Załącznik nr 1 do Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Diagnoza strategiczna

Grudzień 2015 r.

Opracowanie:

Zespół redakcyjny: Andrzej Sawicki, Robert Góra, Tomasz Skica, Jacek Rodzinka, Anna Bielenda, Tomasz Pulewski

W konsorcjum z:

Zespół redakcyjny: Marzena Manowita, Gabriela Mikrut, Artur Kubica, Bartosz Tyrna

Spis treści 1. Diagnoza Strategiczna ...... 7 1.1. Ogólna charakterystyka miasta...... 7 1.1.1. Powiązania funkcjonalne Mielca ...... 11 1.1.2. Podział administracyjny Mielca...... 12 1.1.3. Rys historyczny Mielca ...... 13 1.2. Uwarunkowania wewnętrzne ...... 16 1.2.1. Sfera społeczna ...... 16 1.2.1.1. Demografia ...... 16 1.2.1.2. Rynek pracy ...... 19 1.2.1.3. Sektor edukacji ...... 22 1.2.1.4. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna ...... 29 1.2.1.5. Bezpieczeństwo publiczne i aktywność obywatelska ...... 35 1.2.2. Sfera gospodarcza ...... 43 1.2.2.1. Tradycje przemysłowe Mielca...... 43 1.2.2.2. Profil Mielca i struktura lokalnej gospodarki ...... 44 1.2.2.3. Atrakcyjność inwestycyjna Mielca ...... 50 1.2.2.4. Instytucje otoczenia biznesu ...... 52 1.2.3. Środowisko naturalne i dziedzictwo kulturowe ...... 54 1.2.3.1. Atrakcyjność przyrodnicza ...... 54 1.2.3.2. Gospodarka odpadami ...... 56 1.2.3.3. Potencjalna atrakcyjność turystyczna ...... 60 1.2.3.4. Kultura, sport i współpraca międzynarodowa ...... 62 1.2.4. Infrastruktura techniczna ...... 67 1.2.4.1. Infrastruktura drogowa ...... 67 1.2.4.2. System transportu publicznego ...... 69 1.2.4.3. Infrastruktura sieciowa ...... 70 1.2.4.4. Stan zasobów mieszkaniowych ...... 73 1.3. Uwarunkowania zewnętrzne ...... 76 1.3.1. Analiza ustaleń podstawowych dokumentów o charakterze strategicznym i kierunkowym .. 76 1.3.1.1. Ustalenia Strategii Województwa Podkarpackiego - Podkarpackie 2020 ...... 76 1.3.1.2. Założenia Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Mielca ...... 77 2. Ocena stanu miasta i potrzeby mieszkańców ...... 79 2.1. Analiza wyników badań ankietowych ...... 80 3. Spis grafik ...... 89 4. Spis tabel ...... 89 5. Spis wykresów ...... 90

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1. Diagnoza Strategiczna Diagnoza strategiczna opracowywana w ramach „Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025” składa się z czterech zasadniczych komponentów. Pierwszym z nich jest ogólna charakterystyka Mielca, która skupia się na zagadnieniach związanych z położeniem miasta, jego historią oraz istniejącymi powiązaniami funkcjonalnymi stanowiącymi o specyfice miasta. Istotnym zagadnieniem w tym kontekście jest również analiza struktury osadniczej i głównych założeń w zakresie zagospodarowania przestrzennego miasta. Drugi komponent to kompleksowa analiza uwarunkowań o charakterze wewnętrznym głównie w oparciu o dane ilościowe. Ten rozdział koncentruje się na kluczowych obszarach związanych z planowaniem rozwoju Mielca w perspektywie do roku 2025. Szczególny nacisk kładzie się na sferę społeczną (m.in. w zakresie usług publicznych świadczonych mieszkańcom oraz analizy kapitału ludzkiego Mielca), sferę gospodarczą (akcentującą specyfikę, profil i tradycje przemysłowe miasta oraz funkcjonujące otoczenie instytucjonalne sektora biznesowego), sferę środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego (głównie w kontekście jakości życia mieszkańców, przemysłów czasu wolnego oraz zasobów sektora kultury) oraz infrastrukturę techniczną (układ drogowy oraz kwestie związane z dostępnością komunikacyjną). Trzecią część stanowi analiza uwarunkowań o charakterze zewnętrznym przeprowadzona w oparciu o zapisy dokumentów planistycznych – kluczowe w tym zakresie są założenia zawarte w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Mielca oraz Strategii Województwa Podkarpackiego – Podkarpackie 2020. Czwarta część diagnozy strategicznej składa się na analizę wyników badań ankietowych przeprowadzonych wśród mieszkańców miasta. Opracowanie pozyskanych danych statystycznych umożliwiło dokonanie oceny stanu miasta i zidentyfikowanie najważniejszych potrzeb w perspektywie osób mieszkających lub pracujących w Mielcu. Artykułowane zmienne podsumowano w formie bilansu strategicznego poprzez opracowanie analizy SWOT. Kompleksowa analiza stanu zastanego oraz oczekiwań i potrzeb mieszkańców to baza na podstawie której, prowadzono prace o charakterze planistycznym zaprezentowane w dalszych częściach opracowania.

1.1. Ogólna charakterystyka miasta Miasto Mielec to gmina miejska i jednocześnie siedziba powiatu mieleckiego. Administracyjnie miasto zlokalizowane jest w województwie podkarpackim, podregionie tarnobrzeskim. Miasto oddalone jest zaledwie o 64 km od Rzeszowa – stolicy regionu. Miasto graniczy:  od północy z gminą Tuszów Narodowy,

7

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

 od wschodu i zachodu gminą Mielec (Miasto Mielec południkowo przedziela gminę wzdłuż osi Wisłoki),  od południa z gminą Przecław. Wymienione powyżej jednostki samorządu terytorialnego to bezpośrednie otoczenie funkcjonalne Miasta Mielca, jak również podmioty wchodzące w skład Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Mielec. Na poniższej grafice zilustrowano jednostki samorządu terytorialnego bezpośrednio otaczające Mielec.

Grafika 1 Miasto Mielec na tle bezpośredniego otoczenia funkcjonalnego

Źródło: opracowanie własne

8

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Miasto Mielec jest jednostką samorządu terytorialnego. Do jego organów należy Prezydent Miasta oraz Rada Miejska. Urząd Miejski w Mielcu to jednostka prowadząca działalność w formie jednostki budżetowej, której kierownikiem jest Prezydent Miasta. Przedmiotem działalności Urzędu jest w szczególności świadczenie pomocy Prezydentowi Miasta Mielca przy wykonywaniu przez niego zadań (własnych i zleconych) określonych przepisami prawa. Zadania realizowane są przez poszczególne wydziały Urzędu Miejskiego, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (28 jednostek budżetowych: przedszkola i szkoły oraz Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji i Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej). Dodatkowo należy wymienić jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną: 1. Samorządowe Centrum Kultury. 2. Komunalne Spółki prawa handlowego (jednoosobowe spółki Gminy):  Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych Sp. z o.o.,  Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.,  Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.,  Miejska Komunikacja Samochodowa Sp. z o.o.,  Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. 3. Spółki, w których Gmina Miejska Mielec posiada udziały/akcje:  Lotnisko Mielec Sp. z o.o.  Agencja Rozwoju Regionalnego MARR S.A.  Elektrociepłownia Mielec Sp. z o. o.  Mieleckie Centrum Edukacji i Przedsiębiorczości Sp. z o. o. Podając za danymi GUS, powierzchnia miasta wynosi 46,89 km2. Gęstość zaludnienia w Mielcu należy uznać za wysoką szczególnie biorąc pod uwagę konkurencyjne ośrodki gospodarcze, szczególnie te zlokalizowane w centralnej części obszaru definiowanego tradycyjnie jako Centralny Okręg Przemysłowy.

Tabela 1 Wskaźnik gęstości zaludnienia w 2014 roku - porównanie

Wyszczególnienie Ludność na 1 km² Mielec 1 297 Rzeszów 1 591 Dębica 1 377 Stalowa Wola 767 Tarnobrzeg 562 Powiat mielecki 155 Podregion tarnobrzeski 139 Województwo podkarpackie 119 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

9

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Analizując rzeczywiste zagospodarowanie miasta Mielca należy zwrócić uwagę na wysoki odsetek użytków rolnych oraz gruntów zalesionych i zakrzewionych – ich łączny udział stanowi 59%. Zabudowa o charakterze mieszkaniowym, usługowym czy też przemysłowym to tylko 39%. Kierunki wykorzystania powierzchni w Mielcu według analiz geodezyjnych uprawniają do wnioskowania o funkcjonowaniu wyższego rzeczywistego poziomu identyfikowanej gęstości zaludnienia. Warto podkreślić, że miasto Mielec to obszar zwarty o skoncentrowanej zabudowie, która w istocie jest efektem dynamicznego rozwoju tego ośrodka gospodarczego w minionym stuleciu.

Wykres 1 Powierzchnia geodezyjna miasta Mielec według kierunków wykorzystania

2%

Użytki rolne 16%

Grunty zabudowane i zurbanizowane 43%

Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione

39% Pozostałe

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS W kontekście ogólnej charakterystyki Mielca warto zwrócić uwagę na położenia geograficzne miasta. Na poniższej grafice zaprezentowano Mielec na tle kraju oraz w obrębie granic administracyjnych województwa podkarpackiego i powiatu mieleckiego.

10

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Grafika 2 Miasto Mielec na tle kraju, województwa podkarpackiego oraz powiatu mieleckiego

Źródło: opracowanie własne

1.1.1. Powiązania funkcjonalne Mielca Mielec jest definiowany w regionalnych dokumentach planistycznych jako subregionalny biegun wzrostu o wysokim potencjale innowacyjnym wynikającym głównie z tradycji i możliwości w zakresie rozwoju przemysłu lotniczego w ramach „Doliny Lotniczej”. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż poza stolicą województwa, Mielec to jedyny ośrodek o wysokim identyfikowanym potencjale innowacyjnym. Dodatkowo, mając na uwadze wykorzystanie możliwości rozwojowych płynących ze stymulowania powiązań sieciowych w ramach układów funkcjonalnych, zawiązano w 2014 roku Miejski Obszar Funkcjonalny Mielec, którego rdzeniem jest Miasto Mielec, a jego obszarem funkcjonalnym sąsiednie gminy Przecław i Tuszów Narodowy oraz gmina Mielec. Analiza zmiennych wpływających na pełnienie przez Mielec silnego ośrodka ponadlokalnego to między innymi relatywnie wysoki poziom drenowania kapitału ludzkiego z ościennych gmin. Wskaźnik przyjeżdżających do pracy na 1 000 mieszkańców wynosi 164,2 – wskazuje to bezpośrednio na potencjał lokalnej gospodarki i jej możliwości wzrostu w skali regionalnej. Szczegółowe zmienne dotyczące zasobów Mielca i jego obszaru funkcjonalnego zostały poddane analizie w publikacji Podkarpackiego Biura Planowania Przestrzennego pn. „Delimitacja

11

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Miejskich Obszarów Funkcjonalnych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego województwa podkarpackiego.”

Na poniższej grafice zilustrowano Mielec na tle granic województwa podkarpackiego. Grafika 3 Mielec na tle granic administracyjnych województwa podkarpackiego

Źródło: opracowanie własne

1.1.2. Podział administracyjny Mielca Jednostkami pomocniczymi miasta Mielca są Osiedla. Zostały one wyodrębnione w Statucie Gminy Miejskiej Mielec przyjętym Uchwałą Nr V/38/03 Rady Miejskiej w Mielcu w dniu 20 marca 2003 r. Ich granice administracyjne są określone i funkcjonują pod poniższymi nazwami jako: 1. Borek, 10. Mościska, 2. Cyranka, 11. Niepodległości, 3. Dziubków, 12. Rzochów, 4. Kazimierza Wielkiego, 13. Smoczka, 5. Kilińskiego, 14. Smoczka I, 6. Kopernika, 15. Szafera, 7. Kościuszki, 16. Wojsław, 8. Kusocińskiego, 17. Wolności, 9. Lotników, 18. Żeromskiego.

12

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Granice osiedli, strukturę organizacyjną oraz zakres i zasady ich funkcjonowania określają odrębne statuty, a ich organami są Rady oraz Zarządy Osiedli. Postanowienia organów Osiedli zapadają w formie uchwał. Działania Rad Osiedli ogniskują się wokół zagadnień związanych z organizowaniem, inicjowaniem i koordynowaniem przedsięwzięć mających na celu poprawę warunków życia mieszkańców.

1.1.3. Rys historyczny Mielca 1 Najstarsze ślady celowej działalności człowieka znalezione na terenie Mielca przez archeologów na początku lat 90. XX w. świadczą o osadnictwie ludzkim już 8 tys. lat p.n.e. Pod koniec X wieku ziemia mielecka znajdowała się w granicach pierwszego państwa polskiego. Pierwsze wzmianki na temat miejscowości o nazwie Mielec pojawiają się w 1224 roku. Oficjalnie miasto Mielec zostało powołane aktem lokacyjnym na prawie magdeburskim w dniu 18 listopada 1470 roku, dzięki staraniom Jana (II) z Mielca oraz jego synów Jana (III) Mieleckiego oraz Bernardyna Mieleckiego. Rodzina Gryfitów- Mieleckich była samodzielnym właścicielem miasta do schyłku XVI w. (później wśród innych właścicieli ze znacznych rodów znajdujemy Chodkiewiczów, Ossolińskich, Lubomirskich, Morsztynów, Pieniążków). Za ich rządów w mieście powstało rzemiosło W roku 1772, po pierwszym rozbiorze Polski miasto dostało się pod zabór austriacki. W 1853 roku Mielec został miastem powiatowym obejmującym obszar, na którym znajdowało się 106 osad i 91 gmin katastralnych. Powstanie urzędów i instytucji powiatowych spowodowało przypływ inteligencji do miasta, powstał szpital, straż pożarna, budynek rady miejskiej, koszary żandarmerii, synagoga żydowska. W 1887 Mielec otrzymał połączenie kolejowe z Dębicą i Rozwadowem, co ożywiło kontakty handlowe. W 1900 roku rozwój miasta przerwał ogromny pożar, który strawił ¾ obszaru Mielca. Po odbudowie miasta na początku dwudziestego wieku mielecki rynek został otoczony rzędem murowanych kamieniczek, dodatkowo wzniesiono gmach sądu (1902), utworzono gimnazjum humanistyczne (1905) i zbudowano gmach tej pierwszej mieleckiej szkoły średniej (1912), określany jako „jeden z największych i najpiękniejszych budynków szkolnych w Galicji” oraz siedzibę rady powiatowej. Rozwój miasta został przerwany przez I wojnę światową 1914-1918. Kilkakrotne przetoczenie się frontu przez ziemię mielecką sprawiło, że Mielec został mocno zniszczony. Odzyskanie niepodległości przez Polskę wyzwoliło dużą aktywność polityczną, społeczną i gospodarczą mielczan. Wybudowano wiele brukowanych ulic, zakładów rzemieślniczych, placówek handlowych oraz prywatną elektrownię. W okresie międzywojennym miasto cechowało się zróżnicowaną strukturą narodowościową. W 1923 r. w Mielcu mieszkało 3 020 Żydów i 2 415 Polaków.

1 Materiały i opracowania własne Biura Promocji i Informacji Urzędu Miejskiego w Mielcu

13

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Od roku 1937 rozpoczęła się nowa jakość w rozwoju gospodarczym, przestrzennym i społecznym Mielca: w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego powstały Państwowe Zakłady Lotnicze – Wytwórnia Płatowców nr 2 w Mielcu-Cyrance. Po wybuchu II wojny światowej 1939-1945 miasto we wrześniu 1939 r. zostało zajęte przez hitlerowskiego okupanta, a nową wytwórnię przejęło przez ministerstwo lotnictwa III Rzeszy Niemieckiej i włączyło do swej wojennej struktury przemysłowej. Tak jak wspomniano, w okresie międzywojennym miasto cechowało się zróżnicowaną strukturą narodowościową. Wskutek represyjnej polityki wobec mieszkańców Mielca znacznie się wyludniło, zwłaszcza po marcu 1942 r., kiedy nastąpiła gwałtowna eksterminacja kilku tysięcy mielczan pochodzenia żydowskiego. Gestapo rozstrzelało wówczas ok. 300 osób w Borku – dzielnicy Mielca. Obecnie znajduje się tam pamiątkowy obelisk. Powojenna historia miasta jest ściśle powiązana z dziejami zakładów lotniczych. Ich kilkudziesięcioletni rozwój wpłynął na znaczący wzrost liczby ludności i poszerzenie granic Mielca. W 1985 r. liczba mieszkańców przekroczyła 50 tysięcy i wówczas Mielcowi przyznano status miasta prezydenckiego. Kilka lat później nastąpiły w Polsce głębokie przeobrażenia ustrojowe, lecz załamanie współpracy gospodarczej z ZSRR – przez cztery dziesięciolecia głównego odbiorcy mieleckich samolotów – gwałtownie pogorszyło sytuację miejscowego przemysłu i ludności regionu. Zwiększające się bezrobocie i drastyczne ubożenie mieleckich rodzin zmusiło rząd do uznania Mielca za rejon zagrożony strukturalnym bezrobociem. Z jednej strony udzielano państwowej pomocy finansowej, a jednocześnie pojawiły się dążenia do odrodzenia mieleckiego przemysłu. 29 sierpnia 1995 roku decyzją rządową powołano pierwszą w Polsce Specjalną Strefę Ekonomiczną „Euro-Park Mielec”, działającą pod zarządem Oddziału Agencji Rozwoju Przemysłu – Oddział Mielec. Ogólnoświatowy kryzys gospodarczy osłabił, ale nie zatrzymał rozwoju SSE. Do 2014 roku strefa utworzyła ponad 26 tysięcy miejsc pracy, a nakłady finansowe inwestorów przekroczyły ponad 6,62 miliarda złotych3. W 2005 r. z inicjatywy miejskiego samorządu powstał Mielecki Park Przemysłowy. W ramach wielokrotnych restrukturyzacji, z wielozakładowej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego „PZL-Mielec” – jednego z największych polskich przedsiębiorstw – wyodrębniło się kilkanaście spółek branżowych. Produkcję lotniczą kontynuowało około 20 firm, w tym duża spółka Polskie Zakłady Lotnicze produkująca śmigłowce „Black Hawk” i samoloty polskiej konstrukcji (dromadery, bryzy i skytrucki), która w latach 2007-2015 należała do amerykańskiego potentata lotniczego Sikorsky. Do największych i liczących się firm należały także Lear, BRW, Kronospan, Kirchhoff, Bury, Zielona Budka, Melex, Zakład Usług Agrolotniczych, Autopart i Husqvarna. Na stworzonej bazie produkcyjnej ok. 170 firm w SSE i MPP, przez 20 lat wyrosła infrastruktura okołobiznesowa. W latach 2000-2015 rozwój miasta następował według

2 www.europark.arp.pl [dostęp: 25.06.2015 r.], 3 Józef Witek, Encyklopedia miasta Mielca. Tom 1. Wydawnictwo „AWR Korso”, Mielec 2004, s. 285-297.

14

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 dwóch kolejnych strategii. Obok inwestycji przemysłowych, które powstały po 1989 r., zrealizowano kilka dużych inwestycji miejskich o znaczeniu powiatowym i regionalnym:  miejska Hala Targowa i centrum handlowe „Pasaż”( 1990-1995),  Inkubator Przedsiębiorczości (pierwszy zbudowany w 1992 r. z daru finansowego rządu Japonii) – mielecki kamień milowy rozwoju przedsiębiorczości wśród małych i średnich firm, zalążek dwóch współczesnych inkubatorów  miejskie składowisko odpadów komunalnych (1997);  miejsko-regionalna oczyszczalnia ścieków (2006) i sieć kanalizacyjna – kompleksowa inwestycja z okresu przedakcesyjnego zbudowana z udziałem środków Unii Europejskiej w wysokości ponad 26 mln euro;  rewitalizacja rynku starego miasta i jego otoczenia (2010);  „Bulwar nad Wisłoką” (2013) – zwieńczenie kilkuletniej rewitalizacji starówki, po zbudowaniu wałów przeciwpowodziowych oraz przebudowie rynku i otoczenia;  stadion miejski MOSiR (piłkarski i lekkoatletyczny), ze sztucznym oświetleniem 2 tys. luksów i dwiema zadaszonymi trybunami oraz pomieszczeniami lekkoatletycznymi pod jedną z trybun i bieżnią otwartą – po modernizacji ze środków własnych (2014);  miejski Park Leśny „Góra Cyranowska” (2014). Ważnym czynnikiem planów rozwojowych Mielca jest Lotnisko Mielec EPML (wojskowe w latach 1938-1949, potem fabryczne, obecnie miejskie). Gmina Miejska Mielec posiada ponad 99% udziałów w tej spółce prawa handlowego, obsługującej usługi agrolotnicze, lotnictwo sportowe, szkolenie pilotów oraz miejscowych wytwórców sprzętu lotniczego, przyjmującej samoloty cywilne i wojskowe spoza Mielca. Ze wsparciem samorządu powstały instytucje na rzecz wzmacniania kapitału ludzkiego miasta:  Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania (1999) – początkowo jako pierwsza w historii Mielca samodzielna uczelnia stacjonarna, obecnie Zamiejscowy Wydział WSGiZ w Krakowie;  Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży „Kana”(2001) – jeden z praktycznych i dziejowych efektów relacji samorząd miejski Mielca – biskupstwo diecezji tarnowskiej;  Wydział Inżynierii Wytwarzania AGH w Mielcu (2009, 2015) – niegdyś Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny AGH ze studiami zaocznymi rozwinął się w wydział ze studiami dziennymi (2015/2016) jako pierwsza w Mielcu publiczna uczelnia wyższa, umożliwiająca studentom bezpłatną edukację.

15

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1.2. Uwarunkowania wewnętrzne

1.2.1. Sfera społeczna

1.2.1.1. Demografia

Liczba ludności zamieszkującej Mielec w minionej dekadzie charakteryzowała się tendencją spadkową. W latach 2005-2014 łączna liczba mieszkańców zmalała o 0,6%. W liczbach bezwzględnych z terenu Mielca ubyło tylko 414 mieszkańców – biorąc pod uwagę sytuację demograficzną obserwowaną w regionie i kraju, identyfikowany potencjał demograficzny Mielca należy ocenić jako relatywnie korzystny, nie podlegający pogłębionym fluktuacjom i wahaniom negatywnie wpływającym na funkcjonowanie m. in. sektora oświaty i regionalnego rynku pracy.

Wykres 2 Ludność miasta Mielec w latach 2005-2014

61 587 62 000 34 000 61 479 61 241 61 238 61 116 61 500 61 005 60 983 61 096 32 000 60 827 60 799 61 000

30 000 60 500

31 572 31 411 29 494 31 333 29 31 582 31 659 29 584 31 532 29 622 31 383 29 464 31 335 29 857 31 730 29 799 31 680 29 679 31 559 29 599 31 497 29 28 000 60 000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Kobiety Mężczyźni Ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Saldo migracji na przestrzeni minionych lat kształtowało się na stabilnym ujemnym poziomie. Obserwowana tendencja nie przybrała jednak masowego charakteru i była częściowo kompensowana dodatnim przyrostem naturalnym. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, iż Mielec nie jest obszarem o wysokiej atrakcyjności osiedleńczej - saldo migracji na 1000 osób w 2013 roku w Mielcu wynosiło -5,3 a dla porównania, w Rzeszowie, w tym samym roku wyniosło 2,1. Ponadto obserwuje się zjawisko suburbanizacji, które w perspektywie roku 2025 będzie coraz silnej oddziaływało na Mielec oraz jego otoczenie funkcjonalne w zakresie przeobrażeń w sferze społecznej oraz gospodarczej.

Wykres 3 Saldo migracji w Mielcu w latach 2004-2013

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0 -100 -200 -201 -300 -237 -287 -270 -272 -400 -350 -338 -326 -337 -326 Saldo migracji

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

16

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Analiza ruchu naturalnego w Mielcu w latach 2005-2014 uprawnia do wnioskowania na temat spadającego przyrostu naturalnego. Malejąca począwszy od 2008 roku liczba urodzeń wpływa na utrwalenie tendencji demograficznej w zakresie zmniejszania się liczby mieszkańców Mielca. Przyrost naturalny w coraz mniejszy stopniu bilansuje niekorzystne zjawiska związane w migracjami zewnętrznymi poza obszar miasta.

Wykres 4 Ruch naturalny miasta Mielec w latach 2005-2014

120 250

100 213 200 80 172 60 158 150 145 129 40 127 123

100 20 88

78

74 53 97 26 105 67 109 104 93 65 104 41 86 43 39 49 20 58 45 0

26 50 -

-20 19

-40 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Kobiety Mężczyźni Ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Analiza ekonomicznych grup wiekowych wskazuje na starzenie się społeczności lokalnej zamieszkującej Mielec. W omawianym okresie odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym spadł o 4%, natomiast osób w wieku poprodukcyjnym wzrósł o 5%. Stabilna liczba osób w wieku produkcyjnym to swoista renta demograficzna niemniej w perspektywie roku 2025 należy zintensyfikować działanie na rzecz ożywienia demograficznego poprzez prowadzenie polityki prorodzinnej (budowa i rozwijanie istniejących inicjatyw).

17

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 5 Ludność w mieście Mielec według ekonomicznych grup wieku w latach 2005-2014

100% 32 500

14% 14% 15% 15% 16% 17% 17% 17% 90% 18% 19% 32 000

80% 31 857 31 799 31 500 31 679 31 582 31 584 31 622 31 572 31 599 70% 31 464 31 494 31 000 60% 30 500 65% 66% 66% 66% 66% 50% 66% 66% 66% 65% 64% 30 000 40% 29 730 29 500 30% 29 659 29 680 29 532 29 559 29 497 29 383 29 411 29 335 29 333 29 000 20%

21% 28 500 10% 20% 19% 19% 18% 17% 17% 17% 17% 17% 0% 28 000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Mężczyźni ogółem Kobiety ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Analiza ludności zamieszkującej Mielec zilustrowana poniżej w formie tzw. „piramidy wieku” potwierdza funkcjonowanie zjawiska starzenia się społeczności lokalnej. Obserwowany aktualnie niż demograficzny jest istotną determinantą wpływającą na sytuację społeczną w Mielcu.

Wykres 6 Ludność miasta Mielec według grup wiekowych oraz płci w 2014 roku

0-4 110 1 366 1 366 5-9 1 487 1 487 14 10-14 58 1 276 1 276 15-19 125 1 364 1 364 20-24 58 1 987 1 987 25-29 152 2 381 2 381 30-34 125 2 662 2 662 35-39 101 2 404 2 404 40-44 34 1 785 1 785 45-49 1 660 1 660 149 50-54 1 980 1 980 316 55-59 2 360 2 360 329 60-64 2 068 2 068 351 65-69 1 362 1 362 275 70 i więcej 2 428 2 428 1 490 4 000 3 000 2 000 1 000 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000

Mężczyźni Nadwyżka mężczyzn Kobiety Nadwyżka kobiet

Źródło: Bank Danych Lokalnych GU

18

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1.2.1.2. Rynek pracy

Liczba pracujących w Mielcu w minionej dekadzie wzrosła o blisko 17%. Warto zwrócić uwagę, że wrastała liczba pracujących kobiet, a malała mężczyzn (wahania kształtowały się na poziomie 3%). Źródłem wrastającej liczby pracujących w Mielcu jest przede wszystkim funkcjonowanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec. Należy odnotować, że relatywnie duża liczba osób podejmujących pracę w Mielcu to mieszkańcy gmin ościennych – dostrzega się w tym zakresie zjawisko drenowania zasobów ludzkich (co jest zjawiskiem korzystnym dla samego miasta).

Wykres 7 Pracujący w mieście Mielec wg płci w latach 2004-2013

100% 30 000 90% 41% 39% 40% 41% 40% 40% 40% 40% 43% 44% 80% 27 004 25 000 24 904 70% 24 190 23 784 24 063 23 319 22 430 22 230 22 905 23 150 20 000 60% 50% 15 000 40% 10 000 30% 59% 61% 60% 59% 60% 60% 60% 60% 57% 56% 20% 5 000 10% 0% 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Pracujący mężczyźni Pracujące kobiety Liczba pracujących

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Analizując dynamikę oraz potencjał regionalnego rynku pracy należy zwrócić uwagę na czynnik ekonomiczny. Relacja przeciętnych wynagrodzeń w powiecie mieleckim w stosunku do średniej krajowej jest wyższa w odniesieniu do wartości wojewódzkiej, jak również wskaźnika osiąganego przez podregion tarnobrzeski. Konkurencyjność Mielca w zakresie niższych kosztów pracy to czynnik korzystny w perspektywie przyciągania inwestorów, natomiast wpływa on negatywnie na standard życia mieszkańców i podnosi dochody miasta.

Wykres 8 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej w 2013 roku

85,90%

84,70%

83,80%

Podregion tarnobrzeski Podkarpackie Powiat mielecki

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

19

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Stopa bezrobocia definiowana jako udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w minionej dekadzie w Mielcu wahała się i była silnie uzależniona od wahań koniunkturalnych w skali makro. Analizowany odsetek w stosunku do roku bazowego zmalał o 2,1%.

Wykres 9 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci miasta Mielec w latach 2005-2014 [%]

14,0 12,0 10,3 9,9 9,9 12,0 9,1 9,2 10,0 8,3 8,4 8,2 10,0 7,5 7,2 8,0 8,0 6,0 6,0 4,0 4,0

2,0 2,0

8,2 12,4 6,0 10,5 5,0 9,4 6,0 9,1 9,2 10,7 8,1 10,2 9,1 10,8 8,7 9,6 8,1 8,6 7,6 8,8 0,0 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Mężczyźni Kobiety Ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu mieszkających w Mielcu maleje. W latach 2005-2014 odsetek bezrobotnych zmniejszył się o 21,9%. Niemniej na przestrzeni minionych lat odnotowuje się coroczne wahania. Najkorzystniej sytuacja kształtowała się w 2007 roku, kiedy liczba bezrobotnych wynosiła tylko 2 890 osób. Analizując poniższe dane warto zwrócić uwagę na malejącą liczbę bezrobotnych kobiet (spadek o 9%). Dodatkowo statystyka publiczna nie odzwierciedla zjawiska bezrobocia ukrytego oraz tzw. „szarej strefy”.

Wykres 10 Bezrobotni na terenie miasta Mielec w latach 2005-2014

100% 4 500 4 090 3 993 4 033 4 000 3 733 80% 3 677 3 500 3 323 3 306 3 192 2 890 3 035 3 000 60% 49% 53% 54% 53% 51% 51% 2 500 60% 60% 63% 2 000 40% 65% 1 500 47% 46% 47% 49% 51% 49% 1 000 20% 40% 37% 35% 40% 500 0% 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Bezrobotni mężczyźni Bezrobotne kobiety Bezrobotni ogółem

Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu

W poniższej tabeli zestawiono dane liczbowe charakteryzujące bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy w Mielcu. Liczba osób bez pracy do 25 roku życia zmniejszyła się o blisko 45%. Udział długotrwale bezrobotnych spadł o 15%. Jako symptomatyczne i niepokojące należy ocenić zjawisko wzrostu liczby zarejestrowanych w PUP osób niepełnosprawnych oraz powyżej

20

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

50 roku życia. Łączna liczba osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy w latach 2010-2014 zmalała o blisko 18%. Tendencja spadkowa zarysowała się począwszy od 2011 roku i wskazuje na znaczne ożywienie gospodarcze. Biorąc pod uwagę skalę wykluczenia bezpośrednio związanego z bezrobociem należy konsekwentnie budować klimat proinwestycyjny i wzmacniać szeroko rozumianą atrakcyjność Mielca jako ośrodka gospodarczego.

Tabela 2 Bezrobotni będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy w Mielcu [os.]

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 Do 25 roku życia 936 931 789 616 517 Długotrwale bezrobotne 2 001 2 173 2 012 1 848 1 697 Kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka 327 345 306 266 269 Powyżej 50 roku życia 750 876 843 848 862 Bez kwalifikacji zawodowych 908 1 134 1 032 865 830 Bez doświadczenia zawodowego 952 966 883 743 667 Bez wykształcenia średniego 1 771 1 920 1 779 1 532 1 450 Samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko do 18 r.ż. 193 215 184 168 188 Które po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęły 48 49 48 43 42 zatrudnienia Niepełnosprawni 240 257 282 272 305 Bezrobotni będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy 3 410 3 641 3 329 2 995 2 800 Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu

Analiza zarejestrowanych bezrobotnych z terenu Mielca w perspektywie ich wieku, poziomu wykształcenia oraz stażu pracy pozwala na określenie determinant lokalnego rynku pracy. Odnotowano wzrost bezrobotnych wśród osób w przedziałach wiekowych powyżej 55 lat, co świadczy o niskim poziomie absorbcji osób w wieku średnim przez lokalny rynek. Analizując wykształcenie bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mielcu – jedynie grupa legitymująca się dyplomem ukończenia szkoły wyższej znacząco wzrosła w porównaniu do roku 2010. Co ciekawe brak stażu nie stanowił bariery wejścia na rynek pracy – w analizowanym okresie liczba osób w tej grupie spadła o 306, co stanowi blisko 39%.

Tabela 3 Bezrobotni oraz poszukujący pracy według czasu pozostawania bez pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy w Mielcu

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 Do 1 303 294 294 270 251 1-3 715 665 667 608 608 Czas 3-6 584 662 591 550 532 pozostawania bez pracy w m-c 6-12 617 731 518 508 525 12-24 766 697 603 476 477 Powyżej 24 748 948 936 872 782 18-24 936 931 789 616 517 25-34 1 081 1 138 970 922 933 Wiek 35-44 611 671 649 589 575 45-54 747 791 732 665 597 55-59 304 373 371 378 402

21

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 60 lat i więcej 52 90 95 110 147 Wyższe 444 480 474 518 519 Policealne i średnie zawodowe 927 932 797 738 731 Wykształcenie Średnie ogólnokształcące 591 665 559 496 475 Zasadnicze zawodowe 1 061 1 158 1 049 930 867 Gimnazjalne i poniżej 710 762 730 602 583 - do 1 roku 414 450 442 470 482 - 1-5 834 891 808 705 705 - 5-10 570 568 504 461 475 Staż pracy ogółem - 10-20 580 676 602 554 530 - 20-30 397 406 393 385 346 - 30 lat i więcej 150 209 142 144 155 - bez stażu 788 797 718 565 482 Źródło: dane Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu

1.2.1.3. Sektor edukacji

Rozpatrywanie systemu oświaty należy rozpocząć od funkcjonujących żłobków i przedszkoli. Warto na wstępie zaznaczyć, że sektor edukacji stanowi jedną z kluczowych pozycji w budżecie miasta, jak również silnie wpływa na odczuwaną jakość życia przez mieszkańców. Zgodnie z danymi udostępnianymi przez UM Mielec w mieście prowadzi działalność sześć żłobków, z czego połowa ma charakter podmiotów niepublicznych. W zakresie instytucji zajmujących się opieką przedszkolną w Mielcu zidentyfikowano 21 placówek tego typu (ponad połowa z nich – 12 to podmioty sektora publicznego).

Tabela 4 Żłobki i przedszkola na terenie miasta Mielec

Miejsce prowadzenia żłobka lub klubu Lp. Nazwa placówki dziecięcego 1. Żłobek Miejski Nr 3 ul. Pisarka 9 39-300 Mielec 2. Żłobek Miejski Nr 5 ul. Konopnickiej 2 39-300 Mielec 3. Żłobek Miejski Nr 7 ul. Botaniczna 6 39-300 Mielec 4. Niepubliczny Żłobek „Szczęśliwe Dziecko” ul. Zygmuntowska 3 39-300 Mielec 5. Niepubliczny Żłobek „Mistrzowie Zabawy” ul. Budowlana 12 39-300 Mielec 6. Niepubliczny Żłobek „Bajkowa Akademia” ul. Wojsławska 23 39-300 Mielec 7. Przedszkole Miejskie nr 1 im. Kubusia Puchatka ul. Mickiewicza 51 39-300 Mielec 8. Przedszkole Miejskie nr 2 ul. Lwowska 3 39-300 Mielec 9. Przedszkole Miejskie nr 3 ul. Ossolińskich 1 39-300 Mielec 10. Przedszkole Miejskie nr 4 ul. Spółdzielcza 2 39-300 Mielec 11. Przedszkole Miejskie nr 6 ul. Piotra Skargi 15 39-300 Mielec 12. Przedszkole Miejskie nr 7 ul. Pułaskiego 3 39-300 Mielec 13. Przedszkole Miejskie nr 8 ul. Tańskiego 5 39-300 Mielec 14. Przedszkole Miejskie nr 9 im. "Baśniowej Krainy" ul. Pisarka 23 39-300 Mielec 15. Przedszkole Miejskie nr 12 im. Marii Konopnickiej ul. M. Konopnickiej 4 39-300 Mielec 16. Przedszkole Miejskie nr 13 ul. Łukasiewicza 1B 39-300 Mielec 17. Przedszkole Miejskie nr 16 im. "Jasia i Małgosi" ul. Chałubińskiego 1 39-300 Mielec 18. Przedszkole Miejskie nr 20 z Oddz. Integr. im. "Smoka Felusia" ul. Warneńczyka 2 39-300 Mielec

22

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Miejsce prowadzenia żłobka lub klubu Lp. Nazwa placówki dziecięcego 19. Przedszkole Niepubliczne Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus ul. Dębicka 2 39-300 Mielec 20. Niepubliczne Przedszkole "Szczęśliwe Dziecko" ul. Wyszyńskiego 4A/6 39-300 Mielec 21. Niepubliczne Przedszkole "Mistrzowie Zabawy" ul. Budowlana 12 39-300 Mielec 22. Przedszkole Niepubliczne "Bajkowe Przedszkole" ul. Metalowców 19 39-300 Mielec Niepubliczne Przedszkole Artystyczno-Językowe przy Centrum 23. ul. Chopina 18A 39-300 Mielec Edukacji i Rozwoju Dziecka "Żaczek" 24. Niepubliczne Przedszkole "Mali Odkrywcy" ul. Dworcowa 4/052 39-300 Mielec 25. Niepubliczne Przedszkole Terapeutyczne "Jeżyk" ul. Wojsławska 278 39-300 Mielec 26. Niepubliczne Przedszkole "Bajkowa Akademia" ul. Wojsławska 23 39-300 Mielec Niepubliczne Przedszkole Terapeutyczne dla dzieci z 27. ul. Botaniczna 4 39-300 Mielec zaburzeniami autystycznymi SUNRISE Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

W Mielcu prowadzi działalność 10 szkół podstawowych. Osiem z nich jest prowadzone przez mielecki samorząd lokalny, natomiast dwie placówki mają charakter niepubliczny.

Tabela 5 Szkoły podstawowe na terenie miasta Mielec

Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba uczniów uczniów uczniów uczniów uczniów Lp. Nazwa placówki w szkole w szkole w szkole w szkole w szkole ogółem 2010 ogółem 2011 ogółem 2012 ogółem 2013 ogółem 2014 Szkoła Podstawowa Nr 1 im. 1. 439 443 422 388 403 Władysława Szafera Szkoła Podstawowa Nr 2 im. 2. 285 286 284 274 298 Tadeusza Kościuszki Szkoła Podstawowa Nr 3 im. 3. 569 577 573 536 556 Wojska Polskiego Szkoła Podstawowa Nr 6 im. 4. 766 738 761 780 835 Żwirki i Wigury Szkoła Podstawowa Nr 9 im. 5. Władysława Jasińskiego 407 401 380 409 420 „Jędrusia” Szkoła Podstawowa Nr 11 6. z Oddziałami Integracyjnymi 452 449 469 476 525 im. Jana Pawła II w Mielcu Szkoła Podstawowa Nr 12 7. 56 57 55 57 56 im. Henryka Sienkiewicza Zespół Szkół Nr 2 (Szkoła 8. Podstawowa Nr 13 im. Jana 234 215 212 215 249 Bytnara „Rudego”) Niepubliczna Szkoła Podstawowa Mistrzostwa 9. 44 47 53 52 65 Sportowego im. Grzegorza Lato w Mielcu Niepubliczna Szkoła 10. - - - 6 50 Podstawowa w Mielcu Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

W minionej dekadzie liczba uczniów w szkołach podstawowych zmalała o 18,6%. Warto natomiast zauważyć, że od 2009 roku sytuacja w zakresie liczby uczęszczających uczniów do szkół podstawowych w Mielcu podlega niewielkim wahaniom i cechuje się stabilnym poziomem.

23

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 11 Liczba uczniów i absolwentów szkół podstawowych na terenie miasta Mielec

3 984 3 690 3 473 3 367 3 300 1 258 3 303 3 256 3 259 3 240 3

559 833 781 757 635 581 521 548

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Uczniowie Absolwenci

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Jakość kształcenia na poziomie podstawowym jest weryfikowana ogólnopolskim, ustandaryzowanym testem wiedzy – sprawdzianem szóstoklasisty. Na tle powiatu mieleckiego, regionu oraz kraju – wyniki osiągane przez absolwentów mieleckich szkół są zdecydowanie lepsze. Świadczy to o wysokim poziomie nauczania w Mielcu (wyniki osiągane przez uczniów z Mielca są wyższe od średniej krajowej aż o 5,2%).

Tabela 6 Wyniki sprawdzianu szóstoklasisty w 2014 roku - porównanie

Wyszczególnienie Średni wynik w punktach Średni wynik w % Mielec 27,91 69,76 powiat mielecki 26,63 66,57 woj. podkarpackie 25,80 64,50 Polska 25,82 64,55 Źródło: Dane OKE Kraków

Kolejnym szczeblem edukacji są szkoły gimnazjalne – również w pełni podlegające samorządowi lokalnemu (poza placówkami niepublicznymi). Wśród funkcjonujących gimnazjów cztery mają charakter publiczny natomiast pozostałe dwie to placówki niepubliczne.

24

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 7 Gimnazja na terenie miasta Mielec

Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba uczniów uczniów uczniów uczniów uczniów Lp. Nazwa placówki w szkole w szkole w szkole w szkole w szkole ogółem ogółem ogółem ogółem ogółem 2010 2011 2012 2013 2014 1. Gimnazjum Nr 1 240 232 197 178 155 2. Gimnazjum Nr 2 735 704 648 638 610 Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3. 1 im. st. sierż. pilota Stanisława 414 378 376 383 389 Działowskiego (Gimnazjum Nr 3) 4. Zespół Szkół Nr 2 (Gimnazjum Nr 4) 318 335 306 326 309 Niepubliczne Gimnazjum 5. Mistrzostwa Sportowego 65 78 84 103 120 im. Grzegorza Lato w Mielcu 6. Niepubliczne Gimnazjum w Mielcu 102 118 116 107 85 Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Analizując liczbę uczniów i absolwentów w Mielcu dostrzega się efekty niżu demograficznego, z którym zmagają się samorządy w całej Polsce. Liczba absolwentów w latach 2005-2013 spadła o blisko 50%. W zakresie uczęszczających uczniów sytuacja w dwóch minionych latach zaczyna się stabilizować, niemniej analizowane w niniejszym opracowaniu niekorzystne tendencje demograficzne wprost wpływają na sektor oświaty w Mielcu.

Wykres 12 Liczba uczniów i absolwentów gimnazjum na terenie miasta Mielec

3 000

2 500

2 000

1 500

1 000

500

996 818 785 749 621 668 577

2 952 2 034 1 671 2 043 1 438 2 244 2 107 2 947 1 923 1 782 1 790 1 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Uczniowie Absolwenci

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Analogicznie jak w przypadku szkół podstawowych, miernikiem jakości nauczania i efektywności systemu szkolnictwa ponadpodstawowego jest kończący ten etap nauki sprawdzian wiedzy, w przypadku gimnazjów jest nim test gimnazjalny. Na podstawie danych Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie można dokonać analizy poszczególnych dziedzin nauczania. Bardzo korzystnie należy ocenić jakość nauczania matematyki (szczególnie istotne w kontekście wyboru ścieżki edukacyjnej przez absolwentów) oraz historii i WOS-u. Wiedza z przedmiotów przyrodniczych oraz języka polskiego kształtuje się na poziomie zbliżonym do średniego (przeciętnego). Jako deficytowe

25

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 należy ocenić zdolności lingwistyczne, w zakresie języka angielskiego – wyniki z poziomu podstawowego są niższe o 4,1% w porównaniu do średniej krajowej oraz o 4,5% w kontekście wartości osiąganej przez gimnazjalistów w województwie podkarpackim.

Tabela 8 Wyniki testu gimnazjalnego w 2014 roku - porównanie

Język angielski Przedmioty Historia i WOS Język polski Matematyka poziom Wyszczególnienie przyrodnicze podstawowy Średni wynik w % Mielec 61,2 70,9 53,2 52,5 62,9 powiat mielecki 60,0 71,4 53,6 49,1 67,4 Województwo 60,0 70,0 53,0 49,0 66,0 podkarpackie Polska 59,0 68,0 52,0 47,0 67,0 Źródło: Dane OKE Kraków

Wysoka jakość nauczania w mieleckich palcówkach oświatowych (w przeważającej większości prowadzonych przez samorząd lokalny) jest potwierdzona wzrastającym współczynnikiem skolaryzacji. Mielec jako subregionalny ośrodek wzrostu przyciąga uczniów z okolicznych miejscowości (wynika to m.in z silnych powiązań funkcjonalnych na linii Mielec – okoliczne gminy oraz silnego grawitowania do Mielca jako miejsca pracy oraz edukacji). Na poniższym wykresie zilustrowano dynamikę skolaryzacji w minionym dziesięcioleciu. Odnotowana tendencja ma charakter stabilny, a dostrzegane wahania mają charakter marginalny.

26

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 13 Współczynnik skolaryzacji na terenie miasta Mielec w latach 2005-2013

107,96 107,23 107,04 107,25

105,45 105,13 104,72

103,48 103,07 102,79 103,74 102,75 102,47 101,30 101,48 101,47 100,64 100,70 101,85 102,07 100,10 101,26 98,78 98,72 98,46 100,16 98,36 98,40 97,31 98,50 98,69 97,91 97,17 97,34 96,44 95,98

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Współczynnik skolaryzacji brutto - szkoły podstawowe Współczynnik skolaryzacji brutto - gimnazja Współczynnik skolaryzacji netto - szkoły podstawowe Współczynnik skolaryzacji netto - gimnazja

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

W Mielcu funkcjonuje 8 szkół o charakterze ponadgimnazjalnym. Ze względu na fakt, iż Mielec nie posiada statusu miasta na prawach powiatu, organem prowadzącym publiczne placówki edukacyjne na poziomie średnim w większości jest Starostwo Powiatowe w Mielcu.

Tabela 9 Szkoły średnie na terenie miasta Mielec

Lp. Nazwa placówki 1. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 im. st. sierż. pilota St. Działowskiego (V Liceum Ogólnokształcące)* 2. I Liceum Ogólnokształcące 3. II Liceum Ogólnokształcące 4. Zespół Szkół Budowlanych im. Żołnierzy Armii Krajowej 5. Zespół Szkół im. Profesora Janusza Groszkowskiego w Mielcu 6. Zespół Szkół Technicznych 7. Zespół Szkół Ekonomicznych im. bł. ks. Romana Sitki 8. Niepubliczne Liceum Mistrzostwa Sportowego im. Grzegorza Lato w Mielcu *- szkoła podlega gminie miejskiej Mielec w formie jednostki budżetowej Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Poza wskazanymi powyżej placówkami w Mielcu funkcjonują szkoła średnia o oddziaływaniu ponadlokalnym – Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Mieczysława Karłowicza (organ założycielski Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego).

27

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Sektor edukacji to również szereg instytucji specjalistycznych. W poniższej tabeli przedstawiono podmioty znajdujące się w informacjach udostępnianych przez Urząd Miejski w Mielcu za pośrednictwem strony internetowej.

Tabela 10 Inne jednostki edukacyjne na terenie miasta Mielec

Lp. Nazwa placówki 1. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Św. Jadwigi Królowej 2. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna 3. Centrum Kształcenia Praktycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Mielcu 4. Szkolne Schronisko Młodzieżowe 5. Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży „KANA” Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Potencjał edukacyjny Mielca w powiązaniu z jego profilem gospodarczym to również szkolnictwo wyższe. Wskazane poniżej podmioty potwierdzają aspiracje i rzeczywiste możliwości wzrostu gospodarczego Mielca. Warto zaznaczyć, że od roku akademickiego 2015/2016 w Mielcu zostanie dodatkowo uruchomiony tryb studiów stacjonarnych krakowskiej Akademii Górniczo- Hutniczej.

Tabela 11 Szkoły wyższe na terenie miasta Mielec

Lp. Nazwa placówki 1. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Mielcu 2. Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania w Krakowie – Zamiejscowy Wydział Ekonomii w Mielcu 3. Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu – Wydział Zamiejscowy WSH w Mielcu Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Kształcenie ustawiczne to bardzo ważny element walki z bezrobociem. Biorąc pod uwagę zmieniające się uwarunkowania rynkowe i wahania koniunkturalne gotowość do przekwalifikowania się oraz nabywania nowych kompetencji i kwalifikacji będzie wrastać. Istnienie placówek przygotowanych do tego typu działalności należy ocenić jako bardzo korzystne.

Tabela 12 Szkoły pomaturalne na terenie miasta Mielec

Lp. Nazwa placówki 1. Medyczna Szkoła Policealna w Mielcu 2. Mielecka Szkoła Biznesu - Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych w Mielcu 3. Niepubliczna Szkoła Biznesu - Policealne Studium Zawodowe w Mielcu Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

28

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1.2.1.4. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna to ważny element sfery społecznej w mieście. Usługi publiczne świadczone przez samorząd gminny to bardzo kosztochłonne zadanie wymagające szczegółowej analizy. Pomocą społeczną w Mielcu zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mielcu, stanowiący jednostkę organizacyjną Gminy Miejskiej Mielec. Pomoc społeczna ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, możliwości i zasoby. Pomoc społeczna polega w szczególności na przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń, pracy socjalnej, prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej, realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych. Liczba gospodarstw korzystających z różnych form pomocy społecznej w latach 2010-2014 wzrosła o blisko 10%.

Wykres 14 Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej w latach 2010-2014 na terenie miasta Mielec

1056

1006

964 951 919

2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: Sprawozdanie z działalności MOPS w Mielcu 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 r.

Liczba korzystających z pomocy społecznej, mierzona jako liczba osób, której wydano decyzje administracyjne przyznające świadczenia w mieście Mielec kształtuje się na stabilnym poziomie i w latach 2010-2014 wahała się pomiędzy 2,17% a 1,94%. Na podstawie danych z GUS, można zauważyć, iż w 2013 roku zilustrowany poniżej wskaźnik w powiecie mieleckim był wyższy od osiąganego w mieście Mielec i wyniósł 7,97%, natomiast w porównaniu do województwa podkarpackiego analizowana zmienna również była wyższa i wyniosła 11,32%.

Wykres 15 Odsetek mieszkańców korzystających z pomocy społecznej na terenie miasta Mielec w latach 2009-2013Mielca [%]

2,35% 2,23% 2,17% 2,11% 1,94%

2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: Sprawozdanie z działalności MOPS w Mielcu 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 r.

29

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Zmienne w zakresie osób korzystających z pomocy społecznej oraz kwot wypłacanych przez MOPS świadczeń podlegają wahaniom. Niemniej w latach 2011-2014 nie odnotowano silnych tendencji związanych z liczbą klientów pomocy społecznej, jedynie na co można zwrócić uwagę, to wzrost liczby dzieci, na które wypłacany był zasiłek rodzinny w roku 2014. Biorąc pod uwagę zilustrowaną poniżej dynamikę zmian dotyczącą pomocy społecznej – sytuację Mielca należy uznać za ustabilizowaną (zwłaszcza na szerszym tle wojewódzkim i ogólnokrajowym).

Wykres Wskaźniki ilościowe pomocy społecznej na terenie miasta Mielec w latach 2009-2013

5 000 12 000

4 500 10 173 9 885 9 990 10 015 10 000 4 000

3 500 8 000 3 000

2 500 6 000 4 578 2 000 4 164 4 122 3 475 4 000 1 500 3 421 3 498 3 521 3 549 1 000 2 000

500

3 058 3 3 239 3 028 3 913 2 871 2 662 2 837 2 629 4 0 0 2011 2012 2013 2014

Liczba rodzin korzystających ze świadczeń rodzinnych [os] Dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny [os] Kwota świadczeń rodzinnych [tys. zł] Kwota zasiłków rodzinnych z dodatkami [tys. zł] Kwota zasiłków pielęgnacyjnych [tys. zł]

Źródło: Sprawozdanie z działalności MOPS w Mielcu 2010, 2011, 2012, 2013, 2014 r.

System opieki zdrowotnej w Polsce jest kształtowany przez jednostki samorządu terytorialnego, niemniej samorząd gminny zajmuje się przede wszystkim: a. zadaniami z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w postaci gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych – zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, b. realizowaniem usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi jako zadanie zlecone przez administrację rządową, co wynika z art. 9, ust.1 i 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.

30

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Główny ciężar związany z organizacją i finansowaniem placówek systemu ochrony zdrowia spoczywa na samorządzie powiatowym oraz wojewódzkim. W związku z powyższym miasto Mielec ma ograniczone możliwości w zakresie kształtowania służby zdrowia na swoim terenie. Biorąc pod uwagę dostępność do przychodni oraz aptek dostrzega się korzystną tendencję. Liczba przychodni w stosunku do roku 2005 wzrosła o 4, natomiast aptek o 7. Analizując statystyczną liczbę osób przypadającą na ogólnodostępną aptekę, odnotowano spadek, aż o blisko 1 000 osób. Zidentyfikowany trend bezpośrednio wpływa na poprawę jakości życia mieszkańców.

Wykres 16 Apteki i przychodnie na terenie miasta Mielec w latach 2005-2013

3 500 46 50 43 44 44 42 42 42 41 42 45 3 000 40 2 500 35 25 26 25 26 30 2 000 23 21 21 22 25 19 1 500 20 1 000 15 8 7 7 7 7 7 7 7 7 10 500

5

2 463 2 3 223 3 910 2 905 2 772 2 643 2 365 2 450 2 350 2 0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ludność na aptekę ogólnodostępną Apteki Przychodnie Przychodnie na 10 tys. ludności

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Ochrona zdrowia to bardzo ważny obszar usług publicznych, jak już wskazywano w zasadniczej części, możliwość wpływania na politykę służby zdrowia pozostaje poza samorządem lokalnym. Niemniej w kontekście kompleksowego diagnozowania obszaru warto w syntetycznej formie zestawić zasoby i ofertę tego sektora w Mielcu. W poniższej tabeli ujęto podstawowe informacje na temat szpitala publicznego obsługującego w dużej części mieszkańców miasta Mielca.

31

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 13 Szpital powiatowy w Mielcu - dane podstawowe

Usługi medyczne 17 oddziałów chorób wewnętrznych i kardiologii, dziecięcy, noworodkowy, ginekologiczno-położniczy, chirurgii ogólnej z pododdziałem chirurgii naczyniowej, urazowo-ortopedyczny, obserwacyjno-zakaźny i chorób wątroby, gruźlicy i chorób płuc, neurologii z pododdziałem leczenia udaru mózgu, dermatologiczny, medycyny paliatywnej, anestezjologii i intensywnej terapii, szpitalny oddział ratunkowy - izba przyjęć, urologiczny, neurochirurgii, rehabilitacyjny z pododdziałem rehabilitacji neurologicznej, stacja dializ - pododdział Szpital oddziału chorób wewnętrznych i kardiologii Powiatowy im. 8 poradni specjalistycznych Edmunda chorób zakaźnych, gruźlicy i chorób płuc, nefrologiczna, neuro-chirurgiczna, neurologiczna, Biernackiego okulistyczna, urazowo-ortopedyczna, urologiczna w Mielcu 6 pracowni diagnostycznych USG, endoskopii, cytologii, sensytometrii, rentgenodiagnostyki, bank krwi z serologią, pracownia rezonansu magnetycznego i pracownia tomografii komputerowej 2 laboratoria analityczne i mikrobiologiczne Polsko-Amerykańska Klinika Serca V Oddział Kardiologii Inwazyjnej i Angiologii Powiatowa Stacja Pogotowia Ratunkowego Samodzielny Publiczny Zakład w Mielcu Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Ofertę publicznych instytucji uzupełnia szereg podmiotów działających w formie Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej (NZOZ). W poniższej tabeli zidentyfikowano placówki systemu ochrony zdrowia funkcjonujące na terenie miasta Mielca.

Tabela 14 Wykaz niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej w Mielcu

Lp. Nazwa jednostki 1. „Alergo-Med” Pracownia Alergologiczna NZOZ 2. „Almed” NZOZ 3. „Anestezjologia Mielecka” NZOZ 4. „Arka” Poradnia Specjalistyczna 5. „Arsdent” NZOZ 6. „Atlas” Przychodnia Kompleksowej Rehabilitacji 7. „Cefis” Zakład Rehabilitacji Leczniczej NZOZ 8. „Centrum Medycyny Rodzinnej” NZOZ 9. „Centrum Stomatologii Rodzinnej” NZOZ 10. „Certus” NZOZ 11. „Chejron” NZOZ Zakład Rehabilitacji Leczniczej 12. „Chirmed” NZOZ 13. „Clinic Med” NZOZ 14. „Dentes” Prywatna Przychodnia Stomatologiczna NZOZ 15. „Enel-Med” Pracownia Diagnostyczna Centrum Medyczne NZOZ 16. „Fem-Medical” NZOZ 17. „Gin Koper” NZOZ 18. „Helios” NZOZ 19. „Ina” Poradnia Stomatologiczna NZOZ 20. „Inter-Med” Lekarze Specjaliści Spółka Partnerska NZOZ

32

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Lp. Nazwa jednostki 21. „Kardio-Med” NZOZ 22. Kodim Rehabilitacja i Stomatologia NZOZ 23. „Kulig” Poradnia Kardiologiczna NZOZ 24. „Labox” Medyczne Laboratorium Diagnostyczne NZOZ 25. „Marmed” Poradnia Ginekologiczna NZOZ 26. „Med-Son” NZOZ 27. „Medental” NZOS L&S 28. Medi-Centr NZOZ 29. „Medi-Dent” NZOZ 30. „Medyk” NZOZ" 31. „Metabolik” NZOZ 32. „Novo-Med” NZOZ 33. Okulistyka NZOZ 34. „Ortho-Dent” NZOZ 35. „Piątka” NZOZ 36. „Przystań” NZOZ Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy 37. „Pul-Med” NZOZ 38. „Salus” NZOZ 39. „SOS Życie” NZOZ Ośrodek Diagnostyczny Fundacji "SOS Życie" 40. „Trio-Med” NZOZ Opieka Pielęgniarska i Hospicjum Domowe 41. „Vital” NZOZ Poradnia Gruźlicy Płuc i Leczenia Bólu 42. „Wamex” NZOZ USG 43. „Wzrok-Med” NZOZ 44. „Zdrowie” NZOZ 45. „Zlep-Med” nr 1 im. Juliana Maja NZOZ 46. „Zlep-Med” Poradnia dla Dzieci NZOZ 47. „Zorza” Pielęgniarska Opieka Długoterminowa NZOZ 48. Centrum Medycyny Specjalistycznej NZOZ 49. Centrum Medycyny Sportowej NZOZ 50. NZOZ Centrum Medyczne "Medyk" w Rzeszowie "Medyk" Przychodnia Medycyny Pracy w Mielcu 51. Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień NZOZ 52. Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy NZOZ 53. Pielęgniarska Opieka Długoterminowa im. św. Franciszka NZOZ 54. Polsko-Amerykańskie Kliniki Serca V Oddział Kardiologii Inwazyjnej i Angiologii 55. Poradnia Przeciwcukrzycowa NZOZ 56. Poradnia Rehabilitacyjna NZOZ 57. Poradnia Zdrowia Psychicznego NZOZ 58. Specjalistyczna Poradnia Okulistyczna NZOZ 59. Specjalistyczny Gabinet Chirurgii Stomatologicznej NZOZ Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Strategię w zakresie profilaktyki uzależnień na terenie Mielca oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania alkoholu i narkotyków wyznacza Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii. Jest to całościowy układ aktywności, który z powodzeniem realizowany jest od kilkunastu lat. Program wyznacza cele oraz sposoby rozwiązywania problemów alkoholowych i narkomanii oraz związanych z tą sferą życia problemów rodzinnych i społecznych na terenie Gminy Miejskiej Mielec. W tym obszarze działań Mielec należy do Ogólnopolskiej Sieci Gmin Wiodących (certyfikat PARPA od 2003 r).

33

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Opracowywany co roku dokument programowy stanowi kontynuację i rozwinięcie działań prowadzonych w latach ubiegłych oraz jest integralną częścią Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Miejskiej Mielec na lata 2014 – 2021. W tabeli poniżej przedstawiono listę instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem uzależnieniom, funkcjonujących na terenie miasta Mielca.

Tabela 15 Instytucje zajmujące się przeciwdziałaniem uzależnieniom na terenie miasta Mielca

Lp. Nazwa instytucji/organizacji 1 Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mielcu przy Urzędzie Miejskim w Mielcu 2 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mielcu 3 Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień i Przeciwdziałania Przemocy z Telefonem Zaufania 4 NZOZ Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Mielcu 5 Stowarzyszenie Trzeźwościowe „Nowe Życie” w Mielcu Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Na terenie Mielca istnieje system działań wspierający rodziny przeżywające trudności w sprawowaniu opieki nad dziećmi i ich wychowaniu, istniejący w celu przywrócenia takim rodzinom zdolności do pełnienia funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Działania te wspomagają rodziców, mających problemy w wypełnianiu obowiązków rodzicielskich, w taki sposób, aby zapobiec doprowadzeniu do sytuacji, w której dziecko, ze względu na jego dobro, zostałoby umieszczone w opiece zastępczej. Wsparciem rodziny w Mielcu zajmują się jednostki wymienione w poniższej tabeli.

34

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 16 Jednostki Wsparcia Dziennego na terenie Mielca

Jednostka Adresaci dzieci, młodzież, rodzice i prawni opiekunowie, pozostali Poradnia psychologiczno-pedagogiczna w Mielcu pracownicy oświaty powiatu mieleckiego dzieci, młodzież, rodzice w sprawach dotyczących Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień problemów młodzieży, osoby poszukujące pomocy dla siebie lub swoich bliskich. dzieci i młodzież z rodzin, w których występuje problem Ośrodek Profilaktyki I Rozwiązywania Problemów alkoholowy, dzieci i młodzież przeżywają trudności Uzależnień w ramach Dziecięcych I Młodzieżowych szkolne, nie umieją radzić sobie z problemami Grup Terapeutycznych osobistymi czy w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi. osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują Punkt Interwencji Kryzysowej w Mielcu potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych wg ustawy, m.in rodziny dysfunkcyjne, dzieci Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Mielcu niepełnosprawne dzieci oraz rodzice dla swoich dzieci w ogólnych oraz Poradnia Arka Oddział terenowy w Mielcu w złożonych problemach rodzinnych rodziny i dzieci przeżywające problemy związane Świetlica Profilaktyczno-Wychowawcza Towarzystwa z funkcjonowaniem w szkole, w grupie rówieśniczej oraz Przyjaciół Dzieci w kontaktach z dorosłymi Stowarzyszenie „Godne Życie dla Dzieci” rodziny znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej Świetlica profilaktyczno-wychowawcza Caritas Diecezji Tarnowskie „Lumen” przy parafii św. dzieci i młodzież Mateusza w Mielcu Źródło: dane z UM Mielec

Miasto Mielec realizuje programy na rzecz rodzin wielodzietnych, takie jak Mielecka Karta Rodziny 3+ czy Karta Dużej Rodziny. Program Mieleckiej Karty uprawnia rodziny wielodzietne do korzystania na preferencyjnych zasadach z ofert ośrodków sportowych, przejazdów komunikacyjnych, instytucji kulturowych, przedszkoli i żłobków. Karta nadaje prawo do zniżek i ulg zaproponowanych przez Partnerów Programu m.in.. instytucje niepubliczne, prywatne firmy handlowo - usługowe, banki, kluby sportowe.

1.2.1.5. Bezpieczeństwo publiczne i aktywność obywatelska

Aktywność lokalna oraz poziom odczuwanego bezpieczeństwa to ważne mierniki jakości życia w mieście oraz istotne komponenty w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Liczba działających na terenie danej gminy czy miejscowości organizacji pozarządowych jest wskaźnikiem rzeczywistej aktywności danej społeczności. Najczęściej spotykaną formą organizacji pozarządowej jest stowarzyszenie. Organizacje pozarządowe z jednej strony są ważnym elementem wpływającym na rozwój lokalny, z drugiej są w stanie świadczyć profesjonalne usługi publiczne dla społeczności lokalnej, zwłaszcza w dziedzinie sportu, pomocy społecznej, edukacji, kultury oraz działalności na rzecz osób niepełnosprawnych i bezrobotnych. W ostatnich latach w Mielcu liczba organizacji pozarządowych sukcesywnie wzrasta. Dynamika tego wzrostu jest względnie wysoka – od 2010 roku przybyło w mieście

35

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

21 NGO. Zgodnie z danymi GUS w 2014 roku działało tu 145 organizacji społecznych (w tym 133 stowarzyszenia i organizacje społeczne oraz 12 fundacji). Na poniższym wykresie zilustrowane dynamikę wzrostu liczby podmiotów społecznych w Mielcu.

Wykres 17 Liczba organizacji społecznych i stowarzyszeń w Mielcu w latach 1995-2014

150 118 125 130 133 106 109 111 114 93 97 77 86 100 65 71 74 46 50 57 50 18 26

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Pomimo odnotowanego i zilustrowanego powyżej wzrostu podmiotów funkcjonujących w mieleckim trzecim sektorze – wskaźnik aktywności obywatelskiej należy ocenić jako przeciętny. Liczba fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tysięcy mieszkańców w Mielcu jest niższa od wartości wojewódzkich, krajowych, jak również tych osiąganych przez powiat mielecki oraz podregion tarnobrzeski. Pomimo dysproporcji w tym zakresie można wnioskować, iż odnotowany przyrost organizacji pozarządowych w perspektywie roku 2025 wpłynie na wzrost wskaźnika aktywności obywatelskiej mieszkańców Mielca.

Tabela 17 Aktywność obywatelska fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku - porównanie

Jednostka terytorialna 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Mielec 16 17 19 19 19 20 20 22 23 24 Polska 21 22 24 25 26 27 28 30 32 33 Województwo podkarpackie 20 23 24 26 27 28 29 30 31 33 Podregion tarnobrzeski 18 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Powiat mielecki 20 21 22 23 25 25 26 28 29 30 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Na stronie internetowej mieleckiego samorządu znajduje się zestawienie funkcjonujących organizacji pozarządowych, które zaprezentowano w poniższej tabeli.

Tabela 18 Wykaz organizacji pozarządowych działających na terenie miasta Mielec

Lp. Nazwa 1. Aeroklub Mielecki im. Braci Działowskich 2. Akademia piłkarska Piłkarskie Nadzieje 3. Akcja Katolicka – Parafia Ducha Św. 4. „ARKA” Poradnia Specjalistyczna i Telefon Zaufania – Oddział Terenowy Stowarzyszenia w Mielcu 5. Automobilklub Mielecki 6. Klub Brydżowy Hotel Polski - Mielec 7. CARITAS Diecezji Tarnowskiej – Oddział przy Parafii MBNP 8. CARITAS Diecezji Tarnowskiej – Okręg Mielecki 9. CARITAS Diecezji Tarnowskiej przy Parafii Trójcy Św. 10. Forum Organizacji Pozarządowych Powiatu Mieleckiego 11. Fundacja „SOS ŻYCIE”

36

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Lp. Nazwa 12. Fundacja Międzynarodowe Centrum Kształcenia i Rozwoju Gospodarczego Mielec 13. Fundacja Wspierania Profilaktyki i Edukacji Zdrowia „Źródełko” 14. Gminny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy SOKiS 15. „Hospicjum Domowe” w Mielcu 16. Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży „KANA” 17. Klub Inteligencji Katolickiej 18. Klub Szachowy SDK-„LOTNIK” Mielec 19. Klub Żeglarski „ORKAN” 20. Liga Obrony Kraju-Zarząd Rejonowy 21. Ludowy Klub Sportowy „START” w Woli Mieleckiej 22. Mielecki Klub Górski „CARPATIA” 23. Mielecki Klub SHINKYOKUSHIN SAIHA 24. Mielecki Klub Sportowy „GRYF” MIELEC 25. Mieleckie Forum Kobiet 26. Mieleckie Stowarzyszenie Chorych na Stwardnienie Rozsiane w Mielcu 27. Mieleckie Stowarzyszenie Ekologiczne 28. Mieleckie Stowarzyszenie Modelarzy Lotniczych 29. Mieleckie Towarzystwo Muzyczne 30. Mieleckie Towarzystwo Ochrony Zwierząt 31. Mielecki Uniwersytet Trzeciego Wieku w Mielcu 32. Międzyszkolny Klub Sportowy „IKAR” Mielec 33. Międzyszkolny Klub Sportowy „MKS” Mielec 34. Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy „IRYDA” 35. Ochotnicza Straż Pożarna w Książnicach 36. Ochotnicza Straż Pożarna w Rzędzianowicach 37. Odrodzone Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” 38. Parafia Rzymsko-Katolicka Ducha Św. 39. Podkarpackie Stowarzyszenie Wspierania Bezrobotnych 40. Polski Czerwony Krzyż Zarząd Rejonowy w Mielcu 41. Polski Komitet Pomocy Społecznej Stowarzyszenie Charytatywne Zarząd Miejski 42. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Zarząd Rejonowy Polski Związek Głuchych-Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i Wsparcia Społecznego dla Osób 43. Niesłyszących w Mielcu 44. Polski Związek Niewidomych – Okręg Podkarpacki Koło Powiatowe 45. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków – Koło Terenowe w Podleszanach 46. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków – Powiatowe Koło Nr 3 47. Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym – Koło w Mielcu 48. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie 49. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze – Oddział Miejski w Mielcu 50. Porozumienie Samorządowo-Gospodarcze w Mielcu 51. Powiatowe Zrzeszenie Ludowych Zespołów Sportowych 52. Powiatowy Szkolny Związek Sportowy 53. Razem dla Ziemi Mieleckiej 54. Rejonowe Koło Pomocy Dzieciom i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo Rzeszowskie Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych i Autystycznych Solis Radius Koło 55. Terenowe nr 2 56. Stowarzyszenie Amazonek Powiatu Mieleckiego 57. Stowarzyszenie dla Was 58. Stowarzyszenie „FKS STAL MIELEC” 59. Stowarzyszenie „Godne życie dla dzieci” 60. Stowarzyszenie Hospicjum Domowe 61. Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych „PRZEDWISŁOCZE” 62. Stowarzyszenie Inspiracje – Centrum Rozwiązań Twórczych

37

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Lp. Nazwa 63. Stowarzyszenie „JEDNO ŻYCIE” 64. Stowarzyszenie Klub Seniora „ZACISZE” 65. Stowarzyszenie Kolarskie „STAL MIELEC” 66. Stowarzyszenie Kulturalne JARTE 67. Stowarzyszenie Kultury Fizycznej KS FAIR PLAY Mielec 68. Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Ludowy Klub Sportowy „PODLESZANY” 69. Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „ODEK” 70. Stowarzyszenie „NASZ MIELEC” 71. Stowarzyszenie „NASZE MIASTO” 72. Stowarzyszenie Nauczycieli Polonistów Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Aktywności Zawodowej Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie 73. Zawód Praca Samodzielność 74. Stowarzyszenie Partnerstwo dla Rozwoju Obszarów Wiejskich Ekonomia-Nauka-Tradycja PROWENT 75. Stowarzyszenie Piłki Ręcznej „STAL MIELEC” w Mielcu 76. Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Kraju o/Mielec 77. Stowarzyszenie Poszkodowanych przez III Rzeszę 78. Razem dla Ziemi Mieleckiej 79. Stowarzyszenie Promocji Polskiego Lotnictwa „PROMLOT” 80. Stowarzyszenie Przyjaciół Dzieci Autystycznych i Niepełnosprawnych SUN RISE 81. Stowarzyszenie Przyjaciół Francji 82. Stowarzyszenie Rodziców Osób Niepełnosprawnych i Osób Wspierających przy W.T.Z w Mielcu 83. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Tarnowskiej – Oddział w Mielcu - Parafia Ducha Świętego 84. Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Tarnowskiej – Parafia MBNP 85. Stowarzyszenie Rozwoju Powiatów Podkarpacia 86. Stowarzyszenie Seniorów Pieśni i Tańca „RZESZOWIACY” 87. Stowarzyszenie Społeczno-Edukacyjne "Orzeł Biały-Strzelec" 88. Stowarzyszenie Twórców Kultury Plastycznej im. Stanisławskiego 89. Stowarzyszenie Trzeźwościowe „NOWE ŻYCIE” 90. Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” 91. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ 1893” 92. Stowarzyszenie Miłośników Tańca „GALA” 93. Towarzystwo Miłośników Ziemi Mieleckiej im. Władysława Szafera w Mielcu 94. Towarzystwo Pomocy im. Św. Brata Alberta – Koło Mieleckie 95. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci-Oddział Miejski w Mielcu 96. Towarzystwo Śpiewacze „MELODIA” im. St. Lachmana 97. Uczniowski Klub Sportowy Badmintona „VOLANT” 98. Uczniowski Klub Sportowy „ZAPRAWA” przy Zespole Szkół Budowlanych 99. Uczniowski Klub Sportowy „START” 100. Uczniowski Klub Sportowy „START” przy ZSE im. Bł. Ks. Romana Sitki w Mielcu 101. Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Zarząd Rejonowy w Mielcu 102. Wojewódzki Związek Pszczelarzy Rejonowe Koło Pszczelarzy w Mielcu 103. Związek Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy WP Koło nr 1 104. Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec im. Gębicowej 105. Związek Inwalidów Wojennych 106. Związek Polskich Spadochroniarzy XXXVI Oddział w Mielcu 107. Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP Zarząd Oddziału Powiatowego 108. Związek Żołnierzy – Górników Represjonowanych w latach 1949-1959 109. Związek Sybiraków Mielcu Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Kolejnym czynnikiem wpływającym na ocenę aktywności społeczności lokalnej jest zaangażowanie w sprawy publiczne. Obiektywnym miernikiem w tym zakresie może być frekwencja

38

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 wyborcza odnotowywana podczas wyborów samorządowych. Od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, frekwencja w Mielcu oscyluje wokół 40% (wahania nie przekraczają 3%). Zatem średnio tylko czterech na dziesięciu pełnoletnich mieszkańców Mielca korzysta z czynnego prawa wyborczego. Frekwencja w Mielcu jest niższa od odnotowywanej w kraju, powiecie oraz województwie podkarpackim (w 2014 roku różnica w porównaniu do Podkarpacie wyniosła ponad 10% co należy uznać za znaczącą dysproporcję).

Wykres 18 Frekwencja w wyborach samorządowych w Mielcu na tle regionu oraz kraju

52,00% 50,75% 50,89% 49,86% 50,00% 48,60% 48,63% 47,83% 48,00% 47,18% 45,99% 47,32% 47,40% 46,00%

44,00% 45,35% 44,23% 43,59% 42,00% 42,70% 40,68% 40,80%

40,00% 2002 2006 2010 2014

Polska Województwo podkarpackie Powiat mielecki Miasto Mielec Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza www.pkw.gov.pl W obrębie Mielca w minionych latach wyraźnie spadała przestępczość. Odsetek łącznej liczby czynów zabronionych popełnianych na terenie miasta zmniejszył się o 22%. Poziom bezpieczeństwa to ważny element wpływający na atrakcyjność inwestycyjną oraz odczuwaną i deklarowaną jakość życia przez mieszkańców.

39

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 19 Przestępczość w podziale na poszczególne kategorie czynów zabronionych na terenie powiatu mieleckiego

Rok 2010 2011 2012 2013 2014 Kategoria Ogółem Nieletni Ogółem Nieletni Ogółem Nieletni Ogółem Nieletni Ogółem Nieletni przestępstwa Ogólna liczba 2 135 61 2 035 95 2 184 107 1 785 104 1 659 92 przestępstw Kradzież 355 23 395 24 390 25 296 27 332 11 Kradzież 274 9 213 16 236 15 147 8 152 3 z włamaniem Rozbój 21 0 29 12 29 17 35 20 46 36 Uszkodzenie 25 2 28 3 26 1 26 0 13 0 ciała Pobicie 62 8 46 5 43 7 30 2 21 1 Zniszczenie 139 3 171 6 147 3 100 3 93 1 mienia Przestępstwa 60 0 72 9 113 9 88 26 64 8 narkotykowe Oszustwo - - - - 72 0 174 2 Nietrzeźwi 405 4 392 2 443 5 435 2 230 2 kierujący Źródło: Dane Komendy Powiatowej Policji

Liczba ewidencjonowanych zdarzeń drogowych w latach 2010-2014 spadła o blisko 11% – na to zjawisko składa się głównie malejąca liczba odnotowywanych kolizji. Niepokojący jest natomiast wzrost liczby wypadków oraz zabitych i rannych. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na konieczność konsekwentnej modernizacji dróg w mieście (jezdni, poboczy, chodników, dróg dla pieszych i dróg dla rowerów), głównie pod kątem bezpieczeństwa wszystkich uczestników. Korzystnym symptomem w zakresie dbania o bezpieczeństwo ruchu drogowego jest skokowy przyrost kontroli stanu trzeźwości (o blisko 49%).

Tabela 20 Zdarzenia w ruchu drogowym na terenie powiatu mieleckiego

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 Liczba zdarzeń 721 657 641 663 642 Liczba wypadków 18 23 22 31 46 Liczba zabitych 2 4 2 3 5 Liczba rannych 19 28 23 40 44 Liczba kolizji 703 634 621 632 596 Kontrole stanu trzeźwości - - 16 365 15 826 33 864 Źródło: Dane Komendy Powiatowej Policji

Analizowana w niniejszej części opracowania sfera społeczna wymusza konieczność oceny skali i tendencji zjawisk z obszaru patologii społecznej. Analiza zjawiska przemocy w rodzinie na podstawie danych Komendy Powiatowej Policji w Mielcu wskazuje na silną tendencję spadkową. Odsetek ofiar przemocy w analizowanym okresie zmniejszył się aż o 59,2%. W pozostałych wskazanych poniżej kategoriach również odnotowano tendencje spadkowe.

40

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 21 Przemoc domowa / przemoc w rodzinie na terenie powiatu mieleckiego

Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 Liczba ofiar przemocy, w tym: 724 450 202 177 295 - Liczba ofiar - kobiet 463 271 145 124 227 - Liczba ofiar - mężczyzn 113 75 21 22 32 - Liczna ofiar - małoletnich 148 104 36 31 36 Liczba osób podejrzewanych o przemoc, w tym: 471 284 160 140 243 - Liczba podejrzewanych sprawców – kobiet 6 9 3 3 10 - Liczba podejrzewanych sprawców - mężczyzn 465 275 157 136 233 - Liczba podejrzewanych sprawców - nieletnich 0 0 0 1 0 Liczba podejrzewanych sprawców będących pod wpływem alkoholu, 398 233 133 120 177 w tym: - Podejrzewani sprawcy pod wpływem alkoholu - kobiety 5 7 3 3 1 - Podejrzewani sprawcy pod wpływem alkoholu mężczyźni 393 226 130 116 176 - Podejrzewani sprawcy pod wpływem alkoholu - nieletni 0 0 0 1 0 Liczba dzieci umieszczonych w nie zagrażającym im miejscu ------(np. rodzina zastępcza, dalsza rodzina, placówka opiekuńcza) Źródło: Dane Komendy Powiatowej Policji

Zjawiskiem przemocy w rodzinie w Mielcu zajmuje się Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Gminy Miejskiej Mielec. Jest to zespół złożony ze specjalistów z różnych dziedzin, zajmujący się rozwiązaniem konkretnego problemu przy wykorzystaniu zasobów, będących w dyspozycji każdego z członków. Jego funkcjonowanie określone jest w drodze porozumień zawartych między gminą a podmiotami niosącymi pomoc osobom doznającym przemocy w rodzinie. Zadaniem Zespołu Interdyscyplinarnego jest:  integrowanie i koordynowanie działań służb, specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie,  diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie w celu przeciwdziałania temu zjawisku,  inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie,  rozpowszechnianie informacji o instytucjach, możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym  inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc.

W celu rozwiązania problemu związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach Przewodniczący Zespołu Interdyscyplinarnego powołuje do pracy z rodziną grupę roboczą. W skład grupy roboczej, w zależności od specyfiki i rozmiaru przemocy w rodzinie, mogą wchodzić przedstawiciele różnych grup zawodowych: policjanci, pracownicy socjalni, psycholodzy, pedagodzy szkolni, kuratorzy sądowi, przedstawiciele służby zdrowia, członkowie Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

41

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Celem grupy roboczej jest opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie, monitorowanie sytuacji tych rodzin oraz dokumentowanie podejmowanych działań. Do zadań zespołu, zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskiej Karty” należy także wszczęcie procedury szczególnej w sytuacjach przemocy w rodzinie. Na poniższym wykresie odzwierciedlono liczbę założonych procedur Niebieskiej Karty w Gminie Miejskiej Mielec w latach 2012-2015.

Wykres 19 Liczba założonych procedur Niebieskiej Karty w Gminie Miejskiej Mielec w latach 2012-2015

120

100 111 92 80 86 77 60

40

20

0 2012 2013 2014 2015 (dane na dzień 05.08.2015 r.)

Źródło: dane z Urzędu Miasta Mielec Po spadku o 16% między rokiem 2013 a 2012 odnotowano wzrost o 14% w liczbie założonych procedur NK, i obecnie można zaobserwować tendencję zwyżkową. Nie jest to jednak zjawiskiem szczególnym, zważywszy pod uwagę systematyczny wzrost liczby procedur (o 12% w 2013 oraz o 11% w 2014) w skali ogólnokrajowej. Obok Zespołu Interdyscyplinarnego na terenie miasta istnieją inne instytucje pracujące w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie, tworzące gminny system ds. walki z przemocą. Instytucje wymieniono w tabeli poniżej.

42

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 22 Instytucje tworzące gminny system ds. walki z przemocą na terenie Mielca

Lp. Nazwa instytucji/organizacji 1 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mielcu 2 Komenda Powiatowa Policji w Mielcu 3 Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia, Urząd Miejski w Mielcu 4 Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Mielcu 5 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Mielcu 6 Prokuratura Rejonowa w Mielcu 7 Sąd Rejonowy w Mielcu 8 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Oddział Miejski w Mielcu 9 Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Mielcu 10 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Mielcu, 11 Stowarzyszenie Trzeźwościowe „Nowe Życie”, ul. Chopina 8, 39-300 Mielec, Tel. 17 583 40 00; Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień i Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Telefon Zaufania 12 w Mielcu 13 ARKA Poradnia Specjalistyczna i Telefon Zaufania Źródło: dane z UM Mielec

1.2.2. Sfera gospodarcza 1.2.2.1. Tradycje przemysłowe Mielca

Rozwój przemysłu w Mielcu i tradycje z nim związane należy podzielić na trzy zasadnicze części. Pierwszy okres datuje się od XVI wieku aż do lat 30. XX wieku. Drugi okres związany jest z utworzeniem i rozwijaniem Centralnego Okręgu Przemysłowego. Trzeci wiąże się ze zmianami ustrojowymi, które zaszły po roku 1989, a ich symbolem jest funkcjonowanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec. Przyjęte czasookresy mają charakter umowny, niemniej umożliwiają wskazanie kluczowych momentów wpływających na aktualne postrzeganie i poziom rozwoju społeczno-ekonomicznego Mielca. Począwszy od XVI wieku w Mielcu rozwijał się przemysł spożywczy i przetwórczy (młyny, wiatraki, gorzelnie). Drugim istotnym elementem lokalnej gospodarki w owym czasie był przemysł drzewny – masowo spławiano drzewo i produkty pochodne do Gdańska (Wisłoką a następnie Wisłą). Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku nie powstawały niemal żadne nowe zakłady przemysłowe – dominującą rolę pełniło rolnictwo oraz rzemiosło. Jedynym istotnym przedsiębiorstwem o charakterze przemysłowym powstałym pod władzą Habsburgów był browar zlokalizowany w budynku byłego klasztoru trynitarzy. Ożywienie gospodarcze w wymiarze przemysłowym to dopiero koniec XIX. W tym okresie mieleccy Żydzi wybudowali i uruchomili m.in. cegielnię, fabrykę octu i fabrykę świec. Okres I wojny światowej oraz pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości to odbudowa zniszczonego miasta oraz początek budowy potencjału gospodarczego Mielca. Kluczowym wydarzeniem w historii miasta była decyzja o utworzeniu Centralnego Okręgu Przemysłowego. COP powstał w latach 1936 - 1939 z inicjatywy Eugeniusza Kwiatkowskiego, ówczesnego wicepremiera i ministra skarbu. Jedną z głównych fabryk okręgu była Wytwórnia Płatowców Nr 2 w Mielcu. W 1938 r. fabryka rozpoczęła

43

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 działalność produkcyjną, a w lipcu 1939 roku wyprodukowano samolot bombowy PLZ-P37 „Łoś”. We wskazanym okresie przy produkcji było zatrudnionych około 700 pracowników. Do momentu napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę i wybuchu II wojny światowej nie udało się zakończyć budowy wszystkich zaplanowanych obiektów. Po wojnie niemal wszystkie fabryki COP zostały odbudowane lub nawet znacznie rozbudowane. Warto zwrócić uwagę, że w mieleckim przemyśle w 1960 roku pracowało 8 346 osób, a w 1986 – już blisko 2,5 razy więcej – 20 935 osób. W okresie PRL silnie rozwinął się również eksport wyrobów wytwarzanych w Mielcu do krajów zrzeszonych w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, w tym głównie do ZSRR. W czasie transformacji ustrojowej Polski w latach 90. masowo restrukturyzowano, bądź likwidowano zakłady przemysłowe. Ten los spotkał WSK „PZL-Mielec” oraz szereg firm współpracujących jako kooperanci i poddostawcy. Znakiem nowej jakości dla lokalnej gospodarki było powołanie do życia w 1995 r. SSE Euro-Park Mielec (pierwszy tego typu podmiot w kraju). Strefa tworzyła bardzo korzystne warunki do inwestowania, głównie w zakresie zwolnień podatkowych. Korzyścią płynącą z funkcjonowania strefy było zmniejszenie bezrobocia, napływ kapitału oraz dywersyfikacja lokalnej struktury gospodarczej. Tradycje lotnicze, pozostające po dzień dzisiejszy marką Mielca, były kultywowane przez Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z. o o. Zakłady zostały w pierwszej dekadzie XXI wieku sprywatyzowane i obecnie są spółką zależną Sikorsky Aircraft Corporation.456

1.2.2.2. Profil Mielca i struktura lokalnej gospodarki

Liczba podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie Mielca w latach 2005 - 2014 wzrosła o 7,7%. Liczba osób prowadzących działalność gospodarczą zwiększyła się w analizowanym okresie o blisko 4,9%. Świadczy to o wzrastającym poziomie przedsiębiorczości w Mielcu, który tradycyjnie lokalną gospodarkę opierał o duże zakłady przemysłowe. Jest to zjawisko korzystne, wpływające również na dywersyfikowanie struktury rynku pracy.

4 Józef Witek, Encyklopedia miasta Mielca. Tom 1. Mielec: Wydawnictwo „AWR Korso”, 2004, s. 81 5 Józef Witek, Encyklopedia miasta Mielca. Tom 2. Mielec: Wydawnictwo „AWR Korso”, 2008, s. 270-271, 296- 299 6 Józef Witek, Encyklopedia miasta Mielca. Tom 4. Mielec: Wydawnictwo „AWR Korso”, 2014, s. 136-137

44

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 20 Podmioty gospodarki narodowej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w Mielcu w latach 2005-2014

4 374 4 721 5 337 4 721 5 332 4 757 5 363 4 759 5 342 4 708 5 501 4 896 5 435 4 859 5 491 4 003 6 589 4 147 6 598 4 199 6

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Podmioty gospodarki narodowej ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Miernikiem jakości powstających i funkcjonujących podmiotów gospodarczych jest efektywne funkcjonowanie w ramach gospodarki wolnorynkowej. Relacja nowo rejestrowanych przedsiębiorstw w stosunku do zamykających działalność jest korzystna. W latach 2009-2014 łączna nadwyżka nowo powstających firm wyniosła 22,4%.

Wykres 21 Podmioty gospodarcze zarejestrowane i wyrejestrowane w Mielcu w latach 2009-2014

600 575 400 472 440 468 411 392 220 200 155 168 81 -9 0 4

252 -200 285 300 311 420 -400 571 -600 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Podmioty wyrejestrowane Podmioty nowo zarejestrowane Bilans podmiotów gospodarki narodowej

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Struktura gospodarki Mielca, a zarazem wskazanie jego profilu gospodarczego jest możliwe w oparciu o analizę liczby podmiotów gospodarczych w poszczególnych sekcjach PKD 2007. Istotną determinantą szeroko rozumianej sfery gospodarczej są silne i ugruntowane tradycje gospodarcze Mielca sięgające dwudziestolecia międzywojennego, kiedy to podjęto decyzję o zagospodarowaniu i silnym uprzemysłowieniu terenu położonego w widłach Wisły i Sanu poprzez stworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Natomiast po okresie gospodarki centralnie planowanej (lata 1945-1989), kołem zamachowym dla restrukturyzowanej gospodarki w Mielcu jest powstanie i rozwijanie Specjalnej

45

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec w oparciu o system ulg inwestycyjnych. Analizując branże, w których działają mieleckie przedsiębiorstwa należy zwrócić uwagę na dwie tendencje. Pierwsza z nich ma charakter powszechny i jest związana z tradycyjnie wiodącą liczbą podmiotów zajmujących się handlem detalicznym oraz hurtowym, co jest związane z koniecznością ciągłego zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych ludności. Efektem tego stanu rzeczy jest blisko 30% segment firm zajmujących się handlem oraz 6% przedsiębiorstw zajmujących się niespecjalistyczną działalnością usługową (6%). Kolejną branżą o solidnych podstawach jest budownictwo stanowiące blisko 10% wszystkich podmiotów funkcjonujących w Mielcu. O wyjątkowości Mielca stanowią przede wszystkim firmy zajmujące się szeroko rozumianym przetwórstwem przemysłowym (blisko 13%) oraz działalnością profesjonalną, naukową i techniczną (nieco ponad 10% - w skali krajowej udział sekcja M PKD 2007 kształtuje się na poziomie 9,4% a wojewódzkiej – 8,1%). Dwa wskazane sektory skupiają w dużej mierze firmy o wysokim potencjale innowacyjnym, które wpływają na rozpoznawalność Mielca jako ośrodka gospodarczego w skali regionalnej, rozpatrywanego w kontekście zasobów i marki posiadanej przez „Dolinę Lotniczą”.

46

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 22 Podmioty gospodarki narodowej w Mielcu wg sekcji PKD 2007 w 2014 roku

35,0% 1 816 2 000 Udział Liczba podmiotów 30,0% 1 500

25,0%

1 000 20,0% 771 609 630 15,0% 458 372 500 298 187 207 226 164 162 122 10,0% 22 93 25 8 7 22 0 0

5,0%

0,4% 0,1% 12,4% 0,1% 0,4% 9,8% 29,3% 4,8% 3,0% 2,6% 2,6% 3,3% 10,2% 2,0% 0,4% 3,6% 7,4% 1,5% 6,0% 0,0%

0,0% -500

Edukacja

Budownictwo

Informacjakomunikacja i

Górnictwo iwydobywanie

Przetwórstwoprzemysłowe

Pozostaładziałalność usługowa;

Organizacjezespoły i eksterytorialne

Transportgospodarka i magazynowa

Opieka zdrowotna ipomoc społeczna

Działalnośćfinansowa ubezpieczeniowa i

Rolnictwo,leśnictwo, łowiectwo rybactwo i

Administracja publicznaobrona i narodowa

Działalnośćw zakresie administrowania usług

Działalnośćprofesjonalna, naukowatechniczna i

Handelhurtowy detaliczny, i naprawa pojazdów

Działalnośćzwiązana kulturą, z rozrywką irekreacją

Wytwarzaniezaopatrywanie i w energię elektryczną

Działalnośćzwiązana obsługą z rynku nieruchomości Działalnośćzwiązana zakwaterowaniem z i gastronomią Dostawawody, gospodarowanie ściekami, rekultywacja Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

47

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Powyższy wykres przedstawia dominujące sekcje w ramach struktury mieleckiej gospodarki. Niemniej sama liczba funkcjonujących podmiotów gospodarczych nie pozwala na pełną diagnozę. Kluczowe w tym zakresie jest wyodrębnienie funkcjonujących przedsiębiorstw z uwzględnieniem liczby zatrudnianych przez nie pracowników.

Tabela 23 Najwięksi pracodawcy w Mielcu – firmy, instytucje usługowe i urzędy, 2015 r.

Liczba zatrudnionych osób Nazwa przedsiębiorstwa Lear Corporation Poland II Sp. z o.o. Oddział w Mielcu powyżej 2000 Polskie Zakłady Lotnicze Sikorski A Lockheed Martin Company Spółdzielnia Rzemieślnicza „Wielobranżowa” od 1500 do 2000 Cech Rzemiosł Różnych BRW Sp. z o.o. od 1000 do 1250 Multimedia Polska SA Szpital Powiatowy im. Edmunda Biernackiego w Mielcu od 750 do 1000 KIRCHHOFF Polska Sp. z o.o. Grupa KRONO - Mielec Grupa Geyer & Hosaja od 500 do 750 BURY Sp. z o.o. „Elektromontaż Rzeszów” SA Zespół Budów w Mielcu Grupa Kapitałowa „R&G” Grupa Kapitałowa „COBI” od 250 do 500 Zielona Budka Sp. z o.o. w Mielcu Hipermarket TESCO Polska Sp. z o.o. Źródło: www.mielec.pl

Poza liderami zatrudnienia przedstawionymi powyżej (częściowo firmami istotnie wpływającymi na rozpoznawalność marki gospodarczej Mielca – przykład Polskich Zakładów Lotniczych A Sikorsky Company), bardzo istotnym elementem struktury lokalnej gospodarki jest sektor średnich firm zatrudniający od 50 do 249 osób (ich udział w łącznej liczbie podmiotów gospodarczych w Mielcu kształtuje się na poziomie 1,27%).

48

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 24 Kluczowe średnie przedsiębiorstwa funkcjonujące w Mielcu

L.p. Nazwa przedsiębiorstwa 1. Retech Sp. z o.o. 2. Husqvarna Sp. z o.o. 3. Grupa „AUTOPART” 4. ARRIVA Sp. z o.o. Oddział w Mielcu 5. "Firma TARAPATA" Sp. z o.o. 6. AGMAR SA 7. Zakłady Farmaceutyczne "COLFARM" SA 8. Grupa Branżowa "PRESS MEDIA 9. E-Star Elektrociepłownia Mielec Sp. z o.o. Polsko-Koreańskie Przedsiębiorstwo Prod.-Handlowe JOONGPOL Sp. z o.o. Zakład Pracy 10. Chronionej 11. Wspólnota „PASAŻ” - Centrum Handlowo-Usługowe 12. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Inspektorat w Mielcu 13. EADS PZL „Warszawa-Okęcie” S.A. Zakład Usług Agrolotniczych w Mielcu 14. Urząd Pocztowy Mielec 1 15. Grupa ZASADA 16. Przedsiębiorstwo Robót Drogowych Sp. z o.o. 17. Melex A&D Tyszkiewicz Sp. Jawna 18. Powszechna Spółdzielnia Spożywców „SPOŁEM” 19. REMOG Polska Sp. z o.o. 20. Gospodarstwo Ogrodnicze „GARDEN” 21. SANGLASS SA 22. SPIROFLEX Sp. z o.o. 23. Grupa AG 24. „FIRST COMPANY” Sp. z o.o. 25. Firma Budowlana „ARKADA” Mielec Sp. z o.o. 26. Galeria „AURA” (IVS Grupa) 27. Przedsiębiorstwo Robót Melioracyjnych i Inżynieryjnych 28. „PANDA” Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Sp. z o.o. 29. King&Fowler Polska Sp. z o.o. 30. Bank Polska Kasa Opieki SA 31. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe "BIBMOT" 32. Grupa Hotel Polski 33. Agencja Ochrony Mienia i Osób „KOBRA” Sp. z o.o. 34. EC Engineering Sp. z o.o. 35. FORMAPLAN-KOMPONENTY Sp. z o.o. 36. TEKPRO Sp. z o.o. 37. Restauracja McDonald's 38. Wytwórnia Zespołów Kooperacyjnych Sp. z o.o. w Mielcu 39. Grupa Kapitałowa „RAWIX” Źródło: www.mielec.pl

Porównanie liczby podmiotów gospodarczych według klas wielkości wskazuje na dominującą rolą sektora MŚP. Struktura mieleckiej gospodarki analizowana pod tym kątem koresponduje z sytuacją w powiecie mieleckim oraz w województwie podkarpackim. Jednocześnie funkcjonowanie rozpoznawalnych firm w branżach o wysokim potencjale innowacyjnym to czynnik wpływający na atrakcyjność inwestycyjną Mielca (ważne w tym kontekście są głównie firmy prowadzące działalność w szeroko definiowanym sektorze lotniczym).

49

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 25 Podmioty gospodarcze wg klas wielkości zatrudnienia - stan na rok 2014 - porównanie

Podregion Województwo Mielec Powiat mielecki tarnobrzeski podkarpackie Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek Liczba Odsetek Ogółem 6 199 100,00% 10 453 100,00% 45 166 100,00% 162 556 100,00% 0-9 5 892 95,05% 9 926 94,96% 43 037 95,29% 155 180 95,46% 10-49 217 3,50% 419 4,01% 1 695 3,75% 5 912 3,64% 50-249 79 1,27% 95 0,91% 376 0,83% 1 272 0,78% 250-999 9 0,15% 11 0,11% 49 0,11% 160 0,10% 1000 i więcej 2 0,03% 2 0,02% 9 0,02% 32 0,02% Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Analiza wskaźników gospodarczych na podstawie danych GUS dostępnych za 2014 rok umożliwia wskazanie tendencji rozwojowych gospodarki w Mielcu. Przede wszystkim należy podkreślić relatywnie wysoki poziom przedsiębiorczości, w szczególności na tle województwa podkarpackiego (liczba osób prowadzących działalność gospodarczą jest wyższa w Mielcu o 19 i kształtuje się na poziomie zbliżonym do ogólnokrajowego).

Tabela 26 Wskaźniki gospodarcze w roku 2014 - porównanie

Woj. Podregion Powiat Wskaźnik Mielec Polska podkarpackie tarnobrzeski mielecki Podmioty wpisane do rejestru REGON 1 019 1 071 763 730 767 na 10 tys. ludności Jednostki nowo zarejestrowane w 64 93 70 59 56 rejestr REGON na 10 tys. ludności Jednostki wykreślone z rejestru REGON 51 79 54 48 43 na 10 tys. ludności Podmioty wpisane do rejestru na 1 000 102 107 76 73 77 ludności Podmioty na 1 000 mieszkańców w 159,1 170 120,3 114,3 121 wieku produkcyjnym Osoby fizyczne prowadzące działalność 76 77 57 56 58 gospodarczą na 1 000 ludności Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku 11,8 12,2 9,0 8,7 9,2 produkcyjnym Fundacje, stowarzyszenia i organizacje 2 3 3 3 3 społeczne na 1 000 mieszkańców Fundacje, stowarzyszenia i organizacje 24 33 33 29 30 społeczne na 10 tys. mieszkańców Nowo zarejestrowane fundacje, stowarzyszenia, organizacje społeczne 1 2 1 1 1 na 10 tys. mieszkańców Podmioty nowo zarejestrowane na 10 101 147 110 93 89 tys. ludności w wieku produkcyjnym Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

1.2.2.3. Atrakcyjność inwestycyjna Mielca

Przez atrakcyjność inwestycyjną danego obszaru rozumiemy zidentyfikowane i rzeczywiście funkcjonujące potencjały wpływające na skłonienie inwestora do wyboru konkretnej lokalizacji swojej działalności gospodarczej spośród grupy alternatywnych i konkurencyjnych miejsc. Jednocześnie

50

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 tak definiowana atrakcyjność inwestycyjna jest kombinacją czynników przekładających się na maksymalizację przyszłych korzyści warunkujących dynamikę rozwoju gospodarczego. Kluczowymi elementami warunkującymi atrakcyjność inwestycyjną Mielca są: dostępność transportowa, zasoby pracy, chłonność rynku, infrastruktura gospodarcza, infrastruktura społeczna, poziom rozwoju gospodarczego, stan środowiska naturalnego, poziom bezpieczeństwa powszechnego oraz aktywność wobec inwestorów. Ocena atrakcyjności inwestycyjnej Mielca została przeprowadzona w oparciu o powyższe determinanty na bazie opracowania Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową pn. „Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2014”. W grupie gmin miejskich województwa podkarpackiego Mielec został wyróżniony „pomarańczową gwiazdą”, która oznacza, iż gmina uzyskała ponad przeciętną ocenę we wszystkich analizowanych obszarach (gospodarki narodowej, przemysłu, handlu, usług turystycznych oraz usług profesjonalnych). W 2014 roku najkorzystniej oceniono następujące gminy: Krosno, Leżajsk, Przemyśl, Rzeszów oraz Sanok (tym JST przyznano tzw. „złote gwiazdy”). Warto zwrócić uwagę na fakt, iż autorzy raportu wystawili lepsze oceny gminom leżącym w południowej części województwa podkarpackiego. Niemniej syntetyczny wskaźnik potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej plasuje Mielec na trzecim miejscu w rankingu dla województwa podkarpackiego. Koresponduje to z definiowaniem miasta w regionalnych dokumentach planistycznych jako ośrodka o najwyższym potencjale wzrostu zaraz po stolicy Podkarpacia (szczególnie w zakresie działań innowacyjnych).

51

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 27 Potencjalna atrakcyjność inwestycyjna gmin miejskich województwa podkarpackiego

Gmina PAI1_GN PAI1_GN PAI1_C PAI1_G PAI1_I PAI1_M Gospodarka Działalność narodowa Gospodarka Hotele profesjonalna, Przemysł Handel – wskaźnik narodowa i restauracje naukowa syntetyczny i techniczna Rzeszów 0,263 A A A A A Krosno 0,257 A A A A A Mielec 0,256 A A A B A Jasło 0,253 A A A C A Łańcut 0,248 A A A B A Sanok 0,248 A A A A A Dębica 0,245 A A A B A Tarnobrzeg 0,244 A A A B A Przemyśl 0,243 A A A A A Przeworsk 0,240 A A A B A Jarosław 0,238 A A A C A Stalowa Wola 0,237 A A A B A Leżajsk 0,235 A A A A A Lubaczów 0,223 A A A D A Radymno 0,219 B A B E A * - wskaźniki potencjalnej atrakcyjności inwestycyjnej w wersji podstawowej (PAI1) oceniają walory lokalizacyjne regionów. Są one obliczane dla jednostek różnych szczebli podziału statystycznego (gminy, powiaty, podregiony, województwa). Wskaźniki odnoszą się do całości gospodarki narodowej oraz do poszczególnych wybranych sekcji gospodarki: C - przemysłu przetwórczego, G - handlu i napraw, I - turystyki i gastronomii, M - działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej. Sekcje te stanowią trzon gospodarki regionalnej. Źródło: „Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2014”

Studenckie Koło Naukowe Przedsiębiorczości i Analiz Regionalnych, działające przy Instytucie Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej w 2014 roku, opublikowało wyniki raportu z badania jakości obsługi potencjalnych inwestorów przez urzędy gmin. Ocenianymi aspektami była jakość funkcjonujących stron internetowych, możliwość kontaktu elektronicznego w wersji polsko i anglojęzycznej z urzędami gmin, przy wykorzystaniu metody tajemniczego klienta. W efekcie przeprowadzonej oceny tytułem „Gminy na 5!” wyróżniono 59 gmin z terenu całego kraju, z czego tylko pięć z terenu województwa podkarpackiego, poza Mielcem również Krosno, Rzeszów, Ropczyce oraz Dębica. Bardzo dobrze oceniana jakość obsługi inwestorskiej świadczy o wysokiej jakości kadr zajmujących się kontaktem z przedsiębiorcami oraz o wykorzystaniu kapitału doświadczenia płynącego m.in. ze skutecznego rozwijania SSE w obrębie miasta.

1.2.2.4. Instytucje otoczenia biznesu

Bardzo ważnym segmentem sfery gospodarczej jest efektywnie funkcjonujące zaplecze w postaci wyspecjalizowanych instytucji otoczenia biznesu. Poniżej zostaną wskazane i opisane kluczowe organizacje działające w obszarze okołobiznesowym w Mielcu. Co ważne oddziaływanie większości z tych instytucji ma charakter ponadlokalny. Ich obecność wpływa na potencjał innowacyjny

52

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 i pozycję konkurencyjną Mielca. Jednocześnie skonsolidowane IOB potwierdzają pełnienie przez Mielec ośrodka gospodarczego w wymiarze subregionalnym. EURO-PARK MIELEC jest pierwszą polską specjalną strefą ekonomiczną powstałą w 1995 r. w czasie trudnego okresu transformacji polskiej gospodarki. Strefę budowano na gruzach wielkiej fabryki lotniczej - lokalnej monokultury przemysłowej, dziedzicząc po upadłym molochu nie tylko wolne zasoby produkcyjne lecz również tradycje i kulturę przemysłową, a przede wszystkim lokalny kapitał ludzki. Zarządzającym strefą jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. Oddział w Mielcu. Celem działania strefy jest pozyskiwanie projektów tworzących nowe miejsca pracy i nakłady inwestycyjne. Działania ukierunkowane są na pozyskiwanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) i stymulację rozwoju przedsiębiorczości krajowej w korzystnych warunkach biznesowych. Oferta strefy obejmuje opcje inwestycyjne: tereny greenfield z pełną infrastrukturą i dostępnością komunikacyjną, brownfield – wolne obiekty produkcyjne oraz „build-to-suit" (BTS) - obiekty budowane nakładem zarządzającego (ARP S.A.) i udostępniane inwestorom w drodze kupna, dzierżawy czy leasingu. Najstarszą instytucją okołobiznesową, powstałą po okresie transformacji, jest funkcjonująca od 1991 roku Agencja Rozwoju Regionalnego „MARR” S.A., która wspiera przedsiębiorczość, świadczy usługi doradcze, szkoleniowe, informacyjne, finansowe, B+R w ramach Laboratorium Wzorcującego i Prototypowni, udziela preferencyjnych pożyczek i dotacji dla MŚP i osób zainteresowanych uruchomieniem działalności gospodarczej, zarządza Inkubatorami Nowych Technologii In-Tech 1 i In- Tech 2. Inkubatory te to jeden z największych w Polsce zespół obiektów inkubatorowych, dysponujący pomieszczeniami produkcyjnymi i biurowymi o łącznej powierzchni 18 tys. m. kw., w których aktualnie funkcjonuje 61 firm. Dodatkowo w listopadzie 2015 roku otwarto Inkubator MInP (Mielecki Inkubator Przedsiębiorczości dla małych firm) dysponujący prawie 1,2 tys. m. kw. powierzchni w postaci 13 hal produkcyjnych, którego inwestorem było Miasto Mielec w ramach projektu o wartości 15 874 301,10 zł realizowanego z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Warto podkreślić, iż specjalny status SSE został prolongowany do 2026 roku na podstawie rozporządzenia wydanego przez Ministerstwo Gospodarki (jest to potencjalne zagrożenie dla stabilności lokalnej gospodarki, niemniej ze względu na perspektywę czasową niniejszego dokumentu uwarunkowania administracyjne nie powinny wpłynąć na tempo rozwoju gospodarczego). Ważną inwestycją mieleckiego samorządu była realizacja projektu pn. „Budowa Inkubatora Nowych Technologii IN-Tech wraz z rozbudową Mieleckiego Parku Przemysłowego 2009-2012”, który był współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 Oś Priorytetowa I: Nowoczesna Gospodarka Działanie I.3. Wspieranie innowacji. Obecnie Mielecki Park Przemysłowy obejmuje 108 hektarów w pełni uzbrojonych terenów, a aktualnie działalność w nim prowadzi 16 inwestorów.

53

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1.2.3. Środowisko naturalne i dziedzictwo kulturowe

1.2.3.1. Atrakcyjność przyrodnicza

Środowisko naturalne, zasoby terenów zielonych oraz dostępność do szeroko rozumianych stref aktywności, wypoczynku i rekreacji to co raz silniej artykułowane zagadnienia zarówno z perspektywy mieszkańców, jak również potencjalnych inwestorów. Funkcjonowanie przemysłów czasu wolnego oraz stopień antropopresji na środowisko naturalne, silnie wpływa na odczuwaną jakość życia przez mieszkańców. Dodatkowo rozwój społeczno-ekonomiczny Mielca implikuje wzrastające aspiracje mieszkańców. Analizowane w tym rozdziale zagadnienia są bardzo istotne z perspektywy użytkowników przestrzeni publicznej w Mielcu i stanowią rzeczywisty wyraz aspiracji lokalnej wspólnoty w zakresie zaspokajania potrzeb związanych z komfortem spędzania czasu wolnego w Mielcu. Ponadto omawiane zagadnienia stanowią bezpośrednie determinanty wpływające na poziom atrakcyjności osiedleńczej i inwestycyjnej miasta. Analizując udział powierzchni terenów zielonych w powierzchni ogółem wskaźniki osiągane przez miasto Mielec należy ocenić jako bardzo korzystne (poziom osiągany przez Mielec jest wyższy od wojewódzkiego o 2,6%). Tereny zielone w nomenklaturze GUS są definiowane jako parki spacerowo- wypoczynkowe, teren zieleni osiedlowej oraz zieleńce.

Wykres 23 Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem [%] w 2013

2,7

0,3 0,2 0,1 0,2

Polska Podkarpackie Podregion tarnobrzeski Powiat mielecki Mielec

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Ze względu na miejski i przemysłowy charakter Mielca funkcjonowanie na jego terenie pomników przyrody ma ograniczony charakter niemniej, ich liczba stanowi element wzmacniający postrzeganie miasta jako obszaru ekologicznego i dbającego o swoją spuściznę przyrodniczą.

54

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 24 Pomniki przyrody w Mielcu w latach 2005-2013

21 20 20 20

12 12 11 11 11

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Szczegółowa analiza powierzchni terenów zielonych w Mielcu przedstawiona w poniższej tabeli umożliwia wnioskowanie na temat jakości przestrzeni publicznej w mieście. Siedem parków spacerowo - wypoczynkowych o powierzchni blisko 40 ha to relatywnie duży zasób, zwłaszcza biorąc pod uwagę przemysłowy charakter miasta.

Tabela 28 Tereny zieleni w Mielcu w roku 2013

Tereny zieleni Obiekty [szt.] Powierzchnia [ha] Parki spacerowo - wypoczynkowe 7,0 39,2 Zieleńce 12,0 11,6 Zieleń uliczna 0,0 49,1 Tereny zieleni osiedlowej 0,0 75,86 Parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej 0,0 126,66 Cmentarze 5,0 31,5 Lasy gminne 0,0 10,8 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Atrakcyjność przyrodnicza Mielca to również cieki i zbiorniki wodne. W zakresie tych pierwszych, należy zwrócić uwagę na Stawy Cyranowskie, popularnie zwane „stawami Nowaka” stanowiące kompleks zbiorników wodnych położonych w lesie, w sąsiedztwie Osiedla Dziubków. Najważniejszym ciekiem wodnym przebiegającym przez miasto jest rzeka Wisłoka, wzdłuż której przebiega zachodnia granica gminy oddzielająca Mielec od gminy Mielec. Wisłoka to prawobrzeżny dopływ Wisły o długości blisko 164 km. Jej źródła znajdują się w Beskidzie Niskim, a następnie jej wody płyną przez Pogórze Jasielskie i Kotlinę Jasielsko-Krośnieńską. W okolicach Mielca koryto rzeki osiąga około 10 metrów szerokości. Ze względu na wykorzystywanie rzeki w celach gospodarczych i silne uprzemysłowienie już w latach 50 minionego stulecia Wisłoka była silnie zanieczyszczona. Aktualnie czystość rzeki znacznie się poprawiła i jest na nowo odkrywanym szlakiem kajakowym dla miłośników turystyki aktywnej (szczególnie trasy z Dębicy do Mielca oraz z Mielca do Gawłuszowic). Wykorzystanie rzeki w celach turystycznych i rekreacyjnych to istotny potencjał pozwalający na eksponowanie drugiego, mniej znanego (nieprzemysłowego) oblicza miasta. Warto zwrócić uwagę, że do lat 80. XX w. funkcjonowały

55

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 przeprawy promowe na rzece Wisłoce (utrzymujące komunikację pomiędzy poszczególnymi częściami Mielca – części wiejskiej i miastem). Poza potencjałem Wisłoka, należy również odnotować zagrożenia powodziowe wynikające z okresowego wylewania rzeki. W 1934 roku region mielecki nawiedziła największa powódź, która zniszczyła ponad 11 tysięcy gospodarstw. W ostatnich latach odnotowano zagrożenia powodziowe w 2008 i 2010 roku. Biorąc pod uwagę zmieniające się uwarunkowania klimatyczne tego typu zagrożenia mogą zwiększać swoje oddziaływanie na miasto i jego bezpośrednie otoczenie. Biorąc pod uwagę przemysłowy charakter miasta warto zanalizować dane dotyczące stanu środowiska naturalnego w mieście. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie sporządza coroczne raportu monitorujące stan środowiska w województwie podkarpackim (aktualnie dostępne publicznie opracowanie istnieje za rok 2014). Na potrzeby niniejszego opracowania skoncentrujemy się na jakości powietrza. Zagadnienie to było często zgłaszane zarówno podczas prac warsztatowych, jak również było często artykułowane podczas badań ankietowych wśród mieszkańców Mielca. Z raportu WIOŚ wynika, iż w porównaniu z ubiegłymi latami zanieczyszczenia gazowe na terenie województwa podkarpackiego w roku 2014 osiągały niskie wartości stężeń. Fakt ten był spowodowany łagodną zimą, co sprzyjało zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw na cele grzewcze. Niemniej, pod względem stężenia benzo(a)pirenu województwo podkarpackie przekraczało dopuszczalne normy. Wartość maksymalna stężenia odnotowana została w Mielcu i wynosiła 18,4 ng/m3(średnia roczna dla województwa podkarpackiego wynosi 2,7-3,3 ng/m3. Jednocześnie w Mielcu przez 40 dni w roku stwierdzano przekroczenia normy dobowej PM10 (pył zawieszony) – dopuszczalna norma wynosi 35 dni. Podsumowując, w Mielcu odnotowano zanieczyszczenia środowiska naturalnego, które są wynikiem działalności człowieka i przemysłowego charakteru miasta. Świadczy to o konieczności wdrażania rozwiązań ekologicznych, ukierunkowanych na zachowanie bioróżnorodności oraz minimalizację antropopresji na środowisko naturalne. Dbałość o środowisko naturalne wpłynie korzystnie na jakość życia mieszkańców, jak również wzmocni potencjał osiedleńczy Mielca.

1.2.3.2. Gospodarka odpadami

Od 1 lipca 2013 roku, we wszystkich polskich gminach rozpoczął funkcjonowanie nowy system gospodarki odpadami komunalnymi (w oparciu o zapisy ustawy z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011r., Nr 152, poz. 897)). Zmiany wprowadzone przez ustawę miały na celu przede wszystkim: 1. Uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi; 2. Prowadzenie selektywnego zbierania odpadów komunalnych "u źródła";

56

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

3. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych, w tym odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów; 4. Zwiększenie liczby nowoczesnych instalacji do odzysku, w tym recyklingu, oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych w sposób inny niż składowanie odpadów; 5. Całkowite wyeliminowanie nielegalnych składowisk odpadów, a tym samym zmniejszenie zaśmiecenia w szczególności lasów i terenów rekreacyjnych; 6. Prowadzenie właściwego sposobu monitorowania postępowania z odpadami komunalnymi zarówno przez właścicieli nieruchomości, jak i prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości; 7. Zmniejszenie dodatkowych zagrożeń dla środowiska wynikających z transportu odpadów komunalnych z miejsc ich powstania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania, przez podział województw na regiony gospodarki odpadami, w ramach których prowadzone będą wszelkie czynności związane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi. Podmiotem odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu Gminy Miejskiej Mielec jest Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. Znowelizowane przepisy gospodarki odpadami zobligowały do wprowadzenia wojewódzkich planów gospodarki odpadami. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego zakłada podział województwa na 6 regionów. Miasto Mielec, wraz z 26 sąsiednimi gminami znajduje się w Zachodnim Regionie, w którym funkcjonują 2 Regionalne Instalacje Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK). Miasto Mielec nie posiada własnej Regionalnej Instalacji, korzysta z tych znajdujących się na terenie Ostrowa oraz Paszczyny. Na terenie Miasta działają instalacje przewidziane do zastępczej obsługi regionów. W ramach zmieszanych odpadów komunalnych są to:  Instalacja do wytwarzania paliwa alternatywnego z opadów, przy ul. Wojska Polskiego 3,  Sortowania odpadów zmieszanych i z selektywnej zbiórki, przy ul. Wolności 17. Odpadami powstałymi w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych zajmuje się Składowisko „Mielec”. W ramach odpadów zielonych i bioodpadów Mielec korzysta ze wspomnianej już RIPOK w Paszczynie. W 2014 roku Mielec osiągnął wymagany poziom recyklingu tj. przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania. Poziom ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania: 24,13 %.

57

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 29 Poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.[%].

16.07. 16.07. Rok 2012 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2013 2020 Dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania 75 ≥ 50 ≥ 50 ≥ 50 ≥ 45 ≥ 45 ≥ 40 ≥ 40 ≥ 35 ≥ w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Źródło: www.mielec.pl/gospodarka_odpadami.php

Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru metali, tworzyw sztucznych i szkła: 38,7%

Tabela 30 Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła.

Rok 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło 10 ≤ 12 ≤ 14 ≤ 16 ≤ 18 ≤ 20 ≤ 20 ≤ 40 ≤ 50 ≤ Źródło: www.mielec.pl/gospodarka_odpadami.php

Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych z odebranych z obszaru gminy odpadów komunalnych: 100%.

Tabela 31 Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych.

Rok 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Inne niż niebezpieczne odpady 30 ≤ 36 ≤ 38 ≤ 40 ≤ 42 ≤ 45 ≤ 50 ≤ 60 ≤ 70 ≤ budowlane i rozbiórkowe Źródło: www.mielec.pl/gospodarka_odpadami.php

Dane zebrane na podstawie kwartalnych sprawozdań za 2014 r. podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu Gminy Miejskiej Mielec.

58

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 32 Osiągnięte poziomy na przestrzeni 2012 r. - 2014 r.

Wymagany Wymagany Wymagany Osiągnięty Osiągnięty Osiągnięty do osiągnięcia do osiągnięcia do osiągnięcia w 2012 r. w 2013 r. w 2014 r. w 2012 r. w 2013 r. w 2014 r. poziom: poziom: poziom: poziom: poziom: poziom: Ograniczenia odpadów komunalnych ulegających 75% ≥ 37,52% 50% ≥ 26,83% 50 ≥ 24,13% biodegradacji kierowanych do składowania Recyklingu i przygotowania do ponownego użycia 10% ≤ 33,10% 12% ≤ 32,62% 14% ≤ 38,70% papieru, metali, tworzyw sztucznych, szkła Recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami 30% ≤ 100% 36% ≤ 100% 38% ≤ 100% odpadów budowlanych i rozbiórkowych Źródło: www.mielec.pl/gospodarka_odpadami.php

W minionych latach przepustowość oczyszczalni ścieków funkcjonujących w Mielcu plasuje się na tym samym poziomie. Ludność korzystająca z oczyszczalni nieznacznie wzrasta i kształtuje się na bardzo wysokim pułapie.

Wykres 25 Oczyszczalnie ścieków na terenie miasta Mielec w latach 2009-2013

70 000 6

60 000 5 5 50 000 4 4 4 4 4 40 000 3 30 000 2 20 000

10 000 1

29 855 29 623 60 700 29 620 60 700 29 030 58 700 29 651 60 700 29 801 60 0 0 2009 2010 2011 2012 2013

Przepustowość [m3/dobę] Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków miejskich i wiejskich [os] Oczyszczalnie [szt.]

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

59

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 26 Ścieki oczyszczane w ciągu roku na terenie miasta Mielec w latach 2008-2013

3 500,0

3 000,0

2 500,0

2 000,0

1 500,0

1 000,0

500,0

2 539,8 2 540,0 2 611,4 2 791,0 2 241,0 3 241,0 3 902,0 2 902,0 2 781,0 2 781,0 2 050,0 3 050,0 3 0,0 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Odprowadzone ogółem [dam3] Oczyszczane razem [dam3]

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. przy ul Wolności w Mielcu jest aktualnie na etapie zamknięcia i w zależności od otrzymanych decyzji szacowany termin całkowitego zrekultywowania to perspektywa roku 2020. Od 1 stycznia 2014 roku odpady nie są przyjmowane na składowisko ze względu na jego wypełnienie odpadami wg pozwolenia zintegrowanego. Na terenie Zakładu działa m.in.: PSZOK (Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych) dla mieszkańców miasta Mielca (czynny od poniedziałku do piątku w godzinach od 7:00 do 18:00, w soboty od 10:00 do 14:00), miejsce czasowego magazynowania selektywnie gromadzonych odpadów w ramach selektywnej zbiórki jak również PSZOK, plac magazynowy dla odpadów kierowanych do dalszej obróbki oraz surowców wtórnych, plac magazynowy i punkt sprzedaży materiałów pochodzących z remontów mienia miejskiego. Do dyspozycji mieszkańców Mielca zostało oddanych 17 ogólnodostępnych poletek ekologicznych – miejsc w których ustawione są pojemniki przeznaczone do odbioru odpadów ze szkła bezbarwnego i kolorowego, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury. Ponadto, mieszkańcy Mielca mogą również skorzystać z:  20 Punktów Selektywnej Zbiórki Przeterminowanych Leków,  7 podmiotów zbierających zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny pochodzący z gospodarstw domowych,  24 sklepów, hurtowni bądź punktów sprzedaży, gdzie sprzedawcy deklarują zbieranie zużytego sprzętu w związku z zakupem nowego.

1.2.3.3. Potencjalna atrakcyjność turystyczna

Miasto Mielec w powszechnym odbiorze nie jest traktowane jako destynacja turystyczna. Tradycje przemysłowe, struktura gospodarki i subregionalny charakter miasta stanowią istotny

60

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 potencjał w zakresie tworzenia uwarunkowań sprzyjających rozwojowi turystyki. Wzrost gospodarczy pociąga za sobą konsekwencje w postaci zapotrzebowania na usługi związane z tzw. „przemysłem spotkań” (Meetings Industry) określanym również jako MICE (meeting-incentive-conferences-event). Pomimo traktowania turystyki jako swoistej szansy w perspektywie wieloletniej, analiza rynku (liczby obiektów noclegowych i ogólnodostępnych w miejsc) wskazuje na stabilny poziom bazy noclegowej.

Wykres 27 Turystyczne obiekty noclegowe na terenie Mielca w latach 2005-2014

350 7 7 7 8 300 6 6 6 6 6 6 6 7 250 6 5 200 4 150 3 100 2 50 1 293 299 238 301 297 328 235 302 296 298 0 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Miejsca noclegowe ogółem Obiekty ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Ewidencjonowany ruch turystyczny w Mielcu wrasta. Liczba korzystających z noclegów w latach 2005-2014 zwiększyła się o 21,1%, natomiast udzielone noclegi to wzrost o 27,1%.

Wykres 28 Korzystający z noclegów oraz udzielone noclegi na terenie miasta Mielec w latach 2005-2014

40 000

35 000

30 000

25 000

20 000

15 000

10 000

5 000

28 732 28 110 18 15 456 15 535 25 069 17 405 15 519 29 260 16 771 29 022 16 265 30 417 17 798 34 249 18 677 33 187 16 184 30 856 33 598 19 099 35 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Korzystający z noclegów ogółem Udzielone noclegi ogółem

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Poniższej przedstawiono część atrakcji turystycznych Mielca (obiekty definiowane jako dziedzictwo zabytków kultury materialnej są skatalogowane w następnym paragrafie): 1. Park Leśny Góra Cyranowska 2. Kotwica statku „Mielec”

61

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

3. Ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Do Bobra” 4. Stadion sportowy W kontekście budowania marki i rozpoznawalnego wizerunku Mielca warto podkreślić funkcjonowanie dwóch swoistych „wizytówek” miasta. Pierwszą z nich zobaczymy wjeżdżając do Mielca od strony Krakowa. Na wysokim rusztowaniu znajduje się samolot wielozadaniowy AN-2 wyprodukowany w 1974 roku w mieleckich zakładach lotniczych. Na całym świecie wykonano już 17 000 sztuk tego samolotu, z czego w Mielcu 11 915, a używany jest w 58 krajach świata. Corocznie odbywają się światowe lub europejskie zloty AN-2, przy czym pierwszy zlot odbył się w Mielcu w 1997 roku. Drugi symbol miasta napotyka się wjeżdżając do Mielca od strony Kolbuszowej, gdzie znajduje się „Iryda”. Na stalowym rusztowaniu umieszczony jest odrzutowy samolot szkolno-bojowy PZL I-22 Iryda. Zaprojektowano i modernizowano go w Instytucie Lotnictwa w Warszawie przy współpracy Ośrodka Badawczego w Mielcu.

1.2.3.4. Kultura, sport i współpraca międzynarodowa

Samorządowe Centrum Kultury w Mielcu to wiodąca instytucja kultury Gminy Miejskiej Mielec, utworzoną na mocy uchwały Rady Miejskiej z dnia 15 października 1997 r. Strukturę organizacyjną SCK tworzą następujące jednostki: Dom Kultury, Muzeum Regionalne i Miejska Biblioteka Publiczna. Siedzibą główną SCK jest budynek przy Alei Niepodległości 7. Do podstawowych zadań SCK należy edukacja kulturalna i wychowywanie przez sztukę, gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochrona i udostępnianie dóbr kultury, tworzenie warunków dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego, rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych oraz koordynowanie działalności kulturalnej w Mielcu. Główne obszary działalności SCK związane z realizacją statutowych zadań to: 1. Organizacja imprez, wystaw i innych form aktywności kulturotwórczej, 2. Prowadzenie zespołów artystycznych, warsztatów i kół zainteresowań, 3. Gromadzenie, opracowywanie, konserwowanie i eksponowanie muzealiów z zakresu archeologii, etnografii, sztuki, historii i fotografii oraz prowadzenie badań naukowych w tych dyscyplinach, 4. Gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie zbiorów bibliotecznych oraz prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej, 5. Współpraca z zawodowymi instytucjami tworzenia i upowszechniania kultury zarówno w kraju jak i poza jego granicami, 6. Współpraca z miejscowymi, krajowymi i zagranicznymi organizacjami zrzeszającymi zarówno profesjonalne jak i amatorskie środowiska twórcze.

62

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

W poniższej tabeli znajdują się podstawowe dane na temat działalności sektora kultury w mieście. Warto podkreślić wzrost liczby osób korzystających z muzeów, wzrost czytelnictwa oraz zwiększenie się liczby uczestników imprez organizowanych przez lokalny instytucje kultury.

Tabela 33 Instytucje kultury w mieście Mielec w latach 2007-2013

Wyszczególnienie 2007 2009 2011 2012 2013 Muzea łącznie z oddziałami 1 1 1 1 1 Zwiedzający muzea i oddziały 6 542 18 746 5 217 12 011 10 641 Biblioteki i filie 7 7 7 7 7 Czytelnicy bibliotek w ciągu roku 16 480 16 708 16 755 16 721 17 008 Domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice 4 4 4 4 4 Uczestnicy imprez organizowanych przez domy 159 870 208 130 182 287 166 179 246 048 i ośrodki kultury, kluby i świetlice Koła (kluby) 16 13 18 22 17 Członkowie kół (klubów) 784 657 582 586 584 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS oraz Sprawozdania z działalności merytorycznej Domu Kultury SCK w Mielcu za rok 2012, 2013

Na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych GUS liczba uczestników imprez organizowanych na terenie miasta w 2014 w porównaniu do roku 2013 wzrosła blisko trzykrotnie i wynosiła odpowiednio 39 500 i 114 065. Konfrontacja danych z GUS-u z danymi wynikającymi ze sprawozdań z działalności merytorycznej Domu Kultury SCK, wskazuje na to, iż rzeczywista oferta kulturalna w Mielcu jest zdecydowania bogatsza i zróżnicowana niż ta, którą podaje Bank Danych Lokalnych. Z ważniejszych wydarzeń kulturalnych w roku 2013 w ramach pracy Domu Kultury SCK, można wymienić m.in. 25 wystaw, 35 koncertów (w tym 11 w ramach Dni Mielca), 4 spektakle, 2 Festiwale (Międzynarodowy Festiwal Muzyczny i Ogólnopolski Festiwal Tańca Współczesnego) oraz konkurs „Przeciągi Literackie”.. Warto wspomnieć o udziale zespołów i grup reprezentujących Mielec w kraju i poza krajem (m.in. zdobycie złotej Harfy Eola na Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Muzyki Dawnej „Schola Cantorum w Kaliszu, I miejsce zespołu Feniks na Międzynarodowym Festiwalu w Warnie w Bułgarii). Swoją działalność w roku 2013 rozpoczął także Mielecki Uniwersytet Dziecięcy. Poniżej zaprezentowano wykres przedstawiający liczbę wypożyczonych książek w Miejskiej Bibliotece Publicznej SCK na tle liczby mieszkańców Mielca. Zauważyć można korzystne zjawisko wzrostu poziomu czytelnictwa (dokładnie o 56 221 więcej wypożyczeń w 2010 w porównaniu z rokiem 2013), pomimo wyraźnego spadku liczby mieszkańców.

63

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 29 Liczba wypożyczeń w Miejskiej Bibliotece na tle liczby mieszkańców w latach 2010-2013

420 000 408 286 62 000

400 000 391 636 61 500

380 000 61 000 352 065 360 000 60 500 336 698 340 000 60 000

320 000 59 500 61 647 61 416 61 044 60 082 300 000 59 000 2010 2011 2012 2013

Liczba mieszkańców Mielca Liczba wypożyczeń

Źródło: Sprawozdanie z działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej SCK w Mielcu za rok 2011, 2012, 2013, 2014 Dziedzictwo kulturowe Mielca to w dużej części zabytkowe obiekty znajdujące się w rejestrach zabytków. W poniższej tabeli wyszczególniono najważniejsze obiekty.

Tabela 34 Zabytki na terenie miasta Mielec

Lp. Zabytki Mielec 1. „Jadernówka" - filia Muzeum Regionalnego SCK 2. Rynek Mielecki 3. Sala Królewska (Poczet królów i książąt Polski) w budynku dawnej Rady Powiatowej w Mielcu 4. Pałacyk Oborskich 5. Kościół św.Marka 6. Bazylika Mniejsza (Kościół św. Mateusza) 7. Bursa Gimnazjalna 8. Cmentarz Parafialny 9. Gmach dawnego Gimnazjum w Mielcu 10. Szkoła "Pod zegarem" 11. Kamienica Dębickich z księgarnią 12. Zapomniany cmentarz 13. Kamienica i ogród przy ul. Kościuszki 5 - początek XIX w. 14. Budynek dawnej Rady Powiatowej w Mielcu, ul. Kościuszki 10 15. Sąd, ul. Kościuszki 15 murowany w XIX w. 16. Willa, ul. Kościuszki 28 murowany 1920 r. 17. Dom, ul. Krasickiego 1 murowany 1926 r. 18. Dom, ul. Legionów 1 / Rynek murowany w 1902 r. 19. Kamienica, ul. Mickiewicza 2 murowany w 1904 r. 20. Dom, ul. Mickiewicza 5 murowany w 1900 r. 21. Dom, ul. Mickiewicza 7 murowany 1900 - 1902 22. Willa i ogród, ul. Jadernych 1 murowana 1933 r. 23. Willa, ul. Jadernych 5 początek XX w. 24. Dom, ul. Jadernych 19 murowany 1906 r. 25. Dom, ul. Jadernych 21 murowany początek XX w. 26. Dom, ul. Sienkiewicza 17 drewniany z 1898 r. 27. Dom, ul. Rynek 3 murowany XIX w. 28. Dom, ul. Rynek 22 29. Dom, ul. Rynek 23 murowany w połowie XIX w. 30. Dom, ul. Rynek 25 murowany XIX / XX

64

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Lp. Zabytki Mielec 31. Dom, ul. Sandomierska 17 murowany XIX /XX Źródło: Dane Towarzystwa Miłośników Ziemi Mieleckiej

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Mielcu to instytucja zarządzająca kluczowymi zasobami infrastrukturalnymi miasta w dziedzinie sportu i rekreacji. Bazę ogólnodostępną należy ocenić jako bardzo szeroką, wśród niej znajduje się: stadion piłkarski i lekkoatletyczny, hala sportowo-widowiskowa, pływalnia kryta przy ul. Solskiego, kąpielisko letnie, lodowisko sztuczne, pływalnia rekreacyjna „Smoczka”, stadion Gryf oraz korty tenisowe. W poniższej tabeli skatalogowano kluby i stowarzyszenia sportowe funkcjonujące w Mielcu.

Tabela 35 Kluby i stowarzyszenia sportowe funkcjonujące w Mielcu

Lp. Nazwa Dane kontaktowe ul. Solskiego 1, tel. 788 51 51, 1. FKS „STAL” Mielec www.stalmielec.com 2. Stowarzyszenie Piłki Ręcznej „STAL” Mielec ul. Solskiego 1, www.sprstal.mielec.pl 3. Lekkoatletyczny Klub Sportowy Mielec ul. Kusocińskiego, tel. 788 50 07 Mielecki Klub Sportowy „GRYF”, sekcje: piłka nożna, 4. ul. Warszawska 5, tel. 583 33 61 szermierka, judo, tenis stołowy Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” Mielec sekcje: 5. ul. Warszawska 5 tel. 583 33 61 jeździecka, lekkoatletyka, szachy, karate Aeroklub Mielecki im. Braci Działowskich, sekcje: 6. szybowcowa, samolotowa, spadochronowa, modelarska, ul. Lotniskowa 14, tel. 17 788 76 95 historyczna 7. Klub Szachowy „SDK-LOTNIK” ul. Kusocińskiego 13a, tel. 585 53 42 Liga Obrony Kraju, sekcje: strzelecka, płetwonurków, 8. ul. Jagiellończyka 3 (ZST) tel. 586 30 53 radioamatorów 9. Mieleckie Stowarzyszenie Modelarzy Lotniczych ul. Łąkowa 6, tel. 788 25 52, 586 26 69 10. Klub Sportowy „SMOCZANKA” sekcja piłki nożnej ul. Warneńczyka 9/107, tel. 788 28 39 Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze, Mielecki 11. ul. Warneńczyka 5/48 Klub Karate „KAMINARI” 12. Mielecki Klub „KYOKUSHIN” Karate ul. Warszawska 6/37, tel. 641 48 26 tel.: (+48) 017 774 00 38, tel. 600 114 964, 13. Mielecki Klub Kyokushin-Kan Karate-Do www.saihamielec.pl 14. Klub Żeglarski „ORKAN” tel. 583 15 15 Związek Polskich Spadochroniarzy XXXVI oddział w 15. al. Ducha Św. 1/21, tel. 585 25 84 Mielcu Międzyszkolny Klub Sportowy Mielec przy Zespole Szkół 16. ul. Jagiellończyka 3, tel. 586 32 33 Technicznych 17. UKS „VOLANT” ul. Łąkowa 6, tel. 582 54 35 18. UKS „JEDYNKA” przy SP 1 ul. Kilińskiego 37, tel. 586 47 51 19. UKS „MUSTANG” przy SP 3 ul. Żeromskiego 30, tel. 586 47 71 20. UKS „ATAK” przy Gim 1 ul. Biernackiego 6, tel. 586 27 14 21. MKS „IKAR” ul. Solskiego 8, tel. 788 47 55 22. UKS „ORLIK” przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 ul. Tańskiego 3, tel. 585 29 31 23. UKS „SPRINTER” przy SP 9 ul. Drzewieckiego 11, tel. 582 78 87 24. MUKS „GERPARD” przy SP 13 ul. Łąkowa 6, tel. 582 54 35 25. Mielecki Klub Sportowy Tenisa Stołowego ul. Solskiego 1, tel. 792 466 114 26. UKS „ATLAS” przy Gim 2 ul Grunwaldzka 7

65

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Lp. Nazwa Dane kontaktowe 27. Automobilklub Mielecki ul. Solskiego 3 28. Odrodzone Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” ul. Warszawska 5 29. Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „Odek” ul. Kusocińskiego 13a 30. UKS „Olimp” przy SP 11 ul. Warneńczyka 2 Źródło: www.mosir.mielec.p

Powyższe zestawienie wskazuje na bogactwo i różnorodność podmiotów zajmujących się sportem i rekreacją w Mielcu. Szczególnie korzystnie należy ocenić dużą liczbę Uczniowskich Klubów Sportowych (UKS), które odgrywają istotną rolę w zakresie edukacji sportowej i organizacji czasu wolnego dla dzieci i młodzieży. Kilkukrotnie w opracowaniu podkreślano markę Mielca – jako miasta rozpoznawanego w kraju i kojarzonego głównie z przemysłem lotniczym. Analizując obszar sportu, nie można nie wspomnieć o Stali Mielec – klubie, który jest znany przez wielu kibiców sportu w Polsce. FKS Stal Mielec to klub utworzony w 1939 z wiodącą sekcją piłki nożnej. Stal Mielec to dwukrotny mistrz Polski w sezonach 1972/73 i 1975/76. Świetność polskiej piłki nożnej w latach 70. To również okres rozkwitu mieleckiego sportu, w Stali grali przez szereg lat tacy zawodnicy jak Grzegorz Lato, Henryk Kasperczak czy Andrzej Szarmach. Obecnie klub występuje w niższych klasach rozgrywkowych, niemniej jego historia to silny element lokalnej tożsamości. Międzynarodowa współpraca Mielca to głównie nawiązywanie i rozwijanie współpracy partnerskiej z miastami europejskimi. Aktualnie Mielec ma zawiązane partnerstwa z czterema ośrodkami z Francji: Douchy-les-Mines (miasta Douchy-les-Mines i Mielec rozpoczęły ją w 1983 roku od kontaktów Robotniczego Centrum Kultury w Mielcu z ośrodkami kulturalnymi na terenie Europy zachodniej.), Saint-Martin-des-Champs (miasto wspólnie z Morlaix i Saint-Thégonnec, utrzymywało kontakty z Mielcem, głównie o charakterze sportowym. Usankcjonowanie formalne tej współpracy nastąpiło 29 V 2011 r. w Mielcu poprzez podpisanie umowy o partnerstwie miast.), Saint-Thégonnec, Morlaix oraz po jednym z Ukrainy – Mukaczewo, Portugalii – Vila Nova de Poiares (kontakty Mielca z Vila Nova de Poiares rozpoczęły się w 1997 r. od spotkania delegacji miast w Douchy-les-Mines, które jest dla obu miastem partnerskim. W czasie wizyty delegacji portugalskiej w Mielcu w 1998 r. uzgodniono rozpoczęcie planowej współpracy miast, szczególnie w dziedzinach oświaty, kultury, sportu i gospodarki. W roku 1999 władze tego miasta wzięły udział w Ogólnopolskich Prezentacjach Folkloru i Rzemiosła Ludowego), Niemiec – Lőhne (inicjatywa współpracy z Mielcem wypłynęła od właściciela firmy THB Henryka Burego i jego małżonki Renaty). W marcu i maju 2002 r. przebywały w Mielcu dwie delegacje niemieckie na czele z burmistrzem Wernerem Hamelem. 25-26 V 2002 r. z rewizytą udała się do Löhne delegacja Mielca. W rezultacie spotkań i rozmów obie strony wyraziły chęć partnerskiej współpracy miast, co zostało poparte aprobatę rad miejskich w Löhne i Mielcu. Wymiana deklaracji o współpracy nastąpiła w czasie drugiej wizyty delegacji Mielca w Löhne, tj. 28 VIII 2002 r.) i Węgier – Tiszafőldvár (w

66

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

2006 roku Prezydent Mielca Janusz Chodorowski i burmistrz Tiszaföldvár Attila Borza podpisali umowę o partnerstwie obu miast.). Współpraca z miastami partnerskim polega na współpracy gospodarczej oraz wymianie doświadczeń.

1.2.4. Infrastruktura techniczna

1.2.4.1. Infrastruktura drogowa

W kontekście wzmacniania potencjału gospodarczego oraz stymulowania atrakcyjności inwestycyjnej kluczową rolę odgrywa infrastruktura drogowa. Na układ drogowy Mielca składa się sieć dróg gminnych, powiatowych oraz wojewódzkich wśród, których należy wyróżnić:  Drogę nr 875, Mielec – Kolbuszowa – Leżajsk (przebiegającą równoleżnikowo przez teren miasta).  Drogę nr 984, Lisia Góra – Radomyśl Wielki – Mielec (kończącą swój bieg w zachodniej części miasta).  Drogę nr 985, Nagnajów – Baranów Sandomierski – Mielec – Dębica (główna oś komunikacji Mielca przebiegająca południkowo, łącznik z autostradą A4).

Grafika 4 Główne szlaki komunikacyjne przebiegające przez Mielec

Źródło: opracowanie własne

Poza drogami wojewódzkimi zilustrowanymi powyżej (łączna długość 16,2 km), przez teren gminy Mielec przebiega 22,7 km dróg powiatowych o nawierzchni bitumicznej administrowanych przez

67

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Zarząd Dróg Powiatowych w Mielcu. Zgodnie z informacjami zawartymi w „Planie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla powiatu mieleckiego, 2013 r.” łączna liczba dróg powiatowych przebiegających przez Mielec stanowi 6,8% dróg powiatowych przebiegających przez powiat mielecki. W poniższej tabeli znajduje się zbiorcze zestawienie dróg przebiegających i wytyczonych w obrębie granic administracyjnych miasta Mielca. Łączna długość dróg w Mielcu wynosi 177,624 km.

Tabela 36 Zestawienie długości dróg w Mielcu z podziałem na podmiot zarządzający [km]

Kategoria drogi Kilometraż [km] Publiczna – gminna 115,666 Publiczna – powiatowa 22,766 Publiczna – wojewódzka 16,294 Wewnętrzna – gminna 17,931 Wewnętrzna – MSM 1,331 Wewnętrzna – prywatna 3,636 Łącznie: 177,624 Źródło: Dane Urzędu Miasta Mielec

Lotnisko Mielec jest położone w odległości ok. 5 km od centrum miasta Mielca, w pobliżu Polskich Zakładów Lotniczych. Nie pełni ono jednak roli lotniska obsługującego ruch pasażerski. Z lotniska korzystają podmioty prowadzące działalność w SSE zarówno w procesie produkcji wytwarzanych samolotów, świadczenia usług lotniczych, szkolenia lotniczego jak i w obsłudze ruchu biznesowego inwestorów SSE. Aby zapewnić prawidłowe a przede wszystkim bezpieczne funkcjonowanie lotniska oraz spełnić wymagania zmieniających się przepisów spółka zarządzająca lotniskiem Mielec prowadzi ciągłą modernizację lotniska. Najistotniejsze zrealizowane inwestycje to ogrodzenie lotniska, budowa budynku wieży lotniskowej z zapleczem administracyjno-technicznym w tym modernizacja sieci elektroenergetycznej zasilania lotniska, modernizacja sieci teletechnicznej. Na lotnisku zostało wykonane oznakowanie poziome i pionowe dróg startowych, dróg kołowania, płyty postojowej i dróg technicznych. W realizacji znajduje się budowa oświetlenia nawigacyjnego drogi startowej drogi kołowania i płyty postojowej, oraz świateł systemu podejścia i systemu PAPI. Dobrze funkcjonujące lotnisko poprawia również dostępność komunikacyjną miasta Mielca i regionu co stwarza warunki ich rozwoju poprzez wzrost ruchu lotniczego turystycznego i biznesowego. Najbliższe lotnisko pasażerskie położone jest w odległości około 55 km od Mielca i jest nim Rzeszów-Jasionka. Biorąc pod uwagę stały rozwój tego portu lotniczego należy ocenić, iż niewielki dystans dzielący lotnisko i Mielec oraz relatywnie szybka możliwość przebycia tej trasy (ok. 1h) stanowią istotny element wzmacniający zewnętrzną dostępność komunikacyjną. Oferta przewozowa publicznego transportu zbiorowego w Mielcu nie obejmuje transportu kolejowego. Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 25 łącząca stację Łódź Kaliska ze stacją Dębica. Z powodu systematycznie malejącej liczby pasażerów od 2009 roku ruch pasażerski na trasie Dębica–Mielec–Tarnobrzeg został zawieszony

68

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

(dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, iż linia na odcinku Mielec – Dębica jest w bardzo złym stanie technicznym, co w przyszłości będzie się wiązało z wysokimi kosztami jej rewitalizacji).

1.2.4.2. System transportu publicznego

W myśl przepisów ustawy o Publicznym transporcie zbiorowym z dnia 16 grudnia 2010 r. (Dz.U. z 2011 Nr 5 poz.13 z późn zm.) rolę operatora transportu publicznego pełni Miejska Komunikacja Samochodowa Sp. z o.o. będąca jednocześnie podmiotem wewnętrznym. 1 grudnia 1996r. przedsiębiorstwo działające jako zakład budżetowy zostało przekształcone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (100% udziałów posiada w nim Gmina Miejska Mielec). Początek działalności komunikacji miejskiej w Mielcu to rok 1961, kiedy przy Miejskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej rozpoczął działalność Zakład Komunikacji Miejskiej. Mielec liczył wówczas 22 tysiące mieszkańców i w związku z wzrastającą rozbudową mieleckiego przemysłu liczba ludności dynamicznie wrastała, co pociągało za sobą konieczność zapewnienia mieszkańcom publicznego transportu. Tabor MKS Sp. z o.o. to 40 autobusów. W minionych latach konsekwentnie modernizuje się zasoby przedsiębiorstwa w tym zakresie. Poniższa tabela ilustruje liczbę autobusów według kategorii norm dopuszczalnej emisji spalin w nowych pojazdach sprzedawanych na terenie Unii Europejskiej (standardy te zostały opracowane w serii Dyrektyw Europejskich, które sukcesywnie zwiększały swoją restrykcyjność. Norma Euro 1 obowiązywała od 1993 roku, natomiast Euro 5 od 2009).

Tabela 37 Liczba autobusów na terenie miasta Mielec

Rodzaj silnika 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Bez Euro 22 20 19 17 7 7 7 7 Euro 1 5 5 5 5 5 5 5 5 Euro 2 8 8 8 8 8 8 8 8 Euro 4 - - 1 1 1 1 1 1 Euro 3 - CNG - 2 2 2 2 2 2 2 Euro 4 -CNG 5 5 5 5 5 5 5 5 Euro 5 -CNG - - - 2 2 2 2 2 Euro 5 - - - - 10 10 10 10 Razem 40 40 40 40 40 40 40 40 Źródło: Dane Miejskiej Komunikacji Samochodowej Mielec

Tabor mieleckiego MKS Sp. z o.o jest wymieniany lub modernizowany i konsekwentnie dostosowywany do norm środowiskowych Liczba autobusów w porównaniu do roku bazowego zmniejszyła się o 6 pojazdów. Większość funkcjonującego taboru posiada silniki zasilane olejem napędowym. Jednocześnie warto zwrócić uwagę na liczbę autobusów zasilanych CNG (gaz ziemny w postaci sprężonej). Autobusy zasilane sprężonym gazem ziemnym cechują się mniejszym wpływem na stan środowiska naturalnego (autobusy zasilane CNG to blisko ¼ mieleckiego taboru, którym dysponuje MKS Sp. z o. o.).

69

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 30 Tabor Miejskiej Komunikacji Samochodowej w Mielcu w latach 2005-2014

1 3 5 7 7 9 9 9 9 9

45 40 35 33 33 31 31 31 31 31

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Autobusy ON Autobusy CNG

Źródło: Dane Miejskiej Komunikacji Samochodowej Mielec

Liczba przewiezionych przez MKS Sp. z o.o. pasażerów zmalała w latach 2005-2014 o 34,5%. Spadająca tendencja ma charakter stabilny. Na terenie miasta funkcjonuje 8 linii, 36 tras, w tym 9 podmiejskich. Poza Mielcem przedsiębiorstwo obsługuje również sąsiednie miejscowości definiowane w kategoriach podmiejskich, należących do Gminy Mielec, Gminy Przecław, Gminy Tuszów Narodowy, Gminy Gawłuszowice (m.in. Borki Nizińskie, Brzyście, Błonie, Chorzelów, Chrząstów, Goleszów, Kiełków, Książnice, Ławnica, Malinie, Młodochów, Podleszany, Przecław, Rzemień, Szydłowiec, Toporów, Trześń, Tuszyma, Tuszów Mały, Wola Chorzelowska, Wola Mielecka, Wólka Książnicka, Złotniki). Zilustrowany poniżej spadek wpisuje się w ogólnopolską tendencję w tym zakresie, niemniej samo zjawisko należy ocenić negatywnie.

Wykres 31 Liczba przewiezionych pasażerów w latach 2005-2014 na terenie miasta Mielec

5 000,0

4 500,0

4 000,0

3 500,0

3 000,0

2 500,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Źródło: Dane Miejskiej Komunikacji Samochodowej Mielec

1.2.4.3. Infrastruktura sieciowa

Infrastruktura sieciowa, jej dostępność, to istotny element wpływający na jakość życia mieszkańców. Dodatkowo funkcjonowanie sprawnego systemu w zakresie gospodarki wodno - ściekowej to ważny czynnik korzystnie wpływający na stan środowiska naturalnego. Łączna długość

70

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 poszczególnych komponentów infrastruktury sieciowej wzrasta, świadczy to o niwelowaniu deficytów i dostrzeganych dysproporcji w tym zakresie przez lokalny samorząd.

Wykres 32 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej, wodociągowej oraz gazowej w Mielcu w latach 2005-2013

250,0

200,0

150,0

100,0

50,0

163,78 152,80 124,1 157,60 143,60 149,7 160,70 145,70 152,2 147,90 152,8 164,03 197,6 167,08 158,20 198,8 174,24 160,80 200,1 172,13 161,50 200,8 181,94 164,60 203,5 192,42 167,70 0,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Długość czynnej sieci kanalizacyjnej [km] Długość czynnej sieci gazowej [km] Długość czynnej sieci rozdzielczej [km]

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Liczba osób korzystających z infrastruktury sieciowej w Mielcu wzrasta i kształtuje się na bardzo wysokim poziomie. Dostęp do sieci wodociągowej posiada 98,5% mieszkańców, do instalacji gazowej – 97,9%, natomiast do kanalizacyjnej – 94,5%. W latach 2005-2013 analizowane wskaźniki wzrastały, należy podkreślić, iż dostępność do analizowanej infrastruktury stanowi mocną stronę miasta.

71

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 33 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i gazowej w Mielcu w latach 2005-2013

61 000 100,0

98,4 98,4 98,4 98,5 98,5 98,5 98,5 98,5 98,5 60 000

97,9 97,6 97,8 59 000 97,3 97,2 97,2 97,2 97,2 97,2

58 000 95,0

94,3 94,3 94,4 94,4 94,5 57 000 93,9 94,0 94,0 94,1

56 000

57 515 57 575 59 268 60 448 57 390 59 148 60 371 57 300 59 054 60 374 57 271 59 039 60 335 57 068 59 864 59 089 58 861 59 645 60 010 58 998 59 542 60 834 57 898 59 318 60 745 57 824 59 191 60 55 000 90,0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej Ludność korzystająca z sieci gazowej

Ludność korzystająca z sieci wodociągowej Korzystający z instalacji wodociągowej w % ogółu ludności

Korzystający z instalacji gazowej w % ogółu ludności Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w % ogółu ludności

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Porównując poziom dostępności do sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i gazowej na tle regionu oraz kraju należy podkreślić zwłaszcza bardzo wysoki odsetek skanalizowania Mielca, przewyższający o 25% wskaźniki osiągane przez województwo podkarpackie oraz aż o 45,5% poziom ogólnokrajowy.

Tabela 38 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i gazowej w 2013 roku - porównanie

Korzystający Korzystający Korzystający Ludność Ludność Ludność z instalacji z instalacji z instalacji korzystająca korzystająca korzystająca wodociągo- gazowej w % kanalizacyjnej z sieci z sieci z sieci wej w % ogółu w % ogółu kanalizacyjnej gazowej wodociągowej ogółu ludności ludności ludności Mielec 57 745 59 824 60 191 98,5 97,9 94,5 Polska 25 047 629 20 158 467 33 883 761 88,0 52,4 65,1 Podkarpackie 1 332 811 1 545 491 1 633 087 76,7 72,6 62,6 Podregion 375 057 449 048 539 653 87,1 72,4 60,5 tarnobrzeski Powiat mielecki 81 778 92 660 128 530 94,2 67,9 60,0 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Zagadnienia związane z siecią ciepłowniczą są istotną częścią funkcjonującej w mieście infrastruktury sieciowej. Jednocześnie jak wykazała analiza środowiska naturalnego w Mielcu – jakość powietrza w dużej mierze jest warunkowana efektywnością i ekologicznością infrastruktury

72

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

(ciepłowniczej sieci przesyłowej) Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej sp. z o.o. w Mielcu zajmuje znaczące miejsce na mapie Mielca w kwestii uciepłownienia miasta. W chwili obecnej miejski systemu ciepłowniczy pokrywa około 70 % zapotrzebowania na ciepło w Mielcu dostarczając je blisko do 45 tysięcy mielczan (¾ łącznej liczby mieszkańców miasta). Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Mielcu rozpoczęło działalność 1 stycznia 1998 r. w wyniku przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę prawa handlowego. Jedynym wspólnikiem Spółki jest Gmina Miejska Mielec. Kapitał zakładowy Spółki wynosi 8.977.500 zł. Długość sieci cieplnych, którymi dostarczane jest ciepło wynosi łącznie 47,1 kilometrów, na co składają się sieci wysokoparametrowe o długości 34,8 km oraz zewnętrzne instalacje odbiorcze za węzłami grupowymi o długości 12,3km. Do przetworzenia nośnika ciepła z tzw. wysokich parametrów przesyłanych ze źródła ciepła na niskie parametry służy 418 węzłów cieplnych, z czego 264 sztuk stanowi własność spółki.7

1.2.4.4. Stan zasobów mieszkaniowych

Budowa i utrzymanie zasobów mieszkaniowych to istotny element lokalnej gospodarki. Z drugiej strony zasoby mieszkaniowe to bardzo ważny element infrastruktury technicznej wpływający na zagospodarowanie przestrzenne i estetykę przestrzeni publicznej. Mając na uwadze dobrostan mieszkańców, ich rosnące aspiracje w zakresie potrzeb mieszkaniowych i jakości życia – przedmiotowe zagadnienia jest bardzo istotne zarówno dla mieszkańców, jak również lokalnych władz samorządowych. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania w Mielcu wzrasta, niemniej jest niższa od wskaźnika osiąganego przez powiat i województwo. Liczba mieszkań przypadająca na 1 000 mieszkańców jest wyższa od wartości osiąganych przez podregion powiat oraz województwo. Niemniej warto zwrócić uwagę, że wskaźnik Mielca z 2013 roku jest niższy od średniej krajowej w tym zakresie (o 24), również dynamika przyrostu mieszkań w latach 2009 - 2013 była niższa od średniej krajowej w tym zakresie.

7 http://www.mpec.mielec.pl [5.08.2015 r.]

73

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 39 Zasoby mieszkaniowe - porównanie w latach 2009-2013

Wskaźnik 2009 2010 2011 2012 2013 Mielec 63,6 64,5 64,6 65,0 65,3 Polska 70,5 72,3 72,6 72,8 73,1 Przeciętna powierzchnia użytkowa Województwo podkarpackie 78,3 79,6 79,9 80,2 80,5 1 mieszkania [m2] Podregion tarnobrzeski 76,5 77,8 78,1 78,5 78,9 Powiat mielecki 75,1 76,9 77,2 77,6 78,0 Mielec 21,1 21,1 21,3 21,7 21,9 Polska 24,6 25,3 25,6 25,9 26,3 Przeciętna powierzchnia użytkowa Województwo podkarpackie 23,1 23,2 23,4 23,7 24,0 mieszkania na 1 osobę [m2] Podregion tarnobrzeski 22,4 22,5 22,7 23,0 23,3 Powiat mielecki 21,7 22,1 22,3 22,6 22,9 Mielec 331,7 327,8 329,9 333,2 335,9 Polska 348,5 349,6 352,6 356,1 359,9 Mieszkania na 1 000 mieszkańców Województwo podkarpackie 294,9 291,1 293,4 295,9 298,5 Podregion tarnobrzeski 293,3 289,0 290,8 293,2 295,8 Powiat mielecki 289,0 287,2 288,8 290,9 293,0 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

W latach 2008-2013 liczba budynków mieszkalnych wzrosła o blisko 9,9%, natomiast liczba zidentyfikowanych mieszkań zwiększyła się o 2,5%. Analizując te dane należy podkreślić, że odnotowywane wzrosty mają charakter stabilny. Brak skokowego przyrostu obiektów mieszkalnych na terenie miasta jest również efektem procesu suburbanizacji i rozlewania się miasta – głównie w zakresie stref zamieszkania na tereny gmin sąsiednich – stanowiących otoczenie funkcjonalne Mielca.

Wykres 34 Budynki mieszkalne i mieszkania na terenie miasta Mielec w latach 2008-2013

25 000

20 000

15 000

10 000

5 000

5 744 5 5 296 5 005 20 369 5 167 20 423 5 187 20 284 20 803 5 404 20 876 5 521 20 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Budynki mieszkalne Mieszkania

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Poniższy wykres ilustruje wzrastający stopień doposażenia mieszkań w Mielcu w instalacje sanitarne oraz infrastrukturę sieciową. Obserwowany wzrost jest stabilny i ma charakter trwały, co wskazuje na wzrastającą jakość życia w mieście.

74

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 35 Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne na terenie miasta Mielec w latach 2005-2013

20 500

20 300

20 100

19 900

19 700

19 500

19 300

19 100

18 900

18 700

19 688 19 624 19 19 437 19 262 19 211 19 695 18 156 19 616 19 441 19 390 19 875 18 316 19 912 19 739 19 173 19 072 20 996 19 903 19 395 19 853 19 311 20 235 20 142 20 636 19 075 20 18 500 2005 2007 2009 2011 2013

Wodociąg Ustęp spłukiwany Łazienka Centralne ogrzewanie Gaz sieciowy

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Na poniższym wykresie przedstawiono dynamikę wzrostu liczby mieszkań socjalnych w latach 2009-2013. Dostępna powierzchnia użytkowa mieszkań socjalnych w 2013 roku wyniosła 5 737 m2.

Wykres 36 Mieszkania socjalne na terenie miasta Mielec w latach 2009-2013

175 5 737 5 737 5 800

170 5 600 165 5 400 160

155 5 200 5 002 5 002 150 5 000 145 4 800

140

149 149 169 169 135 4 600 2009 2011 2012 2013 Mieszkania Powierzchnia użytkowa mieszkań [m2]

Źródło: Dane Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych

75

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1.3. Uwarunkowania zewnętrzne

1.3.1. Analiza ustaleń podstawowych dokumentów o charakterze strategicznym i kierunkowym

1.3.1.1. Ustalenia Strategii Województwa Podkarpackiego - Podkarpackie 2020

Miasto Mielec jest kilkakrotnie wzmiankowane w nadrzędnym regionalnym dokumentem planistycznym województwa podkarpackiego. W nawiązaniu do Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 wskazano ośrodki miejskie o charakterze subregionalnym, taki status uzyskały obok Mielca również Przemyśl, Krosno, Tarnobrzeg i Stalową Wola. Warto zwrócić uwagę, że w województwie podkarpackim nie wskazano miasta pełniącego funkcję ośrodka regionalnego (Rzeszów wskazano jako miasto wojewódzkie o randze krajowej). Wśród przewag i czynników warunkujących pozycję konkurencyjną województwa podkarpackiego podkreślono rolę SSE Euro-Park Mielec zwłaszcza w zakresie przyciągania inwestorów oraz kapitału zagranicznego. W zakresie regionalnej sieci osadniczej oraz wzmacniania dostępności przestrzennej wskazuje się kierunek działań 3.1.3 Wzmocnienie drogowych powiązań komunikacyjnych miast powiatowych między sobą oraz z Rzeszowem. W jego ramach wymieniono „podukłady miejskie, oparte na wyraźnych ciążeniach grawitacyjnych” – w tym zakresie postuluje się wzmocnienie relacji: Dębica-Ropczyce-Mielec. Wzmocnienie dostępności komunikacyjnej Mielca wpłynęłoby korzystnie na ożywienie dynamiki wzrostu gospodarczego w oparciu o istniejące zasoby. W ramach kierunku działań 3.5.2. Rozwój potencjału gospodarczego biegunów wzrostu wraz z rozprzestrzenianiem trendów rozwojowych na otaczające je obszary funkcjonalne wprost definiuje się bieguny wzrostu w województwie (na podstawie analizy potencjałów endogenicznych), które będą traktowane w sposób priorytetowy. Mielec określa się jako „posiadający potencjał dla rozwoju przemysłu lotniczego (koresponduje to z inteligentną specjalizacją województwa jaką jest lotnictwo i kosmonautyka), zaplecze w postaci lokalizacji dużych międzynarodowych przedsiębiorstw prowadzących badania i wdrażających innowacje. Docelowo należy dążyć do utworzenia układu multipolarnego z biegunem wzrostu Dębica-Ropczyce. Zgodnie z ekspertyzą pn. „Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego”, PBPP w Rzeszowie, 2012 r. – MOF Mielec tworzy: rdzeń, miasto Mielec oraz gminy: Przecław, Tuszów Narodowy oraz gmina Mielec.

76

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

1.3.1.2. Założenia Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Mielca

Nadrzędnym celem wyartykułowanym w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Mielca jest zapewnienie mieszkańcom wzrostu poziomu życia poprzez:  umacnianie pozycji miasta w regionie jako znaczącego ośrodka przemysłu wymiany handlowej, usług ponadlokalnych i ośrodka mieszkaniowego, sprzyjającego inicjowaniu i rozwijaniu przedsiębiorczości oraz  dążenie do zrównoważonego rozwoju funkcji i racjonalnego zagospodarowania przestrzeni zgodnie z wymogami ochrony środowiska i ładu przestrzennego. Analizując uwarunkowania zewnętrzne warto w skrócie przedstawić kluczowe zagadnienia wskazany w ramach analizy kierunków zagospodarowania przestrzennego w poszczególnych obszarach (poniżej znajdują się zapisy Studium w zakresie istotnym dla tworzenia koncepcji rozwoju Mielca w perspektywie do roku 2025).

Kierunkowe powiązania miasta z jego otoczeniem. W strukturze sieci osadniczej województwa podkarpackiego, miasto Mielec będzie pełniło funkcję ośrodka regionalnego z funkcjami krajowymi, głównie w zakresie przemysłu. Dla zespołu gmin: Borowa, Czermin, Gawłuszowice, Mielec, Padew Narodowa, Przecław, Radomyśl Wielki, Tuszów Narodowy i Wadowice Górne miasto Mielec stanowi ośrodek ponadlokalny o zasięgu powiatowym.

Kierunki ochrony, rozwoju zasobów i kształtowania środowiska przyrodniczego. Rewaloryzacja, ochrona i rozbudowa istniejących zasobów środowiska przyrodniczego oraz niwelowanie niekorzystnego wpływu działalności człowieka na to środowisko. Przeciwdziałanie zagrożeniu powodzi, jako elementu zagrożenia płynącego ze strony środowiska przyrodniczego.

Kierunki ochrony, rozwoju zasobów i kształtowania środowiska kulturowego. Wzmocnienie istniejących walorów oraz tworzenie nowych wartości kulturowych w przestrzeniach publicznych miasta. Tworzenie atrakcyjnego obrazu miasta jako zespołu obszarów mieszkaniowych i mieszkaniowo-usługowych.

Kierunki rozwoju gospodarczego. 1. Gospodarka zasobami surowcowymi. 2. Tereny przemysłu i wytwórczości obejmują: a. Północną część miasta o funkcji przemysłowej, którą w przeważającej części zajmuje teren Specjalnej Strefy Ekonomicznej - EURO PARK wraz z lotniskiem. Koncentrują się tu zakłady powstałe w wyniku restrukturyzacji WSK, nowe zakłady w ramach SSE oraz inne zakłady

77

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

przemysłowe i wytwórcze wchodzące w skład tej dzielnicy. Rezerwa terenu dla rozwoju i lokalizacji nowych zakładów w ramach SSE wynosi ok 40 ha. b. Południową dzielnicę przemysłowo-składową, położoną na obszarze osiedla Górka Wojsławska i przechodzącą na obszar Starego Miasta po zachodniej stronie linii kolejowej, koncentrująca drobne zakłady przemysłowe i wytwórcze, hurtownie i przedsiębiorstwa wykonawcze. Dla dalszego rozwoju tej dzielnicy i lokalizacji nowych niewielkich zakładów i hurtowni rezerwa terenu wynosi ok. 15 ha. c. Zgrupowanie terenów zabudowy przemysłowej, usługowo-produkcyjnej i produkcji rolnej położone w rejonie ul. Traugutta. Rezerwa terenu dla lokalizacji nowych zakładów wynosi w tym rejonie ok. 12 ha. d. Tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów P` oraz obiektów produkcyjnych, składów, magazynów, usług i handlu PU` położone na osiedlu Wojsław w rejonie obwodnicy miasta Mielca stanowiące rezerwę o powierzchni ok. 24 ha

3. Rozwój rolniczej przestrzeni produkcyjnej Obszar rolniczej przestrzeni produkcyjnej obejmuje tereny użytkowania rolniczego przeznaczone jako zaplecze żywnościowe dla miasta oraz źródło utrzymania dla mieszkańców dzielnic o charakterze rolniczym. Rolniczą przestrzeń produkcyjną stanowią w strukturze miasta: osiedle Wojsław, osiedle Rzochów i osiedle Cyranka. Zapisy Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Mielca wyartykułowane powyżej stanowią w istocie zbiór ramowych wytycznych, które pośrednio wpływają na kierunki interwencji publicznej stanowiącej rdzeń założeń planistycznych niniejszego opracowania. Ze względu na obszerność zapisów studium przeprowadzona analiza skupia się na czynniku gospodarczym oraz powiązaniach funkcjonalnych wpływających na pełnienie przez miasto Mielec roli ośrodka subregionalnego.

78

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

2. Ocena stanu miasta i potrzeby mieszkańców W poprzednich rozdziałach poddano analizie uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na dynamikę oraz poziom rozwoju społeczno-gospodarczego Mielca. Głównie posłużono się danymi zastanymi w formie badania desk research, dodatkowo w obszarach tego wymagających korzystano z informacji Urzędu Miejskiego w Mielcu. Tworząc rzeczywisty obraz miasta, zwrócono się również do jego mieszkańców, z prośbą o dokonanie oceny kondycji Mielca oraz wyrażenia opinii na temat jakości życia oraz głównych celów, które w opinii respondentów stanowią kluczowe wyzwania stojące przed mieleckim samorządem. Poziom partycypacji w przeprowadzonych badaniach jakościowych to z jednej strony miernik aktywności i zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy publiczne, a z drugiej element pozwalający skonfrontować dane empiryczne z ocenami samych mieszkańców (adresaci i potencjalni beneficjenci założeń niniejszego opracowania). Badanie ankietowe było prowadzone przez okres trzech pełnych tygodni – od 15 czerwca do 3 lipca br. Dystrybucja kwestionariusza miała charakter dwutorowy. Pierwszym z nich była ankieta internetowa (dostępna na stronie www.deltapartner.pl/ankieta_mielec/). Istniała także możliwość wypełnienia ankiety w wersji papierowej i dostarczenia jej do oznakowanych urn w wyznaczonych miejscach (UM - ul. Żeromskiego 26, UM - ul. Żeromskiego 23, MKS - ul. Moniuszki 12, MPGK - ul. Wolności 29 i 44, Dom Kultury SCK - al. Niepodległości 7, MOPS - ul. Łukasiewicza 1c, Pływalnia MOSiR Smoczka - ul. Powstańców Warszawy 2). Łączna liczba uzyskanych ankiet wynosi 855 kwestionariuszy, z czego 632 zostały przesłane drogą elektroniczną natomiast 225 spłynęły w wersji papierowej. Poziom zainteresowania i zwrotu należy ocenić, jako wysoki, biorąc pod uwagę zaangażowanie mieszkańców badanie ankietowe i jego analiza stanowi ważny element przedmiotowych prac strategicznych. Ankiety były załączone jako wkładka do Tygodnika Regionalnego Korso (nakład 7 tys.), dodatkowo, 1 tys. egzemplarzy był rozdysponowany w punktach, w których znajdowały się oznakowane urny na ankiety. W ramach promocji został wykupiony banner oraz artykuł na stronie głównej w lokalnym portalu (www.hej.mielec.pl), gdzie był wyświetlany przez 10 dni. Dodatkowo do dyrektorów szkół wystosowano list z prośbą o zachęcanie uczniów starszych klas oraz rodziców do wypełniania ankiety. Podjęte akcje związane z upowszechnieniem wiedzy na temat ankietyzacji korelują z relatywnie wysoką liczbą wypełnionych ankiet. Warto podkreślić dominującą rolę aplikacji internetowej umożliwiającej udział w badaniu (blisko ¾ ankiet zostało wypełnionych elektronicznie). W tym miejscu raz jeszcze należy podkreślić, iż liczba 855 ankiet stanowi silny głos wspólnoty lokalnej, uprawniający do przeprowadzenia analizy na temat rzeczywistych potrzeb, deficytów, barier i kierunków rozwoju Mielca w perspektywie najbliższej dekady.

79

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

2.1. Analiza wyników badań ankietowych Ocenę stanu miasta Mielca i analizę potrzeb jego mieszkańców przeprowadzono w oparciu o kwestionariusz ankiety składający się z siedmiu punktów. Cztery pytania miały charakter zamknięty, w trzech respondenci mieli do wyboru gradacyjne kafeterie odpowiedzi, natomiast w jednym ankietowani dokonywali wyboru preferencyjnego. Kolejne dwa pytania miały charakter otwarty, w związku z tym dokonano kategoryzacji odpowiedzi, które zaprezentowano w formie zbiorczego zestawienia. Ostatnią część ankiety stanowiła metryczka, która umożliwia stworzenie profilu socjo- demograficznego populacji biorącej udział w ankietyzacji. Przeprowadzone badanie i jego wyniki nie mają charakteru reprezentatywnego. Niemniej relatywnie wysoki poziom uczestnictwa (n=855), uprawnia do wnioskowania na temat stanu miasta widzianego oczami mieszkańców. Grupą nieznacznie dominującą wśród ankietowanych były kobiety. Koresponduje to ze strukturą demograficzną miasta, co wpływa korzystnie na reprezentatywność wyników.

Wykres 37 Struktura płci respondentów [%]

Kobieta 46,6% Mężczyzna 53,4%

Źródło: badania ankietowe, n=855 Blisko 87% osób, które wypełniły ankietę to mieszkańcy Mielca. 7,5% respondentów to osoby związane z miastem, jako miejscem pracy (świadczy to o przyciąganiu pracobiorców z okolicznych miejscowości i funkcjonowaniu Mielca jako ośrodka gospodarczego w skali ponadlokalnej). 6% stanowią osoby niepracujące i niemieszkające w Mielcu, to populacja przyjeżdżająca do Mielca w celach biznesowych, turystycznych lub tranzytowych (głównie ma to związek z pozycją gospodarczą miasta).

Wykres 38 Miejsce zamieszkania respondentów [%]

6,0% 7,5%

Mieszkam w Mielcu Tylko pracuję w Mielcu, nie mieszkam

Nie mieszkam i nie pracuję w Mielcu 86,5%

Źródło: badania ankietowe, n=855

80

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wśród respondentów dominowały osoby do 35 roku życia. W zakresie reprezentatywności poszczególnych grup wiekowych zaobserwowano niższy udział osób w wieku średnim oraz poprodukcyjnym. Korzystnym symptomem jest wysoka aktywność osób wchodzących na rynek pracy.

Wykres 39 Grupy wiekowe respondentów [%]

2,8% 7,5% 16-25 26-35 23,3% 36-45 13,4% 46-55 22,4% 30,6% 56-66 67 i więcej

Źródło: badania ankietowe, n=855 Blisko ¾ respondentów to osoby pracujące. 13,5% ankietowanych to osoby uczące się - efekt dystrybucji kwestionariusza poprzez szkoły.

Wykres 40 Status na rynku pracy [%]

8,6% 5,8% Pracujący Uczący się 13,5% Bezrobotny 72,1% Inne

Źródło: badania ankietowe, n=855 Wśród respondentów dominują osoby z wykształceniem średnim i wyższym. Jest to związane z większym zainteresowaniem sprawami lokalnymi w grupie osób lepiej wykształconych. Struktura wykształcenia również wskazuje na potencjał kapitału ludzkiego w Mielcu.

Wykres 41 Wykształcenie respondentów [%]

Podstawowe Gimnazjalne 62,0%

Zawodowe 0,5% Średnie 3,5% Wyższe 29,4% 4,6%

Źródło: badania ankietowe, n=855 Dla przejrzystości analizy w zakresie jakości życia w Mielcu podzielono poszczególne aspekty na dwie części, pierwszą z nich są elementy oceniane jako pozytywne, natomiast na odrębnym wykresie

81

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 zestawiono dziedziny deficytowe, które należy rozpatrywać jako obszary szczególnie ważne podczas prac związanych z planowaniem strategicznym. Podstawową wartością dla mieszkańców w świetle przeprowadzonych badań jest jakość i funkcjonalność przestrzeni publicznej – istotnym komponentem w tym zakresie jest infrastruktura techniczna. Korzystnie oceniana czystość w mieście to wypadkowa sprawnie działających służb komunalnych oraz dbałości o wizerunek i estetyką przez samych mieszkańców (świadomość wspólnego użytkowania mienia publicznego i traktowania go jako dobra wspólnego). Stan techniczny chodników i oświetlenia oraz dostępność infrastruktury wodno-ściekowej świadczą o zabezpieczeniu podstawowych potrzeb mieszkańców, tradycyjnie ukierunkowanych na infrastrukturę (zjawisko to również obserwujemy w zakresie dostępu do sieci internetowej i drogowej – 45,9% ocenia ją jako dobrą lub bardzo dobrą). Czynnikiem płynnie komponującym się z analizowaną przestrzenią publiczną w Mielcu jest wysoki poziom poczucia bezpieczeństwa deklarowany przez mieszkańców (50,4% ocenia je jako dobre lub bardzo dobre). Powyższe aspekty jakości życia to w dużej mierze elementy infrastruktury technicznej, w świetle badań ankietowych stanowi ona o komforcie życia w mieście, a jej waga jest doceniona przez mieszkańców. Kolejną grupą czynników są usługi publiczne, mieszkańcy wysoko ocenili jakość edukacji, najkorzystniej na poziomie ponadgimnazjalnym, w dalszej kolejności na poziomie podstawowym i gimnazjalnym. Również odnotowano przewagę ocen pozytywnych w odniesieniu do dostępności przedszkoli i żłobków – dominowały oceny dobre i bardzo dobre w tym zakresie. Sfera transportu publicznego – komunikacja miejska oraz infrastruktura rowerowa – cechuje się ponadprzeciętnymi ocenami. Elementem wskazującym na wysoką jakość usług publicznych świadczonych przez samorząd lokalny jest korzystana ocena obsługi w mieleckim magistracie i jednostkach organizacyjnych gminy (chociaż blisko 40% respondentów słabo ocenia możliwość załatwienia spraw urzędowych przez Internet). Rozpatrując korzystne oceny wybranych aspektów życia w mieście należy zwrócić uwagę na brak znaczących dysproporcji w ocenie poszczególnych czynników. Konfrontując poniższe dane z wynikami diagnozy strategicznej warto podkreślić symetryczność w zakresie wyników analizy ilościowej i wyników badań ankietowych. Korzystne oceny poszczególnych aspektów życia w Mielcu znajdują potwierdzenie w danych empirycznych oraz są pochodną realizowanych procesów inwestycyjnych. Na kolejnym wykresie zostały przedstawione słabe strony i deficyty miasta, które umożliwią stworzenie miarodajnego bilansu strategicznego uwzględniającego opinie mieszkańców.

82

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 42 Warunki życia w Mielcu ocena wybranych aspektów życia w mieście [%] cz.1

Czystość w mieście 55,6% 28,9% 15,0% 0,5%

Sprawność systemu kanalizacji i wodociągów 52,7% 25,3% 14,3% 7,7%

Stan techniczny chodników i oświetlenia 52,4% 31,7% 15,4% 0,5%

Poziom bezpieczeństwa w mieście 50,4% 33,3% 15,2% 1,1%

Poziom edukacji ponadgimnazjalnej 49,0% 23,7% 13,2% 14,1%

Dostęp do Internetu 47,8% 26,0% 23,2% 3,0%

Stan techniczny infrastruktury drogowej 45,9% 34,8% 18,7% 0,6%

Poziom edukacji podstawowej i gimnazjalnej 45,0% 28,7% 16,4% 9,9%

Jakość infrastruktury dla rowerzystów 39,4% 33,0% 24,8% 2,8%

Jakość obsługi w Urzędzie Miejskim 39,0% 31,4% 18,0% 11,6%

Stan infrastruktury sportu i rekreacji 36,6% 37,6% 22,7% 3,1%

Poziom rozwoju budownictwa mieszkaniowego 34,6% 25,3% 29,4% 10,7%

Dostępność i jakość komunikacji miejskiej 33,3% 30,4% 27,1% 9,2%

Jakość oferty sportowej i rekreacyjnej 30,3% 39,1% 27,1% 3,5%

Dostęp do przedszkoli i żłobków 28,5% 26,1% 22,5% 22,9%

Bardzo dobra / Dobra Średnia Słaba / Bardzo słaba Nie mam zdania

Źródło: badania ankietowe, n=855

Podstawowym celem przeprowadzonego badania ankietowego była konieczność zweryfikowania poszczególnych aspektów życia w Mielcu. Na poniższym wykresie zilustrowano obszary oceniane jako deficytowe, wymagające interwencji samorządu lokalnego lub podmiotów odpowiedzialnych za sprawne funkcjonowanie określonych dziedzin. Tylko cztery aspekty zostały ocenione przez większą część respondentów jako jednoznacznie słabe lub bardzo słabe. Blisko 68% wskazuje problemy związane z rynkiem pracy w Mielcu. Biorąc pod uwagę silną obecność SSE w mieście należy zastanowić się nad wsparciem sektora MŚP oraz promocją przedsiębiorczości. Jednocześnie warto zwrócić uwagę na ograniczone kompetencje gminy w zakresie wpływu na gospodarkę (zasadniczo ograniczają się one do tworzenie warunków wpływających na wzmacnianie atrakcyjności inwestycyjnej). Drugim z najbardziej deficytowych elementów jest dostępność służby zdrowia – usługi publiczne w tym zakresie również pozostają poza kompetencjami gminy (oprócz profilaktyki). Analizując poniższy wykres priorytetowym wyzwaniem, poza już wymienionymi, jest stan środowiska naturalnego, głównie jakość powietrza. Źródłem aktualnego stanu rzeczy jest silne oddziaływanie funkcjonujących przedsiębiorstw przemysłowych na środowisko. Warto również zwrócić uwagę na artykułowane potrzeby w zakresie rozbudowy oferty spędzania czasu wolnego oraz zwiększenia otwartości władz na inicjatywy

83

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 mieszkańców (potrzeba silniejszej partycypacji społecznej). Kolejnym obszarem wymagającym wsparcia jest słabo oceniana komunikacja publiczna w wymiarze międzymiastowym (słaba strona w ocenie mieszkańców w przeciwieństwie do korzystnie ocenianej komunikacji miejskiej leżącej w kompetencji miasta) oraz uciążliwość transportu – jego natężenie i koncentracja w mieście.

Wykres 43 Warunki życia w Mielcu, ocena wybranych aspektów życia w mieście [%] cz.2

Możliwość znalezienia zatrudnienia w mieście 67,2% 20,4% 7,9% 4,5%

Dostępność usług służby zdrowia 67,1% 21,2% 9,9% 1,8%

Stan środowiska naturalnego 54,8% 22,7% 20,7% 1,8%

Jakość oferty i programów kierowanych do młodzieży 54,2% 21,1% 6,8% 17,9%

Jakość oferty kulturalnej i rozrywkowej 48,6% 32,0% 17,1% 2,3%

Dostępność i jakość komunikacji publicznej 45,8% 25,3% 19,4% 9,4%

Otwartość samorządu na inicjatywy mieszkańców 43,0% 25,3% 12,7% 19,0%

Stan infrastruktury kulturalnej i rozrywkowej 42,3% 34,0% 21,7% 2,0%

Natężenie ruchu w mieście 42,2% 33,9% 21,4% 2,5%

Zagospodarowanie stref wypoczynku i rekreacji 41,1% 33,5% 22,4% 3,0%

Możliwość załatwiania spraw urzędowych przez Internet 39,5% 20,9% 11,7% 27,9%

Jakość oferty i programów kierowanych do seniorów 33,1% 20,6% 11,2% 35,1%

Działalność spółdzielni mieszkaniowych 32,6% 23,7% 14,6% 29,1%

Warunki do prowadzenia działalności gospodarczej 29,9% 24,3% 15,6% 30,2%

Jakość usług pomocy społecznej 29,7% 19,8% 13,9% 36,6%

Aktywność organizacji pozarządowych 26,1% 30,5% 21,4% 22,0%

Słaba / Bardzo słaba Średnia Bardzo dobra / Dobra Nie mam zdania

Źródło: badania ankietowe, n=855

Ważną zmienną jest stosunek respondentów do miejsca zamieszkania. Silne przywiązanie do Mielca deklaruje 82,3% ankietowanych, dodatkowo 61% definiuje więzi łączące je z miastem w kategoriach dumy. Potwierdzeniem zakorzenionych powiązań spajających mieszkańców z miastem jest bardzo niski odsetek odpowiedzi wskazujących na obojętny stosunek do Mielca – kształtujący się na poziomie 4,7%. Interesującym zjawiskiem jest fakt, iż niemal co trzeci ankietowany odczuwa tylko związek ze swoim osiedlem. Wskazuje to na istnienie partykularyzmów lokalnych będących pochodną struktury osiedleńczej związanej z rozwojem miasta.

84

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 44 Jaki jest Pani/a stosunek do Miasta Mielca? [%]

Jestem mocno związana/y z Mielcem 82,3% 12,8% 4,9% Chcę aktywnie działać na rzecz rozwoju miasta 67,3% 22,9% 9,8% Jestem dumna/y z tego, że mieszkam w Mielcu 61,0% 27,4% 11,6% Czuję się związany tylko z jednym osiedlem 27,7% 19,1% 53,2% Mielec jest mi obojętny 4,7% 6,6% 88,7%

Tak / Raczej tak Średnio Nie / Raczej nie

Źródło: badania ankietowe, n=855

Blisko 56% respondentów w perspektywie najbliższych pięciu lat chce dalej mieszkać w Mielcu. Jest to konsekwencja m.in. omawianego już przywiązania do miasta. Należy jednak zauważyć, że co ósmy ankietowany deklaruje silny związek z miastem, natomiast już tylko nieco ponad połowa mieszkańców wiąże przyszłość z Mielcem w perspektywie roku 2020. 12% mieszkańców chciałaby przeprowadzić się w obrębie samego miasta. Grupa, która rozważa migrację sięga blisko 33%. W perspektywie planowania rozwoju miasta i potencjału demograficznego Mielca, należy zintensyfikować działania polegające na zwiększeniu atrakcyjności osiedleńczej i jakości życia w mieście. Wskazania mieszkańców sygnalizujące rozpatrywanie emigracji z Mielca mają charakter deklaratywny, niemniej ich poziom stanowi sygnał dla samorządu w zakresie konieczności wzmacniania atrakcyjności osiedleńczej czy też dokonywania korekt w prowadzonej polityce prorodzinnej (identyfikowane procesy migracyjne w większym stopniu leżą w kompetencji władz centralnych, a rozwiązanie istniejących problemów może dokonać się jedynie w skali makro).

Wykres 45 Gdzie w perspektywie 5-ciu lat chciałabym/chciałbym mieszkać? [%]

2,8% W Mielcu 8,4%

W Mielcu, ale na innym osiedlu 10,0%

W innym mieście w Polsce, poza Podkarpaciem 10,9% Na wsi 55,9%

Za granicą 12,0% W innym mieście w województwie podkarpackim

Źródło: badania ankietowe, n=855

W prowadzonym badaniu ankietowym poproszono mieszkańców o dokonanie oceny kierunków rozwoju Mielca i wskazanie tych o priorytetowym znaczeniu. Dziedziną najsilniej akcentowaną była szeroko rozumiana gospodarka. Rozwój „Doliny Lotniczej” i SSE EURO-PARK Mielec jest bardzo ważny lub ważny dla blisko 86% badanych. Również ważnym obszarem w opiniach respondentów jest rozwój przedsiębiorczości oraz stymulacja i tworzenie warunków dla firm sektora MŚP. Pomimo korzystnie

85

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025 ocenianej jakości infrastruktury ankietowani wskazują ten obszar jako istotny – można wnioskować, iż głównie w zakresie jej modernizacji i dostosowywania do zmieniających się potrzeb. Wyrazem aspiracji mieszkańców, rosnących oczekiwań kierowanych do samorządu jest artykułowana konieczność poszerzenia oferty spędzania czasu wolnego dedykowanej młodzieży oraz seniorom. Warto zwrócić uwagę, iż respondenci w większości wskazują na podjęcie interwencji, w każdym ze wskazanych obszarów. Świadczy to o potrzebie zróżnicowania interwencji publicznej, jak również o konieczności inwestowania w obszarach poniekąd ocenianych jako pozytywne strony rozwoju miasta.

Wykres 46 Kierunki działania mające największe znaczenie dla harmonijnego rozwoju Mielca [%]

Pozyskanie inwestorów i rozwój przemysłu w tym „Doliny Lotniczej” 85,7% 11,5% 2,8%

Rozwój infrastruktury technicznej i społecznej 84,7% 13,2% 2,1%

Rozwój przedsiębiorczości i małego biznesu 83,5% 13,1% 3,4%

Rozwój edukacji na wszystkich poziomach 82,2% 16,1% 1,7%

Poszerzenie oferty spędzania wolnego czasu 78,2% 18,5% 3,3%

Skuteczne rozwiązywanie problemów społecznych 74,2% 22,2% 3,6%

Poprawa estetyki i ładu przestrzennego w Mielcu 69,8% 27,6% 2,6%

Promocja miasta i kreowanie marki Mielca 69,5% 28,3% 2,2%

Tworzenie miejsc spotkań i aktywności mieszkańców 69,1% 27,5% 3,4%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bardzo duże / Duże Średnie Małe / Bardzo małe

Źródło: badania ankietowe, n=855

Dopełnieniem powyższego pytania jest analiza wskazań ankietowanych dotyczących mocnych i słabych stron Mielca, jego barier i potencjałów rozwojowych. Dwa z poniższych pytań miały charakter otwarty, niesugerujący, w związku z tym pozyskane informacje uporządkowano, poddając je kategoryzacji. Symptomatyczny jest wysoki odsetek osób nie mających zdania na temat przewag, pozytywów Mielca. Wskazywanie mocnych stron w postaci jakości przestrzeni publicznej i funkcjonowania SSE to elementy potwierdzające opisywane już tendencje ogniskujące się wokół rozwijania infrastruktury technicznej i dynamiki lokalnej gospodarki. Warto podkreślić fakt, iż funkcjonowanie SSE jest postrzegane jako bardzo istotne, co potwierdza jej wpływ na aktualny poziom rozwoju gospodarczego Mielca. Również na tle całego województwa podkarpackiego potencjały związane z funkcjonowaniem SSE wpływają na postrzeganie miasta jako drugiego kluczowego ośrodka gospodarczego w regionie (potwierdzają to zapisy regionalnych dokumentów planistycznych).

86

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 47 Elementy pozytywne, mocne strony Mielca [%]

Nie mam zdania 27,7% Przestrzeń publiczna 17,9% SSE 14,5% Rozwój miasta 11,6% Infrastruktura drogowa 9,0% Inne 4,6% Bezpieczeństwo 4,2% Infrastruktura sportowa 3,5% Tradycje lotnicze 1,9% Tereny zielone 1,6% Kultura 1,4% Stadion 1,2% Edukacja 0,9%

Źródło: badania ankietowe, n=855

Analogicznie jak na powyższym wykresie poproszono respondentów o wskazanie słabych stron Mielca. Pierwszorzędne znaczenie dla respondentów ma niska jakość powietrza – jego wysokie zanieczyszczenie jest efektem wysokiej antropopresji na środowisko części zakładów przemysłowych działających w mieście. Drugim silnie identyfikowanym deficytem jest niskie zróżnicowanie oferty spędzania czasu wolnego – co dziesiąty mieszkaniec zgłaszał ten problem. Blisko 10% respondentów wskazuje na problemy ze znalezieniem zatrudnienia – podażą ofert pracy. Jako bariery mające negatywne konsekwencje w rozwoju miasta respondenci wskazywali również kwestie związane z drożnością układu drogowego (mała liczba miejsc parkingowych) i brakiem drugiego mostu na Wisłoce (koncentracja ruchu samochodowego). W poniżej zilustrowanym pytaniu po raz kolejny zaobserwowano zjawisko rosnących potrzeb związanych z ofertą spędzania czasu wolnego oraz jakością terenów rekreacyjnych.

Wykres 48 Elementy negatywne, słabe strony Mielca [%]

Zanieczyszczenie powietrza 24,8% Nie mam zdania 17,0% Oferta czasu wolnego 11,0% Zatrudnienie 9,2% Inne 9,0% Promocja, rozwój miasta 4,8% Drożność układu drogowego 4,7% Tereny rekreacyjne 4,2% Zarobki 3,6% Brak drugiego mostu 3,4% Komunikacja miejska 3,3% Opieka zdrowotna 2,2% Emigracja 1,9% Edukacja 0,9%

Źródło: badania ankietowe, n=855

87

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Swoistym podsumowaniem analizy stanu miasta jest zbiorcze zestawienie najważniejszych przedsięwzięć, które powinny być zrealizowane na rzecz harmonijnego rozwoju miasta. Zestawione poniżej odpowiedzi podlegały kategoryzacji ze względu na otwarty charakter pytania. Wysoki odsetek braku odpowiedzi (lub braku zdania) wskazuje na brak problemów o podstawowym znaczeniu dla Mielca, co do których istnieje konsensus lokalnej społeczności. Spośród wyartykułowanych potrzeb kluczowe jest zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza związanego z przemysłowym charakterem miasta. Kolejne artykułowane oczekiwania w kierunku samorządu to rozbudowa oferty czasu wolnego oraz stworzenie centrum sportowo - rekreacyjnego.

Wykres 49 Najważniejsze przedsięwzięcie/projekt/zadanie które należy zrealizować w Mielcu [%]

Nie mam zdania 22,8% Zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza 17,9% Oferta czasu wolnego 10,8% Centrum sportowo-rekreacyjne 8,9% Budowa drugiego mostu na Wisłoce 8,7% Inne 6,0% Wzrost zatrudnienia 5,8% Rozbudowa infrastruktur drogowej 5,1% Promocja i rozwój przedsiebiorczości 3,9% Infrastruktura kolejowa 2,3% Rozwój usług medycznych 1,9% Utworzyć uczelnię wyższą 1,8% Zwiększenie oferty edukacyjnej 1,5% Rozwój doliny lotniczej 1,2% Komunikacja miejska 0,9% Minimalizacja emigracji młodych osób 0,6%

Źródło: badania ankietowe, n=855

88

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

3. Spis grafik Grafika 1 Miasto Mielec na tle bezpośredniego otoczenia funkcjonalnego ...... 8 Grafika 2 Miasto Mielec na tle kraju, województwa podkarpackiego oraz powiatu mieleckiego ...... 11 Grafika 3 Mielec na tle granic administracyjnych województwa podkarpackiego ...... 12 Grafika 4 Główne szlaki komunikacyjne przebiegające przez Mielec ...... 67

4. Spis tabel Tabela 1 Wskaźnik gęstości zaludnienia w 2014 roku - porównanie ...... 9 Tabela 2 Bezrobotni będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy w Mielcu [os.] ...... 21 Tabela 3 Bezrobotni oraz poszukujący pracy według czasu pozostawania bez pracy, wieku, poziomu wykształcenia i stażu pracy w Mielcu ...... 21 Tabela 4 Żłobki i przedszkola na terenie miasta Mielec ...... 22 Tabela 5 Szkoły podstawowe na terenie miasta Mielec ...... 23 Tabela 6 Wyniki sprawdzianu szóstoklasisty w 2014 roku - porównanie ...... 24 Tabela 7 Gimnazja na terenie miasta Mielec ...... 25 Tabela 8 Wyniki testu gimnazjalnego w 2014 roku - porównanie ...... 26 Tabela 9 Szkoły średnie na terenie miasta Mielec ...... 27 Tabela 10 Inne jednostki edukacyjne na terenie miasta Mielec ...... 28 Tabela 11 Szkoły wyższe na terenie miasta Mielec ...... 28 Tabela 12 Szkoły pomaturalne na terenie miasta Mielec ...... 28 Tabela 13 Szpital powiatowy w Mielcu - dane podstawowe ...... 32 Tabela 14 Wykaz niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej w Mielcu ...... 32 Tabela 15 Instytucje zajmujące się przeciwdziałaniem uzależnieniom na terenie miasta Mielca...... 34 Tabela 16 Jednostki Wsparcia Dziennego na terenie Mielca ...... 35 Tabela 17 Aktywność obywatelska fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 10 tys. mieszkańców w 2014 roku - porównanie ...... 36 Tabela 18 Wykaz organizacji pozarządowych działających na terenie miasta Mielec ...... 36 Tabela 19 Przestępczość w podziale na poszczególne kategorie czynów zabronionych na terenie powiatu mieleckiego ...... 40 Tabela 20 Zdarzenia w ruchu drogowym na terenie powiatu mieleckiego ...... 40 Tabela 21 Przemoc domowa / przemoc w rodzinie na terenie powiatu mieleckiego ...... 41 Tabela 22 Instytucje tworzące gminny system ds. walki z przemocą na terenie Mielca ...... 43 Tabela 23 Najwięksi pracodawcy w Mielcu – firmy, instytucje usługowe i urzędy, 2015 r...... 48 Tabela 24 Kluczowe średnie przedsiębiorstwa funkcjonujące w Mielcu ...... 49 Tabela 25 Podmioty gospodarcze wg klas wielkości zatrudnienia - stan na rok 2014 - porównanie...... 50 Tabela 26 Wskaźniki gospodarcze w roku 2014 - porównanie ...... 50 Tabela 27 Potencjalna atrakcyjność inwestycyjna gmin miejskich województwa podkarpackiego...... 52 Tabela 28 Tereny zieleni w Mielcu w roku 2013 ...... 55 Tabela 29 Poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.[%]...... 58 Tabela 30 Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła...... 58

89

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Tabela 31 Poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych...... 58 Tabela 32 Osiągnięte poziomy na przestrzeni 2012 r. - 2014 r...... 59 Tabela 33 Instytucje kultury w mieście Mielec w latach 2007-2013 ...... 63 Tabela 34 Zabytki na terenie miasta Mielec ...... 64 Tabela 35 Kluby i stowarzyszenia sportowe funkcjonujące w Mielcu ...... 65 Tabela 36 Zestawienie długości dróg w Mielcu z podziałem na podmiot zarządzający [km] ...... 68 Tabela 37 Liczba autobusów na terenie miasta Mielec ...... 69 Tabela 38 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i gazowej w 2013 roku - porównanie ...... 72 Tabela 39 Zasoby mieszkaniowe - porównanie w latach 2009-2013 ...... 74

5. Spis wykresów Wykres 1 Powierzchnia geodezyjna miasta Mielec według kierunków wykorzystania ...... 10 Wykres 2 Ludność miasta Mielec w latach 2005-2014 ...... 16 Wykres 3 Saldo migracji w Mielcu w latach 2004-2013 ...... 16 Wykres 4 Ruch naturalny miasta Mielec w latach 2005-2014 ...... 17 Wykres 5 Ludność w mieście Mielec według ekonomicznych grup wieku w latach 2005-2014 ...... 18 Wykres 6 Ludność miasta Mielec według grup wiekowych oraz płci w 2014 roku ...... 18 Wykres 7 Pracujący w mieście Mielec wg płci w latach 2004-2013 ...... 19 Wykres 8 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej w 2013 roku ...... 19 Wykres 9 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci miasta Mielec w latach 2005-2014 [%] ...... 20 Wykres 10 Bezrobotni na terenie miasta Mielec w latach 2005-2014 ...... 20 Wykres 11 Liczba uczniów i absolwentów szkół podstawowych na terenie miasta Mielec ...... 24 Wykres 12 Liczba uczniów i absolwentów gimnazjum na terenie miasta Mielec ...... 25 Wykres 13 Współczynnik skolaryzacji na terenie miasta Mielec w latach 2005-2013...... 27 Wykres 14 Gospodarstwa domowe korzystające z pomocy społecznej w latach 2010-2014 na terenie miasta Mielec ...... 29 Wykres 15 Odsetek mieszkańców korzystających z pomocy społecznej na terenie miasta Mielec w latach 2009- 2013Mielca [%] ...... 29 Wykres 16 Apteki i przychodnie na terenie miasta Mielec w latach 2005-2013 ...... 31 Wykres 17 Liczba organizacji społecznych i stowarzyszeń w Mielcu w latach 1995-2014 ...... 36 Wykres 18 Frekwencja w wyborach samorządowych w Mielcu na tle regionu oraz kraju ...... 39 Wykres 19 Liczba założonych procedur Niebieskiej Karty w Gminie Miejskiej Mielec w latach 2012-2015 ...... 42 Wykres 20 Podmioty gospodarki narodowej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w Mielcu w latach 2005-2014 ...... 45 Wykres 21 Podmioty gospodarcze zarejestrowane i wyrejestrowane w Mielcu w latach 2009-2014 ...... 45 Wykres 22 Podmioty gospodarki narodowej w Mielcu wg sekcji PKD 2007 w 2014 roku ...... 47 Wykres 23 Udział terenów zieleni w powierzchni ogółem [%] w 2013 ...... 54 Wykres 24 Pomniki przyrody w Mielcu w latach 2005-2013 ...... 55 Wykres 25 Oczyszczalnie ścieków na terenie miasta Mielec w latach 2009-2013 ...... 59 Wykres 26 Ścieki oczyszczane w ciągu roku na terenie miasta Mielec w latach 2008-2013 ...... 60 Wykres 27 Turystyczne obiekty noclegowe na terenie Mielca w latach 2005-2014 ...... 61

90

Diagnoza strategiczna w ramach opracowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Miasta Mielca na lata 2015-2020 z prognozą do roku 2025

Wykres 28 Korzystający z noclegów oraz udzielone noclegi na terenie miasta Mielec w latach 2005-2014 ...... 61 Wykres 29 Liczba wypożyczeń w Miejskiej Bibliotece na tle liczby mieszkańców w latach 2010-2013 ...... 64 Wykres 30 Tabor Miejskiej Komunikacji Samochodowej w Mielcu w latach 2005-2014 ...... 70 Wykres 31 Liczba przewiezionych pasażerów w latach 2005-2014 na terenie miasta Mielec ...... 70 Wykres 32 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej, wodociągowej oraz gazowej w Mielcu w latach 2005-2013 ...... 71 Wykres 33 Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej, wodociągowej i gazowej w Mielcu w latach 2005-2013 .. 72 Wykres 34 Budynki mieszkalne i mieszkania na terenie miasta Mielec w latach 2008-2013 ...... 74 Wykres 35 Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne na terenie miasta Mielec w latach 2005-2013 ...... 75 Wykres 36 Mieszkania socjalne na terenie miasta Mielec w latach 2009-2013 ...... 75 Wykres 37 Struktura płci respondentów [%] ...... 80 Wykres 38 Miejsce zamieszkania respondentów [%] ...... 80 Wykres 39 Grupy wiekowe respondentów [%] ...... 81 Wykres 40 Status na rynku pracy [%] ...... 81 Wykres 41 Wykształcenie respondentów [%] ...... 81 Wykres 42 Warunki życia w Mielcu ocena wybranych aspektów życia w mieście [%] cz.1 ...... 83 Wykres 43 Warunki życia w Mielcu, ocena wybranych aspektów życia w mieście [%] cz.2 ...... 84 Wykres 44 Jaki jest Pani/a stosunek do Miasta Mielca? [%] ...... 85 Wykres 45 Gdzie w perspektywie 5-ciu lat chciałabym/chciałbym mieszkać? [%] ...... 85 Wykres 46 Kierunki działania mające największe znaczenie dla harmonijnego rozwoju Mielca [%] ...... 86 Wykres 47 Elementy pozytywne, mocne strony Mielca [%] ...... 87 Wykres 48 Elementy negatywne, słabe strony Mielca [%] ...... 87 Wykres 49 Najważniejsze przedsięwzięcie/projekt/zadanie które należy zrealizować w Mielcu [%] ...... 88

91