Dossier Jack, ‘’t merkwaardigste dier der gaarde’: Levensloop en erfenis van de eerste olifant van Natura Artis Magistra Wessel Broekhuis Researchmaster Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam Studentnummer 10616799
[email protected] Januari 2018 Tutorial bij prof. dr. Erik A. de Jong, ARTIS-leerstoel UvA Inhoudsopgave Inleiding 1 Herkomst van Jack 2 Jacks komst naar ARTIS 5 Jack ‘den schranderen elefant’ in ARTIS 10 Het tragische einde van Jack 13 De dood van Jack in de negentiende-eeuwse media 16 Jack II 18 ‘de geraamten van den grooten olifant’ - Wat kunnen wij anno 2018 met het 20 verhaal van Jack? Literatuurlijst 23 Colofon 25 Inleiding “ Jammer bij zoo veel voorspoed, dat de directeur Westerman in de noodzakelijkheid was geweest om ’t merkwaardigste dier der gaarde, den olifant Jack, het leven te benemen. ” schrijft P.H. Witkamp in Natura Artis Magistra in Schetsen (1876). In 1839 verwierf het toen één jaar oude ARTIS haar eerste olifant. De bul Jack belandde via de rondreizende dierencollectie van Cornelis van Aken in Amsterdam. Het dier zou één van de pronkstukken van het park worden. Vanaf 1847 bleek hij echter steeds onhandelbaarder te worden, waardoor hij uiteindelijk in 1849 afgeschoten werd. Zijn skelet werd te midden van andere geraamtes en opgezette dieren bewaard in het Groote Museum. Deze episode uit de geschiedenis van ARTIS spreekt niet alleen tot de verbeelding, maar kan ons ook heel veel vertellen over de tijdgeest met betrekking tot de verhoudingen tussen mens en natuur, het westen en koloniën en de ontwikkeling van het dierentuin- en natuurbeschermingswezen. In dit onderzoek heb ik geprobeerd om alle informatie die over Jack beschikbaar is, te bundelen in een dossier.