Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

NATIONAL ASSEMBLY OF bezwen sanze, la zot a gete si zot bezwen pey zot menm. So fotespere sa i solve sa Friday 30th October, 2020 problenm. Ok, mersi bokou. Nou a prosede avek Mosyon. E The Assembly met at 9:02am mon apel Onorab Georges.

National Anthem HON BERNARD GEORGES Mersi Mr Speaker. Bonzour Mr Moment of Reflection Speaker. Bonzour tou bann Manm dan Lasanble, e tou Mr Speaker in the Chair dimoun ki pe swiv nou dan lakour. Mr Speaker nou MR SPEAKER premye Mosyon bomaten i lir Mersi. En pti item comme suit In accordance with housekeeping, avan nou Articles 63(1) and 69(2) of the konmanse, e sa se lo size delo. Constitution, this Assembly Nou’n gannyen en pti diskisyon, approves the proposed avek Madanm Clerk. Plastic appointment by the President of bottles out of the question pou the Republic of Mrs Devika, diferan rezon. Pa zis Sumitra, Kathrina Vidot to the lanvironnman, me apre nou office of Minister. Mersi Mr realize, cost osi e apre sirtou Speaker. nou anvi evit en disparite kalite boutey lo latab. E sa i enkli si MR SPEAKER ou, ou anmenn ou prop boutey. Thank you. Eski Mosyon i Me parkont nou annan en ganny segonde? Onorab solisyon ki mon krwar i ava suit Desheila Bastienne. nou byen. Nou annan en sponsored en well-wisher ki HON DESHEILA BASTIENNE anvi donate nou 35 boutey Bonzour Mr Speaker. Bonzour glass bottles, ki byen prezante, tou Manm Onorab. Mr Speaker e i pou met logo Lasanble avek Mosyon i ganny segonde. non bann Manm lo la. So sak dimoun i kapab MR SPEAKER annan son prop boutey ver e ou Mersi. E avek sa nou ava apel zis bezwen okip li ou menm. I Mrs Devika Vidot. E nou a ou personal bottle, e the first one move dan Committee Stage i free. Si i arive apre ki zot mersi. Mrs Vidot bonzour, e

1

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 byenveni dan Lasanble. Nou pe pey lo mwan menm. So pou demann ou par konmans mon’n persevere mon’n arive avek en pti lentrodiksyon konplet sa. Ozordi I am a proud personnel bref 2 a 3 minit avan member of ACCA. E mon pe nou prosede avek kestyon bann aspire to become a Fellow e sa Manm. Mrs Vidot. pou arive lannen prosen, kan mon fer mon laplikasyon. MRS DEVIKA VIDOT Mon pa’n aret lanmenm. Bonzour Mr Speaker. Bonzour Touzour pandan kan mon pe tou Manm Lasanble. Dabor travay, mon’n osi fer en MSc in mon ti a kontan konmanse par Profession Accountancy ki mon felisit zot tou zot apwentman. ti konplete 2017 e mon’n En gran bonzour spesyal i al graduate. pou Lepep Seselwa ki pe regard An se moman mon pe diriz mon ozordi bomaten. Mon non en lakonpannyen offshore, en i Devika Vidot. Mon’n ne ICSP ki Seselwa i plito konn li Takamaka, e grandi dan distrik konman offshore. I en term ki Baie Lazare. Mon annan 31 zot pli familye avek. Mersi. byento pe al vin 32an. Mon’n marye, 2 zanfan. En pti pe lo MR SPEAKER mon parkour akademik. Mersi Mrs Vidot. Wi nou a Mon ti graduate an 2011 konmanse e parey pratik ki from University of Manchester mon pe adopte, mon a pran 2 dan en Degre in Accounting and kestyon, oubyen 1 apre lot kote, Finance. Apre sa kan mon’n fer dapre lakantite ki i annan lo mon retour Sesel mon’n soz. Pou lemoman lakantite i konmans travay plizoumwen, paret balanse. Alor mon a dan Financial Services Industry konmans isi avek Onorab parey zot pou vwar lo mon CV. Cosgrow. I en pti pe dan odit osi, so en pe de sa. HON WALLACE COSGROW Mon’n focus lo pourswiv Bonzour Mr Speaker. Bonzour mon akademik kalifikasyon e tou dimoun ki pe ekoute, professional aplikasyon, alor bonzour tou Manm Onorab. mon ti konmans antreprann Bonzour Mrs Vidot. pou fer mon ACCA part-time. So Mrs Vidot, ler mon get ou an menm tan ki mon ti pe CV i en CV tre enteresan, pou en travay, mon ti pe fer sa zenn profesyonnel sirtou en kalifikasyon self-funded. Mon ti zenn profesyonnel sa laz ki ou

2

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ete. Mrs Vidot ler mon get ou dan lendistri offshore, in donn CV ou en dimoun ki’n fer bokou mon en kantite bagaz an term dan domenn finans, dan premyerman enterpretasyon domenn accounting, e ou pe Lalwa aplikasyon Lalwa. Mon’n travay comme dir ou menm, osi ganny exposure plizoumwen dan domenn enternasyonalman avek bann offshore, fer en pti pe letan diferan fason fer, diferan pei Seybrew plizoumwen dan lafason keksoz i ganny deroule. domenn offshore. Mon pwennvi se ki lo kote Ki ou panse an term ou Sesel, an se moman zot bezwen leksperyans, dan domenn konnen zot tou poudir OECD offshore dan domenn finans, ki nou under scrutiny from the ou panse ou kapab anmennen, OECD. E Sesel lo son kote in fer lo nivo Cabinet, si ou, well si ou en kantite pou sey meet ganny apwente Minis. Akoz requirements, pou meet nou pa konnen pou lemoman ki standar. E still nou pe vwar portfolyo ki ou pou okipe. Me si poudir i annan mankman. Nou ou ganny apwente Minis ki annan ankor room pou devlope. leksperyans ou krwar ou kapab So mon panse ki through anmennen lo Cabinet? Akoz sa leksperyans, through sa konman ou konnen, poudir nou bann followings ki mon pe fer, annan en kantite lizye lo nou lo keksoz ki mwan mon kapab sa domenn offshore, dan sa anmenn devan, kapab anmenn domenn anti-money laundering, kot Cabinet ,akoz mon pa ankor bann domenn konpannyen konn mon portfolyo an se offshore? So ki panse ou kapab moman. Me sa leksperyans ki anmennen lo Cabinet pou sey mon’n gannyen through tou sa met Sesel en pti pe pli dan kler letan ki mon pe swiv sa, mon lo sa kote lo sa domenn la? krwar ki atraver sa mon’n Mersi bokou Mr Speaker. kapab formil serten ki ou a dir en lopinyon, ou serten bann mo MR SPEAKER stratezi ki mon panse, i pou pli Mersi Onorab. Mrs Vidot. bon pou pei. Par egzanp mon panse ki i MRS DEVIKA VIDOT annan serten lenzistis mon Mersi Mr Speaker. Mersi panse ki pe ganny fer avek bann Onorab pou ou kestyon. Bon Small Island States ki annan mon panse ki dan atraver bann offshore sector kot par leksperyans ki mon’n anmase egzanp, sa bann gro pei zot pa

3

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pe regard tro byen zot domestic Sesel, e i annan lontan ki nou regulations. Me zot pe plito parti pe koz lo met larzan dan enpoz lo nou sa bann pti pei. pos Seselwa. Avek ou E i annan resers ki’n background, mon anvi ou donn ganny fer, e mon panse ki nou mon 3 nide ki ou kapab met osi nou bezwen zwe en pli gran delavan avek Cabinet, pou fer ki rol, e met nou kontribisyon sak Seselwa a lafen 5an manda devan konman Sesel, konman ladministrasyon Mr en Nasyon, met devan pou nou Ramkalawan, nou santi nou pli kapab defann nou lekor. Sa annan plis larzan dan nou pos. i en keksoz ki mon panse mon Mersi. kapab ede pou achieve. Lo kote mon lezot MR SPEAKER leksperyans atraver mon karyer Mersi Onorab. Mrs Vidot mon in terms of, mon’n ganny en byen satisfe ki ou premye kantite bagaz dan repons in bref e to the point e accountability. Sa i enn bann mon a zis demann ou pou kalite enn mon bann prensip for kontinyen dan menm stil. ki mwan mon annan. E mon Mersi. Mrs Vidot. panse ki sa kalite letan mon pou antre dan Cabinet, i enn ki MRS DEVIKA VIDOT pou fer sa Minister ki mon pe al Ok, sorry mersi Onorab pou ou dirize, i pou enn ki’n ganny kestyon. Petet mon a konmans fonde lo fairness, accountability. avek lo kote lantreprenarya lo E ki mon pe hope ki sa osi i ava kote biznes Sesel. An se transpire dan Cabinet an antye, moman mon krwar tro bokou ki mon kapab ed mon bann reliance ti pe ganny mete dan koleg, ki nou kapab by adopte nou lekonomi lo Sekter bann prensip, bann Polisi ki Tourizm. swiv sa menm laliny. Mersi. Alor enn bann nide petet ki mon kapab vin avek devan MR SPEAKER se, devlop diversifye nou Mersi Mrs Vidot. Onorab lekonomi. Alor devlop Gervais Henrie. lantreprenarya. E ou pou remarke poudir an se moman HON GERVAIS HENRIE nou pe go through Sesel pe host Mersi Mr Speaker. Bonzour tou the Global Entrepreneurship dimoun. Bonzour Mrs Vidot. Week. So we are the host. So sa Mon enterese dan prosperite i en pa an avan. E mon panse

4

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ki sa i en very good way Trwazyenmman, mon forward, e ki Gouvernman i panse ki lo en nivo lazenes, merit kontinyen avek. Gouvernman i bezwen pli So through diversite angaze pou li met an plas bann lekonomi nou kapab empower prosedir bann Polisi ki angaz nou bann dimoun, pou add lazenes depi en tre zennaz, ki diferan laspe biznes. So ou pou ou met en vizyon avek zot. Zot pe ankouraz biznesmenn pou al ledikasyon i enportan. Sa ki pa dan divers Sekter Lekonomi, the doue entelektyelman zot osi ok? Pa zis focus lo Tourism. zot annan talan dan zot Byensir i annan ki, i annan lanmen. E sa fodre zot realize. ankor an plis ki kapab ganny E nou bezwen fer zot realize. Ki fer lo kote Tourism, parey i zot, zot karyer dan zot lanmen, annan bann recreation e sa i kapab lakle e sa i pou activities, ki mwan mon panse anmenn zot larzan. fransman an se moman, nou So devlop zot skills ed zot bann biznesmenn pa pe venture devlop zot skill;- realiz zot ase ladan. potansyel e atraver sa ed zot I ti pou osi benefisye nou pou zot kapab devlop sa fer li bann touris kan i vin Sesel ki vin en biznes, pou ki demen zot annan keksoz pou fer alor nou pa pe bezwen rely lo spend plis larzan dan nou kontrakter ki vini from lekonomi. Ok? be ler nou napa aletranze or pe rely lo GOP ki sa servis pou donn zot, zot pa nou pe donn avek expatriate pe spend sa kantite. Spend lo pou vin fer nou louvraz. lozman epi zot al se zot. Zot Ok mon panse ki lazenes servi nou lans ki pou naryen e an se moman, i sa i en zot retourn se zot. mankman dan lazenes. Mersi. Bon dezyenmman, dan sa menm laliny devlop Sekter MR SPEAKER Lendistri, mon panse ki Mersi Mrs Vidot. Onorab Rosie Gouvernman i kapab regard Bistoquet. dan alokasyon later. An se moman i annan en mankman HON ROSIE BISTOQUET dan later endistriyel, pou fer ki Bonzour Mr Chair. Bonzour bann biznesmenn i kapab tou bann Onorab. Bonzour Mrs epanouir, ouver zot biznes Vidot e mon pou dir en bonzour epanouir. So sa i en landrwa spesyal pou tou piblik ki pe kle ki nou bezwen regard ladan.

5

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ekoute, spesyalman bann vwar poudir zenn profesyonnel i dimoun Point Larue. annan son plas dan nou pei. Mrs Vidot, koman en zenn Selman nou bezwen pare pou profesyonnel mon remarke osi vin devan pou nou kontribye. ou byen vokal. Akoz ou krwar Fodre pa ki nou pe ezite. Alors ou’n ganny swazir parmi lezot sa i enn bann fakter ki mon zenn dan ou kalib pou form krwar se pour sa rezon ki mon’n parti Cabinet of Ministers? Apre ganny selekte. Mersi. lot kestyon mon pou demann ou, ki kontribisyon ou pou MR SPEAKER anmennen pou enspir lezot Mersi Mrs Vidot. Onorab zenn parey ou? Mersi. Churchill Gill.

MR SPEAKER HON CHURCHILL GILL Mersi Onorab. Mrs Vidot. Mersi Mr Chair. Bonzour tou prezan, bonzour Mrs Vidot. MRS DEVIKA VIDOT Pour Bidze 2021, nou Bidze pou Mersi Onorab pou ou kestyon. tre tight, zisteman akoz larzan Bon, mon panse ki mon’n dan kof Leta i tre limite ki pe ganny swazir premyerman, antre ozordi. E sa i pou nesesit primarily, based, lo kalifikasyon annan en budgetary control dan ki mon’n annan. E mon osi tou Minister. An menm tan i panse ki parey ou’n dir mon tre annan bann komitman vokal. So, i annan serten kalite enternasyonal ki pei i annan, ki petet in ganny demontre dan Gouvernman in komit pei, ki lafason ki mon travay, lafason nou bezwen pey serten fees pou ki mon enterakte avek dimoun. bann afilyasyon. Mon en dimoun ki kontan Eski baze lo ou CV, mon konverse, ki kontan konekte vwar ki i annan bokou kalite avek dimoun. So, mon panse ki ladan ki kapab fer en sa i enn bann kalite, ki petet in kontribisyon ase sibstansyel, fer ki sa bann dimoun ki lo sa eski ler ou’n ganny konfirmen selection Committee zot in dan nou post, ou pou kapab vreman vwar dan mwan. annan sa kouraz pou dir avek E mon priye ki si mon ou Cabinet ki nou bezwen ganny aprouve, avek zot annan en internal control, tre laprouvasyon definitivman, efikas dan tou Minister? E an mon vin sa letensel pou lazenes menm tan, pou nou fer bann Seselwa. Ki lazenes Seselwa i spending kot nou devret, pou

6

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 asire ki i annan en priyorite ki sa bann term. Productivity, sa byen definir. Sa akoz nou pou se nou bezwen kapab maximize annan en Bidze tre limite, se sa nou output, baze lo sa input ki ki nou pou bezwen sa bann nou’n ganny donnen. serten kontrol. So, nou bezwen fer en Eski sa bann keksoz ki ou fason ki nou servi nou resours, krwar i ti pou ed cabinet si nou nou utilize nou bann resours to ti kapab reinforce li? Mersi. the maximum capacity possible. E sa i enkli nou resours imen, MR SPEAKER so nou bann dimoun. So, nou Mersi Onorab. Mrs Vidot. bezwen konnen ki mannyer pou retir zot dan en serten fonksyon MRS DEVIKA VIDOT ouswa plas zot dan en lot pou Mersi Onorab pou kestyon. fer ki zot vin pli efficient. E i Byensir baze lo tou sa ki ou’n enkli osi nou resours finansyer. dir, egzakteman sa ki mon Larzan ki nou gannyen donn anvizaze pe al fer. Dan mon pou travay avek. Nou bezwen academic careers, as well ki rode ki fason ki nou kapab fer dan mon karyer profesyonnel, sa de bout zwenn. e mon panse sa ki ou aprann se ki i vreman sa i fason pli byen pou fer. enportan pou en Gouvernman, Mersi. pou en public sector, i annan 3 kalite ki i bezwen swiv, e se MR SPEAKER effectiveness, efficiency, Mersi Mrs Vidot. Onorab John economy. So, effectiveness i Hoareau. vedir, nou bezwen swazir the right things to do at the right HON JOHN HOAREAU time. Ok, so nou pou bezwen Mersi Mr Chair. Bonzour Mr selekte kwa ki pli enportan pou Chair. Bonzour tou dimoun a fer. Sa i form par nou lekout, bonzour Ms. Vidot. Ms. effectiveness. Vidot, mon pou al en pti pe lo Efficiency i dezyenm, so laliny ki Onorab Bistoquet in al nou bezwen swazir keksoz e fer lo la, mon pou demann ou Ms. li byen. Keksoz ki nou’n selekte Vidot, mon krwar ki ou konn tre pou fer, nou pou bezwen fer li byen sa dikton dan lemonn dan en fason ki efficient, right ? biznes ki dir, there are no bad E finalman in terms of economy, workers but there are bad sa mon pe refer to productivity. managers. Mon pe met li an Angle, eskize

7

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Si ou a latet en I annan lezot fakter lorganizasyon, ou bezwen selman ki mon panse en good aksepte sikse e ou bezwen leader, i bezwen posed pou li aksepte osi failure sa kapab diriz en lorganizasyon, lorganizasyon. Alor ki karakter dan sa ka en Minister. So, ki ou krwar koman en zenn humility. Ou bezwen mazinen, Minis, ou devret fer ki ou annan ou bezwen humble. Ou bezwen pou ou kapab asire ki ou mazinen akoz ki ou la. Ou la annan, sikse dan ou Minister? pou deservi en serten fonksyon, Dezyenmman i enn ki en pti pe ou la pou deservi ou pep, nou la lo baz filozofikal. Ms. Vidot an pou deservi Lepep Seselwa. vi ki ou’n fer bokou travay dan Nou pou ganny konfye zot bann Sekter Finansyel e biznes, ki ou resours e nou bezwen fer sir ki panse lo tax system Sesel? Eski nou pe servi zot bann resours nou annan tro bokou tax. Eski byen. sa pe annan en lenpak lo pri I annan osi empowerment. lavi. Mersi? Mon bezwen fer sir ki koman en Minis mon pe kapab empower MR SPEAKER mon bann dimoun par anba Mersi Onorab. Mrs Vidot. mwan. Mon bezwen donn zot sa lespas pou zot grow, e mon MRS DEVIKA VIDOT bezwen ed zot dan sa demars. Mersi Onorab pou ou kestyon. In terms of kominikasyon. Premyerman an term kalite pou Kominikasyon osi i kle. Nou manage Minister, mon’n bezwen kapab etablir en laliny konmans avek sa, in terms of kot i fasil or ki mon bann staff i kalite ki mon posede, sa se santi i konfortab pou kominike, accountability. Mon panse ki sa pou donn zot feedback, pou premyerman i en kalite vreman donn zot input a nenport ki enportan ki koman en Minis moman. mon pou posede, ki fer ki mon Se atraver sa bann keksoz pou pare pou mwan take the koumsa, ganny feedback avek success or the fall. Mon pou ou staff, ganny zot accountable pou mon Minister, kolaborasyon, ganny zot ki i pe fer byen, ki i pe fer mal. konprenezon. Se sa ki pou fer Me definitivman mon pou fer sikse en Minister. Akoz dan mon mye ki mon Minister pe Minister nou annan servis ki performen. Mon pa krwar sa i nou ofer. Nou pa vann prodwi, en point of contention, to be fair. nou vann nou servis, sa ki nou

8

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 annan e nou human resource i lakle pou nou kapab delivre sa HON JOHAN LOZE servis a sa nivo ki tre o. Mersi Mr Speaker. Madanm Dezyenm nou’n demann Vidot mon annan en kestyon tre mwan in relation to taxes in bref pou ou. Eski ou santi dan Seychelles. Sa i en laspe ki mon ou kapasite koman en Minis, ou vreman fasinen about. Taxes in posed ase lafors karakter pou Seychelles, mon swiv li de pre. azir koman en beacon of hope Mon panse ki an se moman, pou lazenes Seselwa an mon konn ase byen lo laplipar zeneral? Vi ki ou manm pli bann taxes ki enforce in zenn Cabinet Minis. E pou Seychelles, wi. Mon pa pou bann zenn profesyonnel kapab at this point in time, dir Seselwa an partikilye e pou tou ou wi i annan tro bokou ouswa zenn Seselwa in the workforce? i annan mwens. Akoz mon Mersi Mr Speaker. napa tou lenformasyon. Mon pa privy to sa bann MR SPEAKER lenformasyon pou mwan kapab Mersi Onorab. Mrs Vidot. donn ou, pou fer sa deduction. Ou bezwen fer plis MRS DEVIKA VIDOT konsiltasyon. Mersi Onorab pou ou kestyon. Me sa ki mon kapab dir Parey mon ti komanse lo ou, lobzervasyon ki mon’n fer se komansman, mon’n fer resorti. ki i annan de kalite tax ki mon Mon pe swete ki par mon panse, i pa aplikab to serten prezans dan Cabinet sa i ava vin endividyel or companies e ki en lenspirasyon pou nou zenn kapab ganny restructured. Sa Seselwa. E mon panse ki wi, definitivman mon pou kapab mon kapab fer sa diferans. Mon asir ou, poudir mon vwar panse ki mon karakter, mon poudir personnelman i annan enn ki konekte tre byen avek improvement pou fer lo sa kote. dimoun. Primarily mon annan Me in regards to too much or too en kantite respe pou dimoun. little, sa nou pou bezwen fer en So, lafason ki mon proper analiz pou kapab kominik avek dimoun, mon determinen. Mersi. kominik avek respe. E mon panse ki atraver mon MR SPEAKER leksperyans mon’n vwar ki Mersi Mrs Vidot. Onorab Johan lafason ki ou, ou apros dimoun, Loze. ki ou koz avek dimoun, ou

9

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 resevwar parey. E mon pa vwar leksperyans travay avek poudir akoz mon pli zenn lo sa lotorite. So, an bref si ou kapab Cabinet ki i pou fer ki mon pa dir nou, kwa ki ou santi ki merit pou kapab enterakte ou en pti git lezel, parey nou dir kominike, ou fer pase mon divan anba lezel dan Lendistri pwen devan. Offshore an se moman? Parey Akoz mon panse ki mon la ki nou konnen osi ki Sesel osi bann koleg i pou afford mwan i dan en pti pe problenm. menm respe ki mwan mon’n Mersi. afford avek zot. So, mon pa pe vwar sa koman en huddle. Sa MR SPEAKER lapwentman mon vwar li Mersi Onorab. Mrs Vidot. definitivman i pou challenging, me selman mon pran li koman MRS DEVIKA VIDOT en task, parey nenport ki task Mersi Onorab pou kestyon. ki ganny met devan mwan, e Bon ki mon panse se ki sa ki mon pou fer li avek tou mon nou’n fek pas atraver, nou’n fek abilite e tou mon pas atraver COVID-19 sa determinasyon. E mon espere pandemi. E nou’n vwar ki in hit ki mon fer tou dimoun fyer. nou tourism industry very Mersi. harshly. Ki in enpakte severman lo nou lekonomi. Me MR SPEAKER kwa ki fasinan pandan sa bann Mersi. Onorab Richard letan, se ki i annan sa sekter, i Labrosse. annan Sekter Financial Services Industry ki li malgre in kapab HON RICHARD LABROSSE ganny afekte, me in pli resilient Bonzour tou mon bann koleg. dan tousala. Se byensir se akoz Bonzour tou bann ki a lekout, the nature of sa industry. spesyalman zabitan Plaisance. Nature of sa industry, i en Mrs Vidot dabor felisitasyon, industry ki ou pe bezwen ou’n dan en lendistri ki nou’n kontak fizikal avek ou bann ansanm pou en pe letan. So, kliyan. Alors tou keksoz pe ozordi mon kestyon i pou baze ganny fer virtual. lo sa. Parey ler mon pe get ou Alors i enn sa bann CV, ou’n fer regulatory lendistri ki’n kapab soutenir compliance, ou annan son pwisans pandan sa bann leksperyans financial services, letan, e ou bezwen konnen ou’n osi annan auditing e osi poudir the FSA ti fer

10

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kontribisyon avek ou bann kalite byensir, mon ti Gouvernman. E tout au long in a kontan konnen ki bann kalite, kontinyelman marse e nou’n fer ou bann valer ki ou panse ou antre dolar, foreign exchange devret annan, pou ou kapab basically dan nou sistenm ki’n relate pli byen avek ou staff, ki ede pou soutenir nou lekonomi. pli aze oubyen bann ki pli Alors, mon panse an term ansyen. Akoz byensir sa i pou Gouvernman ki i bezwen inevitab, ou pou annan diferan kontinyen. Ki i remark kous, diferan group laz dimoun potansyel Financial Services dan ou staff. Si ou kapab Industry e i kontinyen donn sa elabor en pti pe lo la silvouple. lankourazman sa lendistri. Mersi. Donn li sa lenportans, regarde kwa ki kapab ganny fer. Annan MR SPEAKER antretyen avek the regulatory Mersi Onorab. Mrs Vidot. authority. Regarde ki kontrent ki bann dimoun ki dan prive MRS DEVIKA VIDOT dan sa sekter pe fas avek pou Mersi Onorab pou ou kestyon. nou kapab overcome sa bann Koman en zenn ou osi, mon defi. Akoz mwan mon panse ki panse ou osi ou pe fer fas avek sa lendistri i annan en kantite serten defi. Ou osi amongst potansyel, malgre scrutiny from your colleagues. Me parey the OECD, mon panse i pou mon’n dir, mon pa krwar poudir annan fason ki nou pou kapab nou laz i merit annan okenn overcome tousala. Mersi. lenpak lo la kalite travay ki nou deliver. Ok, sa i bezwen stand MR SPEAKER from kalite ki nou posede, Mersi Mrs Vidot. Onorab Kelly kalifikasyon ki nou annan e ki Samynadin. mannyer ki nou kapab fer sa come across. HON KELLY SAMYNADIN Bon, in terms of staff, ki Mersi Mr Speaker. Bonzour tou mannyer mon anvizaze manage mon bann koleg Onorab e zot? Premyerman se mon’n bonzour Mrs Vidot. Ou’n koz lo mansyonnen oparavan, plizyer kalite ki ou pou bezwen, kominikasyon. Maintain a good pou ou kapab antre dan ou pos line of communication ki dimoun ministeryel e osi koman en i kapab donn zot feedback, koze Dirizan. Me mwan mon ti ava e eksplike. Byensir koman mon kontan konnen, ou pe al koz lo pou antre dan sa pozisyon mon

11

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pou bezwen rely en kantite lo nou bezwen être reel, nou tou mon staff e a tou moman. bezwen être fran e pou nou Akoz zot ki pou bezwen pe kapab bouz devan. enterakte avek mwan, pou les Finalman mon krwar in mwan konnen ki mannyer term of an zeneral, mon krwar keksoz i pe marse, kwa ki pe fodre senpleman in terms of mars byen, a zot avi kwa ki pe delegation, mon bezwen fer sir mars mal. Akoz apre tou zot ki ki tou kou pe delegate, fer pase on the ground, zot ki fer fas avek mon bann pwen dan en fason ki bann keksoz on a day-to-day kler, pour ki keksoz i ganny fer basis. So, i enportan sa atan e ki nou evit okenn kominikasyon, sa ekout, sa dezapwentman dan nou latant. Ou bezwen fer sir ki sa Minister. i arive. So, an menm tan, mon MR SPEAKER anvizaze build bann positive Mersi Madanm. Onorab Egbert working relationships avek zot. Aglae. Savedir aside from en nivo profesyonnel, me i bon ki ou osi HON EGBERT AGLAE konnen en dimoun en pti pe Mersi Mr Chair. Bonzour Mrs plis, pou ki ou kapab pli byen Vidot e tou Manm Onorab. konpran kote ki ou kapab better Petet Mrs Vidot, mon santi plas sa dimoun dan mwan soulaze ler mon vwar as lorganizasyon. en 32an ou pe vin en Minis, e sa E in terms of feedback pou i poz en lespwar pou nou zenn zot osi, kan staff pe perform ki la. Premyerman baze lo ou extremely well ou bezwen pe bann larepons ki ou’n donn commend zot, me kan keksoz pe nou, petet enn ou bann mars mal osi ou bezwen pe les challenges ki ou riske pe fer fas zot konnen. Sa i enportan. Nou avek koman en zenn Minis, ou pa pou kapab annan en pe al ansarz en Minister la, pou Minister kan keksoz pe mars annan bokou travayer ki pli vye mal nou reste trankil, nou pa ki ou byensir. dir. Nou bezwen annan sa Ki mannyer ou pe al sitye lavolonte. Nou bezwen annan ou, akoz in annan bann serten sa pouvwar pou koze, kominik mindset, oubyen mantalite, ki i avek nou staff. Wi, mon kapab poz en dominasyon lo ou command ou pou, sa me i lotorite dan sa Minister. Ki annan keksoz pou improve. So, mannyer ou krwar ou pou

12

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kapab fer fas avek sa kalite Minister, ou pou kapab tenir sa challenges, pou ou kapab fer sir bann lekspektasyon dimoun ki napa okenn undermining ki pou fer zot konpran lo sa servis arive, ki ou Minister i ki ou, ou kapab ofer zot ozordi fonksyonnen? avek sityasyon ki nou ladan? Dezyenmman ou’n annan Mersi. en antretyen mon kapab dir, leksperyans avek sa offshore MR SPEAKER sector. Ki mannyer la dan sa Mersi Onorab. Mrs Vidot. moman letan, kot lekonomi i dan problenm e offshore sector, MRS DEVIKA VIDOT mon konpran se i pe anmenn en Bon mersi Onorab pou ou bann pe larzan dan lekonomi, ki kestyon. Mon pou sey reponn mannyer ou kapab petet pous tou, si an ka mon manke ou ava en pe plis atraver ou portfolyo les mwan konnen mon a ava zis ouswa lo Cabinet menm pou fer go back lo la, ok? Premyerman ki sa Sekter i kapab anmenn ou’n adres bann dimoun ki pou plis an term deviz etranzer pou pli aze ki mwan. E lo kote sa, ki pei ? mon larepons pou ou, se sa ; E osi ki mannyer ou pou Tou dimoun mon pou tret travay etrwatman an zot parey, ki ou pli aze ki mwan kolaborasyon, avek sa bann ki ou pli zenn, mon pou afford lezot lazans ki dan Sekter ou menm nivo respe, eski ou Finansyel. Akoz nou’n vwar ki travay at a head, eski ou travay dan lepase in annan bann lo pli junior level, menm respe malantandi an term sirtou, kot mon pou afford avek ou. i konsern regilasyon. E kot Koumsa ki mon’n ganny grandi Sesel par fwa in ganny mete lo e sa i en kalite ki anndan mwan. bann White List, Black List. Ki Me selman toudmenm, mannyer ou krwar ou pou nou bezwen realis, nou pe fas kapab re armoniz sa sekter avek sanzman e nou bezwen ansanm ki zot tou, zot lo en cognizant, ki nou pou bezwen menm level. manage sa sanzman, sa i E dernyerman Mrs Vidot, enportan. Dan nivo biznes, ki dan en Minister ou pou pe vwar dan Gouvernman nou bezwen piblik osi. Eski ou santi poudir kapab manage change. E ki ou pou kapab, sirtou avek mannyer ou fer sa? Ou bezwen lekspektasyon ki pep i annan li fer sa par kominikasyon, set menm li, ler ou pou dan lekspektasyon avek ou bann

13

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 dimoun. So, nou bezwen koz larzan pou met dekote, ou avek ou bann dimoun, eksplike, annan zis pou ou swa kit li dan fer sir ki desizyon pa zis ganny labank or ou withdraw. Mon pa fer e enpoze lo zot. Dimoun i konnen ou gard se ou, I hope bezwen konpran, akoz ki nou pe not. Me selman, so ki mon pe fer serten desizyon. sey dir. E labank to lentere lo E through understanding, sa savings i quite low. ler nou obtain understanding So, ki nou kapab fer, se ki from zot, zot pou pli receptive nou kapab rod en lavenir pou pou bann keksoz ki pe ganny entrodwi bann diferan, bann mete devan zot. E sa i en nouvo investment products, ki fakter kle ler ou pe undergo even nou Sekter Domestik, nou change. E part of bann bann dimoun lokal i kapab kalifikasyon, mon’n aprann en envesti ladan. Ok? Ki alafen kantite lo ki mannyer pou dizour zot ava ganny en return manage change dan lo zot larzan ki pa ava zis pe lorganizasyon. asize dan labank. Zot ava fer Dezyenm mon pou tous, marse zot larzan. E sa pou ed ou’n demann mwan en kestyon nou lekonomi byensir, akoz nou lo offshore. What can be done, pou met likidite dan nou financial services? So, Financial lekonomi. Services Industry an se moman, Trezyenmman, ou kapab vi ki nou pe ganny sa bann zis repet ou trwazyenm kestyon presyon avek OECD e tou sa, silvouple? mon’n tous lo sa bout laspe enternasyonal avan. Me ki mon HON EGBERT AGLAE panse ki Gouvernman i kapab I konsernan lekspektasyon osi ede ladan or ouver laport, se piblik anver servis. in terms of the domestic side as well. MRS DEVIKA VIDOT Ki mon pe mean par sa, se Wi, eskize pou sa. Wi, ki rod lavenir pou entrodwir lekspektasyon piblik, so parey bann investments products. Ou mon’n dir o debi, mon pran pou realize poudir an se moman gran plezir avek enterakte avek nou annan, i annan very dimoun, so mon pa vwar sa minimal prodwi, ki ou kapab koman en defi ditou, ditou. envestir ladan. Koman en Byensir avek proper time endividyel, ou’n ganny ou saler management, managing ou lafen dimwan, ou annan en pti diary, mon pou fer sir ki mon

14

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ava annan letan pou mwan Eski ou pou kapab diriz sa zwenn avek piblik at a specific Minister. Mon oule ou koz dwat time. Mon respekte en kantite avek tout lafyerte, eski ou pou ler piblik, akoz mon osi mon’n kapab diriz sa Minister? E mon pas atraver en kantite dezyenm kestyon se ki ou laz, dezapwentman kan mon’n anvi ou en pe zenn. Byensir si vwar en dimoun dan mwan mon gete mon vwar en Gouvernman, i pa’n posib. Minis ki en pe alaz, mon So, mon pou esey mon ki konnen i pe al retire, so mon sa bann sityasyon dan nou espekte mon annan en plas Minister i pa arive. Mersi. mon osi mon pou kapab ganny promosyon. MR SPEAKER Me ou, ou zenn, eski ou Mersi Mrs Vidot. Onorab pou ankouraze bann zenn ki pe Adelaide. look up to you, ki zot anvi vin ranplas ou zot, e eski ou pou HON FRANCOIS ADELAIDE donn zot sa sanz pou zot petet Mersi Mr Chair. Bonzour Mr kapab ranplas ou pli tar, menm Chair, bonzour tou Manm ou zenn ou osi ou annan en Onorab. Bonzour spesyal pou lavnir. Petet i annan zenn osi ki Mrs Vidot e felisitasyon pou ou ase anbisye. Eski ou konpran nominasyon. Vi ki ou’n dir ou mon kestyon? Thank you. sorti dan distrik Bais Lazar, menm ki Onorab Mondon pou MR SPEAKER en pe ankoler. In ne Takamaka Mersi Onorab. Mrs Vidot. e i dan distrik Baie Lazare, so tou mon felisitasyon. MRS DEVIKA VIDOT Zis en pti komanter ki Mersi Onorab pou kestyon. mon kontan. Mwan mon anvi Premye repons mon annan pou dir ki i annan bann leaders dan ou se wi. Straight answer wi, bann kominote ki parfwa zot napa rezervasyon lo la. vwar talan zot bann dimoun, e Dezyenmman mon kontan se sa bann leader ki pous devan ou’n demann mwan sa kestyon. pou fer sa bann dimoun, sirtou Mon vreman ankouraze pou bann zenn, ganny rekonnet. mwan pran sa post, e mon pa Mon kestyon pou Mrs krwar ki, le rezon ki mon’n vin Vidot se, mwan mon oule en devan se akoz mon’n anvi konfirmasyon avek ou akoz deservi, mon’n santi i annan en mon pou al donn ou mon vot la. need. Ok, i ti annan en

15

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 mankman, e mon’n anvi pou travay ek lavi fanmir? Mersi Mr mwan servi nou pep. Servi nou Chairman. sitwayen Sesel. E alors mon’n step up pou fer li. E avek gran MR SPEAKER fyerte mon pou definitivman Mersi Onorab. Mrs Vidot. pare, mon panse ki sa i ava en lankourazman pou nou zenn, e MRS DEVIKA VIDOT mon krwar ki zot osi zot merit Mersi Onorab pou ou kestyon. fer parey e mon pare pou mwan Annefe pandan mon karyer, step aside pou ki zot osi zot dan mon parkour, sa i en kapab ganny zot sans. keksoz ki mon panse ki mon’n So, mon vwar sa zis kapab fer ase byen. Parey koman en stepping stone pou mon’n dir, mon’n travay full mwan, e mon vwar sa koman en time, me part time mon’n fer tou lankourazman pou lezot zenn. mon letid. So, tou mon konze So, vwala. Mersi. mon’n rezerve pou mwan kapab study pou mwan al fer mon MR SPEAKER legzanmen. Mon sorti travay Mersi Mrs Vidot. Onorab avek mon liv, mon pe burn the Terence Mondon. midnight oil. Mon pe lev 3er bomaten, mon pe leve mon pe HON TERENCE MONDON kontinyen mon pe al travay. So, Mersi Mr Chairman. Bonzour sa i vin en labitid pou mwan. Mrs Vidot e tou dimoun ki pe Ok? In anzandre dan mwan. ekout nou. I en plezir vwar en So, pou mwan travay dir i pa en lot zanfan Takamaka pe al pran keksoz ki mon pa familye avek. en pozisyon Minis. Mon krwar Actually, mon believe ki Takamaka i fyer e i salye ou pou the harder the battle, the ou lakonplisman, menm si sweeter the victory. E mon ozordi i pe reste Baie Lazare krwar ki mon en firm believer ki pour lemoman. si napa sakrifis, si ou pa pe Mon kestyon Mrs Vidot. santi ou pe vreman donn tou, Prenon an kont legzizans e then ou return i pa pou as lekspektasyon ki vin avek sa rewarding. Ok? Sa i mon pozisyon Minis, ki bann pwennvi lo la. lavantaz e dezavantaz ou pe So, mon pa pe foresee ki prevwar koman en zenn paran akoz mon annan en fanmir i avek en fanmir? Ki lapros ou pou any different. O kontrer sa pou pran pou fer sa balans ant lavantaz avek annan en fanmir

16

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 se kan ou’n fatige apre en annan pou, ou’n kapab fer fas lazournen travay ou monte ou avek en kantite presyon an vwar ou pti garson or ou pti fiy, deor, kot ou’n napa vreman i anmenn en lazwa enorm lo ou kritik ki ganny anvoye toward e i en stress reliever ki ou kapab ou. pey en milyon Roupi ou pa pou Mwan mon ti a kontan ou gannyen, e ou ganny sa for free succeed dan sa ki ou pe al fer. dan lakour. Mersi. Eski ou santi ki ou posed sa kapasite pou fer fas a kritik? E MR SPEAKER eski ou santi poudir ou ava Mersi Mrs Vidot. Onorab annan sa liminite, pou osi Sebastien Pillay. aksepte kot ou bezwen ekout advice lezot dimoun, pou ou HON SEBASTIEN PILLAY pare pou pran li ? Mersi Mr Chairman. Bonzour Akoz ou pou al dan en tou koleg Onorab, bonzour tou domenn, wherever you go, tre dimoun a lekout e en bonzour konpetitiv akote lezot ki pou spesyal Mrs Vidot dan nou annan bann kalifikasyon parey Lasanble. Mon’n ekout ou pou ou. So, zis reponn mwan lo atantivman e mon’n vwar dan sa 2 kestyon. Mersi. ou en kalite vreman, vreman inspiring. Akoz ler Onorab MR SPEAKER Aglae in demann ou en kestyon, Mersi Onorab. Mrs Vidot. in koz ek ou lo bann travayer ki en pe pli aze dan ou Minister, MRS DEVIKA VIDOT pli eksperyanse. Ou’n reponn Mersi Onorab pou ou kestyon. regarding sa bann dimoun. Eskize, mon bezwen vir par kote E sa lot mo ki ou’n servi pou mwan kapab regard ou pou dekrir bann travayer ki pou byen. Bon, definitivman sa i en lo en echelon en pe pli ba, ou’n keksoz ki mon krwar i zis vreman think avan ou servi sa normal e mon pe ekspekte mo. E sa i montre mwan ou en kritik. Aktyelman tout au long dimoun ki annan en kantite mon karyer, i enn bann keksoz respe. ki mon’n look forward letan in So, mon konnen poudir ou ler pou fer appraisal. Akoz se pou al nenport portfolyo kot ou sa landrwa ki mon konnen kwa pou ale avek ou abilite, mon ki mon pe fer byen, kwa ki mon krwar ou pou kapab fer byen. pe fer mal. Sel kestyon ki mwan mon

17

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Byensir i gou kan ou tann zis pourvi, anler ou ganny en dimoun pe praise ou, pe dir ou, konpran poudir be sa i akoz, ou ou pe fer en bon job. But at the sey ganny en konpran sa bann same time kritik ki negativ, se kritik plito, ou konpran mwan? sa ki fer ou devlope. Sa ki fer Me selman an zeneral mon pou ou realize poudir be hold on, welcome kritik. Mersi. mwan mon panse ki keksoz i koumsa, me i pa neseserman MR SPEAKER koumsa. Mersi Mrs Vidot. Wi Mr Pillay. So, mon ekspekte, espesyalman dan en louvraz kot HON SEBASTIEN PILLAY ou pe deservi la mazorite Mersi Mr Chairman. Mon popilasyon, depending on sa konnen mon pou ganny sans fer portfolyo ki mon pe al ladan, ki li atraver mon repons lo kous popilasyon ki mon pe al Mosyon. Me mon ti oule swet touse. Mon pe espekte bokou Mrs Vidot, mon pou donn ou plis kritik ki plis ki en senp pti mon sipor. Mon krwar ou’n kit appraisal. Akoz sa nou pe koz ou lekor dan Lasanble ozordi diferan diverse views, diferan dan en fason admirab, e mon lopinyon, diferan dimoun, from menm kapab dir dan en fason diferan background ki annan formidab. E pou en zenn fiy, e zot fason panse, ki pa koman en papa 2 fiy mon krwar neseserman pe agree avek ou ou en lenspirasyon pou lezot fiy. fason panse. Nou vwar nou bann staff, bann Alors mon panse ki madanm isi dan Lasanble, e lenportans ladan se ki, mwan mon swet ou all the best. Be mon pou bezwen fer sir tou kou resilient, ou annan en tre bon ki mon Minister i annan sa karakter e mon krwar ou pou lobzektif, nou annan sa fer byen wherever ou ale. Mersi strategic objective, ki nou nou’n Mr Chairman. set, ki’n ganny formile, ki whatever ki nou fer nou pou pe MRS DEVIKA VIDOT sey achieve sa a tou pri. Mersi Onorab. E kritik ki ava vini, i ava ed nou swa pou re dres li, si nou MR SPEAKER panse i en keksoz ki valab, ki Mersi. mon pou pran dernyen merit rekonesan. Nou ava re kestyon sorti kot Onorab Philip dres li. Otherwise ou konnen i Monthy. annan en kantite kritik osi ki

18

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

HON PHILIP MONTHY ki i ganny distribye e ki zot pou Mersi Mr Chairman. Bonzour annan en sans pou zot kapab tou Manm Onorab. Bonzour Mr agrandir zot biznes? Mersi Chairman. Bonzour Mrs Vidot bokou. e bonzour tou zabitan Cascade. Mrs Vidot i annan en MR SPEAKER keksoz ki ou’n prononse taler, Mersi Onorab. Mrs Vidot. ki’n atir mwan latansyon. Ou’n koz lo met plis later endistriyel MRS DEVIKA VIDOT a dispozisyon bann Mersi Onorab pou ou kestyon. biznesmenn. Ou’n koz lo Wi, mon’n mansyonn lo later e devlopman bann zenn mon panse sa i en fakter kle. lantreprenarya. Devlopman Later i en resours ki valuable e lantreprenarya. Ou’n koz lo bokou nou bann sitwayen in Sesel i annan en kantite talan realize an se moman ki nou pou ki fodre nou devlope lo nivo al rent en landrwa, i kout biznes. E sa i relye avek mon bokou. Avek sa sityasyon ki distrik Cascade. Ok, zone nou pe fer fas avek COVID-19, endistriyel i tonm dan mon pou rent en landrwa petet i pa distrik Cascade. E mon’n vwar fezab, i pa financially feasible ki pandan plizyer lannen bann pou sa biznes, i drain son biznesmenn dan mon distrik, in cashflow. Alors si zot ti kapab ganny en pe neglize, akoz i ganny landrwa kot zot envestir annan plizyer zot pe rod later dan en keksoz ki vin pou zot, sa pou agrandir zot biznes. i pou pli rantab pou zot. So, zot E mon annan plizyer zot ki pou prefere angaz dan en loan annan en kantite talan. E la pou kapab konstrir en latelye mon mazin sa de manrmay ou ki se swa. Pou zot, ki ava vin Cascade Boys ki annan en talan pou zot. enkrwayab, me zot pe fer zot Garanti ki mon kapab biznes kot zot lakour e zot pe donn ou or plito lespwar or ganny problenm ek vwazen, ek vizyon ki mwan mon pe foresee lotorite. Donk ki lespwar, si ou pou sa, si i arive sa portfolyo i ganny apwent Minis, ou ganny tonm anba mwan. Se fer sir ki sa portfolyo lendistri. Ki mon etablir Polisi ki ler, internal lespwar ki ou pe donn bann Policies, procedures ki kler, ki biznesmenn mon distrik ki later available avek tou dimoun a endistriyel lo zone Providence i laporte tou dimoun. Ki liste ki pou annan fairness dan lafason kriter ki merite pou kapab

19

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ganny akse avek later. So sa i vreman enportan. MR SPEAKER Definitivman dabor nou Mersi, nou a retourn dan staz bezwen for odit pou regarde Lasanble pou nou deba. Parey kantite later ki annan available, pratik ki nou’n etabli, mon ava kantite ki’n ganny servi pou pran lalis. Si zot permet, mon nou regard nou inventory pou pran lalis kestyon basically. Me selman Lopozisyon e mon annan 3 dezyenmman se sa bann Polisi Manm la, mon a enkli Leader ki nou bezwen met an plas. Lopozisyon. Zis tenir lanmenm Nou bezwen ki pa zis nou pour lemoman, i fer 4. Ok. entern ki konnen ki Polisi ki Si, zot eskiz mwan, mon annan, regardan sa bann later pou pran menm kantite norm lo e ki dimoun an deor ki sa i sa kote e sa i fer ki i vin 5. konsern zot, zot osi zot well Sansan nou pou tro prolong versed avek ki kriter ki zot deba. E yer mon krwar nou ti’n bezwen mete. etabli en bon pattern ki nou ti E koumsa zot kapab kapab limit lakantite travay pou meet sa bann kriter. partisipasyon lo tou lede kote, e Nou pa kapab annan bann mon ti a kontan kontinyen avek kriter entern ki zis nou ki sa. E avek sa mon ava azout konnen. So sa i bann fason ki Leader Government Business. mon anvizaze fer si sa an ka i Mersi bokou. tonm anba mon portfolyo. Ok, mon annan Onorab Mersi. William, Onorab Woodcock, Onorab Regina Esparon, MR SPEAKER Onorab Naddy Zialor, Onorab Mersi Mrs Vidot. Avek sa nou’n Andy Labonte e Onorab ariv a lafen nou seri kestyon e i Georges. Mersi. reste pou mwan lo lapar E lo sa kote, parey menm. Lasanble pou mwan remersye Mon annan Onorab Cosgrow, Madanm Vidot pou son Onorab Loze, Onorab Vidot, partisipasyon e repons nou Onorab Lemiel e Onorab Pillay. bann kestyon. Alors la mon a Mersi. Bon, be nou a komans a va envit li fer son depar pou nou lo sa kote e mon ava apel kapab kontinyen. Onorab William.

(MS DEVIKA VIDOT WAS HON WAVEN WILLIAM EXCUSED FROM THE HOUSE)

20

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Mr Speaker. Bonzour tou Mr Speaker, e Ms Devika manm piblik ki a lekout. Mr Vidot i annan 31an, i pe al Speaker pou mwan i en gran ganny 32an la le 18 Novanm. plezir e en loner pou siport sa Mr Speaker mon vwar Mrs Vidot Mosyon pou nominasyon Ms koman en lenspirasyon pou sa Devika Vidot. Mr Speaker i nouvo zenerasyon. Mr Speaker, annan en fraz ki mon'n sezi ki letan nou'n fer en quote Mrs Vidot in dir. Mon site, “the evalyasyon dan sa kanpanny harder the battle the sweeter the eleksyon. Nou'n vwar se an victory.” gran parti se bann zenn, bann Mr Speaker, mon kontan zenn ki'n determin rezilta sa ki Mrs Vidot in vin devan eleksyon ki parmi mon panse koman en zenn. In rann lapel Ms Devika Vidot. akoz in santi poudir son kalite, E mwan Mr Speaker mon e son bann atou ki i annan, in anvi felisit li ozordi. Pou reponn pare pou li vin pran sa bann sa lapel e dir wi pou form parti challenge dan pozisyon en sa lekip, ki anvi vreman Minis, dan en sityasyon vreman anmenn sa transformasyon dan difisil ki pei pe pas atraver. Sesel, ki pep Seselwa pe I montre Mr Speaker, son espekte. E mon pou dir ki Mrs determinasyon e son lanvi pou Vidot i konnen ki pep Seselwa e li vin devan pou li kontribye. E Gouvernman ki fek ganny mon pe dir sa akoz koman en elekte i anvi avek li. Alors pou zenn avek sa sityasyon ki nou fer kourt, mon pou swet li tou ladan, i ti kapab dir non. E mon de bon, e bonn sans dan sa kontan ki Prezidan pozisyon ki in ganny apele pou Ramkalawan in selekte li pou deservi. Mersi. form parti son Cabinet of Ministers. MR SPEAKER Mr Speaker, in servi sa Mersi Onorab. Annou rapel pou bann mo par egzanp efisyan. In gard bann entervansyon bref dir ki ou bezwen konnen ki ou silvouple. Mersi. Onorab pe vin fer. E ou bezwen pa zis Cosgrow. konnen, me fer sa travay dan en fason byen. E in koz lo resours, HON WALLACE COSCROW parey ou konnen nou en pti pei Mersi Mr Speaker. Mr Speaker avek limitasyon dan resours, in mon pou gard mon koz lo maksimiz byen, e entervansyon ase kourt. Mr itilizasyon nou bann resours. Speaker, bomaten ler mon’n

21

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ekout Mrs Vidot, i fer mwan pou donn Mrs Vidot sipor, pou mazin en pti pe letan pase ki li kapab deservi son louvraz mon osi mon pa ti tro pli vye ki koman en Minis. Napa bokou li, ler mon ti ganny apwente Minis zenn dan nouvo Cabinet. Minis an 2015. Mon ti annan Avantyer nou ti war Mr Naadir 36an. I fer mwan mazin osi Hassan ki osi ase zenn. En bann lezot zenn ki ti dan dimoun ki mon konn tre byen. Cabinet of Ministers o paravan, So, mon pou donn li sipor. E avan mwan, ki ti osi ase zenn mon anvi ki i vin sa lespwar pou ler zot ti zwenn Cabinet. bann zenn. Bann zenn ki anvi Ler mon ekout Mrs Vidot aspire pou zot vin dan politik. bomaten ankor, i fer mwan Bann zenn ki anvi aspire pou vwar poudir Mrs Vidot i en zenn pran la relev demen. ki'n pran son letid o serye. I en So Mrs Vidot i annan tou zenn ki'n profit loportinite ki pei mon sipor. E mon swet li all the in met devan li. I en zenn ki'n best dan Cabinet. E mon travay dir. E ozordi i pe war fri konnen ler mon ekout li, mon son travay dir, a en tre zenn az konnen ki i pou fer en diferans 31an. pou bann zenn Seselwa, e osi Ler mon ekout li mon get pou pep Seselwa. Mersi bokou son bann background osi, son Mr Speaker. bann letid ki in fer, mon krwar mon kapab ganny en nide MR SPEAKER apepre kote Mrs Vidot i kapab Mersi Onorab. Onorab Wavel pe al deservi son bann Woodcock. lekspertiz. In donn nou enn de pti hint. Mon krwar dan bann HON WAVEL WOODCOCK landrwa kot i posibleman i Mersi Mr Speaker. Bonzour Mr kapab ale, i annan bann bon Speaker, tou koleg Onorab e tou dimoun. Bann bon travayer ki dimoun a lekout. Mr Speaker pou ed li. Ki pli vye, ki pli junior propozisyon Prezidan parey in eksplike. Ki kapab ed Ramkalawan pou lapwentman li pou li deservi son duty koman Ms Devika Vidot pou vin en en Minis dan Cabinet Minis, i montre ki nou Prezidan efektivman. E ki a kapab i krwar dan zenn. I krwar dan anmenn lespwar pou bann lezot bann zenn profesyonnel. zenn parey li. Annefe dan son Cabinet ou pou Mr Speaker, mon pou war ki pou annan de zenn dan terminen par dir ki mwan, mon zot 30an. Ms Devika ki annan

22

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

31an, e osi yer nou'n war Mr vin Minis dan Cabinet Prezidan Naadir Hassan ki li osi dan son (Faure), Prezidan Ramkalawan. 30an. Mersi bokou. E Ms Devika i en zenn ki mon konn li tre byen. I en MR SPEAKER zanmi, mon konn son paran. Mersi Onorab. Onorab Johan Mon konn son konpetans. I en Loze. zenn profesyonnel konpetan e edike. Annefe i ti menm mon HON JOHAN LOZE lecturer Liniversite Sesel an Mersi Mr Speaker. Mr Speaker, 2015/2016 ler mon ti pe fer mon krwar Prezidan Faure i mon Degre dan remersi Onorab pou azout en Ladministrasyon Biznes. E i ti Manm dan son Cabinet. Mr mon lecturer pou Business Speaker, si ma mémoire est Analysis. Sa letan i ti annan li bonne mon krwar sete Samuel 26 ou 27an. E i ti en lecturer Ullman ki ti dir poudir “youth is ekselan. E mon remersye li pou not a time of life; but rather a sa lansennyman ki in donn state of mind.” E ozordi devan mwan. nou nou'n vwar en zenn ki li i E son spesyalizasyon i dan dan son time of life of youth, be accounting ek finance. E par lefe i osi i dan en brilliant state of ki ozordi Sesel pe fer fas avek en mind. Onorab George ou ava kriz ekonomik ki’n anmennen happy pou note ki again par COVID-19, mon believe ki chapeau, a near perfect son lekspertiz pou ede bokou candidate for a ministerial post. dan sa domenn. Son E nou lo nou kote nou'n leksperyans osi dan offshore Mr vreman happy pou resevwar sa Speaker, mon krwar i pou ede zenn fiy in the House ozordi pou ranforsi sa sekter, pou fer fas ekout li. In, pou paraphrase avek bann defi ki nou pei in fer Leader Lopozisyon, in acquit fas avek kot i konsern Sekter son lekor dan en fason ekselan. Offshore. Mon pa konnen ki i annan avek I en zenn responsab e bann dimoun ki (ACA) certified egzanpler, e i pou osi en ki mont lo Cabinet. ACCA sorry, lankourazman pou lezot zenn ACCA certified ki mont lo aspire pou pran bann pozisyon Cabinet a en tre zenn laz. leadership dan nou pei. Avek sa E Minis Jacquelin de mo Mr Speaker, mon pou Dugasse osi ti annan zis 30an siport son nominasyon pou li letan ki i ti assume son

23

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pozisyon lo Cabinet. E la ankor She set her own standard. ozordi nou vwar en zenn In set son prop bar la devan. E madanm a laz 32an ki pe fer in asiz la anndan, in mentenir parey. I enteresan, it is not only son standar. Now, sa dan li the freshness of youth, be Ms menm i enpresyonan. I reflekte Devika i annan li en leta mantal en pe lo bann dimoun ki'n pas an beton letan ou get li. I en avan li. I reflekte lo bokou lo dimoun ki desiziv, i ferm, e i serten nou ki pe asize isi konnen egzakteman dan ki anndan. Menm lo dimoun ki pe direksyon she wants to steer her asize isi anndan, ki konnen li boat. menm li poudir mon admir li en E sa dan li menm i vreman kantite. Mon admir son enpresyonan. Mon rekonnet sa profesyonnalizm, selman i dan li, akoz mon osi mon annan reflekte lo nou tou across the en fiy 27an ki i pe fer son board, ki sa zenn fiy ozordi, a dezyenm Master Degree, e laz 32an i nobou asiz la devan egalman ferm parey. So mon'n nou, attain the moral high vreman asize la trankil, ekoute, ground. Gard the moral high soak in sa ki in annan pou li dir. ground. E put us all to shame, Remind mwan en kantite bann including son bann koleg ki’n keksoz ki mon tande kot lakaz vin devan nou avan li. ler sa zenn madanm i deside Sa i devret en pwen pran son bann desizyon. E mon refleksyon pou nou, e pou krwar ki whatever Minister i Lanasyon Seselwa an antye! Be ganny mete ladan, will be in so far ki mon pou dir, meyer firm, capable hands. kandida ki zot in anvoy devan In osi enteresan pou note Lasanble, pou konsiderasyon ki, i annan li en lonnekte pou en post ministeryel, depi ki entelektyel ki above par. Not sa process in komanse. E mwan once, not once ki sa fiy in asiz la personnelman mon pou al lev devan e in sey fer nou krwar ki mon lanmen byen o, pou mwan i pa konnen ki Minister ki i pe pas son laprouvasyon. Mersi al ladan, not once. I pa’n vin zwe Mr Speaker. sa zwe li. I pa zwe sa bann zwe li. She does not lower herself to MR SPEAKER that level. I pa'n dir nou, me i Mersi Onorab. Onorab Regina pa'n sey fer nou krwar ki i pa Esparon. konnen. Zis mazin sa. HON REGINA ESPARON

24

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Mr Speaker. Bonzour tou MR SPEAKER dimoun a lekout. Mr Speaker Mersi Onorab. Onorab Vidot. mon pou siport nominasyon Mrs Vidot. En zenn HON AUDREY VIDOT profesyonnel avek ase bagaz Mersi Mr Speaker. Bonzour pou deservi dan en plas Minis. zabitan Roche Caiman, tou En zenn ki'n ganny kit deryer Manm Onorab, tou dimoun ki a dan lepase par Gouvernman, lekout. Mr Speaker, koman en kantmenm in en profesyonnel zenn madanm Parlmanter mon byen kalifye. Mon konn li vwar li neseser pou fer resorti ki koman en dimoun byen motive, i enportan pou ankouraz bann ki touzour pare pou aprann e zenn fanm Seselwa pou la relev avans devan. dan bann pozisyon kle dan pei. En zenn graduate ki apre Espesyalman ler zot in montre ki i ti kalifye in retournen pou atraver zot karakter. E sakrifis vin travay, e kontribye pou pou avans devan. devlopman son pei. Mon napa Mon felisit Mrs Vidot dan dout ki koman en zenn son nominasyon pou post madanm tre proactive, ki i pou Minis. Pou en zenn anmenn en kontribisyon pozitiv profesyonnel i vreman pou pei. E avek sa bagaz dan enteresan a en tre zenn az finans, i pou osi en plus oubyen 32an, pou annan en tel en asset dan sa Minister kot i karakter vreman pozitiv. In pou ganny plase. prouv son lekor ozordi devan Mr Speaker, dan sa lespri nou Lasanble, ki i annan bokou ankadre plis madanm dan bann forte, e i annan bokou pou ofer pozisyon kle dan nou pei, mon avek son pei. kontan ki Prezidan I montre ki i en zenn fanm Ramkalawan in selekte en zenn Seselwa avek bokou lenerzi, e madanm pou deservi dan son lanvi pou fer sa diferans pou Cabinet. E mon pou donn Ms Sesel. Mon apresye ki in fer Devika Vidot tou mon sipor, e resorti ki i pare pou travay avek mon konnen i pou vin en fairness, e montre enparsyalite legzanp pou bann lezot zenn dan son travay. E ki i pare pou profesyonnel, sirtou madanm. kontinyen anmenn plis Ki pe aspire pou bouz pli devan. loportinite pou nou bann zenn E mon felisit li pou aksepte sa Seselwa. pozisyon. Mersi Mr Speaker. Alors mon profite pou mon swet li tou bonn sans dan son

25

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 parkour. E ki vreman Bondye i E mon pou sezi sa loportinite a beni li pou li kapab vreman pou demann avek Mrs Vidot, ek tous pep Seselwa. Mersi. tou zenn ki pe ekout nou bomaten, Ki reste asire, ki dan MR SPEAKER plan Gouvernman pandan sa Mersi Onorab. Onorab Naddy prosen 5an, nou pou fer sir ki Zialor. tou zenn profesyonnel, tou zenn, e tou zenn ki'n pa'n ganny HON NADDY ZIALOR en loportinite, pou annan en Mersi Mr Speaker. Bonzour tou loportinite pou zot pandan sa bann Manm Onorab. Bonzour prosen 5an. tou Lepep Seselwa. Mr Speaker mon pou tre bref. Mon pa (APPLAUSE) kapab pa sezi sa loportinite ozordi pou mwan aport mwan HON NADDY ZIALOR sipor pou Mrs Vidot. Pou la E avek sa de pti mo ki mon pe senp rezon ki ozordi i en zour demann avek nou Lasanble, ki istorik. I osi en moman ideal mon pe demann avek pep pou nou ankor enn fwa prouv Seselwa pou donn tou zot sipor avek Lepep Seselwa, ki le 25 Mrs Vidot, koman prosen Minis bomaten ler nou ti ganny en dan Cabinet Minister dan sa nouvo Prezidan, i ti promet ki i nouvo Gouvernman. Mersi. pou pran ka avek tou son zanfan. MR SPEAKER E yer avek avantyer nou'n Mersi Onorab. Onorab Lemiel. tann bokou koze lo zenn profesyonnel; kwa ki pou ganny HON SYLVANNE LEMIEL fer, kwa ki pe fer, malgre ki nou Mersi Mr Speaker. Bonzour tou fek antre dan Gouvernman. E mon bann koleg Manm Onorab. dan son E tou bann dimoun ki pe ekout kapasite konman Prezidan, in nou. Mr Speaker, mon pou prouv avek Lepep Seselwa ki wi bezwen fer en pti kontribisyon i annan en plan pou bann mwan osi. Akoz ozordi mon fyer profesyonnel Sesel. ler mon regard en zenn madanm tre profesyonnel. En zenn madanm tre konfidan. En (APPLAUSE) zenn madanm tre entelizan, avek bon bagaz leadership, ki'n HON NADDY ZIALOR vin devan nou ozordi, e ki'n

26

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ganny propoze pou en post bann msye ki pou vin challenge Minis. nou osi. Ok? Akoz bann Ozordi nou vwar ki Sesel i madanm mon konnen nou for. bezwen bann zenn. Nou E mon asire ki Mrs Vidot bezwen nou bann zenn pou fer en bon travay. Son profesyonnel. Sirtou nou bann liminite sa madanm ki i annan, zenn madanm. Ki ennler zot mon krwar i merit tous nou tou. ezite pou zot vin devan, be it Humbleness dan lavi la, pou dan politik, be it dan lezot anmenn nou lwen. Fodre pa keksoz ki mon krwar zot kapab nou vin tro arogan. Fodre pa anmenn bokou, bokou, bokou nou vin tro, konmsi nou ki konn kontribisyon pou pei, pou tou! I montre ou poudir i en zanfan. dimoun ki menm pare pou li So i fer ki ozordi Mrs Vidot, aprann, pou li ekout lezot. E sa mon krwar in vin koman en i vreman, vreman enportan. lenspirasyon pou zot sa bann So, avan mon fini Mr zenn la deor ki ankor pe gete. Or Speaker, mwan mon pou dir ki ki’n ganny aprose, me ki pa pe mon pou donn mon sipor total kapab pran en desizyon. Zenn, Mrs Vidot. Akoz mon krwar i sirtou bann zenn madanm, enn parmi bann meyer ki in bann zenn fiy, mon panse ki ganny swazir pou vin Minis. E ozordi Mrs Vidot, petet pa zot mon swet li bonn sans dan son tou ki pe vwar li. I annan Minister ki i pou ganny allocate kekfwa i a review zot televizyon avek. E mon napa dout, mon tanto. It is worth watching. It is krwar ki koman en madanm ki worth ekout sa madanm ki in ekoute. Koman en madanm ki dir ozordi. pare pou travay ek lezot, pou Akoz mon krwar zot bann ekout lezot. E son kalite zenn madanm la deor, zot bann personnalite ki in vin avek. Mon zenn fiy ki ankor pe deside, plis ki krwar ki i pou fer byen. E ozordi Mrs Vidot i merit en mon swet li tou de bon dan son lenspirasyon pou zot tou! Pran travay. Mersi Mr Speaker. zot letid o serye. Sa madanm in lekol, in travay. Ozordi fri son MR SPEAKER travay in raporte. So nou bann Mersi Onorab. Onorab Andy zenn ki la deor, mon pou stress Labonte. lo nou bann zenn fiy. Annou pran bann loportinite ki vini. HON ANDY LABONTE Annou pa per challenge. Pa per

27

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Mr Speaker. Bonzour tou E Mrs Vidot ozordi in mon bann koleg Onorab. E konfirm sa, poudir sa bonzour tou zanfan Sesel ki a Gouvernman i pare pou reget lekout. Bon, ler mon'n ekout zot. E redonn zot, zot vre valer. mon dernyen koleg koze lo lot Alor lo sa baz ki mwan mon pou kote, i konfirmen ki zot in pran siport son nominasyon. E mon konsey Onorab Georges yer, e pou dir tou lezot profesyonnel zot in remet en pe lakord lo sa dan Sesel, se ki nou, nou la pou gitar. Alors i vreman zot. Mersi. ankourazan. MR SPEAKER (laughter) Mersi Onorab. Onorab Sebastien Pillay.

MR SPEAKER HON SEBASTIEN PILLAY Bon, rezon ki mon pran laparol. Mersi Mr Chairman. Mr Mon'n asize mon'n ekoute, Chairman tradisyonnelman ler mon’n obzerv sa CV. I montre Leader Lopozisyon i koze, i mwan pirman poudir Mrs Vidot parfwa tante pou li al reponn i vreman en profesyonnel. E en bann komanter ki'n ganny fer. zenn profesyonnel ki'n tann E mon krwar dan sa ka spesifik lapel. So, in tann lapel in vin ki la, mon pran lapenn pou devan, e i pare pou li deservi entervenan ki'n koz avan son pei. mwan, e detrwa avan li, ki in E pandan mon letan swazir pou li demean sa konpanny, zot konn tre byen performans ki sa zenn madanm poudir La Rivière Anglaise i en in fer devan nou Lasanble landrwa kot premye condo ti ozordi. ganny konstri. Me annefe nou Akoz pou mwan sa zenn bann profesyonnel laba in madanm pou nou koz lo li, i vreman dezapwente avek sa transcend tou frontyer politik. Gouvernman ki'n sorti. Zot in Napa okenn, okenn deba politik eksprim zot dezapwentman dan lo sa enn lapwentman la. E i fer plizyer fason avek mwan. E lapenn pou vwar ki malgre zot alors ozordi mon pe dir avek zot, en mazorite, zot pa kapab asize sa Gouvernman ki'n ganny e apresye en talan ki'n vin elekte, i en Gouvernman ki pe devan zot. Swet li bonn sans vin travay pou zot. akoz nou konnen, i pou annan en latas difisil devan li. E nou

28

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 sey fer tou fason pou nou siport akote. En pti komanter annou li, pou li bouz devan. les li pase, akoz si nou arete pou E mwan se sa ki mon pou reponn sak komanter, zanmen fer, mon pou fer sa pou en rezon nou pou fini. E sa i vin lo tou tre spesifik. In dir en kantite lede kote. So, mon ti a dir, ok keksoz sa madanm. E mon'n pou fer Lasanble enteresan ekout li byen. E mon pa pou tanzantan en dimoun i santi i servi ni sa term zenn bezwen soz. Me i pa annord. I profesyonnel, ni sa term zenn pa annord. Me selman annou dan lafason ki mon koze, me pa pran ka avek sa. Kontinyen lafason ki sa madanm in koze, avek ou diskour, e annou fini. kot ler i pe koze i pa'n zanmen dir “mwan”. Byen rar in servi HON SEBASTIEN PILLAY “mwan.” Toultan in dir “si ou Mersi Mr Chairman. Mon krwar koman en dimoun,” “si ou, ou in ariv 10er 32. Nou'n pas en travay.” letan bomaten kot nou'n ekout Mr Speaker ou war en dimoun ki obviously kalifye Onorab Woodcock pa ankor pou son travay. Pou Onorab kapab aprann ki mannyer pou Woodcock atraver ou Mr konport li dan en Lasanble. I fer Speaker, i pou al vin en Minis lapenn. dan Gouvernman Prezidan Ramkalawan. Mon konnen in MR SPEAKER sitan kontan kritik Prezidan Onorab Pillay kontinyen avek Faure, e i dormi i mazin ou diskour, silvouple. Prezidan Faure. Prezan mon krwar i leve i mazin Prezidan HON SEBASTIEN PILLAY Faure. Mersi Mr Chairman. I montre Me Prezidan Faure in mwan ki si Gouvernman i sorti, e prezan ou pou bezwen kontinyen lo sa letap ki zot pe mazin Prezidan Ramkalawan fer, avek lafason ki zot bann toulezour. Me safwasi ou pa Manm pe fer dan Lasanble, zot pou kapab kritik li, ou pou pou vreman pa fer loner bann bezwen defann li. So, mon hope dimoun ki vin asiz dan sa sez … ki ou a abilite pou kritike, i pou parey ou abilite pou ou kapab MR SPEAKER defann. Mersi Mr Chair. Eskiz mwan. Ekout mwan en kou silvouple. Tanzantan en MR SPEAKER Manm i fer en pti komanter

29

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Eskiz mwan, mon a zis fer sa konnen ki nou pei pou dan en komanter. Ou pa pe fer ou loner tre, tre, bon landrwa pou sa par adres Onorab Woodcock. bann zour ki pe vini. E sa bann Les li. Mersi. La mon a pas lannen ki pe vini. laparol avek Onorab Georges. Mrs Vidot in, mon pa bezwen repas lo sa ki in prouve HON BERNARD GEORGES devan nou ozordi. Me mon ti a Mersi Mr Speaker. Mr Speaker, kontan zis fer en refleksyon. Si nou’n vwar bomaten ankor en i servi pandan de manda ki brans sa levantay ki Onorab, ki Konstitisyon i permet Prezidan, ex-Onorab, ozordi Prezidan ler i pou'n fini, i pou still annan Ramkalawan, pe ofer nou 42 an. I pou still ankor en zenn koman son Cabinet. E i vre ki profesyonnel. atraver bann dimoun ki'n vin E sa i montre nou ki devan nou ziska prezan, nou'n kantmenm nou pei i annan vwar ki Sesel i vreman pou tou 250an sa lannen, i still atraver son zanfan. tou son bann dimoun, en pei ki Akoz nou’n annan dimoun zenn, en demokrasi ki zenn. E ki pe sorti dan retirement pou la nou pe al antre dan en zot vin servi. E nou annan Gouvernman ki ankor lo son plizyer, e mwan mon'n vwar de trwazyenm zour, oubyen lo son ou trwa ziska prezan. Ki katriyenm zour. klerman pe kit bann profesyon, Mr Speaker, mon annan ek bann landrwa kot zot pe en gran lespwar pou nou pei. E travay, ki sertennman pe bomaten Mrs Vidot in renouvle anmenn zot bokou plis sa lespwar. In donn nou parey reminerasyon, pou zot antre nou tou nou rekonnet isi, en dan Gouvernman. E souffle sa ki posib dan sa pei. E sertennman pran en drop dan mwan mon koz koumsa, akoz zot, sa ki zot gannyen lafen di mon annan en biro Avoka ki mwan. annan 8 zenn ladan. Bann E sa i montre ki nou pei i dimoun en bann pli zenn ankor dan en bon landrwa. Ler ki Mrs Vidot. dimoun i pare pou zot kit sa ki E mwan mon viv toulezour zot pe fer. Kit okenn benefis ki sa leksperyans ki mannyer zot pe gannyen, e vin servi zot bann zenn i anmenn en lenerzi pei. E mon krwar avek sa kalite dan zot travay. E ki mannyer latitid e laptitid, ki nou’n vwar nou, bann pli aze, e mwan, ozordi atraver Mrs Vidot, nou parey ou Mr Speaker nou'n fini

30

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 antre dan nou peryod retret. prezan. 34 vot yes, zero vot Nou, nou kapab anmenn sa kont, e zero abstain. E sa i fer balans leksperyans ki en pei i premye fwa ki nou annan en vot bezwen. anonim, alors mersi bokou. Donk, sa Cabinet Prezidan Ramkalawan pou annan li en (APPLAUSE) tre bon balans ant leksperyans ek lenerzi. E se egzakteman sa MR SPEAKER ki en Cabinet ki'n ganny byen Prezan mon sipoze nou a pran konsevwar i bezwen. Alors avek break, e nou a rezwenn 11er. sa detrwa mo, mon ti a kontan remersye tou Manm ki'n koz an (BREAK) faver Mrs Vidot. E mon krwar, mon oze krwar ki i pou annan linanimite dan nou Lasanble MR SPEAKER ozordi. Mon krwar ki nou tou Nou ava kontinyen. Onorab nou'n rekonnet en madanm Georges next Motion. ekstraordiner bomaten. E mon demann zot annou fer li loner HON BERNARD GEORGES avek nou vot. Mersi Mr Mersi Mr Speaker. Mr Speaker Speaker. Mosyon swivan. In accordance with Articles 63(1) and 69(2) of MR SPEAKER the Constitution, this Assembly Mersi Onorab Georges. Nou a approves the proposed pas lo vot lo Mosyon. E mon a appointment by the President of relir Mosyon pou sa. In the Republic of Mrs Marie-Celine accordance with Articles 63(1) Zialor to the office of Minister. and 69(2) of the Constitution, Mersi Mr Speaker. this Assembly approves the proposed appointment by the MR SPEAKER President of the Republic of Ms Nou a ganny segonde Mosyon. Devika, Sumitra, Kathrina Vidot Ok wi, Onorab Esparon. to the office of Minister. Tou bann ki pour? Lev HON REGINA ESPARON lanmen silvouple. Ok Madanm Mersi Mr Speaker mon segonn Clerk? Unanimous? Mon annan Mosyon pou Mrs Zialor, pou gran plezir, Mosyon pou nominasyon Mrs Zialor pou pos lapwentman Mrs Devika Vidot Minis. Mersi. in aprouve avek tou Manm

31

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MR SPEAKER Diplonm, akoz mon en dimoun Mersi. Avek sa nou a move ki kontan keksoz pratik. Lasanble dan Komite. E nou Apre sa letan mon’n ava fer apel Mrs Zialor. retournen mon bann parkour Bonzour Mrs Zialor e profesyonnel, mon al ansenny byenveni dan Lasanble. E nou dan lekol segonder biologie avek pou komans konsider Mosyon chimie pou en pe letan, ziske ler lo pou lapwentman avek en pti apre mon ti vin en Deputy lentrodiksyon bref 2 minit pa Headteacher. plis ki 3 minit par ou menm, ki Apre sa mon ti demande pou swivi par kestyon bann pou mwan al etidye, akoz avan Manm. E annou rapel tou bann ler mon krwar ou pran en lofis Manm gard kestyon direk. E o parey headteacher, mon ti Mrs Zialor osi nou demann ou demann Minister Ledikasyon pou gard repons bref, direk pou pou mwan la fer MBA. nou kapab akonplir nou latas Mon ti al fer MBA dan dan letan ki disponib pou nou. educational leadership avek Mersi. Wi Mrs Zialor ou Liniversite Lincoln L'Angleterre. prezantasyon silvouple. E letan mon’n retournen, mon’n travay dan de lekol segonder;- MRS MARIE-CELINE ZIALOR Anse Boileau Segonder avek Mersi Mr Chair. Bonzour Mr Mont Fleuri Segonder koman Chair. Bonzour tou bann Direktris lekol. Manm Onorab felisitasyon pou Apre mon ti ganny ki zot ariv la ozordi e bonzour demande pou mwan al tou bann dimoun ki a lekout. Headquarters Minister Mon apel Marie-Celine Zialor Ledikasyon, pou mwan al mon parkour en pti git dan ansarz curriculum. Devlopman ledikasyon. letid pou lasyans. Depi primer, Mon en zanfan dan distrik segonder mon ganny sans apre Plaisance pou le moman mon konn en pe primer, ki mon pa ti pe reste Anse Boileau. Mon fer konn ditou. tou mon letid primer, segonder Apre sa mon ti anvi en Plaisance apre letan mon’n fini keksoz diferan, sanzman e mon A Level mon’n al etidye ti al travay i ti ankor SIM a sa Australie dan domenn biologie. letan, ki nou konnen kot Biologie appliqué mon pa'n Lenstiti Guy Morel kot mon le fer Degre mon’n plito fer ankor ete la apre in sanze in vin appliqué pou mwan ganny en Liniversite. Laba mon’n ganny

32

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 sans pou mwan ansarz komanse e mon ava konmans devlopman, pou letid tou bann kote isi avek Onorab Aglae. letid Diploma, bann letid Diplonm dan zesyon. HON EGBERT AGLAE Tou bann letid diploma in Mersi Mr Chair. Bonzour Mr management, human resources Vidot byen kontan pou war ou management, office la. Mrs Zialor mon krwar si mon management. E apre sa letan pa tronpe 2012/2013 a 2014 avek devlopman lantreprenarya mon’n pas dan ou lanmen laba dan Sesel. Mon’n osi Direkter kot Guy Morel Institute. zot Sant Lantrepriz kot Lenstiti Mon premye kestyon anvi Guy Morel, ziska lannen pase. ki ou en madanm for karakter Mon lentere in grandi pou mon kapab dir. Petet kwa ki ou mwan. Mon annan en pasyon pe mazinen anmennen an plis enorm pou devlopman imen. koman en Minis dan sa Devlopman imen. ladministrasyon Gouvernman E mon’n deside pou du jour, kot i konsern mwan sorti lo zesyon Lenstiti improvement avek service Guy Morel, pou mwan kapab delivery? Sa i enn. E pou met focus sa lannen lo sa parkour. an aplikasyon bann nouvo E ki’n anmenn mwan fer en pratik ki ou panse. kantite keksoz parey mon Dezyenmman, ou'n koz en progranm lo radyo. Ki telman pasyon lo devlopman lendeks popiler e apre mon bann imen mon kapab dir human coaching sessions ki mon fer, development. E Sesel i annan li dan en kantite lantrepriz en en repitasyon ladan. kantite Departman Minister. Ki Kwa an plis ki ou krwar ou fer ki la ozordi mon war en ta kapab anmennen, sirtou figir familye. Enn bann atraver nou bann zenn satisfaksyon personnel ki mon zenerasyon, ki nou war tandans gannyen letan mon al dan bann ki zot pe ganny en pe lackin landrwa. Mersi bokou Mr edikasyonnelman mon kapab Chair. dir, pou os zot nivo osi pou pran bann loportinite ki annan MR SPEAKER egziste ozordi? Mersi. Mersi Mrs Zialor. Nou ava lev lanmen pou kestyon please. MR SPEAKER Pran pasyans avek mwan, mon Mersi Onorab. Mrs Zialor. bezwen not sa. Wi nou ava

33

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MRS MARIE-CELINE ZIALOR mon krwar Mrs Francourt ti koz Mersi Mr Chair. Mersi Onorab lo la letan i ti vini, good to see you pou submit sa kolaborasyon. Mon en dimoun detrwa kestyon. Karakter, ki ki krwar en kantite ki nou pa fer mon pe anmennen an plis? keksoz tousel. Mwan mon en dimoun ki E i annan bann kontan transformasyon. Koze, kolaborasyon mon for lo la napa parol i byen i enportan, i parey en proze, ki mon’n fer ki mon en lagrenn ki ou senmen ler ou pa'n fer avek kolaborasyon. koz bann bon parol. Savedir Mon krwar sa dan Cabinet sa i nou bezwen fer sir ki nou dir. bann keksoz kot tou sa bann Me selman si napa Minis ki la, fer ki ou'n koz lo fertilizer ek en legren napa en lazenes. Fer ki lazenes dan tou fason kot ou kiltiv sa legren domenn i la e feature. I feature byen, ki transformasyon kot i tre for tou. vini. Vwala mon krwar mon Akoz mon krwar avek kontribisyon en pti pe pli for ki inanimite zot in vote pou sa ki'n mon pou anmennen, se pas avan mwan, en zenn transformasyon. dimoun pou vwar sa. E vwala sa E apre avek mon kapasite laspirasyon, sa standar ki mon ki mon annan avek leksperyans krwar nou merit pe anmennen. travay avek transformasyon, E si mon ava pran ou avek bann dimoun ki mon’n fer, dezyenm kestyon, lo ki kalite mon krwar sa ki mon krwar pratik? Kalite pratik mon krwar Lepep Seselwa pe voudre vwar nou bezwen annan bann lenpak. Dimoun i bann étre progranm, en pti pe pli emosyonnel. Nou bezwen tous konpreansiv, en pti pe plis zot kot i annan lenpak. Fodre soutenab. en dimoun dann son lavi Ou konnen avek toulezour i santi sa bann konportman nenport ki dimoun sanzman, ki ou pe koz lo la pe enport ou laz, e mon krwar fodre i kapab santi. nenport ki laz ou kapab fer E mwan mon’n teste transformasyon. detrwa bann diferan tools, bann Ou pa kapab enstri en diferan zouti dan bann diferan konportman lo en dimoun. Ou lantrepriz. pa kapab menm instruct e se sa E mon krwar sa ki nou pe fer. I annan bann leksperyans ki mon pe nouvo resers dan kapasite anmennen, apre en pe parey imen.

34

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

I pa psychology, i en parkour. Ki ou priyorite? Akoz branch pou bann ki kontan fer la ou pa ankor konnen ki resers parey mwan, i apel portfolyo pou ou kapab take neuroscience, en bon pe ownership. Ki ou bann priyorite quantum physics as well too. Ki pou ou kapab kontribye anver pe montre en kantite sikse. E ou group Minis, pou ou kapab mon pa krwar ki Sesel nou sa diferans pou ede e lev merit ganny kit deryer. standar ankor, parey in ganny E nou napa en kantite prononse par Dirizan pei dan dimoun, i pou fasil mon krwar domenn servis piblik. Mersi. pou nou kapab servi sa bann lapros modern avek bann zouti MR SPEAKER modern. Premyerman par Mersi Onorab. Mrs Zialor. egzanp mon ava donn legzanp, ou merit annan en progranm MRS MARIE-CELINE ZIALOR improvement lo performans ki Mersi Mr Chair. Mersi Onorab pa mwens ki 3 mwan. Si ou pe good to see you too, pou al mwens ki 3 mwan ou pe al kestyon. Mon krwar briyevman kont lanatir, devlopman i sa san donn okenn detay, i behavior imen. Mersi bokou. pou sa transformasyon ki nou bezwen fer nivo servis piblik, se leadership. Nou bezwen al MR SPEAKER strengthen leadership bann Mersi Mrs Zialor. Onorab Vidot. dimoun ki dan sekter piblik. Ou konnen dan lavi ou pa HON CHURCHILL GILL kapab donn sa ki ou napa. Mersi Mr Chair. An Vidot sorry. En kantite fwa nou pe fer en teknisyen nou pe fer en pe HON AUDREY VIDOT pwason grenp pye dibwa. Nou Mersi Mr Chair. Mrs Zialor bezwen fer sir ki nou match felisitasyon pou ou nominasyon bann skills. Tou dimoun in ne i pou pozisyon Minis. Mon vin avek en purpose letan i vin kestyon pou ou. Dan ou lo later. Nou pa kapab fer parkour travay ou'n ganny sans dimoun fer keksoz ki pa dan byensir vwar, antann bann son purpose, ouswa nou merit diferan defi e bann challenge ki fer dimoun al rode ki mon bann diferan travayer dan purpose. Ki mon bi? Lekel mon servis piblik, ki'n pas swa dan bann skill ki mon fer byen, e ou lanmen, swa dan ou nou kapab fer sa la.

35

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

E strengthen leadership. kalifye. Nou bezwen donn zot Leadership i diferan avek sans e donn zot en krwayans management. Nou fer en pe dan zot lekor e aranz management mon vwar nou pa lanvironnman fer li. fer ase. Nou pa motive, nou pa Mwan mon kontan enspire pou nou fer. Larepons lafanmir fer li family friendly tou sa bann problenm ki nou pe akoz en sipor fanmir, pou nou diskite sa bann zour, i la i dan demann dimoun sa lespri imen, dan lespri imen. transformasyon ki i bezwen fer. Nou bezwen fer sa bann Nou bezwen annan work life dimoun krwar ankor, enspir zot balance. Nou bezwen annan en fer zot believe poudir zot kapab sistenm performans. Ki parey. Parey on kontan dir mannyer nou zer performans bann ki konn mwan, bann kot nou pa al get zis being busy super power. Tou dimoun lo for the sake of being busy. Nou later Seselwa se bann super pe al rod osi lenpak kot tou power. dimoun letan i dan son lavi Nou bezwen fer zot krwar toulezour, i kapab santi sa ki zot kapab anvole. Nou lenpak. Mon bezwen santi kapab fer zot krwar ki zot kapab poudir i annan en sanzman dan fer en kantite keksoz, fer en pei. dimoun krwar sa. Mwan mon Mon bezwen santi poudir i krwar sa i bann progranm ki annan en keksoz pli byen ki pe nou bezwen anmennen e vini. Kantmenm ou kapab koze motivasyon e nou bezwen re- montre mwan lo papye, si mon anmenn trust dan Seselwa. pa santi dan mon lavi Nou bezwen trust bann toulezour, dan mon fanmir, ler dimoun. Ler en dimoun akoz en mon kot travay mon pa santi sa, Minis i pa en, I pa montre en mon krwar nou pa ankor pe koz kantite komanter ki ganny fer si sa kantite parol e nou pa pe fer. ou pa en teknisyen, ou pa I annan en kantite bon sipoze en teknisyen. Akoz ou plan dan Gouvernman, kantite ganny tante pou ou prezan al bon plan. Nou bezwen prezan micromanage. I annan bann enplimante e annan plis trust teknisyen Seselwa nou nou’n ladan. Mersi. fer resers kot Lenstiti Guy Morel, tre, tre kalifye dan sa pei MR SPEAKER nou pou ganny sok mon krwar. Mersi Mrs Zialor. Onorab Nou pou ganny sok. E zot tre Uranie.

36

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

bezwen pran letan fer keksoz HON ROCKY URANIE dousman. Bonzour Mr Speaker. Bonzour En dimoun si napa tou Manm Onorab. Bonzour tou kapasite en skill, i annan. Sa i Digwa a lekout. E bonzour Mrs mon domenn pou devlopman Marie-Celine Zialor. dimoun. E nou kapab met bann Mrs Marie-Celine mon progranm pou devlope ouswa si konn ou, nou ti NYS ansanm. E neseser i annan bann keksoz ki ou'n menm ansarz mwan bezwen ganny fer vit, kot i koman headteacher kot lekol annan bann dimoun an deor Mont Fleuri. Mon konnen ou en ouswa lezot landrwa ki kapab dimoun ki annan bann ganny fer. karakter for. Ler mon pe get ou Mazin byen i pa skills avek qualities ki ou’n mete neseserman ki dan en Minister lo ou CV, ou en dimoun ki si i annan en keksoz ki la kontan war rezilta. kapasite, ki napa dan en lot E ou menm ou dir ou Minister. Mon krwar nou merit travay vit, pou fer sir ki bann kapab pli byen zer nou bann tasks ki ganny konplete dan en resours ki nou annan an delay letan rezonnab. Me si ou komen, e kapab fer en diferan war ou avek en tim, kot Minister formil dan Gouvernman kot ou’n ganny mete ou war ou ek nou kapab si en dimoun i dan en tim ki slow. Ki ou anvizaze en serten Minister i kapab petet fer? Mersi. al ede pou li fer keksoz marse en pti pe pli byen. MR SPEAKER Petet sa be i pa pou al Mersi Onorab. Mrs Zialor pa bully zot pou fer zot degaze bliye gard repons direk e bref. prezan fer en keksoz vitman.E i annan osi bann diferan zouti ki MRS MARIE-CELINE ZIALOR ou kapab servi pou fer, petet Mersi Mr Chair. Ou konnen ou lafason akoz zot dousman se en teacher sa i bann labitid. En petet zot pa pe travay smart. occupational hazard kontan Fer lodit, rode akoz koze. Mersi Onorab. keksoz i dousman apre letan Nenport ki dimoun ki nou'n ganny rezilta anploy annan nenport ki karakteristik, stratezi ki pli bon pou kapab fer nou pa la pou nou vini pou vin sa arive. Mersi. overnight fer dimoun sanze. I annan bann lenstans kot ou MR SPEAKER

37

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Mrs Zialor. Onorab anmenn sa an deor Roucou. Gouvernman. Be in desid otherwise ki HON CLIVE ROUCOU mon pou fer li dan Mersi Mr Speaker. Bonzour Gouvernman. E i annan de tou koleg Onorab. Mr Speaker senp, de prensip ki nou kapab permet mwan pou felisit Mrs servi. Enn se of course famous Zialor mon classmate depi John Kotter ki annan 8 prensip premye ziska segonder. ki mannyer ou anmenn Alors felisitasyon Mrs sanzman. Zialor. Alor Mrs Zialor ler mon Ou rode koalisyon, ou fer pe get ou CV mon vwar ki ou vizyon, ensidswit. Apre osi i annan en strong leadership annan enn ki mon favorite ki skill. mon pa konnen si zot Premye kestyon eski ou familyarize avek, ki Lewin’s konsider ou koman en change model, ki dir premyerman ou agent, pou nenport ki portfolyo bezwen pas dan en peryod si ou ki ou ganny met ladan? E ki anvi dimoun i sanze. Ou mannyer ou pou deal avek bezwen unfreeze. Nou zis bouze okenn sityasyon kot nou war annandler nou. Si ou annan en bann travayer pe anpese cube ice, ki ou anvi sanz en oubyen retenir sa sanzman ki laform ou pa ale degaze al kros, ou kapab anmennen? Mersi. kros li, konpran? Ou bezwen kapab fer li MR SPEAKER defrost avan, pran en pe letan Mersi Onorab. Mrs Zialor. apre nou bouze, nou met dan en lot moul apre nou bezwen re MRS MARIE-CELINE ZIALOR freeze. Briyevman vwala e sa i Mersi Mr Chair. Mersi Onorab annan son tou son sipor ki vin pou kestyon. Briyevman mon avek sa. Mersi bokou. ava reponn tou le de ansanm mon krwar. MR SPEAKER I annan stratezi sanzman Mersi Madanm. Onorab Loze. change management ki nou anploye bokou avek bann HON JOHAN LOZE Lorganizasyon. E mon krwar sa Mersi bokou Mr Speaker. Mrs moman letan i ideal ki mon’n Zialor happy to have you in the vini pou kapab anmenn sa. House amongst us. Nou'n Mon ti krwar mon pou kapab rankontre zis en fwa nou de

38

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 mon krwar. Unlike lezot ki'n pas mwan mon poudir nou zis get dan ou lanmen and everything. kat videos avek. Nou pa pe But it was a very pleasant servi pou fer larzan nou kapab meeting spend dan Lofis LGB, fer larzan, atraver internet si ou mon ti fek vin MNA sa letan pou kapab assure nou … la premyer fwa. E nou ti diskit lo bokou keksoz. I annan en MR SPEAKER size ki ase pros ek mon lekor ki Onorab pas lo kestyon mon ti tal devan ou en vizyon sa silvouple. zour. That of en decentralized HON JOHAN LOZE online economy. Nou'n diskit lo Si ou kapab asir nou ki ou pou decentralized digital currencies. kapab pous sa azanda. E mon ti pe sey pous ou dan Regardless ki portfolyo ou ete, direksyon ou ti kot ESA sa lo Cabinet pous sa azanda dan letan, kot en zenn Seselwa en direksyon ki Seselwa i ava Seselwa nenport Seselwa, i nobou demen anmenn sa kapab asiz dan son lasanm e revolisyon, kot nou pou annan conduct li en biznes online. nou at least en santenn en 500 Whether i pe trade currencies Seselwa pe earn hard currency whether i pe fer drop shipping, atraver internet. Sa i mon whether li menm li i pe borrow premye kestyon madanm. from sa model xc.com kot en Mon annan zis en Seselwa ki dan crafts i vann son dezyenm pti kestyon, mon’n prodwi online e i dropship to tann ou mansyon neurosciences other countries. E mon ti bring avek quantum physics. Eski ou up sa zour legzanp Grey Goose ti pe refer lo sa theory Richard the company and how it was Feynman of the human built and sold. consciousness? Sa i zis en aside Mon anvi demann ou eski mon anvi konnen si ou pe al ou santi genuinely ozordi, dir dan sa direksyon. Thank you mwan ki ou kapab servi ou very much. pozisyon lo Cabinet, pou sey pous sa azanda kot Seselwa i MR SPEAKER ava nobou maksimiz sa de Mersi Onorab. Mrs Zialor. SAFE cable ki nou'n mete pou anmenn internet Sesel? MRS MARIE-CELINE ZIALOR Akoz nou'n pas de SAFE Mersi Mr Chair. Mersi Onorab cable nou'n anmenn Sesel e pou ou de kestyon tre

39

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 enteresan. Ou premye kestyon deryer. Koman Sesel e en definitivman, larepons i wi kantite keksoz i kapab ganny mwan mon krwar senserman. fer, san bezwen gran, gran Sanmenm sa mon’n koz taler lo resours. Si nou annan smart work life balance lo family ways, nou annan teknolozi, e friendly policies, ki en kantite nou azour avek bann resers ki fwa mon’n ganny dir dan lepase pe ganny fer. pa kapab fer. E en fason fer li Resers pa zis pou se atraver teknolozi, e teknolozi devlopman, lezot keksoz. osi en kantite keksoz sa ki ou'n Primordyalman pou fer nou lavi koz lo la sirtou lo kote biznes e pli fasil. Pou fer nou lavi pli sirtou nou bann zenn. byen pou nou kapab tou sa Ki mon krwar se sa problenm ki nou annan, pou lavenir, lavenir biznes mon nou kapab rezourd pli fasilman. krwar COVID in vin pez en Mersi. bouton reset, whether or not. Nou anvi al ladan in pez MR SPEAKER akselerasyon, so definitivman Mersi Mrs Zialor. Onorab mon sipor total pou sa. Ghislain. Dezyenmman i annan en kantite i wi, i sa theory ki ou pe HON CHANTAL GHISLAIN dir. Selman la in ganny devlope Mersi Mr Speaker. Bonzour tou en pti pe plis, pou fer anliny. dimoun. Bonzour Mrs Zialor. Ou konnen en kantite teknolozi Mrs Zialor en kantite dimoun in ki nou war dan lemonn, nou koz lo ou karakter. Mwan mon servi li plis avek lekipman avek ti anvi konnen eski ou'n deza lenfrastriktir. dan ou letan travay pe enport I annan bann nouvo kote ou’n ete, ou'n deza rantre teknolozi neurosciences, dan konfrontasyon direk avek quantum physics pe servi pou okenn dimoun e ki mannyer devlopman imen. Pou fer imen ou'n deal avek sa sityasyon? even modern medicine parey E mon lot kestyon i ki en nou konnen la. Dan detrwa kantite fwa mon’n tann ou pe lannen mon krwar kekfwa nou koz lo fortman lo service pa pou vwar i pou sanze, akoz delivery, menm lo ou bann pti nou pe al avek sa bann progranm ki ou fer lo radyo. lavansman. Eski ou kapab dir nou Vwala ki mon’n anmenn li omwen ki ou pou fer vreman akoz mon pa anvi nou ganny kit pou amelyor service delivery

40

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

,ouswa pou anmenn sa zere. Mon travay lo mon lekor sanzman radikal dan service mon ankor pe travay lo mon delivery? Mersi. lekor, defwa plis ki mon travay lo nenport ki proze mwan. MR SPEAKER Akoz nou krwar self- Mersi Onorab. Mrs Zialor. discipline, dir bonzour, mersi, silvouple. Disiplin se sa;- konn MRS MARIE-CELINE ZIALOR ou pwen feb. Parey mon pou ale Mersi Mr Chair. Mersi bokou tanto mon pou al reget sa ki Onorab pou kestyon. Mon pa mon pe dir la ozordi. Mon pou tro petet asire, petet si mon pou al evalye kwa mon’n dir, kwa ki reponn ou kestyon la lo kote mon kapab fer pli byen next mon karakter. time, ki mon vin la anndan. Mon pa pou fer krwar sa ki Akoz mon pe vin pou premye mon pa ete. Mon en dimoun fwa e mon fer sa tou le swar. I fran, tre fran. De wa i pa en bann devlopman personnel ki keksoz ki petet dimoun i mon pe koz lo la. apresye. Mon fran mon dir E lo ou dezyenm kestyon keksoz parey i ete, selman san vwala ki mannyer sa service étre dezagreab. San ki mon delivery nou pou aranze si nou disrespect personn. bezwen premyerman Mon krwar nou tou nou lenformasyon egzakteman kwa. annan nou rol dan lavi. Mon Akoz an deor ler ou deor i en disruptor. Mon disrupt, mon fasil dir en kantite keksoz. Ler brouy en ta labou. Sa i mon rol. ou al anndan ou al vwar, petet Taler mon’n dir nou pa kapab sa ki ou ti krwar i en problenm, fer pwason grenp pye dibwa. pa li. Ou bezwen al regarde e Mwan mon la i annan mon get tou dimoun san eksepsyon, letan ki mon bezwen fer li, e enkli mon lekor kwa mon annan en matirite la. egzakteman ki nou pe fer ki I annan bann napa service delivery e kote konfrontasyon ki mon’n prezan pou nou kapab gannyen, definitivman. Mon’n amelyore. diferan konfrontasyon mon’n Mon annan en pe deal avek diferaman e akoz mon sizesyon, en pe lide lo ki telman vokal. Mon telman fran, mannyer nou kapab fer sa. Enn mon ganny en kantite. se bann prensip travay smart, E a la longer ditan mon’n bann prensip prodiktivite ki aprann ki mannyer mon pou nou travay bokou avek sirtou lo

41

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kote. Ou konnen ou pa kapab ekoute sa bann dimoun. dan lavi donn sa ki ou napa. Balanse. Mon kontan servi sa Annandler dimoun ou war li mo balanse e regarde kekfwa i pa pe smile pe donn egzakteman. E ansanm e mon servis. Li menm li i pa happy krwar en kantite larepons i avek koman en dimoun dan sa sa bann dimoun menm zot landrwa. I pa kapab fer son laba. kliyan happy ou vwar? Si i Zot konnen ki pou fer mon annan serten keksoz ki asire. Se donn sa motivasyon, mankman se sa devlopman ki donn sa pouse pou fer keksoz, mon pe koz lo la. tir kot anpaye. Louvraz Minis al Ki nou kapab anmennen depaye. Ki mannyer pou fer sa dan service delivery. Apre i bann dimoun i konnen zot bann annan bann gran, gran prosedir teknisyen zot in trained zot, en ki mon krwar ki nou kapab ta leksperyans. Mersi. koupe ki petet i pou napa okenn lenpak. MR SPEAKER Mwan mon i annan Mersi Onorab Doyace Porice. diferan leadership style ki bezwen ganny anmennen HON DOYACE PORICE transformasyon, wi. Mentenir Mersi Mr Chair. Bonzour a sa ki bon, be selman i annan tous. En bonzour spesyal pour bann ki bezwen evalye ki i zis la Mrs Zialor e felisitasyon. Apre ki akoz i en labitid. Akoz i en mon’n ekout ou, ki ou plan pou labitid nou bezwen regarde kwa ankouraz bann travayer dan ou sa bann ki nou kapab tire pou Minister spesifik, pou fer keksoz. kontinyen donn zot devlopman Taler mon krwar in ganny akademik? dir poudir mon en dimoun ki Mon dezyenm kestyon. vit, vre. Ki tire sa ki nou kapab Eski ou pou promot leadership fer la ozordi Vandredi, sa ki nou akote lazenes ek spor si ou arive kapab fer Mardi, akoz nou pe ganny portfolyo sa Minister? esper Mardi prosen. Annou fer Akoz i annan en mankman la. Tir en pe bann fristrasyon leadership sirtou dan spor? anndan avan. Akoz mon Mersi. mazinen dimoun bann fristrasyon, en pe anndan al MR SPEAKER regarde. Konmsi al avek en Mersi Onorab. Mrs Zialor. lespri ouver, pou vreman al

42

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MRS MARIE-CELINE ZIALOR mon fer en pti komanter permet Mersi Mr Chair. Mersi Onorab mwan Mr Chair, i annan osi pou ou kestyon. Premye parey sa bann sant kestyon ti lo lankourazman profesyonnel kot annandler akademik. Mon krwar i pa zis nou’n grad zot, met en pe pli o lankourazman akademik ki nou en pe pli ba. Mon krwar bezwen. I plito en kantite annandler dan bann Minister devlopman skil. I enportan osi nou'n fer sa. Nou'n fer sa kot lakademi selman i annan bann nou'n met enn pli o detrwa apre dimoun ki li i pa dan son field. i annan bann ki petet i pa Pa tou dimoun ki bezwen swiv enportan. en parkour akademik. I annan E vwala disengagement bann dimoun ki swiv en nou bann dimoun, nou ban parkour ki devlopman kapasite zenn spor, lagrikiltir, lafanmir ek skil. E fodre ki nou balanse tousala. E vwala ozordi nou pa kapab pran enn fer pli degradasyon sosyal dan pei. enportan avek lot pa enportan. Mon krwar ki definitivman i E la mon krwar nou pou bezwen e i depan lo ki kantite bezwen sa tradisyon kot zis motivasyon. Ki kantite bann etidyan ki fer byen dan A lenspirasyon nou mete dan sa Level ki al State House. Petet fer bann domenn. Be definitivman tou etidyan partou dan nou sa i pou ganny fer. Mersi. sant profesyonnel kapab al State House. Akoz tou skil, tou MR SPEAKER louvraz dan pei i enportan. So, Mersi Mrs Zialor. Onorab Gill. wi lankourazman i pou la pou regarde e sa bann dimoun fer HON CHURCHILL GILL zot menm zot, assess gete ki zot Mersi Mr Chair. Bonzour Mrs bezwen. Kapasite zot bezwen Zialor. Vi ki ou pe ganny dan plas detrwa fwa nou vini propoze pou en Minis. Koman nou dikte nou dir ek zot vwala en Minis e ozordi i annan en ki available. konpetisyon tre for ant sekter E ou dezyenm kestyon. Ki prive apre bann travayer dan mannyer pou promote Gouvernman. E bokou fwa leadership dan spor avek sekter prive ki prevail. Zot ki lazenes? Mon en dimoun ki tant pou ganny plis travayer. kontan spor en kantite E parmi ou bann lentere, definitivman. Lazenes ankor e mon vwar pour ki ou kontan sa mon vwar definitivman e si angaz ou dan revolisyoniz

43

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 leadership apre management lo later ki pe arive, en revolisyon training. I tre probab ki petet lo Sesel ki pe arive, mon krwar dan sekter piblik i mank en pe ale avek sa i bezwen annan en career path, kekfwa bann revolisyon dan sistenm, so dimoun ki la zot santi zot zis la, definitivman 100 poursan pe repet menm keksoz toultan. sipor. Mersi. E eski ou pou kapab anmenn dan Cabinet petet en lapros kot MR SPEAKER nou reevalye nou Minister, ki Mersi Mrs Zialor. Onorab mannyer vreman nou pe take Romain. care avek nou bann public servant e an menm tan PSO pou HON GEORGES ROMAIN vwar si i pa demann revize? Mersi Mr Chair. Bonzour tou Akoz petet i annan en pe koleg Onorab. En bonzour letan, i pa ankor ganny revize. spesyal pou tou zabitan Anse Eski sa i en keksoz ki ou kapab Etoile. anmenn dan ou Cabinet, pou Bonzour Mrs Zialor. Si ede retenir bann travayer dan mon kapab dekrir ou Mrs servis piblik? Mersi. Zialor. Ou en dimoun ki full of life, akoz mon kontan ekout ou MR SPEAKER akoz ler ou koze ou koz konnen Mersi Onorab. Mrs Zialor. avek sa lafors dan ou lavwa. Mon konnen osi atraver ou MRS MARIE-CELINE ZIALOR kontribisyon ou’n ed bokou Mersi Mr Chair. Mersi Onorab lakonpannyen pou fer pli byen pou ou kestyon. Mon krwar en pou kapab prodwi plis. kestyon tre enportan. Mon kestyon pou ou, eski Definitivman, definitivman san ou kapab dir nou ki ou bann poursan sipor pou revolisyoniz lafors ki ou kapab anmennen pou transformasyon sekter personnelman dan sa pozisyon piblik. Mon krwar i neseser e Minis? Mersi Mr Chair. kekfwa. E vwala akoz taler sa kestyon ti monte pour service MR SPEAKER delivery. Enn bann rezon akoz Mersi Onorab. Mrs Zialor. mon krwar sistenm in ekspire son letan. MRS MARIE-CELINE ZIALOR I ti bon pou en serten Mersi Mr Chair. Mersi Onorab. letan, pou en serten group Senp mon en disruptor. Mon pa dimoun. I annan en revolisyon vin zis aksepte keksoz parey i

44

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ete. Apre mon krwar la Mersi Mr Chair. Mersi bokou sa franchise. Mon pare pou dir bann zoli mo Onorab. Ankor mon krwar mon’n demontre briyevman senpleman, mon pou mon pare pou dir keksoz krwar letan nou'n fer bann parey i ete. Apre keksoz mon resers mon en dimoun ki fer krwar pli enportan se mon bokou resers, e mon bann spirityalite. Mon baz tou keksoz etidyan i fer bokou resers ki ki mon fer for lo spirityalite, ki mon bezwen korize. mon krwar ki sa pei i bezwen. E enn parmi bann rezon Mersi. akoz dimoun pa kontan dan landrwa travay, se unfairness MR SPEAKER avek en kantite lenzistis ki i Mersi Mrs Zialor. Onorab annan. Pa neseserman politik, Phillip Arissol. be selman i kapab parey nou apel bann micro politics ki arive. HON PHILLIP ARISSOL Savedir sa i deza Mersi Mr Chair. Bonzour tou lenformasyon ki mon annan. E dimoun. Dabor felisitasyon Mrs definitivman sa bann lenzistis i Zialor. Koman en zabitan Anse bezwen ganny korize. Ou Boileau ou fer nou vreman fyer. konnen parfwa nou pa ase. E lo lapar tou zabitan Anse Vwala kot nou karakter Boileau mon ti ava kontan swet franchise i vini, kot ou bezwen ou bonn sans dan ou nouvo en kalite karakter koumsa ki parkour. E mon dir ou kont lo vini. Mon pa bon pou tou mon sipor. Mon kestyon i keksoz i annan bann larestan koumsa ki ou pou fer pou dimoun ki ava fer sa ki mwan redwir okenn form mon manke, ki mon pa kapab viktimizasyon, dan okenn fer. Minister ki ou ganny allocate? Be vwala kot ou bezwen en Swa travayer ant travayer dimoun fran ki kapab. Akoz en ouswa viktimizasyon piblik ki kantite fwa i annan dimoun ki bezwen servi sa Minister? pe fer martir son kanmarad dan Mersi. bann landrwa travay. Napa personn ki ase brav e fran, e MR SPEAKER pou dir parey i ete e pou met li Onorab mersi. Mrs Zialor. devan. Pou korize ki kapab anpes en ta lanmertim, en MRS MARIE-CELINE ZIALOR kantite keksoz ki pe deroule mon krwar dan sekter piblik.

45

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

I annan en kantite bann plizyer repriz. Kwa ki ou pou fer pti lanpir, bann pti empire ki'n pou increase productivity dan ganny kree en pe partou ki pe sekter piblik? Vi ki la nou pe ganny soutire, e definitivman sa pas dan en peryod vreman i en keksoz ki pa pou ganny difisil, e tre delika pou Sesel. tolere. Mon dezyenm pwen se ki E i en keksoz ki dan eski ou'n deza form parti okenn Cabinet, mon krwar poudir nou Board isi Sesel? Si wi lekel? E pou fer sir ki nou pou al tackle donn nou e pe detay lo ki rol ou li. Selman dan en fason ti zwe briyevman? Mersi. agreab osi, akoz si ou al tackle li dimoun pa vwar kwa ki'n fer MR SPEAKER mal letan ou al avek li, dan en Mersi Onorab. Mrs Zialor. fason dezagreab. Ou bezwen kapab donn en MRS MARIE-CELINE ZIALOR ledikasyon. 2 lanmen, ou Mersi Mr Chair. Mersi Onorab konpran fer sa ki byen avek en pou sa de kestyon. Lo kote kote lanmen osi edike. Dimoun prodiktivite, mon pou bref akoz in abitye serten fason, edik zot i annan en kantite keksoz mon ki mannyer diferaman e kwa anvi dir lo sa size. bann lavantaz ki i kapab vin Premyerman nou'n fini avek. Mersi. mon’n travay bokou avek Sekter Prodiktivite kot Lanplwa, MR SPEAKER pou nou anmenn en plan. Mersi Mrs Zialor. Onorab Savedir plan i la li. I annan Conrad Gabriel. stratezi nou bezwen regard en pe stratezi ki nou pe ki dan HON CONRAD GABRIEL sekter piblik. Leadership enn Mersi Mr Speaker. Bonzour tou parmi bann ki top, inovasyon, Onorab e tou dimoun a lekout. kreativite ki bezwen les dimoun Bonzour Mrs Zialor. Dabor fer. E performance management mon oule felisit ou pou ou system. I bezwen annan en nominasyon e swet ou bonn sistenm kot nou regard sans e bon kouraz. Mon’n konn performans, enn pti pe pli ou pandan ki ou ti pe teach kot konkret. E si ou permet mwan, Lekol Pointe Larue. Mon annan mon ti ava kontan osi azout, zis de pti kestyon. nou bezwen annan nou en Mon’n tann ou koz bokou koneksyon avek lanatir imen. lo productivity dan lepase a

46

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Ki annandler mon krwar sityasyon, afen ki nou kapab nou fer bann sistenm pou robot, amelyor prodiktivite e anmenn pa pou dimoun. Nou bezwen sa bon transformasyon dan nou mon krwar retourn back tou bann landrwa travay? Mersi. lanatir imen, avek bann modernite ki nou vwar pe vwar MR SPEAKER dan bann letid, kot nou bezwen Mersi Onorab. Mrs Zialor. azour avek vwala premye. E dezyenm wi, mon ti chairperson MRS MARIE-CELINE ZIALOR Board Enterprise Seychelles Mersi Mr Chair. Mersi Onorab Agency, ESA. Ziska resaman pou ou bann konpliman e letan mon ti demisyonnnen. kestyon. Pou bann zenn Mersi. motivasyon i annan en kantite keksoz. Me solman mon krwar MR SPEAKER nou merit al demann zot. Mon Mersi Mrs Zialor. Onorab Kelly krwar nou merit senserman al Samynadin. kot zot, al demann zot egzakteman kwa ki pe marse. HON KELLY SAMYNADIN Selman mon lobservasyon en pe Mersi Mr Chair. Bonzour Mrs mon krwar i mankman purpose. Zialor. I en lafyerte pou mwan Ou konnen nou bezwen refer vwar ou pe asiz la parmi nou. E nou bann zenn reve, refer zot mon konsider ou koman en ganny enspire par zot bi ki zot madanm en role model, sirtou vin fer lo later. atraver ou bann motivational Re ganny enspire par sa session ki ou fer lo radyo e mon pei ki pou akeyir zot, ki pou asire ki ou enspir en kantite nurture zot e bann dimoun, dimoun dan nou sosyete. bann adilt role model ki pou Mon kestyon i viz atrap zot lanmen. E pa zis fer plizoumwen ver nou bann zenn. zot krwar ki loportinite i Nou bann zenn i fer fas avek en egziste;- demontre e donn mankman motivasyon, ki fer ki legzanp bann loportinite serten i pa tenir dan zot vreman ki egziste e fer zot santi landrwa travay, dan zot lenpak. Fer zot santi zot annan lanplwa. Kwa ki ou panse i en plas. sours sa mankman En plas dan tou keksoz ki motivasyon? zot pe fer e sirtou les zot E ki ou krwar i bann anmenn sa modernite dan nou solisyon pou remedye sa pei. Akoz taler mon krwar

47

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Onorab Loze in koz lo la, e mon Ramkalawan pou en desizyon. krwar se bann zenn senserman Zot pou bezwen asim ki pou anmenn sa bann responsabilite sa desizyon modernite. E ansanm avek ansanm. Sa i mon premye bann keksoz ki tradisyonnel ki kestyon. la i ava en bon balans. Mersi. Mon dezyenm kestyon ki mon ti ava kontan ou klarifye, MR SPEAKER ou'n dir nou koumsa poudir ou Mersi Mrs Zialor. E nou ava pe koz lo bann sanzman oubyen termin sa sesyon kestyon avek bann transformasyon Leader Lopozisyon Onorab personnel. Pillay. Savedir mwan baze lo sa ki ou'n dir mwan baze lo en HON SEBASTIEN PILLAY leading question, ki mon’n tann Mersi Mr Chairman. Bon apre en Onorab lot kote latab midi tou koleg Onorab. Bon demann ou, i paret ou pe al kot apre midi Mrs Zialor byenveni Family Affairs Youth and Sports. dan Lasanble Nasyonal pou I paret, ok? Kwa ki fer ou kalifye reponn nou bann kestyon. oubyen kwa ki fer ou kwa ki set Mon’n ekout ou ou apart from en lot kandida, atantivman mon’n regard ou ki'n vini ki osi i annan CV, mon’n not serten mo ki ou'n leksperyans dan sa domenn. Ki servi e ki mon pou sey ganny abitye deal avek sa bann serten klarifikasyon lo la. sityasyon, probableman pli Ou'n dekrir ou lekor kalifye ki sa dimoun ki si ou koman en disruptor. En Cabinet ganny mete dan sa Minister par i travay lo en baz collective egzanp, pou ou asim sa responsibility. Savedir responsabilite? Mersi Mr kolektivman zot pran Chairman. responsabilite pou sa ki sa Cabinet in deside. MR SPEAKER Ki mannyer ou alors Mersi Onorab. Mrs Zialor. koman en disruptor ou pou rekonsilye ou lapros, ou MRS MARIE-CELINE ZIALOR karakter avek lefe ki ou pou Mersi Mr Chair. Mersi Leader bezwen pran responsabilite Lopozisyon pou ou kestyon. kolektiv, ler Cabinet i pran, i fer Mon konnen sa mon disruptor i en desizyon? Savedir ou pa pou fer en pe dimoun enkonfortab. kapab blanm Prezidan Be letan ou reste konfor

48

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 lanmenm ler ou pa fer progre. ladan, ouswa en sityasyon Disruptor parey oportinite, difisil, ouswa i vin en keksoz an parey bann mo parey politik, deor ki anmennen. tou i bann mo ki nou krwar i Vwala ki mon pe dir en bann move mo, i pa disruptor. En disruptor. I pa neseserman en move keksoz. I neseserman en gro keksoz. I zis lafason ki mannyer ou petet sanz enn pti aksyon en enplimante, lafason ki mannyer prosedir dan en lorganizasyon i ou persepsyon de sa i ete, e ki vin koman en disruptor, ou mannyer ou behavior. Ou vwar? Sa ki mon le dir i vin zis aksyon, akoz en ta fwa bann mo parey ki bann Wright brothers 26 let alfabet, annandler i pa letan zot ti pe disrupt lafason ase pou eksplik bann keksoz. zot nou travel. Tou dimoun, E defwa ki mannyer nou tou syantis ti prouve poudir non persevwar keksoz nou vwar sa nou pa pou zanmen anvole. koman en keksoz negativ. Ler Nou pa pou zanmen servi ou pe fer transformasyon, letan aerodynamics pou anvole. Zot i annan sanzman pou ou kapab ti disrupt. E la konmela nou tou avans devan ou bezwen disrupt. nou pe enjoy travel dan avyon. Ou bezwen fer ou enkonfortab I parmi enn bann pou ou kapab bouze. Letan ou transportasyon ki pli safe ki enkonfortab ki ou bouze. annan. Vwala e si mon pa'n Toultan ou konfortab ou reponn ou kestyon apre ou ava pa bouze. Me selman mon dir mwan. annan en self-discipline ki mon Pou dezyenm kwa ki fer konnen keler pou disrupt, apre mwan kalifye? Mon konnen i keler letan keksoz i ok pou pa annan dimoun ki pli kalifye ki disrupt. E sa mo ki mannyer i mwan ek en ta kantite keksoz. pou ganny enterprete, i pou Kantite keksoz zot pli ganny zize par bann progranm. kalifye. Mwan sa ki mon pou Bann Policy bann keksoz ki nou aporte, mon konnen ki portfolyo pe dir. E letan i annan en ki mon kontan, ki portfolyo kantite labitid, akoz labitid i mon’n swazir, selman mon pran 3 mwan. I pran en mwan napa pouvwar administrativ pou sanz en habit. I pran 3 pou vin devwale. Sa i Prezidan mwan pou sanz en behavior. Si ki ava fer sa. E nenport keksoz napa en disruption ki vini swa ki annan pou fer avek enteryerman. En ta fwa avek devlopman imen, ki annan pou dimoun i vin swa en troma i pas fer avek leadership, mon vwar

49

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 mwan koman kalifye pou fer. MR SPEAKER Eski i annan dimoun pli kalifye Avek sa nou ava retourn dan ki mwan? Definitivman wi. Staz Lasanble pou deba. Ankor Pou annan ki pou fer pli enn fwa si mon ti kapab ganny byen ki mwan? Definitivman wi. en nonm limite lo bann Mon’n ganny sa loportinite la, entervenan i ti pou ede pou nou sa sans, desizyon tou ki mon’n avanse. Mersi mon annan 3 isi pran pou mwan anmenn mon e mon pou annan 4 kote isi. Sa sipor, anmenn mon i balanse alor mon ava kontribisyon devan. Mon pou konmans kote isi avek enn. fer li. Kot mon pe fer mal mon Onorab Waven William. ava ekoute, mon ava rod bann dimoun ki kapab vini pou ed HON WAVEN WILLIAM mwan. Ki pou siport mwan. Mersi Mr Speaker. Mr Speaker E letan ou ganny sa bann ankor enn fwa mon annan gran kritik, ki i ed ou pou ou avans loner pou siport sa Mosyon pou devan. I fer ou reflesir. I fer ou apwentman Mrs Marie-Celine al rod- Mwan mon pare pou Zialor koman Minis. travay avek dimoun ki konn Mr Speaker mon ava dir 10fwa plis. Kontrer sa bann letan mon’n ekout Mrs Zialor i dimoun obor ou. Ou konnen ou en madanm ki vreman down to exude dimoun ki ou met earth, senp. E mwan apresye toultour ou. Bann dimoun ki son bann kalite ki'n sorti dan konn plis ki ou. Definitivman son bann konversasyon avek met zot o bor ou zot pous ou pli nou. devan. So, fotespere mon’n Par egzanp mon vwar ki i reponn sa de kestyon Mr Chair. annan en lespri inovativ, analitik e smart. E mon krwar ki MR SPEAKER lefe ki in ganny swazir, i Mersi Mrs Zialor. E avek sa demontre ki an fas avek bann nou'n ariv a lafen sa seri. E mon challenge ki nou annan, sa ava repet mon remersiman e bann kalite nou bezwen pou mon ava envit Mrs Zialor pou kapab enspir pep Seselwa pou pran son depar dan lasal. reve. E pour reste angaze pou nou kapab sorti dan sa bann (MRS MARIE-CELINE ZIALOR difikilte ki nou ladan. WAS EXCUSED FROM THE Mr Speaker mon vwar osi HOUSE) ki Mrs Zialor i en leader dan son prop fason e mon santi ki in

50

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 dekouver atraver son pei ozordi. E Mrs Zialor i pa en leksperyans travay ki bann dimoun parfe mon konnen. In lakin ouswa bann bezwen ki fer bann fot, in arive bann bezwen ganny adrese, parmi moman kot in anrose avek imen popilasyon par egzanp. e i pou kontinyen arive dan son Enn ki mon’n vwar in fer parkour. sorti ki mon atas gran Akoz sa i bann challenge lenportans avek, dan mon ki lavi i anmenn ki met devan parkour koman en Manm nou, parey nou la anndan nou Parlman se sa size lenzistis, ki tou koman bann Manm mon santi ki wi i annan bokou Lasanble nou fer fas avek. Me e labi drwa imen. Ki merit sa ki pli enportan se aksyon ki ganny adrese e san dir bokou, swiv apre ki sa bann evantyalite ankor enn fwa mon pou aport i arive ki pli enportan. E se sa mon sipor pou sa lapwentman. ki defini en imen e ouswa en Mersi bokou. leader. Ki ou fer apre ki ou pas atraver bann dilenm. MR SPEAKER E mwan mon napa dout Mersi bokou Onorab. Onorab poudir Mrs Zialor kontribisyon Aglae. ki annan pou Sesel i gran e pou kontinyen kapab deservi sa HON EGBERT AGLAE pep. Be it dan ki portfolyo me Mersi Mr Chair. Parey mon ti son forte avek laspe imen konmans mon kestyon avek Mr edikasyonnelman Vidot, Mrs Zialor. I en dimoun transformasyon parey in fer ki dan mon parkour sorti. I annan sa kapasite, i edikasyonnel mon’n ganny sans annan sa abilite pou li kapab fer rankontre li. sa ziska li menm li i ava fatige E i en madanm ki parey in deservi. dir ki fran i pa per pou dir ou E mon krwar i en madanm son avis parey nou dir an Angle, ki'n stood the test of time dan se a piece of her mind. I pa per diferan mon kapab dir bann pou donn ou sa. E i pou gid ou tranzisyon zenerasyonnel ki'n osi dan semen kot si i war ou pe pas atraver e i pa neseserman al mal. en dimoun ki'n ne avek en E sa i bann kalite dimoun golden spoon dan son lanmen mon panse ki nou bezwen plis me in persevere in swiv sa ki dan nou lavi dan sa sosyete. E meyer. osi staz ki nou’n arive dan sa

51

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

E si ozordi mon pare pou dimoun pe kontinyelman mwan siport li koman en Minis, bouze, pe devlope e kot zot ava mon pe fer li avek en grander kapab benefisye dan zot prop lespri, ki i pou reisi i pou kapab fason dan lavi. fer li. Menm si i pa en dimoun I en madanm ki pa per ki'n parfe dan son parkour. E challenge. San dout mon santi avek sa Mr Chair mon pou donn ki Mrs Zialor pou anmenn en Mrs Zialor tou mon sipor. gran diferans ek en lot stil Mersi. travay dan sa Minister kot i pou ganny assign, pou pran son MR SPEAKER responsabilite. Nou bezwen en Mersi bokou Onorab. Onorab madanm parey Mrs Zialor. Alor Desheila Bastienne. avek sa pti rezimen mon pou dir mon ki pou donn Mrs Zialor HON DESHEILA BASTIENNE mon konfyans, e mon vot pou Mersi Mr Speaker. Mon ava dir permet li zwenn Cabinet of bonzour ankor enn fwa tou Ministers dan Gouvernman bann Onorab, bann dimoun ki Prezidan Ramkalawan. Mersi. pe ekout nou dan lakour lo TV e osi en pli gran bonzour pou tou MR SPEAKER bann zabitan Ile Perseverance. Mersi Onorab. Onorab Lemiel. Mr Speaker ankor enn fwa mon pou repete ki mon fyer pou HON SYLVANNE LEMIEL war bann madanm ki pe antre Mersi Mr Speaker. Mr Speaker dan nou Gouvernman pou vin tre bref. Mon’n konn Mrs Zialor kontribye pozitivman pou son personnelman. Mwan osi pei. mon’n ganny sans pas atraver Mr Speaker Mrs Zialor i en lanmen Mrs Zialor. Mrs Zialor madanm vreman kouraze. For, wi i en dimoun avek en karakter persistan e i fran. Mwan mon tre for. E Mrs Zialor i en dimoun menm mon’n pas dan son ki vreman, vreman, vreman lanmen kot SIM dan en course pasyonnen avek Leadership Skills ki ti en transformasyon imen. So, moman letan vreman fruitful. mwan mon swet Mrs Zialor Mr Speaker ler Mrs sikse e mon swet li bonn sans Zialor i dir ki i kontan pratik e dan son travay ki i pou al fer avek son gran pasyon pou koman Minis. Nou pa konnen devlopman imen, i vre ki i en vreman kot i pou ete me selman madanm ki'n toultan le vwar mon ti ava kontan petet Mrs

52

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Zialor i ganny en pozisyon petet bann madanm. E mon believe kot i pou kapab aranz en pti pe. dan donn tou madanm en sans Nou'n toultan antann se sa ki mon pou siport Mrs kritik lo service delivery. Nou'n Zialor. E mon swet li tou de bon toultan antann kritik lo kote dan sa Minister ki i pou al fer. devlopman imen. In annan Kot i pou ganny plase e mon bokou ki'n ganny fer me selman konnen petet nou koman bann nou pe toultan antann kritik lo Manm Lasanble petet i annan la. Mon panse ki Mrs Zialor i de letan ki nou pou bezwen ava antre koman en Minis, i ava enterakte osi ek bann Minis. kapab vin avek bann lide en pe Give them a call pou nou pli inovativ. I dir ou poudir i en ganny en koze osi avek zot. E dimoun i pa en yesmen. I fran e mon panse ki lo sa kote osi avek sa karakter ki mon keksoz i ava fasil. Sirtou la ler konnen i annan mon konnen i nou pe gete tou sa bann Minis pou kapab fer bouze son ki pou antre enteraksyon ek Minister ki i pou ladan. nou koman bann MNA, mon Me selman mon ti ava krwar i vreman enportan. kontan osi ki Mrs Zialor i pran E Mrs Zialor nou swet ou konsyans ki i pou pe travay tou de bon dan ou parkour, ou avek diferan kalite dimoun, travay ki ou pou al fer. E mon diferan karakter, dimoun avek espere ki dan sa Minister kot i diferan karakter dan son pe ale osi, kot bann dimoun osi Minister. i vreman konpran Mrs Zialor e E mon espere ki i pa ava zot vreman donn li sa tro vif dan serten desizyon petet korperasyon ki i pou neseser. ki as koman Minis i pou bezwen So Mrs Zialor ou annan mon full pran. Mon konnen ki i en siport pou ou nominasyon. dimoun ki analiz byen. E mon Mersi. espere ki i servi sa bann kalite ki i annan pou li anmenn plis MR SPEAKER dibyen dan sa Minister ki i pou Mersi bokou. Onorab Rosie ganny met ladan. E ki nou ava Bistoquet. kapab vwar en serten revolisyon lo kote servis dan son Minister HON ROSIE BISTOQUET ki i pou al ladan. Mersi Mr Chair. Mwan mon E mwan mon pou siport pou annan plezir ek loner pou nominasyon Mrs Zialor akoz siport nominasyon Mrs Zialor mon believe dan konpetans akoz enn premye i en fanm. E i

53

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pa zis en fanm i en fanm ki for. E apre zot fristre e a lafen I en fanm ki determinen e en dizour zot pa konnen kote zot fanm ki fran. pou bite. Be avek sa lespri Mon pa'n war li en fanm revolisyoner, mon santi ki pour disruptive. En fanm ki krwar sekwe serten group dimoun dan li menm. E an menm tan sirtou bann leaders pou zot mon’n trouve ki bann letan ki kapab revwar zot planning. mon’n parwaz avek li dan Revwar zot plan of action, diferan sirkonstans i en pull revwar zot stratezi. Sirtou lot factor ki fer dimoun atrakte ek kot i konsern zot performans, li. E i fer dimoun reste dan son pou zot pli byen kapab letablisman. I pa en push administre bann diferan sekter factor, ki toultan nou'n trouve dan Gouvernman. dan lepase kot nou’n dir nou'n E sa mon krwar i pou ed tande laport i ouver si ou anvi en kantite bann anplwayer, ale ou ale. E mon krwar i pou employees, bann travayer kot i fer tre byen. pou kapab zot pou kapab siport E an menm tan mon war li zot bann employees zot sekter. parey en masin avek en moter E pou sa bann rezon ki toultan an mars. I annan sa swivan mon krwar mon pou great leadership. Apre i pa zis siport nominasyon Mrs Zialor, en human being, be selman i en akoz mon konnen i pou pous human doings. Akoz en bon pe devan akoz Sesel i pou tou son travayer ki mon konnen i pa zis zanfan. Mersi. human being, be selman zot travay sitan dir avek diferan, (APPLAUSE) dan diferan sirkonstans, dan diferan pozisyon. MR SPEAKER Sa ki'n tous mwan avek Mersi Onorab. Onorab Mrs Zialor, se ki in koz lo en Sebastien Pillay. panse revolisyoner. E mon krwar sa i en gran rezon pou HON SEBASTIEN PILLAY mwan kapab siport li. E akoz Mersi Mr Chairman. Bonn apre nou annan en latitid isi Sesel midi tou koleg. Bon apre midi kot well dan lepase, kot ou’n tou dimoun ki pe a lekout. Mr trouve dimoun ki bezwen servis Chairman depi bomaten ek la i vir an ron, i vir an ron ziska i nou'n vwar 2 kandida, 2 prodwi fatige. nou pei sistenm ki'n la oubyen si ou kapab dir de prodwi ki'n

54

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pas atraver diferan parkour, asire ki Gouvernman i diferan letap nou pei. fonksyonn koman en kolektif. Enn pli zenn ki'n montre E non pa napa okenn ou ki'n demontre en o nivo endividi dan Gouvernman. Pa konpetans, se abilite pou endividi neseserman, me napa analize think vitman lo son okenn group dan Gouvernman lipye. ki rod fason pou disrupt travay Enn en pli en pti pe pli Gouvernman. eksperyanse ki’n montre nou sa Akoz nou tou nou'n war ki tenasite, son abilite pou fer fas ler i annan disruption dan avek adversite. E mon krwar sa travay Gouvernman lenpak i bann kalite ki ler de dimoun i apre, i pa pe neseserman sa prezant zot lekor devan bann ki pe fer disruption me Lasanble Nasyonal, ki nou plito sa bann ki bezwen sa bann bezwen aprann apresye. Nou servis. bezwen nou pa kapab deny. So, mon panse sel advice Sa ki mon swet Mrs Zialor ki mwan mon kapab donn Mrs se ki mon swete ki son tenasite, Zialor, se ki i pou bezwen asire e ler mon’n demann li sa ki wherever kot i ale, in donn kestyon i pa ti’n en lentansyon nou en lendikasyon annefe Mr pou mwan pri li. Me pou plito Chairman ki ler in dir nou mon kosyonn li ki i pou al travay dan pa konnen si en pti slip, ki i bann dan en ladministrasyon konnen ki Minister in swazir me kot pou annan dimoun avek selman i pa administrativman i plizyer panse plizyer fason war pa dan son lanmen. keksoz, plizyer fason fer keksoz. Byensir sa i en pwen Dimoun ki pou annan osi prérogative Prezidan pei. Me menm tenasite ki li, e nou lo mon konnen ki i pou neseser nou kote nou napa okenn pou li annan adaptasyon, akoz lentansyon pou anpes ler ou en disruptor e ou pe Gouvernman fonksyonnen. disrupt e ou annan en ceiling Gouvernman i bezwen par lao ou ki pe tenir sa. Me ler fonksyonnen pou li étre a laoter ou’n ariv lo sa nivo e si ou pou lekspektasyon Lepep Seselwa. annan ankor annan disruption, E akoz ler Gouvernman i ou pou bezwen kapab osi marye fonksyonnen Lepep i benefisye. sa avek annan serten koezyon. So i enportan ki nou E mon krwar Marie-Celine koman Lasanble Nasyonal, i annan sa abilite pou kapab fer ansanm nou zwe sa rol, pou sa. Mon swet li tou le meyer

55

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 dan son parkour. Mon krwar i pa en dimoun ki ou vwar en gran loner pou son fanmir. toulezour. I i unique in fact dan Mon’n ganny sans teach son lespes. E mon krwar se sa son pti ser. Zot toultan bann uniqueness ki pou anmenn en dimoun vreman talante. Zot gran kontribisyon dan sa bann dimoun ki konnen kote Cabinet Prezidan Ramkalawan. zot anvi ale. E mon swete ki Alor tou sa ki devret ganny parey bann entervenan lo sa dir lo sa madanm, nou tou kote latab e lot kote latab in koz nou'n viv en moman lo la. ekstraordiner avek li bomaten. Ki sa i form en sours I difisil annan defwa pou keep lenspirasyon pou bann up avek li, e sa i en bon keksoz madanm, bann zenn fiy dan nou konpran. Son lespri i mars nou sosyete ki i enportan ki zot a en vites ekstraordiner. I kapab travay dir dan en karyer artikil son bann pwen dan en ki zot swazir. Akoz i annan fason merveye. posibilite pou bann madanm Mon pa konnen kote kontinyen avanse pa zis isi Prezidan Ramkalawan pou Sesel, me zot a kapab osi anvoy li. Me mon absoliman sir retrouv karyer dan plizyer e serten ki sa landrwa kot i pou landrwa, si zot met sa zefor pou ale non selman en motivater me zot kapab avans devan. Avek sa bann staff ki i pou travay avek, mon remersi ou Mr Chairman. pou annan sa ki nou apel an Angle en accelerating ride. MR SPEAKER E mon en pti pe, mon en Mersi Onorab. Onorab Georges pti pe zalou ki mon pa pou en ou annan laparol. dimoun ki travay anba li dan son Minister, akoz I’m sure the HON BERNARD GEORGES ride is going to be really exiting. Mersi Mr Speaker. Mr Speaker Alor avek sa detrwa mo, mon pa pou long. Mon’n mon ti ava kontan remersye li rankontre Mrs Zialor nek 2 fwa pou aksepte sa demann ki'n dan mon lavi. Premye fwa se ganny ofer. E swet li tou le enn pti sesyon training ki mon meyer, la ki nou pe al aprouv ti asiste e i tir war mwan. son nominasyon. Mersi Mr E dezyenm fwa se ozordi Speaker. la, e tou lede fwa, mon’n arive konpran ki sa ki nou pe deal MR SPEAKER avek se en dimoun san parey. I

56

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Onorab. Nou'n ariv lo Elna Etienne ki PR officer e ki pe moman pou pas o vot. E mon organiz sa photoshoot, ok? ava lir Mosyon ki nou pe vot lo Avek sa nou ava pran en la: - break nou ava retourn. Vi ki In accordance with Articles photoshoot pou pran nou en pe 63(1) and 69(2) of the letan pou pran en pe zot letan Constitution, this Assembly break, nou ava retourn 2er. Ki approves the proposed ou propoze? Wi, Onorab appointment by the President of Georges ou annan. the Republic of Mrs Marie-Celine Zialor to the office of Minister. HON BERNARD GEORGES Nou ava pas o vot. Tou Mersi Mr Speaker. Wi eski nou bann ki pour lev lanmen pou’n fini oubyen-? Akoz mon silvouple? Tou bann ki kont? krwar ki some of the en pe Mersi. Wi Madanm Clerk. photoshoot i al pli lwen ki 2er, si Mosyon pou lapwentman mon pa tronpe? I al ziska 3er? Mrs Marie-Celine Zialor koman Akoz si photoshoot i sipoze dan Minis, in ganny aprouve par 30 sa Chamber. vot pour, 0 vot kont e 2 Nou ava prosede mannyer abstansyon. Alor i mon plezir mon ti pe anonse. Nou ava pou deklare ki Mosyon in pase. komans photoshoot 1er, nou Mersi. ava pran Mosyon ki reste nou lo Nou'n fer en pti gin lavans soz. Nou pou regarde letan nou lo letan e mon sipoze i ava en pran break si i annan okenn bon moman apropriye pour nou photoshoot, okenn dimoun ki pran break. Eskiz mwan les pangar soz petet nou pou mwan zis korize pour rikord lo bezwen aziste nou break si nou advice Madanm Clerk. 30 vot pa ankor fini pou nou kapab pour 0 vot kont e 3 abstansyon. termin avek photoshoot. Mersi. Alor progranm i ava Zis en pti lanons avan zot konmsa. Photoshoot pa bliye e kite, Madanm Deputy Clerk in petet mon krwar sa ki mon ti organiz photoshoot pou zot foto ava sizere osi, se ki si nou ofisyel. E sa i devret komans kapab konmans photoshoot en 1er, e mon konpran zot tou zot pti pe avan 1er. Annefe si nou ti in ganny averti ler ki zot sipoze kapab komans 1er mwen en kar arive. direkteman serten zot move dan Si zanmen zot annan photoshoot. okenn kestyon petet rod Ms

57

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mon ava demann the Republic of Mr Jean-Francois Madanm Clerk pou regarde Gabriel Ferrari to the office of avek Ms Etienne si nou kapab Minister. Mersi Mr Speaker. bouz photoshoot boner e nou komanse. Nou fer otan ki posib. MR SPEAKER 2er nou ava komans nou ava Mersi. Eski nou pe ganny pran nou sesyon. E nou a segonde? Onorab Loizeau. regarde si nou kapab aziste nou break pou nou kapab fini avek HON NORBERT LOIZEAU photoshoot ozordi, ok? Donk Mr Speaker, Motion seconded. mersi bokou e nou ava adjourn. MR SPEAKER (BREAK) Mersi Onorab. Avek sa nou a bouz Lasanble dan Committee Stage e nou ava demande ki Mr MR SPEAKER Ferrari i antre dan Lasal. Bonn apre midi tou Manm Bonn apre midi Mr Onorab. E bonn apre midi nou Ferrari, e byenveni dan bann telespektater an deor. Lasanble. Mon asire ou kontan Eskiz nou pou sa pti retar, me pou war landrwa kot ou’n pas la nou a konmanse. E fotespere telman long letan dan sa bann photoshoot in al byen e ki tou lannen ki'n pase. Nou pou antre dimoun in annan zoli portre premye dan sesyon kestyon par souriyan. Mersi. bann Manm. E pou komans sa Onorab Georges nou a nou demann ou pou fer en bref kontinyen avek Mosyon. lentrodiksyon, 2 minit, pa plis ki 3 minit lo ou menm HON BERNARD GEORGES personnel, lo ou karyer, e ou Mersi Mr Speaker. Bonn apre nominasyon. midi Mr Speaker. Bonn apre E apre letan nou antre midi tou bann Manm. Bonn kestyon, mon pou fer sa lapel ki apre midi tou dimoun ki pe swiv bann kestyon, osi ki bann nou. Mr Speaker nou prosen repons i reste direk, e bref otan Mosyon. ki posib. Mersi. Mr Ferrari ou In accordance with Articles a komanse. 63(1) and 69(2) of the Constitution, this Assembly MR JEAN-FRANCOIS approves the proposed FERRARI appointment by the President of

58

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Mr Speaker. Mr Speaker Environment Education and mon prezantasyon pou ase bref. Information. E apre mon’n Akoz mon mazinen ki tou bann retourn Sesel. Manm isi, ou laplipar bann E donk mon'n dir zot Manm isi i konn mwan. I konn mon'n travay en pti moman mon parkour. Me zis pou dir NYS. E osi koman en lecturer zot mon annan 60an. Mon'n dan Human Services ganny 60an sa lannen. E Department, Polytechnic. E mon'n ne Lopital Victoria. mon’n fer serten biznes apre. Mon’n marye, mon reste Au Mon'n kite dan Gouvernman. Cap. Mon annan de zanfan. E Mon'n fer serten biznes, e pli mon'n fer tou mon ledikasyon gran travay ki mon'n fer se ziska A Levels kot Seychelles koman co-editor avek ou menm College. E mon ti fini avek A Mr Speaker. Levels dan Angle, Franse avek E Regar en zournal ki Listwar. nou'n fer. En zournal E apre sa mon ti ganny en hebdomader ki nou'n fer labours pou mwan al etidye La pandan 20an. E an menm tan France. Annefe sa labours ti mon ti annan en karyer politik pou al etidye Lalwa, me selman ki ti devlope. E zot konnen mon’n deswit, tre vit realize mon’n dan Lasanble pou 3 poudir Lalwa i pa mon domenn. manda. Alors mon'n sanze pou mwan E mon karyer politik, mon fer sosyolozi, e lekonomi politik. pa ava al tro an detay lo la. Zot E mon ti fer sa Liniversite Aix- konnen mon'n komans avek en-Provence. E apre sa mon ti Parti Seselwa. Mon'n fer tou retourn Sesel. Mon ti travay bann parkour. E mon pa’n mon krwar apepre 2an NYS ganny en Doktora dan koman en staff training officer. liniversite, me kekfwa mon'n E answit mon ti retourn La ganny en Doktora dan politik France lo mwan menm pou mon isi. Akoz nou'n fer 30an dan sa fer en lenskripsyon dan en domenn. E mon'n servi dan sa maitrise Sciences de Lasanble avek bokou lafyerte. l’Education, ki mon pa ti Mon mazinen poudir sa i terminen akoz en loportinite ti apepre mon parkour. E mon prezante, pou mwan al Nairobi met mwan a zot dispozisyon pou mwan fer attachment avek pou eksplik en pe rezon akoz United Nation Environment mon la. E ki mon krwar mon Program, dan seksyon

59

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kapab fer plis ki sa pou Sesel. kalite latitid, ouswa eski ou pou Mersi. deside pou ou tone down en pti pe, pou rann lavi sa bann ki MR SPEAKER anba ou en pti pe pli ere? Mersi. Mersi Mr Ferrari. Nou a pran lalis pou kestyon. Tre byen, MR SPEAKER mersi bokou. Mersi bokou nou Onorab mersi pou ou kestyon. a komanse. E mon a komans Zis les mon a demann lezot avek enn kote isi. Onorab Manm Onorab, Mr Ferrari i la Aglae. koman en kandida Minis. Nou merit li respe. Kwa ki'n pase HON EGBERT AGLAE dan Lasanble avan, kwa ki ou Mersi Mr Chair. Bonn apre midi lopinyon lo sa ki in fer avan, si Mr Ferrari. E tou dimoun ki a ou annan keksoz pou lekout. Mr Chair mon premye revandike, mon pa krwar i bon. kestyon annefe. E mon krwar i Mon krwar i en mank respe pou premye fwa osi ki mon pe adres ou adres li dan sa fason. Me Mr Ferrari se atraver en micro selman toudmenm mon a ozordi. Mr Ferrari ou pe ganny permet. Ma le Mr Ferrari reponn apwente koman en Minis dan sa kestyon. Gouvernman di zour, petet mon Selman mon lapel i pou premye kestyon mon a demann lezot Manm, annou silvouple ou, kwa ki ou krwar i kalifye ou montre respe pou sa dimoun ki pou nou aprouv ou pou vin en la. I annan tou mannyer pou ou Minis dan sa Gouvernman di demann ou kestyon ki i pa zour? Prenon kont ki mon montre mank respe. Mersi. Mr kapab dir ou annan en pti pe Ferrari. karakter en pti pe vif. Parfwa mank serten respe. E ou pa'n MR JEAN-FRANCOIS osi egzers bokou bann, letan ki FERRARI mwan mon'n konn ou, ou pa'n Mersi Mr Chairman. Mr vin en dimoun ase egzanpler Speaker. I vre ki mon en mon kapab dir. dimoun ase kontroversyel, me Dezyenmman, ler ou pou mon realize ki si mon pa ti en pran en portfolyo Minis, ou pou dimoun kontroversyel, mon pa annan bann responsabilite e ti pou la ozordi! bann resours imen ki pou anba ou portfolyo, ou responsabilite, (APPLAUSE) eski ou pou kontinyen avek sa

60

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MR JEAN-FRANCOIS enportan ki ti annan bann FERRARI dimoun parey mwan. Se akoz kekfwa mon koz en pe Me selman mon ava for, mon annan en gro lavwa. azoute toudswit lo ou dezyenm Mon pa per eksprim mon kestyon Onorab. Ki de ki lopinyon. E parey nou dir, mon Prezidan Ramkalawan ti apros enn sa dimoun who speaks mwan, i ti ofer mwan sa sans truth to power. pou mwan servi mon pei dan en E ki mon pa’n zanmen lot dimansyon, mon ti realize ki ezite pou mwan dir avek bann mon lavi pou sanze. Ki mon pou dimoun ki o pouvwar ki sa ki bezwen annan en lapros mwen mon mazinen. E sa zot pran li konfrontasyonnel. E en pe plis koman en larogans. Me mwan linite avek bann dimoun ki mon mon pran li koman en legzanp travay. Mon byen konsyan sa. ki, i annan en zennonm 2020an Parkont sa ki mon osi war pase ti donn mwan son legzanp, se ki zot, zot pa'n sanz ditou. ler i ti antre dan en tanp, e i ti Zot, zot ankor parey menm! Me met en pe lord. E zot ti dir in ler pou nou sanze, e pou nou poudir i ti arogan. adopte sa nouvo latitid ki nou E alors, me tousala ti Prezidan in dir. ganny fer dan en bon lespri. E i ti ganny fer dan lentere rod (Interruption) lazistis, e met demokrasi dan en pei. Alors kekfwa akoz mwan MR SPEAKER mon'n la dan en serten sans Onorab Pillay. Onorab Pillay avek mon zanmi, e mon sef silvouple. Sa ki Mr Ferrari in ozordi, Mr Ramkalawan nou'n dir, in en remark ki reste bokou lavwa bann ki'n napa lavwa. pli lwen avek sa ki Onorab Sanmenm sa nou'n bezwen koz Aglae in dir. So mwan mon pe for. demande, lo tou kote. E sa sityasyon i kapab repete si nou (APPLAUSE) les li ale, e i pa devret repete. Alors annou koz sivilman MR JEAN-FRANCOIS avek respe. Nou tou isi nou'n FERRARI angaz nou. Nou'n donn en Sirtou dan sa peryod kot ti langazman pou respe. E nou annan en diktatir Sesel, e kot bezwen tenir sa langazman. zot ti pe fer bokou dimoun Rezon akoz nou pe dir koste soufer en kantite. Alors ti Sesel pou tou son zanfan, i

61

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 enplik respe. E dan mon ladres Dan mon avi, sa ki Mr Ferrari in bref ki mon ti fer zour dir, i lwen avek sa ki Onorab inogirasyon isi, sete ki en Aglae in dir. Me selman mon a devwar Lasanble, se ki i vin en demann Mr Ferrari pou annou model respe. fer sa extra step pou nou envit Si nou le montre nou sa bann komanter ki provok popilasyon ki nou pe respekte ensansibilite ki nou pa oule. Ki kanmarad, fodre nou ki isi ki nepli ler pou nou annan. Mersi montre sa legzanp respe. Eskiz Mr Ferrari. Kontinyen. mwan pou sa long ladres ki pli long ki mon’n fer isi. Me selman MR JEAN-FRANCOIS la i leka. Silvouple si ou kapab FERRARI fer en komanter bref. Nou pa Mersi Mr Speaker. Mon ava anvi aret oubyen prolong dele termin la. Mon ava zis apresye sa deba. ki Onorab Pillay i aret enteronp mwan ler mon koze. Akoz sa i HON SEBASTIEN PILLAY pa permet mwan delivre ki Mersi Mr Speaker. Ou mannyer mon ti a kontan komanter ki ou’n fer i totalman delivre! Alors silvouple Onorab byen plase. Napa naryen mal Pillay. dan sa ki ou’n dir. Me selman sa ki mon krwar i bezwen arive, MR SPEAKER se ki si ou admonish enn mon Kontinyen Mr Ferrari. Manm lo sa ki in demande, mon espekte ki ou annan menm MR JEAN-FRANCOIS prensip fairness pou admonish FERRARI sa witness, si son komanter i al Non, mon pe zis dir li. an deor. Ki nou maintain en balans. MR SPEAKER So si enn in al an deor, ou Kontinyen. dir sa enn in al an deor. Ou bezwen osi kapab dir sa enn in (Interruption) al an deor. Pa akoz i sorti dan menm parti! Sa i mon MR SPEAKER komanter bref ki mon ti le fer. Onorab Aglae, non, mon pa pe Mersi Mr Chairman. permet ou laparol. Mr Ferrari.

MR SPEAKER MR JEAN-FRANCOIS FERRARI

62

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mon'n terminen Mr Speaker. Prezidan Ramkalawan anmenn sa devan? Mersi. MR SPEAKER Mersi bokou. Nou a pas lo lot MR SPEAKER kestyon. Onorab Clive Roucou. Mesi Onorab. Mr Ferrari.

HON CLIVE ROUCOU MR JEAN-FRANCOIS Mersi Mr Speaker. Bonn apre FERRARI midi Mr Speaker. Bonn apre Mersi Mr Chairman. Mr midi Mr Ferrari. Mon abitye dir Chairman, mon ava pou detann ou Onorab Ferrari. Felisitasyon en pe latmosfer zis dir zot ki pou ou nominasyon. Mr Ferrari, bann voter dan Mont Fleuri, ki Onorab Ferrari parey nou tou mannyer zot dekrir mwan. E nou konnen ou en politisyen kekfwa i ava montre en lot laspe ki’n toultan koz for, koz drwat. mon karakter. Zot dir ou “pou E ou’n en bokou legzanp pou ou ganny en larzan ek Ferrari nou tou la anndan. fodre ou lev boner. Pa tro fasil! Selman, kot i annan en bezwen, (APPLAUSE) kot i annan en maler, li menm li premye pou arive.” HON CLIVE ROUCOU Sa se en legacy ki mwan Mon kestyon ki mon anvi mon port bokou lenportans demann ou premye, mon'n war avek. Akoz mon santi ki mon'n ki ou annan en kote ki osi soft. mark en pe sa travay politik ki Mon anvi demann ou kwa dan mon'n fer dan mon distrik. Akoz ou lavi ki portre oubyen ki fer mon'n anvi tous dimoun la kot i ou annan sa softness, vin sa enportan. Pou ed zot si zot perdi mouton parey nou'n war ki ou’n zot louvraz, si zot perdi zot vini, espesyalman lo televizyon? lakaz, si zot perdi en dimoun ki Mon dezyenm kestyon;- zot kontan, la dan bor zot pou parti ki'n ale in pres en kantite ede pou soulaz zot lavi lo latransparans, bon kotidyen. gouvernans, rann kont. Ou Alors sa, kekfwa i zis en koman sa politisyen for, legzanp. Me mon ava osi dir ki rezonnab, entelizan, dir nou mon koz bokou, mon koz for. Lasanble e Lepep Seselwa deor Me selman finalman mon pa ki pe ekout ou, ki ou annan mord sa degre for. Mon koz pli avek ou koman sa zonm ki pou for ki mon morde. Me, rapel permet Gouvernman anba

63

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 mwan ou dezyenm kestyon Sirtou dan Komite Finans dan Onorab? Lasanble, pou fer sir ki i annan transparans, i annan rann kont HON CLIVE ROUCOU dan finans piblik. Mon dezyenm kestyon Mr Akoz pou mwan, larzan Ferrari, se mon dir parti ki'n ale piblik i en keksoz ki sakre, ki in pres en kantite lo vreman enportan. Alors mwan latransparans, bon mon annan par ladan, e mon gouvernans, e rann kont. Ou kontan pou dir ki dan progranm koman sa nominee ki pou antre Gouvernman Prezidan dan nou Cabinet, ki mannyer Ramkalawan, sa bann prensip i ou pou fer sir ki sa i arive dan tre for, i tre o lo sa azanda. Me nou Gouvernman? Mersi. selman azout avek lazistis e lefikasite. Si ou met sa trwa MR JEAN-FRANCOIS ansanm, plis ou azout lazistis FERRARI ek lefikasite, ou ganny ou en Mersi Onorab. Onorab, bon konbinezon pou en reisit ki latransparans, rann kont, bonn mon krwar nou pou kapab gouvernans zot ava rapel zot anmennen pou sa pei. Mersi. tou ti en seri prensip, ki ti ariv devan nou ler 15 lo 10 ti ariv MR SPEAKER dan pei. Alors sete nou osi nou Mersi Mr Ferrari. Onorab annan par ladan. E nou annan Vidot. en gran par ladan. E se nou ki'n, se Prezidan Faure ki’n HON AUDREY VIDOT anons sa bann prensip koman Mersi Mr Chair. Mr Ferrari bann prensip ki pou gid son bonn apre midi. Mr Ferrari travay pandan sa 4 dernyen mon pou komans lo ou bout kot lannen. ou’n dir ou annan, petet ou E se nou, mon osi mon ti annan en Doktora 30an dan dan sa group, se nou ki’n met politik. Ou parkour dan politik an aplikasyon sa bann prensip. ki mwan mon'n konn ou, ki Konmsi nou’n sorti lo zis koze mon'n ganny sans ler mon'n nou'n al lo laplikasyon sa bann dan Lasanble. Mon'n tann ou a keksoz. E nou'n fer en bon pe plizyer repriz kot ou’n kritik travay ladan. E mwan mon bokou bann profesyonnel ki’n vreman tre fyer avek mon bann sorti dan parti US, ki'n ganny koleg ki'n asiz avek mwan dan en pozisyon dan Gouvernman. sa Lasanble lo bann Komite. San respekte petet zot

64

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kalifikasyon, oubyen zot mon'n sot son lakaz, akoz mon konnesans e lekspertiz. pa'n anvi al disturb li. Eski ou kapab asir pep So, mon santi, e mon Seselwa, ki bann profesyonnel annan bokou zanmi ki'n dan ki ou konnen zot US, pe enport Gouvernman, ki bann zot afilyasyon politik, ou pou profesyonnel. Ki ozordi i ankor respekte zot? E nou pa espekte bann zanmi pou mwan ki mon baze lo ou, dan zot kanpanny respe en kantite. Akoz Onorab zot in dir, Sesel pou tou son sa ki mon respe plis dan bann zanfan, ki zot pou ganny pouse politisyen, se lefet ki zot in vin travay? dan politik. Akoz politik i en E eski ou kapab sey asir travay difisil. I difisil, i very pep Seselwa poudir ozordi ou pe demanding, i en keksoz nob. ganny apwent koman Minis, e Alors mon respekte zot. Sel byensir avek zot mazorite, ou keksoz ki mon demande se ki pou pase. Ou pou asir avek sa zot fer zot travay byen, avek bann dimoun ki ou, ozordi pou lazistis, avek dwatir. Apart sa demen, ou pou sanz ou napa problenm. karakter pou ou vin en dimoun Byensir, in annan bann ka ki pli bon, pli sen ki tou. Ki kot mon'n kritik serten mannyer ou kapab asir pep profesyonnel ki mon'n santi zot Seselwa sa ou pou fer? Mersi. pa ti pe delivre alaoter. E mon krwar ki mon'n annan rezon fer MR SPEAKER sa bann kritik. E pou lavenir, Mersi Onorab. Mr Ferrari. mon pa tro krwar mon pou sanze, akoz mon pa pou kapab MR JEAN-FRANCOIS vin bonbon! Me mon pou fer FERRARI mon travay avek tou Mersi. Onorab mon pa dakor konsiderasyon pou lazistis, pou avek ou poudir ki mon'n tret fairness, e pou respe pou tou mal bann profesyonnel dan sa dimoun. Ki i en prensip ki'n gid pei. Mon'n tret zot avek bokou mwan. Mon’n toultan per ki respe. Bann ki’n dan koman enn sa bann dimoun ki Gouvernman. E mon krwar pa’n ganny respekte, ki'n ganny ansyen Minis Cosgrow i la, i maltrete, ki'n ganny ensilte, ki'n konnen poudir mon'n tret li ganny bate. Mon'n toultan per avek enormeman respe. Menm ki mon vin parey enn sa bann ki ler mon'n al fer konpanny dimoun ki'n fer mwan sa bann ditor.

65

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Alors mon toultan priye ki Minister kot i annan bann proze mon pa vin parey sa bann ki'n ganny retar akoz dimoun. E mon krwar ki Gouvernman US pa’n delivre, e Bondye in pitye mwan dan en in dezapwent elektora, ou dan sans ki mon, kantmenm mon ou kapasite koman Minis, ki ankor koz en pe for, e mon pou mannyer ou pou travay pou kontinyen koz for. Mon pou donn lespwar nou bann dimoun annan sa metod travay koman laba deor, e fer bouze bann en Minis dan Gouvernman. proze dan benefis tou zanfan Mersi. Sesel? An dot mo ki mannyer ou pou fer ki sa Minister kot ou MR SPEAKER ganny plase i delivre? Mersi Mr Onorab Vidot ki ou annan en Speaker. siplemanter oubyen kwa? MR SPEAKER HON AUDREY VIDOT Mersi Onorab. Mr Ferrari. En siplemanter lo sa ki in dir. Mr Ferrari eski ou pe dir nou MR JEAN-FRANCOIS baze lo ou larepons, si i annan FERRARI en politisyen, pe enport son Mersi Onorab. Mon krwar ou pe bagaz, kalifikasyon, demen i koz avek the right person dan sa vini i apply en louvraz dan ou sans. Akoz mon fyer pou dir ki Gouvernman, ou pou regard li pandan sa dernyen 4an, distrik baze lo son kalifikasyon, me pa kot plis proze in ganny realize akoz i ti en politisyen? Mersi. se distrik Mont Fleuri. E sa pou mwan i en gran lafyerte. MR JEAN-FRANCOIS E sa in arive akoz en FERRARI travay tre kolaboratif ant mwan Absoliman. Mersi. menm e tou bann lazans Gouvernman. Enkli MR SPEAKER Gouvernman Lokal, enkli Mersi Mr Ferrari. Onorab Ladministrasyon Distrik. Esparon. Bokou kolaborasyon in ganny met an plas. E mwan mon HON REGINA ESPARON krwar poudir se atraver Mersi Mr Speaker. Mr Ferrari kolaborasyon ki sa bann keksoz ou pe ganny demande pou vin i kapab materyalize. en Minis dan Gouvernman Me selman parey zot LDS. E si ou ganny plase dan en konnen i annan de keksoz la, i

66

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 annan enn, se sityasyon ou ti en dimoun ki’n advocate ekonomik ki pa bon. E ki pe bokou, lo lefe ki e an vi ki mwan montre nou ki i kapab dir ankor osi mon ti dan previous Cabinet. en pe letan. Donk, pou annan Ou’n advocate bokou ki en pe presyon lo pou annan politisyen pa devret vin Minis a bann finansman pou fer bann sa letan, omwen. Me apre in proze. Me selman mon krwar i annan serten langaz ki’n sanze, pou devwar sa Gouvernman ki ki ler nou ti anvoy dimoun ki pa vini, pou gete lekel bann politisyen e la mon pe mazin priyorite. Lekel bann proze ki spesifikman Mr Patrick Payet ki priyoriter. Lekel bann proze ki dan Minister Finans. Tre tous lavi nou pep pli kalifye dan son domenn e i ti osi profondeman. E ki fer plis ganny rezete. dibyen pou nou pep. Dan sa moman difisil ki Nou ava regarde, nou ava nou ete la ozordi, ki pei pe pas priyoritize. E nou ava komans ladan ekonomikman, mon pou fer sa bann ki pli enportan. krwar nou bezwen bokou bann Bondye pitye nou ava kapab fer profesyonnel pou kapab donn en bon pe. Me si i pran en pti pe en koudmen rod solisyon, en? letan, parey zot konnen kof i en Mon vwar ou CV, ou en pe vid. So nou ava fer li dapre politisyen Mr Ferrari, ou en nou mwayen. Mersi. politisyen e kwa ki fer ou krwar poudir a sa moman la, nou MR SPEAKER bezwen en dimoun koman ou, Mersi Mr Ferrari. Onorab en politisyen pou antre dan Cosgrow. Cabinet? Kwa ki fer ou krwar poudir ou kapab fer sa louvraz HON WALLACE COSGROW koman en politisyen dan Mersi Mr Speaker. Bonn apre Cabinet? midi tou dimoun. Bonn apre E dezyenm kestyon, Mr midi spesyal pou Mr Ferrari. Ferrari, eski ou hold en lot Mr Ferrari, mon ti krwar ler nasyonalite e si wi, ki mannyer ou’n pase pou fer kanpanny ou ou krwar petet sa i ava enpakte pa’n pas kot mwan, akoz ou ti lo ou lwayote, lo ou louvraz krwar preski dir enposib pou vir koman en Seselwa dan sa mwan. nouvo Cabinet Mr An dizan sa Mr Speaker, Ramkalawan? Mersi, Mr mon ti a kontan dir Mr Ferrari Ferrari. an vi ki dan dernyen Lasanble

67

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MR SPEAKER Faure pa load son Cabinet avek Mersi Onorab. Mr Ferrari. bann politisyen. Akoz i pou polariz pei ki ti’n deza polariz en MR JEAN-FRANCOIS pe plis ankor. FERRARI E alors se la kot nou ti Mersi Onorab Cosgrow. Mon pran sa lapros. Me apre sa ava reponn sa dezyenm nou’n travay byen avek tou kestyon. Mon non mon bann Minis ki Mr Faure, in mazinen i dir ou poudir si mon swazir. Nou ti refiz serten wi, annan en dezyenm nasyonalite byensir, me nou’n swazir en pe i bezwen Italyen. Wi, mon ki vreman, ti bon. Menm nou’n annan en paspor Italyen e i fer swazir son Vis-Prezidan ki en bon pe letan ki mon pa ankor nou’n aprouve. al Italy. Mon mord morde en pe Alors i ti en moman dan Italyen, me selman i pa en letan. Ozordi ou ava aksepte ki keksoz ki o lo mon latab, i pa en probableman sel vre politisyen keksoz ki dan mon ki pe antre dan Cabinet konsiderasyon. Prezidan Ramkalawan se Sel keksoz ki bon avek sa mwan. Donk i fer vreman en paspor, se ki i permet mwan al gran diferans, akoz i montre ki Lerop san bezwen rod en VISA e priyorite pe ganny donnen pou mon kapab reste osi lontan ki bann teknisyen, bann mon oule. Me apart sa mon’n technocrate, bann spesyalis. erit sa nasyonalite, pa mwan Mon rol ladan se vreman ki’n rode e mon en sitwayen akoz mon’n partisipe aktivman lemonn, alors mon pe reste dan preparasyon manifesto Sesel. Mon annan 3 ser ek 1 Prezidan Ramkalawan pou son frer, zot in ale pou zot rezon. eleksyon, ki en dokiman politik, Akoz zot lavi in anmenn zot dan pou mwan kapab tenir ansanm en lot pei, e mwan mon’n reste en lekip lo bann lobzektif, lo isi e mon lentansyon reste. bann target, lo bann misyon ki Dezyenm, Onorab, wi ganny detaye dan sa manifesto. ou’n byen dir ou’n byen kalifye E alors mwan mon pou a sa letan. A sa letan e Prezidan enn pou enn sa bann dimoun ki Ramkalawan ti fer byen kler ki pou kontan remind, mon bann dan sa peryod tranzisyon kot ti koleg ki bann gran prensip ki pe neseser trouv en balans pou gid nou Gouvernman. E ki nou travay avek Gouvernman bann gran prensip ki nou’n met Mr Faure, nou ti demande ki Mr devan elektora. Zot in vot pou

68

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 serten keksoz e fodre nou problenm dan nou civil service. delivre. E ler ou pou a latet en Minister, Alors mwan mon rol se en ki bann mezir ou pou pe sa. E mon santi ki mon anmennen, ki pou translate sa kapab fer li, akoz mon’n ansarz ki Prezidan Ramkalawan ti lekip dan Lasanble, mon’n deklare dan son diskour travay bokou avek bann manm sermantasyon, kot i ti dir ki, ‘fer dan mon parti. E koman en ou travay parey ki ou biznes e mentor, en dimoun ki kapab tret ou kliyan koman priyorite.’ anmenn lezot ansanm e mon Mersi. mazinen poudir i ava gard nou on the straight road, pou nou MR SPEAKER delivre lo sa ki nou’n promet. Mersi Onorab. Mr Ferrari. Mersi. MR JEAN-FRANCOIS MR SPEAKER FERRARI Mersi Mr Ferrari. Onorab John Meri. Mersi Onorab. Onorab Hoareau. enn bann mo ki mon pli kontan dan vokabiler Franse, Kreol, HON JOHN HOAREAU Angle, mon pa konnen, tou le 3 Mersi Mr Chair. Bonn apre i aplike. Se sa mo, fortitid, midi zot tou. Bonn apre midi fortitude. Se en mo ki mwan Mr Ferrari. E dabor mon oule mon met devan koman sa kalite felisit ou koman en koleg, ki in ki mwan mon santi, i pli ganny nominen pou vin en enportan pou mwan. Fortitude Minis. dan sans ki ou toultan rod sa Mr Ferrari, an vi ki ou ti lafors, pou ou kapab gide, pou dan Lasanble, ou ti toultan pe ou kapab reisir, pou ou kapab pouse, pe demande, me la ou’n achieve serten keksoz. E ganny demande pou pran en lot fortitude parey zot konnen i osi, rol kot ou pou dirize. Ou pou kekfwa an Kreol nou kapab dan parey nou dir, the driving tradwir li koman pa les tonbe. seat. Ki valer ideal ou krwar ou Donk, mwan mon pe antre bezwen annan koman en Minis, dan Gouvernman Mr eski ou krwar ou annan sa Ramkalawan avek en lide ki bann valer ? nou annan en manifesto, nou Dezyenmman mon oule annan en serten lalis keksoz ki konnen, mon konnen poudir ou nou anvi fer e nou pa pou kapab okouran tre byen bann les tonbe, nou pou bezwen kree

69

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 loportinite, nou pou bezwen rod Rapel mwan ou dezyenm lefikasite, nou pou bezwen met kestyon Onorab ? an plas sa bann gran prensip ki gid nou travay. Ok, e mwan HON JOHN HOAREAU mon santi ki mon annan sa Ki fason ou pou translate sa ki kalite, I mean pandan 30an, Prezidan Ramkalawan ti mon krwar kantmenm i annan deklare dan son diskour, kot i ti ki pa tro, tro kontan mwan. Me dir ki, ‘‘Fer ou travay parey ki zot bezwen omwen rekonnet ki ou biznes e tret ou kliyan pandan 30an mon pa’n les koman priyorite.’’ tonbe. E alors dan sa prosen 5an, MR JEAN-FRANCOIS mon pa vwar ki mannyer mon FERRARI pou les tonbe dan 5an kan mon Onorab. Mon krwar i self- pa’n les tonbe dan 30an. Donk, explanatory. Ler ou annan ou sa se sa kalite lenerzi ki mon biznes, si en tiyo pe koule e ou annan lentansyon anmennen. bill delo pe monte, ou bezwen E dezyenm keksoz se aranz sa tiyo. Ou pa kapab, travay pou lezot. Selflessness. napa en lot dimoun ki pou pey Mwan mon kapab dir zot sa bill delo pou ou. Si ou annan Bondye in bon pou mwan. en kliyan ki ariv kot ou laport e Mon’n ne dan en fanmir ki’n ou pe dezennen lot kote dan annan, ki pa’n bezwen struggle store, ou bezwen ki ou e mon rekonesan pou sa. Me dezennen pou ou al zwenn sa selman mon osi konnen ki ler kliyan. Donk, kliyan e sa bann ou, ou’n gannyen ou bezwen kliyan ki nou pe servi e sa donnen osi. Alors sa travay lenfrastriktir ki Gouvernman, ki selflessness. Annou. E mon pep Seselwa in travay, in vwar mon bann koleg ki’n kit transpire pou prodwir larises bann plas enportan dan zot pou nou fer, se bann keksoz ki biznes, ki pe ganny en kantite nou bezwen valorize. larzan, ki’n deside ferm zot biro, Alors nou bezwen met tou vin travay pou Sesel e ganny sa ki nou travay avek, sa bokou mwens. Se sa, sa kalite lenfrastriktir, sa kliyan koman selflessness ki mwan on oule premye e ki tou lezot pou nou vwar dan Gouvernman. Alors, servi zot. Se sa pou mwan ki vwar la 2 kalite deza ki mon ti a pou pli enportan e pou bann ki kontan met devan zot, ki mon konn mwan en pe. Mr Speaker, krwar ki i ava gid mon travay. i konn mwan. Mon depi sa

70

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 dernyen 20an mon ariv dan dan politik depi lepok koudeta, mon biro 7er bomaten tou le e apre dan lopozisyon, eski ou zour, apart Sanmdi, Dimans e krwar ki tou dimoun ki anvi fer mon vwar otan dimoun ki mon politik e partisip dan politik i kapab vwar toulezour, akoz kapab fer li? E ler ou vin Minis, mwan mon napa lalis dimoun ki ki garanti ou donn nou ki ou pa pe espere pou vwar mwan. E sa pou met presyon lo bann se enn bann keksoz ki mon travayer anba ou, pou fer sir ki partaz avek mon bann koleg. zot siport ou parti, si non zot Ler ou travay dan pou dan problenm. E ki ou pou Gouvernman, ou travay dan tret tou dimoun san okenn piblik, ou napa ler e sirtou ler faver, san okenn ou lo sa nivo la, ou napa ler. Ou diskriminasyon? bezwen met ou o servis bann An vi sa leksperyans dimoun e ou pa kapab ou osi ekstrememan partizan ki ou annan en latitid be ale pran en annan, ki ou’n toultan papye dokter, vini vin vwar manifeste, ki mannyer ou mwan. Oubyen vini mon a kapab asir sa Lasanble e piblik donn ou en pti attendance slip, an zeneral, ki ou pou kapab a konmkwa ou’n sorti kot mwan. lavenir rasanble en lekip dan Non, vin avan. Mwan mon a vin Minister, dan linite e an avan ler travay, ou a vin avan e pwennvi Nasyonal? nou a met lefikasite pou ki ler Dan ou repons lo kestyon nou antre dan nou louvraz nou Onorab Vidot, ou’n dir ki pe delivre! Se sa kalite latitid ki nenport ki dimoun ki politisyen, mon anvi vwar. Mersi. ki pa siport menm parti ek ou ozordi, zot kapab wi ganny MR SPEAKER aksepte dan Gouvernman. Eski Mersi Mr Ferrari. Onorab ou pe dir nou ozordi ki ou ti fer Ghislain. en lenzistis ler ou avek ou parti ti anpes 6 zanfan Sesel, Dokter HON CHANTAL GHISLAIN Herminie, Mr Dick Esparon, Mr Mersi Mr Speaker. Bonn apre Billy Rangasamy, Mr Patrick midi tou dimoun. Mr Chair, Mr Payet, Mrs Louisianna Ferrari in dir ki i premye Lagrenade ek Mrs Marie-Louise politisyen dan sa Cabinet ki sa i Potter, eski ou ti kree en pa korek. I annan Mr lenzistis a sa bann dimoun pou Derjaques ki osi en politisyen. anpes zot ganny en pozisyon Mr Ferrari koman en zonm ki’n Minis, akoz zot ti bann

71

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 politisyen, apart ki enn e ki sa MR JEAN-FRANCOIS menm pozisyon ki ozordi ou pe FERRARI vini? Ok, mersi Mr Speaker, mon ava E finalman, deza serten reponn 3 kestyon. E premye travayer State House in fini kestyon ki mon ava reponn se ganny met a laport, eski nou sa enn konsernan bann Minis espekte ki sa osi pou leka osi ki Prezidan Faure ti propoz e ki dan bann lezot Minister, enn nou pa ti aksepte. Mon krwar fwa ki bann nouvo Minis i mon’n fini reponn sa kestyon. antre? E ki lasirans ou kapab Donk sa enn la nou’n fini avek. donn pep Seselwa ozordi ki ou Dezyenm kestyon, pou onor e menm ou bann partisipasyon dan politik. Wi, Minis pou onor promes mon krwar ki tou Seselwa i eleksyon, ki personn pa pou devret ganny sa posibilite, sa ganny met deor? Mersi Mr loportinite pou partisip dan Chair. politik. Enn bann keksoz ki mon kontan, ler koman en zenn MR SPEAKER zournalis, mon ti ganny sans al Onorab, ou’n demann apepre Lanmerik lo en study tour e zot 12 kestyon. Mon ti a demande ti aprann mwan laba ki tou ki lezot Onorab i fraz zot bann pti baba ki ne Lanmerik, kestyon ki i vin konpreansiv sa dokter i lev li anler i dir, koman 1,2 oubyen 3 kestyon. ‘’Here is the next President of the United States !’’ Tou dimoun i HON CHANTAL GHISLAIN kapab vin Prezidan Lanmerik. Napa 12 kestyon ladan, Mr Sesel si ou ti dir sa, sa lepok, sa Chair. pti baba ti kapab en pe problenm. MR SPEAKER Mersi Onorab. Mr Ferrari. (laughter)

HON CHANTAL GHISLAIN MR JEAN-FRANCOIS I annan zis 3 kestyon dan mon FERRARI kestyon, napa 12 kestyon. Me mwan mon krwar ki tou Mersi. dimoun i devret kapab partisip dan politik. Lo size tret tou MR SPEAKER dimoun avek fairness e Mr Ferrari. rasanble tou dimoun dan en Minister. Mon pa kapab presiz

72

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 lavenir, me mon’n dir zot i HON CLIFFORD ANDRE sertennman mon lentansyon Mersi Mr Speaker. Bonn apre akoz mon vreman krwar, tre, tre midi Mr Ferrari. for ki Sesel i pour tou son zanfan. MR SPEAKER Me mon ti a zis kontan Atann en pti moman silvouple. Onorab ki ou esper en detrwa I annan kestyon dan sa 3 mwan pou vwar ki mannyer kestyon ki i pa’n reponn. Re mon perform. Sel keksoz, sel fraz ou kestyon. levidans ki mon kapab donn ou se ki ler mon ti MNA dan sa HON CHANTAL GHISLAIN 6enm Lasanble, dan mon Mr Speaker, mon ti anvi konnen premye rankont avek ki lasirans ki son Gouvernman Ladministrasyon Distrik Mont i donnen ki bann dimoun pa Fleuri, mon ti dir avek zot mon pou ganny met a laport, deza i pa oule konnen kote zot vote. annan ki’n fini. E an sa ki Sa i zot swa personnel, fer zot konsern mon kestyon ki in dir travay, kot zot pa kapab fer vini poudir in reponn, i pa’n reponn. mon ava ed zot. E mwan kot Mwan mon ti anvi konnen, mon bite, zot ava ed mwan. E wi ou non, si i ti kree en nou’n form en lekip formidab. lenzistis? Sa ki mon anvi Ziska ozordi mon pa ni tro konnen. I pa’n reponn. konnen kote zot vote, akoz mon’n fer sir poudir dan MR SPEAKER kanpanny, mon pa pase kot Sa ki’n arive nou napa okenn Ladministrasyon Distrik, akoz lenformasyon si i annan. Esper mon respe tou dimoun ki travay en pti kou, les mwan reponn dan en servis Gouvernman. apre ou a resume ou point of Mersi. order. Nou pa konnen si in MR SPEAKER annan keksoz ki’n pase State Mersi Mr Ferrari. Onorab House, alor mon a demann Mr Andre. Ferrari reponn sa bout ou kestyon ki napa naryen pou fer HON CHANTAL GHISLAIN avek State House. Mersi. Wi, Mr Speaker, i annan mon Onorab Arissol kestyon ki pa’n reponn silvouple. HON SANDY ARISSOL

73

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mr Speaker, mon ti a kontan gannyen en pwen klarifikasyon. MR SPEAKER Mersi. Onorab. Wi mon ti’n fini MR SPEAKER pas lo Onorab Clifford Andre. Wi. HON CHANTAL GHISLAIN HON SANDY ARISSOL (Off-Mic) Parski mon krwar sa ki Onorab Mr Speaker, what about sa Ghislaine in dir i enportan an bout? relasyon avek i annan dimoun ki’n ganny met a laport. Kekfwa HON CLIFFORD ANDRE ti a bon i substantiate son Bonn apre midi Mr Speaker. lenformasyon, si i konnen dir Bonn apre midi Mr Ferrari. nou. Mon ti a kontan konnen, parski li i konnen. Parski letan (Interruption) nou ti koze la, parski sa i en rimer. Ou konpran? Nou MR SPEAKER koman bann dimoun entelizan Silvouple Onorab Ghislain, mon dan Lasanble, parey toultan krwar ou kestyon in ganny Onorab Pillay ti remind nou reponn. Nou a pas lo lot letan i ti asiz lo sa kote latab, kestyon. Onorab Andre. pou substantiate nou lenformasyon. I ti a byen si i dir HON CLIFFORD ANDRE si annan en frer ou ser ki’n Mersi Mr Speaker. Bonn apre ganny pouse. Dir nou, nou ti a midi Mr Speaker. konnen. Mersi bokou. HON CHANTAL GHISLAIN MR SPEAKER (Off-Mic) Pardon, eskiz mwan. Mon santi poudir sa napa naryen pou fer MR SPEAKER avek kestyon ki Mr Ferrari i In reponn. devret reponn. Mr Ferrari reponn kestyon Onorab HON CHANTAL GHISLAIN Ghislain silvouple. (Off-Mic)

MR JEAN-FRANCOIS MR SPEAKER FERRARI Onorab Andre, ou kestyon. Non Mr Speaker, mon pa vwar li koman en lenzistis. Mersi. HON CLIFFORD ANDRE

74

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mersi Mr Speaker. Bonn apre E trwazyenm kestyon Mr midi tou Manm Onorab. Bonn Ferrari, se pandan sa dernyen apre midi Mr Ferrari, bonn apre kanpanny elektoral ki ou osi midi tou dimoun ki a lekout. ou’n partisipe ki annan bokou Mr Ferrari, mon premye nou ki’n partisipe ladan. In kestyon i letan ou ganny annan bann zenn ki’n ganny allocate avek en portfolyo, plase dan bann lanplwa e zot in ganny donnen en portfolyo. ganny peye anba URS. E i Ou’n en dimoun ki letan ou’n annan bann ki’n cast zot vot dan Lasanble koman Chairman dan en fason ki zot, zot anvi. IAC, ou’n toultan advocate dan Parey ou’n dir, ou’n toultan dir nou Lasanble, ki i enportan ki ki ou pa oule zot dir ou kote zot Manm Lasanble i ganny enkli vote. Zot in cast zot vot ki dan bann negosyasyon, ki mannyer zot anvi, e la zot pe ganny fer par Gouvernman. ganny met deor, zot pe ganny Pour ki nou osi nou ava kapab retire dan sa bann pos ki zot ti’n partisipe e konnen letan bann ganny mete anba URS. Trete, bann Lagreman, bann Eski ou krwar sa i fair? Protokol i vin kot Lasanble, pou Eski ou koman en Minis ki pe nou kapab konnen ki nou vini pou dekouraz sa. Pou ki sa sinyen. bann zenn i ava ganny sans Eski ou pou fer sa arive, kontinyen travay, e eski sa pa i pour ki sa 7enm Lasanble a montre ki zot ti pe ganny en kapab partisip aktivman dan sa lanplwa e zot ti pe ganny peye devlopman. anba URS senpleman pou zot Mon dezyenm kestyon i en vot en parti politik? Mersi. pe relye Mr Ferrari, avek sityasyon ki mon sir ki ou vwar MR SPEAKER in pase yer en pti pe lo bann Mersi Onorab. Mr Ferrari. dimoun ki annan diferan pwennvi politik, e sa i MR JEAN-FRANCOIS spesifikman dan Air Seychelles. FERRARI Ki ou, ou pou fer pou dekouraz Mersi Mr Speaker. Mr Speaker, sa kalite pratik ant bann staff mon ava reponn sa dernyen pour ki zot pa ava annan, pe kestyon i Onorab Loze i permet montre ledwa, sirtou bann ki mwan. Sa dernyen kestyon lo annan bann pozisyon kle dan URS. I posib Onorab Andre e bann departman oubyen dan nou’n vwar la pratik dan lepase bann lorganizasyon? ki larzan Gouvernman, larzan

75

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 leta, larzan welfare i ganny bann areas kot Lasanble i ava servi pou bann politik, pou ganny involve. E enkli ankouraz en dimoun pou vot en Lopozisyon akoz zot annan fason ou en lot. E sa i mal e serten konpetans dan sa anba ladministrasyon Mr domenn zot osi. Ramkalawan i pa pou arive. Trwazyenm pwen ;- wi en Si sa in arive, akoz i en pe sa bann keksoz ki pe sirkile. alegasyon ki pa ankor ganny Mon ava dir ou Onorab Andre, prouve, si sa in arive, mon mwan mon an faver laliberte krwar ki sa bann dimoun ki’n lekspresyon menm lo Facebook. fer sa i bezwen tre dezapwente. Mon pa kontan bann lensilt, Akoz menm si zot in servi larzan mon pa kontan bann fake piblik, rezilta eleksyon in profiles, me selman i drwa bann montre poudir i annan keksoz dimoun pou zot eksprim zot. ki’n pase. Sa premye. Me selman i pa byen ler en sef dan en departman, sirtou en (laughter) Human Resource Director i ankouraz son staff pou ensilte MR JEAN-FRANCOIS lezot Direkter, lezot o zofisye. I FERRARI pa zoli. E i en keksoz ki mwan Dezyenm keksoz, lo mon denonse. Mon pa kapab partisipasyon bann MNA dan fer naryen pou sa moman apart bann negosyasyon. denons li e demande ki sa i Sertennman Onorab Andre. ganny met ladan e en aksyon i Mon’n enn bann dimoun ki’n ganny pran si vreman tre, mon’n en aktivis pou sa malapropo ki sa in ganny fer. cause. E mon ti a kontan dir ou Mersi. ki i pou en prensip nou Gouvernman, ki ler i annan MR SPEAKER bann negosyasyon enportan kot Mersi Mr Ferrari. Onorab Loze. Lasanble i annan input enportan pou anmennen ladan, Lasanble i ava ganny HON JOHAN LOZE reprezante. E mon konnen ki Wi Mr Speaker. Mersi Mr mon Gouvernman pe al tre Speaker. Bonn apre midi vitman demann en serten revi lo Onorab Ferrari, e welcome to Lakor Lapes ki nou’n sinyen. E your House mon ava dir ou. sa i en lakor tre enportan ki nou Onorab Ferrari mon’n annan ti a kontan revwar. E sa i enn apepre 3 ou 4 kestyon.

76

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mon premye kestyon pou MR SPEAKER Onorab Ferrari, se eski ou’n Mersi Onorab. Mr Ferrari. deza a okenn moman envestir dan okenn propriyete La Misère MR JEAN-FRANCOIS ouswa okenn par konzwentman FERRARI avek Speaker Roger Mersi Mr Speaker. Mr Speaker Mancienne? Sa i mon premye avek ou permisyon, mon krwar kestyon. ki mon madanm avek madanm Mon dezyenm kestyon, Mr Speaker, i propriyeter en ou’n mansyonn ou labours ki morso later La Misère. E ki ou ti al etidye, mon ti ava mon’n deklare dan mon koman apresye si ou dir nou ler ou fer ou declaration of sirkonstans egzakt anba ki ou ti assets, so ou bezwen dir, akoz ganny sa labours? Si sa si ou partner oubyen bann labours si ti pou ou menm, fanmir pros i annan. E mon ouswa ti pou kelken dot? E mon krwar i en bon pe lannen nou’n ti ava apresye en repons aste sa avek en mon krwar Mr laverite. Bill Jackson ki ti siny sa lavant. Mon lot kestyon pou ou Mr Lannen? Lannen 2000 kekfwa. Ferrari, mon trwazyenm Me i fer en pe 20an pase ki kestyon ofet i konman en ase enteresan, pa ankor ganny dimoun ki’n sorti dan en fanmir letan fer en lakaz. Me byento ki’n aktivman ede pou planifye, mon mazinen mon ava e egzekit koudeta 5 Zen ‘ 77, konmans fer lakaz. E fotespere eski ou santi ou konsyans i gid ler mon ava’n fer lakaz zot pa ou, lefe ki ou en kretyen dir poudir mon en voler, ok? Sa pratikan i anmenn ou dan i premye keksoz, sa i premye direksyon tender en public keksoz. apology avek Lanasyon Seselwa Dezyenm keksoz, labours, ki ou aksyon personnel, e mwan mon’n ganny labours aksyon ou fanmir in blese? avek Gouvernman Français. E Mon katriyenm kestyon, mon remersye Gouvernman pou ou se kan egzakteman ki Français pou mon labours mon ladministrasyon Prezidan pa konnen si Mitterrand Ramkalawan i plan pou komans oubyen Jacques Chirac ki’n antre dan negosyasyon avek donn mwan. Me selman mon’n bann drug dealers? Mersi Mr ganny en labours ek Speaker. Gouvernman Français.

77

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

An sa ki konsern, an sa ki MR JEAN-FRANCOIS konsern 5 Zen, yer mon ti donn FERRARI en call mon ti telefonn ansyen E mon espekte, mon hope ki Onorab Simon Gill pou mwan mon konnen ki bann SPPF pa demann li, ‘’Be ki’n arive ek ou pou zanmen pardonn mwan. SPUP?’’ Akoz toultan nou ti dir Me selman bann lezot dimoun i annan zis 2 SPUP la dan sa ki mon’n fer soufer, mon krwar Lasanble, Onorab Gill avek zot konpran, zot konpran ki mwan. mon senser dan mon demars. E, e sa joke antre nou se E finalman mon pa, mon ki, tou bann SPUP in ganny kit pa konn sa zafer drug dealers. ater e tou bann, bann lezot ki’n Mon konnen poudir ou Onorab vini apre in gat tou sa kari. Ramkalawan in dir ki in apel bann traffickers pou zot come (laughter) out e, e sanz zot latitid e, e ki bann dealers ki la ater bann ptipti dimoun, ptipti dealers se MR JEAN-FRANCOIS bann viktim. E mon mazinen FERRARI ou’n konn en bon pe zot, akoz Alors mwan mon pa renye mon ou ti dan konpanny Mont Fleuri pase. Mon pa renye mon pase. ou, ou pa’n pase lo -? Mon dezaprouv, e mon’n toultan regrete ki mon fanmir (laughter) in partisip dan koudeta li menm. Mon’n toultan regrete MR JEAN-FRANCOIS tou sa soufrans ki’n ganny ki’n FERRARI ganny, ki ganny fer. Mwan mon Non, non be non mon pe ti annan 17an. E ler ou annan demann mon pe demande 17an ou pa mazin sa bann kekfwa se bann viktim nou’n keksoz. vwar zot nou vwar zot la pe kick. Me mon mon’n apre sa E nou anvi rod en solisyon pou mon’n dedye, konbyen lannen nou kapab soulaz en pe zot 43an mon lavi, pou mwan repar soufrans. Mersi. sa bout ditor ki mon’n fer mon pei. E in pran mwan 43an. MR SPEAKER Onorab Loze. Mr Ferrari in (APPLAUSE) reponn ou kestyon. Nou a pase. Onorab Adelaide, Onorab Adelaide. Kestyon.

78

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Ok briyevman, anfen mon HON FRANCOIS ADELAIDE krwar ki le 25 le 25 Oktob 2020 Mersi, mersi Mr Chairman. ti sa moman ki ti, ki ti pli zwaye. Bonn apre midi Mr Ferrari. (APPLAUSE) (Interruption) MR JEAN-FRANCOIS MR SPEAKER FERRARI Sorry mon pa’n tann li. Mon Mon akoz sa in zour ki’n pa’n tann li. kouronn parey mon’n dir bokou lannen travay. E pou sa mon HON FRANCOIS ADELAIDE remersye tou dimoun ki’n Bonn apre midi Mr Ferrari. partisip dan sa lavantir dan sa, dan sa levennman ki i en MR SPEAKER levennman istorik. Kontinyen, kontinyen Onorab Kwa ki fer mwan ki fer Adelaide. mwan pli tris? Vreman mon napa bann moman tris mwan. HON FRANCOIS ADELAIDE Ler mon ti dan kaso mon ti Ok bonn apre midi Mr Ferrari. mon’n kont tou kaso apard mon Kontrer mon pe, mon le felisit krwar, apard La Digue avek ou dan ou pos nominasyon pou Anse Etoile, mon krwar ki mon en pos Minis. Mwan mon pa’n ki, ki zot pa’n met mon kestyon i vreman senp, vi ki ou ladan. annan ou 60an, mon anvi Me sak fwa ki zot in met konnen pandan ou 60an, 60 mon dan kaso mon ti vwar sa lannen ki moman dan ou lavi konman en moman refleksyon. konmsi ki ou’n pli zwaye, e ki E non tou sa ti form par en moman ki ou, ou dekrir konba pou lazistis, e mon’n fer konman pli difisil, e pli tris dan li avek bokou lazwa, e mon pa ou lavi? Mersi. regret nanryen. Mersi. Onorab.

MR SPEAKER MR SPEAKER Mersi Onorab. Mr Ferrari. Mersi Mr Ferrari. Onorab Gill.

MR JEAN-FRANCOIS HON CHURCHILL GILL FERRARI Mersi Mr Chair. Bonn apre midi Mr Ferrari. Nou tou nou konnen poudir nou lendistri

79

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 touris in ganny badly affected. donnen pou tourism marketing. E nou inflow foreign exchange, i Nou pou vreman - akoz tre limite. Eski tou bann Prezidan Ramkalawan in reprezantasyon ki nou annan eksplike, ki nou annan dan nou an deor Sesel, eski ou pou pei en lenfrastriktir ki egziste ankouraz ou Cabinet donnen ki deza. E la lenfrastriktir touris nou limit, nou limitasyon lo nou pa bezwen re kree li ankor. foreign exchange pou revwar Sa ki nou bezwen se ranpli sa nou bann reprezantasyon dan bann lasanm lotel. E osi vit ki plizyer pei ki nou annan ozordi? posib. Me nou napa kontrol lo Apre parey ou konnen nou la. pei i afilye ek diferan body Me selman nou bezwen, enternasyonal, e sa nou i annan nou bezwen kontinyen gard nou bann fees ki nou bezwen peye prezans medyatik lo lasenn toulezan, e sa i an forex, eski ou enternasyonal, e tou sa pti pou anmenn dan Cabinet pou Roupi, tou sa pti sou tou sa pti revwar sa bann diferan bodies Dolar ki nou annan, ki disponib ki nou pei, swa i annan Lakor pou marketing, nou ava oubyen afilye avek? Ki kout kontinyen met devan. nou en bon pe larzan ki nou Dezyenm keksoz ki bezwen peye, donnen nou Prezidan Ramkalawan in koz sityasyon foreign exchange si sa avek mwan lo la, se ki se son i en keksoz ou pou anmenn dan lentansyon pou rod en sinerzi ou Cabinet pou revwar pou ant Minister Zafer Etranzer zisteman redwir lakantite notaman bann Lanbasad, Sesel foreign exchange ki nou bezwen aletranze, e bann biro touris. tire dan sa letan ki nou napa? Sey gete ki mannyer nou Mersi. kapab met re regete ki mannyer Zafer Etranzer osi kapab MR SPEAKER anbark lo sa zefor. E se pou sa Mersi Onorab. Mr Ferrari. rezon ki probableman nou ava espere ziska ler i ganny MR JEAN-FRANCOIS konfirmen ki Minister Zafer FERRARI Etranzer pou aprezan Minister Mersi Onorab. Onorab lo ou Zafer Ministry of Foreign Affairs premye kestyon mon krwar ki and Tourism. Konmsi ki nou napa okenn dout okenn risk, ki met tou nou zefor lo nivo okenn resours ki nou kapab enternasyonal dan relans nou met ansanm, nou pa pou lendistri touris.

80

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

So sa mon santi i en mark serten ki nou pa kapab nou pa bonn volonte e en mark ki nou kapab walk away. pe rod lefikasite e ki nou pe rod So Gouvernman i ava tir donn nou tan sipor pou nou en lalis priyorite e parey mon’n kapab gannyen, ki nou kapab dir avek Onorab Andre donnen pou lendistri touris. Me Lasanble i ava osi ganny son mo mon konnen Onorab ki Praslin pou li dir ladan. I pa pou zis en i, Praslin ek La Digue i 2 pei, 2 one-sided decision. Mersi. landrwa ki depan bokou lo touris e nou santi sa difikilte MR SPEAKER bann popilasyon. E nou ti a Mersi. Onorab Sandy Arissol. kontan vreman fer tou e envit tou bann akter dan sa lendistri HON SANDY ARISSOL pou join ansanm pou nou fer en Mersi Mr Speaker. Bonn apre zefor concerté pou trouv sa midi tou dimoun. Bonn apre bann solisyon. Mersi. midi Mr Ferrari. Mr Speaker mon ti a kontan demann Mr MR SPEAKER Ferrari, an vi ki annan tou sa Mersi Mr Ferrari. I annan en bann, tou sa bann parol lo ou, kestyon i pa’n reponn? an relasyon avek ou karakter, ou karakter ovif, ou kalite fason MR JEAN-FRANCOIS fer. Mon apel en fwa dan FERRARI Lasanble isi menm ti annan en I annan zis en kestyon lo bann Manm ki ti dir ek ou poudir ou Lorganizasyon Enternasyonal rasis, e la nou’n aprann poudir ki nou afilye avek. Onorab, nou ou’n maltret bann profesyonnel. annan bann kontrent bidzeter Me mon ti a kontan ou menm ou rekonnet, e mon zisteman demann ou, kwa ki’n krwar ki Gouvernman i ava fer fer ou win Mont Fleuri 3 fwa en lalis priyorite. I annan deza avek tou sa bann, tou sa bann malerezman sa lannen kritik ki’n annan lo ou? E la Lasanble in bezwen sispann ozordi ou en kandida pou vin son membership serten Minis? E ou pou vin Minis sa i lorganizasyon avek an kler. E kwa ki’n fer bann kolaborasyon avek sa bann dimoun bann dimoun an deor lorganizasyon pou zot konpran kontan ou, menm dan Mont difikilte. Donk kekfwa i ava enn Fleuri in fer ou elekte 3 fwa? de ki ava ganny sispann E mon’n menm tande la tanporerman, me i annan poudir ou ou’n tant pou ou

81

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 maltret en pe bann poudir sa ki Onorab Ghislain in profesyonnel, me selman sa ki dir set en mansonz e en keksoz enportan pou nou remind ki bezwen retract e antre dan dimoun se ou konman en Lasanble Nasyonal. profesyonnel, Gouvernman US/ SPPF ti organize, pou kas ou (APPLAUSE) latet konman en profesyonnel, sa ti en mank respe pou bann profesyonnel. HON SANDY ARISSOL So dezyenmman, E mon osi mon anvi dir poudir dezyenmman mon ti a kontan napa okenn travayer Lasanble zis lo kestyon ki Onorab ki’n ganny met deor letan nou’n Ghislain ti demande, mon ti a pran ladministrasyon Lasanble. kontan zis met dan latansyon Tou travayer i ankor la. Alor Mr Mr Speaker, poudir komanter ki Ferrari dir nou kwa ki fer ou. Onorab Ghislain in fer an relasyon avek Onorab Ferrari, MR SPEAKER mon anvi reasir Mr Speaker ek Mersi pou sa klarifikasyon tou bann dimoun ki pe ekoute Onorab. dan lakour, poudir mon annan kontak avek State House napa HON SANDY ARISSOL personn State House ki’n ganny Mersi Mr Speaker. Kwa ki’n fer pouse. bann dimoun kontan ou laba deor pou vot pou ou 3 fwa? E la (APPLAUSE) byento nou pou vot pou ou ankor pou vin Minis menm avek HON SANDY ARISSOL tou sa bann kritik ki’n pase lo Mon anvi reasir bann dimoun ou, enkli koudeta? Mersi dan lakour Mr Speaker lo sa bokou. kestyon mon annan kontak avek Vis-Prezidan napa MR SPEAKER personn sel dimoun ki’n ale Mersi Onorab. Mr Ferrari. State House se bann travayer ki Mr Faure in negosye avek MR JEAN-FRANCOIS Ramkalawan pou li pran pou li FERRARI al avek se bann dimoun ki Onorab ou ek mon nou konnen kontan pou reste travay pou li. ki travay politik pa fasil. E ki Mon ti a kontan reasir tou nou bezwen, nou bezwen annan dimoun ki pe ekout nou deor, sa lendirans. I annan ki al dan

82

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 politik zot pran zis bann koumsa. E akoz mwan mon automatic promotion, zanmen kontan pous dimoun devan. E zot met kandida selman ou ozordi mon nepli MNA Mont vwar zot dan Lasanble. Fleuri mon kontan vwar mon, mon ranplasan isi Onorab (laughter) Michel Roucou, ki mon ti dir ki mon ti donn li en target mon ti MR JEAN-FRANCOIS dir li fodre i bat mon rikord, i FERRARI kas mon rikord. E in kas mon Bann ki mete, bann ki mete ki rikord. al tap laport dimoun ki ganny ki ganny tou bann agravasyon (APPLAUSE) devan laport dimoun zot, zot ganny kit ater zot. Bann ki pa mete i zot ki rekolte bann MR JEAN-FRANCOIS benefis. FERRARI Parkont mwan dan sa Akoz nou kontinyen fer pli byen parti ki mon ladan, nou Leader toultan. Mersi. in toultan dir nou ki nou bezwen prouv nou lekor. E MR SPEAKER mwan mon’n ganny ou’n dir Mersi Mr Ferrari. E kestyon mwan mon’n ganny Eleksyon pou Onorab Pillay Sebastien. bokou 3fwa me mon’n osi kapab dir ou poudir mon’n perdi HON SEBASTIEN PILLAY Eleksyon 3fwa. Mersi Mr Chairman. Bonn apre E mon’n espere. Mon’n midi. Bonn apre midi tou koleg perdi 3fwa monn rekonmans Onorab. Bonn apre midi ankor. Mon’n perdi en dezyenm Onorab Ferrari, once Onorab, fwa mon’n rekonmans ankor. Onorab byenveni dan Lasanble Alors mon krwar ki i en pe ki Nasyonal. Mon kontan pou bann dimoun i kontan mon osi vwar ou pe ganny en pti pe en ki bann dimoun i vwar poudir meyer welcome ki ou, ou ti donn mon enn ki pa ki pa les tonbe. lezot dimoun ki ti vin dan Donk sa i en keksoz ki Lasanble pou reponn kestyon mwan ki mwan krwar i definir pou vin Minis. Mon krwar i si en pe mon karakter. Ou Lepep Seselwa i pa oule admet dernyen ou dezyenm kestyon ti sa, mon krwar Lepep Seselwa kwa Onorab? Anr ok, mersi. Be alors i pa’n regard Lasanble mon krwar i en pe i en pe pandan sa bann dernyen 5an

83

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ki’n pase. Me en se swatil ki ou lefe ki ou pa ti allow Prezidan ki dan Lasanble ozordi pe Faure pou annan Minis debout konman en nominen adisyonnel pou lighten load kandida pou vin Minis dan bann portfolyo? E allow bann Gouvernman Mr Ramkalawan. Minister pou fonksyonn pli E mon felisit ou pou ou byen, ou’n kree ou’n ede pou nominasyon byensir. E mon kree en defayans ki annan detrwa pti kestyon pou Gouvernman Mr Ramkalawan ou pou ou donn mon detrwa pa’n kapab delivre alaoter ki ou klarifikasyon. Ou’n dir á haute menm ou ou’n toultan egzize voix e ou’n akse ou’n menm delivre? Sa i en premye aksepte fer en statement poudir kestyon. Mon konnen ou pou i pa ti en lenzistis, ki ti arive ler kapab reponn sa tre byen. ou, e mon rapel tre byen akoz Mon dezyenm kestyon Mr mwan mon ti lot kote pe counter Chairman, ou’n plizyer fwa dan sa ki ou pe dir, vizavi Lasanble a plizyer repriz dir lapwentman lezot dimoun pou avek plizyer koleg ki ou vin Minis. personnelman ou pa zanmen Me apre sa nou’n vwar enterese pou vin en Minis. Sa Onorab Leader Zafer in en statement ki ou’n fer Gouvernman, in menm dir nou toultan. Akoz ou ou’n dir poudir i en i en drwa poudir ler ou vin en Minis ou konstitisyonnel, i en eleman perdi e ou’n koz sa ou koz sa Konstitisyonnel ladan. Me ou ti byen akoz ou en dimoun ki enn bann ki ti ki ti reste lo en konpran, konpran byen teren baz vreman politize, partizan ki parey, ou’n dir ou perdi en sa bann dimoun pa pou antre eleman fondamantal sa dan Gouvernman. koneksyon. E lenzistis ki mon pe vin lo Me la mon vwar ou pe ou la se ki Gouvernman Mr prezant ou lekor konman en Faure ti bezwen fonksyonn avek kandida pou vin Minis. Kwa 9 Minis avek plizyer portfolyo. ki’n sanze? Kwa ki’n fer o sanz La menm dan letan COVID sa lapros ki ou ti annan avan, Gouvernman Mr Ramkalawan i kot ou pa ti anvi vin en Minis ki pe al ganny li 13 Minis ek ou aprezan ou dir la ou pou vin en bann portfolyo pou ase evenly Minis? spread. So sa kestyon i al ver E mon trwazyenm ou karakter konman en kestyon, yer mon’n tann politisyen, eski ou santi poudir Onorab Deputy Speaker lo lot

84

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kote latab atraver ou Mr an kontrol sa meeting ou, ou Chairman, fer en statement kot nerve, e ou ankoler ek sa i ti dir nou ava rubber stamp dimoun, e ouswa ou walk out nou, nou Cabinet si fodre. dan sa meeting oubyen. E Nou ava rubber stamp nou nou’n vwar la kot ler keksoz pa Cabinet si fodre. Sa ti sa ti pe al dan ou faver, ou’n fer Onorab Deputy Speaker ki ti dir serten reaksyon serten yer. Mon ti a kontan ou zestikilasyon. konman, ou konman en Mon napa okenn dout ki dimoun ki’n toultan akiz okenn ou pou ganny aprouve, akoz i parti ki an mazorite ki dan annan, i annan en mazorite LDS Gouvernman, pou pa rubber dan Lasanble konman, konman stamp son Cabinet, oubyen pou en Minis. pa rubber stamp bann Minis, Me eski ou kapab dir ek eski ou santi poudir sa i lafason nou si ou pou pare, si ou pou ki ou konman en Minis ki pou pare pou ou annan en annan en plas prominent, petet moderasyon dan ou karakter, dan Cabinet Prezidan tre politize, tre partizan, pou Ramkalawan, i lafason ki zot, allow lezot dimoun challenge ou zot pou zot pou fonksyonnen pwennvi lo bann keksoz ki avek en mazorite dan Lasanble? kapab vin devan ou? Akoz ou Oubyen eski ou konman menm ou’n dir e mon quote ou en dimoun ki’n vwar poudir ou parol, “ou pou al tenir ansanm bezwen modere dan ou en lekip,” ki donn mon karakter, ou pou allow serten lenpresyon ki ou pe vin Minis lendepandans bann Manm ki Dezinyen, e si sa i leka si sa i ou mon konnen ou annan leka, se eski ou pou pare pou bokou kontrol lo la, pou zot allow sa bann profesyonnel ki eksprim zot lekor menm parfwa nou’n vwar in vin la parey kont ou Minister, oubyen kont Manmzel Devika, Marie-Celine, Gouvernman, pou ki zot a Mr Flavien Joubert pou zot kapab realiz sa rol enportan ki challenge ou lotorite lo serten Lasanble i sipoze annan? size ki zot santi zot, zot pli E mon dernyen kestyon, konnen? Mersi Mr Chairman. Mr, Mr Ferrari, ou’n annan en tandans mon’n asize dan MR SPEAKER plizyer renyon avek ou, kot ler Mersi Onorab. Mr Ferrari. en dimoun pa le aksepte poudir ou ki an mazorite oubyen ou ki

85

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MR JEAN-FRANCOIS mon pa konnen kekfwa en pti FERRARI pe difisil pou zot konpran, akoz Mersi Mr Speaker, non i annan kekfwa kot zot i pa koumsa. Me 4 kestyon. Mon ava reponn selman kot nou koumsa ki i kestyon 3 ek kestyon 4 ansanm marse. si ou pa mind, kestyon rubber Anyway lo sa kestyon stamp, apre moderasyon bann annan moderasyon, mon krwar keksoz koumsa. ki osi dan sa Cabinet ki Onorab mon pa konnen si Prezidan Ramkalawan in ou’n ou pa’n remarke, me isi lo swazir, napa okenn dimoun ki sa kote latab napa en po fler la. bann ki bann ki ou kapab Napa enn ki po fler! walkover. Napa. Sirtou bann dimoun ki annan bann (APPLAUSE) karakter vreman tre for, e mwan mon napa, mon napa MR JEAN-FRANCOIS lentansyon diriz zot parey ou FERRARI diriz en platoon solda. Mwan mon pa kontrol okenn sa Me mon parey ou konnen bann Manm ki la. Nou travay tou lorganizasyon i bezwen ansanm, nou rod en platform annan en striktir, e pou nou fer kot nou kapab agree, e nou sir ki nou pe mars dan en fason avanse. synchroniser e nou pe al dan Mwan mon pa kapab donn menm nou pe al dan menm lord okenn sa bann dimoun, e direksyon. E mon ava mon personn pa donn lord lo sa kote krwar ki Prezidan Ramkalawan latab. Nou, nou tou nou, nou i, i rekonnet sa kalite dan avans ansanm, e i annan serten mwan, pou mon kapab fer sa keksoz ki nou pa dakor avek, achieve sa lobzektif. me selman ler nou pa dakor Aparaman, mon’n deza dir nou diskite nou trouv en teren ki zanmen mon pou vin en kot nou kapab ganny lantant. Minis. Mon pa tro krwar mon’n Alors mon pa kapab, mon dir sa, selman mon’n pa kapab dir ki mon’n annan probableman dir i pa mon gran kontrol, oubyen mon pou dezir, i pa mon rev pou mon vin annan kontrol oubyen ki nouvo en Minis i pa mon en keksoz ki Chief Whip pou annan kontrol. mon pe sey attend a tou pri. Non. Me selman parey mon Se en Lorganizasyon bann lezot koleg e mon asire tou Demokratik ki nou annan isi e bann ki isi e zot osi demen zot

86

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ganny demande pou servi zot la kote mon oule nou oule sa pei pei, zot fer li. E mwan parey i ale. I pa’n dir nou an 2015, i Anglais ti ava dir ‘’ I am serving ti donn en manda Prezidan at the pleasure of the James Michel. President.’’ An 2016 pep Seselwa ti’n In apel mwan. I ti’n kapab fini sanz son nide, apre 1an apel mon dan konman Prezidan Michel. Ti en lot Komisyoner Lapolis oubyen manda ki’n donn nou. I pa’n konman sef prizon, me in apel donn nou en manda pou nou al mwan konman en Minis e mon apiy Gouvernman Mr Faure. In ava, mon ava fer sa travay otan vot en mazorite lo en platform ki mon kapab. Mon pa krwar ki diferan. Se pou sa ki nou ti mon pa pou fer fot. Mon pou fer demande nou ti espekte ki fot, mon pou tap mon lipye ek, Prezidan Faure i vwar lo nou ros ennler. Mon pou demann kote, oubyen i vwar dan bann zot lendilzans, ler mon fer sa fason endepandan bann fot. Mon pou demann konsey dimoun ki kapab rapros li avek mon bann koleg, mon pou sa manda ki Lepep Seselwa in demann sipor. E mon pou donnen. espekte ki sa Lasanble ki nou Me o komansman, Mr annan isi, tou le de kote, se en Faure ti anvi reste lo sa manda Lasanble ki anvi ki Sesel i reisi. Prezidansyel 2015. Me ti’n fini Alors mwan mon ava espekte ki sa lepok. 15 lo 10 ti’n fini arive. i annan bann kritik for. E lo So mon pa kapab konpran, akoz mwan parey ou konnen Onorab ou ofanse ki nou pa’n aksepte ou kapab anvoy, anvoy sa bann bann dimoun ki pe vin kritik otan ki i annan mon ava enplimant manda 2015 ki pran li. Me selman si i mon ti a Lepep Seselwa ti’n fini rezete. kontan ki dan en lespri kritik, Nou pa’n fer nanryen mal! pozitif. Napa nanryen enzis ladan. O E finalman mon ava pran kontrer nou’n respekte sa premye kestyon ki ou ti’n lavolonte Lepep Seselwa. E pli demande lo size ou’n revin boner ou’n dir ou’n servi sa fraz ankor dan sa size ki nou pa ti nou pa konnen si Lepep aprouv serten Minis. Onorab Seselwa pa oule admet sa. Be mon krwar ki ou bezwen realize Lepep Seselwa fek admet la, la, ki an 2016 ler 15 lo 10 ti arive, la konbyen semenn. La, la i fek Lepep Seselwa ti fek donn nou dir. I fek donn nou rezon la. So en manda. Ti’n fek dir nou la i mwan mon krwar ki se koumsa

87

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ki nou bezwen gete. Ler nou ler anvi prolonz en deba ant ou nou ganny en eleksyon nou avek Mr Ferrari. I pa sa le bi. servi sa manda ki sa platform ki Me silvouple konpran mon lo la nou’n ganny lo la. Ler nou e mon donn ou dernyen laparol. perdi eleksyon nou fer nou Thank you. kritik, me nou esper lot Eleksyon pou nou prezant en HON SEBASTIEN PILLAY lot progranm pou nou ganny Mersi, Mr Chairman mon krwar kekfwa eleksyon. ou, ou pe ou pe preempt sa ki Alors mwan mon pa vwar mon pe al dir e ou pe … Mr Onorab okenn keksoz ki mal. Mon ava zis terminen lo la MR SPEAKER poudir ki ou bann kestyon i Ou’n demann 4 kestyon. bon, akoz ou menm ou plizyer fwa, plizyer fwa ou’n dir mon HON SEBASTIEN PILLAY poudir ou vreman apresye mon Wi Mr Chairman kekfwa ou pe travay. Ou vreman apresye antisipe. Ou pe antisipe mon pe mon karakter. Ou vreman ou’n anmenn keksoz dan en area ki swiv mon ou’n aprann en ou santi petet i kapab i kapab kantite ek mwan. Me kekfwa ou kree serten contention. Mon devret dir sa avek ou bann krwar ou pa devret annan koleg. E kekfwa zot ava osi okenn krentif. Akoz mon krwar kapab aprann en pe avek mon pa ti konnen poudir mwan. Mersi. Onorab Ferrari i annan sa gran ladmirasyon pou mwan osi mon MR SPEAKER byen kontan, pou vwar. I Onorab Pillay, eskiz mwan sertennman pa’n montre li esper en pti moman. ou’n pandan sa dernyen 4an. Me i demann 4 kestyon mon vwar Mr byen mon konnen. Me selman Ferrari in reponn ou 4 kestyon sa ki bezwen ganny dir mon kler. krwar Mr Chairman se ki, Mr Ferrari in vreman, in vreman fer HON SEBASTIEN PILLAY lekonomi avek laverite ozordi. Non Mr Chairman. Mr Ferrari in konsantre lo sa 3 Minis ki ti ganny propoze MR SPEAKER konman bann kandida, e wi ki Akoz ou Leader Lopozisyon mon ti bann politisyen. Mon kestyon pou permet ou fer en komanter ek Mr Ferrari, sete pou admet ki si ou krwar. Me selman mon pa i ti obliz en Cabinet pou

88

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 fonksyonn avek plizyer en Cabinet! Mersi Mr portfolyo lo en menm Minister, Chairman. san ki i ti donn sa bann lezot Minis ki sa Gouvernman ti pe MR SPEAKER rode. Mersi, ou’n poz ou kestyon. Mr E sa ti andikap sa Ferrari reponn li lo sa dernyen Minister. E se sa mon, mon, pwen silvouple. mon pwen ki mon ti le ki Mr Ferrari i admet. E Mr Ferrari i MR JEAN-FRANCOIS admet sa. In admet ki konman FERRARI en politisyen sete son azanda, Me mon krwar pa mon napa sete son azanda pou fer ki nanryen pou mon dir li. Mon’n, Gouvernman pa fonksyonn eksprim mon ki lo mon alaoter, zisteman, pou ki nou pozisyon politik e mon krwar ki ganny sa rezilta ki nou la ki’n Onorab i bezwen aksepte ki ler dir ki Lepep Seselwa in admet. ou gannyen, ou annan en Sete sa ki Lepep Seselwa i mazorite. bezwen realize, ki Mr Ferrari in Si ou annan en mazorite, aktivman pran en azanda pa kapab vin lager. Ou bezwen politik. aksepte. Se sa larealite politik. E prezan Mr Chairman, Ler nou’n vini nou’n met en mon pa pe mank respe pou ou politik ater, e Lepep Seselwa, in mon annan gran respe pou ou. siport nou in dir nou go ahead Mr Chairman sa ki mon oule fer nou pe donn zot 15 lo 10. Ou Mr Ferrari konpran, se eski la ki pa kapab vini apre ekspekte ki pe al dan en Gouvernman, eski nou pe al fer zot politik. Se sa i pou sanz sa latitid ki i annan keksoz ki mon pe sey mon pe pou ki nou kapab travay sey fer ou konpran Onorab. ansanm? Oubyen eski, eski i Donk mon pa, ou demann pou zwe en azanda parey in mwan si mon pou sanze, a zwe? lavenir. Non mon pa pou sanze. Akoz Mr Ferrari i en bon Mon pou toultan respekte sa politisyen li Mr Chairman, i en manda ki Lepep Seselwa in bon politisyen li. E sa ki mon donn nou, i donn mwan. Si pe mwan mon lenkyetid ki mon Lepep Seselwa i donn mwan en annan se ki the leopard never manda pou travay dan change in its spots! Se ki Mr Lopozisyon, mon’n travay, Ferrari pa pou sanze ler i al dan mon’n travay tou sa bann lannen dan Lopozisyon mon

89

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pa’n plennyen, mon pa’n, mon Mersi Mr Speaker. Mr Speaker pa’n sey fer mon pa’n sey fer avan ki nou al pli lwen. Mon rebel mon pa’n sey fer sa. eskiz mon lekor avek Lasanble. Nou’n aksepte. Me mon’n mank en pti fraz dan E se sa ki mon krwar la Mosyon ki devan nou la. E mon demokrasi i devret se koumsa ti ava swete anba order 44 fer en ki devret ete. E mon swete amannman a mon Mosyon e prezan ki, ki a lavenir ler nou demann ou waive requirement ler mon vin dan sa Lasanble ki mon bezwen donn 48 erdtan avek laprouvasyon Lasanble, pou sa. Akoz i en simple zot ava vwar mon konman en amendment. Minis Larepiblik Sesel ki pe vin rod sa ki bon pou Sesel, e ki e MR SPEAKER ki tou i byen zot dir i byen, kot i Eksplik mwan. mal zot dir i mal. Se sa, sa kolaborasyon ki mon pe rode. E HON BERNARD GEORGES mon espekte ki mon ava Wi Mr Speaker ler Prezidan in gannyen avek tou le de kote ekri ou pou donn lalis Minis, i ti latab. Mersi. dezir Onorab Ferrari, Mr Ferrari pou vin Designated Minister. MR SPEAKER E i annan en lartik Mersi Mr Ferrari. Avek sa nou’n Konstitisyon Lartik 75 ki pa termin sesyon kestyon. E mon direkteman dir ki nou bezwen a remersi Mr Ferrari ankor, e aprouv sa dezinyasyon. Me dan mon a envit li pou fer son depar. en fason endirek Lartik 75 (3) i sizere ki sa dezinyasyon osi (MR JEAN-FRANCOIS bezwen ganny laprouvasyon FERRARI WAS EXCUSED Lasanble. FROM THE HOUSE) E donk avek ou permisyon, mon pe move pou MR SPEAKER amann sa Mosyon ki devan Tre byen. Mr Georges ou pe al nou, comme swivan;- pou delete konmans lo deba? Eski nou, sa mo ‘and’ ant 63 (1) ek 69 (2) nou retourn dan Lasanble e ranplas li par en comma. Pou avan? Apre ou a prosede. Yes azout apre 69 (2) and 75, 75 in Onorab. Carry on. figures ‘and 75.’ E a lafen ant sa dernyen mo Minister avek sa HON BERNARD GEORGES full stop pou insert and his designation as Designated

90

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Minister;- capital D capital M. sipoze ou le mon anons mon Dan en fason ki si nou aprouv azout ou non lo la. Mersi nou a sa Mosyon nou pe osi aprouv prosede. E mon a konmans son designation as Designated kote isi Onorab Norbert Minister. Mr Speaker, I move Loizeau. that this amendment be allowed. HON NORBERT LOIZEAU Mersi Mr Speaker. Bonzour tou MR SPEAKER dimoun. Bonzour tou dimoun a Mersi. Eski sa Mosyon i a lekout. Mr Speaker mersi pou kapab ganny segonde? donn mon ankor en sans pou Segonde par Onorab Sandy mon kapab koz lo Mosyon an Arissol. Tre byen. Alor sa ki siportan nominasyon Mr mon konpran se ler nou met sa Ferrari. apre i ava sa nouvo Mosyon. Mr Speaker mon pou Nou bezwen pran en vot lo konmans koumsa. Ler mon get sa Mosyon. Ok Mosyon in Mr Ferrari ozordi i fer mon ganny segonde? Nou a pran en mazin way back 20an pase, ler vot lo amannman dan sa mon ti fek antre dan politik. Sa Mosyon please. Sa ki an faver letan mon ti’n zis ganny anvoye sa amannman lev lanmen dan en kannal dan en kannal silvouple? Mersi. Okenn Manm delo kot ti annan bokou, bokou ki kont? Madanm Clerk donn predater otour mwan. mon rezilta. Mr Speaker mon ti pe Ok amannman ki konsern anpandan avek en pti bout apwentman Mr Ferrari as straw sa letan Onorab Arissol i Designated amannman wi ki a rapel byen. Me Prezidan azout Mr Ferrari as Designated Larepiblik ozordi ki ozordi Mr Minister in ganny aprouve par Ramkalawan ti dir avek Mr 22 vot pour, 0 vot kont e 9 Ferrari, ‘’Sov sa boug ki laba.’’ abstansyon. Mersi alor mon E Mr Ferrari ti vini, i ti deklare ki amannman in pase. tyonbo mon lanmen ti dir Prezan nou kapab mwan, ‘’Frer vini ma sov ou prosede? Alor nou pou prosed lavi.’’ E mon remersi li pou sa avek deba. Wi silvouple zis Mr Speaker. tenir lanmen anler ziska ler I ti tir mwan kot mon pe mon kapab ganny bann non. noye Mr Speaker sanmenm sa Kapab bes lanmen kote isi. E mon annan en gran Onorab Leader Lopozisyon mon ladmirasyon pou li. E si ozordi

91

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 mon sa Norbert ki mon ete, se nou ti pe fer li zot osi ler zot pou gras a Mr Ferrari. vin dan Lopozisyon. Ozordi zot E pandan sa bann letan sa dan Lopozisyon. Sa en keksoz ki mon ti kontan ek li, sa bann ki mwan mon ti dir. Nou ti anvi letan mon ti parey en pti ki Lopozisyon i ganny rekonnet, lagrenn dan en po Mr Speaker. parey ozordi zot pe ganny Kot Prezidan Larepiblik rekonnet e zot travay konman tanzantan ti dir avek Onorab en Lopozisyon i bokou pli fasil Ferrari zet en pe delo li. E ki nou ler nou ti dan Onorab Ferrari tanzantan ti Lopozisyon. Mr Speaker mon aroz mon pou fer mon grandi e rapel ti annan 11 nou an 2007. vin sa politisyen ki ozordi mon Parfwa mon ti antre anba latab ete. Se sa ki mon annan gran mannyer serten zot ti pe pil lo ladmirasyon pou Mr Ferrari. nou lo sa kote latab! Mon’n annan gran Mr Speaker sa letan ladmirasyon Mr Speaker, akoz menm en gran riye ki Onorab Mr Ferrari in travay dan Charles ti riye ti le fer ou taye la Lasanble e osi an deor anndan. Me nou konman en Lasanble. Nou tou konnen. Lopozisyon nou ti debout firm Son travay ki’n fer dan Lasanble pou fer sir ki lavwa Lopozisyon e an deor Lasanble, i menm fer i vreman ganny tande. li raport lopital sa mon pa pou E sa travay ki, ki Prezidan al lo la. In fer bokou, akoz Larepiblik, Onorab mwan pou mon Mr Ferrari Ramkalawan in fer konman Onorab Ferrari bougla i en Leader Lopozisyon ozordi, i pe fighter. permet zot travay dan en later E ansanm avek Prezidan mou mon kapab dir Mr Larepiblik ki ozordi i Prezidan Speaker. Akoz mon dir sa? Sesel, zot in travay dir pou ki Akoz ozordi lontan Leader Lopozisyon in ganny rekonnet Lopozisyon i ganny bate. dan Sesel. E la Mr Speaker Leader Lopozisyon pa ti ganny permet mon quote en keksoz sans, televizyon ti ban, dan en diskour ki mwan mon ti televizyon pa ti montre travay fer dan 6enm Lasanble. Lasanble zis akoz pou Seselwa Mon rapel mon ti dir ki sa pa tann Leader Lopozisyon kot i travay ki nou, nou pe fer dan koze. Lopozisyon sa letan ki ti nou, nou pa ti pe fer li zis pou nou MR SPEAKER mazorite dan Lopozisyon. Me

92

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Onorab ou pe vin lo karakter Mr mon ti anvi dir en lot soz Ferrari byento? Mersi. lagratel, akoz i pou grat zot, i pou grat lezot dimoun e zot pou HON NORBERT LOIZEAU nepli egziste. Mr Speaker i enportan ki nou Mr Speaker mon anvi tras sa zistwar akoz Onorab siport Onorab Ferrari, en Ferrari ki’n en Manm dan zanmi, en mentor, en boug ki ti Lopozisyon ansanm avek tir mon dan sa gran kannal delo Prezidan Larepiblik, e ansanm antoure avek tou bann predater ek nou, bann lezot Manm nou ki ozordi dan Lopozisyon zot pa fer bokou ki zot ozordi zot ti la. I ti tir mon e ozordi in fer konman en Lopozisyon zot mon vin sa politisyen ki mon ete kapab koze. ozordi. Mr Speaker mersi pou E Mr Ferrari Mr Speaker, sa de pti mo. in enn ki’n fer bokou travay, sanmenm sa mon ladmirasyon. MR SPEAKER In travay pou fer sa later mou Mersi Onorab. Onorab Loze. dan Lopozisyon. E la mon anvi an terminan mon anvi dir zot HON JOHAN LOZE dan Lopozisyon vi ki later i mou Mersi Mr Speaker. Mr Speaker profite plant en pti keksoz, ki i kondisyon ki nou tou nou zot kapab rekolte dan 5an, pa konpran par en interview se ki plant bann pye lagratel akoz i nou vini nou koz laverite, tou pou grat zot! I pou grat sa pti laverite esansyelman e nou group dimoun ki ozordi pe ganny zize par nou parol, nou siport zot e ankor dan 5an pou karakter nou demeanor, lafason napa personn ankor, mwan ki nou konport nou diran nou mon pou bezwen desann al interview. ouver en lot parti Lopozisyon, si Sadly i annan keksoz ki zot pa fer atansyon! ganny dir ozordi ki mon’n tann E sa i en konsey ki mon dimoun riye, dimoun bat anvi dir avek Leader Lopozisyon lanmen, dimoun in aplodir, ki fek antre. Onorab Ferrari mon krwar zot aplodir lo party ansanm avek nou in fer en line zot aplodir i en rubber travay formidab, formidab en stamp, it’s an extension for the travay, pou ki ou ozordi ou rubber stamp party ki zot in travay i fasil. E pa plant dan sa vini. later mou. Pa plant bann move Mr Speaker letan Onorab lagrenn, parey bann lagrenn Ferrari i asiz la devan, e mon

93

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 kestyonn li lo negosyasyon ki en par whatever, ki antre Sesel. komitman ki Prezidan Mon pa konnen mwan. Ramkalawan in fer, en Policy Mwan mon ti toultan decision ki Prezidan krwar se li, se li ki zot pe al deal Ramkalawan in anonse, avek. Letan ki Minister Fonseka konsernan negosye avek drug ti dir avek mwan i annan plizyer dealers. E Onorab Ferrari in dir mwayen ki kapab ganny aplike, mwan koumsa mon’n involve pou deal avek sa sityasyon drog dan konpanny Mont Fleuri ozordi. asire ki mon konn drug dealers. Mon senserman mon pa ti The sad part avek sa se, se sa espekte ki Minister Fonseka ti bann manrmay Mont Fleuri ki pe adres sa bann manrmay nou pe apel drug dealers? anba tanmaren Mont Fleuri! Lenterpretasyon Onorab Mon pa ti krwar sa mon. Mwan Ferrari se en drug dealer ki nou mon ti krwar zot pe koz lo sa bezwen negosye avek se sa enn dan son gro transpor, sa manrmay Mont Fleuri? enn dan son gro lakaz, sa enn Seryezman? Se sa Polisi ki ki annan 4, 6 lakaz. Mwan sa Gouvernman LDS pe al ki mon ti espekte. Ki zot ti pe enplimante? Se sa manrmay senserman vin deal with the Mont Fleuri la ki zot pe label root of the problem! konman en drug dealer. Se li Pa asiz la dir mwan, mon konmsi the threat li. Li ki, ki asire ou konn bann drug menas pou nou sosyete. Li ki dealers akoz ou’n dan marsan pwazon from what konpanny involve dan Onorab Ferrari in dir mwan. konpanny Mont Fleuri. Mont Mwan letan sa in ganny Fleuri mon konn sa bann anonse, mon ti annan genuine manrmay ki asize anba hope ki zot ti konnen ki zot pe tanmaren! Sa bann manrmay fer, zot ti konnen kwa ki zot pe mon konn zot byen, wi me zot koz lo la. Mon ti annan lespwar drug dealers? Zot ki nou ki Prezidan Ramkalawan ti bezwen adrese? serye dan son demars. Akoz Si se sa ki Onorab Ferrari mwan pou mwan, i pa sa pe dir mwan, pe dir nou sa manrmay anba tanmaren Mont Lasanble, pe dir Lanasyon Fleuri ki bezwen ganny adrese. Seselwa ozordi, i en zour tris. I I sa enn ki pe fer vin sa zafer ki en zour vreman tris pou nou pe met ater par kilo, par tonn, pei. E i en zour pli tris ankor pou tou Seselwa ki ti genuinely

94

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 anvi en sanzman. Akoz sa ki’n karakter, zisteman karakter dir nou la, se sanmenm sa ki’n Onorab Ferrari, mon’n vwar en ganny pratike pandan plizyer dimoun ki pa posed konpasyon letan. Nou atrap sa pti sa zenn pou son fellow human being. dimoun la nou atrap li swa nou Letan kestyon sa bann larg li ouswa whatever nou fer. Minis ki ti ganny rezete, bann E nou label li konman en sikse. profesyonnel parey Mr Billy Mwan mon ti krwar zot Rangasamy ki pe retourn dan vreman konnen poudir zot Cabinet la parey SS Payet ti problenm i pa la, i pa sa bann ganny chucked out. Li pou li sa manrmay Mont Fleuri ki mwan ti zis en jeu politik sa. E lafason mon’n rankontre ki mwan ki i dekrir sa, in boil li down to mon’n konnen pandan sa kourt en rapport de force ki ti’n ganny moman, so. vote 15 lo 10 e bann en jeu jouer politik ki’n dekoul from sa MR SPEAKER rapport de force ki ti’n vin from So Onorab adres karakter Mr bwat vote. Ferrari silvouple. Be oli sa bann imen? Oli sa madanm ki ti antre dan sa HON JOHAN LOZE batiman depi avan 8er, i ti antre This speaks to his character. dan sa batiman asize anler, This speak directly to his trankilman atann son interview character Mr Speaker, akoz se li avek Lasanble Nasyonal, zis ki’n dir mwan mon’n konn drug parey Mr Ferrari ozordi in dealers Mont Fleuri. Speaks ganny son interview, i ti asize i directly to his character. It’s ti atann i ti ariv boner, i en speak to a character flaw. profesyonnel li, i konpran la ponktyalite. E ki Onorab MR SPEAKER Ferrari ti fer avek son Banda Ou’n fer sa pwen move on. Brazil, se ki i ti deside ki ni bonzour, ni bonzour not so HON JOHAN LOZE much as a ‘’by your leave’’ pa Yes Mr Speaker. Yes mon pou pou dir sa madanm, ni bonzour toultan bezwen move on, kan pa pou dir li. Zis enform li from nou tous serten zerb dan ou wherever she was sitting kote laplenn parey Onorab konmkwa ki sorry nou pa pou LOTO in dir. koz avek ou nou. Akoz lapolites Mr Speaker, en lot kestyon Sesel in expire. Nou nepli dan ki mon’n adrese ozordi dan en pei kot nou kapab dir

95

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 bonzour en être humain fellow panse. Avek sa mank Seychellois parey nou. konpasyon pou en Seselwa, en Selman li ozordi i vini, i fer Seselwaz parey li menm. son interview avek tou larogans E Onorab Ferrari in asiz la ki’n kapab muster e i walk out devan ozordi in les nou konpran en sourir lo son figir i happy in poudir li i espekte ganny ganny sa ki i ti pe rode. rewarded pou son Be sa madanm li? We do misbehaviour. I espekte ganny not even pay a thought to sa en draze, pou son move madanm. Nou pa mazinen? konportman. E li i pa konpran Nou pa mazin li konman en li kot in mal fer, i pa konpran imen. E klerman Onorab kot in mal azir. Me en imen ki Ferrari pa’n mazin sa madanm. pa konpran kot in mal fer. Ou I pa mazinen poudir ti annan en donn li responsabilite, ou donn imen e plizyer imen, letan mon li pozisyon ankor kan in deza ti dir plizyer imen ti annan fanmir pe abiz pozisyon ki ti deza pe asize la anler. Sa bann annan fas avek son prop frer ek dimoun ki ti vin interview sa ser Seselwa? Se sa ki nou anvi zour konman bann kandida enstri nou zanfan? Se sa pou pos ministeryel, zot fanmir lavenir? ti pe asize la anler zot tou. E ti pe asiz an fas avek MR SPEAKER Onorab Ferrari. E son group ki Onorab Loze ou’n al pou 10 ti deside komet sa akt malelve minit. sa zour. Ou pa ni menm dir bonzour sa madanm e bann HON JOHAN LOZE lezot kandida ki ti’n vini. E pou Mr Speaker. ozordi lafason ki’n reponn i les nou konpran ki konpletman MR SPEAKER dekonekte avek tousala li. ou’n al pou 10 minit, silvouple I konpletman dekonekte ou kapab wrap-up conclude. avek sa laspe imen konmkwa ti annan imen involve pou li i pa HON JOHAN LOZE en kestyon imen sa. I bann en Onorab Ferrari size son doub jeu politik. I bann raport fors Nasyonalite in leve. Mr Speaker ki’n ganny atraver bwat vote. E am speaking to his character. la i le nou met li ansarz en Size son doub Nasyonalite in Minister. Avek sa kalite fason leve in wave it away pa vwala avek sa kalite fason enportan mon en Italien, mon

96

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 hardly servi sa paspor. Be i Mr Speaker, nou’n ariv en staz annan en bout ki Onorab dan nou Lasanble kot nou Ferrari pa’n dir zot. Zour ki annan en eagerness pou koup Onorab Ferrari ti ganny son mikro Speaker, i koup son prop paspor Italien letan i ti vini, i ti mikro tou. Be Onorab Ferrari mont kot National House kot Jean-Francois mwan mon pou People’s Assembly, i ti debout dir he does not meet the test. E anler i ti pran son paspor ozordi if anything in prouve, ki i Seselwa i ti zete! I ti balans pa fit to serve as a Minister of the avek Minis Hodoul i ti dir i pa Republic of Seychelles. Mon oule! Met sa byen dan zot latet. konnen zot pou rubber stamp li This the kind of person that we akoz sa i zot fonksyon ozordi. are dealing with! Zot in arive vin en parti po fler E mon dernyen pwen, ki zis rubber stamp tou desizyon mon’n donn li loportinite pou ki zot Prezidan i anvoy devan koz lo son labours aletranze. zot, e sa nou’n aksepte sa. Nou Zot konnen akoz sa ti en lo sa kote latab nou pa pe vin labours pou en letid Lalwa? rubber stamp nanryen. Letan Akoz i ti en labours ki ti’n deza nou vwar en dimoun ki unfit, fini donnen avek en zenn nou pou prononse konmkwa i Seselwa en ex-Parlmanter ki ti unfit for service e la nou pe pe etidye Lalwa deza. Par kek senm en bon fri, nou pe senm mannigans en serten Minis lo en bon fri. Cabinet, sa labours ti ganny E Onorab Loizeau mon arase e donnen avek Onorab konnen sa mo ki ou ti anvi dir Ferrari. I konnen li. E i konnen ki ou’n perdi fodre ou devlop mon konnen. I konnen mon ankor en pe plis kouraz frer. Be konnen egzakteman ki avek sa Mr Speaker mon pou mannyer in fer pou li al etidye, i terminen e mon pou swet ou konnen kouraz in the Chair e aprann koup mikro. Mersi Mr Speaker. MR SPEAKER Ou pe koz lo keksoz ki MR SPEAKER alegasyon, nou napa okenn Mersi. Onorab Rosie Bistoquet. posibilite pou baz li lo laverite. Silvouple conclude avek HON ROSIE BISTOQUET karakter Mr Ferrari. Mersi. Mersi Mr Chair. Mon pa pou kapab reste trankil san dir en HON JOHAN LOZE mo pou siport kandidatir Mr

97

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Ferrari, apre ki mon’n swiv son anmenn la demokrasi pou en enteraksyon apre midi. Son meyer lavenir pou tou Seselwa. parkour dan politik Sesel i Mersi. vreman long. In form parti en mouvman ki pa’n zanmen les (APPLAUSE) tonbe malgre i pa ti fasil. Me ozordi tou zanfan Seselwa pe MR SPEAKER benefisye. Mersi Onorab Bistoquet pou Zot dir Mr Ferrari pa entervansyon bref e to the point. kontan profesyonnel. Me mwan Onorab Audrey Vidot. mon pou dir zot lekontrer. Mr Ferrari ti enn parmi le 3 MNA HON AUDREY VIDOT LDS ki ti siport Lasosyasyon Mersi Mr Speaker. Bonn apre Ners pandan lamars an 2019. midi tou dimoun ankor enn fwa. E nou trouve poudir akoz ki nou Mr Speaker, pep Seselwa ki’n ti annan sa lamars, se akoz swiv Lasanble Nasyonal ozordi kondisyon bann ners zot lapey apre midi, zot in tande e vwar ti ba, e zot kondisyon travay osi pou zot menm karakter e kalite pa ti tro bon. Ti napa okenn personnalite zot nouvo Minis MNA US ki ti siport sa lamars. Dezinyen Mr Jean-Francois Sirtou menm si i ti annan ners Ferrari. ki ti US. Sa ki mon kapab dir avek De lot kote mwan mon tou sa bann dimoun, ki’n anvoy pa’n travay ek Mr Ferrari de mon mesaz, e ki pep Seselwa ki pros. Me mon’n dirize mon’n pe swiv nou, se ki Mr Jean- travay avek li, tre kourt sirtou, Francois Ferrari in reazir e e mon’n trouv son parkour dan konport li, zisteman parey nou, sa 6enm Lasanble konman en nou ti espekte li reazir e konport MNA. Mon vwar li i vibran, i li dan sa prosedir interview nou dinamik i fran e osi en dimoun lo sa kote latab. E devan pep teren e en people’s person. Seselwa, zot vwar e konpran E mon’n vwar li osi i fasil pou zot menm. pou diriz nenport ki kous E mon apresye ki Mr Jean- travayer, ou profesyonnel. Francois Ferrari in onnet e fran Alors mon pou siport pou dir avek pep Seselwa ki zot nominasyon sa zonm dan son pe espekte de li e ki pa pou kandidatir konman Designated zanmen sanze. Minister, sa zonm ki menm Alors pou bann ki ti vot ganny kas son latet pou li pou zot sanzman radikal, e ki

98

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pe konmans konplent mon mon zanmi, en papa, en msye mesaz se tenir for, akoz i annan en zanfan ki’n grandi Mont plis ki sa ki zot pou konplent Fleuri. Sa se Minis Jean- pou vwar pou zot menm dan sa Francois Ferrari. 5an. Pou bann ki konn li dan Pou sa 3an ki mon’n Lasanble Nasyonal mon swet frekant li, mon’n vwar poudir i zot kouraz dan servis piblik. en msye ki annan en leker pou Tenir for, akoz sa ki mon son pei, pou son distrik e pou konnen a plizyer repriz dan sa tou bann ki dan 7er bomaten ti menm Lasanble ki nou pe asize fer zot mye pou vin vwar li pou la ozordi plen de nou, rod en fason pou sort out zot espesyalman nou ki’n dan US problenm. nou’n temwen kot plizyer Minis E son laport ti toultan ki ti dan Gouvernman US ti ouver. Mwan osi mon ti ganny vwar, e tande dan plizyer dir plizyer keksoz lo sa msye deliberasyon kot Mr Jean- oparavan. Be ler mon ti frekant Francois Ferrari in fer resorti li, mon ti vwar poudir i klerman avek nou bann lekontrer. Mon ti vwar poudir i profesyonnel, ki’n vini bann en zonm ki’n ouver son lebra teknisyen avek ki’n akonpanny gran pou montre parey bokou bann Minis poudir sa msye in in eksplike. abes zot a plizyer repriz, par son Mon’n ganny sans pou bann komanter e i pa’n valoriz mwan travay avek li dan tou zot. sord fason. Politik, sosyal e So zot pou vwar ankor pou mon’n aprann bokou. E ozordi sa 5an. Mon swet zot tou bonn se gras a mon la se akoz li, li sans, e mon pou la. Mersi. ki’n tyonbo mon lanmen e gid mon pou mwan vin en leader. MR SPEAKER Mr Speaker lo non tou Mersi Onorab. Onorab Michel zabitan Mont Fleuri mon le dir Roucou. li, mersi.

HON MICHEL ROUCOU (APPLAUSE) Mr Speaker mersi. Bonn apre midi tou bann Manm Onorab. HON MICHEL ROUCOU Bonn apre midi spesyal pou tou Mon konnen poudir menm ki zabitan Mont Fleuri. Mr pou ganny nominen konman en Speaker mon pa pou kapab gat Minis i pou ankor la Mont Fleuri sa sans pou mwan koz lo enn avek nou, akoz son leker in

99

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 toultan avek zabitan Mont Mr Speaker dan sa Fleuri. parkour pou sa Gouvernman Mon konnen poudir dan mon travay mwan se pou fer sir leo Rochon Terence pe mazin li, ki kot i byen mon pou dir i byen, dan leba Rochon Titin pe mazin e kot i mal mon pou bezwen li, Corgate Mona, Mrs Sono, kritike. Nella e plizyer ankor dan Forêt- Mr Speaker Mr Ferrari Noire Mrs Fanny pe mazin li. E mon napa dout ki i kapab lead mon le dir bonn sans dan son en group dimoun, ki i kapab parkour kot in pran son nouvo lead en Minister. Me mon letap e mon le dir li ki Mont lenkyetid se ki son aksyon ki i Fleuri i pou toultan la deryer li. riske fer ler i dan son Mersi. leadership. Premyerman eski i pou pare pou li ekout bann (APPLAUSE) profesyonnel ki anba li, bann dimoun eksperyanse ki pou donn li zot lopinyon teknikal an MR SPEAKER ver son Minister? Mersi Onorab. Onorab Aglae. Eski i pou pare pou ekout zot e pran desizyon baze lo HON EGBERT AGLAE bann fe larealite ki ganny mete? Mersi Mr Speaker. Mon osi Sa i enn mon lenkyetid akoz Mr mon pa anvi gat sa sans pou Ferrari li menm li, parfwa i mwan fer en pti kontribisyon lo krwar dan zis sa ki i dir ki li i lapwentman Minis Dezinyen byen. dizour. Mr Speaker dan sa pei osi Mr Speaker sa ki mwan ou bezwen konstate ki i annan mon’n aprann an gran disan, se 28,000 plis 28,000 siporter US ki pou ganny respe ou bezwen ki ti vote dan sa dernyen montre respe. E mwan mon en eleksyon. I en sonm en sif ki dimoun ki ziz keksoz drwat. sibstansyel ki fer ki zot annan Kot i byen, mon pou dir i byen. en gran reprezantasyon. Kot i mal mon pou dir i mal. E sa ki mwan mon ti a E mon rekonnet swete ki zot osi zot ganny trete Gouvernman dizour i bezwen avek respe akoz zot in dir Sesel annan li en Cabinet, e kot i i pou tou son zanfan. Sa bezwen osi fonksyonnen pou 28,000 i zanfan Sesel. delivre pou sa pep, parey zot Mr Speaker osi mon konpanny eleksyon in dir. rekonnet ki dan ladres ki

100

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Onorab Ferrari in vin devan in nou lo sa kote osi parey atraver dir swivan aksyon ki son fanmir ou Mr Speaker Onorab Loizeau in enplike dan koudeta, ki in dir in fer resorti ki ozordi ki in pran li 43an pou li kapab Lopozisyon i annan lavwa pou li refer byen ouswa tras sa laliny kritike koze, e sa travay ki nou drwat swivan sa aksyon. E mon bezwen pe fer e Lepep atraver sa rekonnet kantmenm in per pou 28,000. li vini pou dir pardon, in rod tou fason pou fer le trou pou dir MR SPEAKER poudir in rekonnet ki sa aksyon Onorab ou’n depas 10 minit en ki i ti fer ti mal. E mon apresye please. son fransiz dan sa laliny. E se sa ki mwan prezan HON EGBERT AGLAE mon konman Mr Speaker mon E atraver sa 28,000 mon pe pou montre li serten respe wrap-up Mr Speaker. mwan osi, e, rekonnet poudir ki i ti fer i ti mal. MR SPEAKER Me Mr Speaker, Mersi. responsabilite pou ou konman en Minis, i gran akoz ou pou HON EGBERT AGLAE annan en rol lo Cabinet. Mon Nou fer sir ki zot ganny en pa ti ava swete ki i servi son proteksyon san okenn form pouvwar ki atase avek en viktimizasyon ouswa opresyon. karakter en pti pe vif, pou li E mon swet Onorab Ferrari dan kapab bouldoz son way dan tou son parkour konman Minis keksoz e fer ki serten lavwa ki Dezinyen tou de bon, e mon ganny met devan pa pou ganny swete ki i tone down en pti gin ekoute, ouswa akoz li i pou son latitid, pou fer ki i ava vin annan zorey Prezidan ki lavwa en bon Minis. Mersi. bann profesyonnel lavwa bann technocrate i ganny abese. E pa MR SPEAKER pran kont pou lavansman nou Mersi Onorab. Onorab Waven pei. E si i al dan sa laliny mwan William. pou mon sa i serye e grav. Mr Speaker osi mon HON WAVEN WILLIAM konpran poudir Mr Ferrari i en Mersi Mr Speaker. Mr Speaker zanfan Seselwa, ki i bezwen ankor enn fwa i en loner pou travay pou nou pep, me nou mon kapab donn sipor sa konman Lasanble Nasyonal e Mosyon, ki pe apwent Mr

101

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Ferrari konman Designated osi ki mon ti vwar ki i ti tone Minister. down kot i ti kapab vreman met Mr Speaker mon’n ganny presyon lo Departman Foreign sans travay obor Mr Ferrari Affairs pou ganny serten letan i ti lo i ti Chairman Komite keksoz, me i ti montre serten Zafer Etranzer. E mon ti vwar eleman konsiderasyon, kot i ti dan li serten kalite, ki en tone down e konpran sityasyon. dimoun ki pasyonnen letan i So mon vwar poudir in annan annan en size ki konsern li e ki sa balans dan son fason fer, lo i anvi anmenn le meyer pou pep sa Komite konman Chairman Seselwa. Mon’n vwar li en IAC. dimoun ki pouse. E i pa’n en Mr Speaker mon anvi dir dimoun ki’n les tonbe letan i osi ki i annan bokou dimoun vwar ki keksoz kapab vin pli deor la, ki’n apresye son bann meyer. In toultan pouse pou fer entervansyon, malgre ki i sa e mon’n apresye sa bann annan mon pou dir ki pa tou kalite dan li. dimoun ki pou apresye, akoz ou Mr Speaker mon osi pa kapab fer plezir tou dimoun, apresye pandan bann moman me nou annan dimoun la deor ki mon ti pe pas dan serten ki apresye son limour dan difikilte, letan mon ti dan US. I lafason, ki in fer son bann enn parmi bann dimoun ki ti kontribisyon dan sa Lasanble. anvoy en lanmen drwat avek E i annan dimoun osi ki pe mwan poudir be ou kapab kont dir mon la poudir be ou konnen lo nou sipor, pou mwan kapab, nou pou mank Onorab Ferrari avans devan mon bann la dan Lasanble, avek son fason kestyon, Mosyon ki parfwa i ti ki fer son deba. Me mwan mon en pe difisil letan mon ti pas sa anvi dir ki Mr Ferrari mon bann difikilte dan 6enm krwar lalit ki’n anmennen vizavi Lasanble. E mon vreman drwa imen, vizavi en meyer apresye sa, e mon dir li mersi Sesel, mon krwar i merite sa pou sa. plas ki i pe gannyen Mr Speaker. (APPLAUSE) E mon pou swet li tou de bon. E i kapab kont lo mon HON WAVEN WILLIAM sipor Mr Speaker. Mersi. Mr Speaker, mon osi anvi mansyonnen ki lo Komite Zafer (APPLAUSE) Etranzer, i annan bokou letan

102

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

LDS o pouvwar e ki ou bi se pou MR SPEAKER travay pou byennet pei. Mersi bokou. Onorab Sebastien E mon kontan sa. Mon Pillay. pare pou mon travay pou byennet pei ek mon pep ki enkli HON SEBASTIEN PILLAY sa 28,000 dimoun ki’n vot pou Mersi Mr Chairman. Mr nou sa 35,000 dimoun ki’n vot Chairman pandan sa 2 dernyen pou zot ki vot pou Lopozisyon, zour nou’n pas nou letan pou ki enkli tou Seselwa. nou diskit plizyer, plizyer Me en keksoz ki mon nominasyon e i annan kapab rekonsilye mon lekor nominasyon ki lo nou kote latab avek se ler, en Minis en nou’n aprouve apre ki nou’n prospective Minister i admet ek ekout sa bann dimoun la mon i admet ek mon poudir zot anndan ki mannyer zot in ti refize donn en Gouvernman ki prezant zot lekor. ti la, ler zot, zot ti an mazorite Nou ti vot pou Mrs Marie- konman Lopozisyon en Cabinet Celine Zialor, nou ti vot pou Mr ki sa Gouvernman ti bezwen. Flavien Joubert, Mr Naadir Akoz zot santi poudir zot Hassan, Mrs Devika Vidot lo azanda sete pou anmenn en baz zot klarifikasyon, lo baz sanzman. E si sa i leka, dan fer lafason ki zot in prezant zot sa zot in deny sa Gouvernman lekor. en Cabinet ki kapab travay. Nou lantretyen avek Mr E mon asire ki ler zot in fer Onorab Mr Ferrari ozordi, i enn sa desizyon zot in menm ki’n, ki’n fer mon konpran en kontakte sa bann dimoun ki zot keksoz vreman enportan. E pe pa’n mete pou dir ek sa bann fer mon demann mon lekor dimoun, rezon akoz zot pe fer sa konmsi en kestyon baze lo e ozordi i annan enn parmi sa bokou keksoz ki mon’n tann bann dimoun ki zot pe repran bann dimoun vin dir mwan depi akoz zot konman en zour ki mwan mon’n ganny, Gouvernman, zot dir zot bezwen mon’n ganny apwente. Si oule sa dimoun. ganny elekte pou vin Leader E sa ki mon le sey fer Lopozisyon par bann Manm lo Lepep Seselwa konpran, si sa sa kote latab. bann dimoun ti’n ganny sans Bokou dimoun i dir mwan antre a sa moman, eski lavi sa poudir be ou bezwen aksepte bann ki ti ganny afekte par en poudir i annan en Gouvernman

103

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 serten inefikasite Gouvernman prezantasyon, sanmenm sa ki pa ti pou’n sanze? mon pe fer. Eski par zot aksyon zot pa’n endirekteman konman MR SPEAKER Lopozisyon ler zot ti la afekte Bann mirmirasyon in ariv dimoun? E se sa kestyon ki plizyer fwa tou le de kote. mon pe demann mon lekor. E Silvouple Onorab Pillay enn bann arsitek, enn bann kontinyen. Selman mon ti a arsitek enn bann arsitek e sa i demann ou ankor ou’n pas en al ver karakter enn bann kantite letan revwar rikord LDS arsitek, enn bann arsitek sa dan Lopozisyon. I pa sa size sa move akoz mwan mon annan Mosyon. Size sa Mosyon se Mr menm en keksoz ki pe fatig mon Ferrari si i kalifye pou li ganny enn bann arsitek sa mouvman, apwente Minis. Mersi prosede. sete Onorab Ferrari. Prezan kestyon ki nou HON SEBASTIEN PILLAY bezwen poze se ki ler Onorab Mersi Mr Chairman. Me Ferrari pou dan en zisteman, zisteman sa rikord i Gouvernman, kot i santi son baze lo travay ki Mr Ferrari in Gouvernman pa pe performen fer konman en Manm sa lekip, kwa ki i pou engineer ankor. en Manm enportan sa lekip. E Kwa ki pou engineer ankor? ozordi i pe pran en plas Mr Chairman mwan mon prominent dan Gouvernman le zis mon le poz en pti kou, pou Prezidan Ramkalawan. mwan demann ou en E Prezidan Ramkalawan i klarifikasyon. Ou konnen dan donn pei en lasirans ki son 6enm Lasanble ti annan bann Gouvernman pou travay pou Manm ki ti pli vokal ki vokal, tou pep Seselwa, mon napa ozordi sa bann Manm i zis rezon pou dout li akoz i pa mirmire. Zot in pli move ki ankor fer son travay. bann po fler ki divan pe zis pas So mon kapab dir si i pou ladan. fer si i pa pou fer. Mon bezwen So prezan mon ti a kontan donn li benefis dizour. Me sa ki konpran konmsi eski ou’n donn mon pa kapab donn benefis mon laparol akoz mon’n lev dizour se ki Onorab Ferrari, mon lanmen, sa bann Manm ansyen Onorab Ferrari in pa’n lev zot lanmen, eski mon admet avek nou Lasanble, ki zot kapab ganny sa kourtwazi pou ti vin avek en azanda dan mwan kapab fini mon Lasanble pou fer en travay. E

104

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 sa travay ki zot ti vin fer sete mon pa pou les zot vin sa kalite pou anpes Gouvernman Lasanble. Mon pou remind zot fonksyonnen, e zisteman se sa a tou repriz ki nou rol dan rezon ki nou vwar sityasyon Lasanble. arive. Akoz i pa mon ki’n dir sa. E mwan personnelman Mr Li ki’n dir sa. Chairman, mon pa krwar mon E mwan e mwan ozordi pa krwar dan senserite Onorab mon apresye ki bann Onorab lo Ferrari, ki i pou al dan lot kote latab in dir zot in ede Gouvernman e son focus i pou pou Lopozisyon fer son lavwa. lo anmenn pei pli devan, dan Sert mon pou bezwen servi sa plas lo travay lo en azanda lavwa, e zot pou bezwen ankoler politik. Se sa ki mon pa krwar. mon pa konnen zot pou bezwen E sa i mon pozisyon. pa kontan, zot pou bezwen E pa trakase mon, mon mirmire, sa i pou zot pou zot pou zet en pti git delo lo sa bann prérogative. Me mon pou po fler lot kote latab tanzantan, bezwen servi sa lavwa pou mon pou zot fer sir mon fer sir ki zot dir Lepep Seselwa kwa ki mon kapab bouz zot en pti git. I santi en laverite, e kwa ki mon annan, i annan 25 zot e en zour santi dan en sityasyon kot lezot petet nou a tann 25 zot pe koze. dimoun pe eksprim zot lekor lo E i gou Mr Chairman mon la. konnen ou’n donn mon en gran E zot pou bezwen aksepte. leeway mon remersi ou. Si zot anvi counter, zot ava counter akoz zot respe mwan MR SPEAKER mon respe parlas Lasanble. Mon ti krwar ou pe al conclude. E an konklizyon Mr Speaker, an konklizyon mon HON SEBASTIEN PILLAY bezwen dir en keksoz ki senp. I gou Mr Chairman. Vwar i Ler nou ti konmans sa legzersis, annan sa soz Lasanble. I gou ler nou ti konmans sa legzersis, Mr Chairman pou vwar ozordi ti annan zis 3 Manm LDS, ki ti en Onorab Woodcock atraver ou oze demann kestyon. Apre ki ki pe lager lebra kase, pou mon ti lev en kritik kont zot, zot defann Gouvernman e menm ti retournen e zot tou konmans bliye poudir i pe defann demann kestyon. Gouvernman ler i krwar i dan Mon krwar Lepep pe Lopozisyon! konmans vwar ki kalite Konmsi i pou gou pou Lasanble zot le vini. Be mwan vwar sa. E i enteresan pou

105

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Lepep Seselwa vwar sa bann repros li akoz Mr Ferrari in en kalite keksoz. Pou vwar Onorab arsitek dan zot defet! E mon Adelaide. E byensir mon gran aplodir li pou sa. zanmi mon koleg lo lot kote latab. I pou gou pou vwar sa. I (APPLAUSE) pou gou. Mersi Mr Chairman. HON GERVAIS HENRIE MR SPEAKER E lontan in konmanse in pran Mersi. Onorab Gervais Henrie. nou letan, in ankouraz mon zenerasyon pou vin devan e pou HON GERVAIS HENRIE evantyelman nou nou’n sa Mersi Mr Speaker. Bonn apre zenerasyon ki’n fer sanzman midi tou dimoun. Mon pran apre 44an ki lemonn pe aplodir laparol ozordi apre midi. Dabor Sesel, pou ki finalman nou’n mon le re afirm mon langazman kapab anmenn sanzman pou travay pou tou dimoun ki’n demokratik. elekte mwan e mon bann koleg E zot in pe menm zot pe dan Lasanble Nasyonal. Kan i dir poudir zot pou retournen, byen nou pou aplodir e dir ki zot retournen sa latitid ki zot in mannyer pou anbelir, kot i mal pran apre midi sirtou anba nou pou dir kote pou amelyore. direksyon Leader Lopozisyon Reste asire sa bann dimoun zot pe met zot parti an voie Mont Buxton. disparisyon. Ozordi apre midi nou’n vwar en keksoz, dan en kandida (APPLAUSE) ki fizikman pou vin la devan nou, pou ozordi. E nou’n vwar HON GERVAIS HENRIE latitid en parti Lopozisyon vizavi Mon pe dir zot en. Zot pe met Mr Jean-Francois Ferrari ki zot parti an voie disparisyon! senboliz tou bann karakteristik Mr Speaker dan zot bann en group dimoun in denial zot in rezimen zot pe dir ek nou perdi eleksyon. Mon pe zantiy poudir nou rubber stamp, nou ek sa mo. Zot in ganny bate pe rubber stamp, nou pe vin en dan eleksyon! parti ki pou rubber stamp. Be E zot pa ankor oule mwan mon’n sot kap dan Mont aksepte. Alor bann dimoun ki Buxton depi Roche Bois atraver pe ekout nou, annou pardonn Dan Lenn ziska Mont Signal, zot. E alor zot in vin avek en pou met sa Gouvernman la. E latitid, kot zot konmsi zis pe wi mon pou siport li. Mon pou

106

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 siport li si zot anvi apel sa sipor pou batir lo sa ki’n konstri. E i rubber stamp. Too bad pou zot. pou kontinyen pouse pou ki plis Too bad pou zot, akoz mon pe keksoz i arive. bezwen aprouv sa ki 35,562 Aprezan Onorab Georges ouswa 59, 54.9poursan dan en entervansyon, mon Seselwa in met mwan la pou fer, krwar apre ki Mr Derjaques ti’n pou donn li en Gouvernman ki pase, i ti eksplik nou ki pou marse ki pou anmenn mannyer i normal, ki Prezidan sanzman ki in espere tou sa Ramkalawan i met 1 ou 2 letan. Alors zot kontinyen reste kolaborater politik, dan son dan zot denial. Zot pe pas dan lekip. E i annan 2 dimoun ki bann faz, zot pou sorti dan sa lekip. Mr Derjaques e evantyelman. Mr Ferrari. Prezan Mr Speaker. Mon Akoz depi konmansman ‘ ava dir poudir in napa en lekol 91, ‘ 92, ‘ 91 in la obor li, ki ki dimoun i ale pou li vin en mannyer konmsi ou espekte kit Minis, ouswa napa en travay ki li ater ozordi? I pa pe fer li en prepar personn pou vin en faver, me in vwar sa vizyon zot Minis. Me i enportan ki en annan pou Sesel zot in formel li endividi letan i pran sa rol, i ansanm, ou vwar? E alor Mr annan 2 keksoz, dabor bon Ferrari enn bann karakteristik zizman lo en kote, apre i bezwen ki en dimoun pou bezwen pare pou li annan bann far konman en Minis, se ki nou reaching vision. apel li konman en political E mwan depi ler mon’n navigator. konn Mr Ferrari depi ler mon’n E pou bann dimoun sirtou vin dan Parti SNP an 2007, ki’n avek li dan mwan mon’n mon’n vwar sa dan li. E dan servi avek li dan katriyenm plizyer konversasyon ki nou’n Lasanble, mon’n servi ek li dan fer in etabli a plizyer lenstans, 6enm Lasanble e mon’n vwar i kot i anvi etabli annou apel li en annan bann moman kot in sa legacy, pa pou li personnelman dimoun ki’n navig politikman me pou Sesel e bann pou negosye e i fer sa zenerasyon ki pou vini. ekstrememan byen. Savedir mwan mon pou I en dimoun ki pe al ki pe napa difikilte pou donn li mon vin konman en Minis ki pou vot, akoz mon krwar poudir Mr annan sa i kapab koz langaz ki Ferrari i sa dimoun ki pou batir Minis Finans pou koze. E sa i lo sa ki’n konstri dan lepase. I

107

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 en asset pou li al avek dan par enn, ti neseser pou zot fer Cabinet. sa? E en lot zafer mon vwar li konman en bon manager. I en (Interruption) bon manager. E dan pozisyon kot i pou al ganny mete mon HON GERVAIS HENRIE krwar poudir i pou kapab build Alor mwan mon swete mwan li en lekip ki pou fer li konfyans mon krwar poudir zot repros li i pou osi i osi annan sa akoz tou sa letan. leadership skills pou li kapab asanble en lekip efektiv otour li. MR SPEAKER Me pli enportan, mon ava En pe lord silvouple. mon pa konnen si sa mo i egziste an Kreol me en dimoun HON GERVAIS HENRIE ki en enplimantater i kapab Tou sa letan, in en pikan lo zot enplimant keksoz. Li dan sa deryer. Pou sa rezon zot in bann moman ki mon’n konn li repros li. Zot ti krwar zot in vin toultan vwar li kapab manage la avek lafrim, lafrim in refoule, bann kriz, ouswa fire fighting. akoz so lapo i epe. Lafrim in E sa i bann kalite ki nou refoule. bezwen pou en dimoun ki pe vin Mr Speaker mon ava en Minis. Me pli enportan dan termin an dizan sa. Mwan mon tou i humble. I humble. E i pou demann Prezidan Larepiblik pare pou li aprann avek lezot. E pou met Mr Jean-Francois i pou parey mon’n dir i pou Ferrari ansarz Minister pli rekonnet bann keksoz ki’n difisil an menm tan pli enportan ganny fer. I annan liminite. In pou Sesel. Minister pli dir nou letan in la devan. enportan pou Sesel. Nou pa Verbatim i kapab prouve. In dir ankor dekouver delwil nou. ek nou poudir parfwa mon pou Nou delwil se ou lanmer. Se sa tap mon lipye. Parfwa mon pou kot nou rises i ete. fer fot e mon pou demann sipor. E tou sa bann kalite la ki Me alor konmsi zot pa mon’n dir, dimoun ki kapab vwar poudir set en frer Seselwa manage kriz i kapab fer fire ki’n vin la devan? Ti neseser fighting ki humble, ki kapab pou nou repros li koumsa? build bann lekip otour li ki Seryezman? Ti neseser? Mon efektiv. Mwan mon dir donn li pe get zot tou dan zot lizye enn Minister Lapes akoz Gouvernman LDS fodre ki fer

108

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 lapes vin pilye nou lekonomi, e latrap. E olye ganny vwar pou No.1, an term reveni dan nou push en koleg, zot ti pou tonm pei. Mersi Mr Speaker. dan en latrap denigre li depi premye kestyon in ganny (APPLAUSE) demande rod tou sord pinez ki i annan e met sa devan. E se sa rezon, se sa enn MR SPEAKER bann rezon prensipal, akoz i Mersi, mersi Onorab. Ou’n zis annan zis 10 zot lo zot kote ariv ou 10 minit. Ok a se latab ozordi. moman mon a apel, ekout mon Onorab Pillay. Ou menm ou fek (APPLAUSE) complain dimoun pe enteronp ou. Ok ou menm ou fek complain. Alor si ou, ou montre HON BERNARD GEORGES legzanp lezot a swiv ou, e ekout Akoz you can not rise to the ou. Mersi. Onorab Georges occasion! Zot ganny en sans mon ava apel ou pou resume. parey kandida Prezidansyel Mr Onorab Georges. St Ange ti dir, e zot in mank sa sans. Zot in rat sa sans. HON BERNARD GEORGES Mwan mon ki mon pou fer Mersi. Mr Speaker, ozordi mwan apre midi ansanm avek tou lezot isi me mwan mon pou rubber (Interruption) stamp sa Mosyon, ki devan nou e mon pou anvoy Onorab MR SPEAKER Ferrari dan Cabinet Prezidan Silvouple carry on. Ramkalawan.

HON BERNARD GEORGES Mersi Mr Speaker. Osito ki lot (APPLAUSE) kote i settle down, mon ava konmanse. HON BERNARD GEORGES Mr Speaker ozordi nou ti Akoz i merite. E merite e i annan en sans promot enn nou merite. Akoz si i annan en koleg ki’n la avek nou, depi en dimoun parey Prezidan pake lannen. E nou ti konnen Larepiblik ozordi ki’n lalit pou nou ti konnen ki zot, lo zot kote son plas dan en Cabinet, se zot ti pou tonm dan zot prop Jean-Francois Ferrari!

109

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

i pe ganny reward par son Prezidan, pou sa travay ki’n fer (APPLAUSE) pou anmenn laviktwar? Akoz Mr Speaker annou pa bliye ki se HON BERNARD GEORGES Jean-Francois Ferrari avek Mr Speaker ler mon ti koz Lendi Wavel Ramkalawan ki ti met zot swar pou linogirasyon Prezidan, lavi on the line pou sa 35,000 mon ti lir en pti morso dan en dimoun ki ti vot pou zot! speech The Man in the Arena. E ti annan pa zis Prezidan (APPLAUSE) Ramkalawan ki ti The Man in the Arena. HON BERNARD GEORGES Me annefe Jean-Francois Me osi pou sa 28,000 ki pa ti vot Ferrari ti osi The Man in the pou zot. Arena. Akoz se li ki son figir was marred by dust and sweat (APPLAUSE) and blood. Pa selman dan en fason figiratif. Me dan en fason HON BERNARD GEORGES aktyel. Mr Speaker si i annan en Onorab Ferrari in sa boug dimoun ki nou tou nou ti pe ki depi premye zour parey in dir espekte pou vin Minis, se byen in kont kaso. Sez in ganny kase Jean-Francois Ferrari. E zot osi lo son ledo, in ganny swiv zot ti konnen i pou vin Minis, pandan en peryod letan i ti reste akoz zot in prepar en pti kot mwan lakaz avek mon diskour an ekrir ki zot in madanm ek mwan, akoz i pa ti anmennen ozordi pou zot lir kapab reste okenn lezot apre midi. landrwa akoz zot ti pe target li. Si Prezidan Ramkalawan Ou konn sa tre byen Mr pa ti’n nonm Mr Ferrari Speaker, akoz ou osi tanzantan konman enn son bann Minis ou ti bezwen al dormi dan kaso dan Cabinet zot menm zot, zot ti dan sa bann peryod letan. pou dir be kisisa ki ou fer sa E si ozordi, sa msye in fer boug in travay ek ou tou sa sa parkour politik e in anmenn letan ou kit li ater? Seriously! en laviktwar pou son parti sa Seriously deliver, delivered. La enn ki’n la a kote through thick apre midi e ozordi non selman and thin, akoz ki i pa kapab zot pa’n ganny lakourtwazi pou ganny en reward konman en zot promot enn nou bann koleg, Minis? Ki se sa ki fatig zot, akoz me zot in menm evant keksoz lo

110

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 li, ki pa’n zanmen arive. Onorab Loze in dir atraver ou HON BERNARD GEORGES Mr Speaker, ki ler i ti ganny son La, la laverite Mr Speaker. paspor Italien Onorab Ferrari in Paspor, paspor Italien zot in zet son paspor Seselwa! vwar mon zot in vwar mon sorti Seriously! dan Lasanble pou al verifye Mwan, mwan ki ti Avoka paspor Italien in vin 10an apre mwan ki Avoka Jean-François sa lensidan in arive. Ferrari pou sa zafer paspor. Alor silvouple ler nou pret Alor napa en dimoun ki konn sa serman ler nou pret serman- E pli byen ki mwan. E Mr i ti ganny e i ti ganny pourswiv Speaker ou a dir zot ki’n arive. akoz in fer sa. E i ti ganny Zot Gouvernman Parti kondannen akoz in fer sa. Se sa Inik sa lepok ki ti pe asize anler se sa kalite dimoun se sa, sa National House, akoz se la anler kalite dimoun ki Prezidan kot Parlman ti ete, ti pe pas en Ramkalawan in swazir Mr Lalwa ki ti dir ki si ou kit pei ou Speaker pou met avek li pou riske pa ganny drwa retournen, met avek li dan son Cabinet. ou riske pa ganny drwa re E si i annan en dimoun. E antre. si i annan en dimoun ki vo sa tit E zot in montre ki zot in Minis ozordi, se pa lot ki kapab fer sa avek Mrs Kathleen Onorab Jean-Francois Ferrari. Pillay ki ti pe sey antre isi, e nou Mr Speaker Onorab Pillay Gouvernman in deport enn son pe konplent, akoz mon pe koze. sitwayen lo avyon Aeroflot. Me donn mwan en sans koze E Jean-Francois Ferrari silvouple. parey son koutim, i ti fer sa ki nou tou mwan menm nou (Interruption) included nou ti napa kouraz pou fer. I ti al dan Lasanble ler HON BERNARD GEORGES zot ti pe sit, ler zot ti pe pas sa Me mwan me mwan depi, depi Lalwa e in zet son paspor i dir si premye zour mwan osi mon pe zot pou fer sa la, la pran mon travay. Mwan sa tit Leader of paspor akoz mwan mon pa pe Government Business la mon’n kit pei pou zot kapab ki mwan travay avek depi avek Mr laba deor! La, la ki sa garson i Ramkalawan depi 20an mon fer. osi. I’ve earned this job!

(Interruption) (Interruption)

111

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

MR SPEAKER HON BERNARD GEORGES Onorab Pillay. Ou, ou Zot pa kapab vwar zot lizye in complaint ki lezot dimoun i telman ganny bouse avek laenn enteronp ou. Ou, ou enteronp ki zot pa vwar bann kalite sa lezot dimoun. Zis silvouple msye ki ti met devan nou annou nou tou respekte letan ozordi. en lot dimoun pe koze, ok? (APPLAUSE) (Off-Mic) HON BERNARD GEORGES MR SPEAKER Pourtan semenn apre semenn Mon’n fer li arete, mon’n fer li dan sa Lasanble, in montre zot arete. Onorab Georges son kalite, mannyer i kapab kontinyen prezan silvouple. travay pou son distrik, mannyer i kapab anmenn devlopman HON BERNARD GEORGES pou son distrik, mannyer i E zot problenm Mr Speaker se kapab defann en Polisi, ki zot… mannyer i kapab negosye e mannyer malgre ki zot sourd lo li i kapab anmenn bon Mosyon (Interruption) devan. Mr Speaker mon napa MR SPEAKER okenn dout ki Onorab Ferrari Calm down. pou enn bann Minis kle dan Cabinet Prezidan Ramkalawan. HON BERNARD GEORGES E mon krwar e mon krwar ki Zot pa kapab vwar, zot pa enn sa bann zanfan Sesel plis ki kapab vwar zot ler Onorab bokou parmi nou, annefe plis ki Pillay i deside donn mon laparol kekfwa tou dimoun isi dan sa mon ava pran Mr Speaker. lasal ki merit ki merit sa travay e ki merit sa dyob. E si Prezidan Ramkalawan (Interruption) i trouve ki non selman, i bezwen vin Minis me i bezwen vin Minis MR SPEAKER Dezinyen se akoz Prezidan Ou annan laparol Onorab Ramkalawan i konnen valer sa Georges. Mwan ki donn ou garson e i konnen ki avek li i laparol. pou annan en kolaborater ki’n

112

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 travay avek li pou tou sa letan, kont e 7 abstansyon. Alor ki konpran son fason travay e ki Mosyon in pase. pou kapab anmenn sa manifesto ki nou’n ki zot in (APPLAUSE) ganny elekte lo la, pou byennet Sesel pou sa prosen 5an. MR SPEAKER Alor Mr Speaker avek sa Onorab Leader of Government detrwa parol, mon repet sa ki Business, eski ou pe kontinyen mon ti dir taler, mwan Bernard avek bann Mosyon? Georges ozordi mon pou rubber stamp sa Mosyon pou anmenn HON BERNARD GEORGES Jean-Francois Ferrari dan Wi Mr Speaker mon krwar i 5er Cabinet Prezidan Ramkalawan. mon pa konnen si nou ti a Mersi. kapab pran 10 minit pou en refreshment, epi nou ava pran (APPLAUSE) sa 2 lezot Mosyon.

MR SPEAKER MR SPEAKER Mersi Onorab Georges. Me Annou pran 15 minit. aprezan pran Mosyon pou vote. E Mosyon parey nou’n amande HON BERNARD GEORGES i lir koumsa;- in accordance 15 minit, mersi. with articles 63(1), 69(2) and 75 of the Constitution, this MR SPEAKER Assembly approves the Wi alor nou a repran 5.15. proposed appointment by the President of the Republic of Mr (BREAK) Jean-Francois, Gabriel, Ferrari to the office of Minister and his MR SPEAKER designation as Designated Bon nou a repran. Hon Minister. Nou a vote all those in Georges. favour? Tou bann ki kont? Wi Madanm Clerk. HON BERNARD GEORGES Mosyon pou lapwentman Mersi Mr Speaker. Mr Speaker Mr Jean-Francois Ferrari prosen Mosyon i lir in konman Minis e konman accordance with Articles 63(1) Designated Minister in ganny and 69(2) of the Constitution, pase avek 23 vot pour, 2 vot this Assembly approves the proposed appointment by the

113

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

President by the President of the i annan CV Mr Rangasamy, e Republic of Mr Billy, Anthony, donk sa i permet nou kapab fer Andrew Rangasamy to the office en deba san ki nou interview Mr of Minister. Mersi Mr Speaker. Rangasamy parey nou’n fer avek sa bann lezot manm ki’n MR SPEAKER vin la avan. Sa se mon Mosyon Mersi nou a demann apre midi Mr Speaker. Mersi. segonnman. Onorab Gervais Henrie. MR SPEAKER Mersi. Ou a bezwen gid mon en HON GERVAIS HENRIE pe lo prosedir la akoz mon en Motion is seconded Mr Speaker. pe, mon en pe nouvo. Eski mon kapab pas laparol avek Leader MR SPEAKER Lopozisyon pou Mosyon ki Mr Mersi. Onorab Georges. Georges in mete?

HON BERNARD GEORGES HON SEBASTIEN PILLAY Mersi Mr Speaker. Mr Speaker Mr Speaker pou lemoman mon Mr Rangasamy i ti pe reste an pa konnen, i annan en dimoun deor Sesel in ariv Sesel, e mon personn mon ankor segonn konpran ki pou lemoman i dan Mosyon segonde? Segonde? Ok i an karantenn, akoz i ti pe reste mon krwar mon pe konpran dan en pei kot nou egzize i Leader Zafer Gouvernman akoz bezwen al an karantenn. E i pa son issue se ki nou dan en letan pou kapab donk prezan apre ki pa normal. E si ti normal sa midi. E mon ava demann ou msye ti’n ariv lo Airport pou nou sanz sa prensip, sa bomaten i ti prezant son lekor prosedir ki nou ti’n ki nou ti’n devan Lasanble, si i posib. Me i adopte. Setadir pou demann bezwen al dan karantenn avan i tou bann kandida Minis pou vin kapab vin dan Lasanble. E son devan Lasanble pou nou CV i n deza devan nou. demann zot detrwa kestyon, Sa ki ou pe demann mon avan ki nou debat lo zot se mwan mon krwar Lasanble i apwentman. Pou sa rezon ki Mr bezwen al lo deba lo sa Mosyon, Rangasamy pa kapab avek nou so sa ki ou kapab fer Mr apre midi. Speaker, zis demann bann E mon move ki nou Manm ki le entervenir lo proceed donk direkteman lo kalifikasyon Mr Rangasamy. E debat lo sa Mosyon. Tou Manm bann Manm i ava endik zot

114

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 panse lo Mr Rangasamy, tel approval of a majority of the parey zot ava fer mon krwar members of the National petet Leader Zafer Gouvernman Assembly, appoint a person who in azoute , tel parey zot ava fer is a citizen of Seychelles and pou Mr Sylvestre Radegonde. who has attained the age of Mon ava demann ou Mr eighteen years, to the office of Speaker ou ava ouver lasal. Minister. ‘ Zis pou fer kler ki akoz nou pe depar avek MR SPEAKER prosedir ki nou’n swiv, ki sa ki Wi mersi. Selman pou nou nou pe fer i korek, dapre spektater, nou telespektater Konstitisyon. deor, permet mwan zis dir en pti E avek sa mon annan en keksoz lo la avan nou prosede. pe lankourazman, akoz mon Mon’n pase lo la en pe e mon’n konnen zot tou zot konn sa 2 regard Konstitisyon, e sa ki nou kandida osi byen, so sa i ede en pou fer sizesyon Mr Georges pe. Tre byen. Alor nou a mon oule dir i antyerman dan prosede avek deba. Mon a Lalwa within the Constitution. demann Onorab Cosgrow pou Sa ki’n nou’n fer pou bann lezot konmanse. Minis, i en pratik ki Lasanble in adopte. HON WALLACE COSGROW Selman mon le fer kler, ki Mersi Mr Speaker. Mr Speaker, sa 2 Lartik la ki nou’n refer avek mersi pou donn mwan laparol. souvan dan tou sa bann Parey bann lezot Manm mon Mosyon, in another words krwar nou ti a voudre ki Mr Lartik 63(1) lartik 63 (1) i dir ki Rangasamy i la prezan avek ‘an appointment to an office or nou pou nou kapab kestyonn li, the designation of a person for pou nou kapab ganny serten any purpose by the President, is son bann pwennvi serten expressed to be subject to the keksoz. Me nou’n konpran approval of the National nou’n aksepte nou konpran Assembly.’ Napa naryen dan poudir Mr Rangasamy i pa Konstitisyon ki dir ki sa dimoun kapab prezan avek nou ozordi. i devret la aprezan. Lasanble i E alors mon pou limit mon konsider son apwentman, baze entervansyon pou detrwa lo detay ki biro Prezidan in keksoz. Ler nou vwar CV Mr donn Lasanble. Rangasamy, son CV i koz pou li E lot 69 (2) i lir, ‘The menm. I annan en kantite President may, with the konpetans, dan domenn Civil

115

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Engineering, dan domenn ki nou annan en kantite Project Management sirtou challenges, en domenn kot i bann proze sivil, konstriksyon annan en kantite in travay in en etidyan ekselan lekspektasyon, e mon hope ki in travay Sesel. In travay dan Mr Rangasamy i a kapab fer plizyer pei lemonn, e mon Sesel fyer. I a kapab anmenn sipoze se sa enn bann rezon ki son kontribisyon pou pep oparavan ler Prezidan Faure ti Seselwa. E mwan lo mon kote pran sa desizyon, pou apwent li parey mon’n dir mon pou donn Minis, se sa, sa bann rezon ki li mon sipor pou li kapab Prezidan Faure ti vwar pou anmenn sa domenn en pti pe pli apwent li Minis. an avan. Mersi Mr Speaker. Prezidan Faure osi ti met tou konsiderasyon politik akote MR SPEAKER e get son profesyonnalizm, son Mersi Onorab. Onorab Loze. kontribisyon ki kapab fer pou Sesel konman en zanfan Sesel. HON JOHAN LOZE Mon pa tro anvi antre dan Mersi Mr Speaker. Mr Speaker, lepase, me solman i enportan ki i fer dezyenm fwa ki Mr nou fer resorti, ki Mr Rangasamy i mank en Rangasamy son lapwentman pa lapwentman, avek nou ti menm ni ganny konsidere par Lasanble. Sa voyaz nou tou previous Lasanble. nou kapab konpran ki ou servi Me ozordi nou vwar son en mo ki’n vin popiler depi lapwentman or demann pou COVID force majeure. son lapwentman, i retourn dan Be premye fwa ki i ti mank sa Lasanble demann par nouvo son lapwentman ti en aksyon Gouvernman, Gouvernman Mr orchestre par LDS. Sanmenm Ramkalawan. E mon sipoze sa LDS ki ozordi pe anmenn li Gouvernman Mr Ramkalawan devan nou Lasanble. Mon pa in vwar osi konpetans sa msye konnen si sanmenm sa e zot konnen ki kantite servis i lekspresyon ‘eating your hat’ kapab vin fer pou son pei. ‘swallowing your own hat’ So Mr Speaker, mon santi ouswa ‘eating crow’, mon krwar mwan konfortab, konfortab pou petet i plito ‘eating crow’ sa enn. mon donn mon sipor Mr Me it takes nothing away Rangasamy. Mon krwar i from Mr Rangasamy li menm. kapab kontribye en kantite dan He was fit to be a Minister, letan sa domenn ki i ete. I en domenn zot ti zet li, e rezet li he is fit to

116

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 be a Minister now, letan ki zot in anndan, ki krwar ki Mr al anmas li kot zot in zet li, e Rangasamy i kapab fer zot remet li konman en kandida konfyans. I pou ariv en pwen pou en pos ministeryel. kot in the next 5 years kot zot Mon pa konnen however si pou tret li ankor parey zot ti tret Mr Rangasamy pou kapab fer li la dernyen fwa. Mersi Mr zot konfyans. Pou kapab fer zot Speaker. parti konfyans, pou kapab fer zot leadership e zot Cabinet MR SPEAKER konfyans, vwar li par lafason ki Mersi Onorab. Onorab Clifford zot in azir anver li dan lepase. Andre. E bann keksoz ki’n ganny dir lo sa tretman ki i ti gannyen HON CLIFFORD ANDRE earlier ozordi, e mon’n deza koz Mersi Mr Speaker. Bonn apre lo la pli boner. midi ankor enn fwa. Mr Mwan personnelman, Speaker Onorab ki’n koz avan mon krwar ki Mr Rangasamy is mwan, in dir keksoz ki fit to serve as a Minister in the personnelman i pa konnen. Republic of Seychelles. Mon Mon dir sa Mr Speaker akoz pou lev mon lanmen anler, pou mwan mon en zanmi pros Mr donn mon laprouvasyon pou li Rangasamy. E letan i ti vin al serve dan Cabinet Prezidan Sesel pou li pas atraver Ramkalawan. Sa ki mon pa interview, nou ti annan en krwar par kont se ki Cabinet konversasyon nou de. E i ti Prezidan Ramkalawan i deserve eksprim serten konsern, e i pa Mr Billy Rangasamy. Sa mon ti zanmen dir mwan ki li i santi pa krwar ladan. ki LDS in fer li en disservice, Mon pa krwar ki zot pou li pa pas atraver a sa deserve en dimoun ki zot in prosesis ki i ti’n vin isi pou li maltrete, dan lafason ki zot in pas atraver. maltret li, kot ni bonzour zot pa O kontrer, parey mon’n dir ti kapab dir li. Mon vwar nou ti annan en dyalog, nou ti lakanmizri dan zot lizye. Mon pran en dinen ansanm, kot nou konnen i for pou zot anmennen ti ganny loportinite an fanmir sa enn. But it has to be said. pou nou kapab koze, e vwar ki Lepep Seselwa i bezwen mannyer li i kapab kontribye tande sa bann keksoz. Fanmir dan devlopman Sesel a lavenir. Mr Rangasamy i bezwen tande E letan bann prosesis konmkwa ki pa nou tou isi eleksyon ti pe pase, ankor nou

117

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 ti annan en konversasyon. E zot in form par dan serten nou konversasyon ti viz ver lo ki sanson. E zot bann zanfan ki’n mannyer kontribisyon i kapab ganny e leve dan en fason ganny fer, pou ki Sesel i a humble, dan en fason disiplinen benefisye avek larises ki tou son si oule, e sa i osi demontre zanfan i annan ki ti enkli Mr disiplin ki Mr Rangasamy i pou Rangasamy. anmennen dan en Minister. Parey mon’n dir, mwan I pa la pou li temwanny sa mon en dimoun ki’n konn li dan li menm. Alors mon santi son parkour. Mon’n vwar ki in mwan oblize pou mwan fer sa osi dan son letan lwazir Mr bout, pou li. Mon’n annan en Speaker, fer keksoz ki pou egey pti konversasyon avek li taler tou Seselwa. In fer sanson li atraver WhatsApp. So in dir ek avek son madanm, ‘Soley i a pe mon dir avek zot pou ki dir li leve.’ E ki i senboliz son swe e son swe se pou fer sir ki i vin son partisipasyon dan travay pou Sesel, akoz i krwar devlopman son pei. Ozordi dan sa moto ki “Sesel i pou tou letan sa soley in leve ki li ti son zanfan.” sante, i fyer pou li form par sa So alors Mr Speaker parey Gouvernman, ki pou kontinyen mon’n dir, mwan mon pou lev fer sa soley reste anler e ki mon lanmen anler akoz mon en kekfwa parey sanson i dir sa gro zanmi avek Mr Rangasamy, me nyaz nwanr in ale… akoz osi mon krwar dan son abilite ki nou tou nou’n vwar lo (APPLAUSE) papye, ki i kapab deservi Sesel. Pou fer sir ki sa departman kot i a ganny mete, son bann HON CLIFFORD ANDRE ekspertiz son bann kalifikasyon E savedir i montre ki poudir ki i montre nou ki i viz ver en poudir, i montre ki poudir Mr landrwa kot i annan bann Rangasamy ti annan en vizyon devlopman bann civil dan son sanson e alors se sa engineering works. vizyon ki li i pou anmennen dan So mon sir ki Prezidan sa devlopman Sesel anba Ramkalawan in pran sa an direksyon Prezidan Mr konsiderasyon e ki Billy Mr Ramkalawan. Rangasamy i a ganny sans pou Mr Speaker, mon pou dir li deservi Sesel to the best of his ki, Mr Rangasamy i annan son ability e fer nou tou fyer. Alors garson, son 2 garson, ki zot osi Mr Speaker mon ti mon konnen

118

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 lezot lot kote pou donn sa sipor probableman sa i mont dan nou alors, mon ti ava zis demande ki latet osi i fer nou koz serten nou fer sa prosesis e nou vot keksoz. pou Mr Rangasamy. Mersi. Mwan mon ti ava’n prefere pou zwenn Mr Rangasamy e MR SPEAKER pou donn, pa neseserman akoz Mersi Onorab. Onorab mwan mon anvi zwenn li, me Sebastien Pillay. pou donn Lepep Seselwa bann ki pa pou konn li en loportinite HON SEBASTIEN PILLAY pou zot kapab ekout li, e koz ek Mersi Mr Speaker. Bonn apre li. midi. Bonn apre midi tou koleg. E mon ti ava demann E bonswar tou dimoun ki pe Lasanble dan the shortest delay ekout nou. E mon krwar en posible, apre ki tou bann bonswar spesyal i al pou Mr prosedir ki sipoze ganny fer, ki Rangasamy ki finalman ou CV sa msye i a kapab vin devan in ariv devan Lasanble. E mon Lasanble, e Seselwa i a kapab kontan ki entervenan avan konn li en pe plis sirtou bann ki mwan in koz parey in koze mon pa konn son parkour. Me zis demann mon lekor kote son mwan, mwan mon rapel tre lalang i ete ler CV ti premye byen son parkour, akoz pou fwa? Me, it’s water under the premye fwa ki mon ti mon ti bridge e nou bezwen move on. E tann nonm Mr Rangasamy sete taler, taler Mr Speaker Leader en progranm lo televizyon, ki ti Zafer Gouvernman in pran en pe koz lo son performans ki ti’n in pran li par mwens ki apepre fer dan A Levels, e i ti’n ganny 10 minit, pou li blanm nou, en A mon krwar pou maths atak nou lo tou bann loportinite pou son A Level. Se bokou ki nou’n manke ler nou ti pe dimoun bokou bann etidyan pran pozisyon ki nou’n pran ki’n antre Politeknik in si oule avek Onorab Ferrari. souvan mansyonn son non. In E ti vreman hors karakter toultan sort of en legzanp. En Leader Zafer Gouvernman, me legzanp pou bokou mon konnen parfwa ler ou profesyonnel, pou bokou zenn annan serten louvraz ou Seselwa, kot ler ou travay dir ou bezwen fer li dan serten fason. kapab achieve en kantite E ou bezwen sanz langaz keksoz. ki ou servi, akoz ozordi ou pe E mwan personnelman, reprezant Gouvernman, alors mon napa okenn dout as to son

119

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 abilite. Akoz son CV nou’n krwar i pou travay pou Sesel ganny ase letan pou nou pas lo dan tout enparsyalite. Mon son CV depi ler nou’n ganny li. krwar i pou fer son louvraz avek E nou pa pou fer li en letap kot en avek en open mind. I pou fer nou pou nou pou unnecessarily tou sa ki posib pou li kapab fer sa prosedir avek Mr anbelir pou son pei, e pou Rangasamy vin pli difisil ki i ete. kontribye pou son pei. E mon Akoz mon krwar in pas dan en pou demann tou mon bann fwa, i pa neseser pou li pas koleg ki kapab fer li, ki i annan ladan en dezyenm fwa. en lopinyon parey mwan menm Ozordi i pe ganny i pou pou siport li. Mon pa pou egzize ganny leloz lo lot kote latab, ki mannyer zot pou vote lo Mr mon ti espekte zot pou donn li Rangasamy, me mon krwar i en leloz, pli gran leloz posib. Mon kandida ki nou, nou kapab nou pa krwar Mr Rangasamy i kapab promot li. enterese avek leloz ki nou pe Rubber stamp i vin letan kapab donn li, me plito nou letan nou pa kapab nou pa enteresan avek travay ki kapab kapab kestyonn en kandida. fer pou son pei. Nou pa kapab kestyonn son E ler nou regard son bann abilite e ler nou annan en kalifikasyon, ki i annan e bann lopinyon diferan nou atak lezot diferan pei ki in travay ladan i, dimoun son lopinyon diferan i montre nou ki ti annan en Dan ka Mr Rangasamy i rezon akoz, akoz Gouvernman pa en rubber stamp sa Mr an pandan letan 6enm Rangasamy ti’n deza ganny Lasanble ti deside prezant son prezante pou vin en Minis dan kandidatir konman Minis. piblik Sesel. E mon krwar i pa E si zot ti santi parey zot neseser ki nou ki nou fer pe santi, zot ti’n kapab depi polemic avek sa sityasyon, akoz then donn li sa loportinite. Me zot in konmanse sey fer serten lefe i reste ki in ariv devan nou polemic avek akoz mon ti Lasanble ozordi, e ozordi avek espekte zot pou sey pran en Mr Rangasamy kontrerman mea koulpa pou sey pou sey avek kandida ki’n prezant son zistifye lafason ki zot ti tret son lekor oparavan, sa enn kandida vin devan Lasanble. ki la, nou pou siport li. Ozordi mon krwar Mwan mon pou siport li lafanmir Rangasamy i devret tre personnelman, akoz mon krwar fyer. E mon santi poudir avek i pe vin travay pou Sesel. Mon Mr Rangasamy dan, dan en

120

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Gouvernman, pe enport Gouvernman LDS, oubyen whether i ti pou dan en Gouvernman US or whatever Gouvernman US ouswa dan en mon pa krwar i tro apropriye Gouvernman LDS, i pou en dan en sistenm ki nou annan dimoun ki mon krwar i pou isi. travay avek enparsyalite, avek Mon krwar set en lanmour pou son pei. Gouvernman Sesel anba E i en dimoun ki direksyon en Prezidan ki sorti sertennman i en zanfan Sesel ki dan LDS. I pa kestyon sertennman deserve son sans. Gouvernman, en Gouvernman Mersi Mr Speaker. LDS. E mon krwar i montre tre byen atraver son Cabinet of MR SPEAKER Ministers, ki se presizeman sa ki Mersi Onorab. Onorab Georges Prezidan Ramkalawan pa anvi. ou pou fer rezimen? I anvi en Gouvernman ki reprezant Sesel an antye. HON BERNARD GEORGES E ki pou travay pou Sesel Mersi Mr Speaker. Mr Speaker an antye e pa en Gouvernman mon napa en gran kantite made up of politisyen ki sorti keksoz pou dir mon krwar ki dan LDS. E sa kekfwa i ava tou dimoun in reini deryer sa reponn en pti pe kestyon lo akoz propozisyon apwent Mr Billy dan lepase dan serten ka en Rangasamy. Mon’n lir son CV desizyon ti ganny pran dan sa parey tou dimoun. E i en i paret Lasanble, an koneksyon avek en dimoun egzanpler. E mon bann Minis. Pa an koneksyon sir se pou sa rezon ki i pe ganny avek Mr Rangasamy, mon swazir. proceed pou mwan dir. Onorab Leader Mr Speaker mersi pou ou Lopozisyon in dir nou water laparol, Mr Rangasamy pou under the bridge annou pa ganny natirelman sipor lo nou retourn lo sa ki’n arive avan epi kote latab. Mersi. li in retourn lo la 5/ 6 fwa mwan mon pa swiv son legzanp. MR SPEAKER It is water under the Mersi. E mon a relir Mosyon;- bridge. Mr Rangasamy pe In accordance with Articles 63(1) ganny son sans. Me mon ti a and 69(2) of the Constitution, kontan dir en pti keksoz e pou this Assembly approves the ki nou konpran tre byen en proposed appointment by the Gouvernman, sa mo, sa mo en President of the Republic of Mr

121

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Billy Anthony Andrew Tre byen. Eski nou annan Rangasamy to the office of segonde? Onorab Terence Minister. Mondon. Tou bann ki pour lev lanmen silvouple? Silvouple HON TERENCE MONDON relev lanmen silvouple e tenir li Mersi Mr Speaker mon segonn en pti pe anler. Ok Madanm sa Mosyon. Clerk. Alor Mosyon pou aprouv MR SPEAKER ekout mon silvouple Mosyon Mersi. Nou a en lalis pou deba, pou aprouv apwentman Mr tre byen. Nou a konmans avek Billy Rangasamy in pase par 31 Onorab Ghislain. vot pour, 0 vot kont e 0 abstansyon. E sa annou felisit HON CHANTAL GHISLAIN li pou en aprouvasyon inanim. Mersi Mr Speaker. Bonn apre Mersi. midi ankor tou dimoun, mon pou tre bref Mr Sylvestre (APPLAUSE) Radegonde malgre nou ti ava’n vwar li la. Me selman dan bann MR SPEAKER sirkonstans parey in ganny dir Mersi. Onorab Georges ou a ki i pa pe kapab la. Nou tou prosede. konnen poudir Mr Sylvestre Radegonde i en zanfan La HON BERNARD GEORGES Digue, in ne La Digue and an Mersi Mr Speaker. Mr Speaker plis ki sa Radegonde mon nou dernyen Mosyon dan sa manman i Radegonde en. And seri Mosyon. E nou dernyen mon konn li tre byen, and bann Mosyon pou ozordi i lir comme letan parkour kekfwa ki mon’n suivan;- in accordance with kapab rankontre li pou lo kote Articles 63(1) and 69(2) of the profesyonnel, sete dan bann Constitution, this Assembly moman kot ou ti pe konmans approves the proposed swazir en karyer, and li i ti dan appointment by the President of laz diplomasi, and nou ti pe the Republic of Mr Louis, koze. Mon ti ankor pe etidye Sylvestre Radegonde to the mon fer mon A Levels office of Minister. Mersi Mr Humanities and Sciences. Speaker. Mon ti pe tante pou konmans al laba, be apre mon MR SPEAKER dir non, mon krwar mon en pti

122

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pe tro antete pou al dan la enternasyonal. Ki’n fer li ganny diplomasi plito mon pran sa tit Anbasader li menm. zournalizm. And i ti enn bann E a okenn moman in lev dimoun ki ti ankouraz mon en paviyon Sesel partou kot in ale. kantite pou ale. And mon E sa nou bezwen rekonnet e konnen Mr Sylvestre nou bezwen siport bann tel Radegonde i en dimoun ki tre Seselwa parey ki’n fer sa. humble i sorti dan en fanmir E Mr Radegonde ozordi i humble and mon zis espere ki i pe ganny aprouve pou vin Minis kontinyen aport sa charm e mon konnen e mon konvenki Digwaz partou kot i ale. Vwala ki i pou fer byen sa travay mon konnen mon pou donn li ministeryel dan son portfolyo, sipor vreman, pa zis akoz i en ki i pou ganny mete. E mon zanfan La Digue me mon konn swete ki i kontinyen i kontinyen li personnelman. Mersi Mr lev paviyon Sesel pou fer ki nou Speaker. E mon konnen i pou ava al ankor pli devan, menm fer en bon louvraz akoz in dan sityasyon ki nou ladan. toultan travay dan la diplomasi, Mon konvenki ki i pou zwe en e i en Diplomat. Mersi Mr rol enportan, ekstrememan Speaker. enportan pou kapab annan bann lyen enternasyonal pou MR SPEAKER kapab sofgard sa ki nou’n deza Mersi Onorab. Onorab Aglae. annan e menm rod plis sipor pou Sesel, kapab sorti dan sa HON EGBERT AGLAE kriz ki nou ladan. Mersi Mr Chair. Mon pa pou E avek sa Mr Speaker mon long. Mr Speaker, Mr napa dout, mon napa regre osi, Radegonde, i en personnalite ki mon pou donn li mon vot parey depi mon pe lekol mon mazinen nou bann Manm mon krwar i mon’n tann son non. E nou espekte fer. Mersi. vwar li lo televizyon, e in en dimoun ki’n mark mon en MR SPEAKER kantite lafason ki in Mersi Onorab. Onorab Georges profesyonnalizm son travay dan ou pou rezimen? Ale Onorab tou sa bann domenn ki in Terence Mondon. ladan. E in montre poudir i HON TERENCE MONDON kapab delivre konman en Mersi Mr Speaker. Mon ti’n lev Seselwa lo nivo lokal e lo nivo mon lanmen pou koz brefman.

123

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020

Mr Speaker Mr Radegonde in Mersi Onorab. Onorab fer en long parkour dan servis Georges. piblik kot in akimil leksperyans e konesans neseser pou deservi HON BERNARD GEORGES nenport portfolyo Ministeryel. Mersi Mr Speaker. Mr Speaker E nou vwar ki depi 1974 i mon ti anvi zis azout detrwa mo ti konmans servis dan Lafors mwan osi. Mon konn Mr Lapolis e in servi lo plizyer Radegonde depi en bon pe letan Board tel ki Air Seychelles pase. E tou sa ki’n ganny dir SCAA, STB e in Sekreter ozordi i absoliman apropriye a Prensipal e in osi travay regar sa dimoun. konman Diplomat atraver Mon ti ava zis kontan Minister Zafer Etranzer. azoute e dir ki Mr Radegonde i In fer 46an servis pou son konplet sa levantay Seselwa ki pei. Pou mwan mon’n ganny sorti Sesel oubyen ki viv sans konn li. I en zonm ki aletranze, ki zenn ki pli ki mwen drwat e zis, e i krwar dan bann zenn, ki msye ki madanm e ki bon prensip, bann prensip fer ki en Cabinet ki pou byen bonn gouvernans. E mon’n reprezantatif Nasyon Seselwa. konn li pandan letan ki mon ti E mon krwar se sa ki pe etidye an Belgique kot li i ti donn, ki donn sa Cabinet en, en Anbasader ki ti pe kouver lanpler e en labote ki mon pa Linyon Eropeen. kapab trouv en lot mo ki Parey in ganny dir egzanpler e mon krwar nou ,ava Sylvestre Mr Radegonde i en reste ek dan menm sa mo. zonm humble, en zonm ki posed Mr Radegonde i anmenn bann kalite ki dan Ramkalawan sa dernyen latous a en zoli i bezwen pou fer marse son group dimoun, ki pou travay progranm. E mon kontan, mon ansanm parey nou’n antann zot kontan, ki Prezidan in rekonnet dir dan en sel bi, e sa se pou valer Mr Radegonde. promouvwar lentere nou Alors son konpetans ek Nasyon Sesel. Alor parey mon’n karakter i fer Mr Radegonde sa fer avek tou bann lezot kandida zonm ki nou bezwen dan sa avan, mon ti a kontan zis pozisyon Minis, alor parey lezot anmenn mon sipor. E demande mon pou donn tou mon sipor. ki ankor enn fwa akoz nou’n koz Mersi Mr Speaker. tre byen lo sa kandida ki’n montre sa par lafason ki nou MR SPEAKER

124

Verbatim Report NAS Sitting Friday 30th October, 2020 pou vot vote apre midi. Mersi Mr Speaker.

MR SPEAKER Mersi. Mon a relir Mosyon pou nou pas nou vot. In accordance with Articles 63(1) and 69(2) of the Constitution, this Assembly approves the proposed appointment by the President of the Republic of Mr Louis, Sylvestre Radegonde to the office of Minister. Nou a vote. All those pour Mosyon lev lanmen silvouple. Mersi. Mersi Madanm Clerk. Mosyon pou aprouv apwentman Mr Sylvestre Radegonde in pase avek 30 vot pour, 0 vot kont e 0 abstansyon. Alor mon deklar Mosyon pass. Mersi. E sa i fer trwazyenm vot inanim, trwazyenm vot inanim dan en sel zournen, e si sa pa en rikord, mon krwar i pre pou en rikord. E i tre byen pou lavenir nou Lasanble, ki nou kapab travay byen ansanm ler nou arive dakor lo sa ki devan nou. Mersi. Alor avek sa nou pou adjourn me mon le Lendi konze piblik donk Mardi Lasanble i a repran 9er.

(ADJOURNMENT)

125