Biuletyn Szadkowski, tom 3 83

Tadeusz Marszał*

ZRÓ NICOWANIE PRZESTRZENNE PRODUKCJI ROLNEJ W GMINIE SZADKOWSKIEJ (W WIETLE WYNIKÓW SPISU Z 2002 R.)

Wst p Rolnictwo jest działem gospodarki bardzo specyficznym, istotnie ró ni cym si od innych rodzajów działalno ci gospodarczej. Jedn z podstawowych cech wyró niaj cych produkcj roln jest jej powierzchniowy charakter i silne uzale nienie od warunków rodowiskowych, zwłaszcza przyrodniczych. Warunki te (klimat, ukształtowanie powierzchni, gleby i in.) decyduj w du ym stopniu o strukturze upraw i hodowli, ale całkowicie jej nie determinuj . Pomimo i zale no miedzy rolnictwem a przyrod pozostaje nadal bardzo silna, to jednak wraz z post pem technicznym człowiek znacznie uniezale nił si od tych uwarunkowa (nawo enie, melioracja, produkcja pod szkłem itp.), a nawet poszerzył skal mo liwo ci wykorzystania ró nych, pod wzgl dem cech fizyczno- geograficznych, fragmentów przestrzeni do celów rolniczych. W konsekwencji relatywnie wzrosło znaczenie innych, pozaprzyrodniczych, uwarunkowa produkcji rolnej (tradycji, mo liwo ci inwestycyjnych, kwalifikacji, itp.) Wszystkie te elementy, rodzaj i siła ich oddziaływania, w sumie decyduj o zró nicowaniu produkcji rolnej w przestrzeni i specjalizacji poszczególnych regionów w tym zakresie. To zró nicowanie jest doskonale widoczne w skali wiata, wielu krajów i regionów, a wi c w skali du ych jednostek przestrzennych, charakteryzuj cych si znaczn zmienno ci uwarunkowa produkcji rolnej. Jednak fakt, i zmienno cech rodowiska

* prof. dr hab. Tadeusz Marszał jest kierownikiem Katedry Zagospodarowania rodowiska i Polityki Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. 84 Zró nicowanie struktury produkcji rolnej w gminie szadkowskiej przyrodniczego i antropogenicznego maleje wraz ze skal przestrzeni, nie oznacza, e na mniejszych obszarach produkcja ta zawsze pozostaje jednorodna. Zwłaszcza w sytuacji Polski rodkowej, gdzie obok pewnej ró norodno ci, przynajmniej niektórych elementów rodowiska geograficznego (np. gleb), mamy do czynienia z du ym rozdrobnieniem rolnictwa zarówno w aspekcie własno ciowym, jak i agrarnym. Dlatego wydaje si uzasadniona, podj ta w tym artykule, próba ukazania zró nicowania produkcji rolnej na terenie jednej gminy – gminy . Celem tego opracowania jest wi c uzyskanie odpowiedzi na nast puj ce pytania: czy wyst puje i jak silnie zró nicowanie poszczególnych najwa niejszych rodzajów produkcji rolnej w gminie; jaka jest specyfika tej produkcji w wyró nionych wewn trzgminnych jednostkach przestrzennych. Analiza zostanie przeprowadzona w gminie podzielonej na 33 jednostki przestrzenne. Podział ten nawi zuje do podziału gminy na sołectwa, obr by geodezyjne i obwody spisowe (zastosowane w NSP 2002). Wszystkie te trzy podziały, cho nieco ró ne, s zbli one i w wi kszo ci przypadków teren sołectwa pokrywa si z obszarem obr bu geodezyjnego i obwodu spisowego. Wyj tek stanowi : Szadek (składaj cy si z jedenastu obwodów spisowych), z którego wyodr bniono Grabowiny z Krócic , Szos Uniejowsk i Osiny; sołectwo Kotliny, które zostało podzielone na Kotliny z Kotlinkami i odr bnie Jamno (zgodnie z podziałem na obr by); sołectwo Prusinowice, potraktowane jako cało (cho dzieli si ono na dwa odr bne obwody spisowe); sołectwo Przatów Górny, podzielone na Przatów Górny z Przybyłowem oraz odr bnie Przatów Dolny (zgodnie z podziałem na obwody spisowe); sołectwo Szadkowice, podzielone na cze wiejsk (obejmuj c wie Szadkowice i , kolonie Ogrodzim i Szadkowice, Ward g ) oraz cz podmiejsk (obejmuj c osiedle Szadkowice-Ogrodzim, Probostwo i Nagrobl ). Tadeusz Marszał 85

Dane wyj ciowe do wszystkich analiz pochodz z Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w maju 2002 r. i dotycz produkcji rolnej w indywidualnych gospodarstwach rolnych (bez uwzgl dnienia produkcji na działkach rolnych). Ogólna powierzchnia gospodarstw rolnych w mie cie i gminie Szadek wynosi 9868