KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ * FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ANİME - MİMARLIK İLİŞKİSİ ve BU İLİŞKİNİN TASARIM ÜZERİNE ETKİLERİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Mimar C. Arsal ARISAL

Anabilim Dalı: Mimarlık Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Murat ULUĞ

KOCAELİ, 2010

ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR

Anime, bütün dünyada ilgi görmeye başlarken, Türkiye’de de, önce televizyonlarda çocuklara yönelik, daha sonra da kendine özgü, içinde birçok farklılıklar barındıran bir ortam olarak dikkatleri çekti. Animenin farklı türlerini araştırıp izlerken, barındırdığı mimari altyapıyı ve hayal gücünü fark etmem bu tezin oluşmasında en önemli etken oldu. Bu konudaki araştırmalarımı sürdürürken, Frankfurt, Alman Mimarlık Müzesi’nde, “Anime ve Mangada Mimarlık” konulu bir sergi açılmış olması, anime – mimarlık ilişkisinin akademik alanda da görmezden gelinemeyeceğinin bir kanıtı oldu. Türkiye’de bu dönemde, mimarlıkla alakalı olmasa da, sınırlı sayıda tezin yazılmış olması, anime ve üzerine yazılmış iki kitabın Türkçeye çevrilmesi, Türkçe yayınlar yapılması, farklı alanlarda çalışmaya uygun olan bu ortamın ileride daha fazla araştırmaya konu olacağını göstermektedir. “Anime – Mimarlık İlişkisi ve Bu İlişkinin Tasarım Üzerine Etkileri” isimli yüksek lisans tezimin, mimarlıkla animeyi buluşturan bir çalışma olarak, bu konuya, küçük de olsa bir katkı koymuş olduğunu umuyorum.

Tez danışmanlığımı üstlenerek, beni anime – mimarlık ilişkisini araştırmam için cesaretlendiren sayın hocam Yard. Doç. Dr. M. Murat ULUĞ başta olmak üzere, Yard. Doç. Dr. Elif Yeşim ÖZGEN KÖSTEN’e, Doç. Dr. Burçin Cem ARABACIOĞLU’na, çalışmalarım sırasında yardımlarını gördüğüm bütün hocalarıma, lisans eğitimimden bu yana bana her konuda destek olan arkadaşlarıma ve emeği geçen herkese sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Son olarak, emeklerini hiçbir zaman ödeyemeyeceğim, bana her zaman destek olan annem Canan ARISAL’a, babam Hulusi ARISAL’a ve çalışmamın her safhasında, bana her konuda destek olan eşim Elif ÇELİK ARISAL’a minnet duygularımı ifade etmek isterim.

i

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR ...... i İÇİNDEKİLER ...... ii ŞEKİLLER DİZİNİ ...... iii TABLOLAR DİZİNİ ...... v ÖZET ...... vi İNGİLİZCE ÖZET ...... vii 1. GİRİŞ ...... 1 1.1 Araştırmanın Amacı ...... 3 1.2.Araştırmanın Önemi ...... 3 1.3. Araştırmanın Kapsamı ...... 5 1.4. Araştırmanın Yöntemi ...... 6 2. ANİME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ...... 8 2.1. Animenin Tanımı ...... 8 2.2. Animenin Kısa Tarihçesi ...... 9 2.3. Animenin Görsel Karakteristikleri ...... 11 2.4. Anime Teknikleri ...... 12 2.5. Animede Mekân Betimlemeleri...... 15 3. MİMARLIK ANİME İLİŞKİSİ ...... 17 3.1. Mevcut Mekânların Yorumlanması ...... 20 3.1.1. Şehircilik ölçeğinde ...... 20 3.1.2. Mimarlık ve iç mimarlık ölçeğinde...... 24 3.2. Kurgusal Mekânlar Oluşturulması ...... 33 3.2.1. Şehircilik ölçeğinde ...... 33 3.2.2. Mimarlık ve iç mimarlık ölçeğinde...... 39 4. ANİME - MİMARLIK İLİŞKİSİNİN ÖRNEK ANİMELER ÜZERİNDEN ARAŞTIRILMASI ...... 41 4.1. Osamu Tezuka’nın Metropolis’i: Kent – Beden – Mimarlık İlişkisi, Kimlik Sorunu ...... 41 4.2. Animede Arcology Örnekleri –Enformasyon Çağı İçin Çözüm Önerileri ...... 45 4.3. Anime Örnekleri Işığında Psikoloji Mekân İlişkisi ...... 58 4.4. Howl’un Hareketli Şatosu (Var Olan Yapıların Animelerde Kullanılması ve Animelerde Kullanılan Mimari Üzerine Bir Deneme)...... 68 5. TARTIŞMA ve SONUÇ ...... 75 KAYNAKLAR ...... 77 EKLER ...... 81 KİŞİSEL YAYINLAR ve ESERLER ...... 86 ÖZGEÇMİŞ ...... 87

ii

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 1.1: Ruhların Kaçışı (Sprited Away)...... 1 Şekil 1.2: Astro Boy ...... 2 Şekil 1.3: Alman Mimarlık Müzesi’nde Neo Tokyo 3 Anime ve Mangada Mimarlık Sergisi afişi ...... 3 Şekil 1.4: Real Drive ...... 4 Şekil 1.5: Metropolis ...... 4 Şekil 1.6: The Melancholy of Suzumiya Haruhi ...... 5 Şekil 1.7: X 1999 ...... 5 Şekil 1.8: Claude Monet, Rouen Cathedral: Günışığında Cephe ...... 6 Şekil 1.9: Akira Manga ...... 7 Şekil 1.10: Akira Manga ...... 7 Şekil 2.1: Studio Ghibli Logosu ...... 10 Şekil 2.2: Zen halkası, Ashigaka Shizan ...... 11 Şekil 2.3: Sumi-e, Chingyu Daikoku ...... 12 Şekil 2.4: Sumi-e, Shohaku ...... 12 Şekil 2.5: Blood+ ...... 13 Şekil 2.6: Final Fantasy VII: Advent Children ...... 14 Şekil 2.7: Kristian Huitula ...... 15 Şekil 2.8: Mobile Suit Gundam ...... 15 Şekil 2.9: My Neighbours The Yamadas ...... 16 Şekil 2.10: My Neighbours The Yamadas ...... 16 Şekil 3.1: Max Fleicher’ın önemli eserleri Betty Boop, Popeye (Temel Reis) ve Superman ...... 17 Şekil 3.2: Astro Boy ...... 17 Şekil 3.3: Oren Ishii’s Revenge ...... 18 Şekil 3.4: My Neighbour Totoro ...... 19 Şekil 3.5: Melancholy of Haruhi Suzumiya ...... 20 Şekil 3.6: Melancholy of Haruhi Suzumiya ...... 21 Şekil 3.7: Tokyo’nun 23 özel bölgesini gösteren harita ...... 21 Şekil 3.8: Kenzo Tange - Tokyo Körfezi Planı ...... 25 Şekil 3.9: X 1999 - Tokyo Metropoliten Hükümet Binası ...... 26 Şekil 3.10: X 1999 - Milli Meclis Binası ...... 27 Şekil 3.11: X1999 - Tokyo Kulesi’nin yıkılışı ...... 27 Şekil 3.12: X 1999 Tokyo Kulesi üzerinden kentin görünüşü ...... 28 Şekil 3.13: Ranma ½ - Engawa ...... 29 Şekil 3.14: Ranma ½ - Engawa ...... 29 Şekil 3.15: Ranma ½ - Kayar kapılar ...... 30 Şekil 3.16: - Genkan...... 31 Şekil 3.17: Japon Evi ve Bahçesi Planı ...... 31 Şekil 3.18: Japon Evi Kesiti ...... 32 Şekil 3.19: Japon Evi Kesit Perspektifi ...... 32 Şekil 3.20: Yona Friedman – Hareketli Kent ...... 34 Şekil 3.21: Archigram – Plug In City ...... 34 Şekil 3.22: Frank Lloyd Wright – Bir mil yüksekliğinde gökdelen ...... 35 Şekil 3.23: Walter Jonas – Intrapolis ...... 36 Şekil 3.24: Akira ...... 37 Şekil 3.25: Rebuild of Evangelion, Evangelion 1.0: You Are (Not) Alone ...... 38

iii

Şekil 3.26: Rebuild of Evangelion, Evangelion 1.0: You Are (Not) Alone ...... 38 Şekil 3.27: Rebuild of Evangelion, Evangelion 1.0: You Are (Not) Alone ...... 38 Şekil 3.28: Super Dimensional Fortress Macross ...... 39 Şekil 3.29: Castle In The Sky animesinin 2008 Tokyo Uluslararası Anime Fuarı’nda Studio Ghibli reyonundaki eskizleri ...... 40 Şekil 4.1: Metropolis ...... 41 Şekil 4.2: Metropolis ...... 43 Şekil 4.3: Metropolis ...... 43 Şekil 4.4: Metropolis ...... 44 Şekil 4.5: Metropolis ...... 45 Şekil 4.6: Arcosanti Projesinin 2005 yılında inşaatı devam etmekte olan hali ...... 47 Şekil 4.7: Ultima Tower ...... 50 Şekil 4.8: Shimizu Mega City Piramidi ...... 50 Şekil 4.9: Vincent Callebaut ‘un dev Amazon nilüferler yapraklarından esinlenerek tasarladığı yüzen ekopolis projesi ...... 51 Şekil 4.10: Vincent Callebaut ‘un dev Amazon nilüferler yapraklarından esinlenerek tasarladığı yüzen ekopolis projesi ...... 51 Şekil 4.11: Callebaut’a esin kaynağı olan nilüfer yaprakları ...... 52 Şekil 4.12: Bubblegum Crisis Tokyo 2040 ...... 53 Şekil 4.13: Bubblegum Crisis Tokyo 2040 ...... 53 Şekil 4.14: Ergo Proxy ...... 54 Şekil 4.15: Ex Machina ...... 55 Şekil 4.16: On Your Mark ...... 56 Şekil 4.17: On Your Mark ...... 56 Şekil 4.18: On Your Mark ...... 57 Şekil 4.19: On Your Mark ...... 57 Şekil 4.20: Grave Of The Fireflies’ta iki kardeşin sığınağı aydınlatmak için ateş böceklerini kullanmaları ...... 59 Şekil 4.21: Bubblegum Crisis Tokyo 2040 ...... 59 Şekil 4.22: Neon Genesis Evangelion ...... 60 Şekil 4.23: (1995). Hong Kong’tan esinlenilerek tasarlanan kent görünüşü...... 60