1 LABIOMISTA

JOURNAL N°2 Studio Koen Vanmechelen Genk 05 JUL 19 LABIOMISTA 4 HET VERLANGEN Een diepgaande en unieke kruisbestuiving tussen LABIOMISTA, kunstenaar en stad, mens en maatschappij NIEUW DNA VOOR HET ONVERMIJDELIJKE IS HET STERKST. DE WERELD ZO IS LABIOMISTA GEBOREN Interview met Koen Vanmechelen Vervellen en een nieuw pantser krijgen maakt je niet alleen en Wim Dries sterker maar ook divers en vruchtbaar. Dit gebeurde niet alleen met mijn kosmopolitische kip maar ook met mezelf. 8 Van individueel kunstenaar in mijn eigen huis en tuin GLOBAL OPEN FARMS, transformeerde ik naar actueel kunstenaar in mijn atelier THE PROTOTYPE aan de kanaalkom in Hasselt om ten slotte te ‘landen’ op Thuis bij Koen en Inge een universele site, LABIOMISTA, in Genk. Vanmechelen-Kindt in Een echte mijlpaal, en dit op een gewonde plaats, niet Oudsbergen alleen door het sluiten van de voormalige mijn en dierentuin maar ook door het opentrekken van de aarde om de energie 14 naar onze huiskamers te leiden. SOTWA, EEN GESCHENK Energie die is blijven plakken in ons collectieve geheugen. DAT BLIJFT DUREN Een bron van kennis, gekenmerkt door de littekens van 15 de tijd. Littekens zijn mooi en maken emoties zichtbaar, ARCHITETTO DI LABIOMISTA ze communiceren en stellen vragen. Ik heb het gevoel dat mijn Intervista a Mario Botta werk zoekt naar deze vragen. Waardoor een eeuwigdurende beweging ontstaat, een soort perpetuum mobile. Aantrekken 18 en afstoten, of noem het passie. LABIOMISTA is een huwelijk VAN NIEUWSGIERIGHEID tussen natuur en cultuur, stad en kunstenaar, heden en EN GENEROSITEIT verleden, maar vooral een visie over een mogelijke nieuwe Door Geerdt Magiels samenleving. De site drukt verlangen uit, ze staat voor een 21 zwangerschap met voortdurende weeën. Pijn en vreugde. HUMAN RIGHTS PAVILION Ook de omgeving wordt daardoor getekend. Het is een plaats van wedergeboorte, van ontdekking van het heelal met ART AS A VIRUS sterke verbindingsfactoren tussen zichtbaar en onzichtbaar, FOR HUMAN RIGHTS magische processen die op een natuurlijke manier tot stand Interview with Manfred Nowak komen, een evoluerend kunstwerk. Omdat we nu eenmaal allemaal kunst zijn dankzij de 24 energie die steeds door onze aders stroomt en die ons allen IJSBERG, BOOM, verbindt door dezelfde zuurstof. HEKSENKRING LABIOMISTA wil zuurstof zijn voor onszelf, de omgeving, de stad, de wereld. Een schijnbaar ambitieus plan maar zeer nederig als we allen bereid zijn te delen.

Koen Vanmechelen Stad Genk, 5 juli 2019

Community Zwartberg in front of the Cosmogolem, LABIOMISTA, Genk (BE) Photo Stad Genk, 2019

COVER LABIOMISTA © Koen Vanmechelen LABIOMISTA is een permanent en evoluerend kunstwerk LABIOMISTA, 4 dat je uitnodigt, uitdaagt en inspireert. Het is een broedplek 5 NIEUW DNA VOOR DE WERELD voor tal van nieuwe ideeën, creaties, projecten en Interview met Koen Vanmechelen en Wim Dries samenwerkingen. Én het vormt een ontmoetingsplek voor alle soorten op deze wereld. Het inspireert en bevrucht meteen ook de omgeving met energie en initiatief op tal van De kunstenaar, de burgemeester. Drie en een half jaar geleden culturele, sociale en economische domeinen. In deze unieke legden ze de eerste steen van LABIOMISTA. Nu openen Koen samenwerking tussen kunstenaar Koen Vanmechelen en Stad Vanmechelen en het Genkse stadsbestuur in Zwartberg met Genk krijgt een gedeelde visie over het potentieel van identiteit LABIOMISTA een lokaal project met internationale uitstraling. en diversiteit op verschillende manieren vorm. Het is een evoluerend kunstwerk, een schip dat Zwartberg en Genk een nieuwe richting uit kan trekken.

Victoria crowned pigeons in the Looking Glass, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Stoffel Hias, 2019

De Publiek-Private Samenwerking (PPS) voor via creativiteit. Dit moet mensen aanzuigen ontwikkeling van de site LABIOMISTA was geen ‘walk en bezoekers inspireren. Maar we kunnen in the park’? enkel een aantrekkelijk project zijn als we onze grondbeginselen niet verloochenen. Het is in KVM Ik wil met LABIOMISTA het wilde gen zijn in de eerste plaats een kunstwerk, een inhoudelijk de stadsstructuur. Als kunstenaar werk ik vanuit project dat gaat over ideeën, over inspireren en de explosiviteit van de creativiteit. Krijg ik een bevruchten, geïntegreerd in een gemeenschap. idee, dan wil ik het uitvoeren. Als het inzicht er is, Daarom hebben we er bijvoorbeeld voor gekozen moet de creatie zich voor mij voltrekken. Maar zo om geen horeca op de site zelf toe te laten. Het snel werkt de ontwikkeling van een site natuurlijk horecagegeven willen we in en door de buurt niet altijd. Ik begrijp dat wel maar het maakte me laten uitwerken. Zo groeit de buurt mee met soms ongeduldig. LABIOMISTA en LABIOMISTA met de buurt. Ook bezoekers dragen bij aan het project door WD Als stad dragen we dat wilde gen niet in een toegangsticket te kopen. ons en gingen we door een complexe transitie. En uiteraard moesten we ervoor zorgen dat alles WD Koen houdt de teugels strak en hij heeft correct volgens de opgelegde procedures en gelijk: we mogen de filosofie die we vooropgesteld regels verliep. Uiteindelijk zijn we erg tevreden hebben, niet uit het oog verliezen. De inkomsten met het resultaat. van het toegangsticket zullen voor een groot deel De volgende stap is dat wij als plaatselijke naar de community terugvloeien. Op die manier overheid de internationalisering waar Koen bouwen bezoekers mee aan de site zelf maar als kunstenaar voor gezorgd heeft, lokaliseren ook aan wat errond zit. We willen van dit huis een

Cosmopolitan Culture Park, LABIOMISTA, Genk (BE) en verankeren in de buurt. De oprichting van thuis maken. En van het evoluerend kunstwerk © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2019 Nomadland in de lokale community vormde een stuwende kracht om Zwartberg op te tillen en daartoe de eerste stap. De wijk bevruchten is Genk mee te inspireren. nu de grote uitdaging en opportuniteit. Hoe realiseren jullie dit concreet? Waarom was dit een complexe geboorte? WD We laten de buurt kleine en grote projecten KVM LABIOMISTA is een uniek, evoluerend uitwerken waar we verder over willen nadenken en project, een mix van eigen en vreemd DNA. waar we willen aan meewerken. Deze projecten We gaan voor iets helemaal nieuws. Voor de willen we bundelen onder de noemer van de herwaardering van een gekwetste stadswijk ‘Open University of Diversity ’ in Genk, een

The Looking Glass, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 6 7

KVM Ik wil vragen opwerpen over de wereld. Hoe zie je LABIOMISTA binnen tien jaar? Vooral in de polariserende wereld waar we vandaag in terechtgekomen zijn. Ik denk dat WD De rebelse tiener die LABIOMISTA nu LABIOMISTA een zeer sterke katalysator voor is, moet het rebelse gen opnieuw verspreiden verandering kan zijn. Kritisch nadenken, zoeken in de wijken. Als we daarin slagen en als het naar wat ons verbindt, is vandaag het wilde gen. zichzelf opnieuw uitvindt dan ben ik een tevreden In het midden ligt de vernieuwing. Als je vandaag burgemeester. in het centrum staat, ben je anders. KVM Ik wil dat LABIOMISTA echt een begrip Koen, LABIOMISTA is een engagement voor de lange wordt. termijn. Domesticeer je op die manier jezelf niet? WD Dat wil zeggen dat het binnen tien jaar is KVM Neen, ik neem de uitdaging van de opgenomen in de ‘Dikke van Dale’. (lacht) domesticatie aan. Kunst gaat altijd over de conflictsituatie. Zoek je die niet op in je eigen KVM Ik hoop dat de definitie dan verwijst naar werk, dan evolueer je niet. Domesticatie is een maatschappelijk interessante visie. een vorm van mutatie, een proces dat ik als conceptueel kunstenaar ook wil ondergaan. Wat kan de bezoeker die het park bezoekt, Je moet het proces van wat er in de wereld verwachten? gebeurt, incorporeren in je eigen ontwikkeling. Kunstenaar is een moeilijk beroep. Je moet je KVM Ik denk dat een bezoek aan LABIOMISTA authenticiteit bewaren en tegelijk weten wat een uitdaging is tot denken. Dat is wat cultuur er in de wereld gebeurt. Wereldvreemd kan je doet. Maar verwacht geen dierentuin, verwacht niet zijn. Daarom zeggen mensen soms dat ik geen entertainment. Er zijn wat kindvriendelijke een wetenschapper ben of een commerçant of elementen die het kind mee zullen uitdagen, een ondernemer, enz. Dat is hoe mensen de maar LABIOMISTA is geen pretpark. transformatie zien. Hoe sneller de maatschappij evolueert, hoe sneller de kunstenaar vervelt. WD De bezoeker zou zelf de contouren van de Ik ben niet bang van domesticatie. Tussen definitie mee moeten aftasten en zich zo in het domesticatie en het wilde gen is immers steeds verhaal inschrijven. Hij zal getroffen worden door een wisselwerking. de inspirerende, verrassende, voor sommigen rustgevende setting. Dit zal ook leiden tot vragen. WD Ik denk dat LABIOMISTA nog maar aan het Waarom doet een stad dit? Waarom doet Koen begin van haar uitvliegen zit. Dat is goed nieuws Vanmechelen dit? Wat betekent dit voor mij? voor Genk! Een stad die stopt met evolueren, Door die vragen ontstaat beweging en beweging sterft. Ik hoop dat Genk nooit gedomesticeerd ligt aan de basis van evolutie.

The Battery – Studio Koen Vanmechelen, exterior view on The Looking Glass (green house), LABIOMISTA, Genk (BE) wordt. Want dan dagen we onszelf niet meer uit © Koen Vanmechelen, photo Philippe van Gelooven, 2018 om te veranderen. Domesticatie is ook een proces Grete Bollen van verandering, van evolutie. De domesticatie van vijftig jaar geleden is anders dan die van concept van Koen Vanmechelen dat nu onder gekomen. Met rendieren praat je over ‘foresting’, worden van diversiteit en productiviteit om een vandaag. OpUnDi Genk ook wordt uitgerold in de stad. de overgang van domesticatie naar het woud. maatschappij echt te doen dromen. ‘Open’ omdat het voor iedereen toegankelijk Misschien wordt LABIOMISTA wel één grote Dat is waar we voor staan. Deze site wil een moet zijn, ‘University’ omdat het gericht is op de farm die een nieuw bevruchtingssignaal uitzendt andere toekomst, ze wil een sculptuur zijn met uitwisseling van ideeën, verandering en groei en dat nog veel verder gaat dan de buurt. Dit zal een andere organische vorm. Deze site wil altijd ‘Diversity’ omdat dit het fundamentele principe ook de sfeer van de buurt en LABIOMISTA zelf maar opnieuw het eigen DNA verbinden met is van het leven en de basis voor alle evolutie. versterken. ander DNA om nieuwe definities in de wereld te Zo willen we graag inzetten op projecten rond zetten. Dit is een labo dat functioneert als een

duurzame voeding. Dit staat niet alleen centraal Koen zet ‘made in Genk’ mee in de wereld. Hoe entiteit die zich kan bevruchten en continu weer Ubuntu, photo, glass mask © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2019 in het werk van Koens stichtingen, het bouwt ook nemen jullie hem mee in het grote Genkproject? zijn sporen uitzet in de stad. verder op de kennis en ervaring in de buurt. De handelaars nemen intussen al nieuwe WD Na de sluiting van de mijnen zorgde vooral Dat is utopisch denken? initiatieven, de buurtgroepen worden actief KRC Genk voor internationale weerklank, maar betrokken, de volkstuinen aan Nomadland met de herontwikkeling van de mijnsites tot KVM Klopt, maar dat is de manier van denken die hebben heel wat potentieel, het idee van een C-mine, Thor Park en nu ook LABIOMISTA nodig is. Vroeger, toen ik als jonge kunstenaar community keuken wordt verder onderzocht, … heeft Genk zich ook internationaal verder op de mijn eerste kunstwerken maakte, dacht ik dat ik Vraag is hoe we een duurzame, economische kaart gezet. Zo maakt nu ook een internationaal de wereld ging veranderen. Nu vraag ik me af hoe ontwikkeling scheppen rond het park. kunstenaar als Koen Vanmechelen deel uit van ik dit ooit gedacht kan hebben. Hoe durfde ik dit En een duurzame, maatschappelijke en sociale onze gemeenschap. Cultuur in de brede zin, zelfs te denken? Maar vandaag denk ik hetzelfde: ontwikkeling. We willen hier als stad sterk op daar geloven wij erg in. Je merkt dat de combi- ik ga met LABIOMISTA de wereld veranderen, inzetten. Deze maatschappelijke verbondenheid natie Genk-Koen erg begint te leven. Ook in de ik ga inzichten kweken. Kunst is fantastisch omdat is eigen aan de manier waarop Koen werkt en een internationale media krijgen we daar behoorlijk het je deze vrijheid van denken geeft. belangrijk onderdeel van LABIOMISTA . wat exposure mee. Het is onze opdracht om de internationale schaal waarop Koen werkt, Ook de stad staat voor deze uitdagingen, maar dan KVM Deze plek heeft het potentieel om de meest te vertalen naar onze lokale context. Om op een heel ander niveau? wonderlijke plaats in Genk te worden. Als we dat vandaaruit als gemeenschap verder te kunnen goed doen, kan ze een model worden waarin groeien. Mensen moeten zien, proeven, voelen WD Absoluut. Wat in de wereld gebeurt, de stad herleeft. Dat gaat niet vanzelf, omdat je wat hij teweegbrengt. Hoe doe je dit? Daar gebeurt in de stad. De stedelijke uitdaging mensen moet overtuigen en initiatieven moet ligt voor ons in de komende vijf jaar de grote die wij vandaag hebben, gaat over armoede, nemen. De vele bezoeken die ik al kreeg van uitdaging. Maar die uitdaging is er ook voor Koen. samenleven en talentontwikkeling. Wij wonen in curatoren van over de hele wereld, bewijzen We moeten vooral elkaar blijven uitdagen en wat waarschijnlijk het rijkste deel van de wereld dat zij erin geloven en onder de indruk zijn. versterken. is, maar moeten meer dan ooit op zoek gaan naar Zelf beschouw ik LABIOMISTA als één groot oplossingen voor al die thema’s. Hoe pakken kunstwerk, als kunstenaarsidee in een stad. Koen, je brengt een verhaal van diversiteit we bijvoorbeeld kansarmoede bij kinderen aan? Een kunstwerk kan de wereld veranderen, dat de jongste tijd meer en meer ook het Hoe zorgen we ervoor dat deze stad in een een monument niet. LABIOMISTA is niet enkel mensenrechtenverhaal insluit. Belangrijk is altijd de globaliserende wereld haar eigenheid bewaart en het atelier van een kunstenaar maar ook een balans te vinden, toch? zich ontwikkelt tot een vanzelfsprekend diverse schip dat deze haven een nieuwe invulling geeft. stad met een nieuw verhaal, waar mensen zich Zo vroeg ik het ook aan mijn architect Mario KVM Vandaag vraagt men mij bijvoorbeeld of ik thuis voelen? Dat is het DNA waar wij in Genk Botta toen we aan het plan voor LABIOMISTA kunstwerken kan maken over migratie. Terwijl vandaag aan werken. Maar onze opdracht gaat begonnen: “Ik wil iets dat het verschil maakt, ik nooit iets anders gemaakt heb. De kip is de nog verder: hoe integreren we daarin ook de iets dat beweegt.” grootste migrant van de wereld. Ik praat mijn duurzaamheidsgedachte? Hoe zorgen we voor En het verhaal blijft groeien. Zo dacht ik eerst in hele leven al over migratie. houdbare ontwikkeling? Hoe zorgen we ervoor dat het achterste deel van het park een wolvenverblijf Een kunstenaar is de barometer van de nieuwe onze Genkse kinderen een toekomst hebben in te maken maar de wolf is intussen zelf naar tijd. Hedendaagse kunst maken betekent niet dat die globaliserende wereld met grote uitdagingen? Limburg gekomen. Nieuwe ontwikkelingen je akkoord moet zijn met het tijdsfragment waarin Als wij met onze stad dat model vinden, mede brengen nieuwe inzichten en dus de mogelijkheid je vervat zit. Ik heb als kunstenaar jarenlang dankzij de inspiratie van Koen, is dat prachtig. tot een nieuwe invulling voor dit stuk. Ik ben ingezet op diversiteit en uiteindelijk ingezien

onlangs in Lapland met rendieren in contact dat dit niet genoeg is. Er moet een mix gemaakt Villa OpUnDi, LABIOMISTA, Genk (BE), photo Kris Vervaeke, 2019 GLOBAL OPEN FARMS, 8 9 Wie kon bevroeden dat ze door haar huwelijk met THE PROTOTYPE Koen Vanmechelen zou uitgroeien tot een soort CEO Thuis bij Koen en Inge Vanmechelen-Kindt van een kosmopolitische boerderij met gevederden, kameelachtigen, struisvogelsoorten, varkens en in Oudsbergen koeien …? Dat ze door haar ervaring daar ook andere werelddelen met gelijkaardige projecten van advies zou dienen? Inge zelf al zeker niet. Van opleiding A1-verpleegkundige rolde ze bij de aanvang van haar professionele leven in de thuiszorg, waar ze zou opklimmen tot diensthoofd, zonder evenwel het werk tussen de patiënten ooit echt vaarwel te zeggen. Van het Wit-Gele Kruis in regio Genk verkaste ze naar Maasmechelen, waar ze in Home Fabiola op regelmatige basis meesprong in de zorg van tientallen zorgbehoevenden die daar tegelijk vakantie kwamen doorbrengen. Inge: “Ik was een hectisch leven gewoon met een drukke agenda, veel telefoontjes, overleg en probleemoplossing in combinatie met patiëntencontacten en het werk met zorgbehoevenden. Met mensen met een beperking

LUCY BOAR, food truck heb ik altijd een bijzondere band gehad, ze grepen © Koen Vanmechelen, photo Stoffel Hias, 2016 me erg aan en het vervulde me als ik met hen een stukje mee op pad kon gaan. Na de dagtaak stond er steevast sport op mijn agenda. Zolang Koens territorium niet al te veel landsgrenzen overschreed, wijst op de aanwezigheid van een emoejong. Een slaagden wij er wonderwel in om – hoewel we in zeer paar flinke stappen verder in de tuin ontmoet je de verschillende contexten bewogen – ook met elkaars kamelen, de varkens en de Tibetaanse koeien. wereld voeling te houden. Ik heb zelf niet zoveel met De lama’s, de dromedarissen en het emoe-ouderpaar de kunstwereld, het is mijn ding niet. zitten iets verder weg. Dat belet niet dat ik van bij het begin mee was met wat meer en meer Koens dagelijkse omgeving werd Alleen al de variëteit aan vogels en zoogdieren en dat we erin slaagden van tijd tot tijd raakvlakken die in de loop der tijd deel zijn gaan uitmaken te creëren met de sociale sector, die mijn biotoop is. van Vanmechelens artistiek, filosofisch en Zo is Koen peter van Levensloop en staan de mensen maatschappelijk-ecologisch geëngageerde van LABIOMISTA jaarlijks aan de start met een team. universum vraagt om diversificatie in de dagelijkse Ook financieel ondersteunen we het project. Koens zorg. Weinigen zullen de kunstenaar nog iets kunnen speelveld werd echter meer en meer opgerekt, het bijleren over de gevederde bewoners in zijn tuin – beslaat vandaag dan ook meerdere continenten. Koen was een klein manneke toen hij van zijn vader Hoe meer deuren Koen begon te openen naar verre een broedmachine kreeg waarmee hij in zijn eigen buitenlanden en nóg verdere werelddelen, hoe kleiner kamer kippen kweekte. Reeds vroeg in zijn traject de raakvlakken werden tussen zijn en mijn context als kunstenaar – dat hij bij de aanvang combineerde en hoe meer ik het gevoel had dat ik hem niet meer met succesvolle posities als kok en maître-pâtissier echt kon volgen. Koen gaat als een sneltrein vooruit in gerenommeerde restaurants – deden ook de van het ene naar het andere project en ik verloor de arenden hun intrede in het verhaal. De filosofie van aansluiting. Zo kreeg de beslissing vorm om mijn kracht en macht, van ‘Some Make, Some Take’ deed werk in de thuiszorg op te zeggen en volledig in bij Vanmechelen algauw de behoefte ontstaan tot Koens project te stappen. Vanuit mijn eigen interesse

het bouwen van kathedraalhoge roofvogelkooien MECC, LIFEBANK, Wilford X, Temse (BE) © Koen Vanmechelen, photo Alain Six, 2014 naast het gestaag uitbreidende kippenwoon- en broedcomplex. De komst van zoogdieren vroeg wél om kennis en hulp van buitenaf. Behalve veel omgang met wetenschappers en specialisten zijn het de ervaring van de boeren in de straat of de tips van bijvoorbeeld voedselleveranciers die voor de nodige aanvulling zorgen.

Open farm manager Inge Kindt with a camel at the Global Open Farm, Oudsbergen (BE) Photo Stoffel Hias, 2018 Al die vergaarde kennis en ervaring over het verzorgen van de dieren komt vandaag samen in Maart 2019. Op minder dan drie maanden van hun Inge, de behoedster en bestierder van dit Global geplande verhuis naar LABIOMISTA is nog geen Open Farm-prototype. Op natuurlijke wijze vult zij greintje angst of opwinding te bespeuren bij de dieren die aan met gulle porties warmte, liefde, zorg en een op de boerderij van Koen Vanmechelen – zeg maar invoelende dieren- en mensenkennis, wat maakt het prototype van het Global Open Farms-netwerk. dat een blik en een paar zacht-leidende woorden Zij die de grote stap zullen zetten, cohabiteren in uit haar mond volstaan om de struise kerels van vrede met hen die zullen blijven. Of ze door die zeer divers pluimage die haar bijstaan tijdens de laatsten ook gemist zullen worden en of dat zal voederrondes, aan te sturen, in het gareel te houden, worden opgemerkt tijdens het dagelijkse ritueel sterker en geschoolder te maken, boven zichzelf te van voederen en aanhalen, van inspecteren, band laten uitstijgen. Twee jaar nu al is de boerderij van smeden en het hok schoonmaken, dat zullen hun Koen Vanmechelen een officiële stageplaats. Er verzorgers ons wellicht deze zomer al kunnen wordt samengewerkt met scholen voor jongeren met vertellen. Hun verzorgers, dat zijn – sinds jaar en dag een beperking en ook ruimte geboden aan jongeren of inmiddels bijna twintig jaar – Inge Kindt, Koens in time-outprojecten. Twee à drie keer per week echtgenote, en samen met haar een diverse mix van strijken twee à drie stagiairs neer die dan een zestal ‘getrouwen van het huis’: twee boeren in de straat uren lang in het kielzog van Inge en een van haar die in het weekend de dieren helpen voederen – doorgewinterde compagnons-stagebegeleiders het de ene weet veel van varkens, de andere van ritme van de dieren krijgen aangeleerd, gerodeerd alpaca’s en lama’s – en twee stevige mannen die worden in het voederen, mesten, rapen en afwassen behalve schrijnwerker of werkkracht op de boerderij van eieren, schoonmaken van voederplanken, per definitie manusje van alles zijn en over de jaren uitvegen van gangen en tussenpaden in de vele organisch uitgroeiden tot begeleiders van de jongste kippenhokken en zoogdierstallen, verspreiden van generatie ‘meedraaiend werkvolk’: de stagiairs. de tientallen zakken veevoeder over het terrein, repareren van kleine mankementen aan water- Wat bij de opstart van Vanmechelens Cosmopolitan en andere installaties, detecteren van ziektes of Chicken Project in 1999 begon als het houden andere anomalieën die extra aandacht en opvolging van enkele dozijnen kippen die mochten broeden, vragen. ’s Middags kan wie wil zich terugtrekken in verder kweken en werden gekruist, is heden een wat eertijds de aanpalende boerderij was van boer Global Open Farm die zich uitstrekt over ettelijke Bère en nu fungeert als de privé-vertrekken van de hectaren weiden om en rond het woonhuis van de ‘gasten’. Een keukentje, wc, douche, knus hoekje kunstenaar. Bij slecht weer liggen de verste weiden met zeteltjes en tv bieden ‘eigen ruimte’ aan wie daar een autoritje ver. Anno 2019 heb je vanuit het huis behoefte aan heeft. Tegelijkertijd creëert het voor zicht op arenden, kippen, en als het even meezit ook Inge de mogelijkheid om bij tijd en wijle privé en werk

op achterin voorbijparaderende alpaca’s, nandoe’s en een beetje gescheiden te houden, al is dat soms Nektar Kiopekzis, animal keeper at the Global Open Farm with a camel, Oudsbergen (BE) photo Pieter Simons, 2019 struisvogels. Een kordate tik op de ruit van het bijhuis maar symbolisch. OAKLAND COMMUNITY FARM 10 DETROIT (VS)

en aanleg begon ik met het hernemen van de immuniteit. Elke kameel, dromedaris, alpaca, Van het kippenproject is op LABIOMISTA enkel dagelijkse zorg thuis op de boerderij. lama die hier rondloopt, is een dier op rust. Dat wil een showcase te bezichtigen – de broedmachines Ik voelde een enorme rust uitgaan van het werk zeggen dat ze elk één keer in hun leven werden die verschillende keren per dag gecheckt moeten met de voeten letterlijk in de aarde. En toen het geïmmuniseerd – ingeënt met een proefvaccin worden, zijn in Oudsbergen gebleven. De vele zen-gevoel gezelschap kreeg van het gemis van de – ten voordele van wetenschappelijk onderzoek generaties kippen die nog in projecten zitten, contacten met mensen en nog meer van mijn liefde naar behandeling van kanker en aids bij mensen. de hennen en hanen op leeftijd die voor hun laatste voor mensen met een beperking, ben ik begonnen Overigens hebben de dieren daar nauwelijks last van. dagen vergroeid zijn geraakt met hun uitloopweiden, met de uitbouw van onze stageplaatsen. Ik geniet Anders dan bij de mens schiet bij kameelachtigen werden evenmin verkast. Twee arenden wel. intens van de combinatie die zo ontstaan is. Mijn een backup-immuunsysteem in werking zodra het Misschien zijn het nog wel die, denkt Inge, zorgen zijn nu ook weer Koens zorgen, ik word nu niet hoofdimmuunsysteem wordt aangevallen en in faling die ze thuis het hardst zal missen, ze aten letterlijk meer opgeslorpt door extra professionele zorgen. gaat. Het onderzoek naar het ‘geheim’ daarvan is uit haar hand. Gelukkig ziet ze die dan weer terug in Het is voor mij nu ook veel gemakkelijker geworden zo betekenisvol. Hopelijk slaagt de mens er op een LABIOMISTA. om Koen te vergezellen naar het buitenland als ik dag in dat te ontrafelen, wat een enorme vooruitgang daar zin in heb of als mijn advies bij de uitbouw zou betekenen in de behandeling van die vreselijke Een en ander wordt nu gereorganiseerd, een en van Global Open Farms in het buitenland gewenst ziektes. Hoe fantastisch zou het zijn als dat zou ander wordt herdacht, nieuwe partners treden aan in wordt. Ook meegaan op avonden is nu voor mij veel lukken, misschien wel mede doordat wij door het nieuwe hoofdstukken. Maar voor wie goed kijkt, blijft haalbaarder dan in de tijd dat ik elke morgen om 8u aanbieden van ruimte voor proefdieren op rust en uiteindelijk alles bij het oude: Koen verandert ‘opgeblonken’ op het Wit-Gele Kruis moest staan. het aanleveren van jonge proefdieren – die na de de wereld, Inge is zijn aarding. De dagen dat de jongens komen, zijn ze hier om eenmalige behandeling ook weer op rust komen – 9u. Als ze om 15u de deur uit zijn en de dieren zijn een heel klein schakeltje konden zijn in die ketting?” Elisa Candela verzorgd, heb ik rustig de tijd voor administratie en bestellingen en tegen ’s avonds zit mijn dagtaak er Bij de opening van LABIOMISTA werden de ook echt op. In het weekend neemt Koen de tijd om dromedarissen, de lama’s en de alpaca’s, alsook de naar de dieren thuis te gaan. Hij blijft de dirigent, struisvogels, de emoe’s en de nandoe’s uit Meeuwen “Dat personen met een beperking een actieve de regisseur. Hij bepaalt welke kippengeneraties of overgebracht. Het is Inge die het hele Cosmopolitan rol toebedeeld krijgen in LABIOMISTA maakt die -rassen met welke zullen worden gekoppeld, welke Culture Park-gegeven zal gaan leiden. Ook hiervoor ‘mix van leven’ nog betekenisvoller. Het geeft dieren in welke stal, hok of kooi terechtkomen. zocht ze naar samenwerking met sociale projecten kleur aan hun leven en inspireert de samenleving Hij observeert of nieuw aangekomen generaties uit de buurt, de regenbOog vzw en Covida. in het omgaan met personen met een beperking. opgewassen zijn tegen bepaalde ziektekiemen die De regenbOog vzw biedt vrijetijdsbeleving aan De regenbOog vzw en Covida zetten hier met zich in hun nieuwe omgeving bevinden, al hebben kinderen, jongeren en volwassenen met een overtuiging hun schouders onder.” we de laatste jaren nog maar weinig last van handicap. Vanaf heden hoort ook natuurbeleving JOHAN VANROYE, de regenbOog vzw zogenaamde kinderziekten: één keer per week trek tot hun wijde vrijetijdsbelevingswaaier. Covida is ik met de nieuwe kuikens naar de dierenarts om ze een voorziening waar mensen met een beperking “This is art meeting agriculture, meeting science, meeting social science, te laten vaccineren. Met 150 à 200 kippen die we kunnen wonen, leren, genieten, ontspannen, kortom meeting economy.” kweken in de broedmachine, vallen er weinig weken leven. Door Inge aangestuurd zal een specifiek voor GARY WASSERMAN, Wasserman Foundation, Detroit, USA tussenuit dat ik niet met ‘de kleintjes’ op pad ben. LABIOMISTA vrijgestelde opvoeder instaan voor het De kameelachtigen houden we dan weer voor de coördineren en begeleiden van de dagelijkse zorg onderzoeken die worden gevoerd naar hun dubbele voor de vele dieren in het Cosmopolitan Culture Park. ‘INCUBATED WORLDS’ INTERNATIONAL LIVESTOCK RESEARCH INSTITUTE, ADDIS ABABA (ETHIOPIA)

GLOBAL OPEN FARMS – ‘HUKUKHULU’ / FUTURE OF HOPE WERELDWIJD HARARE (ZIMBABWE)

LABIOMISTA werkt verder aan de uitbouw van een netwerk van Global Open Farms voor het creëren van gezonde gemeenschappen wereldwijd. De Global Open Farms vormen de hoekstenen en de startplatforms van alle projecten. Het zijn fysieke ontmoetingsplekken met ruimte voor samenwerking tussen kunst, wetenschap, industrie en communities. Van daaruit ook worden de kippen met uniek-divers genenmateriaal over de verschillende gemeenschappen verspreid en samen met de kippen ook de kleinschalige landbouw- en educatieprojecten. De werking van alle boerderijen is gestoeld op generositeit en een sterk geloof in deeleconomie en vertrekt steeds vanuit de kunst.

“Above all, this project is about harnessing diversity to promote new types of unity.” TADELLE DESSIE, Project Director, African Chicken Genetics Gains project, International Livestock Research Institute (ILRI), Addis Ababa, Ethiopia

“With stronger, more resilient chickens we aim to create a possibility for communities to sustain their own eco-system, one in which biodiversity is a key building block.” CHIDO GOVERA, Social Entrepreneur, The Future of Hope Foundation, Zimbabwe 12 13

Cosmopolitan Chicken Project, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2019 SOTWA, EEN GESCHENK ARCHITETTO DI LABIOMISTA 14 DAT BLIJFT DUREN 15 Intervista a Mario Botta

Wij noemen het dier sotwa, ‘navelstreng’, want het zal ons verbinden voor het leven. Masai-gemeenschap, Tanzania, 2014

I sette peccati capitali, il trittico delle Tentazioni di Sant’Antonio e il Giardino delle delizie di Hieronymus Bosch rappresentano i vertici della ricchezza di inventiva, e si delineano come vere e proprie visioni di uomini e animali trasformati in macchine del desiderio o del maleficio. Le alchemiche metamorfosi dei corpi annunciate da Bosch nelle sue tavole si ripresenteranno un secolo dopo nei Naturalia, Artificialia e Mirabilia delle prime, caotiche Wunderkammer del Nord Europa. Rieccole lì le pinne di animali fantastici immaginate da Hieronymus Bosch, le pelli che compongono figure mostruose, le code di pavone, naturalmente i coccodrilli che pendono dai soffitti, le uova di struzzo dipinte per la festa, le teste di animali poste a memento mori, i mammiferi deformi imbalsamati e i serpenti sotto spirito nelle bottiglie … Quando si entra nell’atelier di Koen Vanmechelen sembra un po’ di essere in una Wunderkammer “operativa”. Anche qui dagli argani del soffitto pendono animali mostruosi, anche qui un coccodrillo gioca con gigantesche uova colorate, anche qui la coda di un pavone è diventata

come un tableau e decine di animali se ne stanno Koen Vanmechelen and Mario Botta at the Global Open Farm, Oudsbergen (BE) Photo Goele Schoofs, 2014 “impagliati” sulle mensole a osservare il colorato panorama dell’atelier, tagliato a strisce da schegge di luce che squarciano pavimenti e pareti di quello che sembra un bastimento, un’Arca di Noè arenata alla periferia di Genk. L’Arca di Noè, per secoli e specie dallo studio del Dna dei polli per realizzare opere nell’Europa del Nord, è stata l’archetipo all’idea di che toccano i problemi contemporanei. E’ un po’ Architettura: era il modello per come costruire e molti come accadeva nel Rinascimento. Direi che è architetti e artisti provarono a immaginarla. quasi fisiognomicamente vicino al mondo degli animali, si coglie nei suoi gesti che è un mondo che gli appartiene, c’è una forma di identità con il

Meeting with Masai community, Arusha (TZ) Cosa ne pensa Mario Botta di questo atelier che ha mondo reale e poi fantastico con il quale lui entra Photo Eliza Deacon, 2014 progettato a Genk per Koen Vanmechelen? in contatto, con la trasformazione biologica, e non Het SOTWA-project is een zelfbedruipend circulair intellettuale, del mondo. model waarin de drie pijlers van Koen Vanmechelens MB Una Wunderkammer? Ho capito che la werk – natuur, kunst en grensoverschrijdende sensibilità di Koen era un po’ questa quando Come sono nati l’atelier e il parco chiamati gemeenschappen – elkaar voeden en versterken. all’interno di un museo mi ha mostrato un suo LABIOMISTA alla periferia di Genk? pavone. Era un pavone che sembrava proprio uno Bij de voorbereiding van zijn Library of Collected di quelli delle Wunderkammer, di quelli estratti dai MB Koen ha un suo spazio vicino a Hasselt Knowledge-project voor de Biënnale van Havana sogni dei nobili che portavano in Europa animali e varie fattorie in tutto il mondo dove tiene i in 2015 kwam Koen Vanmechelen in contact met esotici da mondi lontani. In Koen c’è una parte di suoi animali, specie i polli che sta ibridando. de Masaistam in Tanzania. De confrontatie met questo sogno e di una grandeur che sfugge alla Ha circa tremila polli. Poi ha avuto la possibilità de moeilijkheden die deze inheemse volkeren quotidianità: la coda del pavone, le uova giganti, di sviluppare questo parco dismesso, l’ex zoo, ondervinden bij het in leven proberen te houden van queste cose... E’ una gamma di bellezza raffinata, alla periferia di Genk. Ha disegnato un concetto hun veestapel, vormde de aanleiding tot de uitrol van la sua, ma vera, fuori dalla banalità, fuori dal per l’intera zona. Io avevo un po’ paura, perché een nieuw kruisingsproject, dat de naam ‘SOTWA’ registro televisivo. Non è qualcosa che assomiglia lui è un visionario, un sognatore. La sua impresa

(‘navelstreng’ in het Masai) meekreeg. SOTWA, cowhide, rope, wood, plexi glass, neon, label, 117 x 136 x 36 cm ad altro ma è qualcosa d’altro. Lui mi è parso è gigantesca. Io, invece, sono un architetto, © Koen Vanmechelen, photo Stoffel Hias, 2017 autentico, uno che va a cercare le galline o le e l’architettura è una pratica anche razionale; Voortbouwend op de resultaten van andere piume di pavone in giro per il mondo, insomma! capivo che per realizzare davvero qualcosa kruisingsprojecten, die leidden tot nieuwe fertiliteit gemeenschapsproject mogelijk. Het project werd Ci sono segnali che si colgono. In lui agisce il servivano partner diversi. E li abbiamo trovati. en grotere genetische verscheidenheid, maakt inmiddels uitgerold in een vijftal Afrikaanse landen, mondo fantastico di Hieronymus Bosch, una Poi, un giorno, Koen mi ha presentato il sindaco

Vanmechelen zich sterk dat ook het onderling kruisen waaronder Zimbabwe en Ethiopië, en gaat nog fantasia fiamminga, qualcosa di esoterico. E’ di Genk e parlando con lui ho capito che c’era Installation view, The Battery - Studio Koen Vanmechelen, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 van vee uit verschillende Afrikaanse monoculturen steeds door. Een doorlopend traject van nieuwe questo che mi ha colpito e indotto a costruire anche la volontà politica di realizzare un progetto een kans is voor het verhogen van de fertiliteit en kruisingen, tussen sociale behoefte, maatschappij per lui. su quell’area. Ho percepito subito l’interesse de weerbaarheid van de kuddes. en cultuur. che quell’area portava con sé. Poteva diventare Come costruire un atelier per questo artista? parte di un ampio disegno per una zona diventata Het project startte met de kruising van een lokale De stoelen in het onthaalgebouw van LABIOMISTA depressa con la chiusura delle miniere di carbone koe met een Keniaanse stier, die door Vanmechelen werden volledig bekleed met runderhuiden uit het MB La particolarità di questo atelier d’artista e con una grande fabbrica di automobili che era aan de Masai werd geschonken. Met melk, vlees en SOTWA-project. è che è per un artista particolare. Un artista stata dismessa. Quella era una zona urbana vers DNA draagt Vanmechelen met SOTWA bij tot concettuale, la cui opera tocca molte discipline periferica che non si rassegnava e si rimetteva in de instandhouding van de lokale gemeenschappen, Elisa Candela collaterali come la biologia, l’ecologia e altri gioco attraverso il sogno di un artista. E poi c’era die hem als dank daarvoor de hoorns en de huid elementi che sfuggono alla misura normale anche l’idea che il passato dell’area, ovvero la van hun overleden runderen sturen, waarmee hij dell’artista. Per me Koen Vanmechelen è un civiltà del carbone, potesse diventare un elemento dan weer kunstwerken maakt. Deze werken worden personaggio molto interessante perché lavora di richiamo culturale. Tutto ciò è diventato op internationale expo’s en in musea getoond alle frontiere del mondo conosciuto. esaltante. Queste circonstanze ci hanno fatto en bij verkoop wordt telkens weer een nieuw Apre delle porte misteriose, mi ha intrigato scommettere su LABIOMISTA. questo suo essere scienziato, biologo che parte 16 17

Lei ha realizzato grandi progetti in Cina, realizzato Lei crede all’ibridazione come nuova utopia, per prendere possesso del territorio. Darà casa edifici a Tokyo e San Francisco: cosa si porta dentro o progresso ? alla sua personalità e al suo lavoro. Poi c’è il di un piccolo centro come Genk? parco, che è uno zoo intellettuale in cui vivono MB Mi piace l’idea più ancora che crederlo un liberamente galline, lama, dromedari, cicogne … MB Io ho progettato anche minuscole cappelle mio orizzonte, un orizzonte della mia generazione. Il parco sarà anche aperto al pubblico. sulle montagne svizzere: il senso dell’architettura Mi piace che ci siano degli operatori più giovani non sta necessariamente nelle dimensioni. che cercano di interrogarsi sul futuro con dei Lei ha conosciuto molti artisti, come si colloca Koen Genk è il luogo della terra dove il carbone veniva progetti artistici. Bisogna sperare, mi piace la Vanmechelen in questa sua galleria? estratto con fatica dalle miniere, da parte di scommessa che Koen ha fatto; rende degna la tanti lavoratori, anche provenienti dall’Italia. vita. Anche per me è stato un impegno costruire MB Io faccio parte della generazione dove gli Rappresenta la storia di gente umile che è venuta LABIOMISTA, un impegno particolare della mia artisti erano la continuazione delle Avanguardie qui per portare il pane in tavola. Ne ho molto ricerca architettonica. E’ stato come un aiuto a un artistiche del Novecento. Koen è più giovane rispetto. collega artista, a due che credono nella pratica rispetto alla generazione dei miei compagni di artistica come risposta critica alla società in cui viaggio. Lui ha una idea dell’arte come parte della Alla periferia del parco, ex zoo, c’è ancora la villa si vive. L’architetto, in questo caso, non era servo vita, non come rappresentazione. Arte come del direttore della miniera di carbone di Zwartberg, del padrone, di un committente, di un fondo di processo, ma artista che ha dei doveri rispetto chiusa dal 1966 e poi ristrutturata, un bell’elemento investimento o di una banca, ma era al lavoro con alla collettività. Condivide l’idea che gli artisti dal quale partire. un altro artista. Anche i curatori, i critici, i letterati debbano dire qualcosa. D’altra parte, molti artisti che hanno visto e condiviso questo progetto de contemporanei non dicono niente, moltiplicano MB La vecchia villa del direttore di carbone è LABIOMISTA sono partecipi di una comunità solo la presenza estetica senza tensione etica. stato il motore della edificazione de LABIOMISTA. artistica lontana dagli stereotipi del mondo Quest’ultima, invece, la vedo molto presente Quando andai a vederla era chiusa a chiave e contemporaneo dominato dalla finanza in Koen. nessuno l’aveva mai visitata bene, né Koen né e dall’intrattenimento. Sono gente che pensa, i funzionari del comune. A un certo punto non prova a vedere se in una cosa si può credere. Pierluigi Panza sapevamo nemmeno se si aprisse la porta. La cultura globalista e americana risponde solo in Ho detto: se si apre la porta allora sono termini di moda o di reddito consolidato. Se non disponibile a lavorare qui. Si è aperta al primo hai un reddito già consolidato non ti invitano a colpo e abbiamo fatto il progetto. E’ solo un gioco, progettare! Qui no, qui è una esperienza artistica. ma ne abbiamo tenuto fede. Se non c’è più l’utopia nel mondo, qui c’è. Qui conta l’idea più che il fatto costruttivo. Poi com’è proseguito il progetto? Torna lo spirito dell’Utopia di Ernst Bloch? MB Poi lo abbiamo sviluppato nel mio studio a Mendrisio sulla base del rilievo e MB Quella di Koen Vanmechelen è anche una conseguentemente fatto parecchi incontri. utopia ragionata, perché dà dei frutti immediati All’inizio non sapevamo bene dove collocare dal punto di vista ecologico. Ci vuole tanta energia l’atelier sull’area dell’ex zoo. Avevamo un parco per crederci, anche come architetti; ma qui non intero a disposizione. Noi europei siamo abituati tocchi i pozzi petroliferi per fare un ambiente. Qui a lavorare con i confini molto rigidi, in piccoli non c’è una cupola in ferro e vetro di cui studiare il spazi con molti vincoli: in tutto quello spazio a sistema di condizionamento, un edificio high-tech disposizione non si capiva dove farlo! Era come il cui problema è creare un microclima. Ci sono lavorare nel deserto. Poi abbiamo intuito che era enormi voliere per animali fantastici che vengono necessario realizzare l’ingresso verso la città, ben tenuti e realizzano un progetto. Qui c’è una creando un richiamo sulla rotonda ma rispettando dimensione del fare. la vegetazione esistente. Quindi abbiamo deciso di lasciare bene in vista la villa e, di fianco, Come descriverebbe architettonicamente l’atelier? procedere con l’atelier. MB Architettonicamente sono unità edilizie Per la scelta dei materiali? messe in serie, che consentono usi diversi, non si sapeva bene cosa ci andasse dentro e cosa potrà MB Mattoni neri, riferendosi al carbone, su andarci in futuro. Abbiamo inventato i tre livelli: questo non ho mai avuto dubbi. Sono una portico, piano di lavoro, balconata. Ora è come testimonianza, è come portare il sottosuolo in un bastimento libero, aperto. Non è un’opera superficie e mostrarlo. Il mattone è un materiale monumentale, ma la costruzione di un laboratorio povero ma ricco di storia. E fa parte anche della storia di Genk.

Ha pensato anche di progettare qualcosa nel parco? Altri padiglioni, percorsi …

MB Nei primi schizzi avevo provato a progettare anche dei padiglioni un po’ ipogeni nel parco, Installation view, The Battery, LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2018 per non fare scappare gli animali, ma senza recinzioni. Ora ci ho un po’ ripensato: voglio prima vedere come funziona il parco. Se funziona bene ci possono essere interventi anche non disegnati o possono nascere iniziative proposte e realizzate da altri. Il parco deve crescere con la cultura socio-edilizia del proprio tempo. Non voglio dare un disegno rigido. Penso che l’uso del parco sarà in funzione delle domande che nasceranno.

Perché si chiama LABIOMISTA?

MB Il nome l’ha individuato Koen. Un giorno è arrivato a Mendrisio. Veniva da una serie di soggiorni in Italia, lavorava a Venezia per Glasstress. Avevamo fatto varie ipotesi e credo che il nome sia nato a tavola mangiando un piatto di insalata mista. Tutto il suo progetto è orientato alla ibridazione, a mischiare, a fare incontrare

cose diverse. All’inizio ero un po’ scettico sul Outside view, The Battery, LABIOMISTA, GENK (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 nome. Ora mi sembra molto azzeccato, semplice, evocativo, dice qualcosa, ma non troppo, lascia intuire.

The Battery, LABIOMSITA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Jeroen Verrecht, 2018 VAN NIEUWSGIERIGHEID EN GENEROSITEIT 18 19

Geerdt Magiels is bioloog en filosoof. Voor LannooCampus uit de wouden van Zuidoost-Azië en de extreem doorgefokte industriekip van tegenwoordig, ging hij met Koen Vanmechelen in dialoog en noteerde een terugkerend motief is in zijn werk. hun bespiegelingen over kunst, wetenschap, cultuur en De spanning tussen natuurlijke evolutie, gedragen samenleving. Tien essays, gebaseerd op hun gesprekken en door genetische variatie, en mensgestuurde ontwikkeling, gevoed door speelse creativiteit, wandelingen aan de grenzen van dierenpark, atelier, keuken zit in elk werk van Vanmechelen. In het Vlaanderen en laboratorium, worden gebundeld in een boek dat najaar van zijn jeugd waren kanariekooien, kippenhokken en duiventillen heel gewoon. Hij raakte als kleine jongen 2019 gepubliceerd wordt. Voor de JOURNAL schreef Magiels gefascineerd door eieren en kuikens. Hij verwonderde zich toen al over hoe het een leidde tot het ander. alvast een voorproef. Hoe maakt een ei een kip en die weer een ei? Vragen stellen was en is zijn tweede natuur. Ze leiden hem in zijn experimenterende aanpak. Zijn groeiende collectie vogels dwong hem na te denken over hoe je die dieren een gezond en gelukkig leven bezorgt. Hoe leven ze in het wild? Wat is hun natuurlijk gedrag en hoe kan je dat maximaal tot ontplooiing laten komen? Met de biologievragen kwamen ook de filosofische: waarom zetten we iets wat we zo graag zien in een kooi? Hoe gaan we om met andere soorten? Wat zegt dat over de plaats van de mens in het geheel? Vragen stellen is een kunst. Voor Vanmechelen zijn ze de bron van zijn kunst, waarbij de wetenschappelijke of filosofische antwoorden hem inspireren. Maar hij is geen wetenschapper en kent het verschil: “Het ‘onderzoek’ van kunstenaars is van een heel andere aard dan dat van wetenschappers. De eisen van betrouwbaarheid, reproduceerbaarheid of objectiviteit in de wetenschap gelden niet voor het werk van kunstenaars.” Koen Vanmechelen voelt zich verwant aan onderzoekers waarmee hij graag aan tafel schuift.

Want alle onderzoek begint bij het observeren van de werkelijkheid en willen weten wat je waarneemt. Dat is wat Vanmechelen doet. Hij staat op het observatieplatform en kijkt en kijkt opnieuw. De vogels zijn er en het is een geschenk om op kruinhoogte oog in oog te staan met deze vreemde en toch zo verwante wezens. Hij kijkt met de focus om te leren. Zitten ze goed in hun pluimen? Glanzen hun veren? Eten ze goed? Komen ze in de rui en vertonen ze normaal paargedrag? Iedereen die een huisdier heeft, weet hoe interessant diergedrag is. En voor wie geen huisdier heeft, ook het gedrag van het dier mens is eindeloos boeiend. Er is zoveel te zien als je goed kijkt. Kunst en wetenschap vertrekken met dezelfde verwonderde blik. De kunst van het kritische kijken is een basisingrediënt van elk onderzoek:

het beoordelen en analyseren van daden, uitspraken Evolution II, Mixed media on canvas (Indian pigments, egg yolk, feathers CCP, grain, pencil, chalk, paint), 490 x 320 cm © Koen Vanmechelen, photo Kris Vervaeke, 2018 of gedachten. Kritiek gaat op zoek naar de grenzen van wat men weet of denkt te weten, zij zoekt de draagwijdte op van de beschikbare kennis en noopt zo tot bescheidenheid.

Koen Vanmechelen painting in his studio, photo Kris Vervaeke, 2018 In de wetenschap leer je dat aan de strenge hand van de realiteit. Een verhaal uit de geschiedenis vinnen en de gevorkte staart. Agassiz zweeg, met een algemene wet.” De betekenis van een feit van de wetenschap illustreert dat ten voeten uit. duidelijk teleurgesteld na deze opsomming, en zei wordt pas duidelijk in zijn bredere context. Als de De Amerikaan Samuel Scudder, die later een dan: “Je hebt niet aandachtig genoeg gekeken. insectenkundige er jaren later op terugblikt1, is deze Op de terreinen van een voormalige dierentuin, toekijken. Het zijn allemaal soorten die op de CITES- van de belangrijkste entomologen van zijn tijd Je hebt niet eens een van de meest opvallende proef (of beproeving) de beste entomologische les grenzend aan een groot natuurpark, staat de toon- en lijst staan. Ze zijn afkomstig uit zes continenten en zou worden, maakte zich in 1859 op om ‘natural kenmerken van dit dier gezien. Kijk opnieuw.” die hij ooit kreeg. werkplaats van Koen Vanmechelen. Het is de centrale zijn fruit- en zadeneters. history’ te gaan studeren bij professor Louis blikvanger van LABIOMISTA, een project waarin de Agassiz aan de universiteit van Harvard. Agassiz Scudder tekende verder en ontdekte het ene niet Vanmechelen is herkenbaar in de jonge Scudder. grenzen tussen kunst en natuur worden verkend De vogels zijn een integraal onderdeel van het was toen al wereldberoemd en een van Darwins eerder geziene kenmerk na het andere en besefte Hij tekent al denkend en denkt al tekenend. en verlegd. Het ontwerp van de Zwitserse architect gebouw en symboliseren een centraal idee in het correspondenten. De professor vroeg hem wanneer hoe terecht de professors kritiek was geweest. Elke schets is een poging om de wereld helder in Mario Botta integreert werkplaatsen, kantoren, werk van de kunstenaar, die vooral bekend is door Scudder wou beginnen en die antwoordde: “Meteen.” Agassiz dook weer op tegen het einde van de dag en beeld te brengen en zijn gedachten te ordenen. keuken, ontvangst- en tentoonstellingsruimten met de zijn installaties waarin levende kippen rondlopen. Waarop Agassiz een bokaal uit het rek neemt met vroeg of hij het al gezien had. “Bedoelt u misschien Potlood of Carraramarmer, levende of opgezette grote inspiratiebron van de kunstenaar. De centrale Zijn grondidee is dat de mens een onderdeel is van daarin een grote vis in gelige alcohol. “Neem deze dat de vis symmetrisch is met gepaarde organen?” kip, het zijn middelen om zijn verhaal te vertellen. spil van het gebouw is immers een immense volière het rijke palet van de natuur, dat wij er zijn dankzij die vis en kijk ernaar. Wij noemen hem een Haemulon, Dat was wat Agassiz zijn student graag had laten In dat verhaal is de natuur voorbeeld en leermeester. waar een koppel Stellers-zeearenden huist. Ze maken natuur en dat de natuur juist daarom onze aandacht ik zal je later vragen wat je gezien hebt.” Scudder ontdekken voor zichzelf. Maar de les was nog niet In de vorm van de vogel probeert hij de werking van deel uit van een internationaal broedprogramma en respect verdient. We moeten onze plaats kennen, haalt de baars uit de conservatievloeistof. Het naar afgelopen. Scudder kreeg de vis ook de volgende het leven te vangen. Zijn fascinatie leidde tot een voor deze imposante maar bedreigde roofvogel. zegt Vanmechelen: tussen de carnivoren en de oude alcohol en vergane vis ruikende exemplaar kon drie dagen nog voorgeschoteld met de boodschap steeds verder uitdijend kruisingsproject waarbij hij Als er een jong geboren wordt, zal dat zijn soort- frugivoren wonen en werken wij, de alleseters. niet veel enthousiasme opwekken bij de jongeman te kijken en opnieuw te kijken. De vierde dag haalde lokale kippensoorten kruist om zo een universelere genoten vervoegen op Kamtsjatka om de wilde Zijn kunstwerken zijn op gelijkaardige manier hybride die vooral in insecten geïnteresseerd was. Agassiz nog andere baarssoorten boven om te kip te creëren die genetisch rijker en biologische populatie aan te vullen. creaties waarin veren, huiden, eieren of geweien portretteren. sterker is dan de fabriekskip van tegenwoordig. samengaan met plexiglas, marmer, neon, verf of inkt. Na tien minuten had hij de vis bekeken en ging op Vanmechelens project om een ‘kosmopolitische kip’ Het gebouw loopt aan de westelijke kant uit op een al De pluimen en de vellen zijn onder andere afkomstig zoek naar de professor om verslag uit te brengen. Agassiz’ methode onderstreept het belang van de te creëren is ontstaan vanuit het (wetenschappelijk even indrukwekkende serre. De keuken en eetplaats uit Vanmechelens maatschappelijke projecten Maar die is nergens te vinden. Uren gaan voorbij. observatie. Niet alle vissen zijn baarzen en vissen zijn onderbouwde) besef dat de kippen die in onze van Vanmechelen, zijn team en zijn gasten, geeft waarin zelfbeschikkingsrecht en voedselzekerheid Uit pure verveling draait hij de vis om. Bestrijkt hem geen insecten. Maar in de veelzijdige werkelijkheid hokken rondscharrelen, niet ‘onze’ (Mechelse, Bresse uit op een balkon dat in die vogelkooi uitsteekt. voor de minder begoeden van deze aarde voorop met alcohol tegen uitdroging. In arren moede neemt van al die dieren zijn herkenbare constanten. of Finse) kippen zijn maar een levend verhaal van De toekans en neushoornvogels zitten op de rand staan. Vanmechelen zoekt zich met zijn kunst een hij een potlood en begint de vis te tekenen. Toen Er zit een systeem in de werkelijkheid. Dat kan je miljoenen jaren evolutie, selectie en aanpassing. van de balustrade naar binnen te kijken, zebravinken weg tussen de wilde natuur aan de ene kant (die begon hij dingen op te merken die hij niet eerder pas ontdekken dankzij de rigoureuze weergave Tegelijk hybridiseert hij biologische met culturele en rijstvogels fladderen rond tussen een paar nauwelijks nog ergens bestaat) en de geglobaliseerde had gezien. In de loop van de namiddag, kwam de van de observeerbare feiten in hun onderlinge diversiteit. Telkens wanneer hij een gediversifieerde gigantische nesten, zeven soorten toerako’s vliegen maatschappij aan de andere kant (die vaak veel professor terug: “Juist, het potlood is een van de verhoudingen. Agassiz was streng in zijn aansporing tussen de huizenhoge bomen, de groene kamhoen wilder en meedogenlozer is dan de natuur). Het is beste ogen.” Scudder beschreef de kiewbogen, om niet te snel tevreden te zijn: “De feiten zijn domme 1 Samual H. Scudder, In the laboratory with Agassiz, scharrelt op de grond, terwijl tropische duiven niet toevallig dus dat de kip, tussen het oerhoen de lippen en de ogen, de laterale lijn, de gestekelde dingen zolang ze niet in verband worden gebracht from Every Sunday (April 4, 1874) 16, 369-370 HUMAN RIGHTS PAVILION 20 21 Koen vanmechelen launches global human rights project kip teruggeeft aan een lokale gemeenschap, in Cuba, Ethiopië of Thailand, verbindt hij de lokale cultuur met het epos van de wereldwijde verspreiding van At the opening of the 58th Venice Biennale, Koen deze hoenders, waarbij zeven komma zeven miljard Vanmechelen heralded the birth of the Human Rights mensen en drieëntwintig miljard kippen samenleven op deze planeet. Pavilion, a work of art that will take shape during its

Na hun natuurlijke dood eindigen de hanen two-year world tour, visiting almost every continent. en hennen van Vanmechelens transculturele In 2021, Vanmechelen will present his completed OPUS broedprogramma in kunstwerken en installaties, de stille getuigen van een productief leven. Trots to the Venice Biennale as an appeal, and possibly as staan ze ook als taxidermistische getuigen voor de spin-off projecten van zijn kunst: stichtingen die in the foundation for a recurring pavilion dedicated to de armste delen van de wereld, van buitenwijken international human rights. van Addis Abeba tot de suburbia van Detroit, de kip onderzoeken en ondersteunen als universele eiwitbron voor lokale voedselbehoeften. Vanmechelen is launching the Human Rights Pavilion Er is schijnbaar niet veel ‘kunst’ aan een opgezette together with a number of international partners: the Global kip. Ze wordt echter kunst als je de filosofische ideeën en vragen kent van de man die het ei heeft uitgebroed Campus of Human Rights, the largest academic network en de kip gevoed. Vanmechelen is een conceptuele for human rights; the Fondazione Berengo, a Venetian kunstenaar en geen pluimveegeleerde. Zijn kunst is wel doordrongen van zijn kennis van dieren. Hij kijkt institution; and the MOUTH Foundation. en kijkt nog steeds met verwondering, het waarmerk van de echte vragensteller — wetenschapper of kunstenaar. De ene vraag leidt tot de andere. Eieren Over the next two years, the work will gather momentum of eicellen en vruchtbaarheid, lama’s of kamelen en hun wonderlijk ontdubbelde immuunsysteem, through the dialogues, travels, correspondences, genetische en fenotypische diversiteit bij pluimvee en runderen, vrouwen en voedselveiligheid, kinderen en explorations and creations that Vanmechelen will be hun rechten en hun dromen: het zijn de ingrediënten realising with various local partners across the globe. van zijn werk die steeds opnieuw in telkens weer andere vormen en materialen terugkomen. As it roams the planet, the pavilion-to-be will take shape by its contact with people and organisations involved with In en met zijn kunst brengt hij mensen uit diverse disciplines, van geneeskunde tot genetica, van or interested in human rights; from the Mapuche in Chile all taxidermie tot ontwikkelingssamenwerking en van mensenrechten tot fertiliteit, samen. Op het the way to the United Nations in New York. Starting point moment dat hij cosmokippen inkruist om de lokale for the project is Vanmechelen’s conviction that the global kippen sterker te maken, kruist hij ook globale met lokale kennis om de wereld van morgen leefbaarder can only exist by the generosity of the local. te maken. Hij wil kennis delen en zijn kunst is een manier om dat te doen. Nieuwsgierigheid en Peter Dupont spoke with Manfred Nowak, Secretary generositeit drijven hem daarbij, onder het motto: General of the Global Campus of Human Rights. the global only exists by the generosity of the local.

Geerdt Magiels

Face off - C.C.P., Marble, stainless steel, 110 x 40 x 40 cm © Koen Vanmechelen, photo Magali Merzougui, 2015

Collective Memory, Leather bound books, glass, gold leaves, wire, nails, 42 x 28,5 x 22 cm, Human Rights Pavilion, GLASSTRESS, Venice (IT) © Koen Vanmechelen, photo Goele Schoofs, 2019 ART AS A VIRUS FOR HUMAN RIGHTS. 22 PORTRAIT OF A PARTNER 23 Manfred Nowak, world expert on humanity’s heart of darkness The political ideology of Asian values in the Which artists have had some influence on human Can an artist be a human rights activist as well? nineties was just an attempt by some Asian rights issues? leaders to shield themselves from international MN Yes, definitely. Our book Imagine Human Manfred Nowak, Secretary General of the Global criticism. However, I don’t conceal the West MN Pablo Picasso for example. And think of Rights was prepared for the seventieth birthday has a tendency towards paternalism and some of the great films that had an impact on of the Universal Declaration of Human Rights. Campus of Human Rights, decided to collaborate with neocolonialism, and to linking human rights with Apartheid in South Africa. Think of South African We invited almost sixty artists from various the neoliberal agenda, which is wrong. singer Miriam Makeba. Part of the revolution in disciplines – sculpture, painting, photography; Koen Vanmechelen on an ambitious project. The Human South Africa was based in music and art. Bob creative people from all over the world. Even Rights Pavilion will soon start its world tour and will Are neoliberalism and human rights two opposites? Geldof’s Live Aid did not immediately change famous ones like Yoko Ono participated free of poverty in Africa, but it had an impact. charge. present its results in 2021. “Art as a virus.” MN Neoliberalism is the egoistic maximisation of profit. Neoliberalists don’t care about human Are human rights becoming more of an issue for According to Koen, the existence of nature, rights, global justice or the rights of marginalised contemporary artists? unpolluted and wild, should be a human right too. and disadvantaged groups. They ignore the plight of minorities, people with disabilities, the poor, MN I do think so. Human rights and democracy MN I agree. Modern human rights are much LGBTI communities and indigenous people. are under attack. Civil society has to stand up. broader. Traditionally, they were perceived simply The neoliberal agenda is not based on human I refer to the non-governmental organisations, as civil and political rights. The right not to be rights. On the contrary, it violates them. Civil the human-rights defenders, the academic arbitrarily arrested, not to be tortured or killed, to society all over the world is fighting for human community and not least the art community. enjoy the freedom of expression. Human rights rights, whether in Asia, Africa, Europe or Latin Organisations like Musicians for Human Rights are always a reaction to significant challenges in America. Whoever experiences significant abuse or PEN International are standing up because in the world. Today, one of the significant problems What are you working on now? of their human rights, like in the former Soviet so many countries, artists are being arrested or is environmental degradation. The way we’re Union, tends to value them more. tortured. We have this Human Rights Defenders dealing with our most important resource, our MN Currently, I am the UN expert leading a at Risk programme. For example in Turkey, where planet, is a disaster. Human rights, climate global study on children deprived of liberties, Let’s switch to art. The project Imagine Human Rights many academics, artists and journalists are at risk change and the environment are interconnected following up on my mandate as Special by the Ludwig Boltzmann Institute of Human Rights of being arrested or have already been arrested. more and more closely. Rapporteur on Torture. Way too many children claims that a world without human rights is a world Artists realise they have to stand up for human are stuck in institutions, prisons, police stations, without art. rights. What about animal rights? and migration centres – because they are accused of terrorism, for example. On our global Campus MN It may be a bit simple to say that the arts Artists reacting against injustice is not new. MN We have a responsibility for future of Human Rights in Venice, we had a meeting with flourish only when human rights are respected. generations to keep our planet in a healthy fifty of the best human rights experts. The spirit However, during national socialism, creative art MN True. Look at what happened in Latin state. People have the human right to a healthy was very positive; we are convinced that we can was considered Entartete Kunst, or ‘degenerate America in the Seventies. So many famous Latin environment. It’s written into the African Charter make a difference. In October, I will present the art’. Art needs to be creative, and a prerequisite American artists were victims, including Víctor on Human and Peoples’ Rights (the Banjul study to the UN General Assembly in New York, for that is freedom of creation, criticism, and Jara in Chile and Mercedes Sosa in Argentina. Charter). Africans realise better than Europeans with all kinds of recommendations. It’s a joint expression. Artists very often are the most vocal However, artists today are indeed more actively that we have to preserve nature. It’s mainly the effort by such a wide range of people, and it will critics of a government and of the current state of engaged in the human rights issue. We are trying Europeans and Americans who are destroying undoubtedly have an impact. Like earlier studies society. For that, you need human rights. Artists to get the fine arts, music, cinema more actively nature, the transnational companies from the on children in armed conflict and violence, there is support human rights and vice versa. involved. Other artists actually take the initiative rich countries are ruining nature in Africa, Latin much more progress than deterioration. themselves – Koen Vanmechelen, for example. America and Asia and that’s what’s creating climate change. Environmental concerns play a International news suggests otherwise. preeminent role in the sustainable development

Manfred Nowak and Koen Vanmechelen during the inauguration of Collective Memory at the Global Campus of Human Rights, Venice (IT) goals for 2030. Photo Global Campus of Human Rights, 2017 MN There is a downturn, true. It’s not just about Donald Trump in the US and Vladimir Where do human rights end and do animal He has seen more evil on our planet than most It proved that in a stressful situation, all of us are Putin in Russia. It’s also about my own country rights start? sane persons can take. Austrian Manfred Nowak capable of torturing others. It’s not that the human Austria for example, where a conservative right- (69), a professor of International Law and Human being is inherently evil, but we have to avoid wing government is questioning the European MN Philosophically, the basis of human rights Rights, has one of the most challenging jobs in structures and systems that can lead to violence Convention on Human Rights. In Italy, we have a is the assertion that humans have dignity. the world. Whether as UN Rapporteur on Torture, and torture and other inhumane ways of treating right-wing government implementing anti-migrant That distinguishes us from other living species, international judge in the Human Rights Chamber people. policies. However, civil society is often much more animals and plants. However, we realise more and for Bosnia and Herzegovina, UN Expert on Enforced powerful than we think. more that animals also have dignity. An animal Disappearances or on Children Deprived of Liberty, How can a society accomplish that? can suffer as much as a human being. If we see Nowak’s gaze is fixed on the worst side of the human Critics say human rights are a Western invention that an animal tortured, we suffer as well. We have animal. Like Charles Marlow in Joseph Conrad’s MN A functioning democracy built on the rule doesn’t take into account local sensibilities and the empathy for them. It’s also indirect: we need Heart of Darkness, Nowak’s resolve has taken of law and on human rights is usually the best cultural context of nations. Should we rethink the nature for our survival. We only have one world in him down a river whose banks are littered with the guarantee that people treat each other with more concept of fundamental human rights? which we can live. We need it to be healthy. suffering and the dead. Unlike Marlow, however, respect. Let me give you an example. The only professor Nowak has never given in to bitterness country where I didn’t find any trace of torture, MN I’m afraid I have to disagree. It’s true Can you tell us more about the Human Rights Pavilion and despair. the country that has by far the best standard that human rights were developed in the age that was inaugurated at the Venice Biennale?

of detention was without a doubt Denmark. of Enlightenment, and that is a concept from Collective Memory, underneath the Battery – LABIOMISTA, Genk (BE) © Koen Vanmechelen, photo Philippe van Gelooven, 2018 What have six years as UN Special Rapporteur on The Danes have a different philosophy on Western civilisation. However, The Universal MN It’s a beautiful project, and the concept Torture taught you about humans and their societies? punishment. Their principle of normalisation Declaration of Human Rights, which is seventy behind it is inventive and innovative. Initially, means that life in prison should resemble as years old now, was a reaction to the Holocaust, we linked it to our monastery of San Nicolo MN In those six years, I carried out eighteen much as possible life outside prison. A prisoner the rise of fascism, the economic crisis, and in Venice. It would thus become a ‘stateless’ official fact-finding missions to countries in all should be able to live as freely as possible, to World War II. For the first time in history, a global pavilion at the Venice Biennale, centred on the parts of the world. In seventeen of those eighteen get an education, to work, to leave prison and organisation was created, the United Nations. topic of human rights. We developed all kinds of countries, I found torture, and in more than half of spend some time with the family. A Danish prison For the first time, war was outlawed, and human ideas on how we would implement it. But then them, the torture was widespread. In about one director has customers rather than inmates. rights became one of the three pillars of the it went far beyond the original idea. The Human in every ten of these countries, I found systematic His job is not to make their lives as difficult as United Nations, next to international security and Rights Pavilion has become a global project. torture. I also discovered horrible conditions possible, but as good as possible. To achieve this development. From the UN’s earliest beginnings, It’s a metaphor for all kinds of events in various of detainees, not only in Africa or Asia but also perspective in other countries, we still have much the West was in the minority. Many countries countries in Latin America, Europe, and Africa, in Europe, basically in all the regions I visited. work to do. were to a certain extent anti-Western. Now, we innovatively linking arts to human rights. Art to So many people are involved in torture, and it’s have 193 member states. Not so long ago, the Koen Vanmechelen is not only an object, it is also always the most disadvantaged that are getting Can we really change things? UN Convention on the Rights of the Child and a process, something that spreads a message lost in this system. What is lacking in the whole the UN Convention on the Rights of Persons while it’s developing. In other words: art as a virus. administration of justice is a feeling of empathy MN I am convinced that we can. That’s why I’ve with Disabilities were adopted. Very significant for the most underprivileged. Also, there is a lot been working on human rights for such a long milestones, and this at a time when the West is in Peter Dupont of corruption. If you have money, you can bail time. Although I have to admit that the current a small minority. Human rights are the only set of yourself out, but if you don’t, you’ll end up in situation is far from positive. We have a backlash values that are universally accepted. No religion, prison for a very long time, often even if you’re against democracy and human rights, with a new no ideology can say the same. innocent. authoritarianism and with economic inequality rising. There is more organised crime than ever. Some claim things are different in for example The problem is not the individual, but the system. It’s so bad at the moment that it can’t get much Asia and Latin America. worse. Even so, there is a certain point when we MN Exactly. You’ve probably heard of the can say that we might change the narrative again. MN People who claim human rights are a Milgram experiment at Stanford University. If you work in the field of human rights, every small Western invention are dictators like Mr Duerte in It measured the willingness of men to carry out an step achieved is a step in the right direction. the Philippines and Mr Bolsonaro in Brazil. order that conflicted with their conscience.

Inauguration Human Rights Pavilion, Venice (IT) © Koen Vanmechelen, photo Goele Schoofs, 2019 IJSBERG, BOOM, HEKSENKRING 24 Koen Vanmechelen

Een ijsberg, een boom, een heksenkring. Wat je boven- gronds ziet, is een fractie van de totaliteit. Hetzelfde geldt voor ons allen. Voor mensen, andere dieren en bacteriën, voor vogels, insecten, schimmels, en zeker voor eencelligen. We zijn nooit alleen, we zijn meervoudig. Dat is niet anders voor LABIOMISTA. Onder de grond, ver van ieders aandacht, zijn er drie pijlers – boerderij, kunst en maatschappij – die het evoluerende kunstwerk schragen dat LABIOMISTA heet. Evoluerend omdat LABIOMISTA niet af is. Nooit af is. Het bevrucht en vernieuwt zichzelf voortdurend.

Drawing © Koen Vanmechelen

Published by LABIOMISTA Artist Koen Vanmechelen Editor Elisa Candela Text by Koen Vanmechelen, Grete Bollen, Elisa Candela, Pierluigi Panza, Geerdt Magiels, Peter Dupont Translation by Frank Jacobs, Karina Uyttersprot, Jos Gielen, Elisabeth Cluzel, Peter Dupont Photography Maarten, Thijs, Jeroen Verrecht, Stoffel Hias, Kris Vervaeke, Philippe van Gelooven, Alain Six, Pieter Simons, Eliza Deacon, Goele Schoofs, Magali Merzougui, Global Campus of Human Rights Graphic Design Geoffrey Brusatto All English translations: EN Frank Jacobs LABIOMISTA

JOURNAL N°2 Studio Koen Vanmechelen Genk 05 JUL 19

P. 2 P. 5 of Diversity’ in Genk, one of Koen’s concepts that is now being rolled out across the city as LABIOMISTA LABIOMISTA, well, under the title of ‘OpUnDi Genk’. ‘Open’, A profound and unique cross-pollination of NEW DNA FOR THE WORLD because it has to be accessible to everyone; artist and city, humanity and society Interview with Koen Vanmechelen and Wim Dries ‘University’, because it focuses on the exchange of ideas, on change and growth; and ‘Diversity’, because this is the fundamental principle of life The artist, the mayor. Three and a half years ago and the basis for all evolution. For example, we P. 3 they laid the foundation stone for LABIOMISTA. would like to focus on sustainable food projects. Now, Koen Vanmechelen and the city council of This is not only central to the work of Koen’s AN EXPRESSION OF DESIRE Genk are opening LABIOMISTA in Zwartberg, foundations, it also builds on the knowledge and as a local project with international relevance. experience available in the neighbourhood itself. THE STRENGTH OF THE INEVITABLE. It’s an evolving work of art, a ship that can take Local businesses are already developing new ABOUT THE BIRTH OF LABIOMISTA Zwartberg and Genk in a new direction. initiatives, neighbourhood committees are actively involved, the allotments in Nomadland have great Shedding your skin and growing new armour not only The public-private partnership (PPP) for the potential, the idea of a community kitchen is being makes you stronger, it also makes you more diverse development of the LABIOMISTA site wasn’t a ‘walk explored... The question is: How do we create and more fertile. That’s what happened, not just to in the park’, was it? sustainable economic development around the my Cosmopolitan Chicken, but also to myself. park? As well as sustainable social development I started out as an individual artist in my own home KVM I want LABIOMISTA to be the wild gene of the neighbourhood and the wider community? and garden; then I transformed into a contemporary in the urban structure. As an artist, I start from As a city and with LABIOMISTA, this is what artist in my studio at the canal basin in Hasselt; the explosiveness of creativity. When I get an we want to focus on in particular. This type of eventually I ‘landed’ at a universal site: LABIOMISTA, idea, I want to implement it. If the spark is there, community-based solidarity is specific to the way in Genk. I feel creation must take place. But of course to Koen works, and as a consequence it is also an This is a real milestone, in a ‘wounded place’, – develop a site takes time. I understand that, but important part of LABIOMISTA. not just because of the closures of the coal mine and sometimes it made me impatient. zoo on this location, but also because the earth here KVM This place has the potential to become was ripped open in order to fuel our living rooms with WD We as a city are not carriers of that wild the most wonderful place in Genk. If we do this energy. gene, and we experienced a complex transition. well, LABIOMISTA can become a model for That energy is perpetuated in our collective Of course, we had to make sure that everything urban renewal. That’s not an automatic process, memory. It’s a source of knowledge, scarred by time. went according to the procedures and rules because you have to convince people and take Scars are beautiful and make emotions visible, they that we have to abide by. In the end, we are very action. The many visits I’ve already received from communicate and ask questions. I feel that my work satisfied with the result. curators from all over the world prove that they is looking for these questions, creating a continuous The next step for us as a local government is believe in it and are impressed. I myself think of movement, a kind of perpetuum mobile. Attraction to locate and anchor the internationalisation LABIOMISTA as one huge work of art, an artist‘s and repulsion. Call it passion. LABIOMISTA is a that Koen as an artist has brought to the vision embedded in a city. marriage between nature and culture, city and artist, neighbourhood. The establishment of Nomadland A work of art can change the world, a monument past and present; above all, it’s a vision of a possible in the local community was the first step in that can not. LABIOMISTA is not just the studio of an new society. direction. ‘Fertilising’ the neighbourhood is now artist, but a ship that gives new meaning to its The site of LABIOMISTA is an expression of the next big challenge and opportunity. harbour. That‘s what I asked of my architect Mario desire. It represents a pregnancy with constant Botta when we started planning LABIOMISTA: contractions. Pain and joy. Why was this such a complex birth? “I want something that will make a difference; This can also be seen in its surroundings. This is something that moves.” a place of rebirth, of discovering the universe, with KVM LABIOMISTA is a unique, evolving project, And the story continues to grow. For example, strong connections between the visible and invisible, a mix of both its own and foreign DNA. We are in the beginning I considered building a wolf with magical processes that come about naturally, aiming for something completely new. We are enclosure at the back of the park, but the wolf has in an evolving work of art. using creativity to revive a ‘wounded’ urban already come back to Limburg of its own accord. Because we are all art, thanks to the energy that district. This project should attract people and New developments generate new insights, constantly flows through our veins, connecting us inspire visitors. But we can only be an attractive and in so doing create the possibility of a new all through the same oxygen. project if we don’t forget our core principles. destination for this area. LABIOMISTA wants to be oxygen for ourselves, LABIOMISTA is primarily a work of art, a sub- Recently I encountered reindeer in Lapland. When for its environment, for the city and the world. This stantive project that deals with ideas, with talking about reindeer, you’re also talking about may seem overly ambitious, but if we’re all willing to inspiration and fertilisation, integrated into a ‘foresting’: transitioning from domestication to share, it’s actually a very modest plan. community. That is why we chose not to allow the forest. Perhaps LABIOMISTA will become any catering on the premises, for example. a large farm that broadcasts a new call for Koen Vanmechelen We want that catering aspect to be worked out fertilisation, reaching far above and beyond the City of Genk, July 5th, 2019 in and by the neighbourhood. This will allow it to neighbourhood. This could strengthen the vibe of grow with LABIOMISTA – and LABIOMISTA with the neighbourhood, and of LABIOMISTA itself. the neighbourhood. Visitors will also contribute to the project through their entry ticket. Koen helps to market the ‘Made in Genk’ brand to the P. 4 world. How are you positioning him within the whole WD Koen runs a tight ship, and he’s right: Genk project? LABIOMISTA is a permanent and evolving work we shouldn’t lose sight of the vision that we’ve of art that invites, challenges and inspires. It’s a proclaimed. Most of the revenue from ticket sales WD After the coal mines closed, the KRC Genk breeding ground for a wide range of new ideas, will flow back into the community. This will ensure football team helped to give us some international creations, projects and collaborations. And visitors contribute to the site itself, and also to recognition. By redeveloping its former it’s a meeting place for all species of life in this its surroundings. We want to make this house a mining sites into C-mine, Thor Park and now world. LABIOMISTA inspires and fertilises its home. And turn this evolving work of art into a LABIOMISTA, Genk is sharpening its international environment with energy and drive in a variety driving force that elevates Zwartberg and inspires profile. Now, we also have an international artist of cultural, social and economic areas. This all of Genk. as Koen Vanmechelen as part of our community. unique collaboration between the artist Koen Culture, in its broadest sense, is something we Vanmechelen and the city of Genk translates a How will you go about that, specifically? strongly believe in. You’ll find that the combination shared vision about the potential of identity and Koen-Genk is starting to get a life of its own. diversity into different forms. WD We’re letting the neighbourhood develop It’s creating a lot of exposure for us, also in the small and large projects that we want to follow foreign press. It’s our mission as city of Genk to up on and contribute to. We want to bundle translate Koen’s work on the international scale these projects under the label ‘Open University to the local level – and to be able to grow as a 2

community from it. People need to see, taste, feel hermit. That‘s why people sometimes say that I’m All this began in 1999, when Vanmechelen started his what he’s doing here. How do we do that? That a scientist, a trader or an entrepreneur, etcetera. Cosmopolitan Chicken Project, with just a few dozen will be our big challenge these next five years. But That‘s how people perceive the transformation. chickens for breeding and crossbreeding. Today it it’s also a challenge for Koen. We must continue The faster society evolves, the faster the artist has grown into a Global Open Farm that extends over to challenge and strengthen each other. sheds his skin. I am not afraid of domestication. several hectares into the meadows that surround the After all, domestication and the wild gene are in artist’s home. When the weather’s inhospitable, you Koen, in recent years, your narrative of diversity has continuous dialogue with each other. need a car to reach the furthest fields. The house increasingly emphasised human rights. Finding the currently offers views of eagles, chickens – and if right balance is important, isn’t it? WD I think that LABIOMISTA is only at the you’re lucky, alpacas, rheas and ostriches parading beginning of its evolution. And that’s good news past at the back. A firm tap on the window of the KVM Just one example. Today I’m often asked for Genk! A city that stops evolving, dies. I hope house’s annex reveals the presence of an emu chick. whether I’ve made any works of art that deal with that Genk will never be domesticated. Because Take a few long strides into the garden, and you’ll migration. But in fact, I’ve never done anything that would mean we would no longer challenge meet the camels, pigs and Tibetan cows. The llamas, else! The chicken is the world’s most prolific ourselves to change. Domestication also is a dromedaries and the emu chick’s parents are a bit migrant, even more so than humans. I’ve been process of change, of evolution. Domestication further still. talking about migration my whole life. fifty years ago is different from domestication An artist is a barometer of these new times. But today. The sheer variety of birds and mammals that in the producing contemporary art doesn’t mean you course of time have become part of Vanmechelen’s have to agree with your own time. As an artist, How do you see LABIOMISTA in ten years’ time? artistic, philosophical and socio-ecological universe I have focused on diversity for years. Finally, requires a significant amount of diversification in I realised that this is not enough. In order to really WD The rebellious teenager that is LABIOMISTA daily care. There aren’t many people who still can build dreams in a society, we need to mix diversity today has to rekindle the rebellious gene in the teach the artist something about caring for his with productivity. city’s neighbourhoods. If we succeed and if it garden’s feathered residents. Koen was a little boy And that’s what we’re here for. This site aims for reinvents itself, then I’ll be a satisfied mayor. when his father gave him an incubator, which he a different future, it wants to be a sculpture with a used to breed chickens in his own room. Early on in different organic form. LABIOMISTA continuously KVM I want LABIOMISTA to really become a his artistic career – which he initially combined with aims to link its own DNA with other DNA, in order reference point. successful positions as a chef and maître-pâtissier in to bring new definitions forth into the world. This renowned restaurants – the eagles entered the story. is a lab that functions as an entity that can fertilise WD You mean, you want it in the dictionary The philosophy of power and force, of ‘Some Make, itself and continuously make its mark on the city. within ten years. (laughs) Some Take’, soon compelled Vanmechelen to build cathedral-like aviaries for birds of prey – besides the Isn’t that utopian thinking? KVM In that case I hope the definition refers to steadily sprawling complex where the chickens lived LABIOMISTA’s socially interesting vision. and multiplied. The arrival of mammals did require KVM True, but that’s the way of thinking that we some outside help and knowledge. On top of frequent need. In the past, when I created my first works What can visitors to the park expect? interactions with scientists and specialists, it’s the as a young artist, I thought I was going to change experience of the farmers down the street and the the world. Now I wonder how I could ever have KVM I think a visit to LABIOMISTA should advice of feed providers and others which provide the imagined this. How did I even dare to be so bold? challenge you to think. That’s what culture necessary additional information. But today, I’m essentially thinking the same thing: does. But don‘t expect a zoo, don‘t expect I‘m going to change the world with LABIOMISTA, entertainment. There are some child-friendly Today, all that acquired knowledge and experience I‘m going to create new understandings. Art is elements, designed to challenge the younger about caring for animals reposes in one person: fantastic, because it gives you the freedom to visitors, but LABIOMISTA is not an amusement Inge, the keeper and manager of this Global Open think like this. park. Farm prototype. In a natural way, she supplements those skills with generous helpings of warmth, love Isn’t the city also facing these challenges, if at a WD Visitors should help explore the contours of and care – plus an empathy for animal and human different level? LABIOMISTA’s definition, and in so doing become behaviour. As a result, just a few encouraging words part of the story. They will be struck by the setting, suffice to direct the stout fellows of various plumage WD Absolutely. What happens in the world, which will be inspiring, surprising, and for some, who assist her during the feeding rounds; and to happens in the city. The urban challenges we soothing. This will also lead to questions. Why keep them in line, increase their own knowledge and face today are about poverty, social cohesion and does a city choose to do this? And why does strength, and allow them to rise above themselves. fostering talent. We live in what’s probably the Koen Vanmechelen? What does this mean for Two years already, Koen Vanmechelen’s farm has richest part of the world, but more than ever we me? These questions create movement, and from been providing official internships. These are offered need solutions to all those issues. For example, movement arises evolution. to schools for young people with a disability, and how do we tackle child poverty? How do we let to young people in time-out projects. Two to three this city keep its individuality in a globalising Grete Bollen times a week, up to three interns join the flock, and world? Make sure it develops into a naturally for about six hours get to follow Inge and one of her diverse city with a new narrative, where people seasoned associates, who double as internship can feel at home? That’s the DNA we’re working supervisors. The interns are familiarised with the on today in Genk. But our mission is even wider: P. 8 daily routine of the animals, are taught how to feed how do we integrate the concept of sustainability them and spread manure, pick and clean eggs, into all of this? How do we ensure sustainable GLOBAL OPEN FARMS, clean the feed boards, sweep the corridors and development? How do we ensure that our children THE PROTOTYPE walkways in the various chicken coops and animal in Genk have a future in this globalising world, At home with Koen and Inge Vanmechelen-Kindt stables, distribute the dozens of feed bags across with its major challenges? If we find such a model in Oudsbergen the grounds, repair small defects to the water system for our city, thanks in part to Koen’s inspiration, and other installations, and detect diseases and other that would be wonderful. March 2019. It’s less than three months before their anomalies that require extra attention and follow-up. scheduled move to LABIOMISTA, but the animals In the afternoon, whoever so desires can retire to KVM I want to raise questions about the world. on Koen Vanmechelen‘s farm – the prototype for the what used to be the neighbouring farm house. Now Especially about the polarising world in which Global Open Farms network – exhibit not the least serving as private quarters for the ‘guests’, it has a we’ve ended up today. I think LABIOMISTA can bit of fear or excitement. Those about to make the kitchen, a bathroom with shower, a cozy corner with be a very strong catalyst for change. Critical big move cohabit peacefully with the animals who’ll some sofas and a TV. This creates a private space thinking, searching for connectivity: that’s today’s stay behind. Whether the ‘leavers’ will be missed for those who need it. At the same time, it gives Inge wild gene. Innovation happens at crossroads, by the ‘remainers’, and whether their departure will the option to a separate private life from time to time. in the middle. If you’re standing in that middle be noticed at all during the daily ritual of feeding Even if that option is just symbolic sometimes. today, you’re the one who’s different. and petting, inspecting, bonding and cleaning the pens, is something their carers will probably be able Who could have imagined that by marrying Koen Koen, LABIOMISTA is a long-term commitment. to tell us by this summer. Those carers are – and Vanmechelen, she would become a CEO of sorts, Aren’t you allowing yourself to be domesticated? have been for almost twenty years now – Inge Kindt, presiding over a cosmopolitan farm with feathered Koen’s wife, and a motley crew of ‘friends of the animals and camelids, various ostrich species, not KVM No, I accept the challenge of domestication. house’: two farmers down the street who help with forgetting pigs and cows? Or that her experience Art is always about conflict. If you don’t look feeding the animals at weekends – one is particularly would allow her to offer advice to similar projects for it in your own work, you’re not evolving. knowledgeable about pigs, the other knows all on other continents? Inge certainly hadn’t. Straight Domestication is a form of mutation, a process about alpacas and llamas – and two brawny dudes. out of nursing school, she started her professional I as a conceptual artist also want to experience. Officially a joiner and a farm worker, these two by career as a home care provider. She eventually rose You have to incorporate what’s happening in the definition now are the farm’s jacks-of-all-trades. Over to become head of service within her organisation world into your own process. Artist is a difficult the years, they’ve also organically grown into their (Wit-Gele Kruis), but without losing the connection profession. You have to preserve your own role as supervisors of the newest generation of farm to the work in the field. She moved base from Genk authenticity and at the same time keep up with workers: the trainees. to Maasmechelen, where she regularly helped out what’s happening in the world. You can‘t be a caring for the dozens of patients who came to spend their holidays at Home Fabiola. 3

Inge: “I was used to a hectic life with a busy schedule, Inge is the one who will manage the animals at the ‘INCUBATED WORLDS’ / INTERNATIONAL with lots of phone calls, lots of consultations and Cosmopolitan Culture Park. For this as well, she LIVESTOCK RESEARCH INSTITUTE, lots of problems that needed solving, combined with sought out local social projects to collaborate with: ADDIS ABABA (ETHIOPIA) working with patients and people in need of care. de regenbOog vzw and Covida. De regenbOog vzw I’ve always had a special bond with people with organises leisure experiences for children, young “Above all, this project is about harnessing diversity disabilities, they ‘got’ to me and it was very satisfying people and adults with a disability. As of today, to promote new types of unity.” for me whenever I could accompany them on their ‘nature experience’ is also part of their broad range of TADELLE DESSIE, Project Director, life’s path, even if only for a while. After the day‘s leisure activities. Covida is a place where people with African Chicken Genetics Gains project, work, sports invariably filled my evenings. As long a disability can live, learn, enjoy, relax – in a word: International Livestock Research Institute (ILRI), as Koen‘s activities did not require him to cross too live a full life. Under Inge’s guidance, an educator Addis Ababa, Ethiopia. many national borders, we miraculously managed to specifically designated for LABIOMISTA will be keep in touch with each other‘s worlds – even though responsible for coordinating and supervising the daily we moved in greatly different circles. I don‘t have that care of the many animals in the Cosmopolitan Culture much flair for the art world. It‘s not my thing. But that Park. P. 14 didn’t stop me from becoming involved, from the start and increasingly so, with Koen‘s daily environment. Only a showcase of the chicken project is on view SOTWA, From time to time, we managed to interface with the at LABIOMISTA – the incubators that have to be A GIFT THAT KEEPS ON GIVING social sector, which is my biotope. One example: checked several times a day have remained in Koen is the mentor of Levensloop (Relay for Life, a Oudsbergen. The multiple generations of chickens We call the animal SOTWA, or ‘umbilical cord’, foundation against cancer) and each year, the people that are still part of projects won’t be moved. Neither because it will connect us for life. at LABIOMISTA field a team of runners. We also will the hens and roosters at rest that have grown Masai community, Tanzania, 2014 support the project financially. accustomed to their outdoor pastures. But two eagles will make the move. Perhaps it’s that duo that she’ll The SOTWA project is a self-sufficient circular model However, the scope of Koen’s activities continued to miss the most at home, Inge thinks: they literally ate in which the three pillars of Koen Vanmechelen‘s expand, and today covers several continents. As he out of her hand. Fortunately, she’ll be seeing them work – nature, art and cross-border communities – opened more and more doors to faraway countries again at LABIOMISTA. nurture and amplify each other. and even further places of the world, the connection between our worlds became smaller and smaller. All this is now being reorganised and reconceptu- While preparing the Library of Collected Knowledge, Increasingly, I had the feeling I couldn’t keep up alised, new partners make their appearance in new a project for the Havana Biennale of 2015, Koen with him anymore. Koen moves like a speeding train chapters. But those who observe these comings and Vanmechelen got into contact with the Masai, a tribe from one project to the next, and I was losing track. goings closely, notice an interesting constant: while in Tanzania. Struck by the hardship these indigenous That’s why I decided to quit my day job in home care Koen changes the world, Inge provides his grounding people encounter while trying to maintain their and participate fully in Koen’s project. Based on my to the world. livestock, Vanmechelen was inspired to roll out a own interest and aptitudes, I started by resuming new cross-breeding project named SOTWA, after the daily care for the farm at home. Working on Elisa Candela the Masai word for ‘umbilical cord’. Building on the the farm – literally ‘down to earth’– gave me an results of earlier cross-breeding projects, which had enormous sense of peace. When that feeling of zen led to increased fertility and greater genetic diversity, was joined by a sense that I was lacking contact with Vanmechelen makes a strong case for the hypothesis people, and especially with my love for people with a “The fact that people with disabilities get to play that cross-breeding cattle from different African disability, I started to build our internship programme. an active part in LABIOMISTA makes its ‘mix of monocultures may also present an opportunity to I’m intensely enjoying the combination that has life’ even more meaningful. It adds colour to their increase herd resilience and fertility. emerged from this. My worries are now Koen’s lives and inspires us as a society to interact with worries again. I’m no longer absorbed by additional people with disabilities. De regenbOog vzw and The project started with crossing a Kenyan bull, professional worries. It’s now much easier for me to Covida wholeheartedly lend their support to this donated by Vanmechelen to the Masai, with a local go abroad with Koen if I feel like it, or if it’s my advice project.” cow. The milk, meat and fresh DNA that Vanmechelen that’s required when it comes to developing Global JOHAN VANROYE, de regenbOog vzw contributes via SOTWA, help maintain local Open Farms abroad. Even accompanying Koen on communities. In thanks, the Masai presented him with evenings is now much more doable than when I had the horns and skin of their deceased cattle – which to rise and shine and be present at Wit-Gele Kruis he in turn uses as material for his art. These works every morning at 8 am. On the days the boys come GLOBAL OPEN FARMS are shown at exhibitions and in museums around the in, they’re here at 9 am. When they’re out again at 3 WORLDWIDE world. Whenever one of these works is sold, it helps pm and the animals are all cared for, I have a bit of fund a new community project. The project has since quiet time to do admin and place some orders. By the LABIOMISTA is developing a network of Global Open been rolled out in five African countries, including evening, my day‘s work is really done. At weekends, Farms, for the establishment of healthy communities Zimbabwe and Ethiopia, and is still ongoing. It’s a Koen takes the time to visit the animals. He’s still worldwide. These Global Open Farms are the continuous process of new hybridisations, in an area the conductor, the director: he determines which cornerstones and the launch pads for all projects. where necessity, society and culture overlap. chicken generations or breeds will be crossbred, They are physical meeting places, with room for which animals will end up in which barn, pen or cage. collaborations between art and science, industry The chairs in LABIOMISTA’s entrance building have He checks whether new generations can cope with and community. It’s also from these farms that the been upholstered, using cowhides from the SOTWA certain germs in their new environment, even though chickens with their uniquely diverse genetic material project. we’ve had almost no trouble from these ‘children’s are distributed over the various communities – and diseases’ in recent years: once a week I take the together with these chickens also the small-scale Elisa Candela new chicks to the vet to have them vaccinated.” agricultural and educational projects. All farms are “Considering the fact that we’re breeding 150 to 200 operated on the principle of generosity and with a chickens in the incubator at a time, there aren’t many strong belief in the sharing economy. Art is always the weeks that I’m not caring for the ‘little ones’. starting point. P. 15

The camelids we’re keeping for ongoing research ARCHITECT OF LABIOMISTA into their double immunity. Every camel, dromedary, ‘HUKUKHULU’ / FUTURE OF HOPE, Interview with Mario Botta alpaca and llama that strolls around these grounds is HARARE (ZIMBABWE) an animal at rest. By which I mean that they’ve each The Seven Deadly Sins, the triptych of The been immunised once in their lives – injected with “With stronger, more resilient chickens we aim to Temptation of St. Anthony and The Garden of a test vaccine – for scientific research into cancer create a possibility for communities to sustain their Earthly Delights: these works by Hieronymus Bosch and AIDS treatment in humans. The animals are own eco-system, one in which biodiversity is a key represent the summit of human invention – eerie hardly bothered by this, by the way. Unlike humans, building block.” visions of people and animals transformed into camelids have a backup immune system that kicks CHIDO GOVERA, Social Entrepreneur, vehicles of lust or evil. This alchemical transformation in as soon as the main one is attacked and fails. The Future of Hope Foundation, Zimbabwe of the body, prefigured by Bosch in his paintings, Discovering how that ‘secret’ works is incredibly would resurface a century later in the Naturalia, important. Hopefully one day we’ll discover how Artificialia and Mirabilia of Northern Europe’s first, this works, which would be a major step forward OAKLAND COMMUNITY FARM chaotic Wunderkammer, or curiosity cabinets. in treating those terrible diseases. Wouldn’t it be DETROIT (VS) These contained the fins of creatures as fantastic great if this came about in part by us offering space as those imagined by Hieronymus Bosch, skins for research animals at rest and providing young “This is art meeting agriculture, meeting science, arranged into monstrous figures, peacock tails, and research animals – which after a one-off treatment meeting social science, meeting economy.” of course crocodiles hung from ceilings, festively return here to rest? That would mean we were a small GARY WASSERMAN, Wasserman painted ostrich eggs, animal skulls arranged as a chain in the link to a successful treatment.” Foundation, Detroit, USA memento mori, stuffed freak animals, and snakes bottled in formaldehyde… When you enter Koen For the opening of LABIOMISTA, the dromedaries, Vanmechelen’s workspace, it feels like being inside llamas and alpacas, as well as the ostriches, emus a latter-day, ‘living’ cabinet of curiosities. Here too, and the rheas were brought over from Oudsbergen. 4

monstrous animals hang from ceiling winches; there was also the idea that the very past of this it seems very appropriate to me, simple and a crocodile plays with gigantic coloured eggs; the tail region, with the development of its coal mining evocative; a name that reveals something but not of a peacock has been turned into a tableau; and from industry, could become an element of cultural too much, leaving something to be discovered. their display shelves, dozens of taxidermied animals appeal. All of that was very exciting. Put together, observe the atelier’s colourful panorama. Daylight these circumstances made us keen to develop Do you believe in hybridisation as a new utopia, splinters into strips that cut into the floor and LABIOMISTA. or as progress? walls of something that resembles a freight ship – a Noah’s Ark stranded on the outskirts of Genk. For You’ve worked on huge projects in China, designed MB I like the idea, without necessarily believing many centuries, and especially in Northern Europe, buildings in Tokyo and San Francisco: what does it it to be on my own horizon, or the horizon of my Noah’s Ark was the archetypical idea of Architecture: mean to you to work in a small city like Genk? generation. I like that there are younger people at it represented a model for how to build, and many work who explore the future with artistic projects. architects and artists did their best to reimagine it. MB But I’ve also designed tiny chapels in Hope springs eternal. I like the artistic leap that the Swiss mountains. Good architecture is not Koen has made. It gives life value and dignity. What does Mario Botta think of this atelier in Genk, necessarily to do with size. Genk is a place where For me too, building LABIOMISTA was a duty, a which he designed for Koen Vanmechelen? coal was laboriously mined from the insides of the particular commitment in which I engaged as part earth by so many miners, many of whom came of my own architectural odyssey. It was a bit like MB A cabinet of curiosities? I realised Koen from Italy. It represents the stories of modest lending a hand to a fellow artist, a collaboration was partial to the concept when we were in a people coming here in order to put bread on the between two people who believe that practising museum and he showed me one of his peacocks. table. I have a lot of respect for that. art can be a critical response to the society in It looked like it could have been whisked away which we live. In this case, the architect wasn’t from one of those Wunderkammer, those On the outskirts of the park, the former zoo, there still the servant of a master, nor of a customer, dreamlike artefacts by the nobility, who imported stands the director’s villa of the Zwartberg coal mine. an investment fund or a bank; but was working exotic animals from distant lands into Europe. Like the mine itself, the villa was closed in 1966, but with a fellow artist. Even the curators, critics and Koen’s vision is a continuation of those dreams, it’s been renovated since then. That was a great place writers who have seen and shared this project are and of a grandeur that transcends everyday life: to start from. part of an artistic community that is far from the the peacock’s tail, the giant eggs, that sort of stereotype of a contemporary world dominated thing… His vision presents a range of refined and MB The old director’s villa has become the by finance and entertainment. They are people genuine beauty: far from everyday banality, from engine room for LABIOMISTA. When I went to who think, who try to find out if there’s anything televisual platitudes. It’s not just something that see it, it was locked and nobody had properly left to believe in. Globalised and American culture looks like something else, it is something else! inspected the building, neither Koen nor the city is only interested in something if it’s fashionable He impressed me as a genuine person, someone officials. At one point it was even unclear whether or profitable. If you don’t bring a consolidated who goes out into the world to look for chickens, we would be able to wrest open the door. At that balance sheet, they won’t ask you to build for peacock feathers, things like that. These are point, I said: If I get that door to open, I’m in on the anything. Not so in this case: here, there’s still signals to be observed. In him, the fantastic world project. And it opened at the first attempt. So we room for the artistic experience. Utopia may be of Hieronymus Bosch is still alive, a typically started work. It was just a little joke, but we kept dead in the wider world, here it’s still alive. This Flemish kind of esoteric imagination. That’s what our word. place is about more than some buildings. gripped my own imagination, and motivated my decision to design his building. And how did the project proceed from there? Are we witnessing a return of the spirit of Ernst Bloch’s Utopia? How do you build a workspace for an artist like him? MB Then we developed the project in my studio in Mendrisio, starting from a survey of the terrain MB Koen Vanmechelen’s utopia also is a well- MB The peculiarity of this artist‘s atelier is and then having several meetings. At the start, reasoned one, because from an ecological point that it was destined for a very particular artist. we didn‘t really know where to place the atelier of view it’s an immediately beneficial one. It takes A conceptual artist, whose work touches many on the site, a former zoo. We had the entire a lot of energy to believe in this utopia, even for collateral disciplines, such as biology, ecology park at our disposal. We Europeans are used an architect; but here we don’t have to drill for oil and other elements above and beyond an artist’s to working within very rigid boundaries, in small in order to create an environment. There are no usual reach. For me, Koen Vanmechelen is a very spaces with many constraints. Now, with all that iron and glass domes here in which to study the interesting character precisely because of this space available, we didn’t really know where to impact of a system, no high-tech building tasked work at the edge of the known world. He opens start! It was like working in the desert. We did with creating a microclimate. What we do have mysterious doors. I was intrigued by the fact that realise that it was necessary to make the entrance here are huge aviaries for fantastic animals that he’s like a scientist, a biologist who starts from facing the city and to turn the roundabout into a are well cared for and are part of a project. Here, the study of chicken DNA to create work that point of reference, while respecting the existing things get done. touches on contemporary problems. It is a bit like vegetation. So we decided to leave the villa in what happened in the Renaissance. I’d say that, plain view and build the atelier right next to it. How would you describe the building in architectural appearance-wise, he’s almost a part of the animal terms? kingdom himself; that world belongs to him, it’s What about the materials? a part of his gesticulative language. It’s a kind MB In architectural terms, this unit of buildings of contiguousness with the real world, but also MB Black brick refers to coal, that much I’ve aligned in a row can be put to different uses. with the fantastical one with which he comes into never doubted. They’re a testimonial, as if we’re They didn’t quite know what would go on inside, contact, with its biological transformation rather bringing what’s underground to the surface and or what the buildings could be used for in the than the intellectual one. displaying it. Brick is a simple material, but rich in future. We created three levels: a greenhouse, history. And it’s also part of the history of Genk. a workspace and a balcony. Now the space How did the atelier and the LABIOMISTA park on the resembles a ship, uncluttered and entirely open. periphery of Genk come about? Did you also consider the option to design something It’s not a monumental work, but the construction in the park? Other pavilions, pathways… of a laboratory that is taking possession of its MB Koen had his own space nearby, in Hasselt, space. It will house the personality and the and on various farms all over the world, where MB In the first sketches, I had tried to design work of the artist. Then there’s the park, which he kept his animals, especially the chickens he’s pavilions that were somewhat subterranean within is an intellectual zoo in which chickens, llamas, constantly crossbreeding. He has around three the park, so as to make sure the animals couldn’t dromedaries and stork freely intermingle… thousand chickens. Then he had the opportunity escape, but without resorting to fences. Then The park will also be open to the public. to develop this abandoned site, a former zoo, I changed my mind. First I want to see how the on the outskirts of Genk. He worked out a park actually works. If all goes well, there may be You have known a lot of artists. How does Koen concept for the entire site. I was a bit afraid of the interventions even without a redesign, or others Vanmechelen compare? result because he’s a visionary, a dreamer. His can propose and implement new initiatives. The project is gigantic. I, on the other hand, am an park must grow with the social building culture MB I’m part of a generation in which artists architect and architecture is a rational business. of its time. I don‘t want to impose a rigid design. were the continuation of the artistic avantgarde of I understood that to really achieve something, I think the use of the park will depend on the new the 20th century. Koen is much younger than the we would need various partners. And we found requirements that will arise. ‘fellow travellers’ of my generation. He considers them. Then one day Koen introduced me to the art as a part of life, not as its representation. He mayor of Genk, and talking with him I realised Why is it called LABIOMISTA? sees art as a process, and the artist as someone that there was also a political will to carry out who has responsibilities towards the community. this kind of project. I immediately understood MB Koen picked that name. One day he arrived He is partial to the idea that artists should have the importance of that fact. This project could in Mendrisio, having visited a number of places something to say. Of course, there are plenty of become part of a grander design to reanimate in Italy while working in Venice on Glasstress. contemporary artists who don’t say anything at all, a region that had become depressed, following We were discussing a number of possible names, for whom the aesthetic alone is important, without the closure first of the coal mines, then of a large and I think this name was proposed at dinner, any ethical tension. But it’s exactly that ethical automotive factory. This was a peripheral urban when eating an insalata mista (mixed salad). tension that I strongly sense in Koen’s work. area that refused to be defeated, and could put Koen’s entire project is about hybridisation, itself back into play via an artist’s dream. And then mixing and matching different things. At first, Pierluigi Panza I was a bit sceptical about the name. But now 5

P. 18 Vanmechelen, they are the source of his art, and their stupid things as long as they are not embedded in a scientific or philosophical answers are his inspiration. general rule.” The importance of facts only becomes DRIVEN BY CURIOSITY AND GENEROSITY But he is not a scientist, and he knows the difference: clear in their broader context. When the insect expert “Artistic research is of a very different nature than looked back on it years later, he considered this test Geerdt Magiels is a biologist and philosopher. scientific research. The requirements of reliability, (or trial) to be the best lesson in entomology he ever For LannooCampus, he started up a dialogue with reproducibility and objectivity in science do not apply had. Koen Vanmechelen and wrote down both their to the work of artists.” reflections – on art, science, culture and society. It’s easy to see a bit of Vanmechelen in the young Ten essays, based on their conversations during Koen Vanmechelen feels related to the researchers Scudder. He also draws while he’s thinking and walks around the animal park, studio, kitchen with whom he regularly shares a table. Because thinks while he’s drawing. Every sketch is an attempt and laboratory, have been collected in a book all research starts with observing reality and to clearly visualise the world and to organise his that will be published in the autumn of 2019. wanting to know what you’re observing. That’s what thoughts. Pencil or marble of Carrara, live chicken For the JOURNAL, Magiels has already produced Vanmechelen does: from his observation platform, or stuffed: these are just the means to tell his story. a preview. he looks – and looks again. The birds are here, and In that story, nature is both example and teacher. it is a gift to come face to face with these strange, Via the shape of a bird, the artist tries to capture the On the grounds of a former zoo, bordering a yet familiar creatures. He observes with the aim processes of life itself. Vanmechelen’s fascination large nature park: that’s where you’ll find Koen to learn. Do they have a full plumage? Are their evolved into an ever-expanding hybridisation project: Vanmechelen’s studio and atelier. It’s both the pivot feathers shiny enough? Are they eating well? Are he crosses local chicken species in order to create and the eye-catcher of LABIOMISTA, a project that they moulting as they should? Do they exhibit normal a more universal chicken – genetically more diverse explores and shifts the boundaries between nature mating behaviour? Everyone who has a pet knows and biologically stronger than today’s factory chicken. and art. Designed by Swiss architect Mario Botta, how interesting animal behaviour can be. And people Vanmechelen’s project to create a ‘cosmopolitan the building integrates the various workspaces, without pets know the behaviour of the human animal chicken’ arose from the (scientifically substantiated) offices, kitchen, reception and exhibition spaces can also be endlessly fascinating. If you look closely, realisation that the chickens scratching around in with the artist‘s great source of inspiration; for the there is so much to see. their pens are not ‘ours’ (be they Mechelen, Bresse or building’s central axis consists of an immense aviary. Finnish chickens), but the living product of millions of This is home to a pair of Steller‘s sea eagles, part Art and science start from the same sense of wonder. years of evolution, selection and adjustment. At the of an international breeding programme for this The art of critical observation is a basic ingredient same time, Vanmechelen hybridises biological with impressive but endangered raptor species. If and of all research: the assessment and analysis of acts, cultural diversity. Whenever he returns a diversified when a chick is born, it will join its counterparts in statements or thoughts. The critical mind searches chicken to its local community – in Cuba, Ethiopia or Kamchatka to replenish the population in the wild. for the limits of what people know or think they know, Thailand – he connects a local culture with the epic it examines the scope of available knowledge, and in of the worldwide spread of these birds; with the 7.7 On its western side, the building leads into an so doing also calls for modesty. billion people and 23 billion chickens sharing this equally impressive conservatory. The kitchen and planet. dining room for Vanmechelen, his team and his In science, you learn this lesson from reality, a harsh guests opens onto a balcony that protrudes into this mistress. This is nicely illustrated by an anecdote After their natural death, the roosters and hens from birdcage. Toucans and hornbills sit on the edge of from the history of science. In 1859, the American Vanmechelen’s transcultural breeding programme the balustrade looking inside. Zebra finches and Java Samuel Scudder, who would later become one of end up in works of art and installations, the silent sparrows flit around between giant nests (works of the most important entomologists of his time, was witnesses of a productive life. They are also proud art), seven species of tourako fly among the trees tall about to start his natural history studies at Harvard taxidermistic totems of the projects spun off from his as houses, the green junglefowl rummages on the University, with Professor Louis Agassiz. At the time, art: foundations in the poorest parts of the world, from ground, under the cooing of tropical pigeons. Agassiz – one of Darwin’s correspondents – was suburbs of Addis Ababa to those of Detroit, where the All species present are on the CITES list. They’re already world famous. The professor asked Scudder chickens are being researched and in turn support from six continents and are all fruit and seed eaters. when he wanted to start. “Immediately,” Scudder local food needs as a universal source of protein. replied. At which Agassiz took down a jar containing The birds are an integral part of the building and a large fish in yellowish alcohol. “Here, take this fish At first glance, there’s not much ‘art’ to stuffing a symbolise a central idea in the artist‘s work, who and observe it. We call it a Haemulon. Afterward, chicken. It becomes art, however, if you know the is best known for his installations roamed by live I‘ll ask you what you saw.” Scudder removed the philosophical ideas and queries of the man who chickens. His basic idea is that humanity is part of perch from its preservation fluid. With its smell of hatched the egg and fed the chicken. Vanmechelen nature’s rich pageant, that we are here because alcohol and decay, the ancient fish didn’t arouse is a conceptual artist and not a scholar of poultry. of nature, and that it is exactly for this reason that much enthusiasm in the young man, who was mainly But his art is permeated by his knowledge of animals. nature deserves our care and respect. We have interested in insects. He continues to observe them with wonder, the to know our place, says Vanmechelen: we, the hallmark of the true questioner ̶ scientist or artist. omnivores, who live and work between carnivores After ten minutes of observing the fish, he went One question leads to the other. About eggs or and frugivores. Similarly, his works of art are hybrid looking for the professor to report his findings. But the ova and fertility, about llamas or camels and their creations in which feathers, skins, eggs or antlers professor was nowhere to be found. Hours passed. wonderfully duplicated immune system, about are mixed with plexiglass, marble, neon, paint or Out of sheer boredom, he turned the fish around and genetic and phenotypic diversity in poultry and cattle, ink. The feathers and skins originate, among other moistened it with alcohol to stop it dehydrating. about women and food security, about children places, from Vanmechelen‘s own social projects, He took a pencil and started drawing the fish. and their rights and dreams: these are the basic which prioritise self-determination and food security Then he started noticing things he hadn’t seen ingredients of his work and they keep coming back, for the less well-off. With his art, Vanmechelen seeks before. The professor returned in the afternoon: in different forms and materials. a balance between wild nature (which hardly exists “Excellent”, he said, “the pencil is one of the best anywhere anymore) and globalised society (often eyes.” Scudder described the fish’s gills, its lips In and by his art, Vanmechelen brings together much wilder and more ruthless than nature). So it’s and eyes, its lateral lines, the spiked fins and forked people from various disciplines: from medicine to no coincidence that the chicken, which is both the tail. Clearly disappointed, Agassiz remained silent. genetics, from taxidermy to development aid and primordial fowl from the forests of Southeast Asia and Finally, he said: “You haven’t looked carefully enough. from human rights to fertility. Whenever he cross- the extremely cross-bred industrial chicken of today, You haven’t even seen the most striking feature of breeds local chickens with cosmopolitan ones to is a recurring motif in his work. this animal. Look again.” make the local breed stronger, he also crosses global with local knowledge, in order to make tomorrow‘s Evident in each of Vanmechelen’s works is a tension, Scudder continued drawing and discovered one world more liveable. He wants to share knowledge between natural evolution propelled by genetic previously unobserved trait after the other. and his art is a way to do that. The artist is driven by variation on the one hand, and human-engineered He realised how justified the professor had been curiosity and generosity, and his motivation can be development nurtured by playful creativity on the in his criticism. Agassiz turned up again at the end summarised in a simple motto: the global only exists other. In the Flanders of his youth, canary cages, of the day and asked if Scudder had already found by the generosity of the local. chicken coops and dovecotes were a common the missing feature. “Do you mean that the fish is sight. As a young boy, he was fascinated by eggs symmetrical, with paired organs?” That was indeed Geerdt Magiels and chicks. Even back then, he was amazed at how what Agassiz had liked his student to discover for one could lead to the other: How does an egg turn himself. But the lesson wasn’t over yet. Scudder into a chicken and then into another egg? Asking also had the fish for the next three days, with the questions was and is his second nature. These assignment to watch and watch again. On the fourth questions guide him in his experimental approach. day, Agassiz brought out other perches to observe. His growing collection of birds forced him to think about how to give all those animals a healthy and Agassiz’s method points to the importance of happy life. How do they live in the wild? What is their observation. Not all fish are bass and fish are not natural behaviour and how can you let this flourish? insects. But in the multifaceted reality of all those With the biology questions came the philosophical animals, there are recognisable constants. There is ones: If we love something so much, why do we put it a system to reality. You can only discover this by a in a cage? How do we deal with other species? And rigorous representation of the observable facts as what does that say about the place of humanity in they relate to each other. Agassiz was strict in his the bigger picture? Asking questions is an art. For command not to be satisfied too quickly: “Facts are 6

P. 24

ICEBERG, TREE, FAIRY CIRCLE Koen Vanmechelen

An iceberg, a tree, a fairy circle. What you see above the surface is only a part of a much bigger whole. The same applies to all of us. To people, other animals and bacteria, to birds, insects, fungi. And certainly to single-celled creatures. We are never alone. We are legion. This is no different for LABIOMISTA. Under the surface, far from everyone’s attention, three pillars – farm, art and society – support the evolving work of art that is LABIOMISTA. Evolving, because LABIOMISTA is not finished. Will never be finished. It exists in a constant state of fertilisation and self-renewal.