Samen op weg naar een dementievriendelijke samenleving 10 omgangstips: 1. Bied veiligheid door vriendelijk De gemeente Oost Gelre wil een bijdrage en geduldig te zijn. leveren aan de kwaliteit van leven van 2. Praat rustig, duidelijk en langzaam. mensen met dementie; met zorg en Gebruik korte zinnen en eenvoudige aandacht voor elkaar. Dat doet zij samen vragen. Wegwijzer met organisaties die betrokken zijn bij de 3. Kijk goed of u wordt begrepen; maak oogcontact en blijf op ooghoogte. zorg. Zij hebben hun krachten gebundeld Ondersteun waar mogelijk uw woorden in de werkgroep ‘Dementievriendelijke dementie met lichaamstaal. gemeente Oost Gelre’. De Wegwijzer voor informatie en praktische hulp 4. Vermijd correcties en vragen waarbij dementie is samengesteld in afstemming iemand uit zijn recente verleden moet met de werkgroep. in de gemeente Oost Gelre . 5. Negeer mensen in gesprekken en activiteiten niet. Betrek ze, dan voelen zij zich als persoon erkend. In de werkgroep Dementievriendelijke 6. Zeg wat u gaat doen. gemeente Oost Gelre zijn 7. Wees bemoedigend in uw contact. vertegenwoordigd: Wijs mensen niet op hun beperkingen, • Alzheimer Nederland, afd. maar benadruk wat goed gaat. Oost- 8. Vat kritiek en boosheid niet • Buurtzorg persoonlijk op. • Careaz 9. Wees flexibel, bekijk per situatie wat • Gemeente Oost Gelre u het beste kunt doen voor de persoon met dementie. • Sensire 10. Informeer uw omgeving. • Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé • VIT-hulp bij mantelzorg

Uitgave mei 2018

Gemeente Oost Gelre @SamenInOostGelre WWW.oostgelre.nl Varsseveldseweg 2 E [email protected] WWW.sameninoostgelre.nl 7131 BJ Lichtenvoorde T (0544) 39 35 35 @SamenInOG Deze wegwijzer is bedoeld om inwoners met beginnende dementie of hun naasten op weg te helpen. U leest informatie over de ziekte, de impact op uw leven en waar u terecht kunt voor meer informatie of ondersteuning.

Vergeetachtigheid hoort bij het ouder worden. Het geheugen werkt wat trager. Als u niet meer zoveel dingen tegelijk kan onthouden, is dat geen reden daar direct ongerust over te zijn. Het wordt anders als u het gevoel heeft dat u niet zo goed meer kunt nadenken. Dat het warrig is in uw hoofd. Dat vage ‘niet pluis’ gevoel waarmee u geen raad weet, maakt u misschien onzeker. Mensen om u heen merken subtiele, maar terugkerende veranderingen. U vergeet dingen en soms gedraagt u zich anders. Of u bemerkt die veranderingen bij mensen in uw omgeving.

Houd uw zorgen niet voor uzelf U vraagt zich af: is het alleen maar vergeetachtigheid of is het dementie? Blijf niet lopen met die onzekerheid. Deel uw zorgen met uw omgeving en bespreek het met uw huisarts of bel de Alzheimertelefoon.

Dementie is een ingewikkelde en ingrijpende ziekte die veel vragen oproept. Wat is dementie? Is er behandeling mogelijk? En vooral, waar vind ik antwoorden op mijn vragen? En bij wie kan ik terecht voor Zorg voor uw naaste en voor uzelf praktische hulp en ondersteuning? Zorgen voor iemand met dementie is een vak apart. Misschien bent u hier gaandeweg al heel vaardig in geworden. Toch hebben veel mantelzorgers vragen. De ziekte dementie is ingrijpend. De zorg voor uw naaste vraagt veel van uw tijd en energie. Er verandert veel in uw leven.

Hoe herkent u dementie? Cursus ‘Omgaan met dementie’ Vergeetachtigheid Taalproblemen Door het volgen van deze korte cursus krijgt u veel informatie over de ziekte en het verloop • vergeten wat kort geleden gebeurd is • juiste woorden niet kunnen vinden daarvan. Daarnaast krijgt u praktische tips en handvatten, toegespitst op uw persoonlijke • hele gebeurtenissen vergeten • woorden niet begrijpen situatie. Ook de mogelijkheid tot het uitwisselen van ervaringen geeft steun. Zo krijgt u meer • moeite om de weg te vinden • moeite om een gesprek te voeren grip op de situatie en kunt u nog beter voor uw naaste zorgen. De cursus ‘Omgaan met • steeds hetzelfde vragen of vertellen en / of te volgen dementie’ van VIT-hulp bij mantelzorg bestaat uit vier bijeenkomsten van ongeveer twee uur. Deelname is gratis. Bel voor meer informatie VIT-hulp bij mantelzorg: (0544) 82 00 00. Gedragsverandering Problemen met dagelijks handelen • wisselende stemmingen • rekenen en met geld omgaan • neemt geen initiatief • persoonlijke hygiëne neemt af • niet passend gedrag • nieuwe dingen leren lukt niet Mantelzorger zijn van iemand met dementie is waardevol, maar tegelijk erg intensief. • achterdochtig en wantrouwend • vermijden van het maken van keuzes en In een cursus leert u omgaan met dementie en het (veranderende) gedrag van uw naaste. • boosheid, opstandigheid het nemen van beslissingen U leert goed te zorgen voor uw naaste én voor uzelf. Uw huisarts Wmo-loket gemeente Maakt u zich zorgen? Blijf er niet mee Oost Gelre rondlopen. Maak een afspraak met uw Voor het aanvragen van voorzieningen zoals huisarts. Met uw huisarts kunt u vragen en huishoudelijke hulp, vervoer op maat of twijfels bespreken over geheugenproblemen dagopvang. van uzelf of uw naaste. De huisarts kan onderzoek doen en een diagnose stellen • of u doorverwijzen naar de geriater voor Gezondheidscentrum Den Papendiek, verder onderzoek. Ook kunt u de huisarts of Buitenschans 48 wijkverpleegkundige vragen om persoonlijke Inloopspreekuur: dinsdag en vrijdag begeleiding in gang te zetten. van 10.30 – 12.30 uur Op afspraak: dinsdag en vrijdag Alzheimertelefoon van 9.00 – 10.30 uur Alzheimer Café Voor hulp, advies of een luisterend oor • Lichtenvoorde In het Alzheimer Café in Lichtenvoorde vrijdag van 9.00 – 15.00 uur). kunt u de Alzheimertelefoon bellen. De Gemeentehuis, Varsseveldseweg 2 komen mensen met dementie, hun naasten, U kunt ook contact opnemen per e-mail: vrijwilligers aan de telefoon zijn (ervarings) Inloopspreekuur: maandag, woensdag hulpverleners en belangstellenden samen. [email protected]. deskundigen. Telefoonnummer: (0800) 50 88 en donderdag van 10.30 – 12.30 uur, Elke vierde woensdag van de maand, van Meer informatie vindt u op: (gratis), iedere dag tussen 9.00 – 23.00 uur. donderdag ook van 13.00 – 17.00 uur 20.00 – 21.30 uur bij het Grand Café van www.vithulpbijmantelzorg.nl. Op afspraak: maandag, woensdag en woonzorgcentrum Antoniushove. Tijdens Helpdesk Kwetsbare ouderen donderdag van 9.00 – 10.30 uur deze bijeenkomsten krijgt u informatie en Voor al uw vragen over dementie en kunt u uw ideeën en ervaringen met de passende zorg in de regio. Telefoonnummer: (0544) 39 36 16 overige aanwezigen uitwisselen. U bent ook Telefoonnummer: (085) 48 57 580 Maandag t/m vrijdag van 9.00 – 12.30 uur, van harte welkom bij het Alzheimer Café in (maandag t/m vrijdag van 11.00 – 16.00 uur) donderdag ook van 13.00 – 17.00 uur Borculo of . Deelname is gratis. E-mail: trajectbegeleiding@ E-mail: [email protected] Meer informatie vindt u op: www.alzheimer- • • helpdeskkwetsbareouderen.nl nederland.nl/regios. Of bel: 06 – 13 51 44 11.

VIT-hulp bij mantelzorg Zorgt u voor iemand met dementie? Voor Nuttige websites informatie en advies kunt u terecht bij • www.actiefbijdementie.nl VIT-hulp bij mantelzorg. Daarnaast kunnen • www.alzheimernederland.nl zij ook een vrijwilliger zoeken die in uw • www.dementie.nl situatie passende hulp of gezelschap biedt. U bent welkom op het inloopspreekuur, • www.dementieachterhoek.nl iedere dinsdag van 9.00 – 11.00 uur in • www.dementie-winkel.nl het gemeentehuis, Varsseveldseweg 2 in • www.dementieweb.nl Lichtenvoorde. • www.samendementievriendelijk.nl

Of bel naar (0544) 82 00 00 (maandag t/m • www.sameninoostgelre.nl Voor iemand met dementie is een veilige woonomgeving extra belangrijk. Met relatief eenvoudige aanpassingen kunt u de woning veiliger en comfortabeler (laten) maken.

Vrijwillige woonconsulenten geven gratis en vrijblijvend advies over hoe u de woning veilig en comfortabel kunt maken. Voor informatie kunt u contact opnemen met de ouderenadviseur van de gemeente OostGelre: Ilse van de Kamp, tel. (0544) 39 35 69 of e-mail: [email protected].

Voorzorgsmaatregelen Iemand met dementie kan minder goed gladde vloeren en snoeren op de grond. Zet beoordelen of iets gevaarlijk is. Meestal is dingen die iemand dagelijks gebruikt binnen het onmogelijk om iemand continu in de handbereik. Voorkom dat iemand op een trapje wat het alarmgeluid betekent. Er bestaan gaten te houden. U kunt wel een aantal of stoel moet klimmen om ze te pakken. Zorg voor een voorzorgsmaatregelen nemen. goede verlichting rookmelders die een signaal naar een meldcentrale kunnen geven. Geef houvast In de slaapkamer, de keuken, de badkamer, Voorkom vallen • Gebruik geen elektrische deken als er Breng aan weerszijden van de trap leuningen de wc, op de trap en op de overloop is goede Kijk het huis na op zaken die een val kunnen risico op incontinentie is. aan. Plaats handgrepen bij de wc en bij het bad verlichting ’s nachts belangrijk. Laat een veroorzaken. Bijvoorbeeld losse kleden, • Maak de sloten van de badkamer en wc en / of de douche. lampje branden in de slaapkamer en op de onklaar. Zo voorkomt u dat iemand met gang als iemand de neiging heeft ’s nachts op dementie zichzelf opsluit. te staan. Veilig en bekend • Zorg dat deuren niet van binnen met grendels afgesloten kunnen worden. Voor mensen met dementie is een herkenbare woonomgeving van groot belang. Het ondersteunt Gevaarlijke zaken achter slot In noodgevallen kunt u dan altijd het zelfvertrouwen waardoor iemand langer zijn onafhankelijkheid kan behouden. Berg medicijnen, schoonmaakmiddelen binnenkomen. en dergelijke op achter slot. Berg scherpe Enkele praktische tips messen en apparaten op als iemand daar niet Electrocars • Laat meubels zoveel mogelijk op dezelfde plaats staan. veilig mee kan omgaan. Even naar de inloopvoorziening of een • Zorg voor een vaste indeling van bijvoorbeeld de keukenkastjes. afspraak bij de huisarts? De chaffeurs van • Breng contrasten aan, bijvoorbeeld een zwarte wc-bril, markeer lichtknoppen en Deugdelijke verwarming Careaz en Stichting Zorgcombinatie Marga verf de trapleuning in een contrasterende kleur. Gaskachels en elektrische kachels kunnen Klompé brengen mensen die minder mobiel voor iemand met dementie een gevaar zijn naar allerlei bezoekjes. Dit helpt sociale vormen. Gebruik geen elektrisch kacheltje in contacten te behouden. Domotica de badkamer. Informeer bij uw energiebedrijf Technische oplossingen (domotica) zorgen koken op gas. naar mogelijkheden om de gaskachel te • Electrocar Careaz (Lichtenvoorde): bel op ervoor dat mantelzorgers en mensen Neem contact op met ZlimThuis voor een beveiligen. maandag t/m vrijdag tussen 8.30 – 17.00 met dementie meer vrijheid en minder gratis adviesgesprek, een bezoek aan het uur met de chauffeur via 06 – 22 15 47 21. beperkingen ervaren. Zo zijn er apparaatjes die Beleefhuis in Doetinchem of voor de gratis Andere • Electrocar Stichting Zorgcombinatie een signaal afgeven aan de mantelzorger als ZlimThuis workshop: www.zlimthuis.nl / voorzorgsmaatregelen Marga Klompé (Groenlo): bel op maandag de persoon met dementie ongemerkt het huis Telefoonnummer: (0314) 35 70 05. • Gewone rookmelders zijn zinvol als t/m vrijdag tussen 9.00 – 12.30 uur en verlaat. Ook zijn er GPS trackers verkrijgbaar Of kijk op de site van Dementiewinkel: er ook andere mensen in huis wonen. 13.30 – 18.00 uur met de chauffeur via en zijn er alternatieven beschikbaar voor www.dementie-winkel.nl. Iemand met dementie weet mogelijk niet 06 – 57 98 81 83.