Directieverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

1. Management samenvatting

De basis van de activiteiten van de NVD is gebaseerd op drie pijlers: Belangenbehartiging, Kwaliteitsbewaking en Bevorderen van de gezamenlijkheid. Daarnaast is eind 2015 het toekomstplan 2016 – 2020 in de Algemene Ledenvergadering aangenomen.

De visie van de NVD in dit toekomstplan is als volgt gedefinieerd:

NVD dierentuinen staan bekend als kwaliteitsdierentuinen door te inspireren tot liefde en respect voor de natuur.

In dit toekomstplan zijn vier strategieën vastgesteld, die passen binnen de drie pijlers en waar de NVD zich de komende jaren op gaat richten. Het is een levend document, waarbij de mogelijkheid bestaat de prioriteiten aan te passen aan de gewijzigde actualiteit.

De vier strategieën zijn als volgt geformuleerd:

1. Het NVD ‘merk’ is geladen en wordt gecommuniceerd door een doelgroep gerichte benadering 2. De NVD leden inspireren tot duurzaam handelen door action leader te zijn op duurzame bedrijfsvoering 3. De NVD leden zijn koploper op het gebied van diermanagement door gebruik te maken van nieuwe inzichten en ontwikkelingen 4. De NVD leden onderbouwen de toegevoegde waarde door toegepast wetenschappelijk onderzoek naar dierenwelzijn en mentaliteitsverandering bij bezoekers

In 2016 is gestart met de toekomstvisie te effectueren en zijn de volgende activiteiten opgestart en uitgevoerd:

 Uit strategie 1 is het volgende actiepunt opgepakt en geëffectueerd: De NVD richt zich op externe stakeholders door het opzetten van een lobbywerkgroep

 Uit strategie 3 is het volgende actiepunt opgepakt en geëffectueerd: De leden zijn op het gebied van dierenwelzijn NVD waardig door een kwalitatief hoogwaardig visitatiesysteem

 Uit strategie 4 zijn de volgende drie actiepunten opgepakt en geëffectueerd: o Bredere wetenschappelijke onderbouwing door de NWWO uit te breiden met wetenschappers gerelateerd aan menselijk gedrag. o Samenwerking met universiteiten door studenten in te zetten voor door ons gevraagd onderzoek o Eens per jaar een symposium houden over wetenschappelijk onderzoek in NVD dierentuinen.

1 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Bij Strategie 1 is een lobbywerkgroep opgezet en bekeken of er een toegevoegde waarde kon zijn door het inzetten van een externe lobbyist. Er is een profiel gemaakt voor een extern lobbykantoor en na een presentatie van twee mogelijke kandidaten is gekozen voor Meines Holla en Partners (MHP) uit Den Haag, die gestart zijn met hun werkzaamheden. Er is een inventarisatie gemaakt van de belangrijkste externe stakeholders een uitgebreid profiel gemaakt van de Tweede Kamerleden, die dierenwelzijn in hun portefeuille hebben. Eveneens is een plan van aanpak gemaakt hoe te handelen na de tweede Kamerverkiezingen in 2017.

Samen met de Werkgroep Wet- en Regelgeving van de NVD is een stevige basis neergezet voor de contacten op politiek en ambtelijk niveau. Daarbij lopen de contacten met de politiek via MHP en met de ambtenaren via de Werkgroep Wet- en Regelgeving.

Daarnaast heeft de NVD directie en - voorzitter deelgenomen aan een pilotbezoek met EAZA aan Brussel. Er is gesproken met diverse vertegenwoordigers van de Europese partijen en ambtenaren, die zich bezig hielden met de REFIT van de Zoos Directive en het belang van het handhaven van de Directive daarmee benadrukt. In 2017 zal hierover een workshop worden georganiseerd in Brussel, waarbij de belanghebbende partijen hun op- en aanmerkingen over de Directive kunnen laten horen.

Bij Strategie 3 zijn de visitaties (die deel uitmaken van de pijler Kwaliteitsbewaking) uitgevoerd, die eens in de drie jaar bij alle leden plaatsvinden op het gebied van Dierenwelzijn en Veiligheid. De voorbereidingen voor de vernieuwde visitatie educatie zijn opgestart en zullen in 2017 worden ingepland.

Bij Strategie 4 is een nieuwe wetenschappelijke werkgroep opgericht (NVD Werkgroep Wetenschappelijk Onderzoek Mens), die onderzoek gaat doen naar het effect van een dierentuinbezoek op de mentaliteit bij de bezoekers op het gebied van liefde en respect voor de natuur. In 2016 is deze werkgroep opgericht en de leden bestaan uit wetenschappers van de Universiteiten van Groningen, Leiden en Tilburg op het terrein van de Psychologie en vertegenwoordigers van de NVD dierentuinen, die zich bezighouden met educatie en/of onderzoek. De verwachting is, dat de eerste onderzoeken (o.a. een nulmeting) eind 2017 kunnen worden opgestart.

Strategie 4 heeft er toe geleid dat de voedingsvakgroep van de Wageningen Universiteit een onderzoek is gestart en dat een wetenschapper van voedingsvakgroep van de universiteit aansluit bij de voedingswerkgroep van de curatoren van de NVD.

Strategie 4 heeft als resultaat opgeleverd dat er op 3 november 2016 een tweede Wetenschappelijk Dierentuinsymposium is georganiseerd, waar presentaties zijn gehouden over onderzoeken die in de dierentuinen zijn verricht. Er waren presentaties van de Universiteit van Utrecht, Groningen, Wageningen en het KMDA uit Antwerpen. Het symposium vond plaats in het Safaripark Beekse Bergen en werd deze keer gecombineerd met een symposium wegens het 50 jarig jubileum van de NVD. Het symposium leverde een aantal publicaties in kranten en nieuwssites op en een paar interviews op de radio. Radio 1 heeft daar onder andere gedurende de hele ochtend een special over uitgezonden.

Directiejaarverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

2 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Resultaat 2016 Al met al zijn alle geplande strategische actiepunten voor 2016 hiermee behaald. De voorbereidingen voor de activiteiten in 2017 zijn ook gelegd: in november 2016 zijn concepten besproken van de zogenaamde ‘gouden regels’ voor leden van de NVD. Met behulp van die regels gaat de NVD aan zichzelf maar ook aan de externe stakeholders en bezoekers duidelijk maken, waar de NVD leden als kwaliteitsdierentuinen voor willen staan. De kwaliteit van de NVD dierentuinen moet als een paal boven water staan en daar willen de leden zich met elkaar hard voor maken. In 2017 zullen de ‘gouden regels’ worden vastgesteld en in de jaren daarna zullen de NVD dierentuinen moeten gaan behoren tot de kwaliteitsdierentuinen van Nederland.

De feiten en cijfers van het NVD bureau en de diverse werkgroepen en commissies zijn te vinden in het vervolg van dit directieverslag.

3 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

2. Feiten en cijfers van 2016

Het directieverslag 2016 van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen omvat een beknopte weergave van wat er in het afgelopen jaar is gebeurd. Bij de opbouw van het verslag is uitgegaan van de drie kernactiviteiten van de NVD, te weten belangenbehartiging, kwaliteitsbewaking en het bevorderen van de gezamenlijkheid. Het verslag begint met de feitelijkheden van bestuur en leden en eindigt met een toelichting op de jaarrekening. De jaarrekening is digitaal toegevoegd.

Bestuur NVD

Samenstelling en zittingsduur leden In 2016 bestond het bestuur van de NVD uit drie personen:

Naam Functie Datum Marc Damen (voorzitter en dieraangelegenheden) 20/12/2012 Rob Huppertz (penningmeester) vanaf 26/11/15 Coen de Ruiter (bestuurslid) t/m 24/11/16 Astrid Wassenaar (bestuurslid) vanaf 24/11/16

De bestuursfuncties worden voor een periode van 3 jaar vervuld en kunnen twee maal worden verlengd. Op dit moment is het wisselrooster als volgt:

Naam Datum intreden Datum uittreden Marc Damen 20/12/2012 20/12/2015 (eerste termijn) Marc Damen 26/11/2015 26/11/2019 (tweede termijn) Rob Huppertz 26/11/2015 26/11/2018 (eerste termijn) Astrid Wassenaar 24/11/2016 24/11/2019 (eerste termijn)

Bestuursvergaderingen In 2016 heeft het bestuur 5 keer vergaderd, in januari, april, juni, augustus en november, waarvan één keer is benut als brainstormbijeenkomst en er drie keer telefonisch is vergaderd.

Directiejaarverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

4 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Leden

Samenstelling Sinds 1 januari 2016 bestaat de NVD uit 13 leden. Vanaf juni 2016 is ook ZooParc Overloon na een toetredingsvisitatie weer lid geworden en heeft de NVD 14 leden. De samenstelling van de NVD is als volgt:

Apenheul, Apeldoorn AquaZoo Friesland, Leeuwarden DierenPark Amersfoort Dierenrijk Diergaarde Blijdorp Dolfinarium Harderwijk GaiaZOO, Kerkrade Koninklijke Burgers’ Zoo, Arnhem ARTIS, Amsterdam Ouwehands Dierenpark Rhenen Safaripark Beekse Bergen, Hilvarenbeek Vogelpark Avifauna, Alphen a/d Rijn WILDLANDS Adventure Zoo Emmen ZooParc Overloon

Ledenvergaderingen De Algemene Ledenvergaderingen van de directies hebben 3 keer plaatsgevonden, in januari in Ouwehands Dierenpark Rhenen (tevens themadag), in juni in WILDLANDS Adventure Zoo Emmen en in november in Vogelpark Avifauna, Alphen a/d Rijn.

NVD bureau

In 2016 bestaat het NVD bureau uit 1.4 FTE en drie medewerkers:

Naam Functie Datum in-uit dienst Stella Oelbers officemanager tot 1/2/16 Tomas van Hemert coördinator kennis en leden tot 1/4/16 Patricia ter Maat coördinator kennis en leden vanaf 15/2/16 Laura van Zonneveld coördinator kennis en leden vanaf 15/2/16 Marielle van Aggelen directeur vanaf 1/11/06

Vanwege het vertrek door het niet verlengen van het contract van Thomas van Hemert en het vertrek naar een andere organisatie van Stella Oelbers, is er overleg geweest over een mogelijk nieuwe invulling van de functies. Er is gekozen om twee coördinatoren aan te stellen, die ook de functie van officemanager vervullen. De beide coördinatoren hebben een jaarcontract gekregen en het lopen de jaar zal uitwijzen of dit goed werkt.

5 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Aangezien de mede huurder van het kantoor, de Club van Elf, aangaf een andere kantoorruimte te willen betrekken, heeft het NVD bureau gezocht naar een meer centraal gelegen kantoorruimte. Vanaf april 2016 is nieuwe kantoorruimte gevonden in het centrum van het land. Vestigingsadres is vanaf april 2016 aan de Arnhemseweg 19 in Amersfoort.

3. Belangenbehartiging

Om de belangen van de NVD leden te behartigen, neemt de NVD deel aan onderstaande gremia. Daarnaast onderhoudt de NVD nauwe contacten met het Ministerie van Economische Zaken zowel rechtstreeks vanuit het NVD bureau als via de Werkgroep Wet- en Regelgeving.

• IUCN Participantenraad • Gastvrij Nederland

Met ingang van augustus 2016 is het lobbykantoor Meines, Holla en partners (MHP) in Den Haag in de arm genomen om de belangen van de NVD leden bij de Tweede Kamer nog beter te behartigen. In dat kader is er een stakeholderinventarisatie gemaakt en zijn gesprekken gevoerd met de Tweede Kamerleden van de VVD, D66, CDA en PvdA. Ook zijn er positionpapers geschreven, die waar noodzakelijk met de Tweede Kamerleden worden gedeeld. Het bijwonen van de ter zake doende Algemeen Overleggen in Den Haag maakt ook deel uit van het lobbytraject en daar zijn zowel de directeur als MHP bij aanwezig geweest. EAZA Binnen EAZA is de NVD vertegenwoordigd in de Council. Tot april 2016 waren Frank Rietkerk en John de Hoon de vertegenwoordigers en vanaf april 2016 Frank Rietkerk en Lisette de Ruigh. In de Legislation committee heeft Lisette de Ruigh namens de NVD zitting en in de National Association Committee Marielle van Aggelen. Werkgroep Wet- en Regelgeving In het kader van de belangenbehartiging, overlegt de voorzitter van de Werkgroep Wet- en Regelgeving samen met de directie van de NVD regelmatig op ambtelijk niveau met het Ministerie van Economische Zaken, RVO of de NVWA. Vanuit die positie zijn ook overleg en een kennismaking geweest met het lobbybureau Meines Holla en Partners, aangezien de activiteiten op ambtelijk niveau en Tweede Kamer niveau nauw met elkaar te maken hebben.

AI overleg en maatregelen Eind 2016 werd duidelijk dat er weer Aviaire Influenza (H5N8) Nederland was binnengevlogen. Zowel de commerciële – als de hobbyhouders en dierentuinen werden verplicht om mens/dier contact en dier/dier contact te vermijden. De werkgroep heeft contact gezocht met het Ministerie van Economische Zaken om te bezien of er voor dierentuinen een soepeler regeling kon worden getroffen. Na uitvoerig overleg bleek dat het vaccin dat ontwikkeld was geen zekerheid kon bieden voor bescherming tegen deze versie van AI en er is toen besloten de dierentuindieren niet te enten.

De Werkgroep Wet- en Regelgeving heeft naar de dierentuinen gecommuniceerd dat de doorloopvolières moesten worden gesloten en dat direct contact tussen bezoekers en vogels onmogelijk gemaakt moest worden. Dat is door de leden opgevolgd.

Directiejaarverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

6 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

De voortgang en de ontwikkelingen werden zorgvuldig gevolgd en de directies, curatoren en dierenartsen werden voortdurend op de hoogte gehouden.

De verwachting is dat het probleem vogelgriep zich wel elk jaar zal voordoen en in 2017 zal met het Ministerie van EZ overlegd worden of er nog andere/betere maatregelen voor de dierentuinen voorgesteld kunnen worden.

Invasieve exoten (gesprekken met directie Natuur) In 2016 is de eerste lijst met invasieve exoten gepubliceerd. Vanuit de Werkgroep Wet- en Regelgeving is contact geweest met het betrokken Ministerie en is bekeken wat de consequenties zijn voor de NVD dierentuinen. Het standpunt van de NVD is, dat de dieren die op de lijst staan geen flagshipsoorten zijn en zelfs soorten, die van ondergeschikt belang zijn voor de NVD dierentuinen.

Punt van aandacht is wel de keuze van de diersoorten (en planten) in de toekomst en hoe en door wie deze keuze bepaald gaat worden. Het is Europese regelgeving en vanuit het Ministerie van EZ wordt dit overleg hierover bijgewoond. Er is voorgesteld door IUCN International om hen bij de keuze van de lijst te betrekken. De NVD heeft daar waarschijnlijk te weinig invloed op om daadwerkelijk iets aan die lijst te veranderen: in EU geldt dat de meeste stemmen gelden.

Workshop met NVWA Op verzoek van de NVWA, waar jaarlijks verkennende gesprekken mee worden gevoerd, is een workshop georganiseerd naar aanleiding van de screening van de NVWA zelf door de Europese koepelorganisatie FVO. Zij zijn daarbij op een aantal onduidelijkheden gestuit, die opgelost of aangepakt moesten worden. De NVWA heeft de NVD gevraagd hierover mee te denken en daarvoor is de workshop georganiseerd. De resultaten van de workshop worden meegenomen in de aanpassingen van de regelgeving.

4. Kwaliteitsbevordering

Toekomstvisie In 2016 is de eerste fase van de toekomstvisie van de NVD ingezet en de beoogde activiteiten voor dat jaar zijn allemaal uitgevoerd.

Visie NVD 2016 - 2020:

De NVD leden staan bekend als kwaliteitsdierentuinen door te inspireren tot liefde en respect voor de natuur

7 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Op de themadag in januari 2016 is de toekomstvisie aan de directies en medewerkers van de NVD dierentuinen gepresenteerd. Daarna is de toekomstpresentatie in een aantal dierentuinen door de directie nader toegelicht. De directies van DierenPark Amersfoort en Apenheul (Apeldoorn) hebben het zelf binnen de organisatie toegelicht en de directeur van de NVD heeft dat gedaan bij GaiaZOO (Kerkrade), Dierenrijk (Nuenen), ZooParc Overloon, Natura Artis Magistra (Amsterdam), Koninklijke Burgers’ Zoo (Arnhem) en Diergaarde Blijdorp (Rotterdam).

Visitaties 2016

In 2016 hebben de volgende visitaties Dierenwelzijn en Veiligheid plaatsgevonden: Apenheul (Apeldoorn), Natura Artis Magistra (Amsterdam), Dierenrijk (Nuenen), Ouwehands Dierenpark Rhenen, Safaripark Beekse Bergen (Hilvarenbeek) en ZooParc Overloon (toegangsvisitatie). De rapportages zijn aan het eind van het jaar nog niet helemaal afgerond en worden in 2017 verder afgewerkt. Het eindresultaat zal aangeboden worden aan de RVO.

5. Bevorderen onderlinge samenhang Activiteiten werkgroepen

Arbogroep In 2016 is de werkgroep twee keer bij elkaar geweest in januari en november en heeft in teken gestaan van het opnieuw samenstellen van een Arbo werkgroep.

De Arbo werkgroep was de laatste jaren sterk veranderd door het pensioneren van Arbo werkgroepsleden, reorganisaties bij verschillende dierentuinen, en functieveranderingen binnen deze dierentuinen.

Het belangrijkste onderwerp was het up-to-date brengen/maken van de ARBO catalogus en de protocollen. De aanleiding was een brief van de FNV die aangaf dat zij de Arbocatalogus niet kon vinden of raadplegen. Dit is een verplichting, die is opgelegd door de subsidiegever (het Ministerie van Sociale Zaken en Welzijn). In november van het verslagjaar is dit opgepakt en hebben de betrokken werkgroepleden de diverse protocollen gecontroleerd op inhoud en correctheid m.b.t. het Wettelijk kader. De protocollen zullen met de FNV en het Ministerie worden besproken en worden ze op de NVD website gepubliceerd. In de tussentijd zijn de laatste gereviseerde protocollen op de NVD website geplaatst.

Directiejaarverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

8 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Curatoren In het verslagjaar is er voor de Commissie Scholing en Bijscholing, Werkgroep Diertransport en Luchtvracht, Werkgroep Dierveiligheid en de Werkgroep Duiken geen directe aanleiding geweest voor onderling overleg.

Commissie Diertransacties Medio 2016 heeft de NVD transactiecommissie in overleg met de portefeuillehouder in het bestuur, Marc Damen, besloten om de datavergaring over het jaar 2015 als gevolg van de ontstane vacature bij het NVD-bureau, niet meer te laten plaatsvinden, omdat deze ondertussen achterhaald was . De commissie is van mening dat dit geoorloofd was gezien het feit dat elke melding door alle leden gezien en beoordeeld wordt. In twee gevallen zag de commissie aanleiding om nadere informatie in te winnen aangaande transacties door desbetreffende NVD-leden. Na zorgvuldig overleg zijn beide zaken in 2016 naar tevredenheid afgerond.

De nieuwe Coördinator Kennis en Leden op het NVD kantoor, Patricia ter Maat, heeft de meldingsmethode met ingang van 1/1/2016 aangepast en vol elan aangepakt. Dit resulteerde in een eerste conceptoverzicht van transacties over de periode januari tot juni 2016, die al vrij snel definitief gemaakt kon worden, waarna het resterende deel van het jaar in kaart gebracht werd. Streven is om elk kwartaal een overzicht te produceren en jaarlijks een totaal aan de ALV voor te leggen.

2016 was tevens het jaar waarin één van de commissieleden, Wineke Schoo, haar plaats beschikbaar stelde. Tjerk ter Meulen was bereid haar op te volgen. De commissie heeft nu de volgende leden: Harald Schmidt (Diergaarde Blijdorp, Rotterdam), Tjerk Ter Meulen (GaiaZOO, Kerkrade), José Kok (Ouwehands Dierenpark Rhenen), voorzitter.

Educatoren

Kerngroep Educatie De Kerngroep Educatie is een onderdeel van de Werkgroep Educatie en zij vormen de voortrekkers van de initiatieven van de kerngroep. Tevens zijn zij het aanspreekpunt voor de werkgroep leden en het NVD bureau. In 2017 bestaat de NVD educatie kerngroep uit 3 personen; Hanneke de Boer (GaiaZOO, Kerkrade), Carlijn Speksnijder (Dierenpark Amersfoort) en Thomas Bionda (Apenheul, Apeldoorn). Klaas-Jan Leinenga (Safaripark Beekse Bergen, Hilvarenbeek) heeft na 3 productieve jaren afscheid genomen, maar zal wel actief blijven binnen de Educatie visitatie werkgroep.

NVD educatie standaard De Kerngroep Educatie heeft in 2016/2017 een nieuwe NVD educatie standaard geschreven. Deze is in grote lijnen – maar niet volledig – gebaseerd EAZA Conservation Education Standards 2016. Deze zal in 2017 na akkoord van de Algemene Ledenvergadering gepubliceerd worden.

NVD educatie visitatie Educatie zal gecombineerd worden met de NVD dierenwelzijn en veiligheid visitaties. Dit zal zowel leerzaam als noodzakelijk zijn om een hoge standaard op dit vakgebied te houden. De methodiek bevindt zich in de afrondende fase en zal in 2017 getoetst worden middels een proefvisitatie. De

9 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

onderdelen van de NVD educatie standaard zullen de leidraad vormen voor de visitatie. Na de proefvisitatie vindt er een evaluatie plaats en volgen eventuele aanpassingen.

Harpij Zoals ieder jaar heeft Harpij ook in 2016 dankbaar gebruik mogen maken van het legaat met oog op bijscholing voor de NVD-dierverzorgers.

Voor 2016 heeft het Harpijbestuur besloten het legaat te besteden aan de ontwikkeling van een nieuw handboek voor dierenverzorgers, namelijk een trainingsboek, waarnaar door de Harpij leden met regelmaat werd gevraagd.

Daar er reeds een kwalitatief goed boek bestond, geschreven door Volker Gatz, is ervoor gekozen contact op te nemen met de drukkerij en beheerders van dit boek met de vraag of dit boek vertaald mocht worden naar het Nederlands en eventuele aanpassingen mochten aanbrengen.

Het resultaat is een informatief goed handboek dat dierenverzorgers de nodige basis geeft om een goede training te kunnen opstarten en uitbouwen. Het boek zal in 2017 beschikbaar komen.

NWWO dier De NVD Werkgroep Wetenschappelijk Onderzoek (NWWO dier) is actief na goedkeuring van de ALV van 1 november 2012 en bestaat in 2016 uit de volgende personen:

Naam Titel Datum Prof. Dr. J.A.R.A.M. van Hooff Emeritus hoogleraar Ethologie Universiteit Utrecht Tot 14/10/16 Dr. J. Komen Associate Professor Animal Breeding and Genomics Group WUR Drs. R. van der Meer Senior curator DierenPark Amersfoort Dr. J.J.M. Pereboom Chair research committee EAZA Drs. F.E. Rietkerk Zoölogisch Directeur Apenheul Drs. L. de Ruigh Manager operations/curator Dierenpark Emmen en voorzitter Ir. J. Kok Ouwehands Dierenpark Rhenen Prof. B.M. Spruijt Ethology and Welfare, Universiteit Utrecht tot 14/10/16 Prof. M.J. Duchateau Ethology and Welfare, Universiteit Utrecht vanaf 14/10/16 M.M. van Aggelen BSc Directeur NVD

De NWWO (dier) is in 2016 vier keer bij elkaar geweest en heeft op 3 november 2016 in het Safaripark Beekse Bergen te Hilvarenbeek het tweede Wetenschappelijke symposium georganiseerd in combinatie met het jubileum symposium van de NVD. Zo’n 180 aanwezigen hebben geanimeerde presentaties bijgewoond van onderzoeken die door universiteiten in dierentuinen zijn gedaan. Rudmer Heerema, VVD tweede Kamerlid met dierenwelzijn in zijn portefeuille, heeft het symposium geopend.

NWWO mens In het kader van de toekomstvisie 2016-2020 van de NVD is in 2016 begonnen met het opzetten van een onderzoekswerkgroep die zich vooral gaat bezighouden met onderzoek naar de effecten van een dierentuinbezoek op een mogelijke mentaliteitsverandering bij bezoekers. De werkgroep bestaat uit: Directiejaarverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

10 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Naam Vakgroep Universiteit Prof. Dr L. Steg Environmental Psychology Universiteit Groningen Dr. T.Bouman Environmental Psychology Universiteit Groningen Prof. Dr M. Zeelenberg Economic Psychology Universiteit Tilburg Dr. H. Staats Social and Organizational Universiteit Leiden Psychology Drs. L. de Ruigh Manager Operations WILDLANDS Adventure Zoo Emmen Ir. J. Kok Manager Zoologie, onderzoek en Ouwehands Dierenpark educatie Drs. T. Bionda Medewerker kennis en onderzoek Apenheul M.M. van Aggelen BSc Directeur NVD NVD

De werkgroep is twee maal bijeen geweest en heeft geïnventariseerd op welke manier studenten ingezet kunnen worden om onderzoek te doen. De verwachting is dat in 2017 de eerste nulmetingen kunnen worden gestart.

Werkgroep Public Relations en Marketing De NVD PR en Marketing Groep heeft naar elkaar het belang uitgesproken van korte lijnen, zodat er snel geschakeld kan worden in geval van calamiteiten die alle parken aangaan en/of persvragen die aan meerdere NVD-leden gesteld worden. Om de daad bij het woord te voegen, heeft allereerst de lijst met contactgegevens een complete update gekregen. Alle NVD PR en Marketing-medewerkers weten nu wie er per NVD-tuin de eerste contactpersoon is op het gebied van PR en Marketing en wie zijn of haar vervanger is bij afwezigheid. Met enige regelmaat worden actualiteiten via de mailgroep gedeeld en tenslotte is er ook een Whatsapp-groep aangemaakt, waardoor collega’s elkaar inderdaad snel weten te vinden. Dit is een hele goede ontwikkeling, want het afgelopen jaar hebben diverse zaken in de media gespeeld die relevant zijn voor de NVD-tuinen en waarbij zowel de NVD als de afzonderlijke leden expliciet om tekst en uitleg werden gevraagd.

Visitatiewerkgroep De NVD Visitatiecommissie bestaat uit drie personen. In 2016 waren dat Frank Rietkerk (voorzitter, Apenheul, Apeldoorn), Raymond van der Meer (DierenPark Amersfoort) en Harald Schmidt (Diergaarde Blijdorp, Rotterdam). De visitaties vormen een van de pijlers van het werk van de NVD en daarom krijgt deze commissie goede ondersteuning van het NVD kantoor. Harald Schmidt stapte eind 2016 terug en zijn plaats is per 1-1-2017 overgenomen door Willeke Huizinga (Burgers’).

De commissie is twee keer bijeen gekomen, op 17 mei en 6 oktober 2016. Daarin is gesproken over bevindingen tijdens de gedane visitaties die aan beleid of afspraken moesten worden getoetst. Het sanctiebeleid - de opvolging van aanbevelingen, dringende adviezen en verplichtingen - is een vast onderdeel van de besprekingen. Daarnaast bleek het aantal experts ontoereikend om een goede planning van de visitaties te maken en werd de expert pool uitgebreid.

Een ander doel was om vanaf 2017 de reguliere visitaties te combineren met educatie visitaties. De Kerngroep Educatie heeft dit voorbereid en in 2017 zal de eerste combinatie-visitatie plaatsvinden, in eerste instantie als een proef. Die zal worden geëvalueerd. Indien de evaluatie positief uitvalt, zullen de daarop volgende visitaties ook worden gecombineerd.

11 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Tenslotte zoekt de Visitatiecommissie naar een methode om op snelle en eenvoudige wijze het dierenwelzijn op objectievere wijze te kunnen beoordelen. Hierbij kan het Five Domains model for animal welfare assessment van Mellor en Beausoleil goed van pas komen. In 2017 zal tijdens een speciale dag voor visitatie-experts dit model worden toegelicht en zal worden gekeken welke elementen ingezet kunnen worden om het dierenwelzijn beter te beoordelen tijdens visitaties.

Vrijwilligers

Op 5 november 2016 vond de NVD vrijwilligers dag plaats in Diergaarde Blijdorp. Deze dag stond in het teken van 50 jaar NVD. Door middel van elevator-pitches is aan de coördinatoren gevraagd wat het NVD beleid betekent voor de coördinatoren en de vrijwilligers. Hiermee kwam een leuke discussie op gang.

Eén vraag uit de elevator-pitches is meegenomen naar het coördinatoren overleg in Avifauna; “De NVD heeft grote plannen voor de toekomst. Wat zijn jouw plannen en wensen als gidsencoördinator/gidsenorganisatie voor de toekomst van de NVD?” Daarnaast is aandacht besteed aan de toetsing van de kwaliteit van de vrijwilligers en de wijze waarop naar de vrijwilligers kan worden gecommuniceerd. Vooral de social media kwamen daarbij aan de orde. De vrijwilligersdag van 2016 is geëvalueerd en de resultaten worden meegenomen voor de organisatie van deze dag in 2017.

Werkgroep Wet- en regelgeving De Werkgroep Wet- en Regelgeving bestaat uit Lisette de Ruigh (WILDLANDS Adventure Zoo Emmen, voorzitter), Tom Hendrikse (DierenPark Amersfoort) tot 1/12/16, Wineke Schoo (Koninklijke Burgers’ Zoo, Arnhem), Linda van Sonsbeek (Diergaarde Blijdorp, Rotterdam) vanaf 1/12/16, Jacques Kaandorp (Safaripark Beekse Bergen) en Marielle van Aggelen (directeur NVD bureau). De activiteiten van deze werkgroep staan beschreven bij het hoofdstuk Belangenbehartiging.

Themadag/ Relatiedag

In 2016 is er een Relatiedag georganiseerd in juni in het nieuwe WILDLANDS Adventure Zoo Emmen. Een aantal oud directies en de huidige directies zijn bij elkaar geweest en hebben presentaties van WILDLANDS bijgewoond. Na een rondleiding achter de schermen werd de dag afgesloten met een diner.

De themadag heeft in januari 2016 plaats gevonden in Ouwehands Dierenpark Rhenen. Het thema was de ‘Toekomstvisie van de NVD 2016 – 2020’. De directie en het bestuur hebben de toekomstvisie gepresenteerd en daarnaast is met behulp van een dirigeerworkshop de onderlinge samenwerking in beeld gebracht. Tot slot heeft Ruud Veltenaar als trendwatcher de aanwezigen laten nadenken over wat een dierentuin nou eigenlijk is en zou moeten zijn.

In de loop van het jaar heeft de directie de toekomstvisie uitgerold bij de diverse leden.

Directiejaarverslag 2016 Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

12 

| Nederlandse Vereniging van Dierentuinen

Directiestudiereis

In 2016 is er geen directiestudiereis georganiseerd.

Financiën

Legaat van Duinhoven/Faassen

In de ledenvergadering is afgesproken dat de rente op het legaat Van Duinhoven/Faassen besteed mag worden door Harpij aan de dierverzorgers van de NVD tuinen.

Jaarrekening 2016

Voor 2016 zijn - na goedkeuring van de Algemene Ledenvergadering van 24 november 2015 – extra kosten opgenomen voor het aantrekken van een extern lobbybureau en het jubileumsymposium van de NVD, dat op 3 november 2016 plaatsvond en een combinatie was met het tweejaarlijkse Wetenschappelijke Symposium. Aan de deelnemers van het symposium is een symbolische bijdrage gevraagd, die door de NVD als jubileumcadeau is gedoneerd aan een natuurbeschermingsproject van de natuurbeschermingsorganisatie Quagga.

Daarnaast zijn in 2016 extra personeelskosten gemaakt, aangezien de NVD nieuwe personeelsleden heeft aangetrokken om de openstaande vacatures van Coördinator Kennis en Leden en de officemanager te vervullen en er een overlap is geweest vanwege ziekte van de vertrekkende Coördinator.

In 2016 is het NVD bureau verhuisd naar Amersfoort, waarvoor extra kosten zijn gemaakt.

Rekening houdend met het voorgaande kan niettemin geconstateerd worden dat de financiële positie van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen goed is en er in 2016 een positief resultaat is behaald.

Voor de goede orde is de begroting 2016, zoals goedgekeurd in de ALV van 24 november 2015 apart bijgevoegd.

De jaarrekening is voorgelegd ter controle aan de financiële commissie (Frankwin van Beers en Fred Vis) en die heeft het bestuur en de directie décharge verleend.

13 