Zomergem 39 E
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
BODEMKAART VAN BELGIË CARTE DES SOLS DE LA BELGIQUE VERKLARENDE TEKST BIJ HET KAARTBLAD TEXTE EXPLICATIF DE LA PLANCHETTE DE ZOMERGEM 39 E Uitgegeven onder de auspiciën Edité sous les auspices de van het Instituut tot aanmoe- l'Institut poijr l'encouragement diging van het Wetenschappe- de la Recherche Scientifique lijk Onderzoek in Nijverheid dans l'Industrie et l'Agricul- en Landbouw (I. W. O. N. L.) ture (I. R. S. I. A.) 1971 De bodemkaarten, schaal 1/20 000, met verklarende tekst, zijn te verkrijgen bij het secretariaat van het Comité voor het opnemen van de Bodemkaart en de Vegetatiekaart van België, Rozier 6 9000 Gent.- Normale prijs: 300 F (min. 200 F). Behalve de bodemkaarten met verklarende tekst publiceerde het Comité eveneens verhandelingen : Moormann F. K. — De bodemgeaieldheid van het Oudland van Veume-Ambacht 124 hlz., 27 jig., 34 tab., 3 pl. huiten tekst. Gent, 1951 .... 125 F Maréchal R. — Contribution à l'étude des terrains superficiels de la région condruaienne - 320 p., 84 fig: (fig. + phot.), 3 cartes. Gand, 1958 300 F Deckers J. — Contribution à l'étude de la composition et de la capacité de production des sols de VArdenne centrale et de la Famenne orientole 296 p., 21 fig. (2 en couleurs), 41 tahl Gand, 1966 .... 300 F Les cartes des sois, à l'échelle de 1/20 000, avec texte explicatif, peuvent être obtenues au secrétariat du Comité pour l'établissement de la Cafte des Sols et de la Végétation de la Belgique, Rozier 6 9000 Gand. Prix normal: 300 F (min. 200 F). Outre les cartes des sols avec texte explicatif, le Comité a édité également des, mémoires : "* . Moormann F. B. — De bodemgesteldheid van het Oudland van Veurne-Ambacht 124 blz., 27 fig., 34 tab., 3 pl. huiten tekst. Gent, 1951 .... 125 F Maréchal R. — Contribution à l'étude des terrains superficiels de la région condrusienne 320 p., 84 fig. (fig. + phot.), 3 cartes. Gand, 1958 300 F Deckers J. — Contribution à l'étude de la composition et de la capacité de production des sols de VArdenne centrale et de la Famenne orientale 296 p., 21 fig. (2 en couleurs), 41 tabl. Gand, 1966 .... 300 F VERKLARENDE TEKST BIJ DE BODEMKAART VAN BELGIË TEXTE EXPLICATIF DE LA CARTE DES SOLS DE LA BELGIQUE BODEMKAART VAN BELGIË CARTE DES SOLS DE LA BELGIQUE VERKLARENDE TEKST BIJ HET KAARTBLAD TEXTE EXPLICATIF DE LA PLANCHETTE DE ZOMERGEM 39 E Uitgegeven onder de auspiciën Edité sous les auspices de van het Instituut tot aanmoe- l'Institut pour l'encouragement diging van het Wetenschappe- de la Recherche Scientifique lijk Onderzoek in Nijverheid dans l'Industrie et l'Agricul- en Landbouw (I.W.O.N.L.) ture (I.R.S.I.A.) 1971 De publikaties van het Comité voor Het opnemen van de Bodemkaart en de Vegetatiekaart van België omvatten : — kaartbladen op schaal 1/20 000 — verklarende teksten bij de kaartbladen — verhandelingen over de bodem- en de vegetatiegesteldheid van de natuurlijke streken van België. Les publications du Comité pour l'établissement de la Carte des Sols et de la Végétation de la Belgique comportent : — des planchettes à l'échelle de 1/20 000 — des textes explicatifs des planchettes — des mémoires sur la constitution des sols et de la végéta• tion des régions naturelles de la Belgique. B.O DEMKAART VAN BELGIË CARTE DES SOLS DE LA BELGIQUE 2AW 24 E 25W r Sleföinge 40W 39W P evie 54W 55W VERKLARENDE TEKST BIJ HET KAARTBLAD TEXTE EXPLICATIF DE LA PLANCHETTE DE ZOMEBGEM 39 E door — par H. VANDENHOUDT, C. SYS & K. LEYS Centrum voor Bodemkartering Centre de Cartographie des Sols Dir. R. TAVERNIER INHOUDSOPGAVE Biz. 1. INLEIDING 9 11. Enkele algemene gegevens 9 12. Uitvoering van de kaartopname 10 2. FYSIOGRAFIE 11 21. Geologische opbouw 11 22. Reliëf en hydrografie 14 23. Landschapsbeeld . 16 231. De Vlaamse Zandstreek .... 17 232. Het associatiegebied van het lemig zand . 17 24. Klimaat 18 3. BODEMGESTELDHEID EN LANDBOUW .... 19 31. Lithologie van de bodemvormende sedimenten 19 311. Kwartair 20 312. Tertiair 22 32. Waterhuishouding 23 321. Permanent grondwater . 23 322. Tijdelijk grondwater 23 323. Natuurlijke-draineringsklassen ... 24 33. Bodemgenese 24 331. Regosol 26 332. « Sol brun » 26 333. « Gray Brown Podzolic soils » en gedegra• deerde varianten . 27 334. Podzol 29 335. Postpodzol .30 336. Gronden met plaggendek .... 30' 337. Gronden met niet bepaalde profielontwik• keling 32 34. Bodemklassifikatie . 32 341. Kernserie 32 342. Afgeleide serie 34 343. Type 35 Biz. 35. Bondig overzicht van de bodemgesteldheid . 36 351. Verspreiding van de bodems ... 36 352. Landbouwwaarde 38 36. Bodemeenheden en hun landbouweigenschappen 40 361. Zandgronden 40 362. Lemig-zandgronden 49 363. Licht-zandleemgronden .... 58 364. Zandleemgronden . 63 365. Kleigronden ....... 65 366. Complex 67 367. Niet gedifferentieerde terreinen ... 68 368. Kunstmatige gronden 68 4. DIVERSE GEGEVENS IN VERBAND MET DE BODEMGESTELD• HEID 70 41. Landbouwkundig bodemgebruik .... 70 42. Ontwatering 73 43. Bewoning en bedrijf s grootte .... 74 44. Geschiktheidsklassifikatie 74 441. Landbouwkundige geschiktheid ... 74 442. Geschiktheid voor diverse doeleinden . 78 Bibliografie 79 Legende — Légende ........ 80 Résumé .......... 88 VERKLARENDE TEKST BIJ HET KAARTBLAD ZOMERGEM 39 E I. INLEIDING II. ENKELE ALGEMENE GEGEVENS Het kaartblad Zomergem beslaat 8000 ha, waarvan het grootste gedeelte tot de Vlaamse Zandstreek behoort. Een rug• zone, ter hoogte van Zomergem-dorp, maakt deel uit van de bodemassociatie van het lemig zand. Het kaartblad omvat de gemeenten Zomergem, Oostwinkel en Ronsele, evenals de dorpskom en een deel van het grond• gebied van Waarschoot en Lovendegem. Gedeeltehjk op het kaartblad, maar met de kom op een aangrenzende kaart, liggen de gemeenten Adegem (kom op Maldegem 24 W), Eeklo (kom op Eeklo 24 E), Lembeke (kom op Bassevelde 25 W), Meren- dree en Hansbeke (kom op Nevele 54 E), Bellem (kom op Aalter 54 W) en Ursel (kom op Knesselare 39 W). De belangrijkste agglomeratie is Zomergem dat, samen met Ronsele, één gemeente uitmaakt. Overigens hebben de dorpen een uitgesproken landelijk karakter; gedeeltelijk zijn het forenzenplaatsen van Deinze en Gent. Als hoofdverkeerswegen dienen vermeld de wegen Gent- Eeklo en Tielt-Eeklo. Het sekundair wegennet is in het noor• den minder ontwikkeld dan in het zuiden. In het noordoosten doorkruist de spoorlijn Gent-Eekio het gebied; een station in Waarschoot maakt pendelbeweging mogelijk. Sinds de buurt• spoorwegen overal in onbruik geraakten, vèrzekeren autobus• diensten de verbinding tussen de meeste dorpen. Het kanaal van Gent naar Brugge vormt ongeveer de zuid• grens; het afleidingskanaal van de Leie doorsnijdt het kaart• blad van zuid naar noord. 10 12. UITVOERING VAN DE KAARTOPNAME De opname van de bodemkaart had plaats per gemeente, met de kadastrale Popp-kaart (schaal 1/5000) als basis. De bodem• profielen werden bestudeerd door middel van boringen (ca. 2 per ha) en enkele profielkuilen tot op ca. 125 cm diepte. De bodemkaart van een deel van Zomergem werd opge• nomen in 1960 door C. Sys. Adegem werd op kaart gebracht door G. Coolman, onder leiding van J. Ameryckx. De syste• matische opname* van het kaartblad werd uitgevoerd in 1964 en 1965, door de karteerder C. Thys, onder het toezicht van R. Leys. De algemene leiding van de werkzaamheden berustte bij Prof. Dr. R. Tavernier, direkteur van het Centrum voor Bodemkartering. In 1962 werden 15 profielen morfologisch onderzocht door F. Appelmans, assistent bij het Laboratorium voor Grond• onderzoek van de Rijksfakulteit voor Landbouwwetenschappen te Gent (direkteur: Prof. Dr. L. De Leenheer). Volgende laboratoriumanalysen werden uitgevoerd (kontrole door M. Van Ruymbeke): granulometrische samenstelling, humus- en CaCOs-gehalte, pH/KCl en PH/H2O, sorptievermogen, en mineralogisch onderzoek van de zandfraktie (50 ^-2 mm). De morfologische profielbeschrijvingen en fysiko-chemische ana• lyseresultaten van de bodemmonsters werden samengebracht en gekommentarieerd in een verslag (L. DE LEENHEER & F. APPELMANS, 1964), waaraan de meeste analysecijfers ontleend werden. 11 2. FYSIOGRAFIE 21. GEOLOGISCHE OPBOUW (fig. 1, tab. 1) In het gehele gebied rusten jong-kwartaire afzettingen op een tertiair substraat bestaande uit mariene sedimenten die in subhorizontale lagen zacht naar het noord-noordoosten afhellen. Het bestudeerd gebied ligt in het Eoceen-bekken. De lagen die er dagzomen omvatten van onder naar boven : het Panise- liaan, het Lediaan en het Bartoon. Het grootste gedeelte bestaat uit het Bartoon. Het Lediaan en het Boven-Paniseliaan (zanden van Aalter) zijn vermoedelijk aanwezig in een smalle gordel op de S en SO flank van de rugzone van Zomergem en in een iets bredere gordel ten zuiden van Waarschoot. Het zuidelijk deel van het kaartblad wordt ingenomen door het Onder-Paniseliaan. Met uitzondering van de rugzone van Zomergem ligt het kaartblad in de Vlaamse Vallei (R. TA VERNIER, 1943), die vóór de Eemtransgressie tot diep beneden de huidige zeespiegel uitgeschuurd werd. Tijdens het Riss-Würm-interglaciaal (Eemiaan) begon de opvulling van de Vlaamse Vallei vanaf de zee met estuarium• sedimenten (assise van Oostende). Gedurende het Würmgla- ciaal werd ze verder gekolmateerd met niveo-fiuviale en niveo-eolische zandige en- lemige materialen, die ook buiten de vallei op het tertiair erosie-oppervlak werden afgezet (R. TA VERNIER, 1948-1954). Wat de dikte van het pleistoceen dek (Würm) betreft, kunnen op het kaartblad verschillende zones worden onder• scheiden. Een eerste, met dikke deklaag (10-20 m), stemt overeen met de opvulling van de diepste uitschuring van de Vlaamse Vallei : het oostelijk deel van het kaartblad en de aanshiiting van de kanaaldepressie Gent-Brugge. Een tweede gebied, met matig dikke deklaag (5-10 m), vormt de overgang naar de rugzone van Zomergem. Op de rugzone van Zomergem is de dikte van het Kwartair in het algemeen gering. Over grote oppervlakten bevindt het 12 iEI3 3^ 5 Fig. 1 Stratigrafisch-lithologische en hydrografische schetskaart. Carte schématique litho-stratigTophique et hydrographique. 13 Fig. 1 Stratigrafisch-Uthologische en hydrografische schetskaart. Carte schématique litho-stratigraphique et hydrographique.