssenter, veldig godt». Emil og Børge: Ipod og kamera men etter hausten skal basen «Me vil ha garasje med plass Natt til 16. mai var ungdommen i flyttast. Me pakkar no alle til (...) Med innlagt varmeka - Luster igjen samla for å blåse. Det sakene våre, og flyttar basen blar, og (...)» dei fortset i ein var i år stort oppmøte, 76 ungdom - vår til Stallen, ungdomshuset i evigheit med ting dei ynskjer, mar frå heile kommunen var til sta - Gaupne. Ikkje berre ser me i heilt til me berre ser dumt på des. styret fram til denne endringa, dei. I år var det eit nytt opplegg rundt men óg ungdomen vår ser fram - Kva tykkjer de er den beste blås grønt, sidan alt heldt til på til dette, fortel Linda Watten utflukta me har hatt? Hafslo. Kvelden vart styrt av ung - som har intervjua Edel Edel: Paintball!». Jonas: domsklubben på Hafslo, HAUK, Fuglesteg, Jonas Bathen, Sara «Paintball!». Sara: som stod for lokale og kiosksal. Saur, Emil Hovland og Børge «Paintball!». Emil og Børge: Ungdomsklubben ME’N’U stilte Urnes, og spurt etter deira mei - «Heggmyrane, men elles er med grillmat, godt humør hadde ningar om ME'N'U. ingenting av det som ligg utan - ungdommane sjølv tatt med. - Likar du deg på ME'N'U? for Gaupne bra.» Børge skyt Dei hadde håpa på godt ver med Edel: «Ja!». Jonas: «Jada». inn «Førde», medan me igjen uteaktivitetar, men måtte dessverre Sara: «Ja, det gjer eg». Emil og ser dumt på dei, sidan me aldri flytte innandørs, men det stoppa Børge: «Me har no tak over har hatt ei utflukt til Førde... ikkje dei i å ha det moro! hovudet...» Grillmaten vart tømt og HAUK - Kva er bra med ME'N'U? Styret gler seg til flyttinga og fekk selt ein god del kioskvarer. Edel: «Sosialt, møter venner, eit nytt år Ungdommen runda av kvelden med paintball». Jonas: «Damene!». Me tykkjer det er flott at me blåsinga, men denne delen av blås Sara «Det er sosialt, me kan skal få ta i bruk ungdomshuset grønt tok lensmannen seg av. vere med vennene våre». Emil vårt, for kvifor ikkje bruke det Saman med lensmannen vart det og Børge: «Solariet er ganske til noko nyttig, når me ein kåra 5 vinnarar av Ipod og deretter bra ... men óg sofaen som står gong har eit så flott lokale. I trekt kven som skulle være den hel - utanfor solariet!» sommar skal me ha frivillige dige vinnaren av eit spegelrefleks - Kva er mindre bra med ME' - dugnadar, og med midlar frå kamera. Dei 5 heldige vinnarane av N'U? kommunen skal me pusse litt Ipod var: Nicolai Ivin Kvam, Ane Edel: «Drama blant dei opp nede på gamle «discote - Øvregard Røhme, Ingar Skjerven, unge...». Sara: «Kan bli litt ket». Årsplanen for ME'N'U- Regine Kalhagen, Anette Timberlid mykje dramatikk blant åttan - kveldane ligg allereie klar, full Teigen. deklassingane». Emil og Børge: med gode og morosame akti - Den heldige vinnaren av eit spegel - «Neis, me traskar no att og vitetar. Tilslutt vil eg på vegne reflekskamera vart Ane Øvregard fram. Blir mykje gåing. Emil av styret, seie at me gler oss til Røhme. Premieutdelinga skjedde i fekk hald...». eit nytt og spanande år på Gaupne, og ordførar Torodd Urnes - Kva tykkjer de om at ME' - ME'N'U, og at me håpar ung - fekk æra av å overrekkja hovud - N'U skal flyttast til Stallen? domane kjem attende neste år, premien. Edel: «Bra!». Jonas: avsluttar Linda Watten!

35 LUSTRANYTT

Danseglede Salen var full av foreldre, besteforeldre, vener og søsken då elevane til Luster Danseverkstad hadde framsyning 3.juni. Store og små fekk sjå dansarar frå 1. - 9.klasse opptre i Hafslo Samfunnshus denne kvelden. Gjennom eit flott show såg me svært dyktige elevar innan dansegreine - ne hip-hop, fusion, show, moderne dans og break-dans framføre innslag med stor sjarm og scenetekke. I år har det vore rekordstor deltaking på Luster Danseverkstad, fordelt på 13 grup - per. Elevane har hatt øving ein gong i veka heile semesteret i øvingslokale i Gaupne, Dale og Hafslo. Instruktørane for elevane er sjølv dansarar i dansegruppene In Motion og Illution. Dei mange timane med frivillig innsats desse gjer for ca 140 barn og unge i kommunen er uvurderleg. Dei får dra på tur for at dei skal få inspirasjon til å fortsetje, utvikle seg som dansarar, vere instruktørar med gode haldningar som gruppe og medmenneske. In Motion skal spreie glede og håp på bar - neheimsturnè til Latvia våren 2011, og Illution dreg til Italia i sommar. Overskotet frå elevførestilinga er med på å finansiere treningshelger og reise for Illution og In Motion med ”Dans utan grenser” til Italia og Latvia.

36 LUSTRANYTT

Haustmarknad 18. september på Hafslo

18. september arrangerer Hafslo Aktiv på nytt haustmarknad i Hafslo sentrum.

Dagen startar med gratis frukost frå kl. 09.00. Det vert sykkelløp i fleire klassar med pre - miering. Salsbodene opnar kl. 10.00. Det vert grilling, auksjon, sal av kaffi og sveler. Underholdning med mellom anna Dag Skram m/band, Norill Therese Norheim på toradar. Her blir mykje liv og røre så set allereie no av denne laurdagen og møt opp.

37 LUSTRANYTT Tur til Jostedalen

Me på 8. trinn ved Luster fram, tok me på oss utstyret og vart innbundne i fire toglag. Det Ungdomsskule hadde ein var nokre som ikkje hadde gått koseleg og lærerik tur til på breen før, men dei lærde Jostedalen. Turen var den raskt, så ved matpause hadde me 2.- 3. juni 2010, og me hatt få fall. Me kosa oss med matpakka og fantastisk utsikt lærte masse om breen og før me gjekk vidare mot «snu - landskapet rundt den. plassen». Der oppe fortalde bre - Turen er eit samarbeidspro - førar Frank og eleven Julie om sjekt mellom skulen og Den Jostedalsbreen før me gjekk ned att. 8B skulle på morenevandring. Kulturelle Skulesekken. Vel nede igjen på parkeringsplas - Etter om lag to timar var me fer - sen leverte me tilbake utstyret, dige med alle oppgåver, og me 61 spente åttandeklassingar og tok bussen tilbake til sam - hadde lært om brear, morenar, møtte på skulen onsdag 2. juni. funnshuset. På tross av det dår - skuringsstriper, U-dalar, V-dalar, Sjølv om det var overskya og lege veret ,var det mange som erosjon og mykje meir. regnet trua, gledde dei fleste seg dreiv med uteaktivitetar. Inne Etter mykje læring, lite soving til turen. Bussturen varte ikkje var det dans og musikk. Lenger og mykje moro var siste post på lenge, og snart stod me utanfor utpå kvelden var det grilling, programmet å sjå film i kinosa - samfunnshuset i Jostedalen. før mesteparten av klassen len på Breheimsenteret. Så reiste Etter å ha lempa frå oss baga - hoppa i bassenget. Klokka 00.00 me til samfunnshuset for å hente sjen, køyrde me vidare til parke - song me bursdagssong til bagasjen, og alle var fornøgde ringsplassen ved Nigardsbreen. Amalie, som vart 14 år. etter ein flott tur. Vel heime på Me vart møtte av breførarane Mange trøytte tryne vakna opp skulebenken skal me lage rap - Frank og Rune, i tillegg skulle til frukost kl. 07.00 torsdag port om turen. Der skal me leg - Mona, Einar og Inger vera med morgon, med stort utval av gje fram kunnskapane våre og oss på breen. brød og pålegg. Me åt og smur - fortelje om opplevingane våre. Etter at me hadde fått det nød - de niste før me var klare for ein Me vil takke alle som var med vendige utstyret, stegjern, isøks, dag på Breheimsenteret. på å gjere turen mogleg å hanskar og sele, byrja me å gå Klassane gjekk kvar for seg ved gjennomføre, og alle som gjorde fram mot breen. Då me kom Breheimsenteret. Først var A- den så fin som den var. klassen på morenevandring med geolog Eivind Sønstegaard. Me Tekst av: Julie Hatlevoll, Kine lærde om korleis breen har Svori og Ane Øvregard Røhme forma landskapet, og korleis den fort - satt er i rørsle. Samstundes var B- klassen på Breheimsenteret og løyste oppgåver. Etter om lag to timar samla me oss i og utafor Breheimsenteret og åt niste. Så skulle me byte, 8A skulle vere på Breheimsenteret og

38 LUSTRANYTT Eit godt fungerande elevrådsarbeid er viktig for UK Etter opplæringsdagen for saker som har vore oppe til saklista og ikkje forvente at alle Ungdommen sitt kommunestyre handsaming blir i liten grad andre skal gjera det, kalla inn til (UK) 2009-2010 vart det sett informert tilbake til elevane i møte i rimeleg god tid og sørge fram som eit viktig tiltak å sjå klassen for å vera godt førebudd med nærare på korleis me kan styrke fakta osv.. elevrådsarbeidet generelt. Tiltak til forbetring av situasjo - Der det er tilløp til disiplin-pro - UK sine ansvarlege med støtte nen og synspunkt som kom fram blem og mykje useriøst ”prat” frå kommuneadministrasjonen v/ frå elevrådsrepresentantane: bør også klassekontakten bli Erling Bjørnetun har gjennom - Klassen sin time: Elevane MÅ ta gjort merksam på kva som er ført møte med elevråda ved dette meir på alvor i form av tre - utfordringane og bli bedt om å Luster ungdomsskule, Hafslo ning i det å diskutere delta på ein konstruktiv måte. barne og ungdomsskule og (døme: eigen (individuell) pro - Luster vidaregåande skule på blemanalyse, gruppear - Hafslo. beid/diskusjon i gruppe på 3 og 3), og til slutt klassediskusjon). Agenda for møta var: Klassekontakten bør medverka 1. Ungdommens kommunestyre til at elevane får diskutere fritt sitt reglement og elevråda sin saker som dei meiner er viktige formelle representasjon i UK både for skulemiljøet og i fritida. 2. Gjennomgåande representa - Elevrådet: Representantane MÅ sjon, om dette med å repre - få tid til å referere aktiviteten i sentere ungdom – ikkje seg klassen sin time i plenum, og i sjølv dette referatet skal det gå fram Elevrådet ved Hafslo barne- og ung - domsskule. 3. Korleis fremje saker for UK? kva som har vorte diskutert og 4. Førebuing av saker til UK, er kva som er konklusjonen. Ingen klassen sin time eigna til å ta skal kunne referere at ”det var opp saker? ingenting som skjedde”… 5. Korleis informere og fylgje Kommunikasjon mellom UK og opp saker som UK har disku - elevråd/skulekontakt: Det bør tert? utprøvast ulike modellar for internkommunikasjon. Døme: Generell oppfatning av arbeidet All innkalling og referat i ein i/på skulane er prega av tre for - periode vert sendt elektronisk hold: (på e-post) til representantane og 1. det er liten aktivitet i klassen skulekontaktane. sin time, og denne aktiviteten Skulekontaktane får i neste Elevrådet ved Luster ungdomsskule. dreiar seg sjeldan om saker omgang ansvar for å distribuere som er / kan vera relevante sakliste og møtebok til klasse - for UK kontakten, som igjen kvalitetssi - 2. elevrådsarbeidet er i stor krar at sakene har vorte presen - grad fokusert på dagsaktuelle terte for klassen sin time (ple - problemstillingar, represen - num). tantane produserer i liten Dei som er representantar i UK grad saker for drøfting, og må i større grad enn i dag vera drøftingane går helst på kva opptekne av å skape diskusjon i den enkelte elev måtte meine klassen og i elevrådet. Det kan og i mindre grad kva klassen gjerast på ulike måtar, men meiner representanten må sjølv ta tak i Elevrådet ved Luster vidaregåande 3. kva som har skjedd med dette med å få sett opp saker på skule.

39 LUSTRANYTT Nye lærarar på Luster ungdomsskule

Torsdag 6. mai var rådmann Tore Eriksen og nærings - sjef Olav Grov lærarar i klasse 9a.

Den eigentlege læraren Odd Bukve kunne slap - pe av, medan dei to frå rådhuset snakka om:

- Luster kommune - ein del fakta som t.d fol - ketal og næringsliv. - Kva driv kommunen med - kor mange job - bar i kommunen? - Kva behov har Luster kommune for nye til - sette, kva behov har det private næringsli - vet i Luster? - Forholdet mellom politikk og adminis - trasjon. styre. Dei fekk utdelt ei kommu - Til slutt var det quiz basert på - Forsøket med stemmerettsal - nestyresak som dei raskt les dei to timane. Gode svar og der 16 år i Luster. gjennom; "Luster kommune- jamn kamp og flinke ungdom - røyking på arbeidsplassen". Så mar. To grupper delte sigeren. Etter gjennomgangen fekk ele - røysta dei for/mot rådmannen vane høve til å vere kommune - sitt framlegg. Alle fylgde råd - mannen.

Barnehagedage n 2010 Barnehagane i Luster gjekk i tog i Gaupne sentrum som enda opp inne i Pyramiden. Det var mange smilande barnefjes og flotte bar - nehagefaner å sjå i det lange bar - nehagetoget. Varaordførar Anders Bolstad snakka om kor viktig det er med god kvalitet i barnehagane. Ungane underheldt alle med fin sang medan Leon Lunde spelte på gitar. Feiringa vart avslutta med saftis til alle ungane.

40 LUSTRANYTT

Skulelunsj på Gaupne skule

Gaupne Helselag er tilslutta yngre fad - Nasjonalforeninga for folkehelsa derbarn som i år fyller 100 år. frå små - Eit av tiltaka for å markera 100- klassane. årsjubileet var å tilby barnesku - Dei var len i Gaupne ein skulelunsj. rett flinke Dette vart dei glade for, og til å hjelpa Ragnhild Sviggum som er lærar desse yng - på skulen, ordna greitt med inn - ste ele - kjøp til lunsjen. Ragnhild er og vane. styremedlem i Gaupne Helselag. Appetitten Ho var oppteken av at det skulle var upå - vera sunn mat. klageleg Elevane dekka bord i klasserom - og først unna gjekk dei 60 opp - sjen. For dei vart det og ei trive - ma. Nokre trekte for gardinene skorne, hardkokte egga. leg oppleving å sjå kor ungane og pynta med levande lys. Inne i Alt gjekk greitt føre seg og det kosa seg. storsalen sto fleire bord fylt med vart ei triveleg stund. Etter lunsjen kom mange bort sunt pålegg og gulrøter. ATS Asborg Kjærvik Leirdal, til hjelparane og takka for hadde og sendt rikeleg med Kjellaug Stensli, Else Marie maten og uttrykte ønskje om at grove, nybakte rundstykke. Tandle og Gunvor Nærø var helselaget snart kjem att! Dei eldste elevane kom med sine dei som laga i stand skulelun -

41 LUSTRANYTT Dinosaur i Skjolden barnehage I april inviterte ungar og vaksne i Skjolden bar - nehage til kunstutstilling. Då hadde me jobba med temaet kunst sidan nyttår, og tida var inne til å vise fram noko av det me hadde laga. I denne perioden har me blant anna prøvd ulike maleteknikkar, tova ullkyllingar, laga masker til maskerade, hatt litt dans i barnehagen, laga kunst av frose vatn (is) og laga ein stor dino - saurskulptur. Det som me er mest krye av, og som har teke mest tid, var det å lage ein skulptur. Me laga ein dinosaur av ståltråd og plastikkposar klipt opp i strimler. Dette tok lang tid, og dei eldste ungane fekk oppleve ein annan måte å jobbe på. Produktet vart ikkje ferdig på ein dag, me måtte ta fram att dinosaurusen mange gonger. Me såg at det kan vere slitsamt å vere kunstnar. Etter kvart vart me ganske leie av heile dino - saurusen, men etter mykje arbeid var me ekstra stolte over resultatet. Dinosaurusen DINO var ferdig! Så etter lang tids arbeid i vinter så var det altså ein gjeng krye ungar (og vaksne) som inviterte foreldra til utstilling i barnehagen. Gjestene vart tekne imot med ”champagne” i garderoben, og dei vart servert fingermat medan dei såg på kunsten vår. Ungane hadde også opptreden med flott song. Alt i alt, ei verdig avslutning på eit vellukka temaarbeid.

42 LUSTRANYTT

Enya med ei stor brennenesle. Mat frå natu - Helene plukkar ivrig med tjukke hanskar. ren i Solvorn barnehage I mai har me hatt fokus på mat som me finn i naturen. Me har vore på turar for å sjå på det som spirer om våren og kva me kan eta. Det er lagt vekt på turglede, oppleving av mangfaldet i naturen og smak. Det fyrste me plukka med oss var unge bjørke - blad, små museøyre, som me laga saft av. Seinare var det brennenesla sin tur. Nesle er den mest næringsrike grønnsaken me har, og me slepp å gå langt for å finne ho. Av den laga me nesle - suppe eller muskelsuppe som me òg kallar den. Forvelling av nesla. Neslesuppe lagar me kvar vår, men det er varie - rande korleis den vert motteken. ”Det er godt med gras”, var ein kommentar i år. No står granskot på planen. Av den skal me laga granskotsirup så alle får med seg eit glas heim. Det kan vera lurt å gøyma den til vinteren for etter gamle kjerringråd skal den vere bra mot sår hals, hoste og forkjøling.

Ronja er spent på sma - ken.

Helene og Enya får bruke stavmiksaren til slutt.

43 LUSTRANYTT

DKS på Fluga Elevar frå Indre Hafslo skule arrangerte pro - gram i Den Kulturelle Skulesekken på Fluga. Med god hjelp frå Hafslo sogelag ved Elen Øygard, Kjellfrid og Ivar Alme vart dette ei flott oppleving. Skomakarverkstaden og alle romma i bustadhuset hadde ei historie å for - telje. Solvornbui opna att Både unge og vaksne, barnehageborn og pen - Stor stas i Solvorn då Solvornbui vart opna att sjonistar finn hugnad i å oppleva Fluga her på 9. juni med nye eigarar og drivarar; Tordis Hafslo no etter at me har fått sett det meste i Rauboti og Sølvi Grande Loen. Dei er begge stand, fortel Kjellfrid Alme, leiaren i lærarar og vil gå ned i stillingsdel for å drive Flugenemnda i Hafslo sogelag. butikken og kaféen. Rauboti har erfaring frå kafedrifta. Formannskapsmedlem Bergljot Buskaker stod for snorklippinga og gav rosande omtale og ynskte lukke til. Mykje folk var samla, og dei vart påspandert gratis kaffi og kake. Lustranytt kom litt for seint til å få med snorklippinga, men Tordis (t.v.) og Sølvi stilte villig opp att framfor den avklipte snora. Kaffi og kake vart det også på oss. Derimot fekk vi med oss dei siste som handla den første dagen: Bente og Hallgeir Hatlevoll. I kassen sit Hanne Loen, Sølvi Grande Loen heilt til høgre. Den nye Solvornbui AS har fått eit oppstar - tingstilskot på 30.000 kroner frå kommunen. LUSTRANYTT Verdas bokdag 2010

Det var rekordbesøk i Luster bibliotek ved markeringa av den årlege bokdagen. I hovudbiblioteket var det om lag 400 besøkande, på Hafslo 350 og på Skjolden 60 små og store som var med å markere dagen. Tradisjonen tru fekk alle som lånte noko utdelt ei rose og eit gratislodd på fine bokpremiar. Dei yngste tykte det var stas med dragerefleks og ballongar. Kva tenkjer bygdelaga om funksjonen sin og utviklinga i bygda si? Luster kommune og gjennomfører korte gruppear - hjelpe til med samarbeidspro - Frivilligskulen vil invitere byg - beids-drøftingar som går på sjekt og andre tiltak som lag delaga i kommunen til samar - tema som: og organisasjonar har eit beid om eit programopplegg A) Lokale utfordringar / sterke ynskje om å få til. som kan vere aktuelt for dei og svake sider, Informasjonsformidling og aller fleste bygdelaga. B) Prioriteringsdebatt og kompetansebygging kan vere Opplegget skal vere fleksibelt C) Lokale utviklingsplanar for slike tiltak. og tilpassa lokale behov og eit bygdelag Frivilligskulen har gjennom ynskje. Tanken er å starte med fleire år utvikla eit samarbeid ei «oppstartsamling» for ei For ein del bygdelag vil denne med Kulturkontoret i Luster gruppe bygdelag, der ein vil "samlinga" medføre eit behov kommune. Årlege temamøte samle styremedlemer og even - for å arbeide vidare med t.d. om «Kommunale tilskotsord - tuelt andre ressurspersonar i planlegging og organisering. ningar og søknadsprosessen» bygdene til å dele tankar og Eller det kan vere at det kjem har vorte ein nyttig reiskap for visjonar, definere problem og fram ynskje om å starte opp formidling av informasjon og behov. Ei slik oppstartsamling arbeid med heilt konkrete pro - konkret hjelp til dei som skal kan delast inn i 3 bolkar: sjektplanar av ymse slag. For utarbeide søknadar. dei som ynskjer det, kan vi Vi har hatt temamøte og mini - 1. Kva er eit bygdelag? - tilby hjelp og assistanse i form kurs om mange ulike tema, Korleis organisere? Skilnaden av mindre "kurs", gjerne somme gonger spesielt for til - på eit forum og eit lag..., og møteopplegg med styret eller litsvalde i lag og organisasjo - korleis definerer me utstrek - enkeltmedlemar for eit enkelt nar og andre gonger tema av ninga av virkeområdet for prosjektområde. generell interesse. Prosjekt bygdelaget? «Frivilligskulen» kan utviklast 2. Kva bør og MÅ vera med i «Frivilligskulen» vidare til å verte eit tenleg vedtektene for eit bygdelag? Ei av oppgåvene til ein samarbeidstiltak for dei frivil - Me ser på konkrete framlegg Frivilligsentral er å bidra til å lige organisasjonane i Luster. til formuleringar. styrkje verksemda til frivillige Dine behov og din medverk - 3. Korleis kartlegge forvent - lag og organisasjonar i lokal - nad er med på å styre korleis ningane til eit bygdelag? Me samfunnet, t.d. gjennom å Frivilligskulen skal utvikle seg.

45 LUSTRANYTT Nye og gamle verksemder får støtte frå næringsfondet

Nye investeringar i landbruket medfører. På landsmøtet til USS Turane vil vere frå Marifjøra Nils Arne Flikki i Luster har fått 15. april vart det orientert om mot Solvorn, der det er råd å sjå innvilga eit rentefritt lån prosjektet som har fått namnet ein koloni steinkobbar. Det er og gjennom næringsfondet på ”Skal Norge gro igjen?”. aktuelt å padle mot kr 278 000,- til bruksutbygging Totalkostnaden med prosjektet Munthehuset, Feigumfossen og på bruket han er eigar og drivar er rekna til kr 3 850 000,-. Urnes. av, Flikki gnr. 32, bnr. 2. Tidlegare i vår mangla dei kr 1 Totalt er planen å investere kr Bygningsplanlegginga er utførd 350 000,- på at det er fullfinan - 160.000 i utstyr og kr 50.000 i av fylkesmannen si landbruksav - siert. Frå samarbeidsgruppa for marknadsføring. Både Paul deling med eit kostnadsoverslag prosjektet har medlemskommu - Fransen og sonen har erfaring på kr 926 000. Driftsplanen er nane til USS fått søknad om som kajakkguidar frå før, m.a. utarbeidd av Luster kommune. økonomisk medverknad på kr har dei jobba for Icetroll i Mjølkekvoten på bruket på 10 000,- frå kvar. Luster har Jostedalen. omlag 90 000 liter mjølk er imøtekome den søknaden. FjordSeal har fått eit oppstar - planlagd produsert på 14 årskyr. tingstilskot stort kr 50.000 frå Planen forutset også framfòring Fjord Seal – kajakktilbod på næringsfondet. av alle kalvar som ikkje trengst Lustrafjorden til rekruttering av eigen mjølke - Franka Hoogkamer og Paul Digital Etikett utvidar kompe - buskap, til kalveferdige kviger Fransen som eig og driv tansen og okseslakt for sal. Hafslotun Kro og Hyttesenter Det er no om lag tre år sidan * AS planlegg å starte med Kjetil Hovland starta verksemda Bjørn Egil Nyheim på Skjolden kajakktilbod på Lustrafjorden. Digital Etikett AS. Verksemda er har fått innvilga eit rentefritt lån Dei vil nytte Marifjøra som i vekst. Det vert arbeidd med å gjennom næringsfondet på base, og dei planlegg å kunne ta utvikle kompetanse på nye kr 155 000,- til bruksutbygging med inntil 10 personar pr tur. område. Det er planlagt eit kom - på bruket han er eigar og drivar av, Flohaug gnr. 20, bnr. 5. Nyheim overtok bruket på fritt sal i 2009. Fylkesmannen si landbruksavdeling har utarbeidd plan for oppgradering av drifts - bygningen med eit kostnadso - verslag på kr 516 000. Driftsplan er utarbeidd av Luster kommune. Driftsopplegget skal vera sauehald i eit omfang av 150 vinterfòra sauer. * TV-serie "skal Norge gro igjen?" I samarbeid med USS (Utmarkkommunane si saman - slutning) har ei rekke organisa - sjonar og einskildpersonar teke initiativ til å laga ein TV-serie Fjord Seal – nytt kajakktilbod på Lustrafjorden med utgangspunkt frå for å synleggjera endringar i kul - Marifjøra. turlandskapet, og setja søkjelys Franka Hoogkamer og Paul Fransen skal drive verksemda som har fått på konsekvensar endringane 50.000,- i oppstartingstilskot.

46 LUSTRANYTT

eininga ”Landbruk og natur - forvaltning”. Prosjektet vil få støtte av ei eiga prosjekt - gruppe med slik samanset - jing: Ordføraren, ein repre - sentant frå administrasjonen (utpeika av rådmannen), to representantar frå bygdelaga i kommunen og to represen - tantar frå landbruksorganisa - sjonane. Ordføraren får, i samråd med rådmannen, fullmakt til å peike ut repre - sentantane frå bygdelaga og organisasjonane. Det er førebels ikkje etablert prosjektgruppe. Digital Etikette skal utvide kompetansen på nye trykkeområde. Verksemda Kontaktpersonar i Luster kom - har fått eit tilskot på 65.000,- mune er Steinulf Skjerdal og Olav Grov. * petanseutviklingsprosjekt på nye munen på Gaupnegrandane og trykkeområde. planlegg no å bygge eit nærings - Tørvis hotell vidareutvikling bygg/ lager med både ei tempe - fjordcruisetilbodet Digital Etikett AS har fått eit til - rert sone og ein kald del. I samband med oppgraderinga skot på kr 65.000,- til finansie - Storleiken på bygget vert av Tørvis hotell investerte eiga - ring av kompetanseutviklings - 260m2. Utover dette vert det ren Rolf Wikborg også i ein båt prosjekt. 65m2 med overbygg. Bygget vil for ”fjordcruise” på og ha sanitærrom. Lustrafjorden. MS Maria er ein * Bygget er kostnadsrekna til 1,9 ”fjordcruisebåt” som kan ta 48 Sigvald Høyheim etablerer hei - mill kr. passasjerar. mekontor Kommunen har innvilga eit lån i I 2008-09 har båten gått i faste Sigvald Høyheim er i ferd med å næringsfondet på kr 550.000,- ruter på Lustrafjorden tre dagar flytte heim til Luster med famili - til å finansiere næringsbygg. i veka i sesongen (to turar pr. en sin, kone og to barn. dag), og også vore leigd ut til Høyheim vil halde fram med å * bestilte turar. I mai og september arbeide i selskapet Prosjektet "heilårsbruk av hus 2009 vart også båten leigd ut til NordicImagingLab AS. Han vil på gard og i grend i Luster kom - ruta Balestrand-Fjærland. etablere kontor i bustaden sin, mune" I 2010 vil det bli to turar på og vere ved hovudkontoret i 1) Luster kommunestyre har måndag, onsdag og fredag frå Bergen når det er trong for det. løyvt kr 400.000,- til eit to- Marifjøra til Feigumfossen, Sigvald Høyheim har fått eit til - årig prosjekt kalla Urnes og Solvorn. Avgangane er skot på kr 10.000,- til kostnader ”Heilårsbruk av hus på gard kl 10.00 og 12.00 frå Marifjøra. med etablering av kontor. og i grend i Luster kommu - Då kan passasjerane som tek ne”. Løyvinga vert finansiert den fyrste turen t.d ta ein fottur * ved forbruk av næringsfon - til Feigumfossen, ha med sykkel Leirdal VVS vil byggje nærings - det. og sykle Feigum-Urnes og så gå bygg 2) Denne kommunale løyvinga på båten på tur nr to. Dei andre Leirdal VVS er eigd og vert drive vil, saman med eit tilskot frå dagane vil båten kunne gå i av Leif Leirdal. Verksemda vart fylkeskommunen på kr charter i høve bedrifter, andre etablert november 2005. Etter 350.000,-, utgjere det økono - reiselivsverksemder i fjorden det har ein hatt jamn og god miske grunnlaget for prosjek - og/eller ulike lag/organisasjonar. ordretilgang. Hovudmarknaden tet. Frå 2011 – når byggearbeida på er i Luster; oppdrag til både pri - 3) Prosjektet vil bli styrt av ein Skjolden er ferdige – vil også vate og bedrifter. eigen prosjektleiar/-medar - Skjolden vere ein aktuell anløps - Leirdal har kjøpt tomt hjå kom - beidar i halv stilling, lagt til plass.

47 LUSTRANYTT

Å bygge opp eit slikt tilbod krev Kommunal løyving til tålmod. Passasjertalet har variert Lustramarknaden 2010 mykje desse to sesongane. Det Lustramarknaden har fått eit til - Næringsutv har likevel gått rett veg, men til - skot på kr 50.000,- til å taket kostar betydeleg meir enn gjennomføre arrangementa i inntektene. 2010. Torsdag 11. mars var Tørvis bre-, ski- og fjordhotell * næringsutvalet (formann - AS har fått eit tilskot til vidare Enøktiltak på Pyramiden skapet) og næringssjefen utvikling av fjordcruisetilbodet Pyramiden AS er 25 år hausten på vitjing til nokre av på Lustrafjorden på kr 75.000,-. 2010. Ventilasjons- og kjølean - Det er ein føresetnad at tilbodet legget vert derfor vurdert som bedriftene i kommunen. med faste ruter minimum tre moge for utskifting. Mykje av dagar i veka i juni, juli og anlegget har vore i drift sidan Fyrst var dei på Luster august vert gjennomført både i Pyramiden vart bygd. Energiverk der det var generell 2010 og 2011. Pyramiden planlegg å investere i orientering om drifta til Luster * eit nytt anlegg som er meir ser - Energiverk og spesiell fokus på Gode Pode AS. Søknad om vicevennleg og meir energieffek - situasjonen kring småkraft i finansiering tivt. Pyramiden hadde i 2009 eit Luster. Det er no mange små - Randi Norberg har etablert sel - energiforbruk på 1.800.000 kraftverkplanar som er til skapet Gode Pode AS i kwh. Det var omlag det same i behandling hjå NVE. Det er Fossøyane i Jostedalen. Norberg 2008. likevel slik at nye kraftverk er 36 år og har over 10 års erfa - Pyramiden har no fått eit tilbod ikkje får kople seg til linenettet ring med arbeid i barnehage. Ho der dei installerer eit nytt ventil - før "storlina Fardal - Ørskog" er utdanna førskulelæ - asjons- og kjøleanlegg, nyttar er klar (truleg ikkje før 2014). rar.Norberg har gjennom varmepumpe og byter ut alle Det var og synfaring i Kvåle arbeidserfaring i barnehagar i panelomnar med radiatorar. kraftstasjon, som nett er opna. Bergen og Luster, samt erfaring Vurderingar konsulenten deira Etterpå var det vitjing i med eigne barn, opplevd at det har gjennomført syner eit inn - Blanderiet AS. Erling Vigdal er trong for å få tak i ”ledige og sparingspotensiale på 700.000 synte rundt i eit moderne fine klede for barn”. Norberg kwh/år. anlegg, som har fått ein "fly - sin forretningside er å starte Pyramiden AS planlegg å inves - ing" start. Etter oppstarten har netthandel der ho vil selje dan - tere i nytt ventilasjons- og kjøle - dei hatt mykje leveransar; der ske designklede for barn, i ein anlegg, samt konvertering til prisklasse som passar for folk varmepumpe. Dette er ei stor flest. Ho vil ha fokus på gutekle - satsing som vil gje verksemda Blanderiet AS er vorte eit moderne de og vil kjøpe klede frå fleire ein betydeleg energivinst. På anlegg, og fekk ein flott start med danske merke. Noreg er hennar bakgrunn i målformuleringane i betonglevering til Gullringen og cruisekaien. marknadsområde, og målgruppa kommunen sin miljøplan har er dei som kjøper klede til barn kommunestyret gjeve eit lån på mellom 0 og 8 år. Ho har som 2,5 mill kr til satsinga. mål at Gode Pode skal vere ein * nettstad basert på tryggheit og Sørsida Eigedom AS får avdrags - seriøsitet, og med profesjonelle fritak på lån i næringsfondet betalingsløysingar.Norberg har i Sørsida Eigedom AS eig sitt arbeid med forretningsideen Fjordatunet i Kroken. Dette gått gjennom konkurrerande næringsbygget kom i drift haus - føretak. Det meste av barneklede ten 2008. Styret i selskapet ser i dag vert kjøpte gjennom tradi - at no er inntektene mindre enn sjonelle kjedeforretningar som planlagt og at kostnadene er Cubus, Hennes & Mauritz, noko større. Dette er ein situa - Sparkjøp, Ellos etc. Handel på sjon dei arbeider med å finne nettet aukar, og stadig fleire nyt - løysingar på. Eit av tiltaka er at tar nettet til å kjøpe barnekle - Luster kommune og Luster de.Gode Pode AS har fått eit Sparebank gjer sine lån avdrags - oppstartingstilskot stort kr frie ut 2012. Dette er imøteko - 40.000,-. me av bank og kommune.

48 LUSTRANYTT valet på bedriftsbesøk

Gullringen og Cruisekaien på Synfaring i Kvåle kraftverk. F.v. Geir Arve Sandvik, Ivar Kvalen, Anders Skjolden har vore største pro - Molland (e-verksjef Luster Energiverk), næringssjef Olav Grov, Steinar sjekta. Listou (Luster Energiverk), Anders Bolstad, Bergljot Buskaker, Kirsten Det var og vitjing på Vest Vikdal og Magnus Snøtun (Luster Energiverk). Asfaltfresing AS som no er godt i gang med å byggje service - leiar orienterte om satsinga duksjon og transport av sand, bygg/verkstad. Johannes deira. grus, singel og stein. Dei driv Flohaug som er eigar/dagleg Til slutt var vi innom Brødrene sandtaket ved Fonndøla, og er Flåten sitt bygg. Dagleg leiar, no i ferd med å opne eit steintak Thor Henning Flåten fortalde ved Kvamshaugen på Hafslo. om deira aktivitet som er pro - Tinestafett 2010 på Hafslo Onsdag den 12. mai vart det arrangert Tinestafett i Moane for Hafslo barne- og ungdomsskule og Solvorn skule. Det var totalt 13 lag påmeldte. Det var sponsa med t-skjorter og sportsdrikk frå Tine, i samarbeid med Norsk Friidrett til arrangørar og utø - varar. Rundt Hafslo si grasbane er det ei grusløype på 400 m. Kvart lag var delt inn i 8 etappar og kvar elev sprang 200 m. Først var det 5,6 og 7. klasse som sprang, og deretter 8. og 9. klasse. Dei to beste laga frå kvar pulje gjekk vidare til finalen. Då elevane sprang sat det masse publikum på tribuna som heia på dei. I finalen var det stor spenning om kven som skulle vinne. Til slutt var det 9b som trakk det lengste strået og vann. Tekst: Anette Timberlid Teigen og Torkjell E. Venjum

49 LUSTRANYTT Biofagdag i Jostedalen

Luster kommune arrangerte fagdag i bioenergi i Jostedalen fredag 19. april. Heile 38 deltakarar var med på innedelen på Jostedalen hotell og den seinare opninga av flisfy - ringsanlegget til John Geir Sperle.

Bioenergi er ein fornybar ressurs om den vert forvalta riktig. Uttak av trevirke gjer at kultur - landskapet vert meir ope. I til - legg vert forsyningstryggleiken for energi styrka, og bioenergi er positivt for næringsutviklinga, spesielt i distrikta. Truleg er det Sogn sitt fyrste gardsvarmeanlegg for flis vart opna av ordførar Torodd og gunstig med omsyn til klima - Urnes. gassutslepp. Arrangementet i regi av Luster Innovasjon Norge tok for seg varme til landbruksdrifta på kommune og Sogn Biovarme, tilskotsordningane som dei for - garden vert og våningshus på som John Geir Sperle driv valtar på dette feltet. Merete garden varma opp av flisfyrings - saman med Kjetil Ekrene, gjekk Larsmon, fylkesskogmeister hjå anlegget. ut på å formidle kunnskap om landbruksavdelinga delte med Ordførar Torodd Urnes opna bruk av trevirke til biovarme oss røynsler med tørkeforsøk av anlegget med snorklipping og samstundes som ein ville mar - virke. Det vart ein del spørsmål tale med vekt på føremonene kere at Sogn sitt fyrste gardsvar - frå salen undervegs. med bioenergi. Han steppa inn meanlegg for flis vart opna. Etter matøkt bar det nedover på kort varsel for stortingsrepre - Arnt Laukeland frå dalen til Sogn sitt fyrste gards - sentant Erling Sande som måtte Bioenergiprosjektet snakka om flisanlegg. John Geir Sperle har melde avbod. Etter omvisning og viste bilete av fyrkjelar for investert i eit slikt på gardsbru - og demonstrasjon heldt familien ved og flis. Rune Henjesand frå ket sitt. I tillegg til levering av Sperle huset ope for publikum med mat og kaffi. Imponerande at Luster og Jostedalen har fått det fyrste gardsflisanlegget i Sogn. Frå før har vi innovative Bionordic med produksjon av pelletsomnar til Noreg og heile verda. Det er tilskotsordningar for pro - duksjon av skogflisråstoff. Kravet er at virket vert seld til slik bruk eller nytta til eige flis - fyringsanlegg. Tilskotet er på opptil ≈ 8 øre/kWh. Ta kontakt med skogbrukssjefen om du vil vite meir om ordninga. Slik ser flishoggaren ut.

50 LUSTRANYTT Prosjektnytt Luster bad Anboda for Luster bad kom inn med prisar rett i underkant av kalkylane, og byggearbeida startar difor opp som føresett i løpet av sommaren 2010. Kostnadsramme justert for pris - stigning er no 96,5 mill kr. Luster bad vil no sjå slik ut (biletet). Sogn Entreprenør AS er valt som hovudentreprenør. Val av resterande entreprenørar pågår. Det er til saman 8 entreprisar på Luster bad.

Nye omsorgsbu - stader i Gaupne Her er ein ferdige med reisverket og takstolane er komme på plass. Ein ligg nokre dagar i forkant av fram - driftsplanen. Tett bygg er planlagt til 2. august.

Utviding Gaupne skule Framdrifta vart noko forstyrra av transport - streiken og utfordringar med takkonstruk - sjonsløysinga inn mot eksisterande bygg. Det er her krav om dimensjonering for 900kg/m2 snølast pga den spesielle fasadeløysinga. Entreprenøren ser for seg ei mindre utviding av ferdigstillingsfristen.

51 LUSTRANYTT Gaupne barnehage Tilboda på Gaupne barnehage kom inn rett i overkant av kalkylane. Etter mindre juste - ringar ligg prosjektet likevel innanfor ram - mene og byggearbeida startar opp i juni månad. Sogn Entreprenør AS er valt som hovudentreprenør medan Røyrleggjarservice Ola Skophamar AS skal utføre RØR-entre - prisen, Holen Installasjon AS skal utføre elektroinstallasjonane og Gunnar Karlsen AS skal levera luftbehandlingsanlegget i barnehagen.

Gang- og sykkelveg Sandvik - Gaupne sentrum

Reguleringsplan for gangveg mellom Sandvik og Gaupne sentrum vart vedteken februar 2008, og i budsjettet for 2010 er det avsett midlar til byggjing av gangvegen. Norconsult AS har laga byggjeplan og konkurransegrunnlag for prosjektet. Det er tildelt to kontraktar på prosjektet, ein entreprise for gangbrua og ein for vegarbeidet. Veum Maskin AS skal byggje vegen og Vestlandshus Sogn AS skal byggje gangbrua. Så langt har arbeidet gått greitt, og planen er at brua skal støypast før sommarferien. Anlegget skal vere ferdig til okto - ber.

Info- og servicebygg på Mollandsmarki Info- og servicebygg er no kome på plass på Krossen på Mollandsmarki. Bygget er bygt av tømrarlinja ved Sogndal vidaregåande skule, og er vorte veldig bra. - Me er svært glade for å få slike små opp - drag, fortel Per Ivar Lomheim som saman med Svein Hauge har vore faglærar for kvar sin klasse ved byggteknikklinja. Til saman har dei hatt 22 elevar. - Grunna plassmangel i Sogndal har me dei 3 siste åra brukt gamle yrkesskulebygget i Gaupne. Det kjem me til å gjera eit år til, då skal det nye bygget vårt stå ferdig. Denne vinteren har me bygd fem isolerte småhytter der eit av prosjekta har vore sanitærbygget for kommunen, som no er plassert på Krossen. Dette er eit bygg som har eit toa - Magnus Breivik tek siste finish med luka! lett/vaskerom og ei lita bod. Den er og tenkt brukt som opp -

52 LUSTRANYTT Nei til Engjadalselvi kraftverk, ja til Røneid kraftverk

NVE har avslege søknad om Vedtaket frå NVE kan bygging av Engjadalselvi kraft - påklagast til Olje- og verk med grunngjevinga at for - energidepartementet. I delene med tiltaket ikkje over - skrivande stund veit stig skader og ulemper for ein ikkje om det vil ålmenne og private interesser bli gjort. som vert berørde i vassdraget eller nedbørsfeltet. Ja til Røneid Hovudargumentet for avslaget Derimot har NVE er i første rekkje landskapsom - gjeve konsesjon til syn. NVE meiner elva har høg utbygging av Røneid landskapsmessig verdi, og at kraftverk. NVE utta - denne verdien i høg grad er lar at den planlagde knytt opp til vassføringa i elva. utbygginga har lågt Nærleiken til Gaupne sentrum konfliktnivå. Den og riksveg 55 som er nasjonal største negative effek - turistveg, aukar verdien av ten ligg i elva sin Engjadalselva som landskaps - verdi for fugl, fisk og element og vert opplevd som biologisk mangfald, ein viktig del av stadsidentiteten men med tilstrekkeleg for mange tilreisande og fastbu - minstevassføring sommar og Engjadalselvi. ande. vinter for å redusera skadeverk - Redusert vassføring i elva ville nadene, vil utbygginga kunna også hatt negativ verknad for aksepterast. Kravet til minste - dre enn vassføringa fylkesman - biologisk mangfald i og langs vassføring er sett til 50 liter pr. nen tilrådde for vinteren og elva, særleg på måsar og andre sekund om vinteren og 100 liter omlag 1/3 av vassføringa fylkes - vasslevande artar. Men desse pr. sekund om sommaren. Dette mannen tilrådde for sommaren. konsekvensane ville ein kunna er omlag det doble av vassfø - Utbygginga vil gje ein kraftpro - greitt å avbøta med tilstrekkeleg ringa kommunestyret tilrådde, duksjon på omlag 13,2 vassføring heile året. sommar og vinter, og noko min - GWh/år. slagsvegg til diverse info. Den andre klassen bygde ei hytte til Leirdalen Bre og Juv. Hausten i fjor var me og med på støyping av fundamenta til leike - apparata til Hafslo barneskule, fortel Lomheim.

Byggmeistrane. Bak frå venstre: Joar Beheim Sønnesyn, Kenneth Endestad Tennefoss, Magne Lilleøren, Per Christian Fredheim, Katrine Foss Aase, Per Ivar Lomheim (lærar). Framme frå venstre: Mateusz Juszczak, Torbjørn Indrelid, Abdullahi Abdulkadir Abu, Marianne Svortevik. Det var to elevar som ikkje var til sta - des då biletet vart teke: Monika Magdalena Klinbajl og Cato Stegen Aspeseter.

53 LUSTRANYTT

Mykje folk. Eit par hundre fekk med seg opningsseremonien 15. juni, og alle stemde i då ”Ja, vi elsker” vart sungen. Gullringen opna

- No er endeleg dagen komen - vegen. Eit storprosjekt er til Dette er ein historisk dag for dette er ein gledens dag for alle i ende. Luster. Det er ei stor gleda for Luster og spesielt for dei som Luster har brukt ca 120 millio - meg å få erklæra brukar vegen mest. Me er glade nar kroner til å forskottera pro - Gullringtunnelen for opna, sa for at eit av dei mange rasområ - sjektet over ein 6 – 7 års perio - ordførar Torodd Urnes m.a. då da våre er sikra med tunnel. de. Om dette er noregsrekord i han fekk overlevert ein gamal Ingen treng lengre frykta for forskottering, har eg ikkje fått snidel av fylkesordførar Nils R. snøskreda i Skaviki, eller for bekrefta, men så langt me kjen - Sandal til å kappa av snora med. steinane som hagla nedetter fjell - ner til er dette ein noregsrekord sida, rett i vegen eller over utanom byområda.

Middag på Skjolden Hotell. Nils Magne Slinde represen - terte regionvegsjefen og gav snidelen som vart brukt under snorklippinga til Luster kommune v/ordføraren til odel og eige. Ved bordet ser vi f.v. Paal Fossdal, vegvesenet, Åshild Kjelsnes, leiar samferdselsutvalet, Arne Hauge, Nils Magne Den kommunale arbeidsgruppa som fekk i oppgåve Slinde, Torodd Urnes, fylkesordførar Nils R. Sandal, å arbeide for tunnel i Gullringen kan sjå arbeidet sitt Norvald Hovland, ass. fylkesrådmann Bjørn Birger som fullført. F.v. ”stå på mannen” Norvald Hovland, Bremer, rådmann Tore Eriksen, fylkesvaraordførar Velaug ordførar Torodd Urnes (leiar) og Arne Hauge. Veum og samferdslesjef Ole Ingar Hagen Hæreid.

54 LUSTRANYTT Nytt kartgrunnlag ved arealtilskot

Frå 2012 vil grunnlaget for utrek - ning av arealtilskot i landbruket bli henta frå gardskartet produsert av Skog + landskap, tidlegare kalla NIJOS, Norsk institutt for jord og skogforskning. I den samanhengen skal karta for alle bruka i kommu - nen gjennomgåast på nytt og sjek - kast ut om påførde areal og areal - kategoriar er korrekte. Arealstorleikane av fulldyrka, over - flatedyrka og innmarksbeite vil vera avgjerande for kor store utbetaling - ar den einskilde bonde får. Fredag 10. juni 2010 var Luster kommune vertskap for kurs i mark - slagsklassifisering saman med fyl - kesmannen og Skog + landskap. I ein del grensetilfelle kan det vera vanskeleg å avgjera kva som er rett klassifisering for eit areal. Som det går fram av biletet er det ikkje full semje om arealklassen her.

Takk. Ved slike seremoniar vert det mykje takk. Nils Magne Slinde tak - kar på vegne av regionvegsjefen prosjektleiar Susanne Svardal for vel utført arbeid.

Hæhre Entreprenør AS v/Albert Kristian Hæhre får si velfortente takk av prosjekt - leiaren, Susanne Svardal.

Kjell Einar Ormberg fekk stor fagnad for Prosjektleiaren takka også sine næraste medarbeidarar, byggeleiar framføringa av visa han hadde skrive om Sverre Kjos-Wenjum, kontrolling. Arvid Hauge, geolog Kristian historia til prosjekt tunnel Gullringen. Kjesbu og grunnervervar Nils Henjum.

55 LUSTRANYTT Aksjon gjerdehald

Sogn og Fjordane Bondelag har rett, sameige eller allmenning. dei siste åra fått fleire meldingar Ansvaret for gjerdehald er i frå husdyrhaldarar som har hovudsak delt mellom beite - store utfordringar i sitt beitehald rettshavarane/grannane. Det grunna forfall i gjerdehaldet mot er såleis ei form for ”kollek - utmark mange stader. Med tivt ansvar” for gjerdehaldet, utgangspunkt i dette har fylkes - og dersom ein part mislegheld bondelaget i samarbeid med si gjerdeplikta får dette då lokale bondelag, sankelaga og konsekvensar for andre i gjer - einskilde kommunar teke eit ini - defellesskapet. tiativ for å sjå på kva tiltak som • Gjerdeplikta er som oftast kan setjast i verk for å betre på tufta på gamal sedvane eller tilhøva. avtale frå den tid jordbruksei - Det kan vere mange grunnar til gedomane vart skylddelt. Leiaren i Sogn og Fjordane at gjerdehaldet forfell, men Gjerdeplikta kan også vere Bondelag, Per Hilleren, ynskjer å regelverket er slik at uavhengig fastsett ved lensmannsskjøn, setje fokus på gjerdeplikta, og tek av eigen situasjon pliktar ein å utskifting eller ved minnelege ofte eit tak for å halde gjerda sine følgje opp gjeldande avtale om avtale mellom beiterettshava - vedlike. Gode gjerde er med å skape eit tilfredsstillande gjerdehald rane. eit godt naboforhold. gjennom tilsyn og vedlikehald. • I tillegg er det eit overordna Bondelaget viser til gjeldande lovverk som utfyller ordning - ordninga bindande til ei ny er på regelverk når det gjeld plikt til å ane med gjerdehald: plass, uavhengig av seinare over - halde gjerde: Lov om ymse beitespørsmål, ordna lovreguleringar. dagsett 16. juni 1961 og Lov Dette er utdrag frå det opne bre - Det juridiske grunnlaget for gjer - om grannegjerde dagsett, 5. vet frå Sogn og Fjordane dehalde mai 1961. Bondelag. Leiaren i Hafslo Bondelag, Claus • Plikta til å halde gjerde kan Dersom gamal gjerdeordning Moe, har laga ein artikkel om vere knytt til eigedom med ikkje er kravd oppløyste eller det same, og Lustranytt vel å full eigedomsrett, felles beite - endra av partane, er den gamle nytte den uavkorta.

Mattilsynet om: Gjerdehald og dyrevelferd

Mattilsynet ser på gjerdehald i sam - nødvendige tiltak for å kunne oppdage, band med dyrevelferd. Gjerde, gjerde - forebygge og avhjelpe fare for unødige restar og piggtråd har opp gjennom åra påkjenninger og belastninger.” vore årsak til mykje liding for dyr, ved Den som set opp eit gjerde tek på seg at dyr skadar seg eller vert sitjande fast. eit ansvar for at gjerdet er slik at dyr Dyrevelferdslova §15 første og andre ikkje kjem i fare for å lida. Eigaren av ledd seier følgjande om gjerdehald; gjerdet pliktar også å vedlikehalde gjer - Kåre Rudningen er ” Bygninger, gjerder og andre mindre det. Plikta følgjer eigedomsretten ved seniorinspektør innretninger skal utføres eller oppføres eit eigarskifte av garden. Kravet om ved distriktskonto - og holdes ved like slik at dyr ikke utset - vedlikehald omfattar også ei plikt til ret til Mattilsynet tes for fare for unødige påkjenninger og opprydding når eit gjerde ikkje lenger for Indre Sogn. belastninger. Det skal ikke brukes pigg - er i bruk. Lova set eit absolutt forbod tråd i gjerde for å regulere dyrs ferdsel. mot bruk av piggtråd i husdyrgjerder Den som er ansvarlig for bygningen, og andre gjerde som skal regulere dyr gjerdet og innretningen, skal føre nød - sin ferdsel. Dyr omfattar også ville dyr, vendig tilsyn med disse og gjennomføre ikkje berre husdyr.

56 LUSTRANYTT Leiar i Hafslo Bondelag, Claus Moe: Hald utmarksgjerda i god stand!

Bondelaga og sankelaga i Luster kommune i samarbeid med Sogn og Fjordane Bondelag har i vår byrja på eit prosjekt som går ut på å få gjerde mot utmark i kommunen i god stand. Dei fleste med husdyr i Luster nyttar utmarksbeite, og er avhengige av at gjerde mot utmark er i god stand slik at dyra ikkje kjem på avvegar. Å oppretthalda beiting i utmark er viktig av mange grunnar, det er god ressursutnyt - ting, det er med på å hindre att - groing, det er triveleg å møta hus - dyr og det er viktig for artsmang - faldet. Det er mange raudlista plan - ter, insekt og soppartar som er Leiaren i Hafslo Bondelag, Claus Moe, står her attmed det han vil kalle avhengige av eit ope kulturland - eit ”godt gjerde”, og oppfordrar alle andre om å halde gjerda sine i god skap. stand.

Gjerdeplikta Gjerdeplikta er ei plikt til å vurdert ved lensmannsskjønn Det er svært mange som har ansvar halda forsvarlege gode gjerde, eller jordskifte. for gjerde mot utmark i Luster og er som regel delt mellom Grunneigarar som ikkje stettar kommune. For å nå alle på ein naboar i nabogrense og plikta si kan verte tvinga eller enkel måte er det sett inn eit ope mellom beiterettshavarane mot pålagt i ei rettssak å gjera gjer - brev i denne utgåva av Lustranytt. utmark. Gjerdeplikta er som de, men få grunneigarar Brevet er eit informasjons- og oftast tufta på gamal sedvane ynskjer å saksøkje naboar, påminningsskriv til alle, seinare vil eller avtale frå den tid jord - fordi det lett kan bli ein lang - me fylgje opp der det ikkje er gode brukseigedomane vart skyld - dryg og dyr prosess. nok gjerde. delt. Gjerdeplikta kan også Bondelagsmedlemar får 30 vere fastsett ved lensmanns - minutt gratis rettleiing og skjøn, utskifting eller ved rabatt på arbeidet hjå kontakt - I mange beiteområde er gjerdeei - minnelege avtale mellom beite - advokatane til Bondelaget. gar ein annan enn dyreeigar. Dyr rettshavarane. beitar gjerne kvar dei vil, enten I særleg grad har dårleg vedli - Eit ”godt” gjerde med eller utan beiterett. Då har kehaldne gjerde mot utmark Det er mange grunneigarar gjerdeeigar og dyreeigar kvart sitt store fylgjer for dei som nyttar som har liten erfaring med ansvar, gjerdeeigar har ansvar for beiteområdet. Om ein grunnei - husdyr og gjerdehald. Sjølv for at gjerdet er sikkert, dyreeigar gar slurvar med gjerdet, er det grunneigarar med husdyr, er har ansvar for dyra sine, uansett nok til at husdyr kjem heim frå det mange ulike meiningar om standen til gjerdet der dei beitar. beiteområdet. Husdyr som skit korleis eit godt gjerde skal Mattilsynet kan fatte einskildved - og et blomar i tun og hagar og vera, eg vil likevel driste meg tak for at krava lova set til gjerde beitar på innmark, skapar frampå med nokre tips. og liknande skal stettast. mykje frustrasjon. Ved gjerdeskjønn seier gjerde - Tvangsmulkt er aktuelt å nytte Alle grunneigarar med gjerde - lova § 15 at minstekravet til om einskildvedtak ikkje vert plikt pliktar å halda gjerdet sitt gjerde er: ”… minst 1,10 meter etterkome. I visse høve kan i god stand. Gamle gjerdeplik - høgt og så sterkt og tett at det Mattilsynet sette i verk naudsynte ter fell ikkje vekk med åra, fredar mot hest, naut og sau tiltak, og den ansvarlege kan bli men grunneigarar som meinar …”. Dette er ei god rettesnor kravd for utlegg i samband med det er urimeleg at dei lyt halde og utanfor gjerdeskjønn. dette. gjerde kan få gjerdeplikta si Framhald neste side

57 LUSTRANYTT

Framhald fra for - Over og undertråd er viktig for rige side at gjerdet skal stå mot press frå dyr og naturkrefter og vara Den nye lenge. Overtråd er obligatorisk, Dyrevelferdslova undertråd er ikkje like viktig. forbyr bruk av 3mm galvanisert streng kan nyt - piggtråd i gjerde tast. Over og undertråden bør for dyr. festast til nettet med tynnare Billegaste måten å streng for kvar halvmeter, gjerne gjerde på, er med med 10 cm avstand frå nettet. permanente elek - Nettet kan hengast opp på stol - triske gjerde. Slike pane med å spikre over og er det fleire leve - undertråden med 4-toms spi - randørar av, men Døme på korleis ein kan gjere det kar(95/32). Er det mykje snø i dei treng regelmessig tilsyn og om ein ynskjer å ta ned nettingen området kan ein lata vera å slå vedlikehald for å fungere og eg om vinteren. spikaren i overtråden heilt inn, vil ikkje tilrå å bruke desse mot då kan nettet hektast ned om utmark. enklare å setje opp og mykje hausten og opp om våren, og då Det beste alternativet er å nytte meir solid. varer det lenge. impregnert stolp, galvanisert 6- Impregnert stolp er det beste, Skal ein spikre fast sjølve nettet kantnett og galvanisert streng til men stolp av einer og selje kan bør ein nytte kramper. Gjerdet oppå- og undertråd. Er arbeidet og nyttast. Avstanden mellom bør ikkje spikrast i tre, inngrodd godt utført, står gjerdet i mange stolpane er viktig for at gjerdet netting og spikar er uheldig når år før vedlikehald er naudsynt. skal stå godt. Avstanden bør ein seinare skal hogge ved. Største kostnaden med eit gjerde vere 1,5m og kan aukast dersom er arbeidsinnsatsen, derfor er det det er lite snø i området, eller Oppfordring dumt å spare på kvaliteten på gjerdet står på ein mur eller Bondelaga i Luster fryktar at gjerdemateriellet. under grantre. husdyrhald kan bli nedlagt som Før ein byrjar med å setje opp Det er fleire typar nett å få tak i. følgje av problem med dyr som nytt, bør alle restar av det gamle Eg meinar 6-kantnett er det kjem på avvegar. Bondelaga i gjerdet fjernast. Er det råd, bør beste. Det er råd å få i fleire kva - Luster ønskjer at det og i framti - gjerdetraseen slettast, tubber og litetar, er traseen rett vil det da skal vere ope kulturlandskap stein kan flyttast og groper fyl - kraftigaste nettet stå lengst. Er og husdyr på beite, og oppfor - last. Er traseen svært ulendt, bør det ein ujamn trase, eller langt å drar alle som eig eller har ansvar ein vurdere å flytte gjerdet til ein bera, er det enklare å arbeide for gjerde, særleg gjerde mot betre trase i samråd med dei med tynnare nett. Prisforskjellen utmark, å syte for at dei har eit andre partane. Eit rett gjerde er er liten. ”godt” gjerde.

Flaummerke i Fossøyane

Ivar Buskaker, leiar i Plan og for - valtningsstyret, inspiserer Flaummerket i Fossøyane før den endelege ferdigstillinga. Her saman med murmeister Einar Moen nr. 3 f.v. i "arbeidsantrekk". Tordis Skjerdal Rauboti t.v. og Trygve Engesæter t.h.

58 LUSTRANYTT Reguleringsplan for Hafslo sentrum er eigengodkjent

Planen vart eigengodkjent i Planen viser derfor gang- og syk - kommunestyret 22. april. Planen kelveg frå sentrum forbi småbåt - har vore gjennom ein lang og hamna. Ved å regulera inn gang- omfattande prosess og har to og sykkelveg no slepp ein ny gonger vore ute til offentleg regulering i sentrumsområdet ettersyn. dersom bustadområdet i Prestegarden vert realisert. Planprosessen Planen har vore ute til offentleg Så tidleg som august 2005 vart ettersyn to gonger. Fyrste gong det gjort vedtak i formannskapet sommaren 2009 og andre gong i om å starte opp med regule - februar 2010. Det har totalt ringsplanarbeidet. Målet med kome inn 33 innspel og merkna - Oversiktsbilete Hafslo sentrum den nye planen var å få plass til der i samband med planarbeidet. femmarbane fotball ved skulane, heimeside og sjå planen under utvida arealet regulert til barne - Kort om planen Planar, prosjekt og rapportar. Gå hage og å få betre tilkomst til Skulevegen/Funkebakken er vidare på Kommunale planar, skule, barnehage og friområde. bratt vinterstid og kombinasjo - Regulerings- og utbyggingspla - Undervegs har det også komme nen av køyrande til barnehagen nar og så vel du Hafslo. Her inn nokre innspel og ynskjer frå og gåande til skulen, er ikkje all - finn du ei liste over alle gjel - private grunneigarar i området. tid like god. Planen legg opp til dande reguleringsplanar for Det at hafslobygdingane skal få at Funkebakken vert gang- og Hafslo sentrum. Du finn både eit fint og bilfritt friområde ned sykkelveg medan dei køyrande føresegner, plankart og saks - mot vatnet, har også vorte prio - må nytta den nye tilkomstvegen handsaming. Du finn også ritert. Kommuneplanen set krav frå vest. Fotballbana er utvida plankartet på Sognekart om gang- og sykkelveg fram til frå femmarbane til sjuarbane. www.sognekart.no. Start med å Prestegarden før dette området Bana og barnehagen får ein fel - zoome deg inn på sentrumsom - kan nyttast som bustadområde. les parkeringsplass. Langs vatnet rådet. I menyen til venstre vel du er det regulert inn eit friområde. så Regulerings- og bebyggelses - Alt dette er regulert inn på planer. Ved du I-knappen i område som tidlegare var regu - menylinja øvst og trykker innan - lert til landbruk. Totalt er i over - for planområdet på kartet, får kant av 10 daa fulldyrka jord du opp eit val i venstremenyen. omregulert til utbyggingsføre - Ved å trykke Vis kan du no mål. Reguleringa har ført til at hente opp plankartet på eiga eigedommen til Lars Kalhagen datamaskin som pdf-fil. måtte innløysast. Dei to nausta innafor planområdet er no vist som offentleg område. Det har også vore nokre mindre endring - ar i samband med tilkomst til eksisterande og framtidig busta - dområde innafor planen.

Her kan du sjå planen Heile planen kan du sjå på ser - vicetorget i Gaupne og på biblioteket på Hafslo. Du kan også gå inn på kommunen si Ortofoto av Hafslo sentrum

59 LUSTRANYTT ATS på catwal - ken på Campus Søndag 9. mai inviterte PGP til fei - ring av 20-årsjubileum på Fosshaugane Campus. Bedrifta hadde invitert kundar og samar - beidande bedrifter til feiring i sam - band med Sogndal sin heimekamp mot Nybergsund/Trysil. Eitt av innslaga ved feiringa var å syna fram årets vår- og sommarkollek - sjon frå PGP, og dette oppdraget hadde ATS Luster blitt utfordra til å ta. Og ATS svikta ikkje! Ni med - Svein Gunnar Gundersen var ein av medarbeidarane frå ATS som deltok arbeidarar frå ATS, Luster si eiga på catwalken. Og han gjennomførte med stil. verksemd for yrkeshemma, stilte opp og gjennomførte framsyninga med stil. Medarbeidarane frå Mange av deltakarane på feiringa ATS i djup konsen - vart svært overraska over framsy - trasjon før framsy - ninga, og synte begeistring med ninga tek til. Frå taktfast klapping under heile inn - venstre John slaget. Det er ikkje ”kvardagskost” Havellen, Svein Gunnar at medarbeidarar frå ei verksemd Gundersen, Kirsten for yrkeshemma får eit slikt opp - Vikdal, Eva Stein, drag. Medarbeidarane frå ATS Tor Stian England, gjennomførte framsyninga etter Anita Midtun, eigne føresetnader, og på ein svært Anne Karin god måte. Kvamsdal, Jane Vinda, Terje S Kilen.

ATS steller Sentralidretts- anlegget

ATS har i år teke over stellet av Sentralidrettsanlegget og treningsfeltet nord for Idrettshallen. På biletet er Jan Rune Bekken og Ola Bjørk i full gang med arbeidet.

60 LUSTRANYTT ”Wittgenstein og eg” – framsyning på Lepramusèet i Bergen

Framsyninga ”Wittgenstein og eg” markerte fredag 21. mai opninga av utstillinga ”Uhørte stemmer og glemte steder” på Lepramusèet i Bergen. Utstillinga gjev eit bilete av utviklingshemma sine levekår gjennom tidlegare tiders institu - sjonsliv og i vår samtid. Den er komen til i eit samarbeid mellom 5 museum i Norge, og vil verta synt fram til 2011. John Havellen, Roland Schwarz og Odd Atle Stegegjerdet synte denne dagen framsyninga i St. Jørgenskyrkja ved Lepramusèet i Bergen. Arrangør var Bymusèet i Bergen. ”Wittgenstein og eg” er historia om John sitt liv sett med skråblikk frå filosofen Ludwig Wittgenstein sine refleksjonar. Historia hand - lar om John sitt liv, frå barndom i Luster via Også dagens ulike tilbod har fått plass i utstillinga. Her stude - ulike institusjonar i Bergen og Balestrand, rer John og Odd Atle eit bilete frå ATS Luster, som ein også har funne plass til i utstillinga. attende til eit godt liv i heimkommunen Luster. Grete Eilertsen ved bymusèet takka for framsyninga og overrekte urter som John kan planta i sin eigen vesle hage.

”Wittgenstein og eg” syner ”det stille alvoret, - når eitt møte kan endra eit heilt liv”. Men framsyninga er også fylt av humor. Her er John og Roland under framsyninga i St. Jørgenskyrkja.

Kommunen har gjeve eit tilskot på • Molden opp – IL Bjørn Tilskot til kr. 12.000,- til kvart av arrangemen - • Fanaråken opp – Fanaråk IL ta nedanfor. • Nordisk Fjellfilmfestival – Fri Flyt større • Kulturarrangement i Munthehuset • Blåe tonar under breen – Jostedal – samarbeidsgruppa for grendela - Bygdelag kulturarr- ga på Sørsida • High Camp på Turtagrø – Fri Flyt. • Sommararrangement i Parken angement inkludert Sogn Det er ein føresetnad at tiltaka vert Gammaldansfestival – AL Parken gjennomførde som planlagt. Det skal • Norsk brefestival – Jostedal leverast rekneskap og prosjektrap - Bygdelag port.

61 LUSTRANYTT

Lustramarknaden 2010 vart igjen ein folkefest. Glimt frå Lustramarknaden

Luster Røde Kors Ungdom demonstrerte hjarte- startaren. Tore Moen Heggestad (t.v. i raudt) og Sindre Ruud Pettersen. Helge Stølen (i blå gensar). Skiskyttaren Ann Kristin Flatland representerte Sogn Avis og delte ut autografar. Her er ho i ein god prat med Alf Hauge.

Søndagen var det Lustraløp og offisiell opning av ballbana i Luster. Snorklippar var leiar i Luster idrettslag, Svein Tore Heltne. Sponsoren Luster Sparebank v/banksjef Oddstein Haugen heldt venstre - enden av snora, medan fotballkrisen sin mann, Olav Kjos- Wenjum den andre. Jonas Mømesdal Flaten.

62 LUSTRANYTT Målprisen til Luster Sparebank - Gjennom fleire mannsaldrar har sparebankane i Luster vore nynorskbastionar i Sogn og i fylket. I dag er det Luster Sparebank som Mykje flott underhaldninga av ungdommen vår. Vi tek med forvaltar den nokre av dei. Her er det Sarah Fiskaa Haugen (t.v.) og Stine Fiskaa som dansar Mical Jacson. språklege arven etter dei tre tidle - gare sparebankane i kommunen. Det gjer banken på ein framifrå måte. På Leiaren i Luster mållag, nettsidene og i anna Oddmund L. Hoel, (t.v.) marknadsføring bru - overrekte Målprisen 2010 kar Luster Sparebank til banksjef Oddstein ein god nynorsk som Haugen. vitnar om eit klart språkleg medvit. sa leiaren i Luster Mållag, Oddmund L. Hoel, då han delte ut målprisen Dansegruppa Illution. for åttande gong under Lustramarknaden. - Sett med lokale auge er det kanskje lite opp - siktsvekkjande at ein institusjon som Luster Sparebank nyttar nynorsk. Men ser ein vidare på det, er det ikkje like sjølvsagt. Innanfor næringslivet er bokmålsdominansen lagt ster - kare enn på mange andre samfunnsområde, og innanfor finansnæringa er bokmålstradi - sjonen, for ikkje å seie riksmålstradisjonen, særleg sterk. Det er difor særs viktig for nynorsken som språk at det finst solide finansinstitusjonar med eit godt omdøme som held nynorsken i hevd som forretningsspråk, My backyard. F.v. Kent Olav Karoliussen, Ola Vegard Ødegård, Jonas Elmin Ugulstad og Nils Jarle Haugen. reklamespråk og finansspråk. Det er utfordrande å vere ein sjølvstendig lokal sparebank med alle dei tunge sentraliser - te datasystema bankane er heilt avhengige av i dag. Dette er også ei stor språkleg utfordring for ein nynorskbank. Me vonar målprisen kan inspirere Luster Sparebank til å stå på vidare for å gje oss best mogleg nynorske banktenes - ter også i framtid, sa Hoel før han overrekte ein akvarell av Arvid Elvekrok til banksjef Oddstein Haugen. Haugen på si side var stolt og takknemleg over prisen, og ville gjere sitt til at dei også framover kom til å nytte nynorsk når dei pro - filerte banken. Mathilde Skjæret. Henning Lad. Jury for prisen er styret i Luster mållag.

63 LUSTRANYTT Ap-veteranar

Luster Arbeidarparti har denne våren gjort stas på medlemar som har 50 års medlem - skap eller lengre. 1. mai var det Martin Skare og Johanna Bolstad sin tur. Under ettermid - dagskaffien på Luster Omsorgsenter denne dagen fekk Johanna Bolstad diplom for 60 års medlemskap og Martin Skare for 70 års medlemskap. Det var leiaren i Luster Arbeidarlag, Elin Hauge, som stod for utde - linga. Diploma er underteikna av partisekretær Raymond Johansen og partileiar Jens Stoltenberg. Dei andre som i vår er vorte heidra for 50 års medlemskap eller meir er desse: Mathilde Talle, Håkon Hillestad, Anna Evjestad, Kristian Bjørkum, Oddvin Fossøy, Anders Aksnes, Kåre Øvregard, Karl Nundal, Kåre Høyheim og Atle Kvalsvik. Breheimsenteret fornyar seg

Breheimsenteret har i år ein del nytt i utstilling - ane. Som kjent vart Breheimen nasjonalpark ved - teken sist haust, og den nye nasjonalparken skal sjølvsagt presenterast. I år er senteret i ferd med å lage den fyrste presentasjonen, og den blir plas - sert både på senteret og på Fjordstova på Skjolden. Seinare kjem Breheimsenteret og Fjordstova til å samarbeide om meir omfattande utstillingar. Den kjende naturfotografen Finn Loftesnes lagar nytt biletprogram for senteret. Det blir ei spekta - kulært reise inn i dei store verneområda våre, og med HD-prosjektor på stort lerret blir biletkva - liteten i toppklasse. Dessutan har Breheimsenteret ny kokk i år, sven - ske Renato, som med si erfaring som kjøkensjef både på restaurantar og cruiseskip sørgjer for gode matopplevingar ved breen.

64 LUSTRANYTT Historiske hendingar i reiselivet 20. mai la det fyste Berre kort tid etter skipet til kai på den dette anløpet, nye djupvasskaien nærare bestemt 28. på Skjolden. Dette mai, vart Saga Ruby var ein stor, histo - (med om lag 600 risk dag, både for turistar) det fyrste lokalsamfunnet, skipet til å overnatte kommunen og heile ved den nye kaien. området. For fyrste Dei britiske turis - gong kan no majes - tane vakna utkvilte tetiske skip med og blide til strålande Marco Polo legg til kai turistar leggje til kai sol og kulturdagar innerst i på Skjolden. Turane Sognefjorden, gjekk også denne Bussane står omkransa av dei tre dagen til Jostedalen, klare for kjende nasjonalpar - Urnes og utflukt til kane Jotunheimen, Sognefjellet med Jostedal, Jostedalsbreen og dyktige, lokale gui - Sognefjellet og Urnes. Breheimen og med dar. kort veg til verds - Generelt har som - arvkyrkja på Urnes. marsesongen for rei - Marco Polo vart det selivet i Luster gått første skipet til å svært bra så langt, Marco teste ut dette nye og det lovar godt at Polo med anlegget, som er mellom anna det nye bygd etter lokale Breheimsenteret og kaihuset i tradisjonar med Jostedalen fram - mykje treverk. Dei Breførarlag melder grunnen. om lag 800 turis - om rekordbesøk i tane var strålande mai. I tillegg til dei fornøgde med det gode tilboda vi har dei opplevde i frå før, dukkar det Luster denne dagen, opp nye og spen - Om bord var og tilbakemelding - nande tilbod. det overrek - ane frå kapteinen og Mellom anna har vi king av gåver. losane var også no fått eit nytt til - svært positive, seier bod om kajakkpad - hamnesjef og reise - ling på fjorden. livssjef Iren Vatne. Hafslotun har starta Både Skjolden Skule opp eit selskap som og Dale heiter Fjordseal, Skulemusikk var som satsar på med for å markere kajakkturar frå denne historiske Marifjøra. dagen og ynskje Friluftsaktivitetar turistane velkomne, vert meir og meir og ordførar, populære blant næringssjef og ham - turistane, og der har nesjef var om bord vi etter kvart meir å og overrekte ein tilby enn dei fleste, plakett med kom - seier Vatne. munevåpenet på. Skulen og barnehagen på Skjolden møtte opp og helsa turistane velkomne med flagg.

65 LUSTRANYTT Kulturdagane Skjolden Ei vellukka helg med svært godt besøk

Kulturdagane Skjolden vart arrangert for 22. gong og tradi - sjonen tru opna av Dale Skulemusikk som marsjerte inn til sin årlege opningskonsert. Det er alltid eit godt teikn når folk blir solbrende under Kulturdagane, da har Dagane vore vellukka og det vitnar om at folk har vore mykje ute i strå - lande vær. 15 utstillarar frå mange stader i Noreg, både dei trufaste same kvart år og dei heilt nye. Flotte kunstutstillingar i regi av Signe Fortun Weka. Det var temaut - stilling i Fjordstova - "frå natur - hushald til nasjonalpark" - ei Det var Arne Hauge som fekk Kulturdagarprisen 2010. Velfortent etter fotoutstilling frå Mørkridsdalen stor innsats i mange år. Erling Bjørnetun stod for overrekkinga. før og no. Det var også stor interesse for fotoutstillinga som kommune. var svært godt nøgde med sog - Bjørn Bergum stod for - ein vel - Festen i Bedehuset laurdagskvel - nepublikumet som også inklu - lukka aperitiff på filmen om den var svært vellukka. Omlag derte gudbransdøler, austlen - Mørkridsdalen som hadde pre - 60 personar kosa seg i lag med dingar og tilreisande frå mange miere jonsokafta. underhaldning og servering. andre stader. Over 350 personar Kveldens tema var Bedehuset si koste seg på bryggjekanten og Kulturdagarprisen 2010 historie opp gjennom tida, og arrangørane melder om eit fre - Arne Hauge har vore med i sty - denne vart fortald av Hermund deleg gladarrangement der ingen ret frå 1999-2009, og mottok i Kleppa. hamna i Lustrafjorden. år Kulturdagarprisen 2010, vel - "The Tramps" fekk Skjolden fortjent etter stor innsats i Brygge til å koke laurdagskvel - Heimelaga mat mange år. Han fekk gåvekort den med sine irske folketonar Frukost i det fri hadde over 200 verdi kr 2000, eit valfritt motiv som verkeleg sette dansegleda i betalande og hadde også i år ei måla av Signe Fortun Weka, og høgsete. Karane frå Stavanger nydeleg råme i hotellhagen ved ei stor blomsterhelsing overrekt kunne meddele at dei hadde eit fjorden. Eldsjelene på Skjolden av Erling Bjørnetun frå Luster utmerka opphald i Skjolden og hadde bakt i fleire dagar og

Temautstillinga vart opna med Kjell Einar Ormberg sin kulokk gjennom høgtalarar som bar over heile Skjolden og utepublikumet svara på lokken ved å "bufåra" ned i salen etter Kjell Einar, som steva og lokka folka med seg heile vegen frå scena ute til salen nede.

66 LUSTRANYTT kunne servere mykje god, hei - Noregs Brefestival 2010 melaga mat på eit velfyllt lang - bord. Folk sat lenge og kosa Magisk stemning seg i sola og lada opp til ein ny begivenheitsrik dag. Mange på Hytta på mannen fann turen til Frelsesarmeen si Marit Tennø rapporterer frå arrangementet i Jostedal. samling i Fjordstova etterpå, der m.a. Leif Egil Kalstad og Veret kunne ikkje vore betre for opp for dottera Rakel heldt møtet. dei fire dagane med Brefestival i å høyre Veteranbilparaden og -utstil - Jostedalen fyrste helga i juni. Og Erlend linga var eit populært innslag med slikt fint vêr vart alle turane Loe lese og paraden frå Marifjøra til under festivalen høgdepunkt. på 1550 Skjolden vart i år ekstra lang, Likevel var det nærast magisk moh. då konvoien talde heile 47 del - stemning på Hytta på mannen Nokon takarar. Leon Lunde leia det (1550 moh) laurdag då Erlend på ski heile og var godt nøgd med Loe las frå boka si og oppslutninga. Juryen, som ”Jotunheimen”, for dei 20 som nokre bestod av Per Arvid Hauge, hadde teke turen opp. til fots. Edmund Bolstad og Jan Erik Turprogrammet tok ikkje til før På hytta Weka, sette "folkebilen" i fredag, med ein flott tur til var utsikten mot Jotunheimen fokus i år og kåra Jan Sandvik Lodalskåpa, men festivalen star - perfekt og det var nesten vind - med Volkswagen 1300 som ta dagen før. Torsdag samla byg - stille. Norman Kjærvik fortalde vinnar. Nummer 2 vart Odd defolk og andre med interesse om hytta på sin 250. tur og Inge Hillestad med Fiat 850 for nasjonalparkar seg på Erlend Loe las. Sjølv meinte for - Spesial og nr 3 vart Arvid Jostedal hotell. Her fekk dei fattaren det var den flottaste Aaretun med Citroen DS. møte ein engasjert direktør for opplesinga han hadde hatt. Kulturdagane hadde også i år den største nasjonalparken i Halvparten av gruppa på hytta kulturkrefter frå kommunen Alpane, Hohe Tauern. Sjølv om vart vidare med Bjørnar og utanfor som skapte stem - ikkje alt er overførbart til ”våre” Bjørhusdal frå Fimbul Jostedal ning frå utescena. Luster nasjonalparkar var det fleire til Vangsen og vidare ned i Danseverkstad og gode idear å ta med seg. Tom Fantelibotn som var den annon - Kulturskulen i Luster stiller Dybwad frå Fylkesmannen serte fyrstenedkøyringa. Det vart alltid med deltakarar som kunne såleis supplere med ei his - ein lang tur der fellene måtte på imponerar. I tillegg til det torisk oppsummering av nasjo - og av fleire gonger. Og sjølv om lokale barnekoret Snikkelora nalparketableringa i Jostedalen snøtilhøva seint på dagen ikkje og korbesøk frå Ålvik i og korleis framtida vert med var perfekte alle plassar var Hardanger, hadde utescena lokal forvalting. attendemeldingane at det likevel sporadisk informasjon og Om me seier at Lodalskåpa var var ein fantastisk tur! underhaldning til dei mange høgdepunktet vest for dalen, så Både laurdag og sundag var det som benka seg utanfor var nok austsida sitt høgdepunkt brattkøyringskurs for framtidige Fjordstova. opplesing på hytta på Mannen. fyrstenedkøyrarar, kvar dag var Kulturdagane hadde litt ekstra 20 personar hadde teke turen det rafting og ungeaktivitetane for dei minste i år. Ein mini- var fulle. DNT-ung Luster fekk dyrepark med lam, geiter, oss til å prøve balansering på kaniner, hestar og lamaer var slakk line og Steinar Bruheim eit populært innslag. I ball - avslutta festivalen med sin heilt bingen ved Skjolden skule var eigen blåistur opp brefallet på det organiserte leiker og akti - Nigardsbreen, som vel må seiast vitetar for barn og på bade - å vere definisjonen på ein kjent - stranda kunne ein gratis ta ein mannstur. Med godt besøkte tur med kajakk. 4H sin natur - aktivitetar både på kveld og dag sti, luftpistolskyting og sand - ser Brefestivalen ut til å vekse volleyballturneringa var også seg til ein etablert festival som faste innslag som mange nytta folk er viljuge til å reise eit styk - seg av. ke for å kome til.

67 LUSTRANYTT

Sogn gamaldansfestival har vorte Kva skjer i ei årleg tilstelling med dans både fredag og laurdag kveld. I fjor Parken 2010? var det buskspel i Marifjøra laurdag på dagen. Det vart spelt både toradar, kontrabass, gitar 3. juli: Stage Dolls og på skeier ved borda. Her ser 15. august: Sogn me Geir Thorud (t.v) og Tom Gamaldansfestival Kjetil Tørstad på toradar, og Jon 27. august: Hellbillies Amund Karusbakken spelar kontrabass i bakgrunnen. Foto: 2. oktober: Haustmarknad Birthe Johanne F. Finstad.

Stage Dolls Hellbillies Sommarmarknad i Jostedalen 16. - 18. juli Helga 16. – 18. juli er det igjen resultere i høg deltaking under marknadsfesten i Dølaheimen. tid for sommarmarknad ved turneringa på marknaden. Om du er nysgjerrig på det Dølaheimen og Samfunnshuset i Sjølv om programmet i skri - endelege programmet, eller vil Jostedalen. vande stund ikkje er klart vil me fylgje med på skathellekastinga i Sommarmarknaden har hatt ei trekke fram tradisjonelle akti - sommar kan du søke opp fin utvikling i tal besøkande dei vitetar som volleyballturnering, Jostedal Ungdomslag på siste åra, og me håpar at mange veteranbiltreff, buskspel scene Facebook. møter opp også i år. og matservering. Like sjølvsagt Då håpar me vêrgudane er med Skathellekasting er ein sjølvsagt som skathellekasting er at det oss og ynskjer alle velkommen aktivitet under marknaden. I år blir servert mølse i Dølaheimen. til marknad i Jostedalen, seier har Jostedal Ungdomslag satsa På laurdagskvelden spelar Morten Vigdal i Jostedal ung - aktivt på denne lokale sporten i ”Under the table and drinking” domslag til Lustranytt. form av ein eigen skathelleserie opp til fest. Ein skal leite lenge som strekkjer seg frå mai til før ein finn høgare feststemning august. Målet er at dette skal enn under den tradisjonelle

68 LUSTRANYTT Tungestølen turisthytte 100 år

Tungestølen turisthytte på Veitastrond feirar i år 100 år. Turisthytta vart bygd av patentførar Lasse Neset i 1910 med støtte frå Den Norske Turistforening, og har vore i kontinuerleg drift sidan oppsta - ren. Hytta er framleis i familien si eiga, og har framleis eit godt sam - arbeid med DNT.

DNT inviterer til slik markeringa av 100-årsjubileet: Torsdag 29. juli: Tur frå Tungestølen inn Langedalen, opp Midtnovi over Opptaksbreen og Kaldakari, ned Nystølsnovi til Tungestølen. Fredag 30. juli: Tur frå Tungestølen opp Røysedalen til Austerdalsfjellet, retur Tungestølen. Laurdag 31. juli: Fellestur frå Tungestølen til og opp på Austerdalsbreen. Laurdag 31. juli: Jubileumsfest og Olsokfeiring på Tungestølen Turisthytte med slikt

Program: Kl 18:00 Vertskapet ønskjer velkommen på tunet v\ Anne Mari Aamelfot Hjelle frå Den Norske Turistforening. Kl 18:15 Servering av rømmegraut, spekemat, flatbrød og saft. Kl 19:30 Kaffi og lefser. Kl 20:30 Dei første breturane v\ Sven Bjørne- Larsen, turekspert. Kl 21:00 Eit historisk tilbakeblikk på Tungestølen v\Aud Hilleren, Veitastrond. Kl 21:30 Det vert spelt opp til dans med levande musikk v/Helene Myklemyr Bolstad. Kl 23:00 Tenning av Olsokbål, og dansen held fram ut i dei små timar.

Husmannsplassen Fluga

Hafslo sogelag inviterer Frå slåtteda - alle til å vere med på akti - gen 2008. vitetar på husmannsplas - Lars Sie (t.v.) sen Fluga i sommar. og Johannes Laurdag 3. juli: Slåttedag Lomheim set opp troehes. kl 12.00. Slått med ljå, I bakgrun - setje opp troehes, slipe ljå. nen Claus Sal av rømmegraut og Moe. kaffi. Utlodding. Trekkspelmusikk.

Omvising Ope for omvising kl 14.00 – 17.00 følgjande sønda - gar: 11. juli, 18. juli, 25. juli, 1. august, 8. august og 15. august. Kaffiservering. Fritt tilgjenge på alle arrangement.

69 LUSTRANYTT

Gamle og nye tilbyda - Per Sivle til Fuglesteg rar kjem med handverk, flott kunst og med Jon Eikemo god mat som kan kjøpast. Foto: Kåre Storhendet Stegegjerdet Steinar denne som - og deira Skagen 2007. maren i samarbeid Fuglesteg for å ta vare Olsokmarknad vert nok når på og visa skodespela - fram våre 31. juli og 1. august ren Jon lokale Eikemo kjem musikktra - Det vert som vanleg stelt i stand til gards søn - disjonar. Olsokmarknad av bygdefolket i Fortun der dag etter - Enno har gamle og nye tilbydarar kjem med hand - middag 15. me ikkje verk, flott kunst og god mat som kan kjø - august. I flei - funne dato past. Signe Weka m. fl. har kunstutstilling. re månader for jente - Kare Steinar Skagen og Kari Johanna Yttri no har han fyllt salen på gruppa Gamlebanken, vil stå for biletutstillinga "Fortun gjennom Det Norske Teater i Oslo men vonar å ha desse tidene" og vil bli oppfølgd av utstilling med førestillinga "Ikkje friske felespelarane på "Frå bestemor si skattekiste" der verdifult lenger enn min kjærleik plass ein gong i sommar. handarbeid kjem fram frå kister og skap. rekk", eit diktarportrett I samband med Oddny og Haavard Yttri vil syna karding av Per Sivle. Alle kjenner Olsokmarknaden i og spinning der nokon kvar kan få prøva me "Den fyrste song eg Fortun vil IL Fanaråk ha den kunsten. høyra fekk", barnefortel - eit opplegg for å lokka Magnhild Havreberg Malmo vil lansere jinga "Berre ein hund, flest mogeleg til Fuglesteg boka "Skjemt og alvor frå gamle Luster" han Hall" og mange fan - søndag 25.juli, og i sep - etter Olav Havreberg. Han var fødd på tastiske vossastubbar. tember blir det på nytt eit Sørheim, men hadde sitt virke som lærar i Gjennom ei førestilling samarbeid med Vigdalen før han kom til Fortun der han på halvannan time i to Fjellfilmfestivalen i var til han gjekk av som pensjonist. akter får me vita mykje Turtagrø om eit spanande Deretter bygde han eige hus på Talla og meir om Per Sivle, om program i kulturfjøsen budde der resten av livet sitt. Han samla livet og diktinga hans. oppe på fjellhylla! segn og soger frå gamle Luster kommune Eikemo har musikalsk Luster Turlag har hatt som dottera Magnliild no har fått samla i hjelp av pianisten Olga nokre eventyrlege somrar bokform. Konokova. Komponist og i Fuglesteg. Folk strøymer "Fortun 4H" ved Arne Olav Skagen og Tor forfattar Kjetil Bjørnstad til frå alle kantar, og me Håkon Kilen står for ei rekkje aktivitetar, har elles komponert har fått inntrykk av at m.a. klatring. Dette vert noko både for musikk til utvalde tekstar når nokon i distriktet her liten og stor. I tillegg vert det leirduesky - av Per Sivle. Det vert får besøk av slekt og ting, ein aktivitet for dei litt større. førehandssal av billettar, vener frå andre kantar, Laurdag kan me høyra Jens Brekke i så følg med på nettsidene legg dei gjerne ein dag Grendahuset med eit fengande kaseri. til turlaget og i avisa! inn i programmet for å Søndag er det Det vert og stor stas å visa dei denne einestå - "Tonereise" som gler oss med konsert på ønskja våre eigne, Håkon ande perla! same staden. Høgemo og Helene Me satsar på servering Det vert sal av rømmegraut på laurdag og Myklemyr Bolstad, vel - som dei føregåande grillmat, kaffi og kaker båe dagane. komne til Fuglesteg søn - sesongane, og me har alt Søndag startar dagen med vandringa dag 4.juli. Dei vil halda på papiret fleire som vil "Fuglesteg opp" med start frå ein folkemusikkonsert der feira runde dagar i fjøsen. Grendahuset. Det vert som vanleg gudste - mykje skal dreia seg om neste på Fortun gamle kyrkjegard før musikarane Sjur marknadsområdet opnar att med nye til - Hesjevoll og Oddvar bod.

70 LUSTRANYTT Sognefjellsmarsjen Søndag 15. august 2010 vert den tradisjonelle Sognefjellsmarsjen arrangert for 22. gong. Merk dykk datoen! Starten går som vanleg frå Krossbu og Herva frå kl.10 - 12. Frå Krossbu er det 20 km, og frå Herva 10 km til Turtagrø. Startkontingent kr.100,-. Det er 5-10-15 og 20 års-premiering. Det går buss mellom Turtagrø og Krossbu. Fyrste buss frå Turtagrø kl.10.10. Bussen er i Krossbu kl. 10.45. Dette er dei ordinere rutene til Sogn Billag. For dei som skal tilbake til Krossbu etter marsjen går bussen frå Turtagrø kl.15.20. Me ynskjer liten og stor velkom - men til denne fantastiske turen i ein av dei flottaste fjellovergangane i Noreg. Alle må vera komne til Turtagrø før kl.17.

Blåe tonar 17.–19. september "Blåe tonar under breen" er eit arrange - ment som har vore gjennomført sidan 2003, det er såleis klart for det åttande arrange - mentet den 17. - 19. september 2010. Målet med arrangementet er å skape kvalitetskultur, også på små plassar som Jostedalen. BUFF Fanaråken Opp Sjangeren er ein plass mellom blues og rock. laurdag 7. august Det finst og innslag av Frode Alnæs countryrock. Vi har Starten for motbakkeløpet BFO er ved Turtagrø satsa på gode artistar heile Hotel 868 moh. Mål er på Fanaråken 2.068 moh ved vegen, i tillegg har vi gjeve nord-Europas høgastliggjande turisthytte. BFO får lokale artistar ein scene. dermed samla høgdeskilnad på 1200 meter mellom Også på årets arrangement start og mål. Løypa vart i 2009 noko endra og vorte vert det kvalitet. Heile programmet er ikkje 8,6 km lang. Dei fyrste 600 m av løypa går i slak klart enno, men Frode Alnæs med band er på stigning på asfalt oppover Sognefjellsvegen før løypa plass. Alnæs er ein gitarist i verdensklasse, og tek av på turvegen/grusvegen innover Helgedalen. er mest kjend frå bandet Dance With A Etter omlag 4,7 km med kun totalt 200m samla stig - Stranger. ning går løypa bratt oppover fjellstien til toppen av Det vert også plass til eit lokalt oppcoming Fanaråken. På 3,9 km stig løypa 1.000 høgdemeter. band. The sex vikings frå Sogndal har mar - BFO blir arrangert både med trim/ mosjonsklassar kert seg positivt siste tida, og er klar for Blåe utan tidtaking og med konkurranseklassar med tidta - tonar under breen. Blåe tonar har tidlegare king. satsa på talentfulle sogndøler som har gjort Det blei i 2007 ny deltakarrekord for BFO med 550 det godt seinare, i 2003 var Tone Damli då løpet også var NM i motbakkeløp for både Aaberge ein av artistane våre. senior, U23 og veteran.

71 LUSTRANYTT

Ein gamal raudmåla krakk Ein gamal raudmåla krakk. av varer ein elles finn mykje av i tidenes loppemarknad på land som for eksempel Tyrkia og Lyngmo, inntekta var mykje Kanskje tidleg 1900 tal? Marokko. betre enn åra før, og ungdoms - Heilt nytt pannesett eller På Lyngmo Ungdomssenter på senteret som vanlegvis husar lei - nokon nesten ikkje brukte Hafslo kan me no skilta med ein rar og andre arrangement for bunadsko? ”Om me har fem år gamal tradisjon for barn og unge, kokte av mennes - omsetting av tonnevis med glas, ke frå dørene opna klokka gamalt porselen? Ja, inn i keramikk, porselen, leiker, sport 18:00 på fredag, til me stengde salen og heilt fram. - Sport og fritidsutstyr, kler, møblar og klokka 14:00 på laurdag. Det og elektrisk er der ute, mykje meir. Ein kan finna nesten vart ein marknad med god stem - berre gå tvers gjennom kva som helst på ein loppemark - ning, spesielt under auksjonen nad. Folk vil kvitta seg med alt på laurdag, der nokon av dei møbelavdelinga og rett muleg. Dei har kanskje vunne finaste skattane var samla. fram. Gjennom opninga noko på eit lotteri ein stad, og så Rundt 25 objekt vart auksjoner - der døra manglar.” passer det ikkje heilt inn på eit te vekk, og dette høgdepunktet kjøkken med kirsebærinnreiing, er ein god moglegheit til å gjera eller dei vil gje vekk ting og tang gode kupp til ein billeg penge. Eg viser veg ved å peike frå der etter å ha bytt stil på interiøret Kvart år har pengane frå loppe - me står i kafeen, der dei sel røm - sitt, og så passer det gamle ikkje marknaden gått til eit ”loppe - megraut med spekemat, helleka - heilt inn lenger. Dei synest kan - prosjekt”, noko som betyr at det ker og pølse med brød. skje mykje er for fint til å kasta, er kjøpt inn utstyr til leikeplass, Pruting har vel aldri vore heilt og det er god butikk for nytt lydanlegg, storkjøkkenomn vanleg i landet vårt, og markna - Lyngmo, som brukar pengane (kombidamper) til kjøkkenet, dar er langt meir vanleg i land frå loppemarknaden til å driva sandvolleyballbane og møblar til lenger sør, enn her hos oss. Men barne- og ungdomsarbeid i Indre peisestova. Me har to piano på nokon gonger i året vert det Sogn. Lyngmo som begge er gamle og arrangert loppemarknader rundt Loppemarknaden i år skal vera dårleg klang i. Song og musikk om kring i landet, og me får ein 24. og 25. september. Då satsar er ein viktig del av arrangementa smakebit av livet, intensiteten, me på like stor oppslutnad som i på Lyngmo, difor skal pengane prisdiskusjonane og mangfaldet fjor. Det vart på alle måtar frå årets loppemarknad gå til eit

72 LUSTRANYTT eller to nye instrument. Alt dette er prosjekt me ikkje kunne gjennomføra om me ikkje hadde hatt pengane frå loppemarkna - den. Det er allereie byrja å koma inn lopper. Ta kontakt med Lyngmo dersom du har noko til overs som er for godt til å kasta. Me gler oss til årets loppemarknad og håpar at du nyttar høvet til å stikke innom! Hjarteleg velkom - ne!

Fakta om Lyngmo utan bad og 7 campinghytter Ungdomssenter • Møtelokale til 300 personar • Kristen leirstad • 6 tilsette i totalt 320 % stil - • Arrangerer barne- og ung - ling domsleirar • Eigarar: Sogn og Fjordane • Det rusfrie selskaps- og Indremisjon og Norsk arrangementsalternativet i Luthersk Misjonssamband Sogn • www.lyngmoinfo.com • 140 sengeplassar fordelt på • 57684366 / lyng - 16 rom med bad, 10 rom [email protected]

Strandsitjardagane i Solvorn 17. og 18. september Strandsitjardagane er først og - servering av kortsømd fiske - fremst eit kulturarrangement. suppe i Smalahuset. Solvorn Bygdalag sitt motiv med dagane er å skape aktivitet med Laurdag 18. september frå kl utgangspunkt i kulturen i 10:00 strandsitjarmiljøet i Solvorn og Salsbuer i nausta, på kaiane, i vekkje til live og føre vidare Thunebua og i gata med sal av kunnskap og tradisjon frå ei - fisk, sjøkreps, krabbe, fiske - ikkje så fjern fortid. mat, grønnsaker, blomar, husflid Opplegget er basert på frivillig og handverk, lustramat, eple, arbeid frå dei medverkande. Vi eplesaft, plomme. tek med takk mot bidrag til dei Utstillingar /demonstrasjon/sal aktivitetane som det er lagt opp av til og framlegg til andre innslag. - handlafting, maleri, antikvite - tar, gamle og nye foto, gamle Førebels program gjenstandar. Buskspel i krik og krok. Fredag 17. september kl 18:00 i Kystlaget har lagt sin kulturmin - Linahagen kafe serverer tradi - Galleri Walaker: Kulturkveld nedag til Solvorn og organiserer sjonsmat med spekesild, vossa - med - demonstrasjon av tilhogging korv, kålrabistappe, rømme - - kåseri av Kåre Hovland: av båtstamn, ro-opplæring, graut. Gamle bevaringsverdige miljø. kapproing, presentasjon av Kajakkpadling. - kåseri av Magnar Kjell Kystlaget. Vandreteater med tema frå Høyum: Arbeidet med bygde - MS Atløy – Atløys venner: Strandsitjarmiljøet i Solvorn. boka med fokus på - Fjordaferda med sal av salta Strandsitjarmiljøet i Solvorn. fisk, sild, bøkling,…. Set av denne helga og bli med - friske kjerringar syng gamle - Kanskje ein båttur med den på fine opplevingar i Solvorn! gode svisker. gamle fjordabåten

73 LUSTRANYTT

No er Solvorn filma både oppet - ter og nedetter, i fjøs som er omgjort til båtbyg - geri, og av hus som er idyllisk og flott plassert i ter - renget, i strand - kanten og ute på fjorden der det såg ut til å skje drama - tiske ting. I båt - byggeriet held Mads Rønning til – ein ung og svært tiltrekkandes kar.

”Liebe am Fjord” - ”Kjærleik langs fjorden” Kjærleiksdrama i Solvorn på tysk TV I heile juni har Solvorn ninga er her – det romantiske skal vere med på skal spelast ligg i lufta, så eg vil gi 10 av 10 inn. vore kulisse for ein stor, oppnåelege poeng for denne tysk tv-produksjon. Her har plassen. Dyr produksjon det utspunne seg eit større Når det gjeld logistikken: Lite Kostnaden med denne tv-pro - kjærleiksdrama som vil bli parkering, lite overnattingsplas - duksjonen er på linje med ein sar, avtand til flyplass o.l., må eg vanleg norsk spelefilm, det vil vist på tv-kanalen ARD i diverre gå ned til ein 7-ar. seie svært høg sett i høve til ein mars – april neste år. Men Logistikk er pengar, og pengar liknande norsk tv-produksjon. først er det solvorningane er logistikk, seier Vaage som for - Dette er høgkvalitet, og dette og sogningane som skal tel at når skodespelarane har fri har dei råd til sidan dei har nokre dagar, flyg dei ned att til potensiale for å nå ut til 100 få oppleve den 90 minutt Tyskland. Og spelarar blir henta millionar menneske i Tyskland, lange filmen gratis i opp etter behov – når scena dei Sveits og Austerrike. Sogndal kulturhus nokre dagar før sendinga i Tyskland.

- Det var verkeleg bra å legge handlinga i denne filmen til Solvorn, fortel location manager Eirik Vaage i Frost Media som er hyra inn for å hjelpe det tyske produksjonsselskapet Studio Hamburg Production Gmbh for å finne høvelege filmstader, og hjelpe til under innspelinga. – Solvorn har eit homogent bybilete med bygningar som passar inn på alle måtar. Her er det ikkje store ”feil” i landska - Tyske kjendisskodespelarar utanfor fjøsen - klare til nye opptak inne i båt - pet, med kraftliner som skjem - byggeriet; Muriel Baumeister og Henrik Zimmermann. Mykje utstyr og mer eller bygningar som ikkje mykje folk skal til for å lage ein tv-produksjon i storleik med ein vanleg passar inn. Den klassiske stem - norsk spelefilm.

74 LUSTRANYTT

House Gustavsson. Huset til Bjarne Rasmussen vart leigt inn for å vere kulisse i den tyske tv-produksjonen. Her vart det filma både ute og inne i 10 dagar. – Det er mykje billegare å nytte det beståande enn å bygge opp eigne kulissar, seier Vaage, - og attpå til er det ekte.

Målgruppa for denne produksjo - nen er middelaldrande tyskarar som likar det norske levesettet, vil det bli ein uvurderleg rekla - me har ikkje sett at det har vore naturen og harmonien på bygda. me for Solvorn, Luster og heile dei heilt store kontroversane Det romantiske biletet av Noreg Noreg. mellom oss. Dei er hjarteleg vel - som du finn her i verkelegheita. Vaage vil også få rose og takke komne tilbake for å lage fleire I filmen skal Solvorn spele seg solvorningane og alle andre dei filmar! sjølv, handlinga er lagt til har hatt med å gjere under inn - Solvorn i Noreg. spelinga. - Solvorningane har Fjærland neste Og handlinga er om ei kvinne hatt stor forståing for oss når vi Tv-selskapet ARD fekk laga to som driv ei familiebedrift, eit fis - ”invaderte” denne vesle bygda liknande filmar i Noreg i fjor, kemottak eller fiskeoppdrett. Ho med så mykje folk, bilar og den siste vart innspelt i Kalvåg. har ei dotter, dotter til systera, utstyr i nesten ein månad. Det er Den flotte mottakinga desse fil - som systera fekk då ho var svært ikkje alltid like greitt å vite når mane fekk i Tyskland gjorde at ung. Dette kjem etter kvart fram vi trakkar bort på naboen som dei kom tilbake i år for å lage to i dagens lys. Eit mellommennes - vi ikkje har spurt på førehand. nye filmar om det dei kallar keleg drama utspelar seg i Og når Lustranytt møter ”Liebe am Fjord” – ”Kjærleik Solvorn. Koseleg og romantisk Magnar Høyum og Arne Kvalen langs fjorden”. Når innspelinga som endar godt. i solvornsgata, spør vi kva dei er ferdig i Solvorn, flytter dei til tykkjer om samarbeidet, gir dei Fjærland for å spele inn film Uvurderleg lustra- og ros tilbake: - Me tykkjer det er nummer fire. Og det blir endå noregsreklame kjempeflott at eit så stort tysk meir reklame for landsdelen vår. - Her kjem det til å vere 50 tys - selskap kjem hit for lage film, og karar som reiser tilbake til heim - House Mads. landet sitt for å fortelje varmt Eirik Vaage i om Solvorn, smiler Vaage. Dei Frost Media kan ikkje få fullrost plassen. Dei tok oss med er ikkje van med å vere på ein inn i Arne meditasjonsplass medan dei er Kvalen sin fjøs på jobb. Og når filmen blir vist, som var omgjort til båtbyggeri.

Magnar Høyum (t.v.) og Arne Kvalen er godt nøgde med det tyske besøket i Solvorn, og gir til kjenne over for Eirik Vaage at han gjerne må ta med seg tyska - rane eller andre for å Regissør Jørg Grünler bak skjer - filme fleire gonger i men der han har full kontroll og Solvorn. styrer opptaka både inne og ute.

75 LUSTRANYTT Avgangselevar frå Luster ungdomsskule

Avslutning av 10 års grunnskulegang vart onsdag 16.juni 2010 markert på tradisjonelt vis med elevpro - gram, servering, helsingar og utdeling av vitnemål.

Klasse 10A: Bak frå venstre: Anders Ø. Bjørk, Audun Moseng, Tor Øyvind F. Saur, Sjur Skjæret, Mats Bjørnar Leirdal, Torbjørn Slinde, Arne Olav Skagen, Emil Hovland, Børge Urnes, Lars Berge Pedersen, Ole Kristian Sjøli, Jon R. Øvreås, Amund Tangnes. Framme frå venstre: Tomas Kjørlaug (lærar), Linda B. Watten, Trine K. Sætherbø, Elisabeth J. Sygnabere, Hanne Sviggum, Ragnhild Prestegård, Marita Kvalsvik, Eline K. Brun, Karoline Lie, Anne Marie Fuhr, Marte Paulsen, Herdis Molland (lærar). Foto: Geir Paulsen.

Klasse 10B: Bak frå venstre: Håkon Fossheim, Robert Storli, Jostein Sandvik, Kjetil Alme, Stian Lindskog, Stig Øystein Schmidt, Jarle Nes, Jostein H. Molland, Daniel Gangdal, Kristoffer Fossøy, Håvard Andrè Kveane, Øystein Hesjevoll, Vegill R. Kjer. Framme frå venstre: Mona Kristin Bukve (lærar), Marianne Teigen, Amalie Øvrebø, Gunn Beate Halveg, Eli Kristin N. Leirdal, Thea Ø. Røhme, Ida Røneid, Kaia Sandvik, Rita B. Hansen, Karoline Feet, Trude Bergum, Mona ElinVik (lærar). Marius Alme og Tom Even Larsen var ikkje med på biletet. Foto: Geir Paulsen

76 LUSTRANYTT Skuleavslutning på Hafslo

10. kl. ved Hafslo barne- og ungdomsskule våren 2010: Framme frå venstre: Anja Renate Buskaker (kontaktlæ - Bak frå venstre: Stine Pettersen Reinås, Lill Hege rar), Siri Havellen Hatlevoll, Camilla Sletten Moen, Stølen, Fredrik Solnes Dahle, Karl Jomar Bruheim, Maria Didriksen Evjen, Kjersti Marie Næss, Tea Einar Bolstad, Terje Kvam Sæterdalen, Joar Frækaland, Høyheim, Susanne Selland, Astrid Bremer Brynjulfsen, Sindre Ruud Pettersen, Steffen Andreas Aksnes, Tarjei Nicole Krystyna Henjum, Bente Øygarden, Line Byrkjeland Aasen, Anniken Lilleøren, Marianne Bakken Partenyi og Inger Beate Dalheim (kontaktlærar). og Renate Fredheim.

LUSTRA nytt Nr. 2 - 2010 Opplag: 4.500. Vert distribuert gratis til alle husstandar i Luster kommune og til abonnentar utanfor kommunen. Magasinet vert også sendt til alle avdelingar på Lærdal sjukehus og Sentral sjukehuset Førde. Redaksjonen for dette nummeret vart avslutta 18. juni 2010. Ansvarleg redaktør: Rådmann Tore Eriksen Viktige telefonnummer Redaksjonen er lagt til Servicetorget Helsesenteret/Lege i kontortida Tlf. 57 68 56 00 v/leiar Anita Bjørk Ruud. Alle tenesteeiningar har informasjonsansvar, og er Sentralbordet i servicetorget på rådhuset er også sentral - bidragsytarar til redaksjonen. bord for kontora på helsesenteret med unnatak for legane, Tilbakemeldingar, tips osv. kan gjevast til nemnde dvs. for fysioterapi, ergoterapi, jordmor, helsestasjonen og adresser. psykiatrisk helse. LEGEVAKT Redaksjonen si adresse: Luster kommune, Lustranytt, Rådhuset, 6868 Gaupne. - snarleg hjelp utanom kontortida Tlf. 57 68 15 55 Tlf. 57 68 55 00 Faks: 57 68 55 01 TANNLEGEN i Nesgården Tlf. 57 65 63 90 E-post: [email protected] KOMMUNALTEKN. BEREDSKAP Mob. 48 10 21 20 Layout/trykk: Ingvald Husabø Prenteverk as. (Veg/vatn/kloakk) Tlf. 57 65 60 05 NAV Luster Tlf. 57 01 58 70

Framside: Tunnelen i Gullringen vart opna 15. juni 2010 Andre viktige telefonnr.: av ordførar ToroddUrnes, flankert av avdelingsdirektør Melding om brann Tlf. 110 Nils Magne Slinde i Statens vegvesen og fylkesordførar Vakthavande brannbefal Mob.: 41 65 94 40 Nils R. Sandal. Innfelt Erling Eide si teikning av risen som Politi/Lensmann Tlf. 112 sette gullringen sin fast i fjellet då han ville vitje gygra på Ottane. Foto: Erling Bjørnetun. Informasjon Returadresse: Luster kommune, B N-6868 Gaupne, Noreg/Norway

Offentleg bading Badebassenga i Luster har desse opningsidene:

FJORDSTOVA, SKJOLDEN • tlf. 57 68 67 44 tysdag kl. 18.00 - 21.00 Opningstider sommar: fredag kl. 18.00 - 21.00 21. juni - 10. august søndag kl. 16.00 - 19.00 Alle dagar unntatt mån - dag: kl 15:00 - 18:00.

JOSTEDAL SAMFUNNSHUS • tlf. 57 68 59 68 / 69 tysdag kl. 18.00 - 21.00 onsdag kl. 18.00 - 19.00 (funksjonshemma) kl. 19.00 - 20.00 (medl. av Luster Revmatikarforening) kl. 20.00 - 21.00 Blomsten på (eldre og evt. andre revmatikarar) Bassenget er stengt når elevane har skulefri.

LUSTER UNGDOMSSKULE ordførarkontoret måndag kl. 17.00 - 21.00 Dagen etter det historiske vedtaket i kommune - onsdag kl. 17.00 - 21.00 Bassenget er stengt når elevane har skulefri. styret, 27.09.09 om Luster Bad, kom det ei dame på ordførarkontoret med ein fin blomst. Ho var svært nøgd med dette vedtaket, og over - rekte ein orkidé til ordføraren. Blomsten var fin, og den vart plassert midt på konferansebordet på kontoret. To dagar seinare såg eg at ein av blomane var falt av, og etter nokre dagar var det berre ein blome igjen, og den virka pjuskete. Eg tenkte på vedtaket me hadde gjort, og vart litt spørjande. Var dette ein peikepinn på noko? HAFSLO tlf. 57 68 23 33 Bibliotek Måndag: 10.00-17.00 Det tok ca tre månader så begynte orkideen å HOVUDBIBLIOTEK Tysdag : 09.00-14.00 bløma på nytt. Eg vart optimist. Men det same GAUPNE tlf. 57 68 56 53 Onsdag: 09.00-15.00 gjentok seg. Blomane datt av etter nokre dagar. Måndag stengt Dette var dårleg påminning, syntest eg, men eg Tysdag 10.00-16.00 SKJOLDEN tlf. 57 68 67 92 Onsdag 10.00-16.00 Tysdag:16.30-19.30 stelte blomsten som før. Torsdag 10.00-17.00 Siste veka i kvar månad er Like over påske begynte blomsten å bløma igjen. Fredag 10.00-16.00 biblioteket ope torsdag på Eg var spent på om det same ville gjenta seg. dagtid, tysdag stengt. Laurdag 11.00-14.00 Denne gongen kom det mange fleire og flotte VEITASTROND blomar. Anbodskonkurransen på Luster Bad Måndag: 13.30-15.30 nærma seg, og utifrå blomane var eg sikker på Opningstid i sommar at dette ville gå rett veg. Orkideen har no stått i Hovudbiblioteket i Gaupne har ope 21. juni -15. august full bløming i snart to månader, og den ser fris - tysdag - fredag kl 11.00 - 15.30. kare ut enn nokon gong. Avdelingane Hafslo og Veitastrond har stengt i skulefe - Torodd U rien. Avdeling Skjolden er ope for sjølvbetjening når turistin - formasjonen er til stades.