UCHWAŁA NR XLI.497.2016 RADY MIASTA ZIELONA GÓRA

z dnia 29 listopada 2016 r.

zmieniająca uchwałę w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Miasta Zielona Góra.

Na podstawie art. 18 ust.2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn. zm.1)) oraz art. 8 ust. 1 oraz art.11 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. poz. 1777 z późn. zm.2)) uchwala się, co następuje : § 1. W uchwale nr XXVIII.303.2016 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 2 lutego 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Miasta Zielona Góra (Dz. Urz. Woj. Lubus. poz. 285 z późn. zm.3)) wprowadza się następujące zmiany: 1) § 1 otrzymuje brzmienie : „§ 1. 1. Wyznacza się obszar zdegradowany i obszar rewitalizacji Miasta Zielona Góra w granicach określonych odpowiednio w załączniku nr 1 i nr 2 do niniejszej uchwały. 2. Obszary, o których mowa w ust. 1, wyznaczone zostały na podstawie diagnozy obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji stanowiącej załącznik nr 3 do niniejszej uchwały.”; 2) § 2 otrzymuje brzmienie : „§ 2. 1. Ustanawia się na rzecz miasta Zielona Góra prawo pierwokupu nieruchomości w części obszaru rewitalizacji w granicach wskazanych w załączniku nr 2 do niniejszej uchwały. 2. Prawo pierwokupu, o którym mowa w ust.1, nie dotyczy: 1) lokali położonych powyżej 2 kondygnacji; 2) garaży wbudowanych w budynki o innych funkcjach; 3) miejsc postojowych w halach garażowych lub garażach wielopoziomowych.”; 3) załączniki nr 1 - 3 do uchwały otrzymują brzmienie jak w załącznikach nr 1-3 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Zielona Góra. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubuskiego.

Wiceprzewodniczący Rady

Marcin Bogusław Pabierowski

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2016 r. poz. 1579. 2) Zmiany tekstu wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2016 r. poz. 1020, 1250. 3) Zmiany tekstu wymienionej uchwały zostały ogłoszone w Dz. U. Woj. Lubus. z 2016 r. poz. 1191. załącznik nr 1 do uchwały nr XLI.497.2016 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 29 listopada 2016 r. załącznik nr 2 do uchwały nr XLI.497.2016 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 29 listopada 2016 r. Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr XLI.497.2016 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 29 listopada 2016 r.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji w Zielonej Górze

~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Zielona Góra

Spis tre ści

0 Wprowadzenie 3 1 Wst ęp 4 1.1 Metodologia 4 2. Charakterystyka Miasta Zielona Góra. 6 2.1 Zagospodarowanie przestrzenne 6 2.1.1 UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE 6 2.1.2 DZIEDZICTWO KULTUROWE 16 2.1.3 MIESZKALNICTWO I STRUKTURA GRUNTÓW 21 2.1.5 INFRASTRUKTURA 22 2.1.6 IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW SFERY PRZESTRZENNO - FUNKCJONALNEJ 28 2.2 Gospodarka 28 2.2.1 STRUKTURA PODSTAWOWYCH BRAN Ż GOSPODARKI 28 2.2.2 ZATRUDNIENIE W POSZCZEGÓLNYCH SEKTORACH 32 2.2.3 IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW SFERY GOSPODARCZEJ 34 2.3 Strefa społeczna 35 2.3.1 STRUKTURA SPOŁECZNA I DEMOGRAFICZNA 35 2.3.2 OKRE ŚLENIE GRUP SPOŁECZNYCH WYMAGAJ ĄCYCH WSPARCIA 46 2.3.3 PROBLEMY SPOŁECZNE NA TERENIE MIASTA /I DENTYFIKACJA PROBLEMÓW SFERY SPOŁECZNEJ 46 2.4 Analiza SWOT w Zielonej Górze 46 3 Podział miasta na rejony 50 3.1. JEDNOSTKI PODZIAŁU MIASTA 50 3.2. CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH OBSZARÓW 53 4. Analiza wska źnikowa rejonów 72 4.1. DOBÓR WSKA ŹNIKÓW DIAGNOSTYCZNYCH 72 4.2. ANALIZA WSKA ŹNIKOWA JEDNOSTEK 74 4.2. OBSZAR ZDEGRADOWANY 75 5. Analiza pogł ębiona 77 5.1. ZAKRES BADA Ń I ANALIZ 77 5.2. OPINIE OGÓLNE 77 5.3. ANALIZA POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTEK OBSZARU ZDEGRADOWANEGO 78 6 Wyznaczenie obszaru rewitalizacji 88 6.1. MODYFIKACJA GRANIC 90 6.2. MAPA OBSZARU REWITALIZACJI 90 7 Spis wykresów oraz tabel 92

2

0 Wprowadzenie

18 listopada 2015 roku weszła w życie ustawa z dnia 9 pa ździernika 2015 o rewitalizacji , której jednym z z zało żeń jest umo żliwienie kontynuowania rozpocz ętych procesów rewitalizacji. Miasto Zielona Góra w 2010 roku podj ęło uchwał ę w sprawie uchwalenia Lokalnego Programu Rewitalizacji z perspektyw ą do roku 2015. Zgodnie z tym programem realizowany był proces wyprowadzania obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego. W takim przypadku w ustawie przewidziano mo żliwo ść zastosowania specjalnej procedury przekształcenia realizowanego programu (LPR) w gminny program rewitalizacji (GPR), o którym mowa w ustawie. Rada Miasta Zielona Góra w sierpniu 2016 roku uchwaliła Gminny Program Rewitalizacji na lata 2016 - 2022, wykorzystuj ąc, zgodnie z ustaw ą, diagnoz ę opracowan ą w 2008 roku, pozwalaj ącą na wyznaczenie obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji. W lutym 2016 roku Rada Miasta Zielona Góra przyj ęła uchwał ą nr XXVIII.303.2016 granice obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, zgodne z tym, co zostało wyznaczone w LPR. Uwzgl ędniaj ąc sugestie mieszka ńców, zgłaszane podczas przeprowadzonych na pocz ątku 2016 roku konsultacji, dotycz ące potrzeby weryfikacji obszaru rewitalizacji, przyst ąpiono do procesu diagnostycznego i badawczego nad obszarami zdegradowanymi. Zmiana granic obszaru rewitalizacji spowoduje konieczno ść opracowania Aktualizacji Gminnego Programu Rewitalizacji.

3

Głównym zamiarem tego procesu jest obj ęcie polityka rewitalizacyjn ą obszarów wyznaczonych na podstawie aktualnych danych oraz potrzeb. .

1 Wst ęp

Celem niniejszej diagnozy jest wyznaczenie granic obszarów zdegradowanych w granicach administracyjnych miasta Zielona Góra, w sposób zgodny z zapisami „Wytycznych dotycz ących programowania przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych w celu ubiegania si ę o środki finansowe w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Lubuskie 2020". Opracowaniu dokumentu towarzyszyły prace badawcze dotycz ące zró żnicowania wewn ątrzmiejskiego zjawisk społecznych, gospodarczych i przestrzennych w Zielonej Górze Zostało to przeanalizowane w oparciu o podział miasta według rejonów szkół podstawowych z wyodr ębnieniem danych dla dzielnicy Nowe Miasto. Podzielono zatem miasto na rejony, agreguj ąc dane dla dzielnicy Nowe Miasto do jednego rejonu, a cz ęść rejonów podzielono dodatkowo na 2 lub 3 podrejony, zró żnicowane pod wzgl ędem zagospodarowania i rozplanowania urbanistycznego. Przeprowadzona delimitacja pozwoliła na waloryzacje przestrzeni miasta pod k ątem rozwoju społeczno- gospodarczo- przestrzennego w oparciu o wydzielone rejony, a nast ępnie, pozwoliła na ocen ę zidentyfikowanych jednostek pod k ątem stopnia degradacji, zgodnie z przyj ętą metodologi ą. W analizie stosowano dla wska źników obowi ązkowych dane z 2015 r. Wyniki delimitacji posłu żyły do wskazania obszarów, w których zjawiska degradacji wyst ępuj ą w najwi ększym nat ęż eniu, stopniu i kumulacji. .

1.1 Metodologia

Zakres poj ęciowy

Rewitalizacja - to zgodnie z ustaw ą proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczno ści, przestrzeni gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji.

Obszar zdegradowany - to obszar wyznaczony w niniejszej diagnozie, spełniaj ący co najmniej trzy z kryteriów zwi ązanych z aspektem społecznym i aspektem gospodarczym; do diagnozy przyj ęto nast ępuj ące wska źniki: a) wysoki poziom ubóstwa i wykluczenia społecznego, b) wysoki poziom długotrwałego bezrobocia, c) wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń, d) wysoki wska źnik obci ąż enia demograficznego, e) niski poziom aktywno ści ekonomicznej,

4

Zgodnie z ustaw ą o rewitalizacji to obszar znajduj ący si ę w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególno ści bezrobocia, ubóstwa, przest ępczo ści, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a tak że niewystarczaj ącego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, a tak że co najmniej jednego z nast ępuj ących negatywnych zjawisk: 1) gospodarczych – w szczególno ści niskiego stopnia przedsi ębiorczo ści, słabej kondycji lokalnych przedsi ębiorstw lub 2) środowiskowych – w szczególno ści przekroczenia standardów jako ści środowiska, obecno ści odpadów stwarzaj ących zagro żenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub 3) przestrzenno-funkcjonalnych – w szczególno ści niewystarczaj ącego wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą lub jej złego stanu technicznego, braku dost ępu do podstawowych usług lub ich niskiej jako ści, niedostosowania rozwi ąza ń urbanistycznych do zmieniaj ących si ę funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jako ści terenów publicznych, lub 4) technicznych – w szczególno ści degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwi ąza ń technicznych umo żliwiaj ących efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególno ści w zakresie energooszcz ędno ści i ochrony środowiska.

Obszar rewitalizacji - to obszar , cechuj ący si ę szczególn ą koncentracj ą negatywnych zjawisk, na którym z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego gmina zamierza prowadzi ć rewitalizacj ę, dla wyznaczenia którego przeprowadzono pogł ębione analizy o zło żonym charakterze, zarówno ilo ściowe (ocena poziom edukacji, nasycenia zabudow ą zabytkow ą, ocena poziomu klimatu akustycznego), jak i jako ściowe (wywiady, spacery badawcze, ankiety).

Metodologia pracy Z uwagi na potrzeb ę zdiagnozowania na nowo obszaru rewitalizacji, przeprowadzono badania, w których wzi ęto pod uwag ę nie tylko nasilenie problemów i zjawisk kryzysowych z uwzgl ędnieniem trzech sfer: społecznej, gospodarczej i technicznej, ale równie ż lokalne potencjały i specyfik ę badanych obszarów.

Podstaw ę opracowania wnikliwej diagnozy zjawisk i czynników niekorzystnie wpływaj ących na poziom życia mieszka ńców stanowiły informacje uzyskane z Głównego Urz ędu Statystycznego, Miejskiego O środka Pomocy Społecznej, Powiatowego Urz ędu Pracy, Urz ędu Miasta w Zielonej Górze, „Studium Uwarunkowa ń Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Zielonej Góry” z 2008 roku. Wi ększo ść danych pochodzi z 2015 roku, jednak w przypadku braku mo żliwo ści ich uzyskania, podparto si ę danymi z 2014 i wcze śniejszymi, czyli z okresu przed poł ączeniem miasta i gminy. Wówczas, dla usystematyzowania poj ęć u żytych w charakterystykach Zielonej Góry w rozdziale 2, przyj ęto, że ka żde poj ęcie "miasto" lub "miasto Zielona Góra", odnosi si ę do jego granic do ko ńca 2014 roku. Natomiast poj ęcia dzielnica, dzielnica Nowe Miasto, gmina lub gmina Zielona Góra, u żyte w niniejszym tek ście, oznacza gmin ę w jej granicach do 2014 roku..

5

W celu zapoznania mieszka ńców z planowanymi granicami obszaru rewitalizacji , przeprowadzono w śród nich konsultacje społeczne. Umo żliwiły one mieszka ńcom zaj ęcie stanowiska w w/w sprawie oraz zgłaszanie własnych propozycji przedsi ęwzi ęć do wykonania, w obr ębie poszerzonego obszaru rewitalizacji. Wyniki tych konsultacji, zgodnie z ustaw ą o rewitalizacji, zamieszcza si ę w Biuletynie Informacji Publicznej UM Zielona Góra.

2. Charakterystyka Zielonej Góry.

Zielona Góra (miasto w jego nowych granicach), usytuowane wzgórzach mi ędzy Odr ą a Bobrem, o powierzchni 278 km 2 (27 879 ha), le ży w zachodniej Polsce, w południowo-wschodniej cz ęś ci województwa lubuskiego, s ąsiaduje z gminami: Świdnica, Czerwie ńsk, Ko żuchów, Nowogród Bobrza ński, Oty ń, Sulechów, Zabór. Decyzj ą Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014r. od 1 stycznia 2015 roku Miasto Zielona Góra poł ączyła si ę z okalaj ąca j ą gmin ą Zielona Góra. Teren byłej gminy obejmuje 17 sołectw tj.: Barcikowice, Drzonków, Jany, Jarogniewice, Jeleniów, Kiełpin, Kr ępa, Ł ęż yca, Ługowo, Nowy Kisielin, Ochla, Przylep, Racula, Stary Kisielin, Sucha, Zatonie, Zawada. Ponadto na terenie gminy znajduj ą si ę 2 przysiółki: Marz ęcin i Sto żne. Zgodnie z danymi z 31 rudnia 2015 roku, w obr ębie Zielonej Góry zamieszkuje około 138 tys. osób. Zielona Góra pełni rol ę o środka administracyjnego, o światowego, kulturalnego i turystycznego w skali całego regionu. Wraz z Gorzowem Wielkopolskim stanowi siedzib ę władz wojewódzkich: Zarz ądu Województwa Lubuskiego i Marszałka Województwa. Wraz z cz ęś ci ą gmin bezpo średnio sąsiaduj ących ( Świdnica, Czerwie ńsk, Sulechów, Zabór) tworzy Miejski Obszar Funkcjonalny o środka wojewódzkiego Zielona Góra. Zaledwie kilkadziesi ąt kilometrów w kierunku zachodnim, znajduj ą si ę przej ścia graniczne z Niemcami: Słubice, Gubin, Zasieki, Olszyna i Ł ęknica. Usytuowanie w sieci komunikacyjnej stanowi niew ątpliw ą zalet ę Zielonej Góry, która le ży na skrzy żowaniu mi ędzynarodowych szlaków drogowych i kolejowych, ł ącz ących Skandynawi ę z południem Europy oraz Warszaw ę z Berlinem. W pobli żu znajduje si ę lotnisko o charakterze towarowo – osobowym w Babimo ście, które obsługuje regularne poł ączenia lotnicze z Warszaw ą oraz lotnisko w Przylepie, które jest obiektem sportowym i jednocze śnie siedzib ą Aeroklubu Ziemi Lubuskiej.

2.1 Zagospodarowanie przestrzenne

2.1.1 Uwarunkowania przyrodnicze

2.1.1.1 Zasoby przyrody

Sie ć hydrograficzna

Zielona Góra posiada dobrze rozwini ętą sie ć hydrograficzn ą. a ponadto poło żona jest . w obr ębie 4 zlewni wód powierzchniowych: • rzeki Odry (znajduj ącej si ę w północnej cz ęś ci) – do której prowadz ą dopływy zlokalizowane na terenie: : Złota Ł ącza, Myszka - Gęś nik, Dłubnia (Dłubnia Zachodnia), Brze źniak (Dłubnia Wschodnia), Pustelnik (zwany równie ż Srebrzank ą lub S ącznikiem), Zimny Potok,

6

Sto żne),Złoty Potok oraz ciek Struga, Przylepska i potok Moczydło. Rzeka Odra posiada obwałowanie na terenie gminy i w przypadku podwy ższonego poziomu wody powoduje zagro żenie powodziowe. • jeziora Zabór – granice tej zlewni stanowi wododział zlewni Odry oraz północno – wschodni wododział zlewni Śląskiej Ochli. Główn ą osi ą hydrograficzn ą tego obszaru jest potok Śmiga bior ący pocz ątek na południowy wschód od Nowego Kisielina. • Śląskiej Ochli – zlokalizowanej w południowej cz ęś ci gminy; • Czarnej Strugi – rzeka Czarna Struga stanowi południow ą granic ę gminy i zasilana jest systemem cieków naturalnych i rowów melioracyjnych. Charakterystyka dopływów tej rzeki jest bardzo zbli żona do cieków Śląskiej Ochli.

Na terenie miasta zlokalizowane s ą równie ż inne niewielkie zbiorniki wodne zarówno naturalne jak i sztuczne, w wi ększo ści pełni ące funkcje rekreacyjno – turystyczne lub posiadaj ące takie predyspozycje. Na terenie Zielonej Góry znajduj ą si ę równie ż wody podziemne. Wi ększo ść eksploatowanych wód tego typu pochodzi z trzeciorz ędu i czwartorz ędu.

Użytki rolne

W ogólnej powierzchni miasta u żytki udział użytków rolnych systematycznie maleje. Sytuacja ta jest wynikiem post ępuj ącego procesu urbanizacji miasta, dlatego przewiduje si ę dalszy spadek areału użytków rolnych. Na terenie byłej gminy w roku 2013 ok. 200 gospodarstw rolnych zajmowało si ę upraw ą zbo ża, ok. 80 gospodarstw – upraw ą ziemniaków i ok. 10 – upraw ą warzyw. Niewielkie znaczenie ma równie ż hodowla bydła i trzody chlewnej. Mo żna równie ż zauwa żyć tendencje, że funkcja rolnictwa ma w byłej gminie coraz mniejsze znaczenie..

Na obszarze Zielonej Góry mo żna wyró żni ć nast ępuj ące rodzaje gleb:
gleby brunatne,
gleby brunatne wyługowane wytworzone z glin napiaskowych i piasków gliniastych pod ścielonych glinami,
gleby brunatne wyługowane z piasków gliniastych naglinowanych oraz glin podścielonych iłami,
gleby brunatne wyługowane, wytworzone z piasków słabogliniastych pod ścielonych glinami lekkimi,
gleby bielicowe i brunatne wyługowane,
gleby mułowo-torfowe.

Lasy

Kompleksy le śne na terenie Zielonej Góry zajmuj ą powierzchni ę 14922,89 ha (GUS 2013), tym samym zajmuj ąc ponad 53,5 % omawianego obszaru. Tereny te w przewa żaj ącej cz ęś ci poło żone

7 są w bezpo średnim s ąsiedztwie obszarów zainwestowanych, co czyni je bardzo atrakcyjnymi dla wypoczywaj ących tu ludzi. Na terenie Zielonej Góry przewa żaj ą siedliska borowe, w których udział sosny wynosi, co najmniej 80 %, a przeci ętny wiek drzewostanu wynosi ok. 60 lat. Dominacja tego gatunku powoduje zwi ększenie zagro żenia po żarowego, a tak że przyczynia si ę do zmniejszenia odporno ści na ataki ze strony szkodników. Lasy komunalne w wi ększo ści te wymagaj ą uporz ądkowania, tak aby mogły pełni ć funkcj ę miejsca rekreacji i wypoczynku zarówno dla mieszka ńców Zielonej Góry jak i turystów.

Pozostałe grunty

Pozostałe grunty stanowi ą ponad 46,5 % powierzchni Zielonej Góry. W ich skład wchodz ą tereny komunikacyjne, tereny zabudowane, tereny zadrzewione, nieu żytki oraz wody. Nale ży podkre śli ć, że grunty ujmowane w ramach tej grupy systematycznie si ę zwi ększaj ą, głównie kosztem użytków rolnych, co zwi ązane jest przede wszystkim z post ępuj ącą urbanizacj ą.

Miejskie tereny zieleni

Na miejskie tereny zieleni w Zielonej Górze składają si ę: parki, ziele ńce, ogrody działkowe, ziele ń osiedlowa, ogrody przydomowe oraz ziele ń na cmentarzach. Na terenie Zielonej Góry znajduje si ę 6 parków miejskich, które ł ącznie zajmuj ą powierzchni ę ok. 20,5 ha. Najwi ększym spo śród obiektów parkowych jest Park Tysi ąclecia, o powierzchni 9,6 ha, znajduj ący si ę w centrum miasta. Ponadto mo żna wyró żni ć nast ępuj ące parki: Park Piastowski (powierzchnia 4 ha); Park Winny (obszar 3,4 ha); Park Św. Trójcy (pow. 1,5 ha) oraz Park Sowi ńskiego (pow. 1,2 ha). Od 2014 roku uznano równie ż skwer przy ul. Jaskółczej jako obszar parkowy i nadano mu nazw ę Parku Kolei Szprotawskiej. Ziele ń miejsk ą dodatkowo wzbogacaj ą kompleksy ziele ńców, których najwi ększe połacie znajduj ą si ę przy nast ępuj ących ulicach: Partyzantów, Chmielnej oraz Alei Niepodległo ści. Wa żnym elementem krajobrazu Zielonej Góry s ą równie ż ogródki działkowe. Najwi ększym zwartym kompleksem tego typu s ą ogródki zlokalizowane w Jędrzychowie. Ze wzgl ędu na znacz ące zanieczyszczenia powietrza wzdłu ż głównych tras komunikacyjnych, wa żna rol ę odgrywa ziele ń przyuliczna. Krajobraz Zielonej Góry urozmaicony jest ponadto istniej ącą zieleni ą osiedlow ą. Znacznie mniejsze znaczenie posiada natomiast ziele ń cmentarna oraz ziele ń ogródków przydomowych.

2.1.1.2 Stan środowiska przyrodniczego

Zanieczyszczenia wód

Głównymi źródłami zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych płytkiego kr ąż enia są wyloty kolektorów kanalizacji ogólnospławnej i deszczowej z terenu Zielonej Góry. Problem taki dotyczy np. cieku Złota Ł ącza, do którego kierowane s ą ścieki deszczowe. Od momentu uruchomienia Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Ł ęż ycy, ścieki ogólnospławne i sanitarne odprowadzane s ą poprzez otwarty kanał ogólnospławny do oczyszczalni.

8

Wody cieku Złota Ł ącza zaliczane s ą do II klasy czysto ści. G ęś nik badany jest w 4 punktach pomiarowych, na podstawie prowadzonych bada ń, wody tego cieku zaliczane s ą do II klasy czysto ści. Prowadzona kontrola czysto ści cieku Pustelnik w punktach kontrolnych powy żej basenu k ąpielowego i poni żej zbiornika rekreacyjnego wykazała, że pod wzgl ędem fizyko-chemicznym i sanitarnym zaliczany jest on do I klasy czysto ści. Jako ść wód Dłubni ze wzgl ędu na zbyt wysok ą zawarto ść fosforanów i fosforu ogólnego, nie odpowiadała swym składem chemicznym żadnej z trzech klas czysto ści wód powierzchniowych. W przypadku wód Brze źniaka odnotowuje si ę pod wzgl ędem fizyko- chemicznym I klas ę czysto ści, a pod wzgl ędem bakteriologicznym II klas ę czysto ści. Stan sanitarny cieków zlewni Śląskiej Ochli i Czarnej Strugi jest zadowalaj ący i odpowiada II i III klasie czysto ści. Stan sanitarny cieków zlewni Odry odpowiada w niewielkim stopniu III klasie czysto ści. Wi ększo ść z nich wraz z rzek ą Odr ą posiada wody bardziej zanieczyszczone.

Jako ść wód podziemnych jest bardzo ró żna, uzale żniona jest od lokalizacji zbiornika. Wody zbiorników elewacyjnych zawieraj ą znacz ące ilo ści zwi ązków żelaza, manganu, chlorków i siarczanów. Głównym źródłem niskiej jako ści wód podziemnych tych zbiorników s ą zanieczyszczone wody powierzchniowe, nieodpowiednie zabiegi w stosowaniu środków ochrony ro ślin oraz nadu żywanie nawozów chemicznych. Punktowymi źródłami zanieczyszcze ń w pradolinach są ró żnego rodzaju składowiska odpadów stałych zawieraj ących łatwo-rozpuszczalne sole oraz wylewiska nieczysto ści komunalnych płynnych.

Powietrze

Z przeprowadzonych bada ń wynika, że głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza na terenie Zielonej Góry są zanieczyszczenia typu antropogenicznego. W śród nich w du żej mierze negatywnie na jako ść powietrza wpływaj ą zanieczyszczenia pochodz ące z nast ępuj ących źródeł: energetycznego spalania paliw, źródeł technologicznych, transportu drogowego, a także z emisji niskiej z gospodarki komunalnej (tj. kotłowni, indywidualnych palenisk domowych oraz zakładów prywatnych). Z uwagi na wysoki poziom wyst ępowania zanieczyszczenia w powietrzu, przyjmuje si ę, że stanowi ono najwi ększe zagro żenie dla warunków życia i zdrowia człowieka oraz środowiska. Głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza w Zielonej Górze s ą zakłady energetyczne, powa żny problem stanowi tak że komunikacja, która w znacz ącym stopniu przyczynia si ę do pogarszania powietrza. Na ska żenia spowodowane transportem drogowym du ży wpływ ma poło żenie Zielonej Góry, gdy ż znajduje si ę ona na szlaku tranzytowym przebiegaj ącym ze wschodu kraju na zachód Europy. W ostatnich latach wyniki prowadzonych bada ń pokazuj ą zmniejszaj ący si ę poziom zanieczyszcze ń, na co wpływa m. in. post ępuj ący proces restrukturyzacji gospodarki Zielonej Góry, jak równie ż realizowane inwestycje proekologiczne w przemy śle i w bran ży energetycznej.

Hałas

Powszechn ą uci ąż liwo ści ą na jak ą nara żeni s ą mieszka ńcy Zielonej Góry jest hałas. Głównym źródłem oddziaływa ń akustycznych jest komunikacja (zwłaszcza hałas drogowy, w mniejszym stopniu

9 hałas kolejowy). Badania nad pomiarem hałasu wykazały, i ż pozostałe źródła, tj. hałas technologiczny zwi ązany z działalno ści ą przemysłow ą ma mniejsze znaczenie. Poziom akustyki wywołany prac ą linii energetycznych równie ż znikomo wpływa na komfort życia mieszka ńców. W zwi ązku z sukcesywnym wzrostem liczby samochodów, a co za tym idzie wzrostem nat ęż enia ruchu ulicznego, najwy ższy poziom hałasu zanotowano na drogach: Trasa Północna, Al. Zjednoczenia, Al. Wojska Polskiego, Bohaterów Westerplatte, Kupiecka, Staszica, Wary ńskiego, Dąbrówki, Długa, Łu życka, Wrocławska, Podgórna, Szosa Kisieli ńska. Czynniki takie jak: stan nawierzchni tras komunikacyjnych, płynno ść ruchu czy rodzaj pojazdów (samochody osobowe, ci ęż arowe) równie ż wpływaj ą na poziom akustyki. Z uwagi na poło żenie Zielonej Góry obserwuje si ę wzrost ruchu tranzytowego. Aby dodatkowo zniwelowa ć negatywny wpływ hałasu na komfort życia mieszka ńców wybudowano ekrany akustyczne, które znajduj ą si ę po obu stronach trasy Północnej. Hałas kolejowy jest odczuwalny wzdłuż linii kolejowych oraz w pobli żu stacji kolejowych (z tendencj ą wzrastaj ącą w porze nocnej). Pozostałe źródła hałasu, w tym hałas przemysłowy, nie maj ą prawie żadnego wpływu na akustyk ę w skali całej Zielonej Góry. S ą one odczuwalne jedynie w niewielkim stopniu i na niewielkich obszarach, s ą wi ęc mniej uci ąż liwe ni ż hałas komunikacyjny.

2.1.1.3 Ochrona przyrody 1

Na terenie Zielonej Góry znajduje si ę szereg obiektów cennych przyrodniczo, obj ętych prawn ą ochron ą. Poni żej zestawiono obiekty chronione z podziałem na pomniki przyrody o żywionej i nieo żywionej. Poni żej zestawiono obszary chronione (z podziałem na rezerwat przyrody, obszary chronionego krajobrazu, obszary NATURA 2000, użytki ekologiczne) oraz obiekty chronione (z podziałem na pomniki przyrody ożywionej i nieo żywionej) Tabela 1 Rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu, u żytki ekologiczne REZERWATY PRZYRODY L.p. NAZWA OPIS LOKALIZACJA 1 2 3 4 1 ZIMNA WODA Ekosystem lasu ł ęgowego z dominacj ą Nadle śnictwo Przylep, ponad 100 - letnich drzewostanów le śnictwo Kiełpin olszowych, a tak że z okazałymi jesionami. W rezerwacie s ą równie ż płaty olsów oraz zarastaj ące ro ślinno ści ą bagienn ą doły potorfowe. W środku rezerwatu wyst ępuje w ątłe źródełko OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU 2. 18-Kro śnie ńska Powierzchnia obszaru w granicach północna cz ęść gminy Dolina Odry gminy wynosi - 1 863 ha. poło żona na północ od wsi Kr ępa, Zawada, w obr ębie Doliny Środkowej Odry 3. 21 – Nowosolska Powierzchnia obszaru w północno - wschodnia cz ęść Dolina Odry granicach gminy wynosi - 298 ha poło żona na wschód od wsi Jany i przysiółka Sto żne w obr ębie Kotliny Kargowskiej

1 Opracowano na podstawie informacji z UM w Zielonej Górze –Biuro Ochrony Środowiska 10

4. 23 - Dolina Powierzchnia obszaru w granicach cz ęść południowa poło żona Śląskiej Ochli gminy wynosi - 4 318 ha. na południe od wsi Ochla, Drzonków i Sucha oraz na północ od wsi Jeleniów i Jarogniewice, w obr ębie Obni żenia Nowosolskiego. OBSZARY NATURA 2000 5. Zimna Woda obszar Specjalnej ochrony siedlisk Nadle śnictwo Przylep, (PLH080062) le śnictwo Kiełpin Dolina Śląskiej Ochli 6. Kargowskie obszar Specjalnej ochrony siedlisk fragment doliny Odry Zakola Odry (PLH080012) 7. Dolina obszar specjalnej ochrony ptaków fragment doliny Odry od Środkowej Odry Nowej Soli do uj ścia Nysy (PLB080004) Łu życkiej wraz z rejonem uj ścia Obrzycy do Odry. UŻYTEK EKOLOGICZNY 8. Naturalne zbiorniki wodne stanowi ące Le śnictwo D ąbrowa, wie ś Pętla Odry I pozostało ść po starorzeczu Odry oraz Kr ępa tereny zabagnione 9. Naturalne zbiorniki wodne stanowi ące Le śnictwo D ąbrowa, wie ś Pętla Odry II pozostało ść po starorzeczu Odry oraz Kr ępa tereny zabagnione 10. Naturalne zbiorniki wodne stanowi ące Le śnictwo D ąbrowa, wie ś Pętla Odry IV pozostało ść po starorzeczu Odry oraz Kr ępa tereny zabagnione 11. Podmokły teren zadrzewiony, w śród pól, Le śnictwo Kisielin, wie ś Remiza stanowi ący naturalne schronienie dla Zawada zwierz ąt. 12. Ochrona zbiorowisk ro ślinnych, w tym Barcikowice, obr ęb le śny „Bagno Michała” kilku rzadkich gatunków flory Nowa Sól zwi ązanych z terenami podmokłymi. 13. Ochrona ekosystemów maj ących Le śnictwo Ł ęż yca, wie ś „Konwalie” znaczenia dla zachowania Kr ępa ró żnorodnych typów siedlisk.

Tabela 2 Pomniki przyrody w Zielonej Górze POMNIKI PRZYRODY O ŻYWIONEJ NA TERENIE ZIELONEJ GÓRY L.p. NAZWA POMNIKA PRZYRODY LOKALIZACJA 1 2 3 1 Cis pospolity (Taxus baccata), dwie Zielona Góra odnogi o obwodach 109cm,101cm, Działka nr 336, obr ęb 19, ul.Kopernika (obok wysoko ść ok. 8m. budynku nr 12)

2. Cypry śnik błotny (Taxodium Zielona Góra distichum), obwód ok.275cm, Działka nr 21/2, obr ęb 30, ul.Moniuszki 3a wysoko ść 18m. 3. Miłorz ąb dwuklapowy (Ginkgo Zielona Góra biloba) , obwód 240cm, wysoko ść ok. Działka nr 21/7, obr ęb 30, ul.Moniuszki 3 15m. 4. Dąb szypułkowy (Quercus robur), Zielona Góra obwód 427, wysoko ść ok.29m. Działka nr 458/4, obr ęb 11, ul.Truskawkowa

5. Dąb w ęgierski (Quercus freinetto), Zielona Góra obwód 435, wysoko ść ok.27m. Działka nr 145, obr ęb 18, Plac Bohaterów

11

6. Dąb szypułkowy (Quercus robur), Zielona Góra obwód 409, wysoko ść ok.30m. Działka nr 138, obr ęb 36, ul.J ędrzychowska 22

7. Dąb szypułkowy (Quercus robur), Zielona Góra obwód 346, wysoko ść ok.23m. z Działka nr 015/6, obr ęb 29, ul.Szczekoci ńska (obok posesji nr 14)

8. Cis pospolity (Taxus baccata), Zielona Góra Skupienie 4 wielopniowych drzew o Działka nr 213, obr ęb 31, obwodach pni: 64, 89, 121, 126, 109, ul. Sienkiewicza (od strony ul.Stromej, posesja 39, 155, 91 i 128 cm o poczty) wysoko ść od ok.6m do ok.8m. 9. Platan klonolistny (Platanus Zielona Góra acerifolia) , obwód 375cm, wysoko ść Działka nr 268/3, obr ęb 18, ok.25m. ul.K.Wielkiego (obok budynku nr 21)

10. Topola kanadyjska (Populus Zielona Góra canadensis) , obwód 723cm, wysoko ść Działka nr 148/9, obr ęb 18, ok.20m. ul.K.Wielkiego 14 (od strony bud. nr 16)

11. Topola kanadyjska (Populus Zielona Góra canadensis) , obwód 556cm, wysoko ść Działka nr 148/9, obr ęb 18, ok.20m, korona mocno zredukowana. ul.K.Wielkiego 14(od strony bud. nr 12)

12. Dąb szypułkowy (Quercus robur), Zielona Góra obwód 348, wysoko ść ok.18m. Działka nr 152/16, obr ęb 18, Al.Niepodległo ści (obok budynku nr 26)

13. Topola czarna (Populus nigra), Zielona Góra obwód 460cm, wysoko ść ok.35m.. Działka nr 163/1, obr ęb 18, Al.Niepodległo ści (skwer pomi ędzy budynkami nr 29, a 31)

14. Platan klonolistny (Platanus Zielona Góra acerifolia), obwód 331cm, wysoko ść Działka nr 277/2, obr ęb 18, ok.27m. ul.B.Chrobrego (obok budynku nr 15a)

15. Dąb szypuł kowy (Quercus robur), Zielona Góra obwód 327, wysoko ść ok.18m. Działka nr 208/2, obr ęb 33, ul.Szosa Kisieli ńska (przy wje ździe na wiadukt)

16. Buk pospolity odm.purpurowa Zielona Góra (Fagus silvatica „Purpurea”), obwód Działka nr 100/1, obr ęb 26, 384cm, wysoko ść ok.30m. ul.Festiwalowa (Park Piastowski)

17. Buk pospolity odm.zwisaj ąca (Fagus Zielona Góra silvatica „Pendulaa”), dwie główne Działka nr 100/1, obr ęb 26, odnogi o obwodach 455/191cm, ul.Festiwalowa (Park Piastowski) wysoko ść ok.28m. 18. Ka sztan jadalny (Castanea sativa), Zielona Góra obwód 329cm, wysoko ść ok.11m. Działka nr 397/5, obr ęb 25, ul.Kraljewska (na tyłach budynku 26-50)

19. Lipa drobnolistna (Tilia cordata), Zielona Góra obwód 403cm, wysoko ść ok.23m. Działka nr 210, obr ęb 31, ul.Piwna (na przeciw zespołu gara ży)

20. Bluszcz pospolity (Hedera helix), trzy Zielona Góra

12

główne odnogi, obwody 30/30/42cm, Działka nr 338/25, obr ęb 19, wysoko ść ok.7m. ul.Ciesielska 1 (na tyłach budynku nr 20 przy ul.Kupieckiej)

21. Cypry śnik błotny (Taxodium Zielona Góra distichum) , dwa drzewa rosn ące obok Działka nr 32/1, obr ęb 17, siebie o obwodach 191/206cm, ul.Mieszka I (za budynkiem nr 2-4) wysoko ść ok.23m. Mieszkaniowa ul.Morelowa 34

22. Sosna żółta (Pinus ponderosa), Zielona Góra obwód 168cm, wysoko ść ok.17m. Działka nr 35, obr ęb 26, ul. Stefana Wyszy ńskiego 14

23. Kasztan jadalny (Castanea sativa), Zielona Góra dwa drzewa o obwodach 139 i 211cm, Działka nr 247/1, obr ęb 34, wysoko ść ok.15m i 14m. ul. Aliny (skwer przy ko ściele)

24. Kas ztan jadalny (Castanea sativa), Zielona Góra obwód 229cm, wysoko ść ok.18. Działka nr 027/7, obr ęb 37, ul. T.Zawadzkiego „Zo śki”(na tyłach ul.Unii Europejskiej na granicy z lasem)

25. Dąb szypułkowy (Quercus robur), Zielona Gór a obwód 392, wysoko ść ok.25m. Działka nr 265/3, obr ęb 18, ul. K.Wielkiego (na skwerze obok budynku nr 34 przynale żnym do al.Niepodległo ści)

26. Lipa długoogonkowa (Tilia Zielona Góra petiolaris) , obwód 307cm, wysoko ść Działka nr 100/1, obr ęb 26, ok.22m. ul.Festiwalowa (Park Piastowski)

27. Grab pospolity (Carpinus betulus) Zielona Góra zro śni ęte trzy drzewa o obwodach: Działka nr 152/18, obr ęb 18, 255/192/199, wysoko ść ok. 25m Al.Niepodległo ści (przy budynku nr 28)

28. Cis pospolity (Taxus baccata), dwie Zielona Góra główne odnogi o obwodach Działka nr 270, obr ęb 18, :102/119cm. ul.Sulechowska (przy budynku nr 1 przynale żnym do Pl.Kolejarza)

29. Aleja drzew - Modrzew europejski Zielona Góra (Larix decidua) Działka nr 07/12, obr ęb 33, 39szt. drzew o obwodach od 101cm do Las komunalny w oddz.19 pomi ędzy Szos ą 226cm, wysoko ść ok.21m, aleja przy Kisieli ńsk ą, a o ś.Raculka gruntowej drodze le śnej. 30. Buk pospolity (Fagus silvatica ), Zielona Góra obwód 265cm, wysoko ść ok.20m, Działka nr 07/12, obr ęb 33, zdrowy Las komunalny w oddz. 19 pomi ędzy Szos ą Kisieli ńsk ą, a o ś.Raculka 31. Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), Zielona Góra obwód 283cm, wysoko ść ok.28m. Działka nr 193, obr ęb 18, Al.Niepodległo ści 19 (przed budynkiem BWA) 32. Grab pospolity (Carpinus betulus) Zielona Góra zro śni ęte trzy drzewa o Działka nr 54/11, obr ęb 31, obwodach:189/245/233, wysoko ść ok. ul.Gen.Sowi ńskiego (Park Sowi ńskiego od strony 22m ul.Gen.Sikorskiego)

33. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołe ctwo Jeleniów 13

obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 575 Działka nr 112/7, cm pomi ędzy drog ą powiatow ą a drog ą gruntow ą naprzeciw posesji Nr 24 w Jeleniowie 34. 4 d ęby szypułkowe (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Nowy Kisielin obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 410 Działka nr 10/18, cm, 435 cm, 550 cm, 650 cm naprzeciwko posesji przy ul. Syrkiewicza 6 35. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Nowy Kisielin obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 445 Działka nr 15/5 cm obok pałacu poło żonego przy ul. Syrkiewicza 6 36. Zielona Góra - sołectwo Łęż yca Dąb szypułkowy (Quercus robur) Działka nr 163, obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 455 na terenie placu zabaw, obok posesji przy ul. cm Odrza ńskiej 17 37. 7 d ębów szypułkowych (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Kiełpin obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 470 Działka nr 224/5 cm, 420 cm, 410 cm, 405 cm, 380 cm, W pobli żu dworku, przy budynku Kiełpin 28A 375 cm, 360 cm 38. 3 d ęby szypułkowe (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Kr ępa obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 395 Działka nr 231/9 cm, 370 cm, 340 cm na terenie parku w Jarogniewicach 39. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Kr ępa

obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 400 Działka nr 353/1,

cm Pojedynczy d ąb szypułkowy w oddziale 353g

40. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Łęż yca obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 390 Działka nr 354/1, cm Pojedynczy d ąb szypułkowy w oddziale 354a 41. Buk zwyczajny (Fagus silvatica ) Zielona Góra - sołectwo Kr ępa obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 550 działka nr 351/2, cm zlokalizowany w oddziale 351f 42. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Kr ępa obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 440 Działka nr 351/8, cm Pojedynczy d ąb szypułkowy w oddziale 358a 43. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Nowy Kisielin obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 480 Działka nr 79/6, cm Pojedynczy d ąb szypułkowy w oddziale 79n 44. Dąb szypułkowy (Quercus robur) Zielona Góra - sołectwo Drzonków obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 510 Działka nr 293/4, cm Pojedynczy d ąb szypułkowy w oddziale 293b 45. Zielona Góra - sołectwo Ochla

„Le śne Źródlisko” Działki nr 120/2, 132/5, 943/1, 944/1, Powierzchnia obszaru obj ętego Pomnik obejmuje zbiornik wodny, źródlisko potoku ochron ą: 3,4ha oraz obszar lasu

w okolicy skansenu w Ochli

46. Dąb szypułkowy „Heliodor” Zielona Góra - sołectwo Drzonków (Quercus robur) Działka nr 327/4, obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 561 Pojedynczy d ąb szypułkowy w oddziale 327t cm 47. Zielona Góra - sołectwo Ochla Dąb szypułkowy „Nikodem” Działka nr 153/4, (Quercus robur) Pojedynczy d ąb szypułkowy poło żony przy obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 510 zabytkowym pałacu z XVII w. przy ul. cm Grabowskich i Górnej 48. Zielona Góra - okolice sołectwa Łęż yc a Modrzew europejski (Larix decidua) Działka nr 357/10, obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 220 Pojedynczy modrzew oddalony około 2km od cm miejscowo ści Ł ęż yca, w kierunku Kr ępy, w oddziale 357a

14

49. Dąb szypułkowy „Tato” Zielon a Góra - okolice sołectwa Ochl a (Quercus robur) Działka nr 954, obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 348 Poło żony w kompleksie le śnym pomi ędzy Ochl ą cm i Świdnic ą w oddziale 954j 50. Zielona Góra - okolice sołectwa Kr ępa Grupa 3 d ębów szypułkowych Działka nr 360/2, „Trojaczki” (Quercus robur) Poło żone w kompleksie le śnym w odległo ści ok. 1 obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 320 km od wsi Wysokie w kierunku Kr ępy, w oddziale cm, 300 cm, 300 cm 360d

51. Buk zwyczajny „Edward” Zielona Góra - sołectwo Kr ępa (Fagus silvatica ) Działka nr 369/3, obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 395 Poło żony w Kr ępie przy dawnej fabryce tektury, ul. cm Dolna w oddziale 369j 52. Dąb szypułkowy „D ąb Młynarza” Zielona Góra - okolice sołectwa Zatonie (Quercus robur) Poło żony na skraju gruntów rolnych w odległo ści obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 465 ok. 2km d Zatonia cm 53. Dąb szypułkowy „D ąb św. Huberta” Zielona Góra - sołectwo Zatonie (Quercus robur) Poło żony przy drodze b ędącej własno ści ą Gminy obwód w cm na wys. 1,3m wynosi 448 Zielona Góra („aleja lipowa”), cm

Tabela 3 Pomniki przyrody nieo żywionej w Zielonej Górze POMNIKI PRZYRODY NIEO ŻYWIONEJ NA TERENIE MIASTA ZIELONA GÓRA

L.p. NAZWA POMNIKA PRZYRODY LOKALIZACJA GŁAZY 1 2 3 1. Głaz narzutowy - Granit gruboziarnisty Zielona G óra szaro-ró żowy, obwód 780cm, wysoko ść Działka nr , obr ęb 26, 210cm ul.Stefana Wyszy ńskiego (przed budynkiem nr 22, obiekt handlowy)

2. Głaz narzutowy - Granit gruboziarnisty Zielona Góra czerwony, obwód 530cm, wysoko ść Działka nr 100/1, obr ęb 26, 170cm ul.Festiwalowa (Park Piastowski na wysokości placu zabaw od strony ogrodów działkowych) na wysoko ści budynku Kurii Biskupiej)

3. Głaz narzutowy - Gabroid Zielona Góra drobnoziarnisty, szaro-czarny, obelisk, Działka nr 100/1, obr ęb 26, obwód 400cm,wysoko śc 180cm ul.Festiwalowa (Park Piastowski na wysoko ści budynku Kurii Biskupiej)

4. Głaz narzutowy - Granit gruboziarnisty Zielona Góra ró żowo-szary, obwód 620cm, wysoko ść Działka nr 192/50, obr ęb 16, 140cm ul. prof. Z. Szafrana (na skarpie u zbiegu z ul.Podgórn ą przed budynkiem auli Uniwersytetu Zielonogórskiego )

5. Głaz narzutowy - Granit gruboziarnisty Zielona Góra ró żowo-szary, obwód 570cm, wysoko ść Działka nr 192/50, obr ęb 16, 150cm ul. prof. Z. Szafrana (na skarpie u zbiegu z ul.Podgórn ą przed budynkiem auli Uniwersytetu Zielonogórskiego )

15

6. Kolekcja eratyków składaj ąca si ę z Zielona Góra 39szt. głazów o róznej wielko ści i o Działka nr 192/50, obr ęb 16, ró żnym składzie mineralogiczno- ul. prof. Z. Szafrana (na skarpie u zbiegu z petrograficznym ul.Podgórn ą przed budynkiem auli Uniwersytetu Zielonogórskiego )

7. Głaz narzutowy - obwód 215cm i Zielona Góra - sołectwo Kr ępa wysoko ści 90 cm Źródło: Urz ąd Miasta w Zielonej Górze- Biuro Ochrony Środowiska

2.1.2 Dziedzictwo kulturowe

Historia miasta

Z bada ń archeologicznych wynika, i ż dzieje Zielonej Góry si ęgaj ą epoki kamienia, br ązu i żelaza. Wówczas obszary miasta zamieszkiwała ludno ść słowia ńska. Pierwsza osada powstała w łagodnej dolinie potoku Złotej Ł ączy, miała ona typowy charakter rolniczy. Osada o charakterze handlowym powstała w XII wieku, le żała ona na szlaku handlowym prowadz ącym z Poznania do Żagania i dalej w kierunku Śląska i Łu życ. Z czasem wokół osady zacz ęli osiedla ć si ę rzemie ślnicy, doprowadziło to do zapocz ątkowania rozwoju gospodarczego osady, co w konsekwencji przekształciło ją w miasto. Osadnictwo na terenie gminy wyst ępowało prawie we wszystkich sołectwach ( z wył ączeniem zało żonych w XIX wieku osad folwarcznych jak Sto żne, Kr ępa Mała, Ługowo, Przygórze) istniało od czasów wczesnodziejowych. Wówczas obszary miasta zamieszkiwała ludno ść słowia ńska.

Po raz pierwszy miasto Zielona Góra pojawia si ę w kronikach w ok. 1222 roku. Zapisy kronikarskie były zwi ązane z napływem osadników sprowadzonych przez Henryka Brodatego. Zgodnie z przypuszczeniami historyków badaj ących dzieje miasta, w latach 1273 – 1309 za panowania Henryka III nast ąpiła lokacja miasta w granicach ksi ęstwa głogowskiego. Z uwagi na zagini ęcie dokumentu lokacyjnego, trudno jednak jednoznacznie okre śli ć dokładn ą dat ę. Na terenie byłej gminy mo żna odnale źć ró żne układy ruralistyczne jak: ulicówki i ulicowo- placowe jak Racula, Ługowo, Kiełpin, Barcikowice, Sucha, Przylep; wielodro żnice jak Kr ępa, Ochla, Stary Kisielin, Zawada; owalnice i widlice jak Jarogniewice, Ł ęż yca, Drzonków, które dopiero w XIX wieku w wyniku dynamicznego rozwoju stały si ę wielodro żnicami. Przykładem dobrze zachowanego układu ła ńcuchówki jest wie ś Jeleniów. Historia miasta ści śle zwi ązana jest z licznymi konfliktami, wojnami i wa śniami, jakie toczyły si ę na terenie obecnego województwa lubuskiego. Od połowy XIV w. Zielona Góra wraz ze Śląskiem znalazła si ę poza granicami Polski, pod rz ądami Piastów głogowskich, którzy utracili polityczną samodzielno ść na rzecz niemieckiej dynastii Luksemburgów, panuj ących w Czechach. Pomimo kl ęsk i zniszcze ń miasto Zielona Góra na przełomie XIV i XV wieku prze żywa złoty okres swego rozwoju. Były to czasy panowania dwóch władców piastowskich: Henryka VIII i Henryka IX. Szczególny rozwój nast ąpił głównie za panowania drugiego z nich, który to doprowadził do otoczenia miasta murami obronnymi. Wówczas równie ż nast ąpił dynamiczny rozwój handlu i rzemiosła. Miasto zawdzi ęcza tak że Henrykowi IX odrodzenie zniszczonych upraw winnej latoro śli, zało żonej najprawdopodobniej w XII wieku, która przez srogie zimy ulega zniszczeniu. Sprowadził on

16 z Francji, W ęgier i Austrii nowe gatunki winnego krzewu. Przez długi okres plantacje winogron obejmowały obszar około 1000 hektarów, a przygotowywane przez miejscow ą ludno ść wina zyskiwały renom ę nie tylko na krajowym rynku, ale równie ż na zagranicznych. Winnice stały si ę wówczas istotnym źródłem dochodów ludno ści oraz bud żetu miasta, a tak że inspiracj ą do wielu świ ąt kultywowania winobrania. Od 1852 r. zapocz ątkowano uroczyste obchody winobrania. Świ ęto ogłaszane było przez Rad ę Miejsk ą, która sprawowała patronat nad wszystkim uroczystościami. Coroczne zabawy rozpoczynał barwny korowód z Bachusem i grupami osób w strojach historycznych. Podczas uroczysto ści odbywały si ę liczne wyst ępy artystyczne i popisy cyrkowe. Do dnia dzisiejszego imprezy zwi ązane z winobraniem w znacz ący sposób wpisuj ą si ę w kulturalny krajobraz Zielonej Góry. Coroczne świ ęto winobrania, odbywaj ące si ę we wrze śniu, nale ży do jednych z najwa żniejszych imprez w mie ście. Podczas tych obchodów maj ą miejsce liczne imprezy o charakterze muzycznym, tanecznym oraz filmowym i sportowym. Pami ątk ą po istniej ących uprawach winoro śli jest równie ż istniej ący na terenie śródmie ścia Park Winny. Po śmierci Henryka IX, w 1457 roku ksi ęstwo po nim obj ął jego syn Henryk XI. Śmier ć ostatniego Piasta w ksi ęstwie głogowskim- Henryka XI wywołała tzw. „sukcesyjn ą wojn ę głogowsk ą”, była ona wynikiem walki o tron ksi ęstwa. Przez 6 lat trwały walki, które niosły za sobą wiele zniszcze ń, w ostateczno ści w roku 1482 doprowadziły Jagiellonów do tronu. Zielon ą Gór ę wraz z całym Śląskiem obj ął Władysław Jagiello ńczyk. Ponowny rozkwit miasta przypadł na lata 1491-98, kiedy to Jan Olbracht jako namiestnik króla Czech Władysława Jagiello ńczyka rz ądził ksi ęstwem głogowskim. W roku 1499 Władysław Jagiello ńczyk przekazał ksi ęstwo głogowskie Zygmuntowi Jagiello ńczykowi. To za Jego panowania nast ąpił czas najwi ększej świetno ści dla miasta Zielona Góra, wła śnie wtedy powstały w mie ście pierwsze murowane domy, za ś zielonogórscy sukiennicy i kupcy otrzymali w 1505 r. przywilej sprzeda ży sukna w całej Polsce. Znakomite sukna zielonogórskie konkurowały w owym czasie ze znanymi w całej Europie wyrobami tkaczy flandryjskich, dlatego te ż dobre imi ę miasta znane było równie ż daleko poza granicami kraju. W roku 1526 w mie ście trwały liczne spory pomi ędzy katolikami i protestantami, miały one miejsce wówczas, kiedy to po śmierci Ludwika Jagiello ńczyka, Zielona Góra i ziemie nadodrza ńskie znalazły si ę pod rz ądami wrogiej Polsce niemieckiej dynastii Habsburgów. Sytuacja ta doprowadziła tak że do upadku gospodarczego, miasto zostało zastawione ksi ęciu legnickiemu Fryderykowi II i od tego momentu miasto Zielona Góra stała si ę jego własno ści ą. Do kl ęski miasta przyczyniły si ę m.in. takie wydarzenia jak: wojna trzydziestoletnia (1618-1648), ci ęż kie gradobicie z 1648 r. oraz wylew Odry, które zniszczyły całkowicie zbiory winoro śli. Materialne szkody przyniosły równie ż nawiedzaj ące miasto co kilkana ście lat po żary. Poło żenie Zielonej Góry na szlaku ł ącz ącym Europ ę wschodni ą z Zachodem sprawiło, że była ona wielokrotnie niszczona przez maszeruj ące wojska. Mimo niekorzystnych warunków miasto powoli, ale systematycznie si ę rozwijało. Zwi ększyła si ę liczba mieszka ńców, w roku 1890 wynosiła ona 16.092. Na 1400 ha. zacz ęto na nowo uprawia ć winoro śl, rozwijała si ę produkcja zarówno win jak i innych alkoholi (koniaków, wódki czy piwa). Dziesi ęć lat pó źniej miasto Zielona Góra zamieszkiwało ju ż 20.983 mieszka ńców. Ogromny udział w odrodzeniu miasta miała ludność polska, dało to wyraz utworzenia silnego o środka polskiego, który stanowiło zało żone w 1898 r. przez Kazimierza Lisowskiego Towarzystwo Rzemie ślników Polskich.

17

14 lutego 1945 roku oddziały 3 armii gwardii i 1 Frontu Ukrai ńskiego pod dowództwem gen. Gordowa w ramach operacji dolno śląskiej wyzwoliły bez zniszcze ń miasto. W roku 1949 Zielona Góra została miastem wydzielonym z powiatu, za ś w czerwcu 1950 r. stała si ę stolic ą województwa.

Granice strefy ochrony konserwatorskiej

Bogata historia Zielonej Góry pozostawiła swoje ślady w postaci licznych obiektów dziedzictwa kulturowego. Zasoby krajobrazu kulturowego Zielonej Góry, to najwa żniejsze elementy decyduj ące o jego indywidualno ści, a tym samym atrakcyjno ści. Tworz ą go: struktura przestrzenna miasta, strefa centrum miasta wypełniona zabudow ą miejsk ą, warto ściowa substancja zabytkowa i kulturowa, zało żenia zieleni projektowanej, cmentarze o historycznym rodowodzie, układ komunikacyjny oparty na historycznym zarysie dróg, warto ści niematerialne, np. postacie historyczne i współczesne, które odegrały rol ę w kształtowaniu kultury i historii, zwi ązane z miastem poprzez swój rodowód, pobyt i tworzone dzieła. Ze wzgl ędu na bogactwo zabytków znajduj ących si ę w mie ście Zielona Góra, na mocy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wyodr ębniono: 1)strefy: a) historycznego zespołu urbanistycznego miasta Zielona Góra, wpisanego do rejestru zabytków pod nr 75, która obejmuje: • obszar średniowiecznego miasta w obrysie murów miejskich, z nieznacznie przebudowanym w XVIII i XX wieku średniowiecznym układem rynku i ulic, (układ urbanistyczny w tym obszarze uległ zmianom od czasu powstania w zakresie rodzaju zabudowy, stosowanych materiałów z drewnianych na murowane, układu dachów, zag ęszczenia zabudowy, funkcji obiektów oraz przestrzeni publicznych), • fragmenty historycznych przedmie ść , dawnych: Ko żuchowskiego, Kro śnie ńskiego, Zamkowego i Na Piasku. Na zabudow ę znajduj ącą si ę w obszarze tej strefy składaj ą si ę, przewa żnie obj ęte wpisem do rejestru lub ewidencji zabytków nieruchomych, obiekty: sakralne – ko ścioły p.w. św. Jadwigi i Matki Boskiej Cz ęstochowskiej, administracji – ratusz, architektury obronnej – pozostało ści murów miejskich i bramy, mieszkaniowej – przewa żnie XIX– wieczne kamienice i wille. Dominanty w historycznym śródmie ściu stanowi ą trzy wie że: ko ściołów i ratusza. b) otoczenie historycznego zespołu urbanistycznego miasta Zielona Góra, w granicach 500 metrów od granicy strefy, o której mowa w pkt a), która obejmuje: • obszar zurbanizowany o przewa żaj ącej zabudowie XIX–wiecznej dawnych przedmie ść : Ko żuchowskiego, Kro śnie ńskiego, Zamkowego i Na Piasku, w XIX i XX-wiecznym układzie urbanistycznym; • obszary przemysłowe XIX–wiecznych zakładów, m.in. Polskiej Wełny, dawnych Wytwórni Win, Przedsi ębiorstwa Produkcyjno - Handlowego "Polon - Zelmech", Fabryki Zgrzeblarek Bawełnianych "Falubaz", Warsztat Włókienniczy; • obszary parków i terenów rekreacyjnych, w tym: Wzgórze Winne, Park Tysi ąclecia, dawny Cmentarz Jakubowy, Plac Słowia ński, Park Sowi ńskiego, Park Wielkopolski.

18

W obszarze tej strefy znajduj ą si ę liczne obiekty obj ęte wpisem do rejestru lub ewidencji zabytków nieruchomych w tym: sakralne - ko ściół P.W. Naj świ ętszego Zbawiciela, Ewangelicki Ko ściół Jezusowy, ko ściół Polsko-katolicki; u żytku publicznego – Muzeum Ziemi Lubuskiej, Teatr Lubuski; poprzemysłowe – Polska Wełna, warsztaty włókiennicze, zabudowania po przedsi ębiorstwie „Polon”; „Zefam” mieszkaniowe – osiedla willowe przy ulicach Bohaterów Westerplatte, Kazimierza Wielkiego, Alei Niepodległo ści, osiedle pracownicze przy ulicach: Lipowej, Akacjowej, Klonowej, oraz XIX– wieczne kamienice i domy podmiejskie z zabudow ą gospodarcz ą.

2) zabytki architektury sakralnej, mieszkaniowej oraz przemysłowej, obj ęte wpisem do rejestru zabytków nieruchomych; 3) zabytki architektury sakralnej, mieszkaniowej oraz przemysłowej, obj ęte wpisem do ewidencji zabytków, które podlegaj ą ochronie na mocy ustawy pod warunkiem ustalenia zapisów ich ochrony w planie miejscowym; 4) stanowiska archeologiczne.

Rejestr zabytków nieruchomych obejmuje zespół urbanistyczny miasta oraz obiekty i zespoły obiektów architektury sakralnej, mieszkaniowej oraz przemysłowej, z których do najwa żniejszych mo żna zaliczy ć: 1) obiekty sakralne: a) ko ściół konkatedralny p.w. św. Jadwigi (XIV w), b) ko ściół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej (XVIII w), c) ko ściół p.w. Naj świ ętszego Zbawiciela (pocz. XX w), d) kaplica wotywna (XVIII w), e) ko ściół ewangelicko - augsburski (pocz. XX w), f) ko ściół polskokatolicki (XIX w). 2) obiekty u żyteczno ści publicznej: a) Ratusz (XV, XVIII, XIX w), b) Muzeum Ziemi Lubuskiej (XIX w), c) Teatr Lubuski (XIXw.) 3) obiekty architektury obronnej: a) wie ża głodowa – fragment dawnej Bramy Nowej, b) fragmenty murów miejskich; 4) obiekty przemysłowe: a) Polska Wełna (pocz. XIX w), b) Wytwórnia Win (pocz. XIX w), c) dawna, powstała w 1884 r., przy ul. Fabrycznej, fabryka tkanin ze sztucznej wełny Gustawa Janke, potem dom handlowy Polon, ul. Fabryczna 13, d) dawny Oddział III Manufaktury Wełnianej nale żą cy do rodziny Foeresterów. potem Przedsi ębiorstwo Produkcyjno — Handlowe „Polon — Zelmech”, ul. Fabryczna, 5) obiekty mieszkalne:

19

a) kamienice w zabudowie pierzejowej ulic śródmie ścia (przewa żnie XIX/ XX w), b) wolnostoj ące wille w ogrodach w dzielnicy willowej oraz przy zakładach przemysłowych (przewa żnie XIX w).

Ewidencja zabytków nieruchomych obejmuje obiekty i zespoły obiektów architektury sakralnej, mieszkaniowej oraz przemysłowej, z których do najwa żniejszych mo żna zaliczy ć: 1) obiekty u żyteczno ści publicznej: a) Filharmonia Zielonogórska (pocz. XX w), b) Wie ża Braniborska – obserwatorium astronomiczne (XIX w), c) Sąd Rejonowy (XIX w). 2) obiekty przemysłowe: a) budynek cechowni Zielonogórskich Zjednoczonych Kopal ń W ęgla Brunatnego (XIX w), b) Zakłady Piwowarskie (XIX/ XX w), c) dawne Zakłady Sukna (XIX w), d) budynki biurowo – produkcyjne „Lumel” (pocz. XX w), e) Zastal – dawna fabryka wagonów (XIX/ XX w). 3) obiekty mieszkalne: a) kamienice w zabudowie pierzejowej ulic śródmie ścia (przewa żnie XIX/ XX w), b) wolnostoj ące wille w ogrodach w dzielnicy willowej (przewa żnie XIX/ XX w), c) wolnostoj ące domy mieszkalne w ogrodach przy ul. Botanicznej, d) domy podmiejskie z zabudow ą gospodarcz ą (przewa żnie XIX/ XX w). Na obszarze dzielnicy Nowe Miasto znajduj ą si ę cenne zabytki architektury, a na szczególn ą uwag ę zasługuj ą: • w Ochli: o skansen Muzeum Etnograficzne z zachowanymi budowlami wiejskimi datowanymi od XVII wieku, o pałac barokowy z 1687 roku, o dwór klasycystyczny z 1792 roku, o ko ściół gotycki z II połowy XIII wieku, o stare oficyny dworskie; • w Zatoniu: o ruiny pałacu z 1689 roku wraz z przylegaj ącą do ń oran żeri ą, o ruiny zespołu podworskiego pozostało ść dawnego maj ątku ksi ęż nej Doroty de Talleyrand, park o powierzchni 50 ha, o ruiny gotyckiego ko ścioła z pocz ątków chrze ścija ństwa na tych ziemiach; • w Starym Kisielinie: o pałac von Stoschów wraz z zespołem podworskim; • w Nowym Kisielinie: o pałac wraz z parkiem; • w Kiełpinie:

20

o dwór klasycystyczny z lat 1786-87; • w Raculi: o ko ściół gotycki p.w. św. Mikołaja zbudowany na przełomie XIV-XV wieku, o dzwonnica – na wie ży znajduj ą si ę 3 stare dzwony.

Stanowiska archeologiczne- w mie ście zarejestrowano 17 stanowisk archeologicznych, w tym obszar Starego Miasta w granicach murów miejskich, teren przedmie ść i cmentarza na Przedmie ściu Ko żuchowskim, stanowiska dokumentuj ące lokalizacj ę cmentarzysk kurhanowych, osad i śladów osadnictwa z epok kamienia i br ązu.

2.1.3 Mieszkalnictwo i struktura gruntów

Struktura u żytkowania gruntów

Zgodnie z danymi Urz ędu Miasta na pocz ątku 2016 r. miasto Zielona Góra zajmowało obszar 278 km 2 (27832 ha). Struktura gruntów w mie ście została przedstawiona poni ższej tabeli.

Tabela 4 Struktura u żytkowania gruntów w Zielonej Górze (stan na 01.01.2016 r.) Powierzchnia Udział Wyszczególnienie (w ha) (w %) Użytki rolne 7729 27 ,77 Grunty le śne oraz zadrzewione i zalesione 15456 55 ,54 Grunty zabudowane 4380 15 ,74 Grunty pod wodami 115 0, 41 Użytki ekologiczne 29 0,10 Nieu żytki 66 0, 24 Ró żne 57 0, 20 Razem 27 83 2 100,00 Źródło: Dane z Urz ędu Miasta w Zielonej Górze.

Mieszkalnictwo 2

Stan techniczny mieszka ń oraz ich powierzchnia przypadaj ąca na jednego lokatora w du żej mierze świadczy o standardzie życia mieszka ńców miasta. W 2013 r. w mie ście Zielona Góra znajdowało si ę 49 435 mieszka ń. Średnia liczba izb oraz średnia wielko ść powierzchni mieszka ń wyniosła wówczas odpowiednio 3,63 i 64,5m². Mieszkania oddane do u żytkowania w 2013 r. – 689. W 2014 r. na terenie gminy Zielona Góra znajdowało się 6450 mieszka ń ( 329,8 na 1000 mieszka ńców). Średnia liczba izb oraz średnia wielko ść powierzchni mieszka ń wyniosła odpowiednio 4,86 i 111,0m². Na podstawie danych z poprzednich lat mo żna zauwa żyć, że liczba mieszka ń oraz średnia powierzchnia u żytkowa mieszka ń w analizowanym okresie wzrosła . Fakty te świadcz ą o wzro ście standardu życia w mie ście wyra żonym w wi ększej powierzchni mieszkania, w szczególno ści na obszarze dzielnicy Nowe Miasto.

2 Opracowane na podstawie danych GUS 21

Zarz ądzaniem i administrowaniem mieszkaniowym zasobem komunalnym zajmuje si ę Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Zielonej Górze. W zasobie, wg stanu na rok 2015 r., znajdowało si ę 5108 mieszka ń komunalnych. Pozostałe mieszkania s ą we władaniu osób prywatnych, spółdzielni, Skarbu Pa ństwa oraz wspólnot mieszkaniowych. Na podstawie danych GUS dla miasta w starych granicach , dotycz ących standardu lokali, mo żna oszacowa ć 99,5% lokali posiada instalacj ę c.o., w instalacje gazow ą zaopatrzonych jest 93,4%. Łazienek nie ma w 4,7% lokali, a wc – 2,93%. Brak jest dost ępnych danych dla poł ączonej Zielonej Góry. Gospodarowaniem zasobem mieszkaniowym zajmuj ą si ę tak że spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe oraz prywatni wła ściciele mieszka ń. Przewa żaj ąca wi ększo ść tych podmiotów boryka si ę z trudno ściami zwi ązanymi ze stanem technicznym budynków i stanem zagospodarowania przestrzeni osiedli mieszkaniowych. Cz ęsto problemy te dotycz ą konieczno ści przeprowadzenia działa ń termomodernizacyjnych, modernizacji instalacji wewn ętrznych, poprawy funkcjonalno ści ruchu kołowego i pieszego, poprawy stanu zagospodarowania poprzez urz ądzenie zieleni i obiektów rekreacyjno - sportowych. Na obszarze Dzielnicy Nowe Miasto zdecydowana wi ększo ść zabudowy to budynki jednorodzinne i zagrodowe. Budynki wielorodzinne wyst ępuj ą jedynie w kilku miejscowo ściach, jako zabudowa i pozostało ść po byłych Pa ństwowych Gospodarstwach Rolnych.

2.1.5 Infrastruktura

2.1.5.1 Infrastruktura drogowa

Układ drogowy i komunikacja

Zielona Góra znajduje si ę na skrzy żowaniu wa żnych dróg o znaczeniu mi ędzynarodowym, krajowym i regionalnym. Szlaki komunikacyjne ł ącz ą Skandynawi ę z południem Europy, jak równie ż cz ęść wschodni ą i zachodni ą Europy. Przez obszar Zielonej Góry biegn ą trzy wa żne szlaki komunikacyjne o znaczeniu krajowym: droga krajowa nr 3 relacji Jakuszyce – Świnouj ście, nr 32 relacji Gubin – Zielona Góra – St ęszew oraz nr 27 relacji Przewóz – Żary – Zielona Góra, które ł ącz ą Zielona Gór ę z autostradami A2 i A4. Komunikacja drogowa w mie ście oparta jest równie ż na drogach wojewódzkich takich jak: droga wojewódzka nr 280 – kierunek Brody, nr 281 – kierunek Pomorsko, nr 282 – kierunek Bojadła, nr 283 – kierunek Ko żuchów , 61 drogach powiatowych oraz drogach gminnych. Ze wzgl ędu na historyczn ą zabudow ę, układ ulic miasta Zielona Góra posiada charakter promienisty. Śródmie ście ograniczone jest poprzez nieregularn ą obwodnic ę, która biegnie ulicami: Dąbrówki, Dług ą, alej ą Konstytucji 3 Maja, Lwowsk ą, Ludwika Wary ńskiego, Stanisława Staszica, Stanisława Wyspia ńskiego, Bolesława Chrobrego, Bohaterów Westerplatte, Alej ą Wojska Polskiego. Pozostały system ulic Zielonej Góry tworzy równie ż układ promienisty z nieregularnym rusztem. Cz ęść sołectw zlokalizowanych na południu Zielonej Góry poł ączone s ą drog ą wojewódzk ą nr 279. Komunikacj ę miejsk ą w Zielonej Górze zapewnia Miejski Zakład Komunikacji (MZK). Podmiot ten świadczy usługi komunikacyjne na 37 liniach zarówno w obr ębie administracyjnym Zielonej Góry,

22 jak równie ż s ąsiaduj ących z Zielon ą Gór ą miejscowo ści gmin ę Zabór. Dysponuje on taborem niskopokładowym. Atutem zakładu jest cz ęstotliwo ść kursów oraz nowoczesne rozwi ązania obsługi pasa żerów (np. system taryfowy oparty o kart ę elektroniczn ą, elektroniczne tablice pokazuj ące numery linii, kierunki jazdy i czasy odjazdów). W Zielonej Górze znajduje si ę równie ż dworzec kolejowy. Przez teren przechodz ą krajowe i mi ędzynarodowe w ęzły kolejowe, np. linia kolejowa C-E 59, zaliczana do układu AGTC, czyli wa żnych mi ędzynarodowych linii transportu kombinowanego: Berlin – Wrocław – Górny Śląsk – Kraków i dalej na Ukrain ę. Linia ta ma jednak charakter jedynie wspomagaj ący w stosunku do poł ącze ń E 20, C-E20 przez Pozna ń i E30, C-E30 przez Wrocław. Poł ączenia zewn ętrzne Zielonej Góry uzupełniane s ą przez poł ączenia podmiejskie, np. w kierunku Żar. Linia ta obsługiwana jest przez miejski szynobus. Tym niemniej dworzec główny w Zielonej Górze odwiedza dziennie średnio 10 000 osób. Niedaleko Zielonej Góry znajduj ą si ę 2 lotniska cywilne: Zielona Góra – Babimost oraz lotnisko w sołectwie Przylep. Pierwsze z nich znajduje si ę w odległo ści ok. 30 km na północny – wschód od Zielonej Góry i zaliczane jest do lotnisk regionalnych. Zgodnie z przyj ętymi zało żeniami obsługuje ono zarówno ruch pasa żerski, jak i towarowy, jego przepustowo ść to 150 tys. osób rocznie. Lotnisko w sołectwie Przylep zaliczane jest do lotnisk sportowych. Oba lotniska maj ą nadany status przej ść granicznych, na których prowadzone s ą odprawy graniczne. Blisko ść obu lotnisk stanowi wa żny element rozwojowy Zielonej Góry, z mo żliwo ści ą zapewnienia szybkich poł ącze ń krajowych jak i zagranicznych w celach turystycznych i biznesowych..

2.1.5.2 Infrastruktura techniczna

Infrastruktura gospodarki wodno-ściekowej Gospodarka wodno – kanalizacyjna

Zielona Góra posiada kilka źródeł wody:

uj ęcie wód powierzchniowych „Sadowa” z Obrzycy- uj ęcie to jest podstawowym źródłem wody surowej,

uj ęcie wód podziemnych w Zawadzie- jest ono drugim źródłem wody surowej,

uj ęcie wód Ochla - Jeleniów- uj ęcie, które posiada zgodnie z pozwoleniem wodno- prawnym zgod ę na pobór wód w ilo ściach Q śr d =850 m3/d i Qmax h=48m3/h,

uj ęcie wód w Jarogniewicach- Uj ęcie wody i stacja uzdatniania wody zlokalizowane s ą na południu wsi Wydajno ść tego uj ęcia zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym wynosi Q śrd= 280 m3/d i Qmax h= 20m3/h,

uj ęcie wody w Zatoniu, - Uj ęcie wody i stacja uzdatniania wody zlokalizowane s ą na północny zachód od wsi. Wydajno ść tego uj ęcia zgodnie z pozwoleniem wodno- prawnym wynosi Q śr d = 2000 m3/d i Qmax h= 120 m3/h. Zaopatrywane s ą wsie: Barcikowice Du że i Marz ęcin, Drzonków, Racula, Stary Kisielin, Ługowo i Sucha . Dla potrzeb uj ęcia ustanowiono stref ę ochrony po średniej uj ęcia wodnego.

23

Uj ęcie wody w Starym Kisielinie - Uj ęcie wody zlokalizowane jest w północnej cz ęś ci Starego Kisielina na Zatorzu, obsługuje obszar Nowego Kisielina z wył ączeniem Lubuskiego Parku Przemysłowo – Technologicznego.

Uj ęcie wody w Janach - Uj ęcie i stacja uzdatniania wody zlokalizowane s ą w centralnej cz ęś ci wsi na północ od drogi głównej. Uj ęcie posiada pozwolenie wodno prawne na pobór wód w ilo ściach Q śr d = 115 m3/d i Qmax h= 14 m3/h

Uj ęcie w Sto żnem - uj ęcie zlokalizowane znajduj ącego si ę na terenie byłego PGR-u w północno – wschodniej cz ęś ci wsi. Uj ęcie posiada pozwolenie wodno-prawne na pobór wód w ilo ściach Q śr d = 53 m3/d i Qmax h= 6,5 m3/h.

Uj ęcie w Ł ęż ycy - Uj ęcie i stacja uzdatniania wody zlokalizowane s ą w południowej cz ęś ci wsi u zbiegu ul. Liliowej i ul. Polnej. Uj ęcie posiada pozwolenie wodno-prawne na pobór wód w ilo ściach Q śr d = 157 m3/d i Qmax h= 13,0 m3/h. Dla potrzeb uj ęcia ustanowiono stref ę ochrony po średniej uj ęcia wodnego. Budynki mieszkalne nowego Osiedla Czarkowo zlokalizowanego na południu wsi Ł ęż yca zaopatrywane s ą wod ę z sieci wodoci ągowej od ul. Batorego

studnie gł ębinowe zlokalizowane na terenie Zielonej Góry stanowi ą uzupełniaj ące źródło wody, przeznaczone s ą one dla potrzeb lokalnych. Miejsk ą sieci ą wodoci ągow ą na terenie Zielonej Góry zarz ądzaj ą „Zielonogórskie Wodoci ągi i Kanalizacja” Sp. z o.o. W posiadaniu Spółki znajduje si ę ogół maj ątku wodoci ągowego. Według stanu na rok 2007r. długo ść czynnej sieci rozdzielczej wynosiła 215 km, natomiast w 2012 roku 228,8 km. Ujmowane w studniach gł ębinowych wody podziemne ze wzgl ędu na podwy ższone ilo ści zwi ązków żelaza i manganu stanowi ą źródło awaryjne, w ograniczonym zakresie mog ą by ć u żyte na potrzeby mieszka ńców Zielonej Góry. Woda podziemna z okolic Zawady oraz powierzchniowa z rzeki Obrzycy doprowadzana jest nast ępnie do Stacji Uzdatniania Wody w Zawadzie. Stamt ąd jest ona przetłaczana do Zielonej Góry. Studnie gł ębinowe z terenu Zielonej Góry wykorzystywane s ą jedynie na potrzeby lokalne, stanowi ą jednak awaryjne źródło wody pitnej. W sytuacji niemo żno ści dostarczenia wody ze Stacji Uzdatniania Wody w Zawadzie, wod ę pitn ą awaryjnie mo żna czerpa ć z nast ępuj ących uj ęć : • studnie przy alei Wojska Polskiego, • studnie przy ulicy Lechitów, • po 1 studni przy ulicach: Jana Kili ńskiego, Morwowej, D ąbrowskiego, Botanicznej oraz w miejscowo ści Przylep, • studnie przy ulicy Zjednoczenia – z czego 3 z nich to studnie czynne.

Tabela 5 Dane dotycz ące sieci wodoci ągowej na terenie Zielonej Góry (lata 2010-2015) J.m. 2010m 2012m 2012gm 2015 Wodoci ągi Długo ść czynnej sieci rozdzielczej km. 219,2 228,8 184,8 423,8 Poł ączenia prowadz ące do budynków szt. mieszkalnych i zbiorowego mieszkania 6314 6473 3839 10913 Woda dostarczona gospodarstwom dm³ 4147,1 3995 516,9 4511,7 24 domowym Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 114787 114920 14085 b.d. Korzystaj ący z instalacji w % ogółu ludno ści` Ogół ludno ści % 96,5 97,1 73,4 b.d. Sie ć rozdzielcza na 100km² Sie ć wodoci ągowa km 375,7 392,2 155,3 b.d.

Źródło: Opracowanie na podstawie danych ze strony www.stat.gov.pl

Z informacji zawartych w tabeli 6 wynika, że długo ść sieci wodoci ągowej w Zielonej Górze corocznie si ę zwi ększa. Niestety brak danych statystycznych, jaki % ludno ści korzysta z instalacji wodoci ągowej. Z roku na rok zwi ększa si ę tak że ilo ść budynków mieszkalnych i zbiorowego mieszkania, które s ą podł ączone do sieci wodoci ągowej. Dzi ęki wsparciu Funduszu Spójno ści, od 2009 r. zrealizowano projekty obejmuj ące zbiorowe systemy odprowadzania ścieków w sołectwach: Przylep, Stary i Nowy Kisielin, Racula i Drzonków, Łęż yca, Kr ępa i Zawada. W 2011 r., w miejscowo ści Ochla (przy osiedlu Ostoja) wybudowano nowoczesną mechaniczno-biologiczn ą oczyszczalni ę ścieków. Oczyszczalnia ma obsługiwa ć docelowo 250 mieszka ńców. Mieszka ńcy niepodł ączeni do sieci kanalizacyjnej odprowadzaj ą ścieki do zbiorników bezodpływowych, wywo żonych do Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Ł ęż ycy, która obsługuje równie ż system kanalizacji w mie ście. Ścieki z cz ęś ciowo skanalizowanej miejscowo ści Zawada odprowadzane s ą do zbiorczego bezodpływowego zbiornika ścieków i wywo żone przez operatora (Komunalny Zakład Gospodarczy z/s w Zawadzie) do wspomnianej oczyszczalni w Ł ęż ycy.

Tabela 6 Dane dotycz ące sieci kanalizacyjnej na terenie Zielonej Góry (lata 2010-2015) J.m. 2010m 2012m 2012gm 2015 Kanalizacja Długo ść czynnej sieci rozdzielczej km 242,2 260,2 73,9 375,1 Poł ączenia prowadz ące do budynków szt. 6693 1214 mieszkalnych i zbiorowego mieszkania 4875 5036 Ścieki odprowadzone dm ³ 5487 8162 658 5760 Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej osoba 108601 109595 5725 b.d. Korzystaj ący z instalacji w % ogółu ludno ści Ogół ludno ści % 92,3 92,6 29,8 b.d. Sie ć rozdzielcza na 100 km² Sie ć kanalizacyjna km 415,15 446,00 62,1 b.d. Źródło: Opracowanie na podstawie danych ze strony www.stat.gov.pl

Co roku wzrasta liczba poł ącze ń prowadz ących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Na obszarach Zielonej Góry, na których sie ć kanalizacji sanitarnej nie wyst ępuje, ścieki bytowe odprowadzane s ą do przydomowych zbiorników bezodpływowych. Ich szczelno ść nie jest najlepsza. Niestety brak danych dotycz ących ludno ści korzystającej z instalacji kanalizacyjnej w roku 2015 ( miasto po poł ączeniu), ale w przedstawionych danych wida ć dysproporcje pomi ędzy miastem w starych granicach o dzielnica Nowe Miasto.

25

Składowanie i zagospodarowanie odpadów

23 stycznia 2013 r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, wprowadzaj ąca istotne zmiany w systemie gospodarki odpadami. Zgodnie z zapisami nowej ustawy gospodarka odpadami powinna by ć prowadzona w sposób zapewniaj ący ochron ę życia i zdrowia ludzi oraz środowiska. Nowelizacj ą niniejszej Ustawy Sejm nało żył obowi ązek odbioru odpadów z terenu danej gminy na ka żdy samorz ąd lokalny. W celu zwi ększenia świadomo ści ekologicznej mieszka ńców, powstało Miejskie Centrum Edukacji Ekologicznej, którego celem jest u świadamianie jak wa żna jest segregacja odpadów i wykorzystanie surowców wtórnych. Do jego zada ń nale ży tak że kształtowanie poczucia estetyki przez promowanie utrzymania porz ądku i czysto ści otoczenia oraz dbało ść o ziele ń nisk ą.

Zaopatrzenie Zielonej Góry w energi ę elektryczn ą, gazow ą i ciepln ą

Gazownictwo

Dystrybucj ą i sprzeda żą gazu na cz ęś ci terenu Zielonej Góry zajmuje si ę Polska Spółka Gazownicza Sp. z o.o. we Wrocławiu - Zakład Gazowniczy Zgorzelec . Zarz ądza ona równie ż miejsk ą sieci ą gazow ą. Inn ą cz ęść gminy w gaz zaopatruje EWE Sp. z o.o. z/s w Mi ędzyrzeczu.

W celu zapewnienia dost ępu do gazu sie ć ta jest sukcesywnie rozbudowywana.

Zielona Góra od 2003 r. zasilana jest gazem GZ41,5 pochodz ącym ze złó ż krajowych. Ruroci ąg zasilaj ący wysokiego ci śnienia 6,4 MPa o średnicy DN250 jest doprowadzony ze stacji Zak ęcie z rejonu Nowej Soli. Ruroci ąg ten przed miastem rozgał ęzia si ę na 3 ruroci ągi DN150 prowadz ące do trzech stacji zasilaj ących system gazowy miasta. S ą to: stacje redukcyjno – pomiarowe 1°:

a) Jędrzychów - o wydajno ści 6 000 Nm3/h z mo żliwo ści rozbudowy do 12 000 Nm3/h, b) Kisielin - o wydajno ści 3000 Nm3/h, c) Chynów - o wydajno ści 9000 Nm3/h z mo żliwo ści ą rozbudowy do 12000 Nm3/h. Gazoci ągiem średniego ci śnienia zasilane s ą sołectwa Łęż yca, Kr ępa, Zawada, Jany, Ochla, Kiełpin, Zatonie i Barcikowice. Pozostałe sołectwa nie posiadaj ą gazu sieciowego, do ogrzewania i potrzeb bytowych u żywa si ę innych surowców W ostatnich latach wymieniono w całkowitym zakresie sie ć żeliwn ą, która stanowiła powa żne zagro żenie dla otoczenia, jednocze śnie zastosowano najnowsze rozwi ązania techniczne wykorzystuj ąc rury polietylenowe w ęzły, stacje redukcyjne drugiego stopnia. W trakcie wymiany sieci żeliwnej zastosowano technik ę wej ścia do centrum miasta gazoci ągami średniego ci śnienia, jednocze śnie znacznie polepszaj ąc prac ę sieci gazowej niskiego ci śnienia. Wej ście do centrum miasta i innych dzielnic gazoci ągami średniego ci śnienia w znakomity sposób poprawia dyspozycyjno ść tej sieci poniewa ż uwzgl ędniono mo żliwo ść podł ączenia potencjalnych wi ększych i średnich odbiorców gazu, pozostawiaj ąc jednocze śnie wła ściwe rezerwy dostawy gazu.

Na terenie Zielonej Góry znaczn ą cz ęść sieci gazowej stanowi sie ć niskiego ci śnienia, która jest systematycznie modernizowana. 26

Poprzez układ sieci niskiego ci śnienia gaz dostarczony jest głównie do celów komunalno — bytowych i grzewczych. Z sieci niskiego ci śnienia systematycznie wydawane s ą warunki przył ączenia dla odbiorców komunalno — bytowych bez żadnych ograniczeń. Stacje redukcyjne i w ęzły redukcyjne s ą elementami sieci gazowej umo żliwiaj ącymi utrzymywanie w miar ę stabilnego ci śnienia w sieci gazowej, które jest podstawowym warunkiem prawidłowej pracy urz ądze ń gazowych i bezpiecze ństwa u żytkowania gazu. Dostarczaj ą one gaz pod niskim ci śnieniem do odbiorców komunalno — bytowych zakładów rzemie ślniczych, sklepów i innych odbiorców. Ciepłownictwo

Elektrociepłownia stanowi dla miejskiego systemu ciepłowniczego Zielonej Góry jedyne źródło pokrywaj ące zapotrzebowanie na ogrzewanie i ciepł ą wod ę u żytkow ą. Dostawc ą i dystrybutorem ciepła jest Elektrociepłownia „Zielona Góra” S.A., zaspokaja 51,60% zapotrzebowania ciepła w mie ście. Elektrociepłownia „Zielona Góra” S.A zarz ądza 95,44 km sieci cieplnej, w tym: • sie ć magistralna - 32,57 km, • sie ć rozdzielcza - 45,98 km, • przył ącza sieci cieplnej - 16,89 km.

Stan techniczny sieci cieplnych okre śla si ę jako dobry. W przewa żaj ącej mierze obszar miasta obj ęty jest poł ączeniami pier ścieniowymi. Dzi ęki temu – w sytuacji wyst ąpienia du żych awarii na sieciach magistralnych – istnieje mo żliwo ść nieprzerwanego dostarczania ciepła do odbiorców mimo istniej ących awarii. Na wi ększo ści terenu dzielnicy Nowe Miasto nie ma kotłowni tworz ących zintegrowany system ciepłowniczy. Gospodarka cieplna oparta jest na indywidualnych b ądź lokalnych kotłowniach. S ą to przewa żnie kotłownie na paliwo stałe (w ęgiel, koks, miał w ęglowy, drewno, słom ę), jednak stosuje si ę równie ż ekologiczne no śniki energii (gaz ziemny, olej opałowy, gaz butlowy).

Energia elektryczna

Elementami systemu elektroenergetycznego istniej ącego w granicach Zielonej Góry są: a) elektrociepłownia; b) stacje dystrybucyjne 110 kV/ SN – Główne Punkty Zasilaj ące (GPZ), zlokalizowane przy ul. Łu życkiej, Braniborskiej, Łu życkiej i Kro śnienskiej, w sołectwie Przylep i Zawada; c) linie dystrybucyjne 110 kV; d) sie ć rozdzielcza SN i nN, w tym stacje transformatorowe, linie kablowe i napowietrzne. Ponadto przez zachodnie obszary przeprowadzona jest linia przesyłowa 220 kV Krajowego Systemu Energetycznego (KSE) relacji Le śniów – Żukowice. Eksploatacj ą systemu elektroenergetycznego w rejonie zielonogórskim zajmuje si ę Oddział Zielonogórski firmy ENEA S.A.

27

2.1.6 Identyfikacja problemów sfery przestrzenno - funkcjonalnej Na podstawie danych statystycznych, informacji pochodz ących z Urz ędu Miasta Zielona Góra, dokumentów strategicznych, w sferze zagospodarowania przestrzennego Zielonej Góry zostały zidentyfikowane nast ępuj ące problemy, które mog ą mie ć wpływ na polityk ę rewitalizacji:
zły stan niektórych obiektów zabytkowych, brak kompleksowych remontów wraz z otoczeniem,
starzej ące si ę obiekty, niszczej ące wyposa żenie zespołów bloków w zabudowie wielorodzinnej z lat 60-90,
niezagospodarowane tereny zielone
mała ilo ść wspólnej przestrzeni publicznej, dostosowanej dla wszystkich odbiorców

2.2 Gospodarka

Profil miasta

Walory Zielonej Góry, które bardzo korzystnie wpływaj ą na jej rozwój gospodarczy to przede wszystkim:
bliskie poło żenie od granicy z Niemcami – 60 km,
bliskie poło żenie dwóch lotnisk: sportowo- rekreacyjnego w Przylepie i towarowo- pasa żerskiego w Babimo ście,
najni ższy poziom bezrobocia w województwie,
status centrum edukacyjnego regionu,
rozwini ęta infrastruktura techniczna,
gęsta sie ć dróg.

2.2.1 Struktura podstawowych bran ż gospodarki

Na podstawie danych zaprezentowanych w tabeli 7 mo żna zauwa żyć, że w Zielonej Górze liczba jednostek gospodarczych stopniowo wzrasta. Liczba jednostek gospodarczych w sektorze publicznym jest do ść stabilna, natomiast w sektorze prywatnym mo żna zauwa żyć tendencje wzrostowe. Dominuje sektor prywatny – 98% wszystkich podmiotów, gdzie istotnie przewa ża działalno ść gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne. Znaczna przewaga sektora prywatnego, świadczy o dobrze ukształtowanej strukturze gospodarczej, st ąd nie zakłada si ę znacz ących zmian na rynku pracy. Wskazuje si ę, i ż rozwój prywatnej działalno ści gospodarczej powinien zmierza ć w kierunku świadczenia szerokiej gamy usług, produkcji wysokich technologii oraz wysokotowarowych.

28

Tabela 7 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów własno ściowych w Zielonej Górze w latach 2010-2015 Liczba podmiotów gospodarki narodowej Rok 2010m 2012m 2013m 2013gm 2015 Ogółem 16042 17207 17725 2465 20933 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem 249 249 259 19 212 pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego bd bd bd bd bd ogółem przedsi ębiorstwa pa ństwowe bd bd bd bd 0 spółki handlowe 24 23 20 bd 19 spółki handlowe z udziałem 0 0 0 bd 0 kapitału zagranicznego pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego, bd bd bd bd bd gospodarstwa pomocnicze Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej 15 793 16 788 17 266 2446 20 117 ogółem osoby fizyczne prowadz ące 11 708 11 773 11 927 bd 13 891 działalno ść gospodarcz ą spółki handlowe 1 876 2 170 2 399 bd 2 946 spółki handlowe z udziałem 467 481 489 bd 576 kapitału zagranicznego Spółdzielnie 56 52 51 bd bd Fundacje 53 67 77 bd bd stowarzyszenia i organizacje 453 464 478 bd bd społeczne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Najwi ęcej podmiotów prowadziło działalno ść gospodarcz ą w bran żach zwi ązanych z handlem i nieruchomo ściami. Popularnymi bran żami jest równie ż budownictwo oraz działalno ść profesjonalna i naukowa. .

Tabela 8 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sekcji PKD w latach 2010- 2013 Sekcja Sekcja PKD 2011gm 2011m 2013gm 2013m PDK Ogółem 2161 1600 2465 100% 17725 100% A Rolnictwo, łowiectwo, le śnictwo, rybactwo 76 151 69 2,80 135 0,76 B Górnictwo i wydobycie 1 15 3 0,12 19 0,11 C Przetwórstwo przemysłowe 207 1233 217 8,80 1258 7,10 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę D 2 40 2 36 0,20 elektryczn ą, gaz, wod ę 0,08 Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i E odpadami oraz działalno ść zwi ązana z 9 52 9 53 0,30 rekultywacj ą 0,37 F Budownictwo 285 1 737 317 12,86 1 816 10,25 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów G 583 4 294 649 4 536 25,59 samochodowych, wł ączaj ąc motocykle 26,33 H Transport, gospodarka magazynowa 183 1 175 213 8,64 1 218 6,87 I Działalno ść zwi ązana z zakwaterowaniem i 48 415 62 2,52 448 2,53 29

usługami gastronomicznymi

J Informacja i komunikacja 53 527 69 2,80 634 3,58 K Działalno ść finansowa i ubezpieczeniowa 62 694 72 2,92 695 3,92 Działalno ść zwi ązana z obsług ą rynku L nieruchomo ści 65 645 76 3,08 1419 8,01 M Działalno ść profesjonalna, naukowa i techniczna 201 1760 236 9,57 1874 10,57 Działalno ść w zakresie usług administrowania i N działalno ść wspieraj ąca 50 417 71 2,88 454 2,56 Administracja publiczna i obrona narodowa, O 6 53 6 53 0,30 obowi ązkowe ubezpieczenia społeczne 0,24 P Edukacja 54 485 72 2,92 590 3,33 Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 99 882 133 5,40 978 5,52 Działalno ść zwi ązana z kultur ą, rozrywk ą i R 40 294 35 301 1,70 rekreacj ą 1,42 S Pozostała działalno ść usługowa 137 1 130 154 6,25 1 207 6,81 Gospodarstwa domowe zatrudniaj ące T 0 0 0,00 pracowników U Organizacje i zespoły eksterytorialne 1 1 0,01 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Analizuj ąc Zielon ą Gór ę w kontek ście przyszło ściowych bran ż gospodarki, warto wspomnie ć, że z wyników bada ń rozwoju gospodarczego województwa lubuskiego, podawanych przez Polsk ą Agencj ę Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. wynika, że do sektorów wysokiego wzrostu w tym regionie zaliczono sektory: 1) drzewny (sprzyjaj ące warunki klimatyczne regionu; odpowiednia baza surowcowa; rozwini ęta infrastruktura techniczna dotycz ąca przemysłu drzewnego – liczne tartaki, zakłady meblarskie; kilkudziesi ęcioletnie tradycje; zaplecze kadrowe; liczna grupa poddostawców dla przemysłu meblowego i przetwórstwa drzewnego) 2) elektroniczny (duża poda ż wykwalifikowanych pracowników, relatywnie niskie w porównaniu z reszt ą kraju płace w sektorze oraz liczna grupa producentów cz ęś ci samochodowych i poddostawców dla przemysłu samochodowego; wsparcie ze strony samorz ądu oraz instytucji około biznesowych), 3) spo żywczy (korzystne warunki naturalne do rozwoju rolnictwa; du ża poda ż siły roboczej i stosunkowo niskimi kosztami pracy; dobrze rozwini ęta infrastruktura komunikacyjna; atrakcyjny rynek zbytu towarów spo żywczych) 3. Wspieraj ąc rozwój przedsi ębiorczo ści organy miasta wykorzystuj ą te ż instrument polegaj ący na promocji gospodarczej. Zadanie to realizowane jest przez podmioty takie jak: Punkt Promocji Gospodarczej Miasta oraz Punkt Informacji Gospodarczej. Poza tym miasto corocznie bierze udział w Targach Turystycznych w Cottbus oraz innych targach gospodarczych, przez co promuj ąc swoje walory, wpływa na rozwój sektora usług turystycznych, usług towarzysz ących i innych dziedzin gospodarki. Du że znaczenie w zakresie stymulowania rozwoju przedsiębiorczo ści w Zielonej Górze odgrywa Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Jej celem jest podejmowanie działa ń inspiruj ących i wspieraj ących zmiany strukturalne w regionie z uwzgl ędnieniem standardów europejskich. Wa żnym

3 http://www.paiz.gov.pl/ 30 aspektem działalno ści Agencji jest te ż promocja walorów gospodarczych i inwestycyjnych regionu, a tak że wspieranie działalno ści małych i średnich przedsi ębiorstw. W strukturach ARR S.A. działa równie ż Centrum Obsługi Inwestora (COI), które jest partnerem Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ). Głównym celem funkcjonowania COI jest zapewnienie kompleksowej obsługi inwestorów na poziomie województwa. Centra współpracuj ą z PAIiIZ przy obsłudze projektów inwestycyjnych oraz prowadz ą samodzielnie obsług ę inwestorów, którzy zgłaszaj ą si ę do nich bezpo średnio 4. Na stopie ń rozwoju przedsi ębiorczo ści w mie ście wpływa równie ż utworzenie Podstrefy Zielona Góra stanowi ącej cz ęść Kostrzy ńsko – Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Obszar ten przeznaczony jest do prowadzenia działalno ści gospodarczej, a wyró żnia si ę szeregiem zachęt dla inwestorów. Organy miasta wi ążą z rozwojem K-SSSE szanse na wyra źny wzrost zatrudnienia w mie ście. Dlatego te ż w ubiegłych latach prowadziło działania do powstania Lubuskiego Parku Przemysłowo – Technologicznego, składaj ącego si ę z trzech segmentów: Parku Naukowo – Technologicznego Uniwersytetu Zielonogórskiego, Strefy Aktywno ści Gospodarczej Lubuskiego Trójmiasta oraz Kostrzy ńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Realizacja idei Parku Naukowo-Technologicznego umo żliwi transfer bada ń, nowoczesnych technologii i innowacji z obszaru nauki do gospodarki, a tak że wpłynie pozytywnie na wiele dziedzin życia. Projekt powstanie w ramach współpracy stron w zakresie tworzenia pomostu mi ędzy nauk ą a przemysłem, rozwoju infrastruktury sfery B+R oraz wspierania innowacji i szeroko rozumianej przedsi ębiorczo ści. Tereny Strefy Aktywno ści Gospodarczej Lubuskiego Trójmiasta oraz Kostrzy ńsko – Słubick ą Specjaln ą Stref ą Ekonomiczn ą, planuje si ę z przeznaczeniem pod inwestycje produkcyjne, składy i magazyny, zabudow ę usługow ą. Teren pod wspomniane inwestycje jest szczególnie atrakcyjny, ze wzgl ędu na przygraniczny charakter całego regionu, a także korzystne poło żenie komunikacyjne zapewniaj ące modernizacj ę i rozwój magistralnych (mi ędzynarodowych) i krajowych poł ącze ń drogowych i kolejowych w układzie wschód - zachód i północ - południe oraz dobrze rozwini ęta sie ć komunikacyjna wewn ątrz Regionu. Lubuski Park Przemysłowo - Technologiczny ma by ć miejscem o charakterze ponadregionalnym, gdzie nauka spotyka si ę z nowoczesnym przemysłem, w tym głównie małymi i średnimi firmami, ale tak że z firmami wiod ącymi w swoich dziedzinach. Ma by ć tak że baz ą do rozwoju firm regionów lubuskiego, dolno śląskiego i wielkopolskiego oraz do współpracy zainteresowanych polskich firm z firmami niemieckimi. Lubuski Park Przemysłowo – Technologiczny, o powierzchni 182,51 ha, zlokalizowany jest: • W Nowym Kisielinie na obszarze Gminy Zielona Góra, • 6 km od campusu A (nauki ścisłe i techniczne) Uniwersytetu Zielonogórskiego, • W środku Lubuskiego Trójmiasta, z dogodnym dojazdem, • 4 km od drogi ekspresowej S3, po ok. 50 km do autostrad A2 i A18/A4, • Przy drodze wojewódzkiej biegn ącej w kierunku. planowanego mostu na Odrze w Milsku.5

4 http://www.paiz.gov.pl/ 5 http://lppt.pl 31

Rozwój przedsi ębiorczo ści w Zielonej Górze wspomagaj ą tak że podmioty otoczenia biznesu. Oprócz licznych oddziałów banków, instytucji ubezpieczeniowych, zadania z tego zakresu realizuj ą te ż jednostki świadcz ące usługi doradcze, w tym organizacje samych przedsi ębiorców. Nale żą do nich m.in. Organizacja Pracodawców Ziemi Lubuskiej. Podmiot ten działa od 1991 r. Jego misj ą jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec zwi ązków zawodowych pracowników, organów władzy i administracji pa ństwowej, a tak że samorz ądu terytorialnego. W zakresie jej działa ń znajduj ą si ę m.in.: prowadzenie doradztwa prawnego i organizacyjnego oraz prowadzenie działalno ści szkoleniowej, doradczej, informacyjnej i promocyjnej dla przedsi ębiorstw, a tak że integrowanie lokalnego środowiska przedsi ębiorców.

Dla promocji gospodarki prowadzony jest równie ż portal internetowy www.biznes.zielonagora.pl . Propagowane s ą tam m.in. lokalne zach ęty dla inwestora: 1) zwolnienie z podatku od nieruchomo ści budynków, budowli lub ich cz ęś ci, b ędących własno ści ą przedsi ębiorców, stanowi ących nowe inwestycje, zwi ązane z uruchomieniem lub poszerzeniem dotychczasowej działalno ści gospodarczej, w wyniku których utworzono nowe miejsca pracy - zwolnienie przysługuje od dnia powstania obowi ązku podatkowego przez okres 3 lat, - maksymalna intensywno ść pomocy wynosi 50%; 2) pomoc inwestorom •doradztwo, •pomoc w fazie przygotowania i realizacji inwestycji, •pomoc w uzyskaniu wszelkich pozwole ń w merytorycznych wydziałach urz ędu; •kooperacje z lokalnymi środowiskami gospodarczymi, •bie żą cy kontakt z inwestorem.

2.2.2 Zatrudnienie w poszczególnych sektorach

Działalno ść przedsi ębiorstw na terenie Zielonej Góry przynosi korzy ści finansowe dla bud żetu. Wynikaj ą one z wpływów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób prawnych i podatku dochodowym od osób fizycznych, a tak że z opłacania przez te podmioty podatku od nieruchomo ści, czynszu najmu gminnych lokali u żytkowych, dzier żawy oraz opłat administracyjnych i innych. Poza tym, wraz ze wzrostem ich liczby i poszerzenia rozmiarów prowadzonej działalno ści wzrasta zakres oferty produktów i usług w bran żach ich działalno ści. Korzy ści w tym zakresie odczuwaj ą nie tylko mieszka ńcy Zielonej Góry, ale równie ż pozostałej cz ęś ci województwa, kraju i zagranicy, którzy mog ą naby ć wytwarzane tu produkty.

Zatrudnienie

Bardzo wa żnym aspektem rozwoju gospodarki na terenie Zielonej Góry jest stan zatrudnienia w poszczególnych sektorach, który został zaprezentowany w tabeli 9 .

32

Tabela 9 Pracuj ący wg sektorów gospodarki w Zielonej Górze w latach 2003-2014 2003 2006 2011 2014 Wyszczególnienie udział udział udział udział ogółem ogółem ogółem ogółem (w %) (w %) (w %) (w %) Pracuj ący ogółem: 35 064 100,00 38 547 100,00 40 968 100,00 40 880 100,00 w tym sektor rolniczy 160 0,46 145 0,46 276 0,67 293 0,72 sektor przemysłowy 8 961 25,55 9126 25,63 9982 24,36 9378 22,96 sektor usługowy - usługi 15 585 44,45 17 958 44,46 16507 40,29 17 247 42,19 rynkowe sektor usługowy - usługi 10 358 29,54 11 318 29,45 14221 34,71 13 962 34,15 nierynkowe Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na podstawie powy ższych informacji mo żna zauwa żyć, że od 2003 r. systematycznie ro śnie liczba zatrudnionych osób. Najwi ęcej osób przybyło w sektorze usług. Świadczy to o wyst ępowaniu w Zielonej Górze tendencji charakterystycznej dla rozwijaj ącej si ę gospodarki. Sektor rolniczy ma marginalne znaczenie dla rozwoju Zielonej Góry.

Rolnictwo Gmina Zielona, z racji du żego udziału lasów w jej powierzchni, nie jest gmin ą typowo rolnicz ą. Powierzchnia u żytków rolnych jest stosunkowo niewielka – ok. 27.8 %. Z tego połowa u żytków rolnych posiada gleby o niskiej klasie bonitacyjnej (IV, V, VI). Grunty te, w obecnych warunkach ekonomicznych s ą nieopłacalne, by mogły by ć rolniczo u żytkowane. Gospodarstwa poło żone w dolinie Odry (Kr ępa, Zawada, Jany, Sto żne, Nowy Kisielin) maj ą najlepsze warunki do prowadzenia działalno ści rolniczej. Liczb ę gospodarstw zajmuj ących si ę upraw ą na terenie gminy przedstawia tabela. Gmina Zielona Góra charakteryzuje si ę znacznie rozdrobnion ą struktur ą agrarn ą. Spo śród wszystkich 460 gospodarstw rolnych prowadz ących działalno ść rolnicz ą dominuj ą gospodarstwa drobne. Grupa gospodarstw o powierzchni powy żej 15 ha u żytków rolnych stanowi ą tylko 14% gospodarstw ogółem. Na podstawie powszechnego spisu rolnego z 2010 r. na terenie gminy Zielona Góra działalno ść rolnicz ą prowadzi 455 indywidualnych gospodarstw rolnych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą.

Główni pracodawcy w mie ście

W Zielonej Górze wyst ępuje niska stopa bezrobocia i stosunkowo korzystne warunki do prowadzenia działalno ści gospodarczej. Swoboda przepływu kapitału finansowego oraz ludzkiego daje zielonogórskim przedsi ębiorcom nowe szanse, mo żliwo ści i wyzwania, których podj ęcie ma istotny wpływ na rozwój. Ten z kolei wi ąż e si ę w bardzo du żym stopniu z poziomem życia mieszka ńców Zielonej Góry i okolicy. Owy standard odnosi się do dochodów ludno ści z pracy oraz do konsumpcji artykułów oferowanych przez te przedsi ębiorstwa. Dlatego te ż dla rozwoju Zielonej Góry wa żny jest nie tylko stan finansowy przedsi ębiorstw bod ących najwi ększymi pracodawcami, ale tak że

33 perspektywy ich dalszego rozwoju. W śród przedsi ębiorstw zatrudniaj ących najwi ęcej pracowników w mie ście mo żna wymieni ć nast ępuj ące podmioty gospodarcze:

V&S Luksusowa Zielona Góra S.A.,
Przedsi ębiorstwo Budownictwa Ogólnego Sp. z o.o.,
Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej,
"ALPO" Aleksandr Pola ński,
Przedsi ębiorstwo Komunikacji Samochodowej Zielona Góra Sp. z o.o.,
Poszukiwania Naftowe „Diament” Sp. z o.o.,
Przedsi ębiorstwo „Musi” S.A.,
Lubuskie Zakłady Aparatów Elektrycznych S.A.,
Szpital Wojewódzki Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. Karola Marcinkowskiego,
Uniwersytet Zielonogórski.

2.2.3 Identyfikacja problemów sfery gospodarczej

Na podstawie danych statystycznych, informacji pochodz ących z Urz ędu Miasta Zielona Góra, dokumentów strategicznych oraz od podmiotów działających w mie ście, w sferze rozwoju gospodarczego Zielonej Góry zostały zidentyfikowane nast ępuj ące problemy:
stosunkowo małe tempo wzrostu liczby jednostek gospodarczych. Nale ży wi ęc podj ąć szerokie działania wspieraj ące rozwój przedsi ębiorczo ści. Dzi ęki temu, oprócz wzrostu liczby firm i zatrudnienia, z pewno ści ą uda si ę zahamowa ć spadek liczby ludno ści,
krótki okres działania cz ęś ci małych przedsi ębiorstw;
niski odsetek pracuj ących w przemy śle (produkcji),
niedostosowanie zasobów siły roboczej do potrzeb rynku pracy,
utrwalanie si ę problemu ubóstwa i bezrobocia,
mały stopie ń innowacyjno ści w przedsi ębiorstwach

34

2.3 Strefa społeczna 6

2.3.1 Struktura społeczna i demograficzna

Demografia

W ci ągu ostatnich lat mo żna było zaobserwowa ć ró żnic ę w zakresie zmian w liczbie ludno ści pomi ędzy terenem byłego miasta Zielona Góra a gmin ą Zielona Góra. W mie ście od kilku lat widoczne były tendencje do spadku liczby ludno ści. Dane dotycz ące tego zjawiska zamieszczono w tabeli 10. oraz na wykresie 1. Udział kobiet i m ęż czyzn w ogólnej liczbie mieszka ńców na przestrzeni ostatnich lat pozostawał na podobnym poziomie. Zmiana liczby ludno ści spowodowana była ruchem naturalnym i migracyjnym. Dane dotycz ące nat ęż enia tych zjawisk w Zielonej Górze zamieszczono w tabelach 10 - 12. Z kolei od roku 2004 zanotowano w mie ście dodatni przyrost naturalny, z wyj ątkiem roku 2012. Natomiast w dzielnicy Nowe Miasto obserwuje si ę wzrost liczby ludno ści. Dane dotycz ące tego zjawiska zamieszczono w tabeli 10 i 12. Jest to wynik dodatniego salda migracji zewn ętrznej. Ma na to niew ątpliwie wpływ zwi ększaj ący sie współczynnik osób przenosz ących swoje miejsce zamieszkania do miejscowo ści okalaj ących tereny stricte miejskie. Niestety przyrost naturalny na obszarze byłej gminy, podobnie jak w wi ększo ści gmin w Polsce, stale malał. Porównuj ąc dane dla poł ączonych jednostek mo żna zaobserwowa ć, że przyrost naturalny jest niewielki, ale saldo migracji wskazuje warto ści dodatnie. Grup ę osób w wieku przedprodukcyjnym stanowi ą mieszka ńcy do 18 roku życia. Wiek produkcyjny okre ślany jest jako przedział wiekowy 18-60 lat w przypadku kobiet i 18-65 lat w odniesieniu do m ęż czyzn. Pozostali mieszka ńcy miasta uwzgl ędnieni zostali w grupie ludno ści poprodukcyjnej. Warto zwróci ć uwag ę na fakt wzrastaj ącego udziału ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, co przedstawiają tabele 13. Na podstawie tego zestawienia mo żna zauwa żyć zjawisko powolnego starzenia si ę społecze ństwa, co jest cech ą charakterystyczn ą społeczno ści żyj ącej w rozwijaj ących si ę gospodarkach.

Tabela 10 Ludno ść miasta Zielona Góra wg płci w latach 2006-2015 Wyszczeg 2013 2008 2010gm 2010 2013gm 2013 2015 ólnienie suma Ogółem, w 18 434 19 556 100% 100% 100% tym: 117557 117699 118405 137961 138711 męż czy źni 55093 9 303 55077 9 693 49.6 55750 46.9 65443 65865 47,5 kobiety 62464 9 131 62622 9 863 50,4 62655 53,1 72518 72846 52,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

6 Dane opracowane na podstawie strony internetowej www.stat.gov.pl 35

Wykres 1 Zmiany w liczbie zaludnienia w innych miastach regionu w latach 2010-2014

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tabela 11 Ruch naturalny wg płci w Zielonej Górze w latach 2010-2015 201 3 Lata 2010m 2010gm 2012 2012gm 2013m 2013gm 2015 suma Przyrost naturalny 48 103 -11 74 50 38 88 10 urodzenia 1160 229 1125 204 1161 186 1347 1320 zgony 1112 129 1136 130 1111 148 1259 1310 Źródło: dane GUS

Tabela 12 Migracje w Zielonej Górze w latach 2010-2015 Lata 2010 2010gm 2012 2012gm 2013 2013gm 2015

Zameldowania 1577 598 1444 605 1622 598 bd w ruchu wewn. 1451 589 1319 600 1493 586 1458 zagranica 126 9 125 5 129 12 bd

Wymeldowania 1429 298 1482 274 1536 346 bd w ruchu wewn. 1377 296 1411 265 1431 323 1010 zagranica 52 2 71 9 105 23 bd

Saldo migracji 148 300 -38 331 86 252 w ruchu wewn. 74 293 -92 335 62 263 448 zagranica 74 7 54 -4 24 -11 bd Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tabela 13 Podstawowe wska źniki demograficzne w latach 2010-2015 Wyszczególnienie Jednostka 2010m 2010gm 2013m 2013gm 2015 ludno ść na 1 km2 Osoba 2039 84 2030 89 498 kobiety na 100 m ęż czyzn Osoba 112 102 112 102 111 mał żeństwa na 1000 Para ludno ści 6 6,1 4,6 5 4,4 urodzenia żywe na 1000 Osoba ludno ści 9,8 12,9 9,8 9,5 9,5 zgony na 1000 ludno ści Osoba 9,4 7,1 9,3 7,4 9,4 przyrost naturalny na 1000 Osoba ludno ści 0,4 5,8 0,4 2,1 0,1

36 ludno ść w wieku nieprodukcyjnym na 100 Osoba osób w wieku produkcyjnym 51,7 47,7 58,6 49,9 62,0 ludno ść w wieku poprodukcyjnym na Osoba 100 osób w wieku przedprodukcyjnym 110 50,9 123,6 62,4 121,1 ludno ść w wieku poprodukcyjnym na Osoba 100 osób w wieku produkcyjnym 27,1 16,1 32,4 19,2 34 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Rynek pracy

Tabela 14 Stopa bezrobocia 2010-2015, liczba zarejestrowanych bezrobotnych 2010 2011 2012 2013 2015

Stopa Kraj 12,4% 12,5% 13,4% 13,4% 9,8% bezrobocia

Województwo Stopa 15,5% 15,4% 15,8% 15,7% 10,6% lubuskie bezrobocia

Stopa Powiat zielonogórski 13,9% 14,9% 15,8% 15,2% 9,5% bezrobocia Liczba 4529 4879 4826 4532 4003 Miasto Zielona Góra bezrobotnych Stopa 7,7% 8,2% 8,3% 7,8% 6,8% bezrobocia Liczba b.d. 833 855 876 769 Gmina Zielona Góra bezrobotnych Stopa b.d. bezrobocia 6,7% 6,8% 6,8% 5,9% Źródło: Opracowanie własne

Według danych GUS bezrobocie w śród mieszka ńców do 2012 roku stopniowo wzrastało. Stała tendencja utrzymywała si ę przez kolejne lata Dane dla poł ączonej Zielonej Góry pokazuj ą ni ższy wska źnik stopy bezrobocia.

Bezrobocie jest jednym z czynników wpływaj ących na wzrost patologii społecznej. Przy dłu ższym okresie pozostawania bez pracy rozpoczyna si ę proces destrukcji. Wyra ża si ę on izolacj ą społeczn ą, brakiem zaufania do samego siebie, niskimi dochodami, stresem w rodzinie, pogorszeniem zdrowia psychicznego i fizycznego, a tak że zwi ększonymi trudno ściami znalezienia nowej pracy. Na zielonogórskim rynku pracy działa du ża liczba podmiotów gospodarczych co dobrze świadczy o przedsi ębiorczo ści mieszka ńców, struktura działaj ących podmiotów zdominowana jest przez mikro i małe przedsi ębiorstwa przy niedostatku firm średniej wielko ści i du żych, wi ększo ść podmiotów nale ży do sektora prywatnego a najwi ęcej z nich działa w sektorze usług. W celu dalszego zmniejszania poziomu bezrobocia nale ży wspiera ć działania gospodarcze oraz działania zwi ązane z kształtowaniem aktywnych postaw społecznych. W Zielonej Górze istniej ą podmioty maj ące za cel swojej działalno ści pomoc osobom b ędącym w trudnej sytuacji na rynku

37 pracy, wymagaj ącym wsparcia w zakresie integracji zawodowej, społecznej b ądź maj ącym trudno ści w dost ępie do informacji pomocnych w realizacji własnej ście żki kariery zawodowej. Poni żej przedstawiono tylko niektóre z tych podmiotów:
Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej,
Centrum Integracji Społecznej w Zielonej Górze,
Młodzie żowe Biuro Pracy, Klub Pracy w Zielonej Górze,
Biuro „Doradztwo i Kariera” w Zielonej Górze,
Centrum Informacji Młodzie żowej w Zielonej Górze.

Bezpiecze ństwo

Najwi ększym problemem bezpiecze ństwa w Zielonej Górze w 2013 roku były przest ępstwa kryminalne (69,1%) i gospodarcze (13,7%), pozostałe przest ępstwa stanowiły 17,2%.

Wykres 2 Udział poszczególnych przest ępstw w ogólnej liczbie przest ępczo ści w 2013

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Miejskiej Komendy Policji

Struktura przest ępczo ści na terenie podległym Komendzie Miejskiej Policji w Zielonej Górze ma tendencje spadkow ą. W 2013 roku w stosunku do 2007 przest ępstw było mniej o 1171..

Tabela 15 Wska źniki wykrywalno ści w najbardziej dokuczliwych dla społeczno ści lokalnej przest ępstwach osi ągni ęte w latach 2006-2010 Wykrywalno ść (%) Kategorie przest ępstw 2006 2007 2010 Przest ępstwa bójki lub pobicia 75,3 68,0 81,2 Przest ępstwa kradzie ży cudzej rzeczy 33,6 35,3 36,1 Przest ępstwa kradzie ży pojazdów 19,2 21,4 14,4 Przest ępstwa kradzie ży z włamaniem 29,3 33,9 25,8 Przest ępstwa rozbójnicze 50,0 73,6 70,9 Przest ępstwa z pi ęciu podstawowych kategorii 33,5 38,2 bd przest ępstw kryminalnych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych pochodz ących z raportu bezpiecze ństwa w 2007 roku i danych pozyskanych z Miejskiej Komendy Policji

Jak wynika z powy ższych danych w wi ększo ści kategorii Komenda Miejska Policji w Zielonej Górze osi ągn ęła wyniki znacznie wy ższe w zakresie wykrywalno ści za rok 2007 w porównaniu do roku

38 poprzedniego. Jedynie spadek wykrywalno ści odnotowano w przypadku przest ępstw bójek i pobi ć, gdzie wykrywalno ść spadła o 7,3 %.

Jednym z powa żnych problemów Zielonej Góry są wypadki drogowe i kolizje. W 2007 roku w mie ście doszło do 51 wypadków drogowych, w których 54 osób doznało obra żeń ciała, a 2 z nich poniosły śmier ć na miejscu zdarzenia. Kolejne lata wskazuj ą równie ż tendencje wzrostowe w ilo ści zdarze ń na drodze. Szcz ęśliwie w roku 2013 żadna osoba nie zgin ęła w wypadku drogowym. Tabela 16 Skutki wypadków drogowych w mie ście Zielona Góra w latach 2007-2013 2007 2012 2013 Ilo ść 51 83 64 wypadków Ilo ść 54 92 82 rannych Liczba 2 4 0 zabitych

Ilo ść kolizji 1461 1813 2204

Źródło :„Raport o stanie bezpiecze ństwa w 2007 roku” i dane pozyskane z Miejskiej Komendy Policji

Z przeprowadzonych bada ń wynika, i ż głównymi przyczynami wypadków s ą: nadmierna niebezpieczna pr ędko ść , nie ust ąpienie pierwsze ństwa oraz nieprawidłowe wyprzedzanie i bł ędy pieszych. Niepokoj ący jest wzrost udziału osób nietrze źwych, tendencja ta zauwa żalna jest głównie wśród kierowców samochodów osobowych i pieszych. Do wypadków na terenie miasta dochodzi najcz ęś ciej na głównych ci ągach komunikacyjnych, tj. ulicy Trasa Północna, Wyszy ńskiego, Wojska Polskiego, Sulechowska i Zjednoczenia oraz skrzy żowania tych ulic z ulicami podporz ądkowanymi. Szczególnie zagro żona wypadkowo ści ą była ulica Wyszy ńskiego i Trasa Północna oraz skrzy żowanie Lwowska – Podgórna oraz rondo PCK, które w 2013 roku uległo gruntownej przebudowie Ochrona zdrowia

Jednym z kluczowych elementów w Zielonej Górze jest podniesienie poziomu zdrowia mieszka ńców, ulepszenie i wzmocnienie systemu ochrony zdrowia. Zakłada si ę, że z placówek ochrony zdrowia w Zielonej Górze korzysta ć b ędą: mieszka ńcy Zielonej Góry i najbli ższych gmin w pełnym zakresie, mieszka ńcy województwa zielonogórskiego w zakresie specjalistycznych usług medycznych oraz pacjenci z całego kraju i z zagranicy w zakresie usług medycznych, które b ędą specjalizacj ą zielonogórskiego o środka medycznego. Na przestrzeni lat: 2007-2015 liczba zakładów opieki zdrowotnej wzrosła ogółem o 18 placówek oraz odnotowano znacz ący wzrost udzielonych porad. W mie ście utrzymuje si ę stała liczba aptek i w miar ę równa liczba magistrów farmacji.

Tabela 17 Dane dotycz ące placówek opieki zdrowotnej na lata 2010- 2013 J. m. 2010 2012 2013 2015 PLACÓWKI AMBULATORYJNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ Zakłady opieki zdrowotnej ogółem ob. 78 87 88 96 publiczne ob. 7 6 bd bd niepubliczne ob. 71 81 bd bd słu żby medycyny pracy ob. bd bd bd bd

39

praktyki lekarskie w miastach osoba 40 52 50 47 Placówki podległe samorz ądowi terytorialnemu przychodnie, o środki zdrowia, ob. 7 6 5 5 poradnie Porady ogólnodost ępne porady ogółem ogółem jed. 535 096 548 699 616 552 668 016 podległa samorz ądowi jed. 15267 15090 14855 17 394 terytorialnemu APTEKI I PUNKTY APTECZNE ogółem apteki ob. 53 53 53 54 mgr farmacji osoba 102 96 111 99 Źródło: dane pochodz ące z GUS Pomoc społeczna

Miejski O środek Pomocy w Zielonej Górze świadczy pomoc finansow ą, rzeczow ą oraz usługow ą. Pomoc finansowa udzielana jest w postaci zasiłku. Świadczenia pieni ęż ne przysługuj ą osobom samotnie gospodaruj ącym, których dochód nie przekracza okre ślonej kwoty. Dodatkowym jednak warunkiem jest wyst ępowanie co najmniej jednego z powodów, przedstawionych w tabeli 18. Pomoc rzeczowa z MOPS-u udzielana jest poprzez do żywianie dzieci i dorosłych, a tak że poprzez przekazywanie odzie ży. Najbardziej potrzebuj ący mieszka ńcy mog ą skorzysta ć z usług takich jak: opieka w domu klienta jak równie ż opieka nad dzieckiem, uzyskanie miejsca w domu pomocy społecznej oraz noclegowni dla bezdomnych. Mieszka ńcy maj ą mo żliwo ść konsultacji zarówno z pedagogiem jak i prawnikiem. Organy miasta zapewniają tak że pomoc rehabilitacyjn ą dla osób niepełnosprawnych w postaci: turnusów rehabilitacyjnych, warsztatów terapii zaj ęciowej, dofinansowania sprz ętu rehabilitacyjnego i środków pomocniczych, likwidacji barier architektonicznych jak i w komunikowaniu si ę. Najliczniejszymi grupami, które uzyskały wsparcie MOPS–u s ą bezrobotni i niepełnosprawni. Analizuj ąc dane dotycz ące przyznania pomocy społecznej w okresie 2010-2013, mo żna zaobserwowa ć, i ż liczba rodzin potrzebuj ących wzrasta od 2011 roku.

Tabela 18 Powód przyznania pomocy społecznej w Zielonej Górze w latach 2010-2013 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013r. Wyszczególnienie licz ba liczba liczba liczba rodzin rodzin rodzin rodzin Powód przyznania pomocy 2618 2484 2570 2929 w tym: bezrobocie 1175 1154 1250 1367 niepełnosprawno ść 1116 1080 1081 1315 długotrwała choroba 795 762 759 1035 bezradno ść w sprawach opiek.-wychowawczych i 412 405 445 468 prowadzenia gospodarstwa domowego w tym: - rodziny niepełne 344 346 378 406 - rodziny wielodzietne 68 59 67 62

40

alkoholizm 275 275 278 319 narkomania 54 53 53 61 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych

Miejskiego O środka Pomocy Społecznej w Zielonej Górze.

Oświata i wychowanie

Wychowanie i zdobyte wykształcenie odgrywaj ą bardzo wa żną rol ę zarówno w życiu dziecka, jak i jego rodziców. Dost ępno ść placówek wychowawczo – oświatowych wpływa na rozwój Zielonej Góry nie tylko w kontek ście przygotowania doskonale wykształconej kadry dla przyszłych lokalnych przedsi ębiorców, ale równie ż na nat ęż enie ruchu migracyjnego ludzi młodych. W 2013 roku w mie ście w jego starych granicach wida ć mo żna było zaobserwowa ć wzrost zarówno liczby przedszkoli, jak i dzieci odbywaj ących edukacj ę w tych placówkach. W przedszkolach zorganizowane s ą tak że oddziały dla dzieci niepełnosprawnych – integracyjne, dla dzieci z alergi ą pokarmow ą, powstało równie ż przedszkole dla dzieci z autyzmem. Z kolei nauka na poziomie podstawowym odbywała si ę w 15 szkołach, a na poziomie gimnazjalnym w 12. Natomiast w byłej gminie na przestrzeni 2010 - 2013 roku wychowanie i edukacja przedszkolna odbywała si ę w przedszkolach: w Przylepie, w Nowym Kisielinie, Ochli, Raculi, Zawadzie i Zatoniu. Funkcjonowało 5 szkół podstawowych i 2 gimnazja. W roku szkolny 2013/2014 w podstawówkach uczyło si ę 1091 dzieci, z tego 129 w oddziałach zerowych. W roku szkolnym 2013/2014 w gimnazjach uczyło si ę 339 dzieci, przy czym w Przylepie 136 uczniów, a w Drzonkowie 203 uczniów. Dane dotycz ące liczby przedszkoli i szkół na wymienionych poziomach oraz liczbie ich wychowanków i uczniów w latach 2010 - 2015 zestawiono w poni ższych tabelach.

Tabela 19 Liczba placówek o światowych i uczniów w mie ście Zielona Góra latach 2010-2013

Rok Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 Liczba przedszkoli 31 34 36 36 Liczba dzieci w przedszkolach 3795 4008 4451 4661 Liczba szkół podstawowych 15 15 15 bd Liczba uczniów szkół podstawowych 5746 6172 6153 bd Liczba gimnazjów 12 12 12 bd Liczba uczniów gimnazjów 3474 3328 3194 bd Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Tabela 10 Liczba placówek o światowych i uczniów w gminie Zielona Góra latach 2010-2013 Rok Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 Liczba placówek wychowania przedszkolnego 9 9 10 10 w tym liczba przedszkoli 3 2 2 2 Liczba dzieci w przedszkolach 493 540 578 w tym liczba dzieci w przedszkolach 351 370 389 447 Liczba szkół podstawowych 5 5 5 bd 41

Liczba uczniów szkół podstawowych 949 998 1041 bd Liczba gimnazjów 2 2 12 bd Liczba uczniów gimnazjów 435 425 386 bd

Po poł ączeniu zmianie uległa sie ć przedszkoli i szkół, gdy ż cze ść jednostek (głównie na terenie Dzielnicy Nowe Miasto uległa poł ączeniu. Wynika z tego, że uczniowie zielonogórskich szkół mog ą liczy ć na bogat ą ofert ę edukacyjn ą. Ponadto dzieci i młodzie ż mog ą zdobywa ć wiedz ę i rozwija ć swoje zainteresowania oraz uzdolnienia w wielu szkołach profilowanych. Nale żą do nich Szkoła Mistrzostwa Sportowego (akrobatyka, pływanie), Zespół Szkół Plastycznych i Pa ństwa Szkoła Muzyczna I i II stopnia, Medyczne Studium Zawodowe, w którym mog ą kształci ć si ę przyszli pracownicy opieki zdrowotnej. W niektórych szkołach realizowany jest rozszerzony program edukacji ekologicznej, artystycznej, j ęzykowej, a tak że zaj ęć sportowych (np.: piłka no żna, koszykówka, lekka atletyka, siatkówka). Wszyscy uczniowie młodszych klas szkół podstawowych ucz ęszczaj ą na obowi ązkowe zajęcia nauki pływania. Poza zaj ęciami lekcyjnymi prowadzone s ą w szkołach ró żnorodne dodatkowe zaj ęcia, w śród których warto wymieni ć mo żliwo ść muzykowania w Mi ędzyszkolnej Orkiestrze D ętej przy Zespole Szkół Budowlanych oraz udział w pracowniach, sekcjach i zespołach w Młodzie żowym Domu Kultury „Dom Harcerza” i Zielonogórskim O środku Kultury. Z kolei doro śli mog ą kształci ć si ę m.in. w Centrum Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego. W ramach centrum prowadzone s ą zaj ęcia w formach szkolnych oraz pozaszkolnych (kursy), kształcenia na odległo ść . Doro śli zdobywaj ą w Centrum now ą wiedz ę i umiej ętno ści zawodowe przez co dostosowuj ą swoje kwalifikacje potrzeb lokalnego rynku pracy. Zielona Góra jest te ż miastem akademickim. W mie ście znajduj ą si ę uczelnie wy ższe, które kształc ą studentów na wielu kierunkach. Wy ższe wykształcenie mo żna uzyska ć studiuj ąc na Uniwersytecie Zielonogórskim oraz na filiach innych uczelni, tj. Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Wy ższej Szkoły Handlu i Finansów Mi ędzynarodowych, Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu (Instytut Filozoficzno-Teologiczny im. Edyty Stein). Zielonogórski samorz ąd przywi ązuje du żą uwag ę do rozwoju edukacji, upatruj ąc w tym szans ę na jego rozwój społeczno-gospodarczy. Z tego te ż powodu z inicjatywy Prezydenta Miasta powstaje Zielonogórski Program Wspierania Edukacji Uzdolnionych Uczniów. Celem Programu jest promowanie najlepszych uczniów i materialne wspieranie ich rozwoju dzi ęki systemowi stypendiów dla najlepszych uczniów szkół, stypendiów naukowych, sportowych oraz stypendiów twórczych i artystycznych. Wspieranie uczniów wybitnie uzdolnionych jest zadaniem wynikaj ących z prawodawstwa o światowego w Polsce. Polega ono na zapewnieniu opieki nad uczniami szczególnie utalentowanymi.

Organizacje pozarz ądowe

Działalno ść organizacji pozarz ądowych w znacz ący sposób wpływa na rozwój społecze ństwa obywatelskiego. Integruje ona lokalne społeczno ści oraz aktywizuje je do anga żowania si ę w ró żne 42 dziedziny życia społeczno ści lokalnej. W Zielonej Górze działa około 600 organizacji pozarz ądowych. Koncentruj ą si ę one na nast ępuj ących dziedzinach życia społecznego:

pomoc osobom ubogim, chorym, starszym, bezdomnym, niepełnosprawnym,
pomoc dzieciom i młodzie ży zagro żonej patologiami,
upowszechnienie kultury fizycznej, rekreacji i turystyki,
ochrona zdrowia i promocja zdrowego stylu życia,
upowszechnienie kultury i sztuki,
kultywowanie tradycji narodowych i patriotycznych,
kształtowanie postaw obywatelskich,
edukacja i wychowanie,
przeciwdziałanie patologiom społecznym,
bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo żarowa. Działania podejmowane przez organizacje pozarz ądowe przyczyniaj ą si ę do rozwi ązywania lokalnych problemów. Aktywnie działaj ące organizacje pomagaj ą samorz ądowi miejskiemu wykonywa ć wiele zada ń publicznych. Niestety w Zielonej Górze nie mo żna zauwa żyć daleko posuni ętej wspólnej współpracy tych podmiotów z organami miasta. Nale ży wi ęc zaktywizowa ć je do podejmowania ró żnych inicjatyw w zakresie ich działalno ści oraz zach ęca ć do poszerzenia zakresu ich działalno ści. Jednostki sektora non – profit s ą beneficjantami przewa żaj ącej cz ęś ci programów pomocowych. Niestety czasami nie wykorzystuj ą one tej mo żliwo ści. Faktem jest, że czynnikiem silnie je ograniczaj ącym mo że by ć brak środków na pokrycie wkładu własnego na realizowane przedsi ęwzi ęcie. Prezydent Miasta Zielona Góra zarz ądzeniem z dnia 14 marca 2016 r. powołał Zielonogórsk ą Rad ę Działalno ści Po żytku Publicznego. Zielonogórska Rada Działalno ści Po żytku Publicznego powołana została na 3 lata w celu pogł ębienia współpracy Zielona Góra z organizacjami pozarz ądowymi.

Kultura i sztuka

Tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjno ści i znaczenia kultury jest czynnikiem rozwoju społeczno-ekonomicznego. Sprzyja mu oddziaływanie na popraw ę stanu infrastruktury kulturalnej i ochron ę dziedzictwa kulturowego oraz rozwój infrastruktury szkolnictwa artystycznego. Realizacja przedmiotowego programu ma przyczynia ć si ę do zmniejszenia dysproporcji w dost ępie do kultury, poprawy stanu zabytków oraz zwi ększenia atrakcyjno ści Zielonej Góry dla turystów, mieszka ńców i inwestorów. Na terenie Zielonej Góry funkcjonuj ą liczne instytucji kultury, w śród nich najwa żniejsze to:
Muzeum Ziemi Lubuskiej,
Teatr Lubuski im. Leona Kruczkowskiego,
Filharmonia Zielonogórska im. Tadeusza Bairda,
Biuro Wystaw Artystycznych (BWA) w Zielonej Górze,
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. C.K.Norwida wraz z filiami,

43

Gminna biblioteka publiczna w sołectwie Zawada, posiadaj ąca filie i punkty biblioteczne w: Raculi, Przylepie, Ł ęż ycy i Starym Kisielinie, Janach, Jeleniowie i Kiełpinie;
Zielonogórski O środek Kultury,
Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze z siedzib ą w Ochli

Poza wymienionymi wy żej instytucjami wa żną rol ę w rozwoju życia kulturalnego odgrywaj ą kina i puby, w których odbywaj ą si ę imprezy muzyczne, wystawy i pokazy.

Turystyka

Rozwój turystyki na terenie Zielonej Góry powinien opiera ć si ę nie tylko na zwiedzaniu jego zabytków, ale tak że na powi ązaniu z innymi atrakcjami. Bez w ątpienia dotyczy to imprez kulturalnych. W tym kontek ście nale ży wzbogaci ć kalendarz imprez stałych oraz uatrakcyjni ć przebieg tych realizowanych dot ąd. Co roku, na pocz ątku wrze śnia odbywa si ę w Zielonej Górze - Winobranie (Dni Zielonej Góry). Trwa najcz ęś ciej 9 dni, podczas których trwaj ą zabawy, z których najwa żniejszymi s ą przedstawienia zwi ązane z Królem Winobrania – Bachusem. Pierwsze świ ęto Winobrania odbyło si ę w pa ździerniku 1852 roku. Tradycja Winobrania jest zwi ązana z okresem zbierania plonów z winnic zielonogórskich, z których niegdy ś słyn ęło miasto. Z tego powodu podczas Winobrania najpopularniejszym trunkiem jest wła śnie wino, a w śród owoców króluj ą winogrona. Po imprezach kulturalnych, mo żna skorzysta ć z zaplecza gastronomicznego. Miasto w 2013 roku dysponowało baz ą noclegow ą składającą si ę z 18 obiektów, hotelowa składa si ę z 9 hoteli, oferuj ąc 982 miejsc noclegowych. Mo żliwo ść aktywnego sp ędzania czasu i uprawiania ró żnego rodzaju sportów zielonogórzanie maj ą nie tylko dzi ęki odpowiedniej infrastrukturze. Du że znaczenie odgrywaj ą w tym zakresie tak że zwi ązki sportowe, kluby i stowarzyszenia sportowe, szkoły i zespoły ta ńca, pływalnie oraz inne o środki sportowe. Popularyzacji sportu oraz mo żliwo ści wykazania si ę zdobytymi sprawno ściami istniej ą podczas codziennych zaj ęć sportowych oraz podczas imprez. S ą one organizowane przez kluby i stowarzyszenia sportowe. W śród najpopularniejszych mo żna wymieni ć: turnieje snookera, koszykówki, mecze piłkarskie, turnieje szachowe, piłki siatkowej i akrobatyki. Wa żne znaczenie odgrywa tak że Zielonogórski Klub Żużlowy. Obiekt Klubu jest do ść poka źny i dobrze wyposa żony. Długo ść toru wynosi 357 m. Na stadionie znajduj ą si ę miejsca dla około siedmiu i pół tysi ąca kibiców. Innym klubem, który promuje zielonogórski sport w Polsce jest Stelmet Zielona Góra, którego dru żyna koszykarzy przez ostatnie kilka lat zdobywała Mistrzostwo Polski. Mecze tej dru żyny odbywaj ą si ę w nowym obiekcie sportowym – Centrum Rekreacyjno – Sportowym przy ul.Sulechowskiej, gdzie oprócz basenu i Aquaparku znajduje si ę hala widowiskowa na ok.5000 miejsc.

44

Wyci ąg narciarski został urz ądzony na Górce Tatrza ńskiej na zapleczu „Amfiteatru” w kompleksie le śnym. Długo ść tego stoku wynosi 175 m z ró żnic ą poziomu 30 m wraz wyci ągiem orczykowym oraz torem saneczkowym. Niestety od kilku lat wyci ąg ten jest nieczynny.

Na terenie byłej gminy w roku 2012 baz ę noclegow ą tworzyły 4 obiekty noclegowe, w tym 3 całoroczne. W Gminie Zielona Góra w roku 2012 do dyspozycji turystów przygotowanych było ł ącznie 178 miejsc noclegowych. Miejsca całoroczne stanowiły 83% wszystkich miejsc noclegowych. Lokalnymi atrakcjami, oprócz zabytków, mog ą by ć obiekty turystyczno-rekreacyjne: - Muzeum Etnograficzne w Ochli, - Wojewódzki O środek Sportu i Rekreacji w Drzonkowie, - Aeroklub Ziemi Lubuskiej w Przylepie, - Stadnina Koni na Lotnisku Aeroklubu Ziemi Lubuskiej w Przylepie, - Stadnina Koni „Podkowa”.

Przez obszar gminy Zielona Góra przebiega 5 szlaków turystycznych oznakowanych oraz kilka tras pieszych i rowerowych nieoznakowanych. Do szlaków turystycznych oznakowanych na terenie gminy Zielona Góra nale żą : • zielony - Zielona Góra (Uniwersytet – „WSP”) – Góra Wilkanowska – Ochla (Skansen) – Jędrzychów – Drzonków – Raculka – Zielona Góra (Schronisko PTMS); • niebieski - Zielona Góra (Schronisko PTMS) – Amfiteatr Zielonogórski - Góra Wilkanowska – Ochla (były o środek Lasów Pa ństwowych) – Kiełpin – Zatonie – Niedoradz – Oty ń – Bobrowniki – Milsko – Zabór – Przytok - Zielona Góra (Schronisko PTMS); długo ść 64 km • żółty – Zawada (przystanek MZK) – Kr ępa – Wysokie – Czerwie ńsk – Nietków – Ciemnice – Krosno; długo ść 41 km, • czarny – Nowa Sól (szpital) – Czesław – Barcikowice – Zatonie – Drzonków (o środek), długo ść 22 km. Szlaki te wykorzystywane s ą przez turystów i mieszka ńców sp ędzaj ących wolny czas na atrakcyjnym terenem, którego głównymi atutami s ą: wzgórza, du że kompleksy le śne, osobliwo ści przyrodnicze oraz parki i walory architektury. Podczas przyrodniczych w ędrówek po lasach zwiedzi ć mo żna: - rezerwat „Zimna Woda” w okolicy Kiełpina, z zachowanym fragmentem lasu li ściastego z olch ą, jesionem i d ębem, - zabytkowy park „Zatonie” obejmuj ący fragment pierwotnego lasu li ściastego z domieszk ą grabu, buku, klonu i lipy, - tzw. Las Nadodrza ński w Kr ępie.

Kolejnymi atrakcjami turystycznymi, które cz ęsto staj ą si ę celem samym w sobie, a nie przy okazji, s ą cykliczne imprezy. S ą to m.in. : - doroczne Do żynki gminne, które odbywaj ą si ę w sierpniu, - coroczny festyn lotniczy w Przylepie, organizowany na przełomie maja/czerwca, - festyny, jarmarki itp., organizowane przez Muzeum Etnograficzne w Ochli, prezentuj ące publiczno ści dawne życie wsi, zwyczaje i obrz ędy, produkty regionalne.

45

2.3.2 Okre ślenie grup społecznych wymagaj ących wsparcia

Elementem rewitalizacji terenów miejskich jest m. in. podj ęcie działa ń na rzecz rozwi ązania problemów społecznych, występuj ących na obszarach ni ą obj ętych. Do problemów tych zaliczamy mi ędzy innymi: bezrobocie, alkoholizm, przest ępczo ść , brak równowagi demograficznej oraz „dehumanizacji osiedli mieszkaniowych”. Rewitalizacja powinna wi ęc przyczyni ć si ę do tworzenia miejsc pracy, tworzenia wi ęzi społecznych, poczucia identyfikacji z miejscem zamieszkania, przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, a nawet cyfrowemu (brak kontaktów z mediami, w tym dost ępu do Internetu). Szczególna jej rola i wyzwanie zwi ązane s ą z pomoc ą osobom bezrobotnym oraz niepełnosprawnym.

2.3.3 Problemy społeczne na terenie Zielonej Góry/Identyfikacja problemów sfery społecznej

W celu wyboru zakresu projektów rewitalizacyjnych w Zielonej Górze zdefiniowano szereg problemów natury społecznej. Do najistotniejszych mo żna zaliczy ć nast ępuj ące zagadnienia:
du ża grupa osób korzystaj ących z pomocy społecznej;
starzenie si ę społecze ństwa
mała aktywno ść mieszka ńców w działaniach dotycz ących rozwoju i likwidacji problemów społecznych;
wyst ępowanie w Zielonej Górze terenów niebezpiecznych; fakt ten z ró żnych powodów, uzale żnionych od najcz ęś ciej popełnianych tam przest ępstw, powoduje, że obszary te nie mog ą w pełni rozwija ć si ę jako przestrze ń miejska.

2.4 Analiza SWOT w Zielonej Górze

Szanse:
rozwój Uniwersytetu,
zapisy dokumentów strategicznych na poziomie województwa oraz Zielonej Góry,
rozwój turystyki w oparciu o tradycje winiarskie oraz efekty projektów transgranicznych,
zwi ększenie poł ącze ń kolejowych z innymi cz ęś ciami kraju, a tak że poł ącze ń mi ędzynarodowych,
rozwój lotniska w Babimo ście,
pozyskiwanie funduszy europejskich zarówno na inwestycje infrastrukturalne jak i projekty w sferze społecznej, dost ępno ść projektów ZIT
rozwój współpracy polsko – niemieckiej z uwagi na blisko ść zachodniej granicy pa ństwa,
wzrost znaczenia organizacji pozarz ądowych działaj ących na rzecz pomocy dzieciom i młodzie ży,

46

rozwój turystyki,
zainteresowanie społecze ństwa zrównowa żonym rozwojem,
rozwój ekonomii społecznej, aktywizacja osób starszych,
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

Zagro żenia:
odpływ osób najlepiej wykształconych do wi ększych o środków miejskich w Polsce i za granic ą,
przemiany demograficzne,
ograniczenie dost ępu do środków unijnych,
brak oferty dla młodych osób, w kontek ście ich zatrudnienia w gminie i okolicy,
brak wsparcia, tworzenie barier dl rozwoju małej przedsi ębiorczo ści,
brak inwestycji firm w rozwój wysokich technologii
starzenie si ę społecze ństwa,
roszczeniowa postawa cz ęś ci społecze ństwa, brak inicjatyw społecznych,
brak poprawy systemu ochrony zdrowia .

Silne strony: • Sfera przestrzenna:
bliska odległo ść do zachodniej granicy Polski,
bardzo korzystne poło żenie pod wzgl ędem ilo ści terenów zielonych w mie ście i poza nim,
blisko ść lotniska, która wi ąż e si ę z mo żliwo ści ą rozwoju (zwi ększenie liczby turystów),
atrakcyjna starówka, du ża ilo ść zabytków,
system ogólnodost ępnych parków w mie ście, stanowi ący podstaw ę polityki zrównowa żonego rozwoju prowadzon ą w mie ście,
dobrze funkcjonuj ąca sie ć wodoci ągowa i kanalizacja na terenie Zielonej Góry,
liczna sie ć dróg o znaczeniu krajowym i mi ędzynarodowym,
jedna z najwi ększych i najbardziej efektywnych oczyszczalni ścieków w woj. lubuskim.

Słabe strony:

• Sfera przestrzenna:
zły stan techniczny niektórych obiektów zabytkowych,
zły stan techniczny du żej liczby budynków mieszkalnych (wymagaj ą remontów),
wysokie zapotrzebowanie na mieszkania dla osób o najni ższych dochodach,
zły stan ulic, dróg, chodników oraz niektórych przestrzeni publicznych,
zbyt mała liczba poł ącze ń kolejowych z innymi cz ęś ciami kraju oraz z zachodnimi sąsiadami.

47

Silne strony:

• Sfera gospodarcza:
utrzymuj ąca si ę tendencja wzrostowa dotycz ąca liczby podmiotów gospodarczych, rejestrowanych w Zielonej Górze,
blisko ść granicy z Niemcami – pozytywny wpływ na wymian ę handlow ą,
wzrost zatrudnienia,
du ża liczba studentów w mie ście powoduj ąca wzrost konsumpcji towarów i usług,
dobra współpraca władz samorz ądowych z organizacjami skupiaj ącymi przedsi ębiorców, pozytywnie wpływaj ąca na klimat do inwestowania,
przygotowane tereny inwestycyjne,
działalno ść organizacji winiarzy

Słabe strony:

• Sfera gospodarcza:
deficyt wykwalifikowanych pracowników ( z wykształceniem technicznym, inżynierów, itp.),
deficyt kadrowy w niektórych branżach przemysłowych (branża budowlana, IT),
brak umocowania prawnego dla powstających organizacji parasolowych dla biznesu.

Silne strony:

• Sfera społeczna:
opracowanie modelowych dokumentów strategicznych,
dynamicznie rozwijaj ący si ę Uniwersytet Zielonogórski, powstaj ące nowe kierunki
du ża liczba organizacji pozarz ądowych, działaj ących w zakresie polityki społecznej,
dobra baza lokalowa zielonogórskich szkół, wysoki poziom szkół,
bogata oferta kulturalna i sportowa zarówno dla mieszka ńców Zielonej Góry, jak i przyjezdnych,
dodatni przyrost naturalny i saldo migracji,
współorganizowanie imprez masowych i festynów promuj ących zdrowy styl życia
udział w akcjach oferuj ących bezpłatne badania profilaktyczne dla mieszka ńców,

Słabe strony:

• Sfera społeczna:
post ępuj ąca degradacja terenów zagro żonych wysokim poziomem przest ępczo ści i niskim poziomem życia,
negatywne prognozy demograficzne (starzenie si ę społecze ństwa),

48

powi ększaj ąca si ę mapa tzw. czarnych punktów, w których wyst ępuje du ży odsetek przest ępstw, równie ż z udziałem nieletnich,
zwi ększenie liczby młodych osób, nara żonych na uzale żnienie od alkoholu i narkotyków,
niedu ża aktywno ść zielonogórskich organizacji pozarz ądowych,
wci ąż słabo rozwini ęta infrastruktura turystyczna,
osoby długotrwale bezrobotne jako dominuj ąca grupa w śród osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy,
zbyt mała partycypacja wspólnot lokalnych w podejmowaniu decyzji dotycz ących miejsc, w których żyj ą,
zbyt mała liczba instytucji stanowi ących podstaw ę zabezpieczenia socjalnego dla najbardziej potrzebuj ących mieszka ńców Zielonej Góry,
bariery architektoniczne nara żaj ące osoby niepełnosprawne na wykluczenie z życia społecznego oraz kulturalnego.

.

49

3 Podział miasta na rejony 7

3.1. Jednostki podziału miasta

W ramach przygotowa ń do delimitacji obszaru miasta pod k ątem rewitalizacji poszukiwano optymalnego podziału jednostek urbanistycznych na terenie miasta, nie kieruj ąc si ę ich kryterium liczbowym, a istniej ącą struktur ą morfologiczn ą i funkcjonaln ą obszaru miasta z uwzgl ędnieniem istotnych z punktu widzenia społeczno ści lokalnych powi ąza ń kulturowych. Tym samym jednostki urbanistyczne zostały wydzielone w oparciu o nast ępuj ące kryteria: ⇒ morfologiczne rozumiane jako forma zagospodarowania terenu oraz zabudowy, ⇒ funkcjonalne analizuj ące dominuj ące funkcje w mie ście, wyodr ębniaj ąc struktury traktowane jako swoiste centra obszarów poszczególnych jednostek, których powstanie jest wynikiem rozwoju terenów mieszkaniowych ⇒ społeczno – kulturowe bior ące pod uwag ę zarówno koncentracje zjawisk i procesów jak równie ż ich wzajemne powi ązania. Na potrzeby diagnozy czynników okre ślaj ących stan kryzysowy w mie ście, do zdiagnozowania przyj ęto rejony szkół podstawowych jako jednostki terytorialne umo żliwiaj ące porównanie wewn ątrzgminnego stopnia zró żnicowania poszczególnych wska źników degradacji. Ze wzgl ędu na silnie zró żnicowany wewn ętrznie charakter niektórych obszarów, podzielono je na mniejsze cz ęś ci, oddaj ące ich specyfik ę. Natomiast Dzielnic ę Nowe Miasto potraktowano jako jedn ą jednostk ę Miasta, pomimo podziału jej na kilka rejonów szkół. Zdecydowano si ę na taki krok z uwagi na do ść jednorodn ą struktur ę zagospodarowania oraz łatwa dost ępno ść do danych. Z podziału na obszary wykluczono tereny niezamieszkałe, wykorzystywane na cele usługowo - produkcyjne oraz wi ększe obszary le śne, o wykorzystaniu głównie na gospodark ę le śną. W ten sposób wyznaczono nast ępuj ące rejony:

Tabela 20 Podział miasta na jednostki

Rejon szkoły podstawowej Nazwa obszaru

Obszar 1. SP w Przylepie, w Drzonkowie, w Ochli, w Starym Kisielinie, w Zawadzie Obszar 2. SP5 Obszar 3. SP11 Obszar 4. SP18 Obszar 5. SP22 Obszar 6A. SP1 Obszar 6B SP1

7 Rozdziały 36 opracowano na podstawie Raport podsumowujący delimitację obszaru rewitalizacji, opracowaną przez Pracownię Badań Społecznych i Marketingowych Krzysztof Lisowski 2016 50

Obszar 7A. SP14 Obszar 7B. SP14 Obszar 8 SP8 Obszar 9 SP21 Obszar 10A SP10 Obszar 10B SP10 Obszar 11A SP15 Obszar 11B SP15 Obszar 12A SP7 Obszar 12B SP7 Obszar 12C SP7 Obszar 13A SP17 Obszar 13B SP17 Obszar 14 SP6

Źródło: Opracowanie własne.

51

Rycina 1 Podział Miasta na obszary (bez obszaru 1)

52

3.2. Charakterystyka poszczególnych obszarów

Tabela 21 Opis obszarów

Obszar 1. Dzielnica Nowe Miasto i tereny przyległe Terytorium obszaru Teren byłej gminy Zielona Góra Sołectwa: Barcikowice, Drzonków, Jany, Jarogniewice, Jeleniów, Kiełpin, Krepa, Ł ęż yca, Ługowo, Nowy Kisielin, Ochla, Przylep, Racula, Stary Kisielin, Sucha, Zatonie, Zawada Teren strefy SAG, tereny strefy usługowo - przemysłowej przy ul. Aleja Zjednoczenia Granice obszaru Granice byłej gminy Zielona Góra Funkcja i charakterystyka obszaru Obszar okalaj ący Miasto Zielona Góra w jej granicach do 2014 roku, w (dominuj ąca funkcja) wi ększo ści zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, znajduj ą sie równie ż kompleksy zabudowy usługowo - przemysłowej, w rozwijaj ących si ę strefach: SAG przy ul. Trasa Północna - Pozna ńska oraz LPPT w Nowym Kisielinie. zabudowa zabytkowa Na obszarze znajduj ą si ę cenne zabytki architektury, a na szczególn ą uwag ę zasługuj ą: 1. w Ochli: skansen Muzeum Etnograficzne z zachowanymi budowlami wiejskimi datowanymi od XVII wieku, pałac barokowy z 1687 roku, dwór klasycystyczny z 1792 roku, ko ściół gotycki z II połowy XIII wieku, stare oficyny dworskie;

2. w Zatoniu: ruiny pałacu z 1689 roku wraz z przylegaj ącą do ń oran żeri ą, ruiny zespołu podworskiego pozostało ść dawnego maj ątku ksi ęż nej Doroty de Talleyrand, park o powierzchni 50 ha, ruiny gotyckiego ko ścioła z pocz ątków chrze ścija ństwa na tych ziemiach;

3. w Starym Kisielinie: pałac von Stoschów wraz z zespołem podworskim; 4. w Nowym Kisielinie: pałac wraz z parkiem; 5. w Kiełpinie: dwór klasycystyczny z lat 1786-87; 6. w Raculi: ko ściół gotycki p.w. św. Mikołaja zbudowany na przełomie XIV-XV wieku,

Instytucje publiczne na obszarze 1. Muzeum Etnograficzne w Ochli, ogólnomiejskie lub regionalne 2. Wojewódzki O środek Sportu i Rekreacji w Drzonkowie, (nazwa) 3. Aeroklub Ziemi Lubuskiej w Przylepie, Infrastruktura u żyteczno ści Biblioteka w Zawadzie wraz z 8 filiami i punktami bibliotecznymi publicznej (biblioteki, o świata, Boiska "Orlik" - boiska, parki, inne) Zespoły edukacyjne obejmuj ące przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja: nr 4 w Drzonkowie, nr 5 w Ochli, nr 6 w Przylepie, nr 7 w Starym Kisielinie, nr 8 w Zawadzie, Parki w s ąsiedztwie zabytkowych pałaców i dworów Organizacje pozarz ądowe Stowarzyszenie „Dobry Start” - Drzonków (nazwa) Stowarzyszenie na Rzecz Promocji Wsi Racula Stowarzyszenie Przyjaciół Kisielina Stowarzyszenie Przyjaciół Kisielina Stowarzyszenie „CUTREZ” - ul. Ł ęż yca Towarzystwo Sportowe „Przylep” Zielonogórski Klub Je ździecki Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 2134 Obszar zdegradowany NIE

53

Obszar 2. Rejon SP 5 Terytorium obszaru Osiedle Chynów, osiedle Kolorowe. Granice obszaru Od północy ul. Niebieska i Br ązowa, od wschodu ul. Pozna ńska, granica lasu, od południa granica terenów strefy SAG, od zachodu granica lasu przylegaj ącego do Chynowa Powierzchnia 193,3 ha Liczba mieszka ńców 2579 Funkcja i charakterystyka Osiedle zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, osiedle obszaru (dominuj ąca funkcja) Kolorowe - rozwój zabudowy zabudowa zabytkowa Na obszarze nie wyst ępuj ą obiekty wpisane do rejestru zabytków. Budynki w ewidencji konserwatorskiej zlokalizowane s ą np.: przy ul. Bukowej, D ębowej, Truskawkowej Instytucje publiczne na - obszarze ogólnomiejskie lub regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Zespół edukacyjny nr 1 obejmuj ący przedszkole, szkoł ę publicznej (biblioteki, o świata, podstawow ą i gimnazjum boiska, parki, inne) Boisko "Chynowianka" Filia biblioteki miejskiej Organizacje pozarz ądowe Uczniowski Klub Sportowy „CHYNÓW” (nazwa) Stowarzyszenie „Lubuski Młody Rolnik” Ognisko TKKF „CHYNOWIANKA” Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 303 Obszar zdegradowany NIE

Obszar 3. Rejon SP 11 Terytorium obszaru osiedle Zastalowskie i osiedle Zdrojowe Granice obszaru Od północy ul. Trasa Północna od ronda Rady Europy, granica lasu przy zabudowaniach w rejonie ul. T.Sobkowiaka, ul. St. Batorego, obszaru Batorego - ogrodnictwo, od zachodu ul. Dekoracyjna, od południa ul. Aleja Zjednoczenia, Energetyków, teren Doliny G ęś nika, od wschodu ul. Sulechowska od zabudowa ń przy ul. Strumykowej do ronda Rady Europy Powierzchnia 220,5 ha Liczba mieszka ńców 1169 Funkcja i charakterystyka Obszar osiedla mieszkaniowego wielorodzinnego, cz ęść osiedla obszaru (dominuj ąca funkcja) Zdrojowego oraz w rejonie Anny Jagiellonki- rozwój zabudowy We wshdoniej cze ści zabudowa usługowo - produkcyjna zabudowa zabytkowa Brak obiektów zabytkowych Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła Podstawowa nr 11, publicznej (biblioteki, o świata, Filia biblioteki miejskiej boiska, parki, inne) "Zdrojowa" Lubuskie Centrum Gastroenterologii i Hepatologii Organizacje pozarz ądowe Młodzi Lokalni (nazwa) Zielonogórski Towarzystwo Śpiewacze „CANTORES” Fundacja Wspierania Inicjatyw Twórczych LYADA Stowarzyszenie PRO-ECPAT Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 1 205 Obszar zdegradowany NIE

54

Obszar 4. Rejon SP 18 Terytorium obszaru Osiedla: Malarzy, Słoneczne Cegielnia, Przyja źni, Zacisze, Le śne Granice obszaru Od północy las za osiedlem Le śnym, tory kolejowe "Odrzanki". ul. Zacisze, ul. Aleja Wojska Polskiego od skrzy żowania z ul. Zacisze do ronda PCK, od wschodu ul. D ąbrówki, od południa ul. Łu życka do ronda im. Jana Pawła II, ul. St. Wyszy ńskiego na odcinku od ronda do skrzy żowania z ul. W ęgiersk ą, ul. W ęgierska, ul. Francuska i dalej u. Łu życka od Polmozbytu do granicy miasta; od zachodu granica miasta z gmin ą Świdnica, , Powierzchnia 598,0 ha Liczba mieszka ńców 17020 Funkcja i charakterystyka Obszar osiedli mieszkaniowych o zabudowie wielorodzinnej oraz obszaru (dominuj ąca funkcja) jednorodzinnej, w rejonie osiedla Le śnego (po jego południowej i północnej cz ęś ci) - zabudowa produkcyjna, w cz ęś ci południowo - wschodniej osiedla Zacisze - zabudowa usługowo - magazynowa, a w południowej - usługi nauki , Południowa cz ęść osiedla Przyja źni - ogródki działkowe Przepływaj ący przez teren ciek wodny Złota Ł ącza zabudowa zabytkowa Na obszarze nie wyst ępuj ą obiekty wpisane do rejestru zabytków. Budynki w ewidencji konserwatorskiej zlokalizowane s ą np.: przy ul. Zacisze i Wojska Polskiego Instytucje publiczne na Uniwersytet Zielonogórski - campus B, obszarze ogólnomiejskie lub Placówka 0pieku ńczo - wychowawcza, regionalne (nazwa) Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła podstawowa nr 18 publicznej (biblioteki, o świata, Gimnazjum nr 1 boiska, parki, inne) Przedszkole publiczne nr 37, 22, 25 2 filie biblioteki miejskiej Zespół boisk przy "Mrowisku" Klub kultury "Novita" Przychodnie lekarzy rodzinnych Przychodnie lekarzy specjalistów Organizacje pozarz ądowe Zwi ązek Lubuskich Organizacji Pozarz ądowych (nazwa) Ośrodek Integracji Społecznej Polskie Towarzystwo Krajoznawcze Fundacja Edukacja - Demokracja - Rozwój Przedsiębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 2 539 Obszar zdegradowany NIE

55

Obszar 5. Rejon SP 22 Terytorium obszaru Południowa cz ęść Osiedla Przyja źni, północna cz ęść osiedla Piastowskiego Granice obszaru Od północy ul. W ęgierska na odcinku od ul. Francuskiej do ul. St. Wyszy ńskiego, od wschodu ul. St. Wyszy ńskiego do stacji Statoil, i dalej ul. T. Zawadzkiego "Zo śki", od południa ul. T. Zawadzkiego "Zo śki" oraz granica lasu przy zabudowaniach w rejonie ul. Unii Europejskiej, gara żach i ogródkach działkowych; od zachodu ul. Francuska od ul. Łu życkiej do ul. W ęgierskiej Powierzchnia 63,3 ha Liczba mieszka ńców 5709 Funkcja i charakterystyka Obszar osiedli mieszkaniowych o zabudowie wielorodzinnej , obszaru (dominuj ąca funkcja) zachodnia cz ęść zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz ogródki działkowe zabudowa zabytkowa nie wyst ępuj ą obiekty zabytkowe Instytucje publiczne na Instytut Teologiczno - Filozoficzny im. Edyty Stein obszarze ogólnomiejskie lub Urz ąd Miasta Zielona Góra - Wydział o światy i spraw społecznych regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Zespół Szkół Ekologicznych, w których skład wchodzi szkoła publicznej (biblioteki, o świata, podstawowa, gimnazjum i liceum boiska, parki, inne) Gimnazjum nr 7 Boisko "Orlik" Przychodnia lekarza rodzinnego Organizacje pozarz ądowe Grupa Aktywnej Rehabilitacji – Rekryteringsgruppen (nazwa) Stowarzyszenie „EVENTIM” Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne "Team Building" Bractwo Biegaczy Zielona Góra Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 675 Obszar zdegradowany NIE

56

Obszar 6A. Rejon SP 1 - cz ęść północno - wschodnia Terytorium obszaru Północno- wschodnia cz ęść osiedla Piastowskiego Granice obszaru Od północy ul. Łu życka od ronda im. Jana Pawła II do skrzy żowania z ul. Armii Krajowej, od wschodu ul. Armii Krajowej, od południa ul. Wi śniowa; od zachodu ul. St. Wyszy ńskiego do ronda im. Jana Pawła II Powierzchnia 35,3 ha Liczba mieszka ńców 4993 Funkcja i charakterystyka Obszar osiedla mieszkaniowego wielorodzinnego obszaru (dominuj ąca funkcja) zabudowa zabytkowa Na obszarze nie wyst ępuj ą obiekty wpisane do rejestru zabytków. Budynki w ewidencji konserwatorskiej zlokalizowane s ą np.: przy ul. Wi śniowej i Morwowej Instytucje publiczne na Filia domu kultury - Dom Harcerza (tzw. o środek politechniczny) obszarze ogólnomiejskie lub Ta ńcbuda -- Centrum Działa ń Kreatywnych regionalne (nazwa) Komisariat Policji Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła Podstawowa nr 1 publicznej (biblioteki, o świata, Przedszkole publiczne nr 10 boiska, parki, inne) Zespół boisk tzw. Kaczy Dół Organizacje pozarz ądowe BIEGUSY - Stowarzyszenie Chorych Na Stwardnienie Rozsiane (nazwa) Towarzystwo Przyjaciół Sztuki Współczesnej Klub Sportowy „Jedi Boxing” Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 525 Obszar zdegradowany NIE

57

Obszar 6B. Rejon SP 1 - cz ęść południowa Terytorium obszaru osiedle Łu życkie Granice obszaru Od północy ul. Łu życka od granic miasta do ogródków działkowych, granica ogrodów działkowych, ul. T. Zawadzkiego "Zo śki", od wschodu ul. St. Wyszy ńskiego od skrzy żowania z ul. H.Sucharskiego do ronda Anny German i dalej ul. ks. Michalskiego do ul. Kili ńskiego, ogródki działkowe, zabudowania przy ul. Cz.Niemena, ul. Tatrza ńska, zabudowania szkoły "Budowlanki", teren Ogrodu Botanicznego i zespołu szkół zawodowych; od południa ul. Botaniczna; od zachodu granica miasta z gmin ą Świdnica Powierzchnia 499,7 ha Liczba mieszka ńców 5924 Funkcja i charakterystyka Obszar osiedla mieszkaniowego wielorodzinnego obszaru (dominuj ąca funkcja) zabudowa zabytkowa Na obszarze nie wyst ępuj ą obiekty wpisane do rejestru zabytków. Budynki w ewidencji konserwatorskiej zlokalizowane s ą np.: przy ul. Anieli Krzywo ń Wzgórza Piastowskie - uj ęte w ewidencji konserwatorskiej wraz z Parkiem Piastowskim, przy którym poło żny jest amfiteatr. Przepływaj ący przez teren ciek wodny Pustelnik Instytucje publiczne na Amfiteatr obszarze ogólnomiejskie lub Zielonogórski O środek Kultury regionalne (nazwa) MOSiR - kąpielisko miejskie Centrum Usług Opieku ńczych Infrastruktura u żyteczno ści Gimnazjum nr 2 publicznej (biblioteki, o świata, Przedszkole publiczne nr 8 boiska, parki, inne) Zespół boisk "Pod Hub ą" Przychodnie lekarzy rodzinnych Przychodnie lekarzy specjalistów Park Piastowski Wzgórza Piastowskie Organizacje pozarz ądowe Mi ędzyszkolny Klub Piłkarski "Lech Spartakus" Zielona Góra (nazwa) Stowarzyszenie Rodzinnych Ogródków Działkowych „Na Wzgórzach Piastowskich” Sztab Ratownictwa Zielonogórski Klub Ta ńca Sportowego „BUGS” Zielonogórskie Towarzystwo Jazzowe

Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 478 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Niski wska źnik prowadzenia aktywno ści gospodarczej - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

58

Obszar 7A. Rejon SP 14 - cz ęść północna Terytorium obszaru Rejon ul. 1-go Maja, Fabryczna, Ogrodowa Granice obszaru Od północy ul. Długa od skrzy żowania z ul. D ąbrówki do skrzy żowania z ul. Fabryczn ą, od wschodu ul. Fabryczna i ul. Gen. Sikorskiego od skrzy żowania z ul. H. Sienkiewicza do ul. Piwnej; od południa ul. Piwna, trasa "Zielonej Strzały" i ul. Ogrodowa do skrzy żowania z ul. Jaskółcza; od zachodu ul. Jaskółcza Powierzchnia 29,0 ha Liczba mieszka ńców 1867 Funkcja i charakterystyka Obszar zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, w obszaru (dominuj ąca funkcja) przemieszanej formie: bloków z wielkiej płyty, kamienic, budynków wielorodzinnych powojennych, nowoczesnej architektury na terenach poprzemysłowych, lofty zabudowa zabytkowa Wyst ępuj ą budynki wpisane do rej. zabytków, takie jak: dawna Viniarnia przy ul. St. Moniuszki 16, dawna hala sportowa przy ul. St. Moniuszki 14, dawna fabryka włókiennicza przy ul. Fabrycznej 13 oraz Fabrycznej 14 i 17, dawny dworzec południowy przy ul. Ogrodowej 3c. Ponadto szereg obiektów uj ętych w ewidencji konserwatorskiej Instytucje publiczne na Hala sportowa mi ędzyszkolnego klubu sportowego "Zryw" obszarze ogólnomiejskie lub Areszt śledczy regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Przedszkole publiczne nr 7 publicznej (biblioteki, o świata, Przychodnia lekarzy rodzinnych boiska, parki, inne) Park "Kolei Szprotawskiej" Zaułek Artystów - Krzywy Komin Organizacje pozarz ądowe Polski Komitet Pomocy Społecznej Okr ęg Zielona Góra (nazwa) „Centrum Metamorfoz” Stowarzyszenie NOWE GRANICE Szkolny Zwi ązek Sportowy „Ziemia Lubuska” Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 627 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysok ą stop ę długotrwałego bezrobocia - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

59

Obszar 7B. Rejon SP 14 - cz ęść południowa Terytorium obszaru południowo – wschodnia cz ęść osiedla Piastowskiego, osiedle w rejonie ul. Racławickiej, Połanieckiej, osiedle Robotnicze, osiedle Wygoda, tereny w rejonie byłego browaru Granice obszaru Od północy ul. Długa od skrzy żowania z ul. D ąbrówki do skrzy żowania z ul. Fabryczn ą, od wschodu ul. Fabryczna i ul. Gen. Sikorskiego od skrzy żowania z ul. H. Sienkiewicza do ul. Piwnej; od południa ul. Piwna, trasa "Zielonej Strzały" i ul. Ogrodowa do skrzy żowania z ul. Jaskółcza; od zachodu zabudowania przy ul. Cz.Niemena, ul. Tatrza ńska, zabudowania szkoły "Budowlanki", teren Ogrodu Botanicznego i zespołu szkół zawodowych

Powierzchnia 175,7 ha Liczba mieszka ńców 9289 Funkcja i charakterystyka obszaru Obszar zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej , zabudowy (dominuj ąca funkcja) mieszkaniowej jednorodzinnej w ukształtowanych osiedlowych układach urbanistycznych, zabudowy przemieszanej produkcyjno – magazynowo – usługowej, tereny ogrodów działkowych zabudowa zabytkowa Wyst ępuj ą budynki wpisane do rej. Zabytków: domy przy ul. Ko żuchowskiej, Głowackiego oraz domek winiarski przy ul.Krasickiego. Ponadto szereg obiektów uj ętych w ewidencji konserwatorskiej, w tym w ramach ukształtowanych osiedlowych układów urbanistycznych Instytucje publiczne na obszarze Rozgło śnia radiowa ogólnomiejskie lub regionalne Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna (nazwa) Miejska Stra ż Po żarna Siedziba Krajowego Rejestru S ądowego Inspekcja Weterynaryjna Wojewódzki O środek Ruchu Drogowego Zespół Rehabilitacji Dzieci i Młodzie ży Niepełnosprawnej Ognisko Muzyczne Infrastruktura u żyteczno ści Przedszkole publiczne nr 40 publicznej (biblioteki, o świata, Szkoła Podstawowa nr 14 boiska, parki, inne) Zespół Szkół Specjalnych nr 1 Liceum Ogólnokształc ące nr 1 Zespół Szkół Budowlanych Zespół Szkół i Placówek Szkolenia Zawodowego Zespół Szkół Zawodowych Zespół boisk „Orlik” Przychodnia lekarzy rodzinnych Ogród Botaniczny i miniZOO Park le śny ze stawami przy ul. Emilii Plater i J.Waszczyka Park le śny przy ul. Szczekoci ńskiej Ście żka rowerowa „Zielona Strzała” Organizacje pozarz ądowe Lubuski Zwi ązek Piłki No żnej (nazwa) Lubuskie Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego Stowarzyszenie „Nauka i Zawód” Polski Zwi ązek W ędkarski Zarz ąd Okr ęgu Stowarzyszenie Przyjaciół Radia Zachód Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 1 729 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysok ą stop ę długotrwałego bezrobocia - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

60

Obszar 8. Rejon SP 8 Terytorium obszaru Osiedle J ędrzychów Granice obszaru Od północy granice obszaru zabudowań szkoły PBO oraz osiedla Wygoda i Robotniczego, hal magazynowych w rejonie ul. Ko żuchowskiej oraz zabudowa ń przy ul. Geodetów, ul. Nowa, od wschodu tereny ogrodów działkowych, ciek Dłubnia; od południa ul. Łukasiewicza, ul. Jedrzychowska, teren lasów w rejonie ul. Konwaliowej i Azaliowej; od zachodu granica z sołectwem Ochla oraz ul. Botaniczna do Zespołu szkół zawodowych PBO Powierzchnia 548,3 ha Liczba mieszka ńców 6283 Funkcja i charakterystyka obszaru Obszar osiedla mieszkaniowego o zabudowie jednorodzinnej, podzielone (dominuj ąca funkcja) na kilka cz ęś ci funkcjonalnych w zale żno ści od czasu powstawania zabudowy, środek obszaru stanowi zabudowa dawnej wsi Tereny ogródków działkowych, tereny le śne, w tym wypoczynkowo - spacerowe Przepływaj ący przez teren ciek wodny Dłubnia i Pustelnik zabudowa zabytkowa brak obiektów wpisanych do rej. zabytków. Wyst ępuj ą budynku uj ęte w ewidencji konserwatorskiej, głównie przy ul. J ędrzychowskiej Instytucje publiczne na obszarze brak ogólnomiejskie lub regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła Podstawowa nr 8 publicznej (biblioteki, o świata, Przedszkole Publiczne nr 13 boiska, parki, inne) Przychodnia lekarza rodzinnego Zespół Przyrodniczo – Krajobrazowy „Liliowy Las” Teren rekreacyjny „Dzika Ochla” Organizacje pozarz ądowe Fundacja Salony (nazwa) Fundacja „Centrum Przedsi ębiorczo ści i Innowacji 50 +” Stowarzyszenie Rodzin Zast ępczych „Pomocna Dło ń” Klub Karate „NIDAN” Grupa Inicjatywy Lokalnej "J ędrzychów" Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 914 Obszar zdegradowany NIE

61

Obszar 9. Rejon SP 21 Terytorium obszaru Osiedle Pomorskie, Śląskie, Mazurskie, osiedle Raculka Granice obszaru Od północy tereny kolejowe "Odrzanki", od wschodu tereny sołectwa Stary Kisielin; od południa tereny lasów w obr ębie sołectwa Stary Kisielin i Racula, ul. Wrocławska od skrzy żowania z ul. Pileckiego do ko ńca cmentarza komunalnego; od zachodu granica lasu przy cmentarzu, terenów Zespołu Przyrodniczo - Krajobrazowego "Park Braniborski" i zabudowa ń w rejonie ul. Gajowej Powierzchnia 380,0 ha Liczba mieszka ńców 6974 Funkcja i charakterystyka Obszar osiedli mieszkaniowych o zabudowie wielorodzinnej i obszaru (dominuj ąca funkcja) jednorodzinnej o do ść wyodr ębnionej strukturze przestrzennej oraz rozwijaj ących si ę terenów mieszkaniowych o przemieszanej strukturze zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej , Tereny ogródków działkowych, tereny le śne, w tym wypoczynkowo - spacerowe zabudowa zabytkowa Wyst ępuje jeden obiekt wpisany do rej. zabytków - kaplica wraz z terenem od strony ul. Szosa Kisieli ńska. Instytucje publiczne na Komisariat Policji obszarze ogólnomiejskie lub regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Zespół Szkół nr 3 , w których skład wchodzi przedszkole, szkoła publicznej (biblioteki, o świata, podstawowa, gimnazjum boiska, parki, inne) Przychodnia lekarzy rodzinnych

Organizacje pozarz ądowe Stowarzyszenie Przyjaciół Osób z Zespołem Downa (nazwa) Lubuskie Stowarzyszenie Wsparcia Opiekunów i Osób Dotkni ętych Choroba Alzheimera Integracyjny Klub Sportowy „ZIELONI” Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 683 Obszar zdegradowany NIE

62

Obszar 10A. Rejon SP 10 - cz ęść północna Terytorium obszaru Osiedle Dolina Zielona, obszar rekreacyjno - sportowy Granice obszaru Od północy ul. Trasa Północna od ronda Rady Europy", od wschodu trasa ekspresowa S3, tereny; od południa linia kolejowa "Odrzanka"; od zachodu ul. Sulechowska od ul. Bema do ronda "Rady Europy" Powierzchnia 249,6 ha Liczba mieszka ńców 3035 Funkcja i charakterystyka Obszar w wi ększo ści zabudowany budynkami mieszkaniowymi obszaru (dominuj ąca funkcja) jednorodzinnymi oraz zagospodarowany jako usługi, w tym du ży kompleks usług rekreacyjno - sportowych (basen, stadion, boiska, korty). Ponadto znajduje si ę tu niewielkie osiedla mieszkaniowych o zabudowie wielorodzinnej blokowej, tereny le śne, w tym wypoczynkowo - spacerowe zabudowa zabytkowa brak obiektów wpisanych do rej. zabytków. Wyst ępuj ą budynki uj ęte w ewidencji konserwatorskiej, głównie przy ul. Urszuli. Amelii i Bema Instytucje publiczne na Centrum Rekreacyjno - Sportowe (basen i hala widowiskowa) obszarze ogólnomiejskie lub Stadion i hala lekkoatletyczna, regionalne (nazwa) Hala akrobatyczna Wojskowa Komenda Uzupełnie ń Schronisko dla bezdomnych zwierz ąt Infrastruktura u żyteczno ści Teren rekreacyjny "Wagmostaw" publicznej (biblioteki, o świata, Tereny spacerowe nad wzdłu ż cieku G ęś nik boiska, parki, inne) Organizacje pozarz ądowe Lubuska Federacja Sportu (nazwa) Stowarzyszenie „Jak nie my to kto” Stowarzyszenie Akrobatyki Sportowej Zrzeszenie Sportowo-Rehabilitacyjne „START” Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 644 Obszar zdegradowany NIE

63

Obszar 10B. Rejon SP 10 - cz ęść południowa Terytorium obszaru Osiedla w rejonie ul. Wazów, Konicza i Wyspia ńskiego, Granice obszaru Od północy linia kolejowa "Odrzanka", od wschodu tereny le śne, ogródki działkowe; od południa zabudowa przy ul. Akademickiej i ul. Podgórna w rejonie Uniwersytetu Campus A; od zachodu ul. Wary ńskiego, Wyspia ńskiego i Sulechowska od ronda do ul. Bema Powierzchnia 103,4 ha Liczba mieszka ńców 4155 Funkcja i charakterystyka Obszar w cz ęś ci zabudowany budynkami mieszkaniowymi obszaru (dominuj ąca funkcja) wielorodzinnymi oraz budynkami Uniwersytetu Zielonogórskiego Tereny le śne, w tym wypoczynkowo - spacerowe zabudowa zabytkowa Jeden obiekt wpisany do rej. zabytków - domek winiarza Instytucje publiczne na Kryta pływalnia i hala sportowa MOSiR obszarze ogólnomiejskie lub Dom kultury "Dom harcerza" regionalne (nazwa) Uniwersytet Zielonogórski - campus A Stadion Uniwersytetu Zielonogórskiego Wojewódzki Urz ąd Pracy Centrum Integracji Społecznej Ochotnicze Hufce Pracy Infrastruktura u żyteczno ści Zespół Szkół Ogólnokształc ących i Sportowych, zło żony ze szkoły publicznej (biblioteki, o świata, podstawowej, gimnazjum i liceum boiska, parki, inne) Zespół Szkół Elektronicznych i Samochodowych Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów "Park Poetów"

Organizacje pozarz ądowe Stowarzyszenie Akademia Tenisa Pro „ATP” (nazwa) Lubuskie Towarzystwo Naukowe Parafialny Mi ędzyszkolny Klub Sportowy „ZRYW” Zielona Góra Klub Sportowy KORNER

Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 785 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysok ą stop ę długotrwałego bezrobocia - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

64

Obszar 11A. Rejon SP 15 - cz ęść wschodnia i środkowa Terytorium obszaru Północna cz ęść śródmie ścia wraz terenami przylegaj ącymi: osiedlami w rejonie ul. Harcerskiej, Obywatelskiej, Energetyków, Osadniczej i Objazdowej; tereny byłego Zastalu Granice obszaru Od północy ul. Osadnicza, ul. Aleja Zjednoczenia, ul. Energetyków, ul. St. Batorego, północna granica "Doliny G ęś nika"; od wschodu ul. Sulechowska od zabudowa ń przy ul. Strumykowej do ronda, ul. Wyspia ńskiego od ronda do skrzy żowania z ul. B.Chrobrego, od południa ul. B.Chrobrego, ul. Boh. Westerplatte, plac Powsta ńców Wlkp., ul. Reja, ul. Jedno ści; od zachodu ul. Aleja Zjednoczenia od ronda PCK do ul. Objazdowej Powierzchnia 251,4 ha Liczba mieszka ńców 9847 Funkcja i charakterystyka obszaru Przez teren przechodzi linia kolejowa, która dzieli obszar na (dominuj ąca funkcja) przemieszan ą zabudow ę wielorodzinn ą w formie bloków i zabudow ę śródmiejsk ą w południowej cz ęś ci oraz przemieszan ą zabudow ę jednorodzinn ą i wielorodzinn ą w formie bloków w północnej cz ęś ci Du ży obszar zajmuj ą tereny byłego zakładu "Zastal", adaptowane na inne funkcje, w tym np. przychodnia i szpital Rozległe tereny zielone w dolinie cieku G ęś nik zabudowa zabytkowa Obiekty wpisane do rej. zabytków. Znajduj ą si ę np. przy ul. B. Chrobrego i i St. Wyspia ńskiego

Instytucje publiczne na obszarze Dworzec PKP i PKS ogólnomiejskie lub regionalne Wojewódzka i Miejska Biblioteka (nazwa) Siedziby kilku instytucji centralnych, np. ZUS Urz ąd miasta - wybrane wydziały Wojewódzki Sztab Wojskowy Centrum Przyrodnicze Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła podstawowa nr 15, publicznej (biblioteki, o świata, gimnazjum nr 6 boiska, parki, inne) liceum plastyczne Przedszkole Publiczne nr 19 i 18 Żłobek nr 1 Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów Tereny spacerowe 'Dolina G ęś nika" Boisko Orlik - 2 kompleksy Organizacje pozarz ądowe Polskie Towarzystwo Zapobiegania Narkomanii (nazwa) Zielonogórski Uniwersytet Trzeciego Wieku Zielonogórskie Stowarzyszenie Amazonek Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „Boksing” Zielona Góra Zwi ązek Harcerstwa Polskiego Stowarzyszenie Architektów Rzeczpospolitej SARP Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 2 309 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysok ą stop ę długotrwałego bezrobocia - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

Obszar 11B. Rejon SP 15 - cz ęść zachodnia Terytorium obszaru Przemieszana funkcja mieszkaniowo - usługowo, magazynowo - produkcyjna wzdłu ż Alei Zjednoczenia Granice obszaru Od północy las przy granicy z sołectwem Przylep, ul. Aleja Zjednoczenia i ul. Energetyków; od wschodu tereny obiektu handlowego przy ul. Energetyków i ul. Aleja Zjednoczenia, od południa ul. Aleja Wojska Polskiego; od zachodu ul. Zacisze, tory kolejowe w kierunku Żar, tory kolejowe linii "Odrzanka" Powierzchnia 220,7 ha Liczba mieszka ńców 816 Funkcja i charakterystyka W przewa żaj ącej cz ęś ci terenu zabudowa produkcyjno -

65 obszaru (dominuj ąca funkcja) usługowa. W południowej cz ęś ci zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, ogrody działkowe Tereny zielone w dolinie cieku G ęś nik zabudowa zabytkowa nie wyst ępuj ą obiekty wpisane do rej. zabytków. Znajduj ą si ę budynki uj ęte w ewidencji konserwatorskiej np. przy ul. Wiejskiej

Instytucje publiczne na Elektrociepłownia S.A. obszarze ogólnomiejskie lub Miejski Zakład Komunikacji regionalne (nazwa) Archiwum Urz ędu Wojewódzkiego Narodowy Bank Polski Infrastruktura u żyteczno ści - publicznej (biblioteki, o świata, boiska, parki, inne) Organizacje pozarz ądowe Klub Futbolu Ameryka ńskiego Dragons Zielona Góra (nazwa) Lubuskie stowarzyszenie o charakterze strzeleckim i kolekcjonerskim „Parabellum” Stowarzyszenie Lubuski Krajobraz Kulturowy Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 657 Obszar zdegradowany NIE

66

Obszar 12A. Rejon SP 7 - cz ęść zachodnia Terytorium obszaru wschodnia cz ęść śródmie ścia Granice obszaru Od północy ul. Aleja Niepodległo ści od placu Bohaterów do ul. B. Chrobrego, ul. B. Chrobrego, ul. St. Wyspia ńskiego do ul. Wary ńskiego; od wschodu ul. Wary ńskiego, od południa ul. Lwowska i ul. Wrocławska ; od zachodu ul. Podgórna i pl. Piłsudskiego Powierzchnia 73,9 ha Liczba mieszka ńców 2660 Funkcja i charakterystyka Teren przemieszanej zabudowy wielorodzinnej w formie bloków i obszaru (dominuj ąca funkcja) domów mieszkalnych, zabudowy śródmiejskiej kamienicowej oraz zabudowy jednorodzinnej Cz ęść obszaru zajmuj ą tereny Szpitala Wojewódzkiego oraz Urz ędu Miasta i Urz ędu Marszałkowskiego, Park Tysi ąclecia, Park na Wzgórzu Winnym zabudowa zabytkowa Wyst ępuj ą budynki wpisane do rej. zabytków np. dom winiarza przy ul. Wrocławskiej, budynki przy ul. B. Chrobrego , St. Wyspia ńskiego oraz szereg obiektów uj ętych w ewidencji konserwatorskiej Instytucje publiczne na Szpital Wojewódzki obszarze ogólnomiejskie lub filie Miejskiej Biblioteki regionalne (nazwa) Urz ąd Miasta Urz ąd marszałkowski Palmiarnia Infrastruktura u żyteczno ści gimnazjum nr 3 publicznej (biblioteki, o świata, liceum nr 5 boiska, parki, inne) Przedszkole Publiczne nr 3 Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów Park Tysi ąclecia, Park na Wzgórzu Winnym

Organizacje pozarz ądowe Zielonogórskie Towarzystwo Przyjaciół Chorych „Hospicjum (nazwa) Domowe” im. Św. Pawła Zielonogórskie Stowarzyszenie Kardiologiczne Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna „LOTUR" Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 521 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazujące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysok ą stop ę długotrwałego bezrobocia - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

67

Obszar 12B. Rejon SP 7 - cz ęść południowa Terytorium obszaru Osiedle Braniborskie, zabudowa w rejonie ul. Niecałej, zabudowa w rejonie ul. Gajowej Granice obszaru Od północy, ul. Podgórna od skrzy żowania z ul. Władysława IV do skrzy żowania z tras ą S3, granica lasu przy zabudowie w rejonie ul. Gajowej oraz przy cmentarzu, od południa ul. Wrocławska, od zachodu ul. Lwowska Powierzchnia 144,4 ha Liczba mieszka ńców 2898 Funkcja i charakterystyka Teren przewa żaj ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej obszaru (dominuj ąca funkcja) Tereny le śne, wypoczynkowe i spacerowe zabudowa zabytkowa Wyst ępuj ą budynki uj ęte w ewidencji konserwatorskiej np. przy ul. Pi ęknej, przy ul. Siemiradzkiego, przy ul. Tkackiej.

Instytucje publiczne na Stacja meteorologiczna obszarze ogólnomiejskie lub regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Żłobek nr 7 publicznej (biblioteki, o świata, Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów boiska, parki, inne) Zespół Przyrodniczo - Krajobrazowy "Park Braniborski"

Organizacje pozarz ądowe Lubuskie Towarzystwo Fotograficzne (nazwa) Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Miasta „Zielonogórskie Perspektywy” Stowarzyszenie O środek Psychoterapii i Rozwoju Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 636 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

68

Obszar 12C. Rejon SP 7 - cz ęść środkowa Terytorium obszaru Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna przy ul. Władysława IV i Chmielnej Granice obszaru Od północy, ul. Podgórna od skrzy żowania z ul. Lwowska do ul. Władysława IV; od wschodu granica lasu przy zabudowie w rejonie ul. Niecałej, od południa las i ul. Chmielna, od zachodu ul. Braniborska, zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna przy ul. Braniborskiej, ul. Lubuska Powierzchnia 26,6 ha Liczba mieszka ńców 3341 Funkcja i charakterystyka Teren przewa żaj ącej zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, obszaru (dominuj ąca funkcja) Tereny usługowe o światowe, społeczne i naukowe; dominanta w formie Wie ży Braniborskiej zabudowa zabytkowa Wie ża Braniborska uj ęta jest w ewidencji konserwatorskiej

Instytucje publiczne na Uniwersytet Zielonogórski- Instytut Astronomii obszarze ogólnomiejskie lub Dom Pomocy Społecznej dla Kombatantów regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła Podstawowa nr 7 publicznej (biblioteki, o świata, Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów boiska, parki, inne) Filia Biblioteki Miejskiej

Organizacje pozarz ądowe Polskie Towarzystwo Miło śników Astronomii (nazwa) Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 636 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Niski wska źnik prowadzenia aktywno ści gospodarczej - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

69

Obszar 13A. Rejon SP 17 - cz ęść północna Terytorium obszaru Osiedle Morelowe Granice obszaru Od północy, ul. Sienkiewicza; od wschodu ul. Wrocławska , od południa ul. J.Słowackiego, od zachodu ul. Piwna i ul. Sikorskiego Powierzchnia 49,4 ha Liczba mieszka ńców 3080 Funkcja i charakterystyka Teren przemieszanej zabudowy mieszkaniowej i usługowej, w tym obszaru (dominuj ąca funkcja) tak że o charakterze śródmiejskim, jak i blokowym zabudowa zabytkowa wyst ępuj ą budynki wpisane do rej. zabytków np. przy ul. Strzeleckiej, wille przemysłowców - braci Suckerów przy ul. H. Sienkiewicza 10. W bezpo średniej blisko ści willi powstały zakłady metalowe braci Sucker – obecnie budynki w ewidencji zabytków poło żone przy ul. H. Sienkiewicza 9.

Instytucje publiczne na Komenda Miejska Policji obszarze ogólnomiejskie lub Prokuratura Okr ęgowa i Rejonowa regionalne (nazwa) Regionalne Centrum Animacji Kultury Powiatowy Urz ąd Pracy Strzelnica Infrastruktura u żyteczno ści Zespół edukacyjny nr 2, składaj ący si ę ze Szkoły Podstawowej nr publicznej (biblioteki, o świata, 17 i 2 przedszkoli boiska, parki, inne) Liceum ogólnokształc ące nr 3 Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów Filia Biblioteki Miejskiej Skwer przy ul. Partyzantów Organizacje pozarz ądowe Zielonogórski Klub Sportowy "Gwardia" (nazwa) Pracownia Przestrze ń Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym „Dalej Razem” Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 406 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysoka stopa długotrwałego bezrobocia - Niski wska źnik prowadzenia aktywno ści gospodarczej - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

70

Obszar 13B. Rejon SP 17 - cz ęść południowa Terytorium obszaru Osiedle Słowackiego Granice obszaru Od północy, ul. J.Słowackiego; od wschodu ul. Wrocławska , od południa tereny lesne przy ul. Chochlika, od zachodu ul. Nowa Powierzchnia 91,3 ha Liczba mieszka ńców 2767 Funkcja i charakterystyka Teren przewa żaj ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, obszaru (dominuj ąca funkcja) tereny ogrodów działkowych Tereny sportowe - stadion Teren usług dla seniorów zabudowa zabytkowa wyst ępuj ą budynki wpisane do rej. zabytków np. piwnica winiarska przy ul. Wodnej lub kapliczka na winnicy przy ul. Słowackiego.

Instytucje publiczne na Stadion Żużlowy obszarze ogólnomiejskie lub Dom Pomocy Społecznej regionalne (nazwa) Infrastruktura u żyteczno ści - publicznej (biblioteki, o świata, boiska, parki, inne) Organizacje pozarz ądowe Towarzystwo Muzyczne „CANTYLENA” (nazwa) Ogólnopolskie Stowarzyszenie Nauczycieli "Warsztaty w Drodze" Chrze ścija ńskie Stowarzyszenie Edukacyjne Akademia Piłkarska Macieja Murawskiego Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 386 Obszar zdegradowany NIE

71

Obszar 14. Rejon SP 6 Terytorium obszaru Stare Miasto i śródmie ście Granice obszaru Od północy ul. Jedno ści, ul. Reja, pl. Powsta ńców Wlkp. ul. Kazimierza Wlk.; od wschodu ul. B.Chrobrego, pl. Piłsudskiego, ul. Wrocławska do ul. Sienkiewicza, od południa ul. Sienkiewicza ; od zachodu ul. Fabryczna i ul. Długa Powierzchnia 87,5 ha Liczba mieszka ńców 5951 Funkcja i charakterystyka obszaru Teren zabudowy śródmiejskiej a tak że tereny usługowe (dominuj ąca funkcja) Tereny placów publicznych, ziele ńców i parków zabudowa zabytkowa Obszar wpisany w wi ększo ści do rej. zabytków pod nr 75 jako zespół urbanistyczny. Wyst ępuje szereg obiektów wpisanych do rej. zabytków, np. Ratusz, ko ściół Matki Boskiej Cz ęstochowskiej, ko ściół konkatedralny p.w. św. Jadwigi, zespół fabryk włókienniczych Polska Wełna przy ul. Wrocławskiej 17, budynek resursy przy ul. plac Słowia ński 9, gimnazjum fryderycja ńskie przy ul. pl. Słowia ński 6, budynek s ądu przy ul. pl. Słowia ński 1, budynek poczty przy pl. Pocztowym 1 i wiele innych wpisanych do rej. zabytków oraz uj ętych w ewidencji zabytków. Instytucje publiczne na obszarze Ratusz ogólnomiejskie lub regionalne Urz ąd Miasta - niektóre wydziały (nazwa) Kuria Biskupia Stra ż Po żarna Urz ędy centralne Centrum Nauki Kopernik Teatr Lubuski Muzeum Ziemi Lubuskiej Biuro Wystaw Artystycznych Centrum Usług Opieku ńczych Sądy Infrastruktura u żyteczno ści Szkoła Podstawowa nr 6 publicznej (biblioteki, o świata, Przedszkole Publiczne nr 3 boiska, parki, inne) Liceum Ekonomiczne Przychodnie lekarzy rodzinnych i lekarzy specjalistów Targowisko miejskie Park Sowi ńskiego

Organizacje pozarz ądowe Stowarzyszenie Wspierania Aktywno ści Obywatelskiej „Civis Sum” (nazwa) „Inicjatywa dla Zwierz ąt” Zwi ązek Polskich Artystów Plastyków Okr ęg Zielonogórski Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej O środek Regionalny Zwi ązek Harcerstwa Rzeczpospolitej Organizacja Przedsi ębiorców Ziemi Lubuskiej (OPZL) Przedsi ębiorczo ść zarejestrowanych podmiotów - 2 867 Obszar zdegradowany TAK Przekroczone wska źniki wskazuj ące na : - Wysoki poziom przest ępczo ści i wykrocze ń - wysoki poziom długotrwałego ubóstwa i wykluczenia społecznego, - Wysok ą stop ę długotrwałego bezrobocia - Wysoki poziom długotrwałego ubóstwa rodzin - Wysoki odsetek ludno ści w wieku poprodukcyjnym

4. Analiza wska źnikowa rejonów

4.1. Dobór wska źników diagnostycznych

Wybór wska źników opisuj ących sytuacj ę kryzysow ą w poszczególnych obszarach miasta wynikał z wymogów ustawowych a tak że ze specyfiki Zielonej Góry, był odpowiedzi ą na problemy, przed którymi stoi miasto. Przyj ęta procedura miała na celu wyznaczenie obszarów dotkni ętych tymi problemami, kieruj ąc si ę prze świadczeniem, i ż rewitalizacja mo że stanowi ć instrument, który poprzez skoordynowane działania znacz ąco złagodzi skutki niekorzystnych zjawisk.

72

Na podstawie danych za 2015 rok uzyskanych z GUS, Urz ędu Miasta Zielona Góra, Komendy Miejskiej Policji oraz Miejskiego O środka Pomocy Społecznej dokonano charakterystyki wyró żnionych obszarów. Przyj ęto reguł ę, według której wyznaczona cz ęść miasta zostanie zakwalifikowany do obszaru zdegradowanego, je śli przekroczy warto ść wska źników referencyjnych dla Zielonej Góry co najmniej dwukrotnie w zakresie wska źników obligatoryjnych i jednokrotnie w zakresie wska źników fakultatywnych. Przyj ęto nast ępuj ące kryteria (wska źniki) podstawowe i fakultatywne: 1. Poziom przest ępczo ści i wykrocze ń – liczba przest ępstw i wykrocze ń na 1000 ludno ści (dane KM Policji). Wa żnym elementem diagnozy jest ustalenie poziomu szeroko rozumianej przest ępczo ści w mie ście. Analiza liczby stwierdzonych przest ępstw w kilku kategoriach kryminalnych, ma na celu wyłonienie obszarów miasta, w których najcz ęś ciej dochodzi do czynów naruszaj ących przepisy prawa. Wska źnik tego typu pomaga zobrazowa ć poczucie bezpiecze ństwa publicznego, a po średnio tak że jako ść życia społecznego w poszczególnych obszarach. 2. Długotrwałe ubóstwo i wykluczenie społeczne – liczba osób korzystaj ących z pomocy społecznej na 1000 ludno ści (dane MOPS). Długotrwałe ubóstwo rodzin – liczba rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej na 1000 rodzin (dane MOPS). Baz ę dla charakterystyki warto ści wska źników podstawowych stanowi ą dane dotycz ące wsparcia uzyskiwanego przez mieszka ńców, beneficjentów MOPS. W tym przypadku rodzin i osób, które z powodu swojej sytuacji życiowej uprawnieni s ą do korzystania z ró żnych form pomocy społecznej. Przymus korzystania ze wsparcia społecznego wywołuje wiele czynników, lecz przede wszystkim dotyczy bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej choroby, problemów opieku ńczo wychowawczych, w rodzinach niepełnych i wielodzietnych, czy te ż np. nadu żywania alkoholu. Dzi ęki wykorzystaniu powy ższych danych statystycznych dokonano analizy poziomu wyst ępowania problemów społecznych rodzin zamieszkuj ących wydzielone obszary miasta. Wska źnik pozwolił zidentyfikowa ć te z nich, w których wyst ępuje najwi ększe nagromadzenie problemów społecznych. 3. Długotrwałe bezrobocie – udział długotrwale bezrobotnych w śród osób w wieku produkcyjnym (dane GUS). Za sytuacj ę społeczn ą i ekonomiczn ą mieszka ńców odpowiada w du żej mierze ich sytuacja zawodowa. W diagnozie ukazane zostały wi ęc problemy ró żnych grup mieszka ńców miasta spowodowane pozostawaniem poza rynkiem pracy, szczególnie osób długotrwale bezrobotnych. 4. Poziom aktywno ści ekonomicznej – liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych na 100 osób (dane GUS). Niebagatelne znaczenie dla podejmowanych analiz ma tak że okre ślenie poziomu przedsi ębiorczo ści mieszka ńców, definiowanej wpisami do rejestru REGON. Na poziom lokalnej aktywno ści gospodarczej ma wpływ wiele czynników, m.in. takich jak: lokalny poziom rozwój gospodarczego, polityka zrównowa żonego rozwoju miasta, lokalny rynek pracy oraz problemy ze znalezieniem stałego zatrudnienia, poziom dochodów mieszka ńców i konsumpcja społeczna. Analiza ukazuje skal ę poziomu przedsi ębiorczo ści w mie ście, dzi ęki

73

czemu wyłania si ę obraz sytuacji kryzysowej w tym aspekcie w odniesieniu do poszczególnych obszarów miasta. 5. Wska źnik obci ąż enia demograficznego – udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym w ogólnej liczbie ludno ści (dane GUS). Nie bez znaczenia dla podj ętych rozwa żań jest tak że problem wyst ępowania niekorzystnych procesów demograficznych na terenie miasta. Mo żna przyj ąć , że proces starzenia si ę społecze ństw silnie oddziałuje na potrzeby mieszka ńców i mo żliwo ści ich zaspokajania. Wyliczone w ten sposób wska źniki pozwoliły na wyznaczenie 10 obszarów zdegradowanych w których zjawiska negatywne społecznie osi ągn ęły wy ższy poziom ni ż w pozostałych obszarach wyznaczonych na bazie rejonów szkół podstawowych w Zielonej Górze.

4.2. Analiza wska źnikowa jednostek

Tabela 22 Zestawienie kryteriów podstawowych i fakultatywnych uwzgl ędnionych w diagnozie Obszary Kryteria podstawowe Kryteria fakultatywne problemowe Wysoki poziom Wysoki poziom Wysoka stopa Niski wska źnik Wysoki poziom Wysoki odsetek przest ępczo ści długotrwałego długotrwałego prowadzenia długotrwałego ludno ści w i wykrocze ń ubóstwa i bezrobocia [%] aktywno ści ubóstwa rodzin wieku wykluczenia gosp. poprodukcyjnym społecznego [%]

Metoda Liczba Liczba osób Udział Liczba Liczba rodzin Udział ludno ści wyliczenia przest ępstw na korzystaj ących długotrwale zarejestr. korzystaj ących w wieku 1 tys. ludno ści z pomocy bezrobotnych podmiotów z zasiłków poprodukcyjny społecznej na wśród osób w gosp. na 100. pomocy m w ogólnej 1 tys. ludno ści wieku osób społecznej na 1 liczbie ludno ścI produkcyjnym tys. ludno ści Miasto 12 44 2,79 16 23 26 Zielona Góra Obszar 1. 6 12 2,65 11 29 18 Miasto w 14 47 2,74 17,3 26 27 granicach z 2014r. - WARTO ŚĆ REFERENCYJ NA Obszar 2. 6 26 2,09 12 12 20 Obszar 3. 9 26 2,09 12 11 12 Obszar 4. 12 27 2,4 16 15 32 Obszar 5. 10 29 2,55 12 18 35 Obszar 6A. 8 38 2,16 11 20 36 Obszar 6B 12 70 2,24 8 39 34 Obszar 7A. 16 118 6,72 34 68 27 Obszar 7B. 14 63 3,11 19 33 29 Obszar 8 11 14 1,77 15 7 21 Obszar 9 4 27 2,02 10 13 26 Obszar 10A 14 26 2,33 21 17 25 Obszar 10B 17 89 3,82 20 60 30 Obszar 11A 23 59 2,94 23 33 26 Obszar 11B 54 38 2,58 81 25 20 Obszar 12A 17 71 3,03 20 36 34 Obsz ar 12B 33 56 2,2 22 27 32 Obszar 12C 9 54 2,6 11 31 31 Obszar 13A 15 72 4,12 13 38 31 Obszar 13B 5 44 2,51 14 23 27

74

Obszar 14 44 71 3,61 52 36 27

Maj ąc na uwadze warto ści poszczególnych wska źników przyj ęto, że obszar zdegradowany wyznaczaj ą obszary 6b, 7a, 7b, 10b, 11a, 12a, 12b, 12c, 13a oraz 14 . Tak definiowany obszar zajmuje 5% powierzchni miasta, któr ą zamieszkuje 38% mieszka ńców. W wyniku konsultacji wst ępna delimitacja (na podstawie wybranych wska źników) dotycz ąca wielko ści populacji wchodz ącej w zakres obszaru zdegradowanego musi zosta ć zaw ęż ona do poziomu nie przekraczaj ącego 30% mieszka ńców miasta.

4.2. Obszar zdegradowany

Rycina 2 Jednostki podziałowe miasta uznane za obszar zdegradowany

75

76

5. Analiza pogł ębiona

5.1. Zakres bada ń i analiz

Badania percepcji jako ści przestrzeni w mie ście nie tylko umo żliwiaj ą weryfikacj ę wcze śniej analizowanych wska źników obiektywnych, lecz tak że pozwalaj ą na ocen ę trudno uchwytnych cech środowiska, takich jak estetyka, klimat miejsca, jako ść stosunków s ąsiedzkich i życia społecznego, poczucie bezpiecze ństwa czy przywi ązanie do miejsca. Wypowiedzi badanych osób s ą cennym źródłem informacji tak że o potrzebach podj ęcia okre ślonych działa ń, które mog ą pomóc w podniesieniu atrakcyjno ści miasta i poziomu życia jego mieszka ńców. Maj ąc na uwadze optymaln ą delimitacj ę obszaru rewitalizacji przeprowadzono szereg wywiadów pogł ębionych z wykorzystaniem map oraz dyskusji eksperckich z osobami reprezentuj ącymi środowiska najlepiej zorientowane w przestrzennym rozmieszczeniu problemów społecznych i zainteresowanych kierunkami rozwoju miasta. W badaniu udział wzi ęli: • Przedstawiciele szkół podstawowych i gimnazjów funkcjonuj ących w obr ębie wyznaczonego obszaru zdegradowanego, w tym pedagodzy szkolni, psychologowie i dyrekcje reprezentuj ące nast ępuj ące podmioty:

• Przedstawiciele Komendy Miejskiej Policji

• Przedstawiciele Miejskiego O środka Pomocy Społecznej

• Przedstawiciele Caritas Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej

• Przedstawiciele spółdzielni mieszkaniowych

• Przedstawiciele stowarzysze ń i organizacji społecznych zajmuj ących si ę tematyk ą rozwoju Miasta,

• Mieszka ńcy terenów obj ętych obszarem zdegradowanym

Głównym celem analiz była weryfikacja trafno ści dokonanej delimitacji na podstawie twardych danych urz ędowych, ilustruj ących poziom degradacji społecznej wskazanych obszarów miasta. Uwzgl ędnienie podziału miasta na obwody szkół podstawowych w których dokonywane były analizy, skutkowało wyznaczeniem obszaru szerszego pod wzgl ędem liczebno ści zamieszkuj ących je osób ni ż wymagany ustawowo. Konsekwencj ą przyj ęcia takiej decyzji była te ż konieczno ść wył ączenia z obszaru zdegradowanego, tych cz ęś ci miasta, które si ę w nim pierwotnie znalazły, a nie wykazywały cech obszarów zdegradowanych.

5.2. Opinie ogólne

W opiniach badanych nie mo żna jednoznacznie wskaza ć takich obszarów w mie ście, które w naturalny, nacechowany stereotypowo sposób uznane zostałyby za miejsca niebezpieczne, i zdecydowanie bardziej zdegradowane ni ż pozostałe. Brak wyra źnej stygmatyzacji osiedli czy dzielnic 77

świadczy o postrzeganiu przestrzeni Zielonej Góry jako zró żnicowanej społecznie w umiarkowanym stopniu. Wskazywana kumulacja problemów społecznych miała charakter punktowy, jako miejsca problemowe definiowano cz ęsto bloki socjalne, cz ęś ci ulic w starej zabudowie miasta, czy miejsca problemowe ze wzgl ędu na pełnione funkcje (dworzec kolejowy i autobusowy, okolice noclegowni, dyskoteki). Mo żna tak że mówi ć o braku mo żliwo ści jednoznacznej oceny obszaru zdegradowanego ze wzgl ędu na bardzo zró żnicowany wewn ętrzny charakter ka żdego wskazanego terenu. Czynnikiem decyduj ącym o odmienno ści sposobów postrzegania poszczególnych obszarów jest charakter ich zabudowy i struktury społecznej mieszka ńców. W wielu przypadkach o charakterze miejsca i ocenie jego funkcjonalno ści decyduje dominacja terenów zieleni, które traktowane s ą jako bardzo istotna przestrze ń wspólna. Wielokrotnie powtarzanym argumentem jest brak zagospodarowania przestrzeni wokół budynków wielorodzinnych, co powoduje poczucie chaosu przestrzennego. Podj ęte prace termomodernizacyjne na osiedlach w mie ście zmieniły fasadowy obraz miasta, ale nie zlikwidowały problemów społecznych na tych terenach. Mniejsze nasilenie problemów społecznych, a co za tym idzie konieczno ści podejmowania działa ń naprawczych nasi rozmówcy zauwa żali na cz ęś ci osiedli domków jednorodzinnych, które wchodziły w zakres wskazanych obszarów. Wynika to głównie z lepszego statusu materialnego mieszka ńców i niewielu przestrzeni publicznych, którymi na tych osiedlach zwykle s ą drogi i niewielkie place. W hierarchii konieczno ści podejmowania działa ń naprawczych rozmówcy najwy żej stawiaj ą tereny starego miasta i śródmie ścia, a tak że blokowisk, szczególnie wie żowców. Na obszarze zdegradowanym zdaniem badanych osób w dostrzegalny sposób kumuluj ą si ę negatywne zjawiska społeczne. W śród wymienianych najcz ęś ciej i postrzeganych jako główne ogniwo w kolejce do podj ęcia działa ń naprawczych wymieniane s ą zjawiska demograficzne, zwi ązane z sytuacj ą ekonomiczn ą mieszka ńców i wyuczonym brakiem podejmowania aktywno ści zawodowej oraz brakiem mo żliwo ści aktywnego sp ędzania czasu wolnego. Dominuj ące problemy społeczne decydujące o jakości życia na obszarze rewitalizacji to : starzenie się społeczeństwa, - niezaradno ść ekonomiczna, - ubóstwo, - braki infrastrukturalne ograniczaj ące aktywno ść .

5.3. Analiza poszczególnych jednostek obszaru zdegradowanego

5.3.1. Obszar 6b

78

W wypowiedziach badanych wł ączenie tej cz ęś ci miasta do obszaru zdegradowanego nie budzi w ątpliwo ści. Szczególn ą uwag ę na kumulacj ę negatywnych zjawisk społecznych zwracaj ą okolice ulicy Ptasiej, gdzie w pierwszej kolejno ści powinno kierowa ć si ę działania naprawcze. Badani podkre ślaj ą cz ęsto obserwowan ą dysfunkcjonalno ść środowiska rodzinnego na tym terenie, ubóstwo oraz post ępuj ące starzenie si ę społecze ństwa. To s ą miejsca gdzie wyst ępuje najwi ększe zadłu żenie mieszka ńców, du ży odsetek rodzin obj ętych opiek ą ośrodków pomocowych oraz stosunkowo cz ęstsze interwencje policyjne. Skala problemów nasila si ę z ka żdym rokiem. Trudne środowisko zdaniem naszych rozmówców wynika z charakteru osiedla, które powstało jako jedno z pierwszych blokowisk w mie ście. Cz ęść mieszka ńców tych terenów jest postrzegana jako osoby nie dbaj ące o własne otoczenie. Ponadto wskazywano niski poziom samo świadomo ści mieszka ńców, którzy w zdecydowany sposób wymagaj ą kierowania w ich stron ę działa ń aktywizuj ących. Badani dostrzegaj ą szans ę zmiany sytuacji ze wzgl ędu na pojawiaj ące si ę inicjatywy w pobli żu tego terenu (obszar 6a) czyli powstanie Tancbudy oraz plany przeniesienia Domu Harcerza. Zdaniem badanych b ędzie to swoisty impuls dla pobudzenia aktywno ści młodszych pokole ń. Do tej pory swoistym centrum działa ń w tej okolicy była szkoła podstawowa. W trakcie wywiadów wielokrotnie pojawiała si ę opinia na temat stosunku młodzie ży do mienia publicznego i publicznej przestrzeni. Zdaniem badanych młodzie ż nie jest nauczona szacunku do cudzej własno ści i warto zwróci ć na to uwag ę przy projektowaniu pó źniejszych działa ń. Najbardziej problemowymi fragmentami obszaru s ą okolice ul. A. Krzywo ń, teren gara ży przy ul. Zachodniej, wie żowce na ul. Ptasiej oraz okolice ul. Cyryla i Metodego. Charakter tych terenów zdecydowanie ró żni si ę od pozostałych, ulokowanych po północnej stronie ul. Zawadzkiego „Zo śki”. Teren Parku i Wzgórz Piastowskich traktowany jest jako naturalne przedłu żenie osiedla i przestrze ń rekreacyjna

79

zarówno dla mieszka ńców obszaru, jak i całego miasta. Badani uwa żaj ą, że te tereny s ą nieodł ącznym elementem krajobrazu na tym obszarze. Zdaniem policjantów teren lasu, w okolicy miejsc do organizacji spotka ń (przy zej ściu do Ogrodu Botanicznego) wymaga szczególnej uwagi ze wzgl ędu na kumulacj ę negatywnych zjawisk w tym miejscu. Ewentualna zmiana granic obszaru mo że dotyczy ć powi ększenia jego zasi ęgu o le śne tereny J ędrzychowa (tzw. Liliowy Las) oraz tereny Dzikiej Ochli. Argumentem za takim rozwi ązaniem jest przede wszystkim funkcjonalno ść rekreacyjno-wypoczynkowa dla mieszka ńców J ędrzychowa oraz pozostałych terenów Zielonej Góry. Mo żna te ż wył ączy ć z tego obszaru mniej problemow ą cz ęść na ulicy Zawadzkiego od numeru 65 do 91.

5.3.2. Obszar 7a Ten obszar jest traktowany jako jedno z priorytetowych miejsc do podejmowania w przyszło ści działa ń naprawczych na terenie miasta, ze wzgl ędu na jego bezpo średnie s ąsiedztwo z centrum miasta. Specyficzna struktura mieszka ńców okolic ul. Armii Krajowej, ul. Wesołej, ul. 1-go Maja, ul. Moniuszki, ul. Fabrycznej, czy ul. Ogrodowej i ul. Sikorskiego jest niew ątpliwie źródłem kumulacji negatywnych zjawisk w tym miejscu. W społecznym odbiorze jest to jedno z tych miejsc, w którym mo żna si ę spodziewa ć cz ęś ciej patologicznych zachowa ń i jawi si ę jako mało przyjemna przestrze ń na terenie miasta. Jednak teren obszaru 7a jest tak że zró żnicowany wewn ętrznie. Miejscem niewymagaj ącym wsparcia jest

kompleks Viniarnia, który uznano za osiedle nowe i

wyra źnie odbiegaj ące pod wzgl ędem nasilenia problemów społecznych od pozostałych cz ęś ci obszaru. Z tego powodu, dla zachowania homogeniczno ści obszaru rewitalizacji, t ę cz ęść z dalszych prac wył ączono.

5.3.3. Obszar 7b

80

Ze wzgl ędu na charakter zabudowy mieszkaniowej i struktur ę społeczn ą mieszka ńców jest to obszar mocno zró żnicowany. Nieco inne negatywne zjawiska z perspektywy społecznej kumuluj ą si ę w okolicach ul. Wi śniowej, ul. Krasickiego, czy ul. Wypoczynek, inne w okolicy ul. Ko żuchowskiej. Analizuj ąc wypowiedzi i oceny badanych osób mo żna uzna ć, że najmniej problematyczny w społecznym odbiorze jest centralny punkt obszaru, zlokalizowany w okolicy osiedli domków jednorodzinnych (ul. Bociania, Pawia, Sowia, Czy żykowa, itd.) i jednocze śnie po drugiej stronie ul. Botanicznej – ul. Racławicka, ul. Kosynierów, ul Maciejowicka, ul. Połaniecka i ul. Brzozowa. Moment powstania tych fragmentów osiedli pozwala wnioskować o post ępuj ącym procesie starzenia si ę mieszka ńców. Ten obszar mo żna jednak pomin ąć w projektowanych granicach rewitalizacji, wył ączaj ąc z niego tak że zbli żone charakterem ul. Głowackiego, ul. Ko ściuszki, ul. Je żykow ą oraz ul. Poniatowskiego. Na terenie obszaru wyra źnie odbiegaj ącym od reszty jest tak że osiedle przy ul. Waszczyka i okolice pomi ędzy ul. Emilii Plater a ul. Przyrodnicz ą. Ten teren przez wi ększo ść rozmówców jest traktowany jako mało problemowy, ze wzgl ędu na to, że s ą to osiedla stosunkowo nowe. Odmiennego zdania s ą jednak pracownicy MOPS, którzy pod swoj ą opiek ą posiadaj ą rodziny w tego terenu, zasiedlaj ące cz ęść mieszka ń przy ul. Waszczyka. Wskazane byłoby wył ączenie z granic tego obszaru cz ęś ci zachodniej, od ul. Ks. Maciejewskiego: obszar ogródków działkowych, ul. Żurawiej i ul. Niemena. S ą to tereny zamieszkałe w niewielkim stopniu, a ich zabudowa i struktura społeczna zdecydowanie nie wymagaj ą podejmowania na tym obszarze działa ń naprawczych. Południowa cz ęść obszaru 7b ma charakter „wyspowy”, gdzie mo żna zlokalizowa ć punkty trudne społecznie, z kumulacj ą potrzeb naprawczych oraz miejsca nowe, gdzie tego typu problemów nie ma. Ze wzgl ędu na zachowanie homogeniczno ści obszaru rewitalizacji mo żna ograniczy ć jego zasi ęg do najbardziej

81

problematycznego terenu północno-zachodniego – czyli zasi ęgu ul. Piastowskiej, ul. Ptasiej, ul. Wyszy ńskiego (SM Naftowiec), ul. Wypoczynek, ul. Krasickiego i ul. Jaskółczej do skrzy żowania z ul. Krasickiego .

5.3.4. Obszar 10b Mo żna mówi ć o wewn ętrznym zró żnicowaniu tego terenu. Od strony wschodniej znajduje si ę na nim du ży kampus Uniwersytetu Zielonogórskiego z akademikami i tereny zielone Parku Poetów. Od strony północnej mi ędzy ulic ą Bema i Wyspia ńskiego maj ą swoje siedziby dwie szkoły, sieciowy sklep spo żywczy i nowe osiedle wybudowane na miejscu byłego hotelu Polan. Pozostał ą cz ęść delimitowanego obszaru tworz ą osiedla mieszkaniowe, wybudowane w latach sze ść dziesi ątych i siedemdziesi ątych (pomi ędzy ulic ą Wyspia ńskiego a Podgórn ą). Z jednej strony ewentualna rewitalizacja powinna dotyczy ć strefy mieszkaniowej wskazanych osiedli, z drugiej terenów Parku Poetów. Z prowadzonych wywiadów wynika, że w Parku Poetów przebywa wielu bezdomnych, którzy z dzikich terenów stworzyli sobie cz ęste miejsce przebywania. Z jednej strony wynika to ze sprzyjaj ącego s ąsiedztwa Caritasu oraz noclegowni. Blisko ść tych punktów generuje wi ęcej problemów na tym obszarze, powoduj ąc postrzeganie jako niebezpieczne i nieprzyjazne okolice ul. Bema i tereny wzdłu ż torowiska. Struktura zabudowy – szczególnie stare bloki i ich mieszka ńcy s ą źródłem wielu problemów społecznych na tym terenie. Jest to obszar mocno deficytowy w zakresie dost ępnej infrastruktury społecznej. Najbardziej problematycznymi fragmentami tego obszaru s ą okolice bloków wielorodzinnych przy ul. Dzikiej, ul. Zamenhoffa i ul. Wazów. Mieszkaj ący tam ludzie korzystaj ą z cz ęstszej pomocy instytucjonalnej (MOPS). W tym rejonie mo żna tak że odnotowa ć brak atrakcyjnej, zadbanej przestrzeni dla osób dorosłych, która umo żliwiałaby sp ędzanie czasu wolnego i aktywno ść społeczn ą..

5.3.5. Obszar 11a

82

Z prowadzonych bada ń jasno wynika, że ten obszar problemowy jest silnie zró żnicowany wewn ętrznie. Za najtrudniejsze tereny badani zgodnie uznaj ą okolice osiedla Winnica (ulice: Lisia, D ąbrowskiego, Wandy) oraz tereny przy ul. Osadniczej i Objazdowej. Źródłem najwi ększych problemów jest lokalizacja na tym terenie mieszka ń socjalnych oraz zły stan infrastruktury, obfituj ący w tereny nieu żytkowe, pustostany, gdzie gromadz ą si ę osoby wył ączone społecznie. Przestrze ń na tym terenie jest wyra źnie nieuporz ądkowana i wymaga zadbania. Du że wewn ętrzne zró żnicowanie wynika z istnienia na tym obszarze terenów przemysłowych (ZASTAL), du żych marketów, zakładów produkcyjnych, biurowców, dworca autobusowego i kolejowego. Z rozmów w szkole wynika, że jest to obszar gdzie kumulacja problemów społecznych w środowisku domowym dzieci jest wy ższa ni ż w innych rejonach, co generuje stosunkowo du że zapotrzebowanie na działania pomocowe. Ponadto w tym rejonie brakuje miejsc, gdzie mo żna aktywnie sp ędza ć czas. Charakter infrastruktury na tym terenie, sprzyjaj ący intensyfikowaniu si ę działa ń negatywnych pod wzgl ędem społecznym, powoduje, że teren ten uznawany jest za niebezpieczny. Aby minimalizowa ć oddziaływanie negatywnych zjawisk szkoła przejmuje na siebie centraln ą rol ę na tym terenie, oferuj ąc swoim podopiecznym szerokie spektrum działa ń pozalekcyjnych oraz mo żliwo ść wykorzystania szkolnej świetlicy. Jednym z trudniejszych pod wzgl ędem wyst ępowania problemów społecznych cz ęś ci tego obszaru s ą okolice Dworca PKP, PKS oraz ul. Lipowej, ul. Dworcowej i ul. Klonowej. Stara zabudowa wielorodzinna oraz s ąsiedzka blisko ść magazynu Caritas i samego dworca kolejowego stanowi ą czynniki przyci ągaj ące du żą cz ęść osób wymagaj ących społecznego wsparcia. Wa żnym czynnikiem przemawiaj ącym za wł ączeniem tego terenu do obszaru rewitalizacji jest te ż fakt, że jest to naturalne przedłu żenie ci ągu komunikacyjnego prowadz ącego do śródmie ścia.. W wypowiedziach badanych pojawia si ę opinia, że tereny zyskuj ą je śli stare, nieu żytkowane budynki s ą wyburzane.

83

Ze statystyk policyjnych wynika, że wtedy pojawia si ę tak że mniej interwencji. Du żym problemem w tym rejonie jest tak że mnogo ść miejsc o niejasnej własno ści. Zdecydowanie inny charakter ma teren byłego Zastalu, niepełni ący dzi ś dominuj ących funkcji przemysłowych, mieszkaniowych czy usługowych. Taki stan rzeczy powoduje, że mo żna go wył ączy ć z obszaru rewitalizacji. Odmienny charakter od reszty analizowanej przestrzeni ma fragment obszaru zlokalizowany przy ul. Rusałki i ul. Źródlanej, gdzie dominuj ą nowe domy jednorodzinne i nie ma wi ększej potrzeby prowadzenia działa ń naprawczych na tym terenie. Działa ń naprawczych nie wymaga te ż nowe osiedle powstaj ące przy ulicy Obywatelskiej. Zdaniem badanych warto jednak uporz ądkowa ć przestrze ń w okolicy Doliny G ęś nika, która mo że stanowi ć miejsce działa ń rekreacyjnych i integruj ących mieszka ńców cz ęś ci miasta poło żonej za torowiskiem. Wokół doliny rozbudowuj ą si ę du że osiedla mieszkaniowe (ul. Strumykowa, ul. Ruczajowa, ul. Rze źniczaka, ul. Obywatelska, itd.), dla których te tereny stałyby si ę naturalnym miejscem odpoczynku.

5.3.6. Obszar 12a Obszar 12a jest do ść szczególny. Znajduj ąc si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie centrum starego miasta jest terenem, który pełni w du żej mierze funkcje usługowe i jest miejscem funkcjonowania wielu miejskich instytucji (Urz ąd Miasta, Starostwo Powiatowe, Urz ąd Wojewódzki, Szpital Wojewódzki, Poliklinika, Palmiarnia). Na tym terenie zlokalizowany jest najwi ększy w centrum miasta zwarty kompleks zieleni – Park Tysi ąclecia i Park Winny, które cz ęsto postrzegane s ą jako miejsca o niewykorzystanym potencjale. W wywiadach pojawiała si ę wątpliwo ść , czy te tereny s ą w stanie przej ąć na siebie funkcje aktywizuj ące mieszka ńców nie tylko okolic ale i całego miasta. Poza terenami zieleni du żą uwag ę badanych przykuwa okolica wielorodzinnych domów przy ul. Podgórnej, ul. Piaskowej oraz okolica ul. Wazów, gdzie pomimo podejmowanych działa ń na rzecz poprawy infrastruktury tych miejsc wci ąż nie s ą one traktowane przez badanych

84

jako miejsca przyjazne. Stare budownictwo i specyficzna tkanka społeczna s ą elementem w du żym stopniu decyduj ącym o całkowitym wł ączeniu tego terenu do delimitowanego obszaru rewitalizacji..

5.3.7. Obszar 12b Z jednej strony uwagi badanych koncentruj ą si ę wokół cz ęś ci ulic charakteryzuj ących si ę zabudow ą jednorodzinn ą o starszym charakterze wokół ulic: Siemiradzkiego, Zielonogórskiej, Braniborskiej, Tkackiej, Pi ęknej, Lubuskiej, Glinianki, Łokietka i Sorbskiej. Zabudowa na tym terenie nie jest jednolita – domy wybudowane dawniej, nieodnowione, przeplataj ą

budynki niedawno wyremontowane lub niedawno oddane do u żytku. Stare domy to starzej ący si ę mieszka ńcy i rosn ące ich potrzeby oraz coraz mniej uporz ądkowana przestrze ń wspólna. Dodatkowo mo żna uzna ć, że ciasna zabudowa na wzgórzu nie sprzyja wytwarzaniu si ę wspólnej przestrzeni, st ąd wniosek, że mieszka ńcy tych terenów cz ęsto wykorzystuj ą do celów rekreacyjnych i towarzyskich inne rejony miasta, cho ćby znajduj ące si ę w okolicy niewiele oddalonego od tego miejsca śródmie ścia. Kolejny odznaczaj ący si ę fragment to okolice LO nr 4. Trzeci ą cz ęść stanowi osiedle domków ulokowane od ul. Armii Ludowej, Wile ńskiej i Niecałej do ul. Miłej, ul. Gajowej, czy ul. Ko ściuszkowców. Jest to ulica willowa, okolica spokojna i nie rodz ąca problemów wynikaj ących ze struktury mieszka ńców. Rozmówcy przyznaj ą, że charakter tych terenów w ci ągu ostatnich lat zmienił si ę, szczególnie w jego środkowej cz ęś ci, okolicach ul. Akademickiej, gdzie zmniejszyła si ę skala problemów. Zmieniaj ący si ę pozytywnie charakter tych miejsc daje argument za wył ączeniem tego obszaru z dalszych działa ń

5.3.8. Obszar 12c

85

Zdaniem badanych obszar ten mo żna podzieli ć na kilka wyra źnych cz ęś ci. Jedn ą z nich, najbardziej nacechowan ą negatywnymi pod wzgl ędem społecznym zjawiskami jest teren osiedla bloków w okolicy ul. Władysława IV. W tym miejscu mieszkaj ą osoby pozostaj ące pod opiek ą MOPS oraz wymagaj ące cz ęstych interwencji policyjnych. Dzieci z tych okolic generuj ą trudno ści wychowawcze. Ta cz ęść bezwzgl ędnie powinna zosta ć wł ączona do obszaru rewitalizacji. Trudnym obszarem na tym terenie jest tak że obszar parku pomi ędzy ul. Władysława IV a terenem szkoły. Jest to miejsce spotka ń takich osób, które powoduj ą, że poczucie bezpiecze ństwa mieszka ńców maleje. Wyró żnienie tego obszaru znajduje w opiniach badanych swoje uzasadnienie. Jest to obszar charakteryzuj ący si ę

stosunkowo du żym zag ęszczeniem mieszka ńców na specyficznie ukształtowanej, niewielkiej powierzchni. Mo żna mówi ć o kilku wyra źnie odmiennych fragmentach tego obszaru, chocia ż wypowiedzi badanych podkre ślaj ą konieczno ść podj ęcia działa ń naprawczych na całym terenie. Z drugiej strony bardzo charakterystycznym elementem tego obszaru jest osiedle przy ulicy Chmielnej i Osiedlowej. Badani wskazywali na mnogo ść zjawisk patologicznych ulokowanych w okolicy jednych z najstarszych wie żowców w mie ście oraz pogł ębiaj ące si ę procesy ubo żenia mieszka ńców oraz rosn ącej ich bezradno ści. Mimo kilku odnowionych placów zabaw dla dzieci, obszar ten charakteryzuje zdecydowanie niewystarczaj ąca dost ępno ść infrastruktury społecznej i rekreacyjnej oraz miejsc gdzie w zorganizowany sposób mo żna sp ędzi ć wolny czas...

5.3.9. Obszar 13a

86

Jest to cz ęść miasta równie ż zró żnicowana wewn ętrznie, z jednej strony obszar zajmuj ą tereny poprzemysłowe z sąsiaduj ącą wielorodzinn ą zabudow ą (byłe zakłady meblowe i ich okolice), z drugiej teren spółdzielni mieszkaniowej i jedne z najstarszych blokowisk na terenie miasta, z trzeciej strony na tym obszarze znajduje si ę szereg starych kamienic, które niegdy ś urzekały swoj ą estetyk ą. Jest to niewielki obszar, który w świetle diagnozy spełnia najwi ęcej kryteriów nacechowanych negatywnie. W opiniach badanych os. Morelowe jawi si ę jako osiedle bardzo stare i zastałe a tak że zaniedbane. Ze wzgl ędu na wiek budynków mo żna mówi ć tu tak że o post ępuj ącym starzeniu si ę społecze ństwa. Stare budynki powoduj ą

tak że obni żenie ceny mieszka ń co po wielokro ć skutkuje zmianami dotychczasowej struktury społecznej na tym terenie, na bardziej wymagaj ącą uwagi. Zdaniem osób bior ących udział w badaniu, blisko ść Komendy Miejskiej Policji, czy innych wa żnych miejsc, jak cho ćby RCAK, czy siedziby niektórych instytucji wa żnych w mie ście wymaga bli ższego przyjrzenia si ę temu obszarowi. Pierwsze wra żenie po przekroczeniu głównych ulic na tym terenie pozostawia co najmniej ponure wra żenie. To samo dotyczy du żej cz ęś ci mieszka ńców tego terenu. Du żą uwag ę nale ży zwróci ć na dzikie wykorzystanie cz ęś ci terenów byłych zakładów i wspólnej przestrzeni tego obszaru. Bezwarunkowe wł ączenie tej strefy do delimitowanego obszaru rewitalizacji mo żna tak że argumentowa ć bezpo średnim s ąsiedztwem śródmie ścia oraz nowego centrum miasta wyznaczonego przez najwi ększe centrum handlowe w mie ście.

5.3.10. Obszar 14

87

Śródmie ście jest traktowane przez mieszka ńców jako wizytówka miasta. Jego dotychczasowy charakter, zarówno pod wzgl ędem zabudowy, chaosu przestrzennego oraz struktury społecznej wymagaj ą pilnej naprawy. Zły stan techniczny zabudowy tego obszaru w powi ązaniu z problemami natury społecznej wpływa bardzo niekorzystnie na t ę cz ęść miasta, mimo i ż jej walory turystyczne i zabytkowy charakter zabudowy s ą jej silnymi atutami. Centrotwórczy charakter obszaru daje szanse na wyci ągniecie go z sytuacji kryzysowej. Warto zwróci ć uwag ę, że jest to teren stanowi ący tak że nowe centrum miasta – zwa żywszy na lokalizacj ę najwi ększego centrum handlowego w mie ście. Sąsiedztwo Focus Mall stanowi ą tereny ul. Sikorskiego,

Sowi ńskiego, czy ul. Twardowskiego, które w wielu fragmentach mo żna uzna ć za niebezpieczne i zdegradowane. My śląc o koncepcji miasta, które pełni wiele funkcji, tworz ąc centra spotka ń mieszka ńców w kilku znacz ących miejscach, warto mie ć na uwadze nie tylko te punkty, ale ich najbli ższe otoczenie. Obszar 14 jest to teren budz ący najmniej w ątpliwo ści dla wszystkich interesariuszy, kwitowany zwykle stwierdzeniem „z tym nie ma co dyskutowa ć”.

6 Wyznaczenie obszaru rewitalizacji

Podsumowuj ąc wyniki prowadzonych wywiadów, dokonanych analiz danych urz ędowych i spacerów studyjnych stwierdzić mo żna, że wnioski dotycz ące wyznaczenia najbardziej zdegradowanych obszarów miasta Zielona Góra w du żej mierze były zbie żne. Nagromadzenie problemów społecznych i zdegradowanej przestrzeni miasta koncentruje si ę w najstarszej, historycznej jego cz ęś ci i śródmie ściu. Wynika to z bardziej zdegradowanych zasobów mieszkaniowych i relatywnie gorszych warunków życia. Proces wyludniania si ę centrów miast ma swoje konsekwencje w strukturze demograficznej ich mieszka ńców, osoby lepiej sytuowane materialnie i o wy ższym kapitale społecznym migruj ą do bardziej atrakcyjnych cz ęś ci miasta lub do strefy podmiejskiej. Wyra źnie zmienia si ę na tych obszarach struktura wieku, która wskazuje na szybsze starzenie populacji i pojawianie si ę zwi ązanych z tym problemów społecznych. Nie bez znaczenia pozostaj ą pełnione przez centralne obszary miasta funkcje, które powoduj ą, że przebywa na nich zdecydowanie wi ęcej osób, ni ż rzeczywi ście mieszka. Rynek, deptak,

88 okolice dworca kolejowego czy autobusowego, a tak że okolice klubów muzycznych, wskazywane były jako miejsca w których odnotowa ć mo żna wi ęcej zdarze ń zakłócania porz ądku publicznego. Prowadzone w mie ście inwestycje powoduj ą, że tu ż obok przestrzeni odnowionych (np. nowy budynek mieszkalny czy biurowy), znajduj ą si ę takie, których stan jest du żo gorszy. Konsekwencj ą jest inny skład społeczny s ąsiaduj ących mieszka ńców, brak zainteresowania a nawet izolacja. Taki stan rzeczy - jak cz ęsto zauwa żali nasi rozmówcy - powoduje, że planowane działania rewitalizacyjne powinny koncentrowa ć si ę na rozwi ązywaniu problemów mikrospołeczno ści i mie ć tak że charakter punktowy. Koncentracja działa ń rewitalizacyjnych tylko na wi ększych ogólnodost ępnych przestrzeniach (plac, park) i poprawianie ich funkcjonalno ści nie wystarczy aby proces rewitalizacji wpływał rzeczywi ście na jako ść życia mieszka ńców. Jako obszary bardziej zdegradowane ni ż inne w mie ście zostały wskazane tak że osiedla znajduj ące si ę nieco dalej od centrum, cho ć w jego bezpo średnim s ąsiedztwie. Mechanizm powstawania takich miejsc jest podobny, ni ższy standard mieszka ń powoduje wyprowadzanie si ę z tych obszarów rodzin osi ągaj ących wy ższe dochody, w ich miejsce wprowadzaj ą si ę nowi o ni ższym statusie materialnym. Z drugiej strony s ą to te ż osiedla, na których relatywnie mieszka wi ęcej osób starszych. Znaczne przepływy mieszka ńców powoduj ą mniejszy poziom ich integracji, a skład społeczny, wi ększe nagromadzenie ró żnego rodzaju negatywnych zjawisk. Wypełnienie ustawowych warunków wyznaczenia obszaru rewitalizacji nie ogranicza si ę jedynie do spełnienia wska źnika wielko ści powierzchni i ludno ściowego. Obszar rewitalizacji powinien by ć tak okre ślony, aby dawał szans ę na podejmowanie sugerowanych działa ń naprawczych powtarzanych w opiniach interesariuszy. Takie rozwiązanie daje szans ę wi ększego oddziaływania inicjatyw społecznych na wymagaj ący interwencji obszar miasta. Ma to niebagatelne znaczenie w przypadku miasta o du żych obszarach wyst ępowania niekorzystnych zjawisk. Istotnym wnioskiem płyn ącym z przeprowadzonej diagnozy gminy uzyskanej w prowadzonych wywiadach z interesariuszami jest konieczno ść podj ęcia działa ń, które powinny koncentrowa ć si ę przede wszystkim na aktywizacji i poprawie jako ści życia mieszka ńców miasta, w tym: • przeciwdziałaniu bezrobociu, szczególnie długotrwałemu (m.in. podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz poziomu przedsi ębiorczo ści, eliminacja biernej postawy społecze ństwa), • przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu osób starszych oraz likwidacji barier przestrzennych, • zmniejszeniu problemu ubóstwa, zwłaszcza w śród dzieci i młodzie ży, • zwi ększeniu poziomu bezpiecze ństwa, • poprawie stanu technicznego obiektów budowlanych, szczególnie infrastruktury publicznej. • poprawie jako ści i dost ępno ści terenów rekreacyjnych i zieleni, w tym tworzenie nowych, atrakcyjnych przestrzeni oraz kreowanie miejsc spotka ń lokalnych społeczno ści, • wykorzystaniu lokalnego potencjału śródmie ścia dla rozwoju turystyki oraz poprawy wizerunku miasta jako cało ści.

89

6.1. Modyfikacja granic

Przeprowadzone badania wskazuj ą nagromadzenie negatywnych zjawisk szczególnie w śródmie ściu oraz obszarach bezpo średnio z nim s ąsiaduj ących (14, 12a, 12c, 13a, 11a). St ąd te obszary bezwzgl ędnie powinny znale źć si ę w projektowanym obszarze rewitalizacji, ewentualnie z mał ą modyfikacj ą przy obszarze 11a, polegaj ącą na wył ączeniu przestrzeni Zastalu jako strefy działalno ści gospodarczej, ulicy Źródlanej i Rusałki na których lokuje si ę budownictwo jednorodzinne, a tak że nowego osiedla przy ulicy Obywatelskiej. Wył ączone tereny nie spełniaj ą kryteriów, które wyznaczaj ą obszar rewitalizacji. Ze wzgl ędu na struktur ę społeczn ą i przestrzenn ą obszaru 12b, po wschodniej stronie od granic obszaru 12c, proponujemy wył ączenie tego terenu z obszaru rewitalizacji. Tym samym wył ączone zostałyby tereny na wschód od skrzy żowania ul. Podgórnej z ul. Władysława IV, czyli tereny ulic: Armii Ludowej, Wile ńska, Niecała, Miła, Gajowa, Ko ściuszkowców. Nie budzi tak że wielu negatywnych skojarze ń tak że pozostała cz ęść obszaru 12b, st ąd mo żna rozwa żyć wył ączenie całego obszaru z projektowanych granic rewitalizacji. Wska źniki dotycz ące korzystaj ących z pomocy społecznej, tylko nieznacznie przekraczały warto ści referencyjne, a pozostałe były ni ższe. Mo żna tak że wył ączy ć z obszaru 7a tereny os. Viniarnia, poniewa ż jest to osiedle nowe i nie generuj ące negatywnych społecznie zjawisk, jakie wyznacza ć powinny obszary do rewitalizacji. Z terenu obszaru 7b odmienne w stosunku do reszty obszaru charakterystyki posiada cz ęść wokół ul. Ptasiej, Wypoczynek, Wyszy ńskiego, Piastowskiej, oraz Krasickiego. Dzieje si ę tak ze wzgl ędu na struktur ę mieszka ńców, która generuje wi ęcej problemów społecznych i wymaga koncentracji działa ń z zakresu pomocy socjalnej na skal ę wi ększ ą ni ż ma to miejsce w pozostałych cz ęś ciach tych obszarów. Z tego wzgl ędu przede wszystkim ten fragment obszaru 7b powinien znajdowa ć si ę w delimitowanym obszarze rewitalizacji, z pozostałych mo żna zrezygnowa ć. Warto wył ączy ć tak że fragment obszaru 10b od ul. Bema do ul. Wyspia ńskiego, czyli tereny gdzie ulokowane s ą instytucje pomocowe, szkoły i nowe osiedle apartamentowców POLAN. Uwzgl ędniaj ąc sugestie mieszka ńców i interesariuszy mo żna tak że rozwa żyć powi ększenie obszaru 6b w taki sposób, by obszar rewitalizacji obj ął tak że teren Liliowego Lasu i Dzikiej Ochli. Argumentem za przyj ęciem takiego rozwi ązania jest przede wszystkim mo żliwo ść wykorzystania rekreacyjnego potencjału tego terenu dla mieszka ńców bezpo średnio z nim s ąsiaduj ących. Powi ększenie tego obszaru uwzgl ędnia oczekiwania interesariuszy i daje szans ę na jego lepsze funkcjonowanie w przyszło ści. Mniejsze potrzeby społeczne zdiagnozowano na częś ci ulicy Zawadzkiego 65 – 91 i z tego powodu nie znalazł si ę on w proponowanym obszarze rewitalizacji.

6.2. Mapa obszaru rewitalizacji

Przedstawiona propozycja powinna by ć traktowana jako odpowied ź na lokalne uwarunkowania i potrzeby mieszka ńców, wspomagana wykorzystaniem analizy uwzgl ędnionych wcze śniej wska źników i pozostaj ącą w zgodzie z zapisami Ustawy. Wyznaczony w ten sposób obszar rewitalizacji pozwoli na koncentracj ę pó źniejszych działa ń, co zwi ększy presj ę na obszary zdegradowane i zapobiegnie nadmiernemu rozproszeniu środków kierowanych na działania

90 rewitalizacyjne. Wyznaczony obszar zajmuje powierzchni ę 1099 ha, a zamieszkiwany jest przez 29,8% mieszka ńców. Rycina 3 Obszar rewitalizacji

91

7 Spis wykresów oraz tabel

Spis tabel

Tabela 1 Rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu, u żytki ekologiczne ...... 10 Tabela 2 Pomniki przyrody w Zielonej Górze ...... 11 Tabela 13 Podstawowe wska źniki demograficzne w latach 2010-2015 ...... 36 Tabela 14 Stopa bezrobocia 2010-2015, liczba zarejestrowanych bezrobotnych ...... 37 Tabela 15 Wska źniki wykrywalno ści w najbardziej dokuczliwych dla społeczno ści lokalnej przest ępstwach osi ągni ęte w latach 2006-2010 ...... 38 Tabela 16 Skutki wypadków drogowych w Zielonej Górze w latach 2007-2013 ...... 39 Tabela 17 Dane dotycz ące placówek opieki zdrowotnej na lata 2010- 2013 ...... 39 Tabela 18 Powód przyznania pomocy społecznej w Zielonej Górze w latach 2010-2013 ...... 40 Tabela 19 Liczba placówek o światowych i uczniów w mie ście Zielona Góra latach 2010-2013 ...... 41 Tabela 20 Liczba placówek o światowych i uczniów w gminie Zielona Góra latach 2010-2013 ...... 41

92