Het Barend Servet Effect

Het Barend Servet effect Teksten van en reflecties op vĳf shows van de VPRO Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden bron Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect. Teksten van en reflecties op vĳf shows van de VPRO. Contact, Amsterdam 1974 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/schi032bare01_01/colofon.htm © 2008 dbnl / de auteurs en/of hun rechtsopvolgers t.o.1 Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect 6 De vier shows onder de naam ‘Barend is weer bezig’ en de Kerstshow ‘Waar heb dat nou voor nodig’ werden voor het televisieseizoen 1972-1973 en derde Kerstdag 1973 geproduceerd door Ellen M. Jens/VPRO-tv, in kleur opgenomen in de studio's van de Nederlandse Omroep Stichting te Hilversum, theater 't Spant te Bussum, gebouw Felix Meritis te Amsterdam (beeldband) en op diverse locaties in Nederland, België en Frankrijk (film) met medewerking van Paul van den Bogaard, Wouter van Zuilekom, Dirk Jan de Kruif, Frans van Barschot, Chiel van Meeuwen, Didi Klaassen, Hans Brouwers, Peter de Jong, Hugo Gosse, Frans Dupont, Bert Brusche, Jaap Guyt (camera); Eric Nicasie, Carel Sarton, Wil Zuiderduyn (geluid); Ad Brogtrop, Ole ter Kuile, Ot Masno, Ko Alderding, Jan Croese, Jules Schulenberg, Anton Möhlman, Stef de Wit (licht); Hans Stravers (schakeltechniek); Jan van der Werff, Kees Schouten, Hugo Dekker (beeldband opname/montage); Theo Janse, Hans Hulscher, Wim Nieuwenhuis, Han van den Broek, Herman Postma, Rien Balkenende (hoofdbeeldtechniek); W. Crocus, G. Plek, Ben Tenniglo, Hugo Helmond (film camera/geluid); Freek Biesiot, Peter Gabriëlse (decorontwerp); Cees Stegenga, Frits Hilhorst, Rob Blomkwist, Tim Hueting, Frans Kuyper, John Gersonde, Otto Scheepvaart, Kees Fennis (inspeciënten); Jan Kiljan, Luigi Blaaser, Frank Spekking (requisieten); G. Buurman (effecten); Simon van Schaik (stunt); Ties Haakman, Peter Nijhuis, Egon Schindler (make-up/grime); Marga Langeweg (kledingadviezen); J. Hogeboom (levende have); Wim Wandel, K. Zedden (grafiek); Hans Schröder, John Ros, Jan Palma, Han Erkens, Tia Merecy, Hugo de Beul (coördinatie); Ted Dellen (opname-leiding). In de hoofdrollen IJf Blokker als Barend Servet, Harry Touw als Otto Kolkvet, Dolf Brouwers als Sjefke van Oekel, Cor Brak als Gerrit Dekzeil, Elisabeth Roelink, Mieke van de Sande en Bertina Maas als de dames RiMiCo. Bedacht, geschreven, samengesteld en geregisseerd door Wim van der Linden, Wim T. Schippers, Ruud van Hemert en Gied Jaspars. Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect 7 Dr. Peter Hofstede O mijn lieve Augustijn of De gevaren der onttovering Het Christendom heeft barbaren gedrild en de dril van voorgeslachten schudt men niet af op de wijze des poedels. Menno ter Braak Samen met enkele rotgenoten heeft het Tweede Kamerlid voor de Katholieke Volks Partij Piet van der Sanden geprobeerd de omroepvereniging VPRO een stuk zendtijd te ontnemen. Voor straf. Vanwege de Barend Servet show. De hemel zij dank ging die vlieger niet op. Minister Van Doorn (Politieke Partij Radicalen, de cultuurminister in het kabinet-Den Uyl) maakte bekend dat hij geen maatregelen zou treffen tegen de VPRO, omdat de uitzending van 27 december 1973 niets bevatte dat gevaar opleverde voor de veiligheid van de staat, de openbare orde en de goede zeden. Voor een deel van het Nederlandse volk kwam deze bekendmaking als een schok, vooral nadat een week eerder ook al zo iets raars was gebeurd. Toen meldden de publiciteitsmedia dat de berisping die minister Engels de VPRO had toegediend vanwege de Barend Servet show op 14 december 1972, door de Kroon was vernietigd. Door de Kroon nog wel. Goedenmorgen. Dat was nota bene de show waarin een op H.M. de Koningin lijkende dame spruitjes schoonmaakte. Had de bewindsman indertijd niet overwogen: Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect 8 - dat in dit als amusementsshow aangekondigde programma scènes voorkwamen van halfnaakte personen, van wie een of meer zich welhaast obsceen gedroegen; - dat in dit kader scènes waren geplaatst, waarin een vrouw optrad, die de regerende Vorstin personifieerde; - dat deze scènes de strekking, althans voor vele kijkers het effect hadden van de Koningin een uitbeelding te geven, die een onwaardige ridiculisering vormde van de regerende Vorstin en als zodanig een miskenning van de koninklijke waardigheid inhield. Met als gevolg die berisping. En nu vernietigd? Weer viel een stuk van het Baldakijn naar beneden, precies zoals het met decorstukken in de Barend Servet show ging. Zo waren er twee achtereenvolgende kerstshows van hogerhand ‘vrijgesproken’. Neerlands veiligheid niet werkelijk in het gedrang geweest. Het Kamerlid Van der Sanden mocht eerder in de Raad van Europa een rapport over belaagde meningsuiting indienen in ruil voor ovationeel applaus. Een standbeeld voor Van der Sanden op de markt in Straatsburg is in voorbereiding, waar hij als een moderne Franciscus van Assisi uit een vosseklem een jachthond bevrijdt, die de pers symboliseert. (Ontwerp: Arno Breker.) Hoe verklaarde de katholieke politicus zijn officiële poging om in een vrij en democratisch land door middel van een lang aangehouden staats-wurggreep een omroep de bek te snoeren? ‘Als ik vind dat er op televisie dingen gebeuren die niet toelaatbaar zijn vanwege dat stukje algemene ethische norm dat voor vrijwel iedere Nederlander aanvaardbaar zou moeten zijn, dan vind ik dat de overheid duidelijk moet maken dat die zaken die hier in de wet nog liggen, niet straffeloos kunnen worden overschreden bij een voortduren.’1 Dat stukje algemene ethische norm dat voor vrijwel iedere Nederlander aanvaardbaar zou moeten zijn. De katholieke parlementariër appelleert hier aan een gemeenschapsbesef dat van het Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect 9 Christendom afstamt zonder nog de naam ‘christelijk’ te dragen. De VPRO die de officiële banden met het Christendom geslaakt heeft ziet op satanische wijze kans ‘miljoenen christenen in Nederland bewust te kwetsen’. Bij herhaling. En daarom diende de regering thans straffend in te grijpen. (‘Ik geloof dat voor de overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking er heel duidelijk zaken zijn waarvan men zegt: hier ligt de streep’). De Servetmakers hebben blijkbaar nog niet alle contact verloren met het historisch achterland dat ook het hunne was. Anders zouden zij de Nederlander niet zo trefzeker hebben kunnen raken in zijn mythologisch gemeenschapsbesef. Natuurlijk lopen er diep onder de oppervlakte van onze cultuur verbindingslijnen tussen de jeugd van een programmamaker als Gied Jaspars die in een streng katholiek milieu te Maastricht opgroeide - elke dageraad naar de H. Mis - en de berisping door de roomse bewindsman Engels, later gevolgd door de roep om strafacties van de zijde van Kamerleden als Van der Sanden en Klaas Beuker. Het gewonde gemeenschapsbesef valt samen met het ‘gesundes Volksempfinden’: enkele van de miljoenen gekwetste Nederlanders mochten op uitnodiging van het (door de Telegraaf opgekochte) Limburgs Dagblad van 14-1-1974 vrijelijk uiting geven aan de beschadiging van hun diepste en edelste gevoelens. Eén lezer wou graag de kerk als martelwerktuig gebruikt zien: ‘Als ik het voor het zeggen had, dan zou ik de heren Servet en Haché die dit programma in elkaar gedokterd hebben, ook naakt, met een flink touw onder de armen aan de hoogste kerktoren van Limburg drie dagen ophangen. Als ze daarna nog leefden de touwen doorknippen en laten afvallen, verder door een vuilniswagen laten opruimen.’ De heer J. van H.: ‘Die gasten moesten ze neerknallen met een mitrailleur; stelletje asociale viespeuken.’ Drie ‘verbitterde vaders’ van 49, 50 en 52 jaar over Barend en Fred: ‘Ze zullen met hun beiden sterven, wij Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect 10 schieten ze kapot, daarvoor is geen pardon, om onze kinderen zo te willen bederven’. Onder de gekwetste miljoenen wier ‘heiligste ethische norm’ met voeten werd getreden zijn denk ik best een aantal lieden te vinden die het publiekelijk ophangen, onthoofden of nog liever vierendelen van Barend Servet en Fred Haché, als een volksvermaak bij uitstek zouden beschouwen. Waarbij zij hun kinderen beslist niet thuis zouden laten. Volgens Menno ter Braak is zo'n ex-christelijk begrip als ‘gemeenschapsbesef’ daarom een parodox, omdat het niet meer betrokken kan worden op de oorspronkelijke eenheid waaraan het zijn ontstaan en ontwikkeling dankt. De christelijke mens is niet gevormd door het Evangelie, maar door Augustinus. De staatsleer van Augustinus maakte het Christendom mogelijk door de waarde der aardse handelingen ondergeschikt te maken aan een ‘hoger’ doel. De uitoefening van de macht is niet zondig, mits men dat doet in dienst van God en in het licht van het hiernamaals. ‘En aangezien de verhouding van het practische leven tot God en de hemelse zaligheid altijd een aangelegenheid blijft van willekeurige interpretatie door de partijen, die bij de voor hen voordelige interpretatie belang hebben, komt het relativisme van Augustinus in de practijk van het middeleeuwse handelen neer op een christelijk gecamoufleerd amoralisme: ‘iedere handeling is goed, mits men haar de dienstbaarheid aan het Godsrijk kan onderschuiven’.2 Van der Sanden is de kampioen der Europese persvrijheid, maar de VPRO moet uit de ether verdwijnen. Ook hier weer de paradox. Er is een mystieke verbondenheid van het volk, tot uiting komend in de kijkdichtheid en het afwijzen van de door de Evangelische Omroep aangeboden ‘Messiah’ van Händel, in de veroordeling via de waarderingscijfers en die door ‘De Telegraaf’ en door de tv-recensenten die zich evenzeer de Stem des Volks weten. Die mystiek gaat door de eeuwen heen terug naar de Civitas Dei van Augustinus, de Wim T. Schippers, Gied Jaspars, Ruud van Hemert en Wim van der Linden, Het Barend Servet effect 11 architectuur die hemel en aarde in een eenheid verbond.

Load more