Program Opieki Nad Program Opieki Nad
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY KOŚCIAN NA LATA 2011---2014-2014 KOŚCIAN 2010 1 SPIS TRE ŚCI 1. Wst ęp 1.1. Poło żenie i krótka charakterystyka gminy 1.2. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 1.3. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 2. Uwarunkowania zewn ętrzne ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego 2.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie województwa 2.1.1. Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego 2.1.2. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego 2.1.3. Inne dokumenty o zasi ęgu województwa, których problematyka zwi ązana jest z dziedzictwem kulturowym 3. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 3.1. Obiekty zabytkowe nieruchome o najwy ższym znaczeniu dla gminy wpisane do rejestru zabytków 3.2. Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków 3.3. Zespoły najcenniejszych zabytków ruchomych na terenie gminy 3.4. Krajobraz kulturowy – obszarowe wpisy do rejestru zabytków (układy urbanistyczne, parki kulturowe, parki krajobrazowe) 3.5. Zabytki archeologiczne 3.5.1. Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków z terenu gminy 3.5.2. Wykaz stanowisk o własnej formie krajobrazowej 3.5.3. Zestawienie liczbowe stanowisk archeologicznych zewidencjonowanych i wpisanych do rejestru 2 zabytków, ł ącznie z ich funkcj ą oraz krótk ą analiz ą chronologiczn ą (opis koncentracji stanowisk archeologicznych – uwarunkowania fizjograficzne) 4. Uwarunkowania wewn ętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 4.1. Stan zachowania i obszary najwi ększego zagro żenia zabytków 4.1.1. Stan zachowania zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków 4.1.2. Stan zachowania zabytków ruchomych 4.1.3. Stan zachowania zabytków archeologicznych oraz istotne zagro żenia dla zabytków archeologicznych 4.1.4. Obszary najwi ększego zagro żenia dla zabytków w gminie 4.2. Uwarunkowania wynikaj ące ze Strategii Rozwoju Gminy Ko ścian 4.3. Uwarunkowania wynikaj ące z Programu Ochrony Środowiska Gminy Ko ścian na lata 2006-2009 z perspektyw ą do 2013 r. 4.4. Uwarunkowania wynikaj ące ze Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy 4.5. Uwarunkowania wynikaj ące z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy 4.6. Uwarunkowania wynikaj ące z ochrony przyrody i równowagi ekologicznej. 5.Cele gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz inne okre ślone przez gmin ę) 6. Kierunki działa ń dla realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 6.1. Gminna ewidencja zabytków 6.1.1. Sporz ądzenie gminnej ewidencji zabytków nieruchomych 6.1.2. Sporz ądzenie gminnej ewidencji zabytków 3 archeologicznych 6.1.3. Inwentaryzacja obiektów tzw. małej architektury 6.2. Edukacja i promocja w zakresie ochrony zabytków 6.3.Działania zmierzaj ące do poprawy stanu zachowania dziedzictwa kulturowego 6.4. Okre ślenie zasobów zabytkowych, które mo żna wykorzysta ć dla tworzenia np. tras turystycznych, ście żek dydaktycznych, organizacji festynów 6.5. Okre ślenie sposobu realizacji poszczególnych celów gminnego programu opieki nad zabytkami 7. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 8. Monitoring działania gminnego programu opieki nad zabytkami 9. Niektóre zewn ętrzne źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami. 4 1. Wst ęp 1.1. Poło żenie i krótka charakterystyka gminy Gmina wiejska Ko ścian jest poło żona w południowo-zachodniej cz ęś ci województwa wielkopolskiego, w środkowej cz ęś ci powiatu ko ścia ńskiego, w odległo ści ok. 40 km od Poznania i 120 km od Wrocławia. Gmina stanowi 27,99% powierzchni powiatu zajmuj ąc obszar, który wynosi 202,3 km². Siedzib ą władz gminnych jest poło żone w centrum gminy miasto Ko ścian, stanowi ące samodzieln ą gmin ę miejsk ą i jednocze śnie siedzib ę władz powiatowych. Gmina Ko ścian posiada typowo rolniczy charakter, użytki rolne stanowi ą 81% jej powierzchni, u żytki le śne tylko 10%. Gmina zamieszkiwana jest przez ok. 15.350 mieszka ńców. (stan z 2009 r.) z czego ponad 25% wszystkich osób zamieszkuj ących Gmin ę Ko ścian mieszka we wsiach Kiełczewo, Racot i Stare Oborzyska. Struktur ę osadnicz ą tworzy 37 wsi sołeckich obejmuj ących 45 o środków osadnictwa: Bonikowo, Chory ń, Czarkowo, Ćwikłowo, Darnowo, Granecznik, Gry żyna, Gry żynka, Gurostwo, Ignacego, Januszewo, Katarzynin, Kawczyn, Kiełczewo, Kobylniki, Kokorzyn, Krzan, Kurowo, Kurza Góra, Łagiewniki, Mała Wysko ć, Mikoszki, Nacław, Niel ęgowo, Nowe Oborzyska, Nowy Dębiec, Nowy Lubosz, Osiek, Pelikan, Pianowo, Ponin, Racot, Sepienko, Sierakowo, Spytkówki, Stare Oborzyska, Stary Lubosz, Szczodrowo, Tamborowo, Turew, Widziszewo, Witkówki, Wławie, Wronowo, Wysko ć. Gmina s ąsiaduje z gminami: miejsk ą Ko ścian, gminami miejsko -wiejskimi Czempi ń, Kamieniec, Krzywi ń i Śmigiel. Przez teren gminy przebiegaj ą wa żne szlaki komunikacyjne: droga krajowa nr 5 Świecie – Lubawka, (w najbli ższym czasie ma te ż powsta ć droga ekspresowa nr S5 ł ącz ąca m.in. Pozna ń z Wrocławiem), drogi wojewódzkie nr 308 i 311, a tak że drogi powiatowe i gminne. Gmin ę przecina dwutorowa linia kolejowa Pozna ń – Wrocław. Według regionalizacji fizyczno-geograficznej obszar gminy poło żony jest na styku dwóch mezoregionów: Równiny Ko ścia ńskiej, nale żą cej do makroregionu Pojezierza Leszczy ńskiego i Doliny Środkowej Obry, 5 będącej cz ęś ci ą Pradoliny Warszawsko-Berli ńskiej. Ukształtowanie powierzchni terenu jest mało zró żnicowane. Równina Ko ścia ńska to wysoczyzna morenowa, poło żona na wysoko ści 80 m npm. której zachodni ą granic ę stanowi dolina Samicy Leszczy ńskiej, a przez jej środek w kierunku północno-zachodnim przepływa Obra. Wi ększe zespoły le śne zachowały si ę głównie na obrze żach pradoliny i licznych bagien subglacjalnych. Powierzchnie wysoczyznowe s ą mocno odlesione. Przewa żaj ą równiny o niskiej lesisto ści, poprzedzielane sieci ą zadrzewie ń śródpolnych wprowadzonych do krajobrazu w 1820 roku przez gen. Dezyderego Chłapowskiego, ziemianina z Turwi i prekursora rolnictwa ekologicznego. Obszar gminy charakteryzuje si ę znaczn ą g ęsto ści ą sieci rzecznej. Stanowi ą j ą naturalne cieki oraz rozbudowany system kanałów i rowów np. Kanały Obry, Mosi ński, Wonie ść , Przysieka Stara, Rowy Wysko ć i Racocki. Brak natomiast w gminie wód powierzchniowych stoj ących – jezior. Południowa granica gminy biegnie jednak cz ęś ciowo skrajem du żego sztucznego zbiornika retencyjnego - Zbiornik Wonie ść . We wschodniej cz ęś ci gminy wyró żnia si ę unikalny w skali kraju krajobraz rolniczy, prawnie chroniony „Agroekologiczny Park Krajobrazowy im. Dezyderego Chłapowskiego” obejmuj ący równie ż tereny o ściennych gmin Krzywi ń i Czempi ń. Na terenie Gminy Ko ścian wyst ępuj ą udokumentowane zło ża w ęgla brunatnego, jednak że trudne warunki geologiczno – górnicze i degraduj ąca środowisko stosowana dotychczas technologia wydobycia wył ączyły je z ewentualnej eksploatacji, oraz dobrze udokumentowane zło ża gazu ziemnego, cz ęś ciowo eksploatowane w Kokorzynie. Wyst ępuj ą tak że surowce pospolite – kruszywo naturalne oraz surowce ilaste. Ziemie zajmowane dzi ś przez gmin ę, dzi ęki usytuowaniu wzdłu ż dorzeczy rzeki Obry, od dawnych czasów stanowiły tereny do ść intensywnego osadnictwa. Najstarsze wzmiankowane na tym obszarze osady pochodz ą z 2 połowy XII wieku. W średniowieczu ziemie te stanowiły przede wszystkim własno ść szlacheck ą. Dzi ęki usytuowaniu przy szlaku handlowym prowadz ącym z Pomorza na Śląsk pr ęż nie si ę rozwijały i przysparzały bogactwa ich mieszka ńcom. Okres świetno ści terenów gminy przerwał potop szwedzki 6 i wojny osiemnastowieczne. Od 1793 roku w wyniku II rozbioru Gmina Ko ścian znalazła si ę pod panowaniem pruskim i wł ączona została do nowej prowincji pod nazw ą Prusy Południowe, a po Kongresie Wiede ńskim w 1815 r. weszła w skład Wielkiego Ksi ęstwa Pozna ńskiego. Du że znaczenie dla regionu miało wybudowanie w 1856 r. linii kolejowej Pozna ń – Wrocław. W 1900 r. uruchomiono poł ączenie kolejowe Ko ścian- Gosty ń, a w 1901 r. otwarto lini ę Ko ścian-Grodzisk. Przyczyniło si ę to do rozwoju przemysłu, w szczególno ści tytoniowego oraz przetwórstwa buraków cukrowych. W 1918 roku mieszka ńcy gminy walczyli w szeregach powsta ńczych zwyci ęskiego Powstania Wielkopolskiego, w wyniku którego omawiane tereny wł ączono do odrodzonego pa ństwa polskiego. Okres mi ędzywojenny to ponownie czas rozwoju przerwany wybuchem II wojny światowej. Podczas hitlerowskiej okupacji szerzyły si ę aresztowania, egzekucje, wywózki do obozów koncentracyjnych, wysiedlenia. W styczniu 1945 r. tereny zajmowane przez gmin ę zostały wyzwolone przez wojska radzieckie i rozpocz ął si ę nowy etap przemian społeczno- gospodarczych. Na przestrzeni wieków wykształcono dorobek kultury materialnej, którego zasoby licznie przetrwały w gminie Ko ścian do czasów obecnych i są wyrazem troski władz samorz ądowych, aby poznały je kolejne pokolenia. 1.2. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Nadrz ędnym celem Programu opieki nad zabytkami gminy Ko ścian na lata 2011-2014 jest ukierunkowanie działa ń samorz ądu gminnego na popraw ę stanu zachowania i utrzymania zasobów dziedzictwa kulturowego gminy. Szczegółowe cele wynikaj ą z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Okre ślone zostały nast ępuj ąco: - wł ączenie problemów ochrony zabytków do systemu zada ń strategicznych, wynikaj ących z koncepcji