Opmaak Lente 2010.Indd
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BELGIË - BELGIQUE P.B. Gent X Natuur en 3/5377 landschap MEETJESLAND Nieuw: extra katern voor leden Natuurpunt Aalter! Interview met minister Joke Schauvliege 2 Ontstaan van de Veldgebieden 5 Waarom geen sport- vliegerij in het Drongengoed? 12 Natuur & milieu volgens Lieven Scheire (Neveneffecten) 29 Lente 2010 Jaargang 17 nr.1 (maart-april-mei) Driemaandelijks V.U.: Guido Steenkiste, p.a. K. Astridplein 1, 9900 Eeklo Afgiftekantoor 9099 Gent X - Erkenningsnummer P902047 Prijs losse nummers: € 3 Natuur en landschap Meetjesland Inhoudstafel Colofon 1 Voorwoord Natuurpunt en Partners Meetjesland vzw is een erkende regionale natuur- en mi- Actueel lieuvereniging met als voornaamste doel 2 Bezoek van minister Schauvliege: bescherming, behoud, valorisatie en her- “Ik draag overleg hoog in het vaandel” stel van leefmilieu, landschap, natuur- en 5 Het landschap in het Meetjesland (deel 3): de veldgebieden cultuurpatrimonium in het Meetjesland. 9 Kamsalamander in het Drongengoed: De vereniging is werkzaam in Aalter, dringend inspanningen vereist Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, voor realisatie Europese doelen Knesselare, Lovendegem, Maldegem, 12 Drongengoed verdraagt geen sportvliegerij Nevele, Sint-Laureins, Waarschoot, 14 Gedicht Wachtebeke, Zelzate en Zomergem. 15 Groene agenda NPM werkt samen met 21 Dag van de Aarde: zaterdag 24 en zondag 25 april 2010 haar lidverenigingen: Natuurstudie • Ginkgo Biloba 21 Het hoefblad, een aparte voorjaarsbloeier • Groencomité Maldegem 22 Nieuws over het vogelringwerk in het Meetjesland • Groene Beuk Aalter 22 Raamstickers eindelijk te koop bij NPM! • Imkersgilde Sint-Ambrosius Lembeke Eindredactie • Interessegroep Natuur Sleidinge Gaea Rysselaere Natuurgebied • JNM Aalter en Guido Steenkiste 23 Het kasteeldomein van Poeke: • JNM Eeklo • JNM Krekenland De eindredactie voorjaarsbloeiers zorgen voor kleur in het bos • Natuurpunt Aalter behoudt zich het recht • Natuurpunt Eeklo-Kaprijke-Evergem Milieu voor om artikels te wij- • Natuurpunt Lovendegem zigen en in te korten. 24 De Kringwinkel Meetjesland: • Natuurpunt Maldegem-Knesselare een totaalvisie op duurzaamheid Auteurs kunnen een • Natuurpunt Meetjeslandse Kreken standpunt in eigen 27 Patagonia: kwaliteitsproducten met • Natuurpunt De Ratel-Nevele naam publiceren, dat een minimale milieu-impact • Natuurpunt Waarschoot daarom niet altijd wordt 28 Natuurlijke verven, een gezond alternatief! • Natuurpunt Zomergem gedragen door de • Velt Knesselare-Aalter vereniging. In dat geval Interview • Velt Krekengebied wordt dit vermeld bij • Velt Meetjesland het artikel. 29 Interview met een gedreven Meetjeslander: Lieven Scheire (Neveneffecten) • Vogelwerkgroep Noord-Oost-Vlaanderen Werkten mee aan dit nummer 30 Ludo drukt af Daniel Acke NPM is aangesloten bij Chris Bruggeman Column Rino dall’Asta 32 In het voetspoor van Casimir Christine De Bie Kurt De Kesel 33 Bladsnippers Robert De Lust Wily Dobbelaere Achterfl ap Ludo Goossens 34 Dag van de Aarde Dagelijks bestuur Chantal Martens Koen Martens Jan Pauwels Guido Steenkiste Hélène Quidé [email protected] Gaea Rysselaere Johan Rysselaere 09 377 46 82 Paul Schollaert Koen Martens Wim Slabbaert Bezoek onze website: [email protected] Guido Steenkiste 09 375 01 88 Etienne Vanaelst www.NPMeetjesland.be Antoine Verhoeve WWim Slabbaert Henk Wallays Volg ons op Facebook [email protected] e.a. 09 378 52 66 Ontmoetingscentrum en Technische gegevens maatschappelijke zetel: Lay-out: Dit tijdschrift driemaandelijks ontvangen? Stationsgebouw, K. Astridplein 1 www.StevenDeDapper.be Word lid van Natuurpunt: 20 euro / rekeningnummer 230-0044233- Drukkerij: 9900 Eeklo • 09 377 93 00 21 / vermelding ‘nieuw lid promotie’ (abonnement Natuur en Land- Geers, Lochristi [email protected] (gedrukt op schap Meetjesland + Natuur.blad + nieuwsbrief afdeling) recyclagepapier) Openingsuren: Oplage: (Vetjes: ook documentatiecentrum geopend) 2.720 exemplaren Los abonnement op dit tijdschrift: 10 euro (buitenland: 15 euro) rekeningnummer 890-2040272-05 / vermelding ‘abonnement’ Maandag en dinsdag .. 10-12u en 13-16u Foto cover IBAN: BE96 8902 0402 7205 / BIC: VDSPBE91 Woensdag ............................. 10-12u en 13-17u Dreef met eiken Donderdag ............................ 10-12u en 13-17u en brem in Vrijdag .......................................... 10-12u en 13-18u het Maldegemveld www.NPMeetjesland.be (Ludo Goossens) 5 ACTUEEL Het landschap in het Meetjesland (deel 3): Hoofdwegen Water Regio Bossen Pleistocene riviervalleien/zandstreek De veldgebieden UTM-hokken Cuesta's Gemeentes Polders oldskanaal In onze reeks over de landschappen van het Meetjesland gaan we dit keer dieper in op de zogenaamde ‘veldgebieden’. Dit zijn gebie-bie- den waar zich vroeger uitgestrektekte woestewoeste gronden bevonden. Opp ddee grens tussen Maldegem en Knesselarenesselare lag het ‘Malde- gemveld’,d , metmet uitlopers tot in Zomergem en Oedelem.elem. In Aalter bevond zich een uit-uit- N loper vanan het uitgestrekte ‘Bulskampveld’‘Bulskampveld’ dat vooralal op grondgebied van hethet huidige WeWest-Vlaanderenst-Vlaanderen lalag.g. Legende kaart: 1 Drongengoed 2 Ganzekleit 3 Koningsbos 4 Maldegemveld Ooit was Vlaanderen één groot bos 5 Burkel 6 Torrebos VanVa bos naar veld 7 Papinglo 8 Keigatbos Ooit was Vlaanderen één groot bos, waarin een no- 9 Kraenepoel Leop madische bevolking leefde. De arme zandgronden 10 Markettebossen van onze streek waren oorspronkelijk begroeid met een Sint-Laure 11 Hooggoed dicht eiken-berkenbos. De natte, laaggelegen gronden waren veenmoerassen. 12 Schuurlo 13 Steenberg Zo’n 5.000 jaar geleden ontstonden de eerste Veldgebieden vaste nederzettingen. Rond die nederzettingen werden, op vruchtbare gronden, kleine stukjes bos ontgonnen en akkertjes aangelegd. In de om- E34/N liggende bossen sprokkelde men hout, liet men het Maldegem K vee grazen en regelmatig stak men er zoden ruwe N44 humus af. Eeklo 5 Naarmate de bevolking toenam werden steeds L 6 7 b meer bossen omgezet in akkers en ondervonden de 4 Sc hipdonk resterende bossen een steeds hogere begrazingsdruk. N9 Bos dat volledig gedegradeerd was tot ‘graasland’ Het Leen 1 kreeg in de middeleeuwen de naam ‘wastina’ en later kan Waars c de naam ‘veld’. Drongengoed aal N44 1 8 Vermoedelijk ontstonden de eerste Noord-Vlaamse 3 13 zogenaamde ‘veldgebieden’ in het midden van de Knesselare Zomergem 10e eeuw. Maar vooral tijdens de 11e en 12e eeuw, 2 die gekenmerkt werden door een grote bevol- N kingstoename, moeten zeer uitgestrekte Kanaal Gent-Brugg veldgebieden gevormd zijn. Voor het Love Meetjesland zijn 2 grote, duidelijk afge- 12 e tekende veldgebieden van belang. Het 11 ca. 3.000 ha grote Maldegemveld strekte 9 zich uit van Zomergem over Knesselare en Mal- Hooggoed degem tot Oedelem. Het Bulskampveld was meer 10 dan 10.000 ha groot en strekte zich uit van Bellem en Aalter E40/A10 Lotenhulle over Aalter, Beernem en Wingene tot voorbij Ruddervoorde. Nevele 6 ACTUEEL Aangezien velden niet behoorden tot het landbouware- aal, waren ze oorspronkelijk eigendom van de Graaf van Vlaanderen. De lokale dorpsgemeenschappen mochten de gronden gebruiken. Ze lieten er hun vee grazen en recupereerden de mest door middel van plaggen (verwijderen van de bovenste voedselrijke laag van de bodem). Bezembinders gebruikten hier ondermeer berk, brem en struikheide voor het maken van bezems. Het landschappelijk uitzicht van de veldgebieden was afhankelijk van de menselijke activiteiten en van het bodemtype. Op de armste gronden groeide veel heide en brem. De iets rijkere gronden werden gekenmerkt door schraal grasland. Wanneer velden minder inten- sief gebruikt werden kreeg men op de natte gronden opslag van els en wilg en op de drogere gronden op- slag van o.a. zomereik, hazelaar en berk. Zicht op het Drongengoed: lang geleden was onze regio een uitgestrekt bosgebied (foto: Ludo Goossens) De weinig aangetaste bossen die tijdens de middel- eeuwen nog aanwezig waren, maakten steevast deel uit van het jachtgebied van de Graaf van Vlaanderen. De veldgebieden ontstonden op landbouwkundig wei- nig waardevolle gronden. In het Maldegemveld zorgde de aanwezigheid van een ondiepe, ondoorlatende Er ontstond een strafkolonie kleilaag op veel plaatsen voor een slechte waterhuis- houding en de daarop gelegen zure zandgronden wa- voor monniken die zich aan ren zeer voedselarm. In het Bulskampveld bestond de ondergrond uit voedselarm zand met zandstenen. misdaden hadden beschuldigd De 2 gebieden lagen respectievelijk op de ‘cuesta van Oedelem-Zomergem’ en de ‘cuesta van Aalter’. Dit zijn asymmetrische heuvelruggen die hun ontstaan danken Een eerste poging aan de afwisseling van harde en zachte, licht hellende tot ontginning van het veld gesteentelagen in de ondergrond (zie fi guur). De ene Vanaf de 13e eeuw nam de ontginningsgeschiedenis zijde van de rug heeft een lange, zachte helling, be- een geheel andere wending. Grote delen van het Mal- paald door de helling van de bovenste erosiebesten- degemveld werden verkocht aan abdijen. In 1240 wer- dige laag (cuestarug). De andere zijde heeft een steile den de gronden rond ‘Papinglo’ eigendom van de Sint- helling, gevormd aan de rand van de harde laag, die Baafs-abdij van Gent. De abdij van Drongen verwierf ondergraven werd door erosie van de onderliggende in 1242 het ‘Drongengoed’. En de abdij Ter Doest van zachte laag (cuestafront). De 2 beschouwde cuesta’s Lissewege kocht in 1243 ‘Burkel’, dat later in handen hebben een zachte helling in noordelijke richting en kwam van de abdij Ter Duinen in Koksijde. een steile helling