Die Geskiedenis Van Die Stellenbosse Studentesangfees Tesis Ingelewer Ter Gedeeltelike Voldoening Aan Die Vereistes Vir Die Graa
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DIE GESKIEDENIS VAN DIE STELLENBOSSE STUDENTESANGFEES 1946 - 1980 Beatrix Naude Lotter TESIS INGELEWER TER GEDEELTELIKE VOLDOENING AAN DIE VEREISTES VIR DIE GRAAD VAN MAGISTER IN MUSIEK AAN DIE UNIVERSITEIT VAN STELLENBOSCH Studieleier: Prof. R.E. Ottermann November 1986 Departement Musiek Geldelike bystand van die Raad vir Geesteswetenskap- like Navorsing ten opsigte van die koste van hierdie navorsing word hierby erken. Menings in hierdie werk uitgespreek of gevolgtrekkings waartoe geraak is, is di~ van die skryfster en moet geensins beskou word as 'n weergawe van die menings of gevolgtrekkings van die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing nie. Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za VOORWOORD By voltooiing van hierdie tesis wil ek graag 'n woord van dank rig aan die volgende persone: Prof. R.E. Ottermann, my studieleier,vir sy leiding, belangstel- ling en aanmoediging gedurende die verloop van die studie. Prof. G.G. Cillie en sy vrou Hettie, vir die beskikbaarstelling van hul plakboeke, wat as waardevolle navorsingsbronne gedien het. Prof. J.J. de Villiers van die Departement Maatskaplike Werk aan die Universiteit van Stellenbosch, vir sy belangstelling, waar- devolle inligting en die leen van ~ plakboek, ander uitknipsels en programme. Wyle prof. Philip McLachlan en sy vrou Helen, vir inligting uit onderhoude verkry en die beskikbaarstelling van Universiteits- 'koorprogramme. Mev. Hanna Botha, hoof van die Dokumentesentrum aan die J.S. Gericke-biblioteek, Universiteit van Stellenbosch, vir haar vriendelikheid en behulpsaamheid. Die sekretaresse van die Studenteraad, vir toestemming tot insae in die Studenteraadsargief. Oud-studente van wie inligting en/of bladmusiek deur middel van korrespondensie verkry is. Mev. Ina Minnaar, vir die bekwame wyse waarop sy die tikwerk behartig het. My man, Hennie, verdien spesiale dank vir sy jarelange aanmoe- diging en ondersteuning. Sy bystand, ook as gespreksgenoot wat dikwels met interessante nuwe insigte na vore gekom het, was uiters waardevol. TRIX LoTTER Johannesburg, Oktober 1986. Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za INHOUDSOPGAWE Bladsy VOORWOORD INLEIDING 1 HOOFSTUK 1 - DIE AARD VAN MUSIKALE BEDRYWIGHEDE OP STELLENBOSCH c1880-1945 5 1. INLEIDING 5 2. F.W. JANNASCH (1883-1930) 6 3. HANS ENDLER (1903-1945) 9 4. DIE OPKOMS VAN AFRIKAANSE VOLKSMUSIEK 14 5. DIE ONTSTAAN VAN VERSKEIE SANGGROEPE 20 5.1 Die Troebadoers 20 5.2 Die Universiteitskoor van Stellenbosch 22 5.3 Die Jan Pierewiet-geselskap 23 6. DIE STELLENBOSSE KUNSWEDSTRYD 24 7. SLOT 24 HOOFSTUK 2 - DIE EERSTE SANGFEES 25 1. INLEIDING 25 2. VOORLOPERS VAN DIE EERSTE STUDENTESANGFEES 25 2.1 Volksangfees 25 2.2 Skolesangfees 27 2.3 Gewyde Sangfees 30 2.4 Kultuurfees 30 2.5 Permanente kore 32 3. DIE EERSTE STUDENTESANGFEES 32 3.1 Ter inleiding 32 3.2 Organisasie 33 3.3 Kore 33 3.4 Die program 34 3.5 Evaluering 38 4. SLOT 40 HOOFSTUK 3 - ORGANISATORIESE ASPEKTE VAN DIE SANGFEES 1947-1980 42 1. INLEIDING 42 2. 1947-1951 42 3. ENKELE INTERESSANTHEDE 48 Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za (ii) 3.1 Opnames deur die SAUK 48 3.2 Bywoning deur hoogwaardigheidsbekleers 48 3.3 Verdeling van die winste 48 4. 1952-1956 49 5. SANGFEES ONDER STUDENTERAAD SE BESKERMING BETREK 52 6. 1957 53 7. DIE ONTSTAAN VAN DIE STELLENBOSSE KUNSFEES 53 8. 1959 EN 1960 55 9. KUNSFEES 1961 56 10. SANGFEES WORD IN SUIWER STUDENTE-AANGELEENTHEID 56 11. KUNSFEES 1964 58 12. DEELNAME VAN DIE UNIVERSITEITSKOOR 58 13. 1966-1968 59 14. KUNSFEES 1969 60 15. KWARTEEUFEESVIERING (1971) 60 16. 1972-1978 61 17. PLAATOPNAMES 64 18. 1979 EN 1980 65 19. SAMEVATTING 66 HOOFSTUK 4 - DIE ROL VAN DIE UNIVERSITEITSKOOR 67 1. INLEIDING 67 2. DIE UNIVERSITEITSKOOR AS DEELNEMER AAN DIE SANGFEES 1946-1965 67 3. DIE ROL VAN DIE UNIVERSITEITSKOOR Na 1965 70 4. DIRIGENTE 72 5. SAMEVATTING 74 HOOFSTUK 5 - IN OORSIG VAN DIE MUSIEK UITGEVOER TYDENS SANGFEES VANAF 1946-1980 75 1. INLEIDING 75 2. UITTREKSELS UIT OPERAS EN OPERETTES 77 3. GEWYDE MUSIEK 81 4. VOLKSLIEDERE 83 5. SUID-AFRIKAANSE VOLKSLIEDERE 85 6 .. "NEGRO SPIRlTUALS" 87 7. LIEDERE UIT AFRIKA 88 8. LIEDERE UIT ROLPRENTE/MUSIEKBLYSPELE 88 9. POPULeRE LIEDJIES 89 10. SAMEVATTING 90 Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za (iii) HOOFSTUK 6 - EVALUERING 92 1. INLEIDING 92 2. REAKSIE OP DIE EERSTE SANGFEES 92 3. REAKSIE TEN OPSIGTE VAN DIE PROGRAM 93 3.1 Gehalte van die sang 93 3.2 Samestelling en lengte van die program 95 3.3 Keuse van musiek - Sangfees of Kunsfees? 97 4. "SANGFEES-GEES" 100 5. BELANG VAN DIE SANGFEES TE MIDDE VAN ANDER MUSIEKBEDRYWIGHEDE OP STELLENBOSCH 103 6. MOONTLIKE INVLOED BUITE STELLENBOSCH 104 7. SLOTOPMERKING 106 BYLAE A - CHRONOLOGIESE RANGSKIKKING VAN SANGFEESITEMS VOLGENS KATEGORIEe 108 i) UITTREKSELS UIT OPERAS 108 ii) UITTREKSELS UIT OPERETTES 113 iii) GEWYDE WERKE 115 iv) VOLKSLIEDERE 122 v) SUID-AFRIKAANSE VOLKSLIEDERE 130 vi) "NEGRO SPIRITUALS" 135 vii) LIEDERE UIT AFRIKA 138 viii) UITTREKSELS UIT ROLPRENTE/BLYSPELE 140 ix) POPULeRE LIEDJIES 141 x) ANDER 143 BYLAE B - ALFABETIESE RANGSKIKKING VAN SANGFEESITEMS VOLGENS KATEGORIEe 154 i) UITTREKSELS UIT OPERAS 154 ii) UITTREKSELS UIT OPERETTES 157 iii) GEWYDE WERKE 158 iv) VOLKSLIEDERE 163 v) SUID-AFRIKAANSE VOLKSLIEDERE 168 vi) "NEGRO SPIRITUALS" 171 vii) LIEDERE UIT AFRIKA 172 viii) UITTREKSELS UIT ROLPRENTE/BLYSPELE 173 ix) POPULeRE LIEDJIES 174 x) ANDER 175 Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za (iv) BYLAE C - DIRIGENTE 184 - i) CHRONOLOGIES 184 ii) ALFABETIES 189 BYLAE D - BLADMUSIEK VAN ENKELE ITEMS UITGEVOER TYDENS DIE EERSTE SANGFEES (1946) 191 i) OPENINGSKOOR DIT CAVALLERIA RDSTICANA (MASCAGNI) 192 ii) KORAAL DIT DIE MEISTERSINGER VON NliRNBERG (WAGNER) 195 iii) CIELITO LINDO 196 BRONNELYS 197 Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za 1 INLEIDING Die Sangfees op Stellenbosch is tans nog ~ belangrike jaarlikse musiekaktiwiteit en studente-geleentheid. Die vrae rondom die geskiedenis daaragter was die aansporing tot die studie, en met hierdie ondersoek sal gepoog word om vrae te beantwoord soos die volgende: (1) Watter faktore het aanleiding gegee tot die ontstaan; (2) wanneer en deur wie is die Sangfees gestig; (3) hoe het die heel eers te Sangfees daar ui tge sien; (4) noe is dit met verloop van jare georganiseer en deur wie; (5) neem dit tans nog dieselfde vorm aan as destyds; (6) hoe belangrik was die Sangfees tydens die aanvangsjare en watter plek beklee dit teen 1980 in die Stellenbosse musieklewe. Daar sal ook gelet word op die reaksie wat die Sangfees ontlok het, hetsy deur musiekkenners, die pers, studenterade, die studente self, dit wil se almal wat deur die jare daarby betrokke was. 'n Ander belangrike aspek wat nagevors sal word is die musiek wat tydens Sangfees uitgevoer is sedert die ontstaan tot en met 1980. Het die styl van die Sangfeesprogramme mettertyd verander en indien weI, wat was die aard van die veranderinge? Die belangrikste bronne wat gebruik is om al hierdie inligting byeen te bring is die volgende: Eerstens, die volledige stel programme van die Sangfees-uitvoerings vanaf 1946 tot en met 1980. Dit verskaf onder andere die verskillende kore wat opge- tree het, dirigente en natuurlik die items deur elke koor uit- gevoer. Die programme is verkry hoofsaaklik van prof. Jan J. de Villiers, prof. G.G. Cillie (uit sy plakboeke) en enkeles uit die Studenteraadsargief. 'n Paar programme is ook my per- soonlike eiendom. In die tweede plek is veral van persberigte gebruik gemaak. Op die gebied was veral twee bronne baie waar- devol: 'n Plakboek met koerantuitknipsels omtrent die Sangfees van prof. Jan J. de Villiers wat strek vanaf 1946 tot 1953; asook die uitgebreide persoonlike plakboeke van prof. G.G. Cillie wat inligting (berigte, programme, foto's, briewe, enso- voorts) omtrent al sy bedrywighede bevat. Die versameling uit- knipsels oor die onderwerp bymekaar was van groot hulp in die opsporing van berigte oor die Sangfees in die onderskeie koe- rante. Derdens is daar gebruik gemaak van twee notuleboeke Stellenbosch University http://scholar.sun.ac.za 2 van Sangfeeskomitees naamlik 1948-1954 (wat per toeval in die Universiteitskoorargief ontdek is!) en 1974/75 en 1978-83 (In stuk uit die Studenteraadsargief). AIle bestaande sangfeeskomi- teeverslae van die Studenteraad is ook tot my beskikking gestel en alhoewel die stel nie volledig is nie, is heelwat waardevolle inligting hieruit verkry. Daar is persoonlike onderhoude gevoer met proff. G.G. Cillie en Jan J. de Villiers (twee van die stigters van die Sangfees), Philip McLachlan (betrokke by In skolesangfees in 1944, by die Sangfees self en dirigent van die Universiteitskoor), Bun Booyens (een van die organiseerders van di~ eerste Sangfees) en dr. P.J. Loots (betrokke by ~ sere- nade-groep op Stellenbosch in die dertigerjare). Die metode waarop te werk gegaan sal word om die inligting uit bostaande bronne aan te bied is soos volg: As inleidende hoof- stuk sal die aard van musikale bedrywighede op Stellenbosch vanaf ongeveer 1880 tot 1945 kortliks bespreek word - as 't ware ~ voorgeskiedenis, om sodoende ~ beeld te kan gee van die stand van musikale aktiwiteite (veral met betrekking tot koor- sang) ten tye van die Sangfees se ontstaan. Hierdie inligting is hoofsaaklik verkry uit voltooide verhandelings of proefskrif- te wat betrekking het op die musiekgeskiedenis van Stellen- bosch. Daarna, in hoofstuk 2, sal die direkte aanleidende faktore tot die eerste Sangfees uitgelig word en dan ook die heel eerste Sangfees self in besonderhede beskryf word. Daar sal gelet word op die persone betrokke by die ontstaan, waar en wanneer dit plaasgevind het, asook watter vorm die uitvoering aangeneem het, watter musiek uitgevoer is, en die reaksie van die publiek en pers agterna. Vervolgens, in hoofstukke 3, 4 en 5 word die verloop van die geskiedenis van die Sangfees beskryf. Daar sal eerstens (in hoofstuk 3) gelet word op die organisatoriese aspekte byvoor- beeld hoe en deur wie die onderskeie Sangfeeste georganiseer is, hoeveel deelnemers (kore) daar was, hoeveel uitvoerings, die samestelling van die programme, dirigente, of daar ~ afname in belangstelling was, verandering en vernuwing, ensovoorts.