1 LABIOMISTA

JOURNAL N°2 Studio Koen Vanmechelen Genk 05 JUL 19 LABIOMISTA 4 HET VERLANGEN Een diepgaande en unieke kruisbestuiving tussen LABIOMISTA, kunstenaar en stad, mens en maatschappij NIEUW DNA VOOR HET ONVERMIJDELIJKE IS HET STERKST. DE WERELD ZO IS LABIOMISTA GEBOREN Interview met Koen Vanmechelen Vervellen en een nieuw pantser krijgen maakt je niet alleen en Wim Dries sterker maar ook divers en vruchtbaar. Dit gebeurde niet alleen met mijn kosmopolitische kip maar ook met mezelf. 8 Van individueel kunstenaar in mijn eigen huis en tuin GLOBAL OPEN FARMS, transformeerde ik naar actueel kunstenaar in mijn atelier THE PROTOTYPE aan de kanaalkom in Hasselt om ten slotte te ‘landen’ op Thuis bij Koen en Inge een universele site, LABIOMISTA, in Genk. Vanmechelen-Kindt in Een echte mijlpaal, en dit op een gewonde plaats, niet Oudsbergen alleen door het sluiten van de voormalige mijn en dierentuin maar ook door het opentrekken van de aarde om de energie 14 naar onze huiskamers te leiden. SOTWA, EEN GESCHENK Energie die is blijven plakken in ons collectieve geheugen. DAT BLIJFT DUREN Een bron van kennis, gekenmerkt door de littekens van 15 de tijd. Littekens zijn mooi en maken emoties zichtbaar, ARCHITETTO DI LABIOMISTA ze communiceren en stellen vragen. Ik heb het gevoel dat mijn Intervista a Mario Botta werk zoekt naar deze vragen. Waardoor een eeuwigdurende beweging ontstaat, een soort perpetuum mobile. Aantrekken 18 en afstoten, of noem het passie. LABIOMISTA is een huwelijk VAN NIEUWSGIERIGHEID tussen natuur en cultuur, stad en kunstenaar, heden en EN GENEROSITEIT verleden, maar vooral een visie over een mogelijke nieuwe Door Geerdt Magiels samenleving. De site drukt verlangen uit, ze staat voor een 21 zwangerschap met voortdurende weeën. Pijn en vreugde. HUMAN RIGHTS PAVILION Ook de omgeving wordt daardoor getekend. Het is een plaats van wedergeboorte, van ontdekking van het heelal met ART AS A VIRUS sterke verbindingsfactoren tussen zichtbaar en onzichtbaar, FOR HUMAN RIGHTS magische processen die op een natuurlijke manier tot stand Interview with Manfred Nowak komen, een evoluerend kunstwerk. Omdat we nu eenmaal allemaal kunst zijn dankzij de 24 energie die steeds door onze aders stroomt en die ons allen IJSBERG, BOOM, verbindt door dezelfde zuurstof. HEKSENKRING LABIOMISTA wil zuurstof zijn voor onszelf, de omgeving, de stad, de wereld. Een schijnbaar ambitieus plan maar zeer nederig als we allen bereid zijn te delen.

Koen Vanmechelen Stad Genk, 5 juli 2019

Community Zwartberg in front of the Cosmogolem, LABIOMISTA, Genk (BE) Photo Stad Genk, 2019

COVER LABIOMISTA © Koen Vanmechelen LABIOMISTA is een permanent en evoluerend kunstwerk LABIOMISTA, 4 dat je uitnodigt, uitdaagt en inspireert. Het is een broedplek 5 NIEUW DNA VOOR DE WERELD voor tal van nieuwe ideeën, creaties, projecten en Interview met Koen Vanmechelen en Wim Dries samenwerkingen. Én het vormt een ontmoetingsplek voor alle soorten op deze wereld. Het inspireert en bevrucht meteen ook de omgeving met energie en initiatief op tal van De kunstenaar, de burgemeester. Drie en een half jaar geleden culturele, sociale en economische domeinen. In deze unieke legden ze de eerste steen van LABIOMISTA. Nu openen Koen samenwerking tussen kunstenaar Koen Vanmechelen en Stad Vanmechelen en het Genkse stadsbestuur in Zwartberg met Genk krijgt een gedeelde visie over het potentieel van identiteit LABIOMISTA een lokaal project met internationale uitstraling. en diversiteit op verschillende manieren vorm. Het is een evoluerend kunstwerk, een schip dat Zwartberg en Genk een nieuwe richting uit kan trekken.

Victoria crowned pigeons in the Looking Glass, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Stoffel Hias, 2019

De Publiek-Private Samenwerking (PPS) voor via creativiteit. Dit moet mensen aanzuigen ontwikkeling van de site LABIOMISTA was geen ‘walk en bezoekers inspireren. Maar we kunnen in the park’? enkel een aantrekkelijk project zijn als we onze grondbeginselen niet verloochenen. Het is in KVM Ik wil met LABIOMISTA het wilde gen zijn in de eerste plaats een kunstwerk, een inhoudelijk de stadsstructuur. Als kunstenaar werk ik vanuit project dat gaat over ideeën, over inspireren en de explosiviteit van de creativiteit. Krijg ik een bevruchten, geïntegreerd in een gemeenschap. idee, dan wil ik het uitvoeren. Als het inzicht er is, Daarom hebben we er bijvoorbeeld voor gekozen moet de creatie zich voor mij voltrekken. Maar zo om geen horeca op de site zelf toe te laten. Het snel werkt de ontwikkeling van een site natuurlijk horecagegeven willen we in en door de buurt niet altijd. Ik begrijp dat wel maar het maakte me laten uitwerken. Zo groeit de buurt mee met soms ongeduldig. LABIOMISTA en LABIOMISTA met de buurt. Ook bezoekers dragen bij aan het project door WD Als stad dragen we dat wilde gen niet in een toegangsticket te kopen. ons en gingen we door een complexe transitie. En uiteraard moesten we ervoor zorgen dat alles WD Koen houdt de teugels strak en hij heeft correct volgens de opgelegde procedures en gelijk: we mogen de filosofie die we vooropgesteld regels verliep. Uiteindelijk zijn we erg tevreden hebben, niet uit het oog verliezen. De inkomsten met het resultaat. van het toegangsticket zullen voor een groot deel De volgende stap is dat wij als plaatselijke naar de community terugvloeien. Op die manier overheid de internationalisering waar Koen bouwen bezoekers mee aan de site zelf maar als kunstenaar voor gezorgd heeft, lokaliseren ook aan wat errond zit. We willen van dit huis een

Cosmopolitan Culture Park, LABIOMISTA, Genk (BE) en verankeren in de buurt. De oprichting van thuis maken. En van het evoluerend kunstwerk © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2019 Nomadland in de lokale community vormde een stuwende kracht om Zwartberg op te tillen en daartoe de eerste stap. De wijk bevruchten is Genk mee te inspireren. nu de grote uitdaging en opportuniteit. Hoe realiseren jullie dit concreet? Waarom was dit een complexe geboorte? WD We laten de buurt kleine en grote projecten KVM LABIOMISTA is een uniek, evoluerend uitwerken waar we verder over willen nadenken en project, een mix van eigen en vreemd DNA. waar we willen aan meewerken. Deze projecten We gaan voor iets helemaal nieuws. Voor de willen we bundelen onder de noemer van de herwaardering van een gekwetste stadswijk ‘Open University of Diversity ’ in Genk, een

The Looking Glass, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 6 7

KVM Ik wil vragen opwerpen over de wereld. Hoe zie je LABIOMISTA binnen tien jaar? Vooral in de polariserende wereld waar we vandaag in terechtgekomen zijn. Ik denk dat WD De rebelse tiener die LABIOMISTA nu LABIOMISTA een zeer sterke katalysator voor is, moet het rebelse gen opnieuw verspreiden verandering kan zijn. Kritisch nadenken, zoeken in de wijken. Als we daarin slagen en als het naar wat ons verbindt, is vandaag het wilde gen. zichzelf opnieuw uitvindt dan ben ik een tevreden In het midden ligt de vernieuwing. Als je vandaag burgemeester. in het centrum staat, ben je anders. KVM Ik wil dat LABIOMISTA echt een begrip Koen, LABIOMISTA is een engagement voor de lange wordt. termijn. Domesticeer je op die manier jezelf niet? WD Dat wil zeggen dat het binnen tien jaar is KVM Neen, ik neem de uitdaging van de opgenomen in de ‘Dikke van Dale’. (lacht) domesticatie aan. Kunst gaat altijd over de conflictsituatie. Zoek je die niet op in je eigen KVM Ik hoop dat de definitie dan verwijst naar werk, dan evolueer je niet. Domesticatie is een maatschappelijk interessante visie. een vorm van mutatie, een proces dat ik als conceptueel kunstenaar ook wil ondergaan. Wat kan de bezoeker die het park bezoekt, Je moet het proces van wat er in de wereld verwachten? gebeurt, incorporeren in je eigen ontwikkeling. Kunstenaar is een moeilijk beroep. Je moet je KVM Ik denk dat een bezoek aan LABIOMISTA authenticiteit bewaren en tegelijk weten wat een uitdaging is tot denken. Dat is wat cultuur er in de wereld gebeurt. Wereldvreemd kan je doet. Maar verwacht geen dierentuin, verwacht niet zijn. Daarom zeggen mensen soms dat ik geen entertainment. Er zijn wat kindvriendelijke een wetenschapper ben of een commerçant of elementen die het kind mee zullen uitdagen, een ondernemer, enz. Dat is hoe mensen de maar LABIOMISTA is geen pretpark. transformatie zien. Hoe sneller de maatschappij evolueert, hoe sneller de kunstenaar vervelt. WD De bezoeker zou zelf de contouren van de Ik ben niet bang van domesticatie. Tussen definitie mee moeten aftasten en zich zo in het domesticatie en het wilde gen is immers steeds verhaal inschrijven. Hij zal getroffen worden door een wisselwerking. de inspirerende, verrassende, voor sommigen rustgevende setting. Dit zal ook leiden tot vragen. WD Ik denk dat LABIOMISTA nog maar aan het Waarom doet een stad dit? Waarom doet Koen begin van haar uitvliegen zit. Dat is goed nieuws Vanmechelen dit? Wat betekent dit voor mij? voor Genk! Een stad die stopt met evolueren, Door die vragen ontstaat beweging en beweging sterft. Ik hoop dat Genk nooit gedomesticeerd ligt aan de basis van evolutie.

The Battery – Studio Koen Vanmechelen, exterior view on The Looking Glass (green house), LABIOMISTA, Genk (BE) wordt. Want dan dagen we onszelf niet meer uit © Koen Vanmechelen, photo Philippe van Gelooven, 2018 om te veranderen. Domesticatie is ook een proces Grete Bollen van verandering, van evolutie. De domesticatie van vijftig jaar geleden is anders dan die van concept van Koen Vanmechelen dat nu onder gekomen. Met rendieren praat je over ‘foresting’, worden van diversiteit en productiviteit om een vandaag. OpUnDi Genk ook wordt uitgerold in de stad. de overgang van domesticatie naar het woud. maatschappij echt te doen dromen. ‘Open’ omdat het voor iedereen toegankelijk Misschien wordt LABIOMISTA wel één grote Dat is waar we voor staan. Deze site wil een moet zijn, ‘University’ omdat het gericht is op de farm die een nieuw bevruchtingssignaal uitzendt andere toekomst, ze wil een sculptuur zijn met uitwisseling van ideeën, verandering en groei en dat nog veel verder gaat dan de buurt. Dit zal een andere organische vorm. Deze site wil altijd ‘Diversity’ omdat dit het fundamentele principe ook de sfeer van de buurt en LABIOMISTA zelf maar opnieuw het eigen DNA verbinden met is van het leven en de basis voor alle evolutie. versterken. ander DNA om nieuwe definities in de wereld te Zo willen we graag inzetten op projecten rond zetten. Dit is een labo dat functioneert als een

duurzame voeding. Dit staat niet alleen centraal Koen zet ‘made in Genk’ mee in de wereld. Hoe entiteit die zich kan bevruchten en continu weer Ubuntu, photo, glass mask © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2019 in het werk van Koens stichtingen, het bouwt ook nemen jullie hem mee in het grote Genkproject? zijn sporen uitzet in de stad. verder op de kennis en ervaring in de buurt. De handelaars nemen intussen al nieuwe WD Na de sluiting van de mijnen zorgde vooral Dat is utopisch denken? initiatieven, de buurtgroepen worden actief KRC Genk voor internationale weerklank, maar betrokken, de volkstuinen aan Nomadland met de herontwikkeling van de mijnsites tot KVM Klopt, maar dat is de manier van denken die hebben heel wat potentieel, het idee van een C-mine, Thor Park en nu ook LABIOMISTA nodig is. Vroeger, toen ik als jonge kunstenaar community keuken wordt verder onderzocht, … heeft Genk zich ook internationaal verder op de mijn eerste kunstwerken maakte, dacht ik dat ik Vraag is hoe we een duurzame, economische kaart gezet. Zo maakt nu ook een internationaal de wereld ging veranderen. Nu vraag ik me af hoe ontwikkeling scheppen rond het park. kunstenaar als Koen Vanmechelen deel uit van ik dit ooit gedacht kan hebben. Hoe durfde ik dit En een duurzame, maatschappelijke en sociale onze gemeenschap. Cultuur in de brede zin, zelfs te denken? Maar vandaag denk ik hetzelfde: ontwikkeling. We willen hier als stad sterk op daar geloven wij erg in. Je merkt dat de combi- ik ga met LABIOMISTA de wereld veranderen, inzetten. Deze maatschappelijke verbondenheid natie Genk-Koen erg begint te leven. Ook in de ik ga inzichten kweken. Kunst is fantastisch omdat is eigen aan de manier waarop Koen werkt en een internationale media krijgen we daar behoorlijk het je deze vrijheid van denken geeft. belangrijk onderdeel van LABIOMISTA . wat exposure mee. Het is onze opdracht om de internationale schaal waarop Koen werkt, Ook de stad staat voor deze uitdagingen, maar dan KVM Deze plek heeft het potentieel om de meest te vertalen naar onze lokale context. Om op een heel ander niveau? wonderlijke plaats in Genk te worden. Als we dat vandaaruit als gemeenschap verder te kunnen goed doen, kan ze een model worden waarin groeien. Mensen moeten zien, proeven, voelen WD Absoluut. Wat in de wereld gebeurt, de stad herleeft. Dat gaat niet vanzelf, omdat je wat hij teweegbrengt. Hoe doe je dit? Daar gebeurt in de stad. De stedelijke uitdaging mensen moet overtuigen en initiatieven moet ligt voor ons in de komende vijf jaar de grote die wij vandaag hebben, gaat over armoede, nemen. De vele bezoeken die ik al kreeg van uitdaging. Maar die uitdaging is er ook voor Koen. samenleven en talentontwikkeling. Wij wonen in curatoren van over de hele wereld, bewijzen We moeten vooral elkaar blijven uitdagen en wat waarschijnlijk het rijkste deel van de wereld dat zij erin geloven en onder de indruk zijn. versterken. is, maar moeten meer dan ooit op zoek gaan naar Zelf beschouw ik LABIOMISTA als één groot oplossingen voor al die thema’s. Hoe pakken kunstwerk, als kunstenaarsidee in een stad. Koen, je brengt een verhaal van diversiteit we bijvoorbeeld kansarmoede bij kinderen aan? Een kunstwerk kan de wereld veranderen, dat de jongste tijd meer en meer ook het Hoe zorgen we ervoor dat deze stad in een een monument niet. LABIOMISTA is niet enkel mensenrechtenverhaal insluit. Belangrijk is altijd de globaliserende wereld haar eigenheid bewaart en het atelier van een kunstenaar maar ook een balans te vinden, toch? zich ontwikkelt tot een vanzelfsprekend diverse schip dat deze haven een nieuwe invulling geeft. stad met een nieuw verhaal, waar mensen zich Zo vroeg ik het ook aan mijn architect Mario KVM Vandaag vraagt men mij bijvoorbeeld of ik thuis voelen? Dat is het DNA waar wij in Genk Botta toen we aan het plan voor LABIOMISTA kunstwerken kan maken over migratie. Terwijl vandaag aan werken. Maar onze opdracht gaat begonnen: “Ik wil iets dat het verschil maakt, ik nooit iets anders gemaakt heb. De kip is de nog verder: hoe integreren we daarin ook de iets dat beweegt.” grootste migrant van de wereld. Ik praat mijn duurzaamheidsgedachte? Hoe zorgen we voor En het verhaal blijft groeien. Zo dacht ik eerst in hele leven al over migratie. houdbare ontwikkeling? Hoe zorgen we ervoor dat het achterste deel van het park een wolvenverblijf Een kunstenaar is de barometer van de nieuwe onze Genkse kinderen een toekomst hebben in te maken maar de wolf is intussen zelf naar tijd. Hedendaagse kunst maken betekent niet dat die globaliserende wereld met grote uitdagingen? Limburg gekomen. Nieuwe ontwikkelingen je akkoord moet zijn met het tijdsfragment waarin Als wij met onze stad dat model vinden, mede brengen nieuwe inzichten en dus de mogelijkheid je vervat zit. Ik heb als kunstenaar jarenlang dankzij de inspiratie van Koen, is dat prachtig. tot een nieuwe invulling voor dit stuk. Ik ben ingezet op diversiteit en uiteindelijk ingezien

onlangs in Lapland met rendieren in contact dat dit niet genoeg is. Er moet een mix gemaakt Villa OpUnDi, LABIOMISTA, Genk (BE), photo Kris Vervaeke, 2019 GLOBAL OPEN FARMS, 8 9 Wie kon bevroeden dat ze door haar huwelijk met THE PROTOTYPE Koen Vanmechelen zou uitgroeien tot een soort CEO Thuis bij Koen en Inge Vanmechelen-Kindt van een kosmopolitische boerderij met gevederden, kameelachtigen, struisvogelsoorten, varkens en in Oudsbergen koeien …? Dat ze door haar ervaring daar ook andere werelddelen met gelijkaardige projecten van advies zou dienen? Inge zelf al zeker niet. Van opleiding A1-verpleegkundige rolde ze bij de aanvang van haar professionele leven in de thuiszorg, waar ze zou opklimmen tot diensthoofd, zonder evenwel het werk tussen de patiënten ooit echt vaarwel te zeggen. Van het Wit-Gele Kruis in regio Genk verkaste ze naar Maasmechelen, waar ze in Home Fabiola op regelmatige basis meesprong in de zorg van tientallen zorgbehoevenden die daar tegelijk vakantie kwamen doorbrengen. Inge: “Ik was een hectisch leven gewoon met een drukke agenda, veel telefoontjes, overleg en probleemoplossing in combinatie met patiëntencontacten en het werk met zorgbehoevenden. Met mensen met een beperking

LUCY BOAR, food truck heb ik altijd een bijzondere band gehad, ze grepen © Koen Vanmechelen, photo Stoffel Hias, 2016 me erg aan en het vervulde me als ik met hen een stukje mee op pad kon gaan. Na de dagtaak stond er steevast sport op mijn agenda. Zolang Koens territorium niet al te veel landsgrenzen overschreed, wijst op de aanwezigheid van een emoejong. Een slaagden wij er wonderwel in om – hoewel we in zeer paar flinke stappen verder in de tuin ontmoet je de verschillende contexten bewogen – ook met elkaars kamelen, de varkens en de Tibetaanse koeien. wereld voeling te houden. Ik heb zelf niet zoveel met De lama’s, de dromedarissen en het emoe-ouderpaar de kunstwereld, het is mijn ding niet. zitten iets verder weg. Dat belet niet dat ik van bij het begin mee was met wat meer en meer Koens dagelijkse omgeving werd Alleen al de variëteit aan vogels en zoogdieren en dat we erin slaagden van tijd tot tijd raakvlakken die in de loop der tijd deel zijn gaan uitmaken te creëren met de sociale sector, die mijn biotoop is. van Vanmechelens artistiek, filosofisch en Zo is Koen peter van Levensloop en staan de mensen maatschappelijk-ecologisch geëngageerde van LABIOMISTA jaarlijks aan de start met een team. universum vraagt om diversificatie in de dagelijkse Ook financieel ondersteunen we het project. Koens zorg. Weinigen zullen de kunstenaar nog iets kunnen speelveld werd echter meer en meer opgerekt, het bijleren over de gevederde bewoners in zijn tuin – beslaat vandaag dan ook meerdere continenten. Koen was een klein manneke toen hij van zijn vader Hoe meer deuren Koen begon te openen naar verre een broedmachine kreeg waarmee hij in zijn eigen buitenlanden en nóg verdere werelddelen, hoe kleiner kamer kippen kweekte. Reeds vroeg in zijn traject de raakvlakken werden tussen zijn en mijn context als kunstenaar – dat hij bij de aanvang combineerde en hoe meer ik het gevoel had dat ik hem niet meer met succesvolle posities als kok en maître-pâtissier echt kon volgen. Koen gaat als een sneltrein vooruit in gerenommeerde restaurants – deden ook de van het ene naar het andere project en ik verloor de arenden hun intrede in het verhaal. De filosofie van aansluiting. Zo kreeg de beslissing vorm om mijn kracht en macht, van ‘Some Make, Some Take’ deed werk in de thuiszorg op te zeggen en volledig in bij Vanmechelen algauw de behoefte ontstaan tot Koens project te stappen. Vanuit mijn eigen interesse

het bouwen van kathedraalhoge roofvogelkooien MECC, LIFEBANK, Wilford X, Temse (BE) © Koen Vanmechelen, photo Alain Six, 2014 naast het gestaag uitbreidende kippenwoon- en broedcomplex. De komst van zoogdieren vroeg wél om kennis en hulp van buitenaf. Behalve veel omgang met wetenschappers en specialisten zijn het de ervaring van de boeren in de straat of de tips van bijvoorbeeld voedselleveranciers die voor de nodige aanvulling zorgen.

Open farm manager Inge Kindt with a camel at the Global Open Farm, Oudsbergen (BE) Photo Stoffel Hias, 2018 Al die vergaarde kennis en ervaring over het verzorgen van de dieren komt vandaag samen in Maart 2019. Op minder dan drie maanden van hun Inge, de behoedster en bestierder van dit Global geplande verhuis naar LABIOMISTA is nog geen Open Farm-prototype. Op natuurlijke wijze vult zij greintje angst of opwinding te bespeuren bij de dieren die aan met gulle porties warmte, liefde, zorg en een op de boerderij van Koen Vanmechelen – zeg maar invoelende dieren- en mensenkennis, wat maakt het prototype van het Global Open Farms-netwerk. dat een blik en een paar zacht-leidende woorden Zij die de grote stap zullen zetten, cohabiteren in uit haar mond volstaan om de struise kerels van vrede met hen die zullen blijven. Of ze door die zeer divers pluimage die haar bijstaan tijdens de laatsten ook gemist zullen worden en of dat zal voederrondes, aan te sturen, in het gareel te houden, worden opgemerkt tijdens het dagelijkse ritueel sterker en geschoolder te maken, boven zichzelf te van voederen en aanhalen, van inspecteren, band laten uitstijgen. Twee jaar nu al is de boerderij van smeden en het hok schoonmaken, dat zullen hun Koen Vanmechelen een officiële stageplaats. Er verzorgers ons wellicht deze zomer al kunnen wordt samengewerkt met scholen voor jongeren met vertellen. Hun verzorgers, dat zijn – sinds jaar en dag een beperking en ook ruimte geboden aan jongeren of inmiddels bijna twintig jaar – Inge Kindt, Koens in time-outprojecten. Twee à drie keer per week echtgenote, en samen met haar een diverse mix van strijken twee à drie stagiairs neer die dan een zestal ‘getrouwen van het huis’: twee boeren in de straat uren lang in het kielzog van Inge en een van haar die in het weekend de dieren helpen voederen – doorgewinterde compagnons-stagebegeleiders het de ene weet veel van varkens, de andere van ritme van de dieren krijgen aangeleerd, gerodeerd alpaca’s en lama’s – en twee stevige mannen die worden in het voederen, mesten, rapen en afwassen behalve schrijnwerker of werkkracht op de boerderij van eieren, schoonmaken van voederplanken, per definitie manusje van alles zijn en over de jaren uitvegen van gangen en tussenpaden in de vele organisch uitgroeiden tot begeleiders van de jongste kippenhokken en zoogdierstallen, verspreiden van generatie ‘meedraaiend werkvolk’: de stagiairs. de tientallen zakken veevoeder over het terrein, repareren van kleine mankementen aan water- Wat bij de opstart van Vanmechelens Cosmopolitan en andere installaties, detecteren van ziektes of Chicken Project in 1999 begon als het houden andere anomalieën die extra aandacht en opvolging van enkele dozijnen kippen die mochten broeden, vragen. ’s Middags kan wie wil zich terugtrekken in verder kweken en werden gekruist, is heden een wat eertijds de aanpalende boerderij was van boer Global Open Farm die zich uitstrekt over ettelijke Bère en nu fungeert als de privé-vertrekken van de hectaren weiden om en rond het woonhuis van de ‘gasten’. Een keukentje, wc, douche, knus hoekje kunstenaar. Bij slecht weer liggen de verste weiden met zeteltjes en tv bieden ‘eigen ruimte’ aan wie daar een autoritje ver. Anno 2019 heb je vanuit het huis behoefte aan heeft. Tegelijkertijd creëert het voor zicht op arenden, kippen, en als het even meezit ook Inge de mogelijkheid om bij tijd en wijle privé en werk

op achterin voorbijparaderende alpaca’s, nandoe’s en een beetje gescheiden te houden, al is dat soms Nektar Kiopekzis, animal keeper at the Global Open Farm with a camel, Oudsbergen (BE) photo Pieter Simons, 2019 struisvogels. Een kordate tik op de ruit van het bijhuis maar symbolisch. OAKLAND COMMUNITY FARM 10 DETROIT (VS)

en aanleg begon ik met het hernemen van de immuniteit. Elke kameel, dromedaris, alpaca, Van het kippenproject is op LABIOMISTA enkel dagelijkse zorg thuis op de boerderij. lama die hier rondloopt, is een dier op rust. Dat wil een showcase te bezichtigen – de broedmachines Ik voelde een enorme rust uitgaan van het werk zeggen dat ze elk één keer in hun leven werden die verschillende keren per dag gecheckt moeten met de voeten letterlijk in de aarde. En toen het geïmmuniseerd – ingeënt met een proefvaccin worden, zijn in Oudsbergen gebleven. De vele zen-gevoel gezelschap kreeg van het gemis van de – ten voordele van wetenschappelijk onderzoek generaties kippen die nog in projecten zitten, contacten met mensen en nog meer van mijn liefde naar behandeling van kanker en aids bij mensen. de hennen en hanen op leeftijd die voor hun laatste voor mensen met een beperking, ben ik begonnen Overigens hebben de dieren daar nauwelijks last van. dagen vergroeid zijn geraakt met hun uitloopweiden, met de uitbouw van onze stageplaatsen. Ik geniet Anders dan bij de mens schiet bij kameelachtigen werden evenmin verkast. Twee arenden wel. intens van de combinatie die zo ontstaan is. Mijn een backup-immuunsysteem in werking zodra het Misschien zijn het nog wel die, denkt Inge, zorgen zijn nu ook weer Koens zorgen, ik word nu niet hoofdimmuunsysteem wordt aangevallen en in faling die ze thuis het hardst zal missen, ze aten letterlijk meer opgeslorpt door extra professionele zorgen. gaat. Het onderzoek naar het ‘geheim’ daarvan is uit haar hand. Gelukkig ziet ze die dan weer terug in Het is voor mij nu ook veel gemakkelijker geworden zo betekenisvol. Hopelijk slaagt de mens er op een LABIOMISTA. om Koen te vergezellen naar het buitenland als ik dag in dat te ontrafelen, wat een enorme vooruitgang daar zin in heb of als mijn advies bij de uitbouw zou betekenen in de behandeling van die vreselijke Een en ander wordt nu gereorganiseerd, een en van Global Open Farms in het buitenland gewenst ziektes. Hoe fantastisch zou het zijn als dat zou ander wordt herdacht, nieuwe partners treden aan in wordt. Ook meegaan op avonden is nu voor mij veel lukken, misschien wel mede doordat wij door het nieuwe hoofdstukken. Maar voor wie goed kijkt, blijft haalbaarder dan in de tijd dat ik elke morgen om 8u aanbieden van ruimte voor proefdieren op rust en uiteindelijk alles bij het oude: Koen verandert ‘opgeblonken’ op het Wit-Gele Kruis moest staan. het aanleveren van jonge proefdieren – die na de de wereld, Inge is zijn aarding. De dagen dat de jongens komen, zijn ze hier om eenmalige behandeling ook weer op rust komen – 9u. Als ze om 15u de deur uit zijn en de dieren zijn een heel klein schakeltje konden zijn in die ketting?” Elisa Candela verzorgd, heb ik rustig de tijd voor administratie en bestellingen en tegen ’s avonds zit mijn dagtaak er Bij de opening van LABIOMISTA werden de ook echt op. In het weekend neemt Koen de tijd om dromedarissen, de lama’s en de alpaca’s, alsook de naar de dieren thuis te gaan. Hij blijft de dirigent, struisvogels, de emoe’s en de nandoe’s uit Meeuwen “Dat personen met een beperking een actieve de regisseur. Hij bepaalt welke kippengeneraties of overgebracht. Het is Inge die het hele Cosmopolitan rol toebedeeld krijgen in LABIOMISTA maakt die -rassen met welke zullen worden gekoppeld, welke Culture Park-gegeven zal gaan leiden. Ook hiervoor ‘mix van leven’ nog betekenisvoller. Het geeft dieren in welke stal, hok of kooi terechtkomen. zocht ze naar samenwerking met sociale projecten kleur aan hun leven en inspireert de samenleving Hij observeert of nieuw aangekomen generaties uit de buurt, de regenbOog vzw en Covida. in het omgaan met personen met een beperking. opgewassen zijn tegen bepaalde ziektekiemen die De regenbOog vzw biedt vrijetijdsbeleving aan De regenbOog vzw en Covida zetten hier met zich in hun nieuwe omgeving bevinden, al hebben kinderen, jongeren en volwassenen met een overtuiging hun schouders onder.” we de laatste jaren nog maar weinig last van handicap. Vanaf heden hoort ook natuurbeleving JOHAN VANROYE, de regenbOog vzw zogenaamde kinderziekten: één keer per week trek tot hun wijde vrijetijdsbelevingswaaier. Covida is ik met de nieuwe kuikens naar de dierenarts om ze een voorziening waar mensen met een beperking “This is art meeting agriculture, meeting science, meeting social science, te laten vaccineren. Met 150 à 200 kippen die we kunnen wonen, leren, genieten, ontspannen, kortom meeting economy.” kweken in de broedmachine, vallen er weinig weken leven. Door Inge aangestuurd zal een specifiek voor GARY WASSERMAN, Wasserman Foundation, Detroit, USA tussenuit dat ik niet met ‘de kleintjes’ op pad ben. LABIOMISTA vrijgestelde opvoeder instaan voor het De kameelachtigen houden we dan weer voor de coördineren en begeleiden van de dagelijkse zorg onderzoeken die worden gevoerd naar hun dubbele voor de vele dieren in het Cosmopolitan Culture Park. ‘INCUBATED WORLDS’ INTERNATIONAL LIVESTOCK RESEARCH INSTITUTE, ADDIS ABABA (ETHIOPIA)

GLOBAL OPEN FARMS – ‘HUKUKHULU’ / FUTURE OF HOPE WERELDWIJD HARARE (ZIMBABWE)

LABIOMISTA werkt verder aan de uitbouw van een netwerk van Global Open Farms voor het creëren van gezonde gemeenschappen wereldwijd. De Global Open Farms vormen de hoekstenen en de startplatforms van alle projecten. Het zijn fysieke ontmoetingsplekken met ruimte voor samenwerking tussen kunst, wetenschap, industrie en communities. Van daaruit ook worden de kippen met uniek-divers genenmateriaal over de verschillende gemeenschappen verspreid en samen met de kippen ook de kleinschalige landbouw- en educatieprojecten. De werking van alle boerderijen is gestoeld op generositeit en een sterk geloof in deeleconomie en vertrekt steeds vanuit de kunst.

“Above all, this project is about harnessing diversity to promote new types of unity.” TADELLE DESSIE, Project Director, African Chicken Genetics Gains project, International Livestock Research Institute (ILRI), Addis Ababa, Ethiopia

“With stronger, more resilient chickens we aim to create a possibility for communities to sustain their own eco-system, one in which biodiversity is a key building block.” CHIDO GOVERA, Social Entrepreneur, The Future of Hope Foundation, Zimbabwe 12 13

Cosmopolitan Chicken Project, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2019 SOTWA, EEN GESCHENK ARCHITETTO DI LABIOMISTA 14 DAT BLIJFT DUREN 15 Intervista a Mario Botta

Wij noemen het dier sotwa, ‘navelstreng’, want het zal ons verbinden voor het leven. Masai-gemeenschap, Tanzania, 2014

I sette peccati capitali, il trittico delle Tentazioni di Sant’Antonio e il Giardino delle delizie di Hieronymus Bosch rappresentano i vertici della ricchezza di inventiva, e si delineano come vere e proprie visioni di uomini e animali trasformati in macchine del desiderio o del maleficio. Le alchemiche metamorfosi dei corpi annunciate da Bosch nelle sue tavole si ripresenteranno un secolo dopo nei Naturalia, Artificialia e Mirabilia delle prime, caotiche Wunderkammer del Nord Europa. Rieccole lì le pinne di animali fantastici immaginate da Hieronymus Bosch, le pelli che compongono figure mostruose, le code di pavone, naturalmente i coccodrilli che pendono dai soffitti, le uova di struzzo dipinte per la festa, le teste di animali poste a memento mori, i mammiferi deformi imbalsamati e i serpenti sotto spirito nelle bottiglie … Quando si entra nell’atelier di Koen Vanmechelen sembra un po’ di essere in una Wunderkammer “operativa”. Anche qui dagli argani del soffitto pendono animali mostruosi, anche qui un coccodrillo gioca con gigantesche uova colorate, anche qui la coda di un pavone è diventata

come un tableau e decine di animali se ne stanno Koen Vanmechelen and Mario Botta at the Global Open Farm, Oudsbergen (BE) Photo Goele Schoofs, 2014 “impagliati” sulle mensole a osservare il colorato panorama dell’atelier, tagliato a strisce da schegge di luce che squarciano pavimenti e pareti di quello che sembra un bastimento, un’Arca di Noè arenata alla periferia di Genk. L’Arca di Noè, per secoli e specie dallo studio del Dna dei polli per realizzare opere nell’Europa del Nord, è stata l’archetipo all’idea di che toccano i problemi contemporanei. E’ un po’ Architettura: era il modello per come costruire e molti come accadeva nel Rinascimento. Direi che è architetti e artisti provarono a immaginarla. quasi fisiognomicamente vicino al mondo degli animali, si coglie nei suoi gesti che è un mondo che gli appartiene, c’è una forma di identità con il

Meeting with Masai community, Arusha (TZ) Cosa ne pensa Mario Botta di questo atelier che ha mondo reale e poi fantastico con il quale lui entra Photo Eliza Deacon, 2014 progettato a Genk per Koen Vanmechelen? in contatto, con la trasformazione biologica, e non Het SOTWA-project is een zelfbedruipend circulair intellettuale, del mondo. model waarin de drie pijlers van Koen Vanmechelens MB Una Wunderkammer? Ho capito che la werk – natuur, kunst en grensoverschrijdende sensibilità di Koen era un po’ questa quando Come sono nati l’atelier e il parco chiamati gemeenschappen – elkaar voeden en versterken. all’interno di un museo mi ha mostrato un suo LABIOMISTA alla periferia di Genk? pavone. Era un pavone che sembrava proprio uno Bij de voorbereiding van zijn Library of Collected di quelli delle Wunderkammer, di quelli estratti dai MB Koen ha un suo spazio vicino a Hasselt Knowledge-project voor de Biënnale van Havana sogni dei nobili che portavano in Europa animali e varie fattorie in tutto il mondo dove tiene i in 2015 kwam Koen Vanmechelen in contact met esotici da mondi lontani. In Koen c’è una parte di suoi animali, specie i polli che sta ibridando. de Masaistam in Tanzania. De confrontatie met questo sogno e di una grandeur che sfugge alla Ha circa tremila polli. Poi ha avuto la possibilità de moeilijkheden die deze inheemse volkeren quotidianità: la coda del pavone, le uova giganti, di sviluppare questo parco dismesso, l’ex zoo, ondervinden bij het in leven proberen te houden van queste cose... E’ una gamma di bellezza raffinata, alla periferia di Genk. Ha disegnato un concetto hun veestapel, vormde de aanleiding tot de uitrol van la sua, ma vera, fuori dalla banalità, fuori dal per l’intera zona. Io avevo un po’ paura, perché een nieuw kruisingsproject, dat de naam ‘SOTWA’ registro televisivo. Non è qualcosa che assomiglia lui è un visionario, un sognatore. La sua impresa

(‘navelstreng’ in het Masai) meekreeg. SOTWA, cowhide, rope, wood, plexi glass, neon, label, 117 x 136 x 36 cm ad altro ma è qualcosa d’altro. Lui mi è parso è gigantesca. Io, invece, sono un architetto, © Koen Vanmechelen, photo Stoffel Hias, 2017 autentico, uno che va a cercare le galline o le e l’architettura è una pratica anche razionale; Voortbouwend op de resultaten van andere piume di pavone in giro per il mondo, insomma! capivo che per realizzare davvero qualcosa kruisingsprojecten, die leidden tot nieuwe fertiliteit gemeenschapsproject mogelijk. Het project werd Ci sono segnali che si colgono. In lui agisce il servivano partner diversi. E li abbiamo trovati. en grotere genetische verscheidenheid, maakt inmiddels uitgerold in een vijftal Afrikaanse landen, mondo fantastico di Hieronymus Bosch, una Poi, un giorno, Koen mi ha presentato il sindaco

Vanmechelen zich sterk dat ook het onderling kruisen waaronder Zimbabwe en Ethiopië, en gaat nog fantasia fiamminga, qualcosa di esoterico. E’ di Genk e parlando con lui ho capito che c’era Installation view, The Battery - Studio Koen Vanmechelen, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 van vee uit verschillende Afrikaanse monoculturen steeds door. Een doorlopend traject van nieuwe questo che mi ha colpito e indotto a costruire anche la volontà politica di realizzare un progetto een kans is voor het verhogen van de fertiliteit en kruisingen, tussen sociale behoefte, maatschappij per lui. su quell’area. Ho percepito subito l’interesse de weerbaarheid van de kuddes. en cultuur. che quell’area portava con sé. Poteva diventare Come costruire un atelier per questo artista? parte di un ampio disegno per una zona diventata Het project startte met de kruising van een lokale De stoelen in het onthaalgebouw van LABIOMISTA depressa con la chiusura delle miniere di carbone koe met een Keniaanse stier, die door Vanmechelen werden volledig bekleed met runderhuiden uit het MB La particolarità di questo atelier d’artista e con una grande fabbrica di automobili che era aan de Masai werd geschonken. Met melk, vlees en SOTWA-project. è che è per un artista particolare. Un artista stata dismessa. Quella era una zona urbana vers DNA draagt Vanmechelen met SOTWA bij tot concettuale, la cui opera tocca molte discipline periferica che non si rassegnava e si rimetteva in de instandhouding van de lokale gemeenschappen, Elisa Candela collaterali come la biologia, l’ecologia e altri gioco attraverso il sogno di un artista. E poi c’era die hem als dank daarvoor de hoorns en de huid elementi che sfuggono alla misura normale anche l’idea che il passato dell’area, ovvero la van hun overleden runderen sturen, waarmee hij dell’artista. Per me Koen Vanmechelen è un civiltà del carbone, potesse diventare un elemento dan weer kunstwerken maakt. Deze werken worden personaggio molto interessante perché lavora di richiamo culturale. Tutto ciò è diventato op internationale expo’s en in musea getoond alle frontiere del mondo conosciuto. esaltante. Queste circonstanze ci hanno fatto en bij verkoop wordt telkens weer een nieuw Apre delle porte misteriose, mi ha intrigato scommettere su LABIOMISTA. questo suo essere scienziato, biologo che parte 16 17

Lei ha realizzato grandi progetti in Cina, realizzato Lei crede all’ibridazione come nuova utopia, per prendere possesso del territorio. Darà casa edifici a Tokyo e San Francisco: cosa si porta dentro o progresso ? alla sua personalità e al suo lavoro. Poi c’è il di un piccolo centro come Genk? parco, che è uno zoo intellettuale in cui vivono MB Mi piace l’idea più ancora che crederlo un liberamente galline, lama, dromedari, cicogne … MB Io ho progettato anche minuscole cappelle mio orizzonte, un orizzonte della mia generazione. Il parco sarà anche aperto al pubblico. sulle montagne svizzere: il senso dell’architettura Mi piace che ci siano degli operatori più giovani non sta necessariamente nelle dimensioni. che cercano di interrogarsi sul futuro con dei Lei ha conosciuto molti artisti, come si colloca Koen Genk è il luogo della terra dove il carbone veniva progetti artistici. Bisogna sperare, mi piace la Vanmechelen in questa sua galleria? estratto con fatica dalle miniere, da parte di scommessa che Koen ha fatto; rende degna la tanti lavoratori, anche provenienti dall’Italia. vita. Anche per me è stato un impegno costruire MB Io faccio parte della generazione dove gli Rappresenta la storia di gente umile che è venuta LABIOMISTA, un impegno particolare della mia artisti erano la continuazione delle Avanguardie qui per portare il pane in tavola. Ne ho molto ricerca architettonica. E’ stato come un aiuto a un artistiche del Novecento. Koen è più giovane rispetto. collega artista, a due che credono nella pratica rispetto alla generazione dei miei compagni di artistica come risposta critica alla società in cui viaggio. Lui ha una idea dell’arte come parte della Alla periferia del parco, ex zoo, c’è ancora la villa si vive. L’architetto, in questo caso, non era servo vita, non come rappresentazione. Arte come del direttore della miniera di carbone di Zwartberg, del padrone, di un committente, di un fondo di processo, ma artista che ha dei doveri rispetto chiusa dal 1966 e poi ristrutturata, un bell’elemento investimento o di una banca, ma era al lavoro con alla collettività. Condivide l’idea che gli artisti dal quale partire. un altro artista. Anche i curatori, i critici, i letterati debbano dire qualcosa. D’altra parte, molti artisti che hanno visto e condiviso questo progetto de contemporanei non dicono niente, moltiplicano MB La vecchia villa del direttore di carbone è LABIOMISTA sono partecipi di una comunità solo la presenza estetica senza tensione etica. stato il motore della edificazione de LABIOMISTA. artistica lontana dagli stereotipi del mondo Quest’ultima, invece, la vedo molto presente Quando andai a vederla era chiusa a chiave e contemporaneo dominato dalla finanza in Koen. nessuno l’aveva mai visitata bene, né Koen né e dall’intrattenimento. Sono gente che pensa, i funzionari del comune. A un certo punto non prova a vedere se in una cosa si può credere. Pierluigi Panza sapevamo nemmeno se si aprisse la porta. La cultura globalista e americana risponde solo in Ho detto: se si apre la porta allora sono termini di moda o di reddito consolidato. Se non disponibile a lavorare qui. Si è aperta al primo hai un reddito già consolidato non ti invitano a colpo e abbiamo fatto il progetto. E’ solo un gioco, progettare! Qui no, qui è una esperienza artistica. ma ne abbiamo tenuto fede. Se non c’è più l’utopia nel mondo, qui c’è. Qui conta l’idea più che il fatto costruttivo. Poi com’è proseguito il progetto? Torna lo spirito dell’Utopia di Ernst Bloch? MB Poi lo abbiamo sviluppato nel mio studio a Mendrisio sulla base del rilievo e MB Quella di Koen Vanmechelen è anche una conseguentemente fatto parecchi incontri. utopia ragionata, perché dà dei frutti immediati All’inizio non sapevamo bene dove collocare dal punto di vista ecologico. Ci vuole tanta energia l’atelier sull’area dell’ex zoo. Avevamo un parco per crederci, anche come architetti; ma qui non intero a disposizione. Noi europei siamo abituati tocchi i pozzi petroliferi per fare un ambiente. Qui a lavorare con i confini molto rigidi, in piccoli non c’è una cupola in ferro e vetro di cui studiare il spazi con molti vincoli: in tutto quello spazio a sistema di condizionamento, un edificio high-tech disposizione non si capiva dove farlo! Era come il cui problema è creare un microclima. Ci sono lavorare nel deserto. Poi abbiamo intuito che era enormi voliere per animali fantastici che vengono necessario realizzare l’ingresso verso la città, ben tenuti e realizzano un progetto. Qui c’è una creando un richiamo sulla rotonda ma rispettando dimensione del fare. la vegetazione esistente. Quindi abbiamo deciso di lasciare bene in vista la villa e, di fianco, Come descriverebbe architettonicamente l’atelier? procedere con l’atelier. MB Architettonicamente sono unità edilizie Per la scelta dei materiali? messe in serie, che consentono usi diversi, non si sapeva bene cosa ci andasse dentro e cosa potrà MB Mattoni neri, riferendosi al carbone, su andarci in futuro. Abbiamo inventato i tre livelli: questo non ho mai avuto dubbi. Sono una portico, piano di lavoro, balconata. Ora è come testimonianza, è come portare il sottosuolo in un bastimento libero, aperto. Non è un’opera superficie e mostrarlo. Il mattone è un materiale monumentale, ma la costruzione di un laboratorio povero ma ricco di storia. E fa parte anche della storia di Genk.

Ha pensato anche di progettare qualcosa nel parco? Altri padiglioni, percorsi …

MB Nei primi schizzi avevo provato a progettare anche dei padiglioni un po’ ipogeni nel parco, Installation view, The Battery, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2018 per non fare scappare gli animali, ma senza recinzioni. Ora ci ho un po’ ripensato: voglio prima vedere come funziona il parco. Se funziona bene ci possono essere interventi anche non disegnati o possono nascere iniziative proposte e realizzate da altri. Il parco deve crescere con la cultura socio-edilizia del proprio tempo. Non voglio dare un disegno rigido. Penso che l’uso del parco sarà in funzione delle domande che nasceranno.

Perché si chiama LABIOMISTA?

MB Il nome l’ha individuato Koen. Un giorno è arrivato a Mendrisio. Veniva da una serie di soggiorni in Italia, lavorava a Venezia per Glasstress. Avevamo fatto varie ipotesi e credo che il nome sia nato a tavola mangiando un piatto di insalata mista. Tutto il suo progetto è orientato alla ibridazione, a mischiare, a fare incontrare

cose diverse. All’inizio ero un po’ scettico sul Outside view, The Battery, LABIOMISTA, GENK (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 nome. Ora mi sembra molto azzeccato, semplice, evocativo, dice qualcosa, ma non troppo, lascia intuire.

The Battery, LABIOMSITA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 VAN NIEUWSGIERIGHEID EN GENEROSITEIT 18 19

Geerdt Magiels is bioloog en filosoof. Voor LannooCampus uit de wouden van Zuidoost-Azië en de extreem doorgefokte industriekip van tegenwoordig, ging hij met Koen Vanmechelen in dialoog en noteerde een terugkerend motief is in zijn werk. hun bespiegelingen over kunst, wetenschap, cultuur en De spanning tussen natuurlijke evolutie, gedragen samenleving. Tien essays, gebaseerd op hun gesprekken en door genetische variatie, en mensgestuurde ontwikkeling, gevoed door speelse creativiteit, wandelingen aan de grenzen van dierenpark, atelier, keuken zit in elk werk van Vanmechelen. In het Vlaanderen en laboratorium, worden gebundeld in een boek dat najaar van zijn jeugd waren kanariekooien, kippenhokken en duiventillen heel gewoon. Hij raakte als kleine jongen 2019 gepubliceerd wordt. Voor de JOURNAL schreef Magiels gefascineerd door eieren en kuikens. Hij verwonderde zich toen al over hoe het een leidde tot het ander. alvast een voorproef. Hoe maakt een ei een kip en die weer een ei? Vragen stellen was en is zijn tweede natuur. Ze leiden hem in zijn experimenterende aanpak. Zijn groeiende collectie vogels dwong hem na te denken over hoe je die dieren een gezond en gelukkig leven bezorgt. Hoe leven ze in het wild? Wat is hun natuurlijk gedrag en hoe kan je dat maximaal tot ontplooiing laten komen? Met de biologievragen kwamen ook de filosofische: waarom zetten we iets wat we zo graag zien in een kooi? Hoe gaan we om met andere soorten? Wat zegt dat over de plaats van de mens in het geheel? Vragen stellen is een kunst. Voor Vanmechelen zijn ze de bron van zijn kunst, waarbij de wetenschappelijke of filosofische antwoorden hem inspireren. Maar hij is geen wetenschapper en kent het verschil: “Het ‘onderzoek’ van kunstenaars is van een heel andere aard dan dat van wetenschappers. De eisen van betrouwbaarheid, reproduceerbaarheid of objectiviteit in de wetenschap gelden niet voor het werk van kunstenaars.” Koen Vanmechelen voelt zich verwant aan onderzoekers waarmee hij graag aan tafel schuift.

Want alle onderzoek begint bij het observeren van de werkelijkheid en willen weten wat je waarneemt. Dat is wat Vanmechelen doet. Hij staat op het observatieplatform en kijkt en kijkt opnieuw. De vogels zijn er en het is een geschenk om op kruinhoogte oog in oog te staan met deze vreemde en toch zo verwante wezens. Hij kijkt met de focus om te leren. Zitten ze goed in hun pluimen? Glanzen hun veren? Eten ze goed? Komen ze in de rui en vertonen ze normaal paargedrag? Iedereen die een huisdier heeft, weet hoe interessant diergedrag is. En voor wie geen huisdier heeft, ook het gedrag van het dier mens is eindeloos boeiend. Er is zoveel te zien als je goed kijkt. Kunst en wetenschap vertrekken met dezelfde verwonderde blik. De kunst van het kritische kijken is een basisingrediënt van elk onderzoek:

het beoordelen en analyseren van daden, uitspraken Evolution II, Mixed media on canvas (Indian pigments, egg yolk, feathers CCP, grain, pencil, chalk, paint), 490 x 320 cm © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2018 of gedachten. Kritiek gaat op zoek naar de grenzen van wat men weet of denkt te weten, zij zoekt de draagwijdte op van de beschikbare kennis en noopt zo tot bescheidenheid.

Koen Vanmechelen painting in his studio, photo Kris Vervaeke, 2018 In de wetenschap leer je dat aan de strenge hand van de realiteit. Een verhaal uit de geschiedenis vinnen en de gevorkte staart. Agassiz zweeg, met een algemene wet.” De betekenis van een feit van de wetenschap illustreert dat ten voeten uit. duidelijk teleurgesteld na deze opsomming, en zei wordt pas duidelijk in zijn bredere context. Als de De Amerikaan Samuel Scudder, die later een dan: “Je hebt niet aandachtig genoeg gekeken. insectenkundige er jaren later op terugblikt1, is deze Op de terreinen van een voormalige dierentuin, toekijken. Het zijn allemaal soorten die op de CITES- van de belangrijkste entomologen van zijn tijd Je hebt niet eens een van de meest opvallende proef (of beproeving) de beste entomologische les grenzend aan een groot natuurpark, staat de toon- en lijst staan. Ze zijn afkomstig uit zes continenten en zou worden, maakte zich in 1859 op om ‘natural kenmerken van dit dier gezien. Kijk opnieuw.” die hij ooit kreeg. werkplaats van Koen Vanmechelen. Het is de centrale zijn fruit- en zadeneters. history’ te gaan studeren bij professor Louis blikvanger van LABIOMISTA, een project waarin de Agassiz aan de universiteit van Harvard. Agassiz Scudder tekende verder en ontdekte het ene niet Vanmechelen is herkenbaar in de jonge Scudder. grenzen tussen kunst en natuur worden verkend De vogels zijn een integraal onderdeel van het was toen al wereldberoemd en een van Darwins eerder geziene kenmerk na het andere en besefte Hij tekent al denkend en denkt al tekenend. en verlegd. Het ontwerp van de Zwitserse architect gebouw en symboliseren een centraal idee in het correspondenten. De professor vroeg hem wanneer hoe terecht de professors kritiek was geweest. Elke schets is een poging om de wereld helder in Mario Botta integreert werkplaatsen, kantoren, werk van de kunstenaar, die vooral bekend is door Scudder wou beginnen en die antwoordde: “Meteen.” Agassiz dook weer op tegen het einde van de dag en beeld te brengen en zijn gedachten te ordenen. keuken, ontvangst- en tentoonstellingsruimten met de zijn installaties waarin levende kippen rondlopen. Waarop Agassiz een bokaal uit het rek neemt met vroeg of hij het al gezien had. “Bedoelt u misschien Potlood of Carraramarmer, levende of opgezette grote inspiratiebron van de kunstenaar. De centrale Zijn grondidee is dat de mens een onderdeel is van daarin een grote vis in gelige alcohol. “Neem deze dat de vis symmetrisch is met gepaarde organen?” kip, het zijn middelen om zijn verhaal te vertellen. spil van het gebouw is immers een immense volière het rijke palet van de natuur, dat wij er zijn dankzij die vis en kijk ernaar. Wij noemen hem een Haemulon, Dat was wat Agassiz zijn student graag had laten In dat verhaal is de natuur voorbeeld en leermeester. waar een koppel Stellers-zeearenden huist. Ze maken natuur en dat de natuur juist daarom onze aandacht ik zal je later vragen wat je gezien hebt.” Scudder ontdekken voor zichzelf. Maar de les was nog niet In de vorm van de vogel probeert hij de werking van deel uit van een internationaal broedprogramma en respect verdient. We moeten onze plaats kennen, haalt de baars uit de conservatievloeistof. Het naar afgelopen. Scudder kreeg de vis ook de volgende het leven te vangen. Zijn fascinatie leidde tot een voor deze imposante maar bedreigde roofvogel. zegt Vanmechelen: tussen de carnivoren en de oude alcohol en vergane vis ruikende exemplaar kon drie dagen nog voorgeschoteld met de boodschap steeds verder uitdijend kruisingsproject waarbij hij Als er een jong geboren wordt, zal dat zijn soort- frugivoren wonen en werken wij, de alleseters. niet veel enthousiasme opwekken bij de jongeman te kijken en opnieuw te kijken. De vierde dag haalde lokale kippensoorten kruist om zo een universelere genoten vervoegen op Kamtsjatka om de wilde Zijn kunstwerken zijn op gelijkaardige manier hybride die vooral in insecten geïnteresseerd was. Agassiz nog andere baarssoorten boven om te kip te creëren die genetisch rijker en biologische populatie aan te vullen. creaties waarin veren, huiden, eieren of geweien portretteren. sterker is dan de fabriekskip van tegenwoordig. samengaan met plexiglas, marmer, neon, verf of inkt. Na tien minuten had hij de vis bekeken en ging op Vanmechelens project om een ‘kosmopolitische kip’ Het gebouw loopt aan de westelijke kant uit op een al De pluimen en de vellen zijn onder andere afkomstig zoek naar de professor om verslag uit te brengen. Agassiz’ methode onderstreept het belang van de te creëren is ontstaan vanuit het (wetenschappelijk even indrukwekkende serre. De keuken en eetplaats uit Vanmechelens maatschappelijke projecten Maar die is nergens te vinden. Uren gaan voorbij. observatie. Niet alle vissen zijn baarzen en vissen zijn onderbouwde) besef dat de kippen die in onze van Vanmechelen, zijn team en zijn gasten, geeft waarin zelfbeschikkingsrecht en voedselzekerheid Uit pure verveling draait hij de vis om. Bestrijkt hem geen insecten. Maar in de veelzijdige werkelijkheid hokken rondscharrelen, niet ‘onze’ (Mechelse, Bresse uit op een balkon dat in die vogelkooi uitsteekt. voor de minder begoeden van deze aarde voorop met alcohol tegen uitdroging. In arren moede neemt van al die dieren zijn herkenbare constanten. of Finse) kippen zijn maar een levend verhaal van De toekans en neushoornvogels zitten op de rand staan. Vanmechelen zoekt zich met zijn kunst een hij een potlood en begint de vis te tekenen. Toen Er zit een systeem in de werkelijkheid. Dat kan je miljoenen jaren evolutie, selectie en aanpassing. van de balustrade naar binnen te kijken, zebravinken weg tussen de wilde natuur aan de ene kant (die begon hij dingen op te merken die hij niet eerder pas ontdekken dankzij de rigoureuze weergave Tegelijk hybridiseert hij biologische met culturele en rijstvogels fladderen rond tussen een paar nauwelijks nog ergens bestaat) en de geglobaliseerde had gezien. In de loop van de namiddag, kwam de van de observeerbare feiten in hun onderlinge diversiteit. Telkens wanneer hij een gediversifieerde gigantische nesten, zeven soorten toerako’s vliegen maatschappij aan de andere kant (die vaak veel professor terug: “Juist, het potlood is een van de verhoudingen. Agassiz was streng in zijn aansporing tussen de huizenhoge bomen, de groene kamhoen wilder en meedogenlozer is dan de natuur). Het is beste ogen.” Scudder beschreef de kiewbogen, om niet te snel tevreden te zijn: “De feiten zijn domme 1 Samual H. Scudder, In the laboratory with Agassiz, scharrelt op de grond, terwijl tropische duiven niet toevallig dus dat de kip, tussen het oerhoen de lippen en de ogen, de laterale lijn, de gestekelde dingen zolang ze niet in verband worden gebracht from Every Sunday (April 4, 1874) 16, 369-370 HUMAN RIGHTS PAVILION 20 21 Koen vanmechelen launches global human rights project kip teruggeeft aan een lokale gemeenschap, in Cuba, Ethiopië of Thailand, verbindt hij de lokale cultuur met het epos van de wereldwijde verspreiding van At the opening of the 58th Venice Biennale, Koen deze hoenders, waarbij zeven komma zeven miljard Vanmechelen heralded the birth of the Human Rights mensen en drieëntwintig miljard kippen samenleven op deze planeet. Pavilion, a work of art that will take shape during its

Na hun natuurlijke dood eindigen de hanen two-year world tour, visiting almost every continent. en hennen van Vanmechelens transculturele In 2021, Vanmechelen will present his completed OPUS broedprogramma in kunstwerken en installaties, de stille getuigen van een productief leven. Trots to the Venice Biennale as an appeal, and possibly as staan ze ook als taxidermistische getuigen voor de spin-off projecten van zijn kunst: stichtingen die in the foundation for a recurring pavilion dedicated to de armste delen van de wereld, van buitenwijken international human rights. van Addis Abeba tot de suburbia van Detroit, de kip onderzoeken en ondersteunen als universele eiwitbron voor lokale voedselbehoeften. Vanmechelen is launching the Human Rights Pavilion Er is schijnbaar niet veel ‘kunst’ aan een opgezette together with a number of international partners: the Global kip. Ze wordt echter kunst als je de filosofische ideeën en vragen kent van de man die het ei heeft uitgebroed Campus of Human Rights, the largest academic network en de kip gevoed. Vanmechelen is een conceptuele for human rights; the Fondazione Berengo, a Venetian kunstenaar en geen pluimveegeleerde. Zijn kunst is wel doordrongen van zijn kennis van dieren. Hij kijkt institution; and the MOUTH Foundation. en kijkt nog steeds met verwondering, het waarmerk van de echte vragensteller — wetenschapper of kunstenaar. De ene vraag leidt tot de andere. Eieren Over the next two years, the work will gather momentum of eicellen en vruchtbaarheid, lama’s of kamelen en hun wonderlijk ontdubbelde immuunsysteem, through the dialogues, travels, correspondences, genetische en fenotypische diversiteit bij pluimvee en runderen, vrouwen en voedselveiligheid, kinderen en explorations and creations that Vanmechelen will be hun rechten en hun dromen: het zijn de ingrediënten realising with various local partners across the globe. van zijn werk die steeds opnieuw in telkens weer andere vormen en materialen terugkomen. As it roams the planet, the pavilion-to-be will take shape by its contact with people and organisations involved with In en met zijn kunst brengt hij mensen uit diverse disciplines, van geneeskunde tot genetica, van or interested in human rights; from the Mapuche in Chile all taxidermie tot ontwikkelingssamenwerking en van mensenrechten tot fertiliteit, samen. Op het the way to the United Nations in New York. Starting point moment dat hij cosmokippen inkruist om de lokale for the project is Vanmechelen’s conviction that the global kippen sterker te maken, kruist hij ook globale met lokale kennis om de wereld van morgen leefbaarder can only exist by the generosity of the local. te maken. Hij wil kennis delen en zijn kunst is een manier om dat te doen. Nieuwsgierigheid en Peter Dupont spoke with Manfred Nowak, Secretary generositeit drijven hem daarbij, onder het motto: General of the Global Campus of Human Rights. the global only exists by the generosity of the local.

Geerdt Magiels

Face off - C.C.P., Marble, stainless steel, 110 x 40 x 40 cm © Koen Vanmechelen, photo Magali Merzougui, 2015

Collective Memory, Leather bound books, glass, gold leaves, wire, nails, 42 x 28,5 x 22 cm, Human Rights Pavilion, GLASSTRESS, Venice (IT) © Koen Vanmechelen, photo Goele Schoofs, 2019 ART AS A VIRUS FOR HUMAN RIGHTS. 22 PORTRAIT OF A PARTNER 23 Manfred Nowak, world expert on humanity’s heart of darkness The political ideology of Asian values in the Which artists have had some influence on human Can an artist be a human rights activist as well? nineties was just an attempt by some Asian rights issues? leaders to shield themselves from international MN Yes, definitely. Our book Imagine Human Manfred Nowak, Secretary General of the Global criticism. However, I don’t conceal the West MN Pablo Picasso for example. And think of Rights was prepared for the seventieth birthday has a tendency towards paternalism and some of the great films that had an impact on of the Universal Declaration of Human Rights. Campus of Human Rights, decided to collaborate with neocolonialism, and to linking human rights with Apartheid in South Africa. Think of South African We invited almost sixty artists from various the neoliberal agenda, which is wrong. singer Miriam Makeba. Part of the revolution in disciplines – sculpture, painting, photography; Koen Vanmechelen on an ambitious project. The Human South Africa was based in music and art. Bob creative people from all over the world. Even Rights Pavilion will soon start its world tour and will Are neoliberalism and human rights two opposites? Geldof’s Live Aid did not immediately change famous ones like Yoko Ono participated free of poverty in Africa, but it had an impact. charge. present its results in 2021. “Art as a virus.” MN Neoliberalism is the egoistic maximisation of profit. Neoliberalists don’t care about human Are human rights becoming more of an issue for According to Koen, the existence of nature, rights, global justice or the rights of marginalised contemporary artists? unpolluted and wild, should be a human right too. and disadvantaged groups. They ignore the plight of minorities, people with disabilities, the poor, MN I do think so. Human rights and democracy MN I agree. Modern human rights are much LGBTI communities and indigenous people. are under attack. Civil society has to stand up. broader. Traditionally, they were perceived simply The neoliberal agenda is not based on human I refer to the non-governmental organisations, as civil and political rights. The right not to be rights. On the contrary, it violates them. Civil the human-rights defenders, the academic arbitrarily arrested, not to be tortured or killed, to society all over the world is fighting for human community and not least the art community. enjoy the freedom of expression. Human rights rights, whether in Asia, Africa, Europe or Latin Organisations like Musicians for Human Rights are always a reaction to significant challenges in America. Whoever experiences significant abuse or PEN International are standing up because in the world. Today, one of the significant problems What are you working on now? of their human rights, like in the former Soviet so many countries, artists are being arrested or is environmental degradation. The way we’re Union, tends to value them more. tortured. We have this Human Rights Defenders dealing with our most important resource, our MN Currently, I am the UN expert leading a at Risk programme. For example in Turkey, where planet, is a disaster. Human rights, climate global study on children deprived of liberties, Let’s switch to art. The project Imagine Human Rights many academics, artists and journalists are at risk change and the environment are interconnected following up on my mandate as Special by the Ludwig Boltzmann Institute of Human Rights of being arrested or have already been arrested. more and more closely. Rapporteur on Torture. Way too many children claims that a world without human rights is a world Artists realise they have to stand up for human are stuck in institutions, prisons, police stations, without art. rights. What about animal rights? and migration centres – because they are accused of terrorism, for example. On our global Campus MN It may be a bit simple to say that the arts Artists reacting against injustice is not new. MN We have a responsibility for future of Human Rights in Venice, we had a meeting with flourish only when human rights are respected. generations to keep our planet in a healthy fifty of the best human rights experts. The spirit However, during national socialism, creative art MN True. Look at what happened in Latin state. People have the human right to a healthy was very positive; we are convinced that we can was considered Entartete Kunst, or ‘degenerate America in the Seventies. So many famous Latin environment. It’s written into the African Charter make a difference. In October, I will present the art’. Art needs to be creative, and a prerequisite American artists were victims, including Víctor on Human and Peoples’ Rights (the Banjul study to the UN General Assembly in New York, for that is freedom of creation, criticism, and Jara in Chile and Mercedes Sosa in Argentina. Charter). Africans realise better than Europeans with all kinds of recommendations. It’s a joint expression. Artists very often are the most vocal However, artists today are indeed more actively that we have to preserve nature. It’s mainly the effort by such a wide range of people, and it will critics of a government and of the current state of engaged in the human rights issue. We are trying Europeans and Americans who are destroying undoubtedly have an impact. Like earlier studies society. For that, you need human rights. Artists to get the fine arts, music, cinema more actively nature, the transnational companies from the on children in armed conflict and violence, there is support human rights and vice versa. involved. Other artists actually take the initiative rich countries are ruining nature in Africa, Latin much more progress than deterioration. themselves – Koen Vanmechelen, for example. America and Asia and that’s what’s creating climate change. Environmental concerns play a International news suggests otherwise. preeminent role in the sustainable development

Manfred Nowak and Koen Vanmechelen during the inauguration of Collective Memory at the Global Campus of Human Rights, Venice (IT) goals for 2030. Photo Global Campus of Human Rights, 2017 MN There is a downturn, true. It’s not just about Donald Trump in the US and Vladimir Where do human rights end and do animal He has seen more evil on our planet than most It proved that in a stressful situation, all of us are Putin in Russia. It’s also about my own country rights start? sane persons can take. Austrian Manfred Nowak capable of torturing others. It’s not that the human Austria for example, where a conservative right- (69), a professor of International Law and Human being is inherently evil, but we have to avoid wing government is questioning the European MN Philosophically, the basis of human rights Rights, has one of the most challenging jobs in structures and systems that can lead to violence Convention on Human Rights. In Italy, we have a is the assertion that humans have dignity. the world. Whether as UN Rapporteur on Torture, and torture and other inhumane ways of treating right-wing government implementing anti-migrant That distinguishes us from other living species, international judge in the Human Rights Chamber people. policies. However, civil society is often much more animals and plants. However, we realise more and for Bosnia and Herzegovina, UN Expert on Enforced powerful than we think. more that animals also have dignity. An animal Disappearances or on Children Deprived of Liberty, How can a society accomplish that? can suffer as much as a human being. If we see Nowak’s gaze is fixed on the worst side of the human Critics say human rights are a Western invention that an animal tortured, we suffer as well. We have animal. Like Charles Marlow in Joseph Conrad’s MN A functioning democracy built on the rule doesn’t take into account local sensibilities and the empathy for them. It’s also indirect: we need Heart of Darkness, Nowak’s resolve has taken of law and on human rights is usually the best cultural context of nations. Should we rethink the nature for our survival. We only have one world in him down a river whose banks are littered with the guarantee that people treat each other with more concept of fundamental human rights? which we can live. We need it to be healthy. suffering and the dead. Unlike Marlow, however, respect. Let me give you an example. The only professor Nowak has never given in to bitterness country where I didn’t find any trace of torture, MN I’m afraid I have to disagree. It’s true Can you tell us more about the Human Rights Pavilion and despair. the country that has by far the best standard that human rights were developed in the age that was inaugurated at the Venice Biennale?

of detention was without a doubt Denmark. of Enlightenment, and that is a concept from Collective Memory, underneath the Battery – LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Philippe van Gelooven, 2018 What have six years as UN Special Rapporteur on The Danes have a different philosophy on Western civilisation. However, The Universal MN It’s a beautiful project, and the concept Torture taught you about humans and their societies? punishment. Their principle of normalisation Declaration of Human Rights, which is seventy behind it is inventive and innovative. Initially, means that life in prison should resemble as years old now, was a reaction to the Holocaust, we linked it to our monastery of San Nicolo MN In those six years, I carried out eighteen much as possible life outside prison. A prisoner the rise of fascism, the economic crisis, and in Venice. It would thus become a ‘stateless’ official fact-finding missions to countries in all should be able to live as freely as possible, to World War II. For the first time in history, a global pavilion at the Venice Biennale, centred on the parts of the world. In seventeen of those eighteen get an education, to work, to leave prison and organisation was created, the United Nations. topic of human rights. We developed all kinds of countries, I found torture, and in more than half of spend some time with the family. A Danish prison For the first time, war was outlawed, and human ideas on how we would implement it. But then them, the torture was widespread. In about one director has customers rather than inmates. rights became one of the three pillars of the it went far beyond the original idea. The Human in every ten of these countries, I found systematic His job is not to make their lives as difficult as United Nations, next to international security and Rights Pavilion has become a global project. torture. I also discovered horrible conditions possible, but as good as possible. To achieve this development. From the UN’s earliest beginnings, It’s a metaphor for all kinds of events in various of detainees, not only in Africa or Asia but also perspective in other countries, we still have much the West was in the minority. Many countries countries in Latin America, Europe, and Africa, in Europe, basically in all the regions I visited. work to do. were to a certain extent anti-Western. Now, we innovatively linking arts to human rights. Art to So many people are involved in torture, and it’s have 193 member states. Not so long ago, the Koen Vanmechelen is not only an object, it is also always the most disadvantaged that are getting Can we really change things? UN Convention on the Rights of the Child and a process, something that spreads a message lost in this system. What is lacking in the whole the UN Convention on the Rights of Persons while it’s developing. In other words: art as a virus. administration of justice is a feeling of empathy MN I am convinced that we can. That’s why I’ve with Disabilities were adopted. Very significant for the most underprivileged. Also, there is a lot been working on human rights for such a long milestones, and this at a time when the West is in Peter Dupont of corruption. If you have money, you can bail time. Although I have to admit that the current a small minority. Human rights are the only set of yourself out, but if you don’t, you’ll end up in situation is far from positive. We have a backlash values that are universally accepted. No religion, prison for a very long time, often even if you’re against democracy and human rights, with a new no ideology can say the same. innocent. authoritarianism and with economic inequality rising. There is more organised crime than ever. Some claim things are different in for example The problem is not the individual, but the system. It’s so bad at the moment that it can’t get much Asia and Latin America. worse. Even so, there is a certain point when we MN Exactly. You’ve probably heard of the can say that we might change the narrative again. MN People who claim human rights are a Milgram experiment at Stanford University. If you work in the field of human rights, every small Western invention are dictators like Mr Duerte in It measured the willingness of men to carry out an step achieved is a step in the right direction. the Philippines and Mr Bolsonaro in Brazil. order that conflicted with their conscience.

Inauguration Human Rights Pavilion, Venice (IT) © Koen Vanmechelen, photo Goele Schoofs, 2019 IJSBERG, BOOM, HEKSENKRING 24 Koen Vanmechelen

Een ijsberg, een boom, een heksenkring. Wat je boven- gronds ziet, is een fractie van de totaliteit. Hetzelfde geldt voor ons allen. Voor mensen, andere dieren en bacteriën, voor vogels, insecten, schimmels, en zeker voor eencelligen. We zijn nooit alleen, we zijn meervoudig. Dat is niet anders voor LABIOMISTA. Onder de grond, ver van ieders aandacht, zijn er drie pijlers – boerderij, kunst en maatschappij – die het evoluerende kunstwerk schragen dat LABIOMISTA heet. Evoluerend omdat LABIOMISTA niet af is. Nooit af is. Het bevrucht en vernieuwt zichzelf voortdurend.

Drawing © Koen Vanmechelen

Published by LABIOMISTA Artist Koen Vanmechelen Editor Elisa Candela Text by Koen Vanmechelen, Grete Bollen, Elisa Candela, Pierluigi Panza, Geerdt Magiels, Peter Dupont Translation by Frank Jacobs, Karina Uyttersprot, Jos Gielen, Elisabeth Cluzel, Peter Dupont Photography Maarten, Thijs, Jeroen Verrecht, Stoffel Hias, Kris Vervaeke, Philippe van Gelooven, Alain Six, Pieter Simons, Eliza Deacon, Goele Schoofs, Magali Merzougui, Global Campus of Human Rights Graphic Design Geoffrey Brusatto LABIOMISTA NL

JOURNAL N°2 Studio Koen Vanmechelen Genk 05 JUL 19

P. 15 de gekende wereld. Hij opent mysterieuze deuren. bepaald moment wisten we zelfs niet of de deur Dat hij als een wetenschapper is, intrigeerde me, nog openging. Ik heb toen gezegd: als ik de deur ARCHITECT VAN LABIOMISTA als een bioloog die vertrekt van de studie van het openkrijg, werk ik mee aan het project. Meteen Interview met Mario Botta DNA van kippen om werken te realiseren die aan bij de eerste poging, ging ze open en zijn we aan hedendaagse problemen raken. Dat is een beetje het project begonnen. Het was niet meer dan een De Zeven Hoofdzonden, het Antoniusdrieluik zoals in de Renaissance gebeurde. Ik zou zeggen grapje, maar we hebben woord gehouden. (of de triptiek van de Verzoeking van de heilige dat hij quasi fysiognomisch bij de wereld van de Antonius) en de Tuin der Lusten van Jheronimus dieren hoort, dat die wereld hem toebehoort, zit En hoe ging het dan verder? Bosch vertegenwoordigen het summum van wat verweven in zijn gebaren; het is een manier van verbeelding vermag, het zijn je reinste visioenen van samenvallen met de echte maar zeker ook de MB Wel, dan hebben we het project in behekste mensen en dieren die hun verlangens niet fantastische wereld waarmee hij in contact komt, mijn studio in Mendrisio verder uitgetekend, meer onder controle hebben. De alchemistische met de biologische transformatie ervan, niet de gebaseerd op de geografische kenmerken metamorfosen van de lichamen die Bosch al in intellectuele. van het terrein, en vervolgens verschillende zijn schilderijen laat zien, zullen een eeuw later vergaderingen daarover belegd. In het begin opnieuw opduiken in de Naturalia, Artificialia en Hoe zijn het atelier en het park LABIOMISTA aan de wisten we echt niet goed waar we het atelier Mirabilia van de eerste, chaotische Noord-Europese periferie van Genk ontstaan? in dat voormalige zoogebied zouden plaatsen. ‘Wunderkammer’. Daarin vind je de vinnen van We hadden een heel park te onzer beschikking. fantastische dieren zoals Jheronimus Bosch ze MB Koen had een eigen ruimte in Hasselt Wij Europeanen zijn gewend met zeer strikte bedacht, huiden die monsterlijke gestalten vormen, en verschillende boerderijen in heel de wereld grenzen, in kleine ruimtes met vele beperkingen pauwenstaarten, natuurlijk ook krokodillen die aan waar hij zijn dieren houdt, vooral kippen die hij te werken: je begrijpt dat wij in deze enorme plafonds hangen, struisvogeleieren voor een feest kruist. Hij heeft ongeveer drieduizend kippen. beschikbare ruimte niet wisten waar te beginnen. beschilderd, dierenkoppen bedoeld als memento Dan kreeg hij de mogelijkheid dit verlaten park, Het was als werken in de woestijn. We begrepen mori, gebalsemde en misvormde zoogdieren en een voormalige zoo aan de rand van Genk, te wel dat het belangrijk was de ingang richting slangen in flessen op sterk water gezet ... Als men ontwikkelen. Hij tekende een concept uit voor stad te concipiëren en van de rotonde een soort het atelier van Koen Vanmechelen binnenkomt, het volledige domein. Ik was er een beetje bang referentiepunt te maken, maar met respect voor lijkt het een beetje of men zich in een ‘levende’ voor omdat hij een visionair is, een dromer. Zijn de bestaande vegetatie. En daarna beslisten Wunderkammer bevindt. Ook hier hangen onderneming is gigantisch. Ik, daarentegen, ben we om de villa goed zichtbaar te maken en monsterlijke dieren aan lieren aan het plafond, ook architect en architectuur is ook een rationele vervolgens verder te gaan met de bouw van het hier speelt een krokodil met gigantische gekleurde aangelegenheid. Ik begreep dat we – wilden atelier. eieren, ook hier is de pauwenstaart een blad we werkelijk iets realiseren – verschillende geworden en staan tientallen opgezette dieren op partners nodig hadden. En die hebben we En hoe zat het met de materialen? consoles en legplanken het kleurrijke panorama gevonden. En dan, op een dag, heeft Koen mij van het atelier te observeren, een panorama dat in aan de burgemeester van Genk voorgesteld en MB Zwarte bakstenen verwijzend naar de repen wordt gesneden door flinters licht, die zowel tijdens ons gesprek werd mij duidelijk dat ook de steenkool, daarover heb ik nooit getwijfeld. Zij de vloer als de wanden splijten van iets wat op een politieke wil aanwezig was om zo een project te zijn een getuigenis, het is alsof we de ondergrond vrachtschip lijkt, een Ark van Noach gestrand aan de realiseren. Ik begreep meteen het belang ervan. naar boven brengen en tonen. De baksteen is een periferie van Genk. De Ark van Noach is eeuwenlang Het zou deel kunnen worden van een groter eenvoudig materiaal maar rijk aan geschiedenis en vooral in Noord-Europa archetypisch geweest voor ontwerp om een gebied dat door de sluiting van en hij maakt tevens deel uit van de geschiedenis de idee van Architectuur: een model voor wat bouwen de kolenmijnen en van een grote autofabriek van Genk. betekende. Vele architecten en kunstenaars hebben verwaarloosd was geraakt, weer tot leven te geprobeerd zich daar een voorstelling van te maken. brengen. Dit was een perifeer stedelijk gebied Hebt u er ook aan gedacht iets te ontwerpen in het dat zich niet zomaar gewonnen gaf en opnieuw park? Andere paviljoenen, wandelpaden ... Wat denkt Mario Botta van dit atelier dat hij voor Koen aan zet kon komen dankzij de droom van een Vanmechelen in Genk heeft ontworpen? kunstenaar. En dan was er ook de gedachte MB In de eerste schetsen had ik geprobeerd dat het verleden van deze streek, met name de ook wat ondergrondse paviljoenen te ontwerpen, MB Een rariteitenkabinet? Ik heb begrepen dat ontwikkeling van de steenkoolindustrie, aldus een om ervoor te zorgen dat de dieren niet konden Koen daarvoor ontvankelijk was toen hij mij in element van culturele aantrekking kon worden. ontsnappen, maar zonder gebruik te maken van een museum zijn pauw heeft getoond. Het was Dat allemaal samen werkte stimulerend. Deze hekken. Maar dan heb ik me bedacht. Ik wil eerst een pauw die waarlijk zo uit een Wunderkammer omstandigheden hebben ons doen inzetten op eens kijken hoe het park functioneert. Indien het weggeplukt leek, ontsproten aan de dromen LABIOMISTA. goed werkt, kan er verder ingegrepen worden ook van edelen die exotische dieren uit verre landen zonder ontwerp of kunnen er nieuwe initiatieven naar Europa brachten. In Koen leeft er een deel U hebt grote projecten gerealiseerd in China, ontplooid worden, bedacht en voorgesteld van die droom en van een grandeur die aan de gebouwen ontworpen in Tokio en San Francisco: door anderen. Het park moet met de sociale alledaagsheid ontsnapt: de pauwenstaart, de wat betekent een klein centrum als Genk voor u? bouwcultuur van zijn tijd mee evolueren. Ik wil het gigantische eieren, die dingen ... Het is een waaier geen strak ontwerp opdringen. Ik denk dat het van verfijnde schoonheid, de zijne, een echte, MB Ik heb ook zeer kleine kapelletjes in de gebruik van het park in functie zal staan van de wars van de banaliteit, wars van het televisie- Zwitserse bergen ontworpen: het wezen van nieuwe noden. idioom. Het is niet iets wat eruitziet als iets anders, de architectuur ligt niet noodzakelijk in haar het ís iets anders. Hij gaf me een authentieke afmetingen. Genk is de plaats op aarde waar Waarom heet het LABIOMISTA? indruk, iemand die er in de wereld op uittrekt steenkool met veel moeite door mijnwerkers om kippen of pauwenpluimen te zoeken, zoiets. werd ontgonnen, deels ook door vele arbeiders MB Het is Koen die die naam gekozen heeft. Op Er zijn signalen die men waarneemt. In hem is afkomstig uit Italië. Het vertegenwoordigt de een dag kwam hij in Mendrisio aan, na een reeks de fantastische wereld van Jheronimus Bosch geschiedenis van bescheiden mensen die hier bezoeken in Italië in opdracht van Glasstress. We aan het werk, een Vlaamse verbeelding, iets zijn gekomen om brood op tafel te brengen. hebben verschillende mogelijkheden bekeken esoterisch. Dat is het wat mij heeft aangegrepen Ik heb daar veel respect voor. en ik denk dat de naam aan tafel is ontstaan bij en doen besluiten voor hem te bouwen. het eten van een ‘insalata mista’ (een gemengde Aan de rand van het park, de voormalige zoo, staat salade). Heel zijn project is georiënteerd op het Hoe bouw je een atelier voor deze kunstenaar? nog de villa van de directeur van de steenkoolmijnen kruisen, het vermengen, het samenbrengen van van Zwartberg, gesloten in 1966, maar dan verschillende dingen. Ik was eerst nogal sceptisch MB Het bijzondere van dit kunstenaarsatelier gerenoveerd. Dat was een mooie basis om van te over die naam. Maar nu vind ik hem raak gekozen, is dat het voor een bijzondere kunstenaar is vertrekken. eenvoudig, evocatief, een naam die iets maar niet bestemd. Een conceptuele kunstenaar, wiens te veel vrijgeeft, die nog te raden geeft. werk aan nevendisciplines raakt zoals de biologie, MB De oude villa van deze directeur is de motor de ecologie en andere elementen die normaliter van LABIOMISTA geworden. Toen ik ernaar ging Gelooft u in kruising als nieuwe utopie of niet onder de artistieke noemer vallen. Voor kijken, was ze met een sleutel afgesloten en had vooruitgang? mij is Koen Vanmechelen een zeer interessant niemand haar ooit goed bezocht, noch Koen, personage omdat hij werkt aan de grenzen van noch de ambtenaren van de gemeente. Op een 2

MB Het idee bevalt me meer dan dat ik het als P. 21 systematische foltering. Ik ontdekte ook vreselijke mijn horizon zie, een horizon van mijn generatie. detentievoorwaarden, niet alleen in Afrika of Het bevalt me dat er jongere operatoren aan de HUMAN RIGHTS PAVILION Azië, maar ook in Europa, eigenlijk in alle regio‘s gang zijn, jongeren die zich vragen stellen over Koen Vanmechelen lanceert wereldwijd die ik bezocht. Zoveel mensen zijn betrokken bij de toekomst middels artistieke projecten. Men mensenrechtenproject marteling, en altijd zijn het de minstbedeelden moet blijven hopen. De sprong die Koen maakt, die de dupe zijn. Wat ontbreekt in de hele bevalt mij, maakt het leven waardig. Ook voor rechtspleging is een gevoel van empathie voor de mij is LABIOMISTA bouwen een verplichting Bij de opening van de 58ste Biënnale van Venetië, meest kansarme mensen. Er is ook veel corruptie. geweest, een bijzonder engagement, aangegaan luidde Koen Vanmechelen de geboorte in van Wie geld heeft, kan zichzelf redden, maar heb vanuit mijn architectonische zoektocht. Het het kunstwerk Human Rights Pavilion, een werk je dat niet, dan loop je het risico voor heel lang was een helpende hand bieden aan een collega dat vorm krijgt tijdens een twee jaar durende in de gevangenis te belanden, vaak zelfs als je kunstenaar, een samenwerking van twee wereldtournee door bijna alle continenten. In 2021 onschuldig bent. mensen die geloven dat de artistieke praktijk een zal Vanmechelen zijn voltooide OPUS presenteren kritisch antwoord kan zijn op de maatschappij aan de Biënnale van Venetië als oproep en Het probleem is niet een kwestie van het individu, waarin we leven. Hierbij stond de architect niet mogelijk fundament voor een zich herhalend, maar een kwestie van het systeem. in dienst van een meester, noch van een klant, internationaal mensenrechtenpaviljoen. een investeringsfonds of een bank, maar was MN Precies. Je hebt waarschijnlijk wel eens hij samen met een andere kunstenaar aan het Vanmechelen lanceert het Human Rights gehoord van het Milgram-experiment aan de werk. Ook de curatoren, de critici en de auteurs Pavilion samen met internationale partners Universiteit van Stanford. Het mat de bereidheid die dit project gezien en gedeeld hebben, maken Global Campus of Human Rights, het grootste van mannen om een opdracht uit te voeren deel uit van een artistieke gemeenschap die ver academische netwerk rond mensenrechten; het die strijdig was met hun geweten. Het bewees afstaat van de stereotypen van de door geld en Venetiaanse instituut Fondazione Berengo en de dat we in een stresssituatie allemaal in staat amusement gedomineerde hedendaagse wereld. MOUTH Foundation. zijn om anderen te martelen. Niet dat de mens Zij zijn mensen die nadenken, die proberen te zien inherent slecht is, maar we moeten structuren en of je nog in iets kunt geloven. De geglobaliseerde In de komende twee jaar zal het werk in een systemen vermijden die kunnen leiden tot geweld en Amerikaanse cultuur is enkel geïnteresseerd in stroomversnelling raken door de dialogen, reizen, en marteling en andere inhumane manieren om mode of een verzekerde opbrengst. Heb je geen correspondenties, verkenningen en creaties die mensen te behandelen. geconsolideerde balans, dan zullen ze je niet Vanmechelen zal realiseren met verschillende vragen iets te ontwerpen. Hier is dat niet zo, hier lokale partners wereldwijd. Zwervend over Hoe kan een samenleving dat bereiken? gaat het om een artistieke ervaring. Als er in de de planeet zal het paviljoen-in-wording vorm wereld geen utopie meer bestaat, hier bestaat die krijgen door contact met mensen en organisaties MN Een functionerende democratie gebouwd wel. Hier telt het idee meer dan het bouwkundige die betrokken zijn bij of geïnteresseerd zijn in op de rechtsstaat en mensenrechten is meestal feit. mensenrechten, van de Mapuche in Chili tot de de beste garantie dat mensen elkaar met meer Verenigde Naties in New York. Het uitgangspunt is respect behandelen. Ik geef je een voorbeeld. Is de geest van de Utopia van Ernst Bloch terug? de overtuiging van Vanmechelen dat het globale Het enige land waar ik geen enkel spoor van enkel kan bestaan dankzij de generositeit van het marteling vond, het land dat verreweg de beste MB De utopie van Koen Vanmechelen is ook lokale. standaard voor detentie heeft, was zonder weldoordacht, omdat ze vanuit ecologisch twijfel Denemarken. De Denen hebben een standpunt onmiddellijk vruchten afwerpt. Het kost Peter Dupont sprak met Manfred Nowak, andere filosofie over bestraffing. Hun principe heel veel energie om in die utopie te geloven, ook secretaris-generaal van de Global Campus of van normalisatie betekent dat het leven in de als architect, maar hier moet je geen oliebronnen Human Rights. gevangenis zoveel mogelijk moet lijken op het aanboren om een omgeving te creëren. Hier leven erbuiten. Een gevangene moet zo vrij staat geen koepel in metaal en glas vanwaaruit mogelijk kunnen leven, onderwijs volgen, werken, men de invloeden van een systeem bestudeert, de gevangenis verlaten en enige tijd met het gezin geen HiTechgebouw met als onderzoeksobject P. 22 doorbrengen. Een Deense gevangenisdirecteur het scheppen van een microklimaat. Hier staan heeft geen gevangenen, maar klanten. Het is niet enorme volières voor fantastische dieren die goed KUNST ALS VIRUS VOOR zijn taak om hun leven zo moeilijk mogelijk, maar onderhouden worden en een project realiseren. MENSENRECHTEN. zo goed mogelijk te maken. Om dit perspectief in Dit hier is een dimensie van het Doen. PORTRET VAN EEN PARTNER andere landen te bereiken, moet er nog heel wat Manfred Nowak, werelddeskundige water naar de zee stromen. Hoe zou u het atelier bouwkundig beschrijven? in menselijke duisternis Kunnen we echt dingen veranderen? MB Architectonisch is het een eenheid van gebouwen in een rij opgesteld die voor Manfred Nowak, secretaris-generaal van de MN Ik ben ervan overtuigd dat we dat kunnen. verschillende doeleinden kunnen worden Global Campus of Human Rights, besloot Dat is de reden waarom ik al vele jaren rond gebruikt. Men wist niet goed wat er in zou kunnen voor een ambitieus kunstproject samen mensenrechten werk. Hoewel ik moet toegeven komen, noch wat er zich in de toekomst nog zou te werken met Koen Vanmechelen. Diens dat de huidige situatie verre van positief is. We aandienen. We hebben drie niveaus gecreëerd: Mensenrechtenpaviljoen zal binnenkort zijn hebben een stevig verzet tegen democratie en een serre, een werkvloer en een balkon. Nu is het wereldtournee starten om de resultaten daarna in mensenrechten met het nieuwe autoritarisme en net een vrijgemaakt schip, helemaal open. Het 2021 te presenteren. de toenemende economische ongelijkheid. Er is is geen monumentaal werk, maar de constructie meer georganiseerde misdaad dan ooit. Het is op van een laboratorium dat bezit neemt van het Hij heeft meer kwaad op onze planeet gezien dan de het moment eigenlijk zo slecht dat het niet veel terrein. Het zal het karakter en het werk ervan meeste gezonde mensen aankunnen. De Oostenrijker slechter kan worden. Maar zelfs dan zal er een huisvesten. En daarnaast is er het park, dat een Manfred Nowak (69), hoogleraar Internationaal zeker punt komen waarop we kunnen zeggen dat intellectuele zoo is waarin vrijelijk kippen, lama’s, Recht en Mensenrechten, heeft een van de meest we het verhaal opnieuw kunnen veranderen. Als dromedarissen en ooievaars leven ... Het park uitdagende banen ter wereld. Of hij nu werkt als je werkt in het domein van mensenrechten, is elke zal ook voor het publiek toegankelijk gemaakt VN-rapporteur over foltering, als internationale bereikte kleine stap een stap in de goede richting. worden. rechter aan het Mensenrechtenhof in Bosnië en Herzegovina of als expert van de Verenigde Naties Waar werk je nu aan? U hebt vele kunstenaars gekend, hoe past Koen rond gedwongen verdwijningen en rond kinderen Vanmechelen in dat rijtje? die beroofd zijn van hun vrijheid, het oog van Nowak MN Momenteel ben ik de VN-expert die een is meestal gericht op de slechtste kant van het mondiaal onderzoek leidt naar kinderen die van MB Ik maak deel uit van een generatie waarin menselijke dier. Net als Charles Marlow in Josephs hun vrijheden zijn beroofd, als follow-up van de kunstenaars de voortzetting waren van de Conrads boek Heart of Darkness heeft Nowaks mijn mandaat als speciale VN-rapporteur voor artistieke Avant-garde van de twintigste eeuw. gedrevenheid hem een rivier opgestuwd waarvan foltering. Veel te veel kinderen blijven hangen in Koen is veel jonger dan de ‘reisgenoten’ van mijn de oevers bedekt zijn met lijdende en dode mensen. instellingen, gevangenissen, politiebureaus en generatie. Hij beschouwt de kunst als deel van In tegenstelling tot Marlow heeft professor Nowak migratiecentra omdat ze worden beschuldigd het leven, niet als representatie. Kunst als proces, echter nooit toegegeven aan bitterheid en wanhoop. van bijvoorbeeld terrorisme. In onze wereldwijde maar van een kunstenaar die plichten heeft ten Campus voor Mensenrechten in Venetië opzichte van de gemeenschap. Hij deelt het Wat hebben zes jaar als speciale VN-rapporteur hadden we een ontmoeting met vijftig van de denkbeeld dat kunstenaars iets te zeggen moeten inzake foltering jou geleerd over mensen en hun beste mensenrechtenexperts. De sfeer was hebben. Er zijn natuurlijk ook veel hedendaagse samenlevingen? erg positief; we zijn ervan overtuigd dat we een kunstenaars die niets zeggen, die enkel het verschil kunnen maken. In oktober zal ik de esthetische aspect reproduceren, zonder ethische MN In die zes jaar heb ik achttien officiële, studie met allerlei aanbevelingen presenteren spanning. Juist die ethische spanning vind ik heel fact finding-missies uitgevoerd naar landen in aan de Algemene Vergadering van de Verenigde aanwezig in Koen. alle regio‘s van de wereld. In zeventien van die Naties in New York. Het is een gezamenlijke achttien landen trof ik foltering aan en in meer oefening van zoveel verschillende mensen, en Pierluigi Panza dan de helft was marteling wijdverspreid. In het zal ongetwijfeld een impact hebben. Net als vertaling Karina Uyttersprot ongeveer een tiende van deze landen vond ik 3

na eerdere studies over kinderen in gewapende MN Het is een beetje simpel om te zeggen Hoe zit het met dierenrechten? conflicten en geweld tegen kinderen, is er veel dat kunst alleen bloeit als mensenrechten meer vooruitgang dan achteruitgang. worden gerespecteerd. Toch werd in de periode MN We hebben een verantwoordelijkheid van het nationaal-socialisme creatieve kunst naar de toekomstige generaties toe om onze Internationaal nieuws suggereert nochtans iets beschouwd als Entartete Kunst, ontaarde kunst. planeet in een gezonde staat te houden. Mensen anders. Kunst moet creatief zijn en een voorwaarde hebben recht op een gezonde omgeving. Het daarvoor is vrijheid van creatie, kritiek en staat geschreven in het African Charter on MN We zien een terugval, dat klopt. Het gaat expressie. Kunstenaars zijn heel vaak de meest Human and Peoples Rights (het Handvest van niet alleen om Donald Trump in de VS en Vladimir kritische mensen tegenover de overheid en de Banjul). De Afrikanen realiseren zich beter dan de Poetin in Rusland. Het gaat bijvoorbeeld ook om huidige staat van de samenleving. Daarvoor Europeanen dat we de natuur moeten behoeden. mijn eigen land, Oostenrijk, waar een rechts- hebt je mensenrechten nodig. Kunstenaars Het zijn vooral de Europeanen en Amerikanen conservatieve regering het Europees Verdrag ondersteunen mensenrechten en vice versa. die de natuur vernietigen, de transnationale voor de Rechten van de Mens in twijfel trekt. In bedrijven uit de rijke landen verpesten de natuur Italië hebben we een rechtse regering die een Welke kunstenaars hebben enige invloed op in Afrika, Latijns-Amerika en Azië en dat creëert anti-migrantenbeleid implementeert. Gelukkig is mensenrechtenkwesties gehad? klimaatverandering. Milieuzaken spelen een het maatschappelijk middenveld echter vaak veel vooraanstaande rol in de doelstellingen voor krachtiger dan we denken. MN Pablo Picasso bijvoorbeeld. Denk aan duurzame ontwikkeling voor 2030. enkele van de grootste films die een impact Critici zeggen dat mensenrechten een westerse hadden op de Apartheid in Zuid-Afrika. Denk aan Waar eindigen mensenrechten en beginnen uitvinding zijn die geen rekening houdt met lokale de Zuid-Afrikaanse zangeres Miriam Makeba. dierenrechten? gevoeligheden en de culturele context van naties. Een deel van de revolutie in Zuid-Afrika was Moeten we het concept van de fundamentele gebaseerd op muziek en kunst. Bob Geldofs MN Filosofisch is de basis van mensenrechten mensenrechten veranderen? Live Aid veranderde de armoede in Afrika niet dat wij stellen dat mensen waardigheid hebben. onmiddellijk, maar had wel impact. Dat onderscheidt ons van andere levende MN Ik ben bang dat ik het hier niet mee eens soorten, dieren en planten. We beseffen echter ben. Het is waar dat de mensenrechten in het Worden mensenrechten meer en meer een issue voor steeds meer dat dieren ook waardigheid hebben. tijdperk van de Verlichting zijn ontwikkeld, hedendaagse kunstenaars? Een dier kan net zoveel lijden als een mens. en dat komt uit het Westen. De Universele We lijden ook als we een dier zien dat gefolterd Verklaring van de Rechten van de Mens, die nu MN Ik denk het wel. Mensenrechten wordt. We hebben empathie voor hen. Het is ook zeventig jaar oud is, was echter een reactie op en democratie worden aangevallen. indirect: we hebben de natuur nodig voor onze de Holocaust, de opkomst van het fascisme, de Het maatschappelijk middenveld moet overleving. We hebben maar één wereld om in te economische crisis en de Tweede Wereldoorlog. hiertegen opkomen. Ik heb het dan over leven. We hebben die nodig om gezond te zijn. Voor de eerste keer in de geschiedenis werd een de niet-gouvernementele organisaties, de universele organisatie opgericht, de Verenigde mensenrechtenverdedigers, de academische Kan u ons meer vertellen over het Mensenrechten- Naties. Voor het eerst werd oorlog verboden en gemeenschap en niet in het minst de paviljoen dat geïnitieerd werd tijdens de Biënnale mensenrechten werden een van de drie pijlers kunstgemeenschap. Organisaties zoals van Venetië? van de Verenigde Naties. Naast internationale Musicians for Human Rights of Penn International beveiliging en ontwikkeling. Vanaf het begin was staan op omdat artiesten in veel landen worden MN Het is een prachtig project met een inventief het Westen in de minderheid. Veel landen waren gearresteerd of gemarteld. Zo hebben we ook het en innovatief concept. Aanvankelijk hadden we tot op zekere hoogte anti-westers. Nu hebben we Human Rights Defenders at Risk-programma in het gekoppeld aan ons klooster van San Nicolo 193 lidstaten. Nog niet zo lang geleden werden het landen als Turkije, waar veel academici, artiesten in Venetië. Zodat het een transnationaal paviljoen VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind en en journalisten het risico lopen gearresteerd zou worden op de Biënnale van Venetië met als het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen te worden of al gearresteerd zijn. Kunstenaars thema de mensenrechten. We hebben allerlei met een Handicap goedgekeurd. Zeer belangrijke beseffen dat ze moeten opkomen voor de ideeën ontwikkeld over hoe we het zouden mijlpalen zijn dat in een tijd waarin het Westen mensenrechten. implementeren. Maar het is veel verder gegaan. een kleine minderheid is. Mensenrechten zijn Het Mensenrechtenpaviljoen is een wereldwijd het enige waardesysteem dat universeel wordt Kunstenaars die reageren tegen onrecht zijn niet project geworden. Het is een metafoor voor geaccepteerd. Geen enkele religie, geen ideologie nieuw. allerlei evenementen in verschillende landen in kan hetzelfde zeggen. Latijns-Amerika, Europa en Afrika om kunst en MN Exact. Kijk eens naar wat er in de jaren mensenrechten op een innovatieve manier met Sommigen beweren dat dingen anders zijn in zeventig in Latijns-Amerika is gebeurd. Zoveel elkaar te v erbinden. Voor Koen Vanmechelen is bijvoorbeeld Azië en Latijns-Amerika. beroemde Latijns-Amerikaanse kunstenaars kunst niet enkel een object, het is ook een proces, waren slachtoffers, denk aan Víctor Jara in iets dat een boodschap verspreidt tijdens de MN Personen die mensenrechten als een Chili en Mercedes Sosa in Argentinië. Op dit ontwikkeling zelf. Kunst als een virus dus. westerse uitvinding veroordelen, zijn dictators moment zijn kunstenaars echter actiever bezig zoals de heer Duerte op de Filippijnen en met de mensenrechtenkwestie. We proberen de Peter Dupont de heer Bolsonaro in Brazilië. De politieke beeldende kunst, muziek en film ook actiever bij ideologie van Aziatische waarden in de jaren deze zaak te betrekken. Anderen nemen zelf het negentig was slechts een poging van sommige initiatief, zoals Koen Vanmechelen. Aziatische leiders om zich te beschermen tegen internationale kritiek. Ik ontken echter niet dat Kan een kunstenaar ook een mensenrechten- het Westen de neiging heeft tot paternalisme en activist zijn? neokolonialisme en de mensenrechten koppelt aan de neoliberale agenda, wat verkeerd is. MN Ja, absoluut. Ons boek Imagine Human Rights is opgesteld ter gelegenheid van de Zijn neoliberalisme en mensenrechten twee zeventigste verjaardag van de Universele tegenpolen? Verklaring van de Rechten van de Mens. We nodigden bijna zestig activistische kunstenaars MN Neoliberalisme is de egoïstische uit uit verschillende disciplines – beeldhouwkunst, maximalisatie van winst. Neoliberalisten schilderkunst, fotografie – creatieve mensen van geven niet om mensenrechten, mondiale over de hele wereld. Zelfs beroemde namen zoals rechtvaardigheid en de zorg voor gemarginal- Yoko Ono participeren gratis. iseerde en kansarme groepen. Ze negeren de benarde situatie van minderheden, Volgens Koen zou het bestaan van de natuur, niet mensen met een handicap, de armen, LGBTI- vervuild en wild, ook een mensenrecht moeten zijn. gemeenschappen of inheemse volkeren. De neoliberale agenda is niet gebaseerd op MN Daar ben ik het mee eens. De moderne mensenrechten. Integendeel, hij schendt ze. Het mensenrechten zijn veel ruimer. Ze werden maatschappelijk middenveld over de hele wereld traditioneel gezien als gewone burgerrechten en vecht voor mensenrechten, zowel in Azië als in politieke rechten. Het recht om niet willekeurig te Afrika, Europa, Latijns-Amerika. Wie veel geweld worden gearresteerd, niet te worden gemarteld of tegen mensenrechten ervaart, waardeert die, gedood, het recht om te genieten van de vrijheid zoals we zien in de voormalige Sovjet-Unie. van meningsuiting. Mensenrechten zijn altijd een reactie op belangrijke uitdagingen in de wereld. Laten we het over kunst hebben nu. Het project Tegenwoordig is een van de grootste problemen Imagine Human Rights van het Ludwig Boltzmann de achteruitgang van het milieu. Hoe we omgaan Institute of Human Rights Research Association met onze belangrijkste bron, onze planeet, is beweert dat een wereld zonder mensenrechten een een ramp. Mensenrechten, klimaatverandering wereld zonder kunst is. en het milieu worden steeds nauwer met elkaar verbonden.