Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 1
Ionawr 2015 Rhif 451 50c Blwyddyn Newydd Dda i’n Holl Ddarllenwyr
Lluniodd Dilwyn Owen yr englyn “Dewch at eich gilydd... canlynol ar gyfer rhaglen y Gwasanaeth Nadolig Cymunedol a gynhaliwyd yng Nghapel Jerusalem:
Y Nadolig Dyro hedd yw ein gweddi, - i ni oll Â’r un naws eleni Uno drwy ddathlu’r Geni A dod at Dy breseb Di.
Marchnad Ogwen Blwyddyn Newydd Dda bawb. Diolch i bawb a ddaeth i'r Farchnad Nadolig fis Rhagfyr. Diwrnod i'w gofio! Diolch i Siôn Corn (a'i wraig) am daro i mewn a rhannu melysion i'r plantos ac i'r Boncathod am y naws Nadoligaidd hyfryd. Llawer o ddiolch. Stondinau bwyd newydd yw'r pwyslais ar ddechrau 2015 ac mae rhai da ac o safon uchel ar y gweill gennym. Croeso mawr i Stondin Oinc Oink i Y Côr Unedig Llun: Heulwen Roberts Farchnad Ogwen. Cewch brynu cig moch ffres gan Ela o'r stondin yma - sydd yn broffesiynol iawn gan ei bod yn oergell hefyd! Mae'n gwerthu pob math o ...a bloeddiwch ynghyd” ddanteithion sydd wedi eu cynhyrchu ar y fferm yn Llithfaen yn ogystal â chig moch o hithau’n nos Sul cyn y Nadolig, daeth cynulleidfa deilwng iawn i bob math. Mae'r cwmni wedi ennill gwobr yn y Sioe Aeaf yn Llanelwedd am eu Gapel Jerusalem i’r Gwasanaeth Cymunedol, sydd erbyn hyn wedi cynnyrch ac rydym yn ffodus iawn eu cael Adod yn draddodiad yn y fro. Hyfryd oedd gweld plant ac oedolion y yn fisol yn y Farchnad. Dyffryn yn dod at ei gilydd i ddathlu Gŵyl y Geni. Yn ogystal â Mae Popty Hadau Pwmpen wedi dechrau darlleniadau gan Alun Llwyd, Angharad Llwyd a John Ogwen, cafwyd gyda ni ym Marchnad Ionawr. Dyma eich eitemau cerddorol gan yr unawdydd Elliw Mai, y telynor Dylan Cernyw, a cyfle i brynu bara cartref o bob math yn ogystal â nwyddau crwst megis quiches a dim llai na phedwar côr – Côr y Dyffryn, Côr Meibion y Penrhyn, a Chôr nwyddau pob. Croeso i Claire o Iau a Chôr Hŷn Ysgol Dyffryn Ogwen. Beti Rhys oedd wrth yr organ. Borthaethwy. Mae gobaith da y bydd Caws Rhyd y Delyn Uchafbwynt y noson oedd datganiad gan y corau o ‘Bachgen a Aned’ yn ôl gyda ni ym Marchnad Chwefror. allan o’r ‘Meseia’ gan Handel, gyda’r gynulleidfa’n llawn gwerthfawrogiad. Bu newid yn nhrefn Stondin Elusen, Côr y ’Roedd pawb a oedd yn cymryd rhan yn gwneud hynny’n ddi-dâl, a bydd Penrhyn yn Ionawr a Haf Thomas yn dod yn Chwefror. Yr un nesaf sy'n rhydd yw y casgliad anrhydeddus iawn o £432.87 a wnaed yn cael ei ddyblu gan Awst. lywodraeth San Steffan. Felly, bydd £865.74 yn cael ei drosglwyddo i Edrychwn ymlaen am eich croesawu ar y gronfa apêl anffodusion Syria. 14eg o Chwefror. Gwybodaeth gyfredol ar ein gwefan Meddai Menai Williams, trefnydd y noson, “Hoffwn ddiolch o galon i bawb www.marchnadogwen.co.uk a hefyd ar am eu cefnogaeth i'r Gwasanaeth Nadolig Cymunedol.” Facebook Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 2
Llais Ogwan 2
DYDDiADUR Y DYffRYN Rhoddion i’r Llais Llais Ogwan £100.00 Er cof am Emlyn Evans, 2015 Rhos y Nant, Bethesda. Ionawr £10.00 Carys O’Connor, Godre’r Parc, PANEL GOLYGYDDOL Sling. 24 Bore Coffi Cronfa Tracy Smith. £20.00 Er cof am Kate Rosser, Cefnfaes. 10.00 – 12.00. Penisarwaun, (Rhiwlas gynt), Derfel Roberts 600965 oddi wrth y teulu. [email protected] 27 Cangen Plaid Cymru Dyffryn Ogwen. £20.00 Er cof annwyl am Rhiannon ieuan Wyn 600297 Cefnfaes am 7.00. Rowlands, oddi wrth Arthur, [email protected] 27 Te Bach Eglwys y Gelli, Olwen, Myrddin, Huw a’r teulu. Tregarth am 2.00. £200.00 Cyngor Cymuned Llandygái. Lowri Roberts 600490 £300.00 Cyngor Cymuned Pentir. [email protected] 28 Plaid Lafur Dyffryn Ogwen. £5.00 Mair Jones, Bryn Onnen, Bethesda. Dewi Llewelyn Siôn 07901 Cefnfaes am 7.30. £20.00 Ifor a Beti Lewis, Abergynolwyn, [email protected] 913901 29 Theatr. Mr Bulkeley o’r Brynddu. er cof am Richard a Sylvia Roberts ac Iris Jones. fiona Cadwaladr Owen 601592 Neuadd Ogwen am 7.30. £10.00 Dr Gwen Gruffudd, Aberystwyth. [email protected] 29 Merched y Wawr Bethesda. £10.00 Dr Elwyn Hughes, Ystradgynlais. Siân Esmor Rees 600427 Marian Hughes – Taith i’r India. £10.00 Mr DW Thomas, [email protected] Cefnfaes am 7.00. Barrow in Furness. Neville Hughes 600853 31 Pesda Roc – Dafydd Iwan a gwestai £50.00 Bryn Roberts, Caerdydd a Mrs Jois [email protected] arbennig. Neuadd Ogwen am 7.30. Snelson, Dinbych er cof am eu rhieni, Caeron a Nancy Roberts, Dewi A Morgan 602440 Erw Faen, Tregarth. [email protected] Chwefror Trystan Pritchard 07402 DiolchynFawr [email protected] 373444 02 Merched y Wawr Tregarth. Bet Jones, Rhiwlas. Festri Shiloh am 7.30. Walter W Williams 601167 Archebu Llais Ogwan [email protected] 05 Sefydliad y Merched Carneddi. drwy’r Post Parchg. Marcus Robinson. Cefnfaes am 7.00. SWYDDOGiON Gwledydd Prydain - £20 09 Cymd. Hanes D. Ogwen. Ewrop - £30 Cadeirydd: James Griffiths. Festri Jerusalem 7.00. Dewi A Morgan, Park Villa, Gweddill y Byd - £40 - Lôn Newydd Coetmor, Bethesda, 12 Cymdeithas Jerusalem. Gwynedd LL57 3DT 602440 Dafydd Jones Morris. Y Festri am 7.00. Owen G. Jones, 1 Erw Las, [email protected] 14 Marchnad Ogwen. Bethesda, Gwynedd LL57 3NN [email protected] Neuadd Ogwen. 9.30 – 1.30. Trefnydd Hysbysebion: 01248 600184 Neville Hughes, 14 Pant, 17 Te Crempog Eglwys y Gelli, Tregarth Bethesda LL57 3PA 600853 am 2.00. [email protected] 19 Plygu Llais Ogwan. Ysgrifennydd: Canolfan Cefnfaes am 6.45. Llais Ogwan ar Dâp Gareth Llwyd, Talgarnedd, 25 Plaid Lafur Dyffryn Ogwen. 3 Sgwâr Buddug, Bethesda Os gwyddoch am rywun sy’n cael Cefnfaes am 7.30. trafferth â’i olwg, ac a hoffai dderbyn LL57 3AH 601415 copi o’r Llais ar gasét bob mis, [email protected] 26 Merched y Wawr Bethesda. cysylltwch ag un o’r canlynol: Pedwarawd y Fenai. Trysorydd: Caffi Coed y Brenin am 7.00. Gareth Llwyd 601415 Godfrey Northam, 4 Llwyn Bedw, Rachub, Neville Hughes 600853 Llanllechid LL57 3EZ 600872 27 Cyfarfod Blynyddol Plaid Cymru [email protected],uk Dyffryn Ogwen. Cefnfaes am 7.00. Y Llais Drwy’r Post: 28 Marchnad Pesda. Neuadd Ogwen Hysbysebu Owen G Jones, 1 Erw Las, Bethesda, 28 Pesda Roc – Gwynedd LL57 3NN 600184 Steve Eaves a Lleuwen Steffan. yn y Llais [email protected] Neuadd Ogwen am 7.30. I hysbysebu yn Llais Ogwan ac i drafod telerau a’ch holl anghenion cysylltwch â: Golygydd y Mis Clwb Cyfeillion Neville Hughes, 14 Pant, Golygwyd y mis hwn gan Ieuan Wyn. Bethesda LL57 3PA 600853 Golygydd mis Chwefror fydd Dewi Llais Ogwan Llewelyn Siôn, Tafarn y Sior, [email protected] 35-37 Ffordd Carneddi, Bethesda, GwobrauIonawr LL57 3SE Ffôn: 07940905181 [email protected] £30.00 (1 ) Angharad Huws, 14 Ffordd Pant, Bethesda. Pob deunydd i law erbyn dydd Mercher, Cyhoeddir gan £20.00 (98) Godfrey D. Northam, 4 4 Chwefror, os gwelwch yn dda. Llwyn Bedw, Rachub. Bwyllgor Llais Ogwan Plygu nos Iau, 19 Chwefror, yng Nghanolfan £10.00 (139) Eirlys Edwards, 23 Pentref @Llais_Ogwan Cefnfaes am 6.45. Llandygái. Cysodwyd gan Tasg , £5.00 (189) A. Ray Davies, 9 Heol Ifor, Caerdydd. 50 Stryd Fawr Bethesda, LL57 3AN 07902 362 213 [email protected] Nid yw pwyllgor Llais Ogwan na’r Argraffwyd gan Wasg Ffrancon, panel golygyddol o angenrheidrwydd Ariennir yn rhannol Dôl Ddafydd, Bethesda LL57 3LY yn cytuno â phob barn a fynegir gan gan Lywodraeth Cymru ein cyfranwyr. 01248 601669 Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 3
Llais Ogwan 3 harwain yn ystod cyfarfod mis Annwyl Chwefror. AnnwylGyfeillion, Ddarllenwyr Yn y bore, Ieuan Wyn Jones fydd Rwyf wrthi ar hyn o bryd yn gweithio ar lyfr sy’n dwyn y teitl Gwlad yn cloriannu bywyd a dylanwad y o Gofebau, er fy mod hefyd yn ystyried ei alw yn Colli’r Hogiau. newyddiadurwr radical ymneilltuol Bwriad Gwlad o Gofebau yw edrych ar y Rhyfel Mawr o ongl AnnwylDdarllenwyr, wahanol. Er mai Gwlad o Gofebau yw teitl y gyfrol arfaethedig ar hyn Diolch i Gareth Jones am hanes Thomas Gee a fu mor allweddol yn hanes Rhyfel y Degwm. Ieuan yw o bryd, nid y cofebau eu hunain sy’n bwysig, ond y rhai a enwir difyr drwy'r Llais am bêl-droed arnynt. Pwy oedd y miloedd hyn o fechgyn a enwir ar y cofebau? A ym Methesda dros gymaint o awdur y cofiant ardderchog diweddar i Thomas Gee. Cawn dyna sy’n wahanol yn y gyfrol hon. Amlinellir y cefndir hanesyddol, flynyddoedd. Rwy’n cytuno na yn naturiol, ond nid ar hanes y rhyfel ei hun nac ar hanes y gwahanol wêl neb amser yr un fath eto, a’r gefndir a hanes cyffrous Rhyfel y Degwm gan Bob Morris. Achos y frwydrau y mae’r pwyslais, ond, yn hytrach, ar y bechgyn a gymerodd cofion cyntaf i mi oedd hogiau ran yn yr ymladd. Ar hanesion personol y mae prif bwyslais y gyfrol, lleol yn chwarae am bleser, a’u werin bobl yn gwrthryfela’n ddewr yn erbyn anghyfiawnderau ydyw ac nid hanesion y bechgyn yn unig ychwaith. Mae’r bennod llwyddiant yn trafaelio yn eang. ‘Ymgeledd Gwragedd y Groes’ yn y gyfrol yn adrodd hanes y Daeth y newid yn rhy fuan gyda ac er bod cymaint o sylw wedi ei dalu i ‘Helynt Beca’ yn ne Cymru, merched hynny o Gymru a fu’n gweini ar y cleifion ar y Ffrynt chwaraewyr yn trafaelio o ochrau Gorllewinol a’r Ffrynt Dwyreiniol, sef merched y Groes Goch. Lerpwl am bres, ac ond lle i un yma yn y gogledd helyntion Rhyfel neu ddau o’r ardal fel Reg y Degwm oedd y digwyddiad mawr. Ni chafodd hanner y sylw a Ar ôl cyflwyno hanes rhai o’r cofebau, yn fyr, adroddir hanes rhai o’r Williams, Emrys Owen neu bechgyn a enwir arnynt, gan ganolbwyntio ar y straeon mwyaf Cemlyn Jones yn y tîm. haedda ac nid ydyw mor hysbys i’n cenedl ag y dylai fod. diddorol, ond gan roi darlun cyffredinol o effaith y rhyfel ar deuluoedd Er hynny cafodd pawb bleser Cymru ar yr un pryd. Dyfynnir o’u llythyrau a’u dyddiaduron. mawr gyda lefel y pêl-droed, a’r Felly, dyma gyfle gwych i chi Dyfynnir englynion a cherddi coffa iddynt. Rhoir wyneb i’r enw, a llwyddiant yn enwedig dan ofal ymgyfoethogi yn ein gwir hanes yn thrwy adrodd hanes rhai unigolion, daw trasiedi’r rhyfel yn fyw. O Tommy Jones, yn y chwech a’r ystod ail hanner y bedwaredd safbwynt lluniau, bwriedir cynnwys ffotograffau gwreiddiol yn y llyfr saithdegau. Rwy’n cofio fy nhad, ganrif ar bymtheg. yn ogystal â hen luniau o’r milwyr a’u teuluoedd, ac yn y blaen. Emlyn Davies, a fu’n rhedeg y Rhan gyson o genhadaeth arloesol Bwriad y llythyr hwn yw apelio am ddeunydd. Os oes gennych lein am flynyddoedd, yn fy ngalw Canolfan Hanes Uwchgwyrfai lythyrau neu ddyddiaduron gan rai a fu’n gwasanaethu mewn rhyw o swyddfa ym Mharc Ninian ar ôl yw’r cyfarfodydd ‘Ein Gwir fodd neu’i gilydd yn y rhyfel, neu luniau ohonynt, neu’r ddau, byddwn i’r tîm cael eu trechu 6 - 1 gan un Hanes’, a ni chodir tâl o gwbl. yn ddiolchgar iawn ichi am gysylltu â mi. Os nad ydych yn awyddus i o dimau gorau Cymru. Yn sicr, fel Darperir paned a chroeso cynnes, ollwng gafael ar y deunydd gwreiddiol sydd yn eich meddiant, gellwch mae Gareth wedi dweud, hi oedd ond rhaid i fynychwyr ddod â bocs anfon llungopïau ataf neu drosglwyddo deunydd imi drwy gyfrwng fy y gêm fwyaf erioed i’r Clwb, a bwyd gyda nhw. diolch i bawb a wnaeth hynny a nghyfeiriad ebost. gweddill o’r stori hir hon yn Am ragor o fanylion, cysylltwch â bosib. ni: Hoffwn ddiolch ichi ymlaen llaw am eich cymorth a’ch 01286660546/853/655 cydweithrediad. Rhoir cydnabyddiaeth i bawb a roddodd ddeunydd Rhaid cofio hefyd am gyfraniad y E-bostiwch: imi yn y gyfrol. Bingo. [email protected] Yngywiriawn, Pob dymuniad da i’r Llais yn Yngywir, AlanLlwyd 2015. JinaGwyrfai 71FforddPentrepoeth, Yngywir, Treforys, JohnFfranconDavies AnnwylDdarllenwyr, Abertawe, 7WinkfieldRoad, Yn ystod misoedd Tachwedd a SA66AE. Rhagfyr, cynhaliodd Prifysgol Ffôn:01792792829 Windsor Bangor gyfres o ddarlithoedd 01753862599 cyhoeddus yn Neuadd Ogwen. [email protected] Nod Cyfres 6 oedd darparu darlithoedd gwreiddiol, cyfrwng AnnwylDdarllenwyr, Cymraeg, yn trafod ystod eang o bynciau a hynny ar gyfer cyhoedd CanolfanHanesUwchgwyrfai ardal sydd â chysylltiadau Yn y flwyddyn newydd hon bydd hanesyddol hysbys â'r Brifysgol. Canolfan Hanes Uwchgwyrfai yng Cafwyd darlithoedd ar zombis y Nghlynnog yn parhau gyda’r gyfres Mabinogi, defnydd o'r Gymraeg ar arloesol, ‘Ein Gwir Hanes’. Eisoes Facebook, seicoleg plant, sinema'r trefnwyd tri chyfarfod i edrych yn Eidal wedi'r Ail Ryfel Byd, hanes y fanylach ar gyfnodau allweddol yn brwydro cyfreithiol ynghylch hanes ein gwlad ac fe hyderwn y llongddrylliad y Titanic a darlith ar lên Cymry Llundain. Traddodwyd bydd gan ein cyd-Gymry y cyfan dros gyfnod o chwe nos ddiddordeb mawr mewn clywed Iau yn Neuadd Ogwen - canolfan amdanynt. Dyma’r dyddiadau i’ch sy'n adnodd arbennig ac yn dyddiaduron: gaffaeliad mawr i'r ardal - a phleser yw nodi i'r gyfres lwyddo'n Chwefror7fed2015 rhyfeddol, gyda chyfanswm o 125 Thomas Gee a Rhyfel y Degwm. o bobl yn mynychu'r darlithoedd a'r Mai16eg2015 gyfres yn derbyn sylw ar Radio Y Brythoniaid a’r Hen Ogledd Cymru, ym mhapurau wythnosol y dalgylch ac ar y gwefannau mewn Hanes a Llên. cymdeithasol. Hydref17eg2015 Tuduriaid Penmynydd : Meibion Hoffwn ddiolch o waelod calon i Darogan? bawb a gefnogodd y gyfres a gobeithiaf yn fawr eich bod wedi (Pob cyfarfod yn dechrau am 10.30 mwynhau ac wedi cael budd ohoni. ac yn dod i ben tua 2.30pm) Yn dilyn yr ymateb cadarnhaol a gafwyd i'r gyfres gyntaf, braf yw Fel arfer, rydym wedi sicrhau gallu cyhoeddi bod cynllunio ar siaradwyr brwd o’r safon uchaf gyfer ail gyfres eisoes ar waith. sydd yn dra hyddysg yn eu Diolch unwaith eto a dymuniadau meysydd. gorau ar gyfer 2015. Yngywir, Y cyn-Aelod Cynulliad a Dirprwy Brif Weinidog Cymru, Ieuan Wyn RhodriLl.Evans Jones, a’r hanesydd a’r awdur PrifysgolBangor toreithiog Bob Morris fydd yn ein CofadailyMilwyr,Bethesda.Llun:EmyrRoberts Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 4
Llais Ogwan 4 y Santes Fair, Porthaethwy, cynhaliwyd ein Gwasanaeth Carolau, Yr Eglwys Unedig wedi ei drefnu gan un o’r aelodau, sef Bethesda Mr Norman Evans. Cafwyd gair o Dymuna Swyddogion Yr Eglwys Unedig Flwyddyn fiona Cadwaladr Owen, groeso a gweddi agoriadol gan y Ficer, Newydd Dda i’n holl aelodau, cyfeillion ac i ddarllenwyr Bryn Meurig Bach, y barchedig Angela Williams. y Llais. Anfonwn ein cofion cynhesaf at y rhai sydd yn Coed y Parc, Bethesda, wael ac unig yn eu cartrefi, mewn cartref preswyl, mewn Cafwyd darlleniadau gan aelodau’r LL57 4YW 601592 profedigaeth neu arall. Deallwn fod Megan Phillips a Cyfeillion, sef Geraint Roberts, Glenys Glenys Clarke mewn Cartref Preswyl ac anfonwn ein Joe Hughes, Morgan, Dewi Morgan, Iona Jones, dymuniadau gorau atynt. Awel y Nant, Ann Roberts a’n llywydd, Mair Ffordd Ffrydlas, Bethesda Griffith. Cafwyd darlleniadau hefyd ar Cynhaliwyd Cyfarfod Gweddi ddechrau mis Rhagfyr dan 601902 ran Merched y Wawr gan Eleri arweiniad Walter a Menai ar y thema ‘Heddwch.’ Bu’r Edwards, ar ran Cyngor Porthaethwy darlleniadau o waith yr Athro Gwyn Thomas ‘Mae gen i BabiNewydd gan y Maer, Michael Davies, ac ar ran freuddwyd’ a hefyd o waith y Prifardd Mererid Hopwood Llongyfarchiadau i Rhodri a Rhian Eglwysi’r Borth gan y Parchedig ar y thema obeithiol o fyd heddychlon. Cawsom gyfarfod Evans, Rhos-y-nant ar achlysur Geraint Roberts. Cyflwynwyd unawd hyfryd. hapus genedigaeth eu merch fach, gan Norman Evans a dau ddatganiad o Llio Gwyn, chwaer fach i Bleddyn. safon uchel iawn gan ddisgyblion Ar yr 11eg cynhaliwyd Y Gymdeithas gyda’r parti canu Ysgol David Hughes. Diolchwyd i lleol Boncathod yn ein difyrru. Cafwyd noson o ganu Taidanain bawb am eu cyfraniad gan gadeirydd y Nadoligaidd ardderchog ganddynt. Llongyfarchiadau i Mr a Mrs Arfon cyfeillion, Joe Hughes. Wedi’r Evans, Erw Las, ar ddod yn daid a gwasanaeth cafwyd paned a mins pei nain i Llio Gwyn. trwy drefniant Eirlys a Caroline gyda chyfraniad gan yr aelodau. Hefyd i Mrs Phyllis Evans ar ddod yn hen nain a Mr Joe Evans ar ddod Marwolaeth yn hen daid. Dydd Mawrth, 30 Rhagfyr, gartref wedi salwch blin, bu farw Mrs Joan Cydymdeimlo Mary Morris, 38 Adwy’r Nant yn 72 Drwg iawn oedd gennym glywed am oed. Priod annwyl Mr Meirion Morris, farwolaeth Tom Morgan, mam a mam-yng-nghyfraith Alison, 9 Glanogwen. Anfonwn ein Verna a Darren. Nain hoffus Amy, cydymdeimlad cywiraf at Vera, Klara, Daniel a Chloe a chwaer a Gwyn, Dylan, Nerys a’r teulu oll yn chwaer-yng-nghyfraith Eric a Sue eu profedigaeth. Roberts, Ty’n y Maes a modryb Katie, PriodasRuddem Richard a Rebecca. Pob dymuniad da a llongyfarchiadau i Mr a Mrs Dafydd Roberts, Maes Cynhaliwyd ei hangladd ddydd Iau, 8 Coetmor ar achlysur dathlu eu Ionawr gyda gwasanaeth yn Eglwys priodas ruddem ar 14 Rhagfyr. Crist, Glanogwen ac amlosgfa Bangor. Anfonwn ein cydymdeimlad atoch chi, Y Boncathod Cydymdeimlo Meirion, a’r teulu i gyd yn eich Anfonwn ein cydymdeimlad at ddau profedigaeth. Ar y 14eg, cawsom wledd a phleser yn gwrando ar blant deulu a fu mewn profedigaeth yn yr Ysgol Sul yn cynnal Gwasanaeth Nadolig. Fe ddiweddar, o golli eu hewythr, Mr Gorffwysfan,StrydFawr, wnaethpwyd casgliad o £101 tuag at waith yr Ysgol Sul. Llew Hughes, Bylchau, ar 17 9Rhagfyr2014 Diolchwn i’r athrawon am eu hyfforddi mor drwyadl a Rhagfyr, sef Arwel, Linda a’r teulu, darparu lluniaeth ar ein cyfer. Diolch i Siôn Corn hefyd Garneddwen, ac Anwen, Gareth a’r TeNadolig am gofio amdanynt. teulu, Bryn Caseg. Aeth yr aelodau i Ysgol Dyffryn Nos Sul, yr 21ain cynhaliwyd Gwasanaeth Cymunedol Ogwen ar wahoddiad caredig Adran Nadolig am 7 gyda Chôr y Penrhyn, Côr y Dyffryn, Corau Diolchiadau Arlwyo a Lletygarwch Blwyddyn 10 Dymuna Jean Thomas, 39 Ysgol Dyffryn Ogwen ac artistiaid eraill yn cymryd rhan. dan ofal Miss Ceri Ogwen Jones i Bu’r noson yn llwyddiant ysgubol. Abercaseg, ddiolch o galon i bawb gael te prynhawn Nadoligaidd ac am yr holl ddymuniadau da a adloniant ysgafn. Cafwyd croeso dderbyniodd ar achlysur ei Cydymdeimlwn â Tecwyn Hughes, Ffordd Gerlan sydd cynnes iawn gan y pennaeth, Mr wedi colli ei frawd yn ddiweddar. hymddeoliad o’i gwaith yn Ysgol Alun Llwyd, ac aelodau o’r staff. Abercaseg yn ddiweddar. Diolch yn Cafwyd te ardderchog, gyda’r fawr am y cardiau a’r anrhegion. Estynnwn longyfarchion i Jennie Jones sydd wedi dod yn disgyblion ar eu gorau. Yna cafwyd hen nain unwaith yn rhagor. Diolch yn arbennig i holl staff yr adloniant gan gôr yr ysgol gyda Mr ysgol ac i’w ffrindiau i gyd. Hefin Evans yn arwain a Mr Alun O‘SalmyGenedl’: Argyhoedda ni, O Arglwydd, o’n Dymuna Angharad Huws, 14 Pant, Llwyd yn cyfeilio. Cafwyd raffl ac gwyro gwamal, fel y gwelom ffolineb ein ffyrdd, a throi ddiolch i bawb am yr holl gardiau ac yna canu carolau. Prynhawn i’w drachefn at uniondeb dy lwybrau. (Jennie Eirian Davies). anrhegion a dderbyniodd ar ei phen- gofio, gyda diolch i chi i gyd yn yr blwydd arbennig yn ddiweddar. ysgol. Diolch o galon i bawb am eu Dathlu’rNadolig caredigrwydd! Eleni aeth aelodau Gorffwysfan i Ysbyty Glwb Criced Bethesda i ddathlu’r Cofion cynnes a phob dymuniad da Nadolig ddydd Mercher, 17 Rhagfyr. i’r rhai a fu yn yr ysbyty yn Wedi gair o groeso gan y cadeirydd, ddiweddar, a da deall eich bod yn Mr Elfed Bullock, cafwyd cinio gwella:- Nadolig ardderchog wedi ei baratoi Mrs Janet Hughes, Ystâd Coetmor; gan Karen a’r staff o Gaffi Coed y Gethin Saynor, Maes Coetmor; Brenin. Wedi cinio cafwyd gêm o Mrs Ann Parry, Adwy’r Nant; Fingo gyda Dilwyn Owen yn galw’r Mrs Megan Phillips, Rhes Gordon; rhifau. Cafwyd darlleniadau Mr Tom Morgan, Glanogwen; Nadoligaidd gan Linda Brown a raffl Mrs Eleanor Jones, Bryn Caseg; gan Vernon a Dafydd. Mr Billy Williams, Maes-y-garnedd; Diolchodd y cadeirydd i bawb am Mrs Mair Jones, Ffordd Bangor; brynhawn difyr iawn, a braf oedd Mr Colin Williams, Adwy’’r Nant. cael croesawu Mrs Margaret CyfeillionYsbytyGwynedd Pritchard a Mrs Nancy Williams yn PlantYsgolSulJerwsalemyneugwasanaethNadolig Nos Sul, 7 Rhagfyr 2014, yn Eglwys ôl wedi salwch! Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 5
Llais Ogwan 5 CapelCarmel Carmel,Llanllechid Rachub a TrefnGwasanaethau DWYLOPRYSUR Ionawr Bu'r bobl ifanc yn gwnïo clustogau wedi eu haddurno yn ystod mis 18 - Parch. Dewi T. Morris 2.00 Llanllechid Rhagfyr. Dyma lun o Beca a Hannah yn arddangos eu clustogau. 25 - Ein Gweinidog 5.00 Chwefror 01 - Ein Gweinidog 5.00 Dilwyn Pritchard, 08 - Oedfa 5.00 Llais Afon, 2 Bron Arfon, 15 - Canon Idris Thomas 5.00 Rachub LL57 3LW Ysgol Sul 10.30 601880 Dwylo Prysur, Nos Wener 6.30. Croesocynnesibawb Ysbyty Anfonwn ein cofion am wellhad buan i Seren, Ffordd Llanllechid Carmel,Llanllechid sydd yn anffodus wedi gorfod treulio amser yn Ysbyty Alder Hey. TeBach Ymddiheuriadau PnawnLlun19Ionawr i Myrddin Hughes wedi i'w enw 2.30-4.00 gael ei adael allan mewn camgymeriad o adroddiad yn y Croesocynnesichi rhifyn diwethaf. ymunoâniyn BecaaHannah Ionawr2015 Llongyfarchiadau i Siân Williams, Ffordd Llanllechid YRYSGOLSUL ar achlysur dathlu ei phen-blwydd CapelBethel yn 21 mlwydd oed ar Ionawr 2, TrefnGwasanaethau 2015. Ionawr Cydymdeimlo 18: Dr Tudor Ellis Anfonwn ein cydymdeimlad at Iain 25: Mr Islwyn Hughes a Janet Scott, Y Swyddfa Bost ar achlysur marwolaeth tad Janet ar Chwefor. 01: Parchg Dewi Morris ddechrau'r flwyddyn. Hefyd dros yr 08: Y Gweinidog Ŵyl bu farw Mrs Pick, Stryd Fawr. 15: Parchg Eleri Lloyd Jones Yr un yw ein cydymdeimlad at y 22: Parchg Richard O. Jones teulu. Oedfaonam2.00o’rgloch Croesocynnesibawb ClwbHanesRachub, Caellwyngrydda Llanllechid Croesawyd yr aelodau i Festri Carmel gan y Cadeirydd, Mr MairaJoseff,ybugeiliaid,yrangyliona'rdoethion Y Gerlan Dilwyn Pritchard, i gael cyflwyniad o hanes y cerddor Eos Thema Gwasanaeth Nadolig y Plant a'r bobl ifanc eleni oedd 'Yr Llechid [1828 - 1898] gan Mrs Anrheg Gorau Un.' Cymerodd y plant eu rhan yn ardderchog gan Ann a Dafydd fôn Williams, Helen Williams, a gwefreiddiwyd ganu’r carolau'n frwdfrydig. 14/4 Stryd y Ffynnon, Gerlan pawb gan ddoniau’r gŵr o Gae’r 601583 Ffynnon, Llanllechid. Roedd y genod yn Priodas Er mai prin oedd yr addysg a actio mynd i'r gwely gan ddisgwyl Rydym yn llongyfarch Rhian a gafodd, dangosodd ddiddordeb Gwyndaf Roberts, Ffordd Gerlan ar mewn cerddoriaeth yn ifanc iawn, ymweliad Siôn Corn gyda'r eu priodas yn ddiweddar. Pob a chyn iddo gyrraedd 17 oed roedd dymuniad da i chi’ch dau. wedi cyfansoddi anthem! Bu’n anrhegion. Fore'r arwain Côr [enwog ar y pryd] Nadolig roedd rhaid Cydymdeimlo Eglwys Llanllechid, ac ym 1859, iddynt deithio i Rydym yn estyn ein cydymdeimlad ef oedd arweinydd côr a Fethlehem i roi eu gyda Tecwyn Hughes, Ffordd Gerlan berfformiodd i’r Frenhines hanrhegion i'r baban yn ei brofedigaeth o golli ei frawd, y Fictoria yng Nghastell y Penrhyn! Iesu. Beth oedd eu diweddar Llew Hughes, oedd yn byw hanrhegion tybed? yn Nyffryn Clwyd. Rydym yn Cyfansoddodd nifer o anthemau Wel, am roi o'u meddwl amdanoch yn eich colled. ac emyn-donau, gan gynnwys un calonnau yr o’r enw ‘Rachub’. Cafwyd oeddynt. Pen-blwydd perfformiad o’r emyn gan Mrs Darlleniadau o'r Dathlodd Meurig Griffith, Stryd y Helen Williams ei hun. Yna Beibl a chanu Ffynnon ei ben-blwydd yn 30 oed cafwyd cwis diddorol a heriol am carolau oedd ddiwedd y flwyddyn. Pen-blwydd yr ardal - wedi ei baratoi gan Mrs cyfraniad aelodau'r hapus iawn iti, Meurig; gobeithio iti Lynda Pritchard, a lluniaeth Clwb Dwylo fwynhau’r dathlu. Prysur. Gwnaethant Nadoligaidd a baratowyd gan Mrs Newidcartref eu gwaith yn raenus Margaret Owen a Fiona. Mae Nerys Williams a’i merch, Cara, a chanmoladwy wedi symud o’u cartref yn Stryd y Nos Fercher, Ionawr 28 iawn. Bu'n Ffynnon i fyw yn y Carneddi. am 7 o’r gloch yn Festri Capel wasanaeth Dymuniadau gorau a phob hwyl chi Carmel bydd y Prifardd Ieuan bendithiol yng yn eich cartref newydd Wyn yn trafod nghwmni'r plant ‘Enwaudiddorolargaeau’r a'r bobl ifanc. Dymuniadau ardalsyddrhwngTy’nFfridda Rydym yn gobeithio eich bod wedi BrynEithin’ mwynhau gwyliau’r Nadolig, a CROESO CYNNES! YgenodyndisgwylamSiônCorn dymunwn Flwyddyn Newydd Dda i chi i gyd. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 6
Llais Ogwan 6
Ethel Davies, Pennard, EglwysSantTegai Llandygái Llandygái 353886 Gwaeledd Dymunwn adferiad llwyr a buan i Mrs Jane Couch, Wynne Edwards, Harry Gross, Joy Radcliffe, Siân Evans, Jackie Williams, Ben Cramb Anrhydeddu a Chaerloyw Stevens.
Mae ein gweddïau yn mynd hefyd at Mrs Aubrey McSorley sydd yn Ysbyty Eryri ar hyn o bryd ac mae’n amser pryderus iawn i Kevin a’r teulu.
GwasanaethNawLlithaCharolau Yn Eglwys Sant Tegai nos Sul, 21 Rhagfyr, cynhaliodd y Parchedig John Matthews wasanaeth yng ngolau cannwyll gyda Geraint Gill wrth yr organ. Roedd yr eglwys yn llawn a phawb wedi cydweithio yn rhagorol, gyda’r eglwys wedi ei haddurno yn hyfryd gan Hazel a’i ffrindiau. Diolch i’r ficer, Edmond, Ann, Rhian a Geraint am drefnu’r gwasanaeth ac i bawb arall a gymerodd ran.
Ar ddiwedd y noson daeth pawb ynghyd yn y neuadd i gael blasu gwin mwl Hefina a mins peis. Diolch i Nerys am drefnu popeth ac i ferched yr eglwys am roi help llaw.
Bu’r Parchedig John Matthews yn brysur iawn Noswyl Nadolig hefyd yng ngwasanaeth y cymun yn Eglwys Sant Tegai am 11.15 yr Roedd Mr Jim Hughes, Yr Elen, Llandygái, yn falch iawn o dderbyn hwyr. Diolch yn fawr John. Rwy’n siŵr fod Sue a chwithau yn falch ei fedal arian er iddo aros 70 mlynedd amdani. Roedd Rwsia yn o weld bore Gwener yn gwawrio, i chi gael rhyw egwyl fach a anrhydeddu Feteraniaid Llynges yr Artig yng Nghastell Bodelwyddan mwynhau ychydig ddyddiau yn y De gyda’r teulu. brynhawn dydd Mawrth 2 Rhagfyr. Roedd 17 o Ogledd Cymru wedi derbyn medal Ushakov hefyd – yr anrhydedd forwrol uchaf. Roedd Gwasanaetharycyd Jim yn gwisgo sawl medal arall ond roedd yn ymfalchïo yn hon hefyd. Cynhaliwyd y gwasanaeth Cymun Undebol yn Eglwys Maes y Groes Mae ein dyled yn fawr i Jim ac i’r dynion a merched dewr eraill, ac na fore Sul, 28 Rhagfyr, gyda’r Barchedig Christina McCrea yn arwain foed i ni anghofio hyn. y gwasanaeth a Geraint Gill wrth yr organ. Diolch i Christina ac aelodau Maes y Groes am eu croeso a diolch hefyd i Nerys am fynd Gwaeledd gobeithio y bydd 2015 yn well â ni yno ar fore mor hyfryd. Rydym yn cofio y mis hwn am y blwyddyn i bawb ohonoch. cleifion sydd yn wael yn y Bryn PartiNadolig Gwerthiant a’r pentref:- Ernie a Nerys Diolch o galon i Dorothy Hanks, Nerys, Rhian ac Ann a phawb arall Coleman, Beryl a Jim Hughes, Dr Cafodd yr henoed eu parti Nadolig yn Neuadd Talgai ddydd Mawrth 16 fu’n helpu drwy’r dydd ar y stondin yn Ysbyty Gwynedd ar 13 Pam Jones, Moyra Muir, Olwen Mehefin – gwnaed £88 o elw i’r eglwys. Latham, Cassie Tindall, Betty Rhagfyr. Daeth nifer dda i’r Williams a Dorothy Proudley- dathliad ac roedd digonedd i’w fwyta a chafodd pawb brynhawn Bingo Williams. Balch oeddem o glywed Cynhelir Bingo yn Neuadd Talgai nos Fawrth, 27 Ionawr am 7.00 yr fod Dian Hughes, Drws y Coed, hwyliog dros ben. Diolch i Myfi a phawb a fu’n paratoi a gweini yn hwyr. Croeso cynnes i bawb. Bydd yr elw yn mynd tuag at yr Parc Penrhyn yn gwella ar ôl bod eglwys. yn wael cyhyd yn Ysbyty ystod y dydd – roedd yr holl Gwynedd. Ni allwn ni ond wahoddedigion yn ddiolchgar iawn.
EglwysMaesyGroes CapelBethlehem
Talybont NawLlithaCharol OedfaNadolig Cynhaliwyd ein gwasanaeth Naw Llith a Charolau ar 21 Neville Hughes, Rhagfyr. Arweiniwyd y 14 Pant, Bethesda gwasanaeth gan ein ficer, y 600853 Parchedig John Matthews, gyda rhai o aelodau’r eglwys yn Llawdriniaeth darllen y llithoedd a Geraint Gill Mae Glenys Owen, 42 Bro Emrys wedi yn cyfeilio i’r carolau. Diolch i cael clun newydd yn yr ysbyty yn Catrin Hobson am y lluniaeth ddiweddar. Dymunwn wellhad llwyr a ysgafn yn dilyn y gwasanaeth. buan iddi. GwasanaethUndebol Profedigaeth Ar fore Sul olaf y flwyddyn Anfonwn ein cydymdeimlad at Mr a cynhaliwyd gwasanaeth undebol Mrs Unstead, Dolhelyg ar farwolaeth dan arweiniad ein Hoffeiriad eu nai ym Mangor. Cynorthwyol, y Barchedig Christina McRae, gyda Geraint Pen-blwyddArbennig Gill wrth yr organ. Braf oedd Dyma blant yr Ysgol Sul, rhai ohonynt yn ifanc iawn, a gymrodd ran Llongyfarchiadau a phob dymuniad da gweld aelodau o Eglwysi yn yr Oedfa Nadolig a gynhaliwyd brynhawn Sul 14 Rhagfyr. i Bethan Griffiths, Ardudwy, Bro Llandygái a Thregarth wedi Cawsant de parti yn y festri wedyn. Anfonwyd y casgliad, sef £89.25, Emrys ar achlysur dathlu pen-blwydd ymuno â ni. at Apêl Nadolig Cymorth Cristnogol. arbennig ym mis Rhagfyr. Mae Bethan yn dymuno diolch o galon i bawb am y Ysbyty BwrlwmBethlehem cardiau, yr anrhegion a’r galwadau ffôn Treuliodd Taliesin Dafydd, mab Bu criw ohonom ar ymweliad â Galeri Caernarfon am dipyn o a dderbyniodd ar yr achlysur arbennig. Bethan a Trystan, 4 Tanrallt, “Donig Nadolig” brynhawn Iau, 18 Rhagfyr. Roeddem i gyd yn Talybont ychydig ddyddiau yn teimlo’n well ar ôl mwynhau orig ardderchog o adloniant yng Pen-blwyddArbennig Ysbyty Gwynedd yn ddiweddar. nghwmni Band Jazz Ysgol Tryfan a’u harweinydd amryddawn, Llongyfarchiadau i Wil Kendrick, 4 Balch o ddeall iddo gael Owain Arwel Davies. Mwynhawyd y baned a’r mins peis hefyd. Lôn Ddŵr, ar ddathlu ei ben-blwydd yn dychwelyd adref i dreulio ei Agorodd tymor y Bwrlwm am 2.15 yn festri Bethlehem ddydd Iau, 8 21ain ar 8 Ionawr. Pob dymuniad da ar Nadolig cyntaf gyda’i deulu. Ionawr. Cynhelir y cyfarfod nesaf ar 22 Ionawr. Croeso i bawb. gyfer y dyfodol Wil! Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 7
Llais Ogwan 7 thaid unwaith eto, wyres fach y Nadolig Cymunedol yng nghapel CapelBethlehem,Talybont tro yma. Ar Ragfyr 1af ganwyd Jerusalem. A phwy oedden nhw? merch fach, Nan Fflur, i Catrin eu Dyma eu henwau: Megan OedfaonySul merch a’i gŵr Iestyn sy’n byw yn Williams, Ceri Williams, Nia ac Wrecsam. Pob dymuniad da i’r Erin George a Hannah Cooke sy Ionawr 18: Y Parchg Pryderi Llwyd Jones; teulu. wedi dysgu Cymraeg yn Ionawr 25: Gweinidog, Y Parchg John Pritchard; arbennig o dda. Da iawn chi Chwefror 1: Y Parchg Dafydd Coetmor Williams; “CyfrinachCraigyrWylan” genod a dwi’n sicr i chi Chwefror 8: Y Gweinidog; yw teitl llyfr diweddaraf Bet fwynhau’r profiad yn enwedig Chwefror 15: Y Parchg Dafydd Lloyd Hughes, Caernarfon; Jones, Bryn Seiriol. Nofel i blant pan oedd Côr yr ysgol yn ymuno Chwefror 22: Y Gweinidog. ydyw a daeth yn agos iawn i’r â Chôr y Penrhyn a Chôr y brig yng nghystadleuaeth Gwobr Dyffryn i ganu Teilwng yw’r Oedfaonam2.00oninodirynwahanol. Goffa T Llew Jones 2013. Oen a chael “encore” hefyd! Croesocynnesibawb Llongyfarchiadau Bet ac edrychwn ymlaen at y llyfr nesaf! BlwyddynNewyddDda Bu 2014 yn flwyddyn eithaf CôrYsgolDyffrynOgwen dyrys i sawl teulu yn y pentref. Braf iawn oedd gweld pump o Anfonwn ein cofion atynt ac enethod y pentref yn aelodau o wrth gwrs ein dymuniadau gorau ClwbCantyGanolfan gôr yr ysgol yn y Gwasanaeth am flwyddyn newydd dda i bawb. Glasinfryn EnillwyrRhagfyr £20 8 Nesta Parry £10 134 Ann Williams DaliDeithio Caerhun £5 106 Mair Parry Y mae Ifan, Llifon, y ddau o’r Rhiwlas, a’u ffrind Gethin o Fethesda yn awr wedi cyrraedd Seland Newydd ac wedi treulio’r Marred Glynn Jones Gohirio’rClwbCant Nadolig yno. Maent yn mwynhau eu hunain yn arw ond yn ôl pob 2 Stryd Fawr, Glasinfryn, Mae Pwyllgor Rheoli’r sôn roedd chwith am ginio Dolig mam! Bangor Ganolfan yng Nglasinfryn LL57 4UP 01248 351067 wedi penderfynu gohirio [email protected] casglu taliadau Clwb Cant y Ganolfan am y tro. Ni fydd arian yn cael ei gasglu'r mis Blwyddyn Newydd Dda i holl yma, felly. Bydd y Pwyllgor yn ddarllenwyr y Llais yng Nglasinfryn, trafod dyfodol y Clwb Cant yn Waen Wen a Chaerhun. Diolch i chi eu cyfarfod ym mis Chwefror. am gefnogi Llais Ogwan. Cofiwch anfon eich newyddion ata’ i yn ystod 2015!
Cydymdeimlad Ar y 1af o Ragfyr daeth y newydd Rhiwlas am farwolaeth annisgwyl Mrs Margaret Beryl Williams, Tyddyn iona Jones Heilyn, oedd yn newyddion trist iawn 17 Bro Rhiwen, Rhiwlas i drigolion ardal Caerhun a 01248 355336 Glasinfryn. Yr oedd Mrs Williams yn Diwrnodola'rhogia'ynSelandNewydd weddw i Glyn Williams, Tyddyn MerchedyWawr cynteithioiFijiiddathlu'rFlwyddynNewydd. Heilyn a fu farw dair blynedd yn ôl. Cawsom ein swper Nadolig yng Ngwesty Gardd Fôn yn y Er mai fferyllydd oedd hi cyn priodi, Eglwys y Santes Ann fel gwraig i amaethwr yr adnabyddid Felinheli ac roedd pawb wedi’u hi ar hyd y blynyddoedd. Yr oedd yn plesio a bu dipyn o gloncian a’r Santes fair wraig hynod o addfwyn ac yn fam i hefyd. Estynnwyd ein David, sy’n ffermio Tyddyn Heilyn dymuniadau da i Sali ar ddod yn Gwasanaethau heddiw ac i’r diweddar Mair a fu nain unwaith eto ac i Bet ar Ion. 18: Boreol Weddi farw'r llynedd ar ôl gwaeledd blin. Yr gyhoeddi llyfr i blant. Fe’n Mynydd Ion. 25: Cymun oedd hi’n gefnogol iawn i bob hatgoffwyd mai ym mis Chwef. 1: Gwasanaeth Teuluol mudiad lleol ac yn un o’r aelodau Chwefror y bydd ein cyfarfod Chwef. 8: Cymun cyntaf o Sefydliad y Merched nesaf a diolchwyd i Annes am Chwef. 15: Boreol Weddi Glasinfryn gan fod yn Llywydd a drefnu’r noson ar ein rhan. Llandygái Thrysorydd y gangen am Dechreuir y gwasanaethau am flynyddoedd. Yn nyddiau Sioe ClwbRhiwen Theta Owen 9.45 y.b. Glasinfryn byddai yn hynod o Mae sawl un o’n haelodau wedi Gwêl y Môr, Estynnwn groeso cynnes i bawb weithgar a chefnogol bob amser. Bu bod yn cwyno yn ddiweddar, a Mynydd Llandygái. ymuno â ni yn ein gwasanaethau hefyd yn aelod o Bwyllgor Rheoli’r braf oedd gweld Beryl wedi 600744 boreol. Ganolfan. gwella ac wedi dod atom i’n cinio Nadolig. Buom yn gwledda Diolch i bawb a'n cefnogodd yn Diolch yn y Boathouse yn Hirael ac yn ystod y flwyddyn, a dymunwn Yn yr angladd yn Amlosgfa Bangor Dymuna’r Clwb Ieuenctid ddiolch ei habsenoldeb diolchwyd i Ann Flwyddyn Newydd Dda i chwi ar 10 Rhagfyr gwasanaethwyd gan y i bawb a ddaeth i’r Bingo i godi am wneud y trefniadau. oll. Parchedig Dr Carol Roberts, arian ar barti Nadolig y plant. Llanberis a’r Barchedig Christina Ymhen wythnos cafwyd parti, a Cofiwn am bawb sy'n sâl ar hyn Yn ein cyfarfod olaf o’r McCrea, Pentir. Estynnir pob galwodd Siôn Corn gydag anrheg o bryd ac anfonwn ein cofion flwyddyn buom yn canu carolau cydymdeimlad i’w mab David, ei i bob un o’r plant. Diolch o Iola a cywiraf atoch i gyd. a thrafod cefndir rhai ohonynt. merch yng nghyfraith Carol, a’i phawb a ddaeth i helpu. Hefyd, Cawsom baned a mins peis ar y Rhybudd: Nid yw adeilad hen hwyrion, Huw a Luned, yn eu colled mawr ddiolch i Siôn Corn am diwedd, a Pam oedd yn gyfrifol Eglwys St. Ann na'r tir oddi a’u hiraeth. alw! amdanynt. Anfonwyd ein cofion amgylch iddi o dan at y rhai na allai fod gyda ni berchnogaeth yr Eglwys yng Diolch ClwbyMynydd oherwydd gwaeledd. Fe fydd ein Nghymru bellach. Gofynnwn yn Dymuna David, Carol, Huw a Luned, Bydd y clwb yn ail-ddechrau ar cyfarfod nesaf ar Ionawr 14. garedig felly i bawb sy'n Tyddyn Heilyn, gydnabod yn dra Chwefror 18 (dydd Mercher) am ymweld â'r fynwent gadw'n glir diolchgar pob amlygiad o ddau o’r gloch. Edrychwn ymlaen Llongyfarchiadau o'r adeilad. Diolch yn fawr. gydymdeimlad mewn gair, gweddi a at eich gweld. Enwau ymlaen llaw Llongyfarchiadau i Sali a Dafydd (Cyngor Eglwysig St. Ann a St. gweithred tuag atynt ar ôl i’r te prynhawn mor fuan ag y bo Whyte, Llanor ar ddod yn nain a Mair). colli mam a nain annwyl. modd. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 8
Llais Ogwan 8 PantyrArdd Mae Pant yr Ardd wedi ail-agor wedi misoedd Cyfraniad ynghau, a hynny o dan berchnogaeth newydd GwendaDavies Tregarth Harry a Melita Evans. Gobeithio y bydd cefnogaeth i’r dafarn. Heb hynny bydd Pant yr Olwen Hills (Anti Olwen), Ardd yn cau am byth. 4 Bro Syr Ifor, Tregarth 600192 Capel Shiloh
Diolch Gwasanaethau Dymuna Carys O’Connor, Godre’r Parc, Sling ddiolch o galon i bawb am eu caredigrwydd yn YsgolSulam10.30 dilyn llawdriniaeth yn Ysbyty Gwynedd. Oedfa’rhwyram5.00 Diolch am y blodau, y cardiau, yr anrhegion Ionawr Ddiwedd y flwyddyn 2014, penderfynodd a’r galwadau ffôn. 04 Parch. Gwynfor Williams, Caernarfon 11 Parch. Philip Barnett Gwenda Davies (Anti Gwenda i lawer!) CangenTregarthoFerchedyWawr 18 Parch. Olaf Davies, Llandegfan ymddeol o’i gwaith yn arwain Ysgol Sul 25 Diacon Stephen Roe Dathlodd aelodau o Ferched y Wawr Cangen Shiloh, Tregarth. Bu’n siarad â Ffion Tregarth eu cinio Nadolig eleni yng Nghlwb Chwefror Rowlinson, un o olygyddion Y Gwyliedydd, am Golff Caernarfon. Rhoddwyd croeso i’r 01 Parch. Philip Barnett ei phrofiadau gyda’r Ysgol Sul. 08 Parch. Dafydd Coetmor Williams, merched gan y llywydd, Myfanwy Harper, a Llanllechid methodd ei chyd-lywydd Alison Carden â bod YGwyliedydd: Mae llawer iawn o blant wedi 15 Glyn Owen, Llanwnda mwynhau bod yn Ysgol Sul Shiloh efo chi ar yn bresennol oherwydd gwaeledd un o’r teulu. 22 Parch. Gwynfor Williams, Caernarfon Llongyfarchwyd Gwenda Davies ar ddod yn hyd y blynyddoedd, Gwenda. Dros gyfnod o GwasanaethNadoligPlantaPhoblIfanc ddeugain mlynedd rŵan. I fynd yn ôl i’r Nain i Mali Non Glyn a dymunwyd yn dda i yrYsgolSul rai oedd yn cael penblwyddi arbennig a rhai dechrau’n deg, pa atgofion sydd gennych o fod oedd yn methu â bod yn bresennol oherwydd yn yr Ysgol Sul eich hun yn blentyn? Lle salwch. Anfonwyd cofion at Glenys Clarke roeddech chi’n byw bryd hynny? oedd yn yr Ysbyty wedi iddi syrthio a thorri ei Gwenda: Wel, fel merch i weinidog gyda’r chlun. Mwynhawyd y bwyd ac roedd cyfle am Presbyteriaid, John Owen, does gen i ddim cof sgwrs hamddenol cyn troi am y bws i gludo o gwbl o fynd i’r Ysgol Sul am y tro cyntaf. pawb yn ôl i Dregarth a Dyffryn Ogwen. Cyn fy ngeni i roedd fy rhieni wedi bod yn Diolch o galon i’r ddwy fu’n gwneud yr holl byw yn Llangynog, Sir Drefaldwyn, lle ganed drefniadau. fy mrawd hynaf, Alun. Wedyn fel teulu symud i weinidogaethu ym mhentref Groes, ger Cofiwch am gyfarfod mis Ionawr fydd yn cael Dinbych, lle cefais i fy ngeni. Mae’n sicr ’mod ei gynnal yn Festri Capel Shiloh am 7.30 nos innau wedi bod yn aelod o’r Ysgol Sul ac Lun, Ionawr 5, sef noson yng nghwmni Alan mae’n siŵr mai fy mam, Myfanwy Rhys, Pritchard fydd yn sgwrsio am ei waith gyda Pnawn Sul, Rhagfyr 14, cynhaliwyd Oedfa fyddai wedi bod yn athrawes gyntaf arnaf yno. Pharc Cenedlaethol Eryri. Croeso cynnes iawn Nadolig yr Ysgol Sul. Daeth cynulleidfa Does gen i ddim llawer o gof o’r Ysgol Sul yn i aelodau newydd i ymuno yn ogystal â’r deilwng iawn i wrando ar aelodau’r Ysgol Groes a’r unig gof clir sydd gennyf yw cael fy aelodau presennol yn yr hwyl a’r gwmnïaeth. Sul a rhai o’r rhieni yn cymryd rhan yn nharo i lawr gan gar pan redais dros y ffordd Nrama’r Geni. Drwy gyfrwng darlleniadau, o’n tŷ ni i efail y gof, John Edwards! Ganed fy Clwb100CanolfanTregarth sgript, caneuon, carolau, unawdau a mrawd ieuengaf, Geraint, yn 1950 a phan oedd MisTachwedd datganiad offerynnol cafwyd gwledd yn o yn dri mis oed fe symudon fel teulu i 6 David Hadfield £15 gwrando ar gyfraniadau'r holl gyfranwyr. Lanbedr yn Ardudwy. Roedd fy nhad yn 44 Lynda Owen £10 24 Gwenda Davies £5 Cymerwyd rhan gan Gwenllïan, Morus, weinidog ar Gapel Moriah, Capel y Gwynfryn Osian ac Elin Sanderson; Esme, Luke a a chapel bach Cwm Nantcol. Roedd Ysgol Sul MisRhagfyr Bethan Crowe; Myfi, Nel ac Ifan Cooke; gref ym Moriah ac mae gen i atgofion lu o’r 8 Margaret Jones £15 Siwnamis, Caleb, Elysteg a Gwenan Efans; gwmnïaeth hyfryd yn y capel a’r Ysgol Sul. 16 Angharad Williams £15 56 Peter Roberts £10 Hannah Williams; Gwenno, Iestyn a Sioned Roedd gen i athro Ysgol Sul penigamp yno, sef 51 Eleri Jones £5 Roberts; Huw a Christine Morris Jones; Meirion Arthur. Gŵr a ddylanwadodd yn fawr Aziliz a Gwenno Kervegant. Yn cyfeilio arnaf yn ystod y cyfnod hwnnw. Mwynheais CartrefNewydd roedd Christine Morris Jones a Wyn fod yn rhan o’r Ysgol Sul nes daeth yr amser i Pob dymuniad da i Iolo a Nesta Wyn Williams, Williams. mi fynd i Goleg y Drindod, Caerfyrddin yn Y Fenallt, Tal y Cae, sydd wedi symud i fyw i 1965. Gae Garnedd, Penrhosgarnedd ychydig Eglwys y Santes fair YGwyliedydd: Beth wnaethoch chi wedyn? A ddyddiau cyn y Nadolig. Gobeithio eich bod phryd ddaethoch chi i Ddyffryn Ogwen? wedi cartrefu yn dda erbyn hyn yn eich cartref newydd. Gwasanaethau Gwenda: Mi ddois i Ddyffryn Ogwen yn 1971 wedi i mi briodi, gan mai brodor o Lanllechid Llongyfarchion Ionawr oedd Glyn y gŵr. Roeddwn wedi bod yn 25: Cymun Bendigaid Llongyfarchiadau i Siôn Glyn ac Eli, ei wraig, athrawes yn Ysgol Rhoscolyn ym mhen draw ar enedigaeth merch, Mali. Mae Siôn yn fab i Chwefror Môn am y tair blynedd flaenorol ac yn byw yn Glyn a Gwenda Davies (Tal-y-cae gynt) ac 01: Boreol Weddi Llanfwrog yng nghartref y Parchedig John wedi ymgartrefu yn y Gerlan. 08: Cymun Bendigaid Roberts ac yn ddiweddarach yng Nghaergybi. 15: Boreol Weddi Yn ystod yr amser ym Môn doeddwn i ddim Croeso 22: Cymun Bendigaid Croeso i Ceri Jones a Gerwyn i 7 Tan Rhiw. yn rhan o unrhyw Ysgol Sul ond fe fyddwn yn Mae Ceri yn ferch i Susan Roberts, Llawr y ClwbCant-Tachwedd achlysurol yn mynd i’r gwasanaethau yng Nant a Phil Jones, Bethesda. £10 63 Margaret Hughes Nghapel Hyfrydle. £10 17 Daphne Russell Llongyfarchion £5 37 Babs Roberts YGwyliedydd: Pryd gawsoch chi gyfle i ddysgu plant yn yr Ysgol Sul am y tro cyntaf? Llongyfarchiadau i Dewi Lloyd a Ffion ClwbCant-Rhagfyr Roberts, 2 Tan Rhiw ar achlysur eu priodas ar £10 33 Myra Jones Gwenda: Yn Shiloh pan ddaeth fy merch 30 Rhagfyr yng ngwesty’r Cei, Deganwy. Mae £10 50 James Griffiths ieuengaf, Iona Rhys, yn ddigon hen i fynychu’r Dewi yn fab i Tudor ac Olwen, Coed Hywel, a £5 19 Peter Roberts Ysgol Sul. Roedd gan amryw o fy ffrindiau Ffion yn ferch i Dafydd Alun a Glenda Pob gwasanaeth am 9.45 y.b. blant yr un oed ac roedden ni newydd sefydlu Roberts, Bethesda. Pob dymuniad da iddynt. Ysgol Feithrin yn Nhregarth yn 1975 felly Byddwn yn cynnal te bach ar Ionawr 27 am roedd yn naturiol fod y plant yn aros gyda'i Priodi 2.00 y.p. - dowch heibio am banad a sgwrs! gilydd ac fe ddaethant i gyd yn aelodau run Ar 6 Rhagfyr yng Nghapel Shiloh, priodwyd Hefyd te crempog ddydd Mawrth, 17 pryd. Wedyn pan aned dau frawd Iona, sef Llinos Wyn Edwards, merch Meinir ac Arwel, Chwefror. Tir Tegla, ac Owen Bracegirdle o Lanrug. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 9
Llais Ogwan 9
Dyfed a Siôn Glyn, roeddent hwythau gyda’u ffrindiau yn rhan o gwmni’r Festri. Weithiau fe fyddai yna brotest yn tŷ ni fel yr aent yn hŷn ond dwi’n falch iawn eu bod nhw a gweddill y plant a’r ieuenctid wedi cael cyfle i Cwmni Pendraw fod yn rhan o fywyd y capel. yn cyflwyno: YGwyliedydd: A chithau’n athrawes lawn amser drwy’r wythnos oeddech chi’n ei chael hi’n anodd cael amser i arolygu’r Ysgol Sul hefyd ? Mr Bulkeley Gwenda: Pan gychwynnais yn yr Ysgol Sul yn Shiloh roeddwn wedi o’r Brynddu rhoi’r gorau i ddysgu ond yn gweithio ar ddau fore yr wythnos yn yr Ysgol Feithrin leol. Wedi cyfnod o ddeuddeg mlynedd adre yn magu’r plant mi es i weithio fel athrawes lanw am ddwy flynedd cyn cael swydd gan Wyn Bowen Harries lawn amser yn dysgu yn Ysgol y Garnedd ym Mangor ac yno y bûm am NEUADD OGWEN, bron i ugain mlynedd yn athrawes Blwyddyn 3 a 4 (7 i 9 oed) Mae cael NOS IAU 29 IONAWR, gweithio gyda phlant yn brofiad unigryw a rhywbeth newydd yn digwydd bob dydd. Roedd mynd i’r Ysgol Sul yn ychwanegiad hyfryd i’r gwaith. 7.30pm. Roedd llawer o fy arweiniad yn deillio o’m gwaith bob dydd. Dwi’n dal i feddwl fod plant mewn ysgolion heddiw yn colli llawer iawn gan nad cwmnipendraw.com ydi’r Cwricwlwm bondigrybwyll yn rhoi llawer o le i Addysg Theatr, Hanes, Gwyddoniaeth a Grefyddol/Moesol. Roedd cael dysgu yn Ysgol y Garnedd yn rhoi cyfle i mi ac eraill o’r athrawon rannu ein gwerthoedd a rhoi’r cyfle i blant Cherddoriaeth fynegi eu barn ar bynciau mawr bywyd. YGwyliedydd: Allwch chi gofio pethau arbennig o ddoniol a ddywedodd rhai o’r plant/troeon trwstan ? Gwenda: Mae bod yng nghwmni plant yn well na ffisig. Maen nhw’n gallu bod mor ddigri a llawn dychymyg. Weithiau roedd pethau’n mynd dros ben llestri. Dwi’n cofio un bore Sul yn arbennig pan ddaeth un o’r bechgyn i mewn drwy ddrws y Festri a dyma’r arogl mwyaf ffiaidd yn cwmpasu’r ystafell. Roedd wedi dod â ‘bom ddrewllyd’ yn ei sgil ac wedi ei thaflu ar lawr pren y Festri. Mae gen i un atgof a roddodd loes i mi am flynyddoedd yn dilyn y digwyddiad. Fel y gŵyr darllenwyr y Gwyliedydd mae Capel Shiloh ar fin y ffordd sy’n arwain o bentref Tregarth i Felin Hen. Gall fod yn fan peryglus ar y naw gan fod ceir yn gwibio heibio a does dim pafin rhwng giât y capel a’r ffordd. Y bore arbennig yma roedd pawb wedi mynd adre a minnau gyda Dyfed a Siôn yn cloi drws y capel. Am ryw reswm fe sleifiodd Dyfed (5 oed) o’m llaw a rhedeg i’r ffordd a chael ei daro gan gar oedd yn gyrru braidd yn gyflym. Roeddwn wedi dychryn am fy mywyd a Siôn yn sgrechian ac allan o bob rheolaeth o weld ei frawd ar y ffordd yn dawel a heb gynhyrfu dim. Daeth ambiwlans i’w gludo i’r Ysbyty ac roedd wedi torri ei goes. Allwch chi ddim bod yn rhy ofalus yng nghwmni plant. Tydi hanes yn ailadrodd ei hun! Mi benderfynais o’r bore hwnnw na fyddai’r un plentyn arall yn cael gadael y capel heb i un o’r rhieni ddod i’w nôl. Ydi, mae Shiloh’n gapel hardd ond mae’n beryg bywyd tu allan i giât y capel. Mae’r swyddogion wedi ceisio droeon cael y Cyngor Sir i roi palmant ond rydan ni’n dal i ddisgwyl amdano! YGwyliedydd: Beth oedd eich hoff adeg o’r flwyddyn yn yr Ysgol Sul ? Gwenda: Y Nadolig. Y plant a’r ieuenctid bob amser ar eu gorau yn cyflwyno’r hen, hen stori i gynulleidfa sydd wedi bod yn gwylio a gwrando ar y stori wyrthiol ers blynyddoedd maith ond yn dal i gael gwefr flynyddol. YGwyliedydd: Beth am y trip Ysgol Sul ? Gwenda: Pan oedd y plantos braidd yn fach i fynd ar drip mewn bws mi fyddem yn mynd i draeth Llanfairfechan a chael picnic yn yr haul ger y pwll bach yn agos i’r traeth. Byddem ni fel oedolion yn mwynhau gymaint â’r plant a fyddai’n cael modd i fyw yn sblasio yn nŵr cynnes mis Gorffennaf. Ond ers blynyddoedd bellach rydan ni fel plant, ieuenctid a rhieni’r Ysgol Sul yn gorffen dros yr Haf gyda thaith i Gwm Idwal. Pleser pur oedd mwynhau gwylio’r plant yn chwarae yn nŵr oer Llyn Idwal. Mae gen i lu o atgofion braf a llawer o luniau wedi’u tynnu o’n teithiau i Gwm Idwal. Mi synnech faint o rieni a phlant yr ardal sydd heb fod yn y man hudolus hwn! YGwyliedydd: Roeddem yn arfer canu ers talwm ‘Am yr Ysgol rad, sabothol, clod, clod i Dduw’. Ym mha ffordd y mae’r Ysgol Sul yn werthfawr i blant yn ein hoes ni, ydach chi’n meddwl ? Gwenda: Ydi, mae’r Ysgol Sul yr un mor werthfawr i’n plant a’n hieuenctid heddiw ag yr oedd i ninnau pan oeddem yn blant. Mae yna lawer wedi newid. Mae digonedd o lyfrau lliwgar hyfryd ar gyfer gwaith yr Ysgol Sul. Emynau a chaneuon hwyliog ond heb anghofio’r hen rai wrth gwrs. Mae gennym ein hoffer technegol sy’n ychwanegu cymaint at y gwaith o ddiddori a rhoi addysg ychwanegol sydd mor hanfodol ym mywyd pawb. Dwi’n gweld yr Ysgol Sul yn gyfle arbennig i blant ddod at ei gilydd mewn awyrgylch lle gallant roi eu barn a lle gallant gydweithio a chyd-chwarae gyda phlant nad ydynt efallai yn mynd i’r un ysgol. Byddwn yn treulio rhai boreau yn cyd-chwarae gemau a chael cyfle i ddod i nabod cyfoedion o fewn addoldy. Ydi, mae’r Ysgol Sul yn sefydliad pwysig a dylem ofalu fod y drws yn dal ar agor. DiolchiFfionRowlinsonamganiatâdigyhoeddi’rcyfweliaduchod–gol. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 10
Llais Ogwan 10 AriannuMyfyrwyrMeddygoli Annwyl Astudiotrwy’rGymraeg CystadleuaethFfenestNadoligOrau Ddarllenwyr AnnwylDdarllenwyr, Bydd modd i fyfyrwyr astudio TeuluGraiglwyd,Sling, Meddygaeth yn rhannol trwy gyfrwng Tregarth. y Gymraeg am y tro cyntaf yn 2015, a hynny ym Mhrifysgolion Caerdydd ac AnnwylDdarllenwyr, Abertawe. Bydd darlithwyr a Rwy’n gwneud ymchwil i’r teulu benodwyd o dan Gynllun Staffio uchod ar ran un o’r aelodau, a Academaidd y Coleg Cymraeg byddwn yn falch o dderbyn Cenedlaethol yn dysgu ac yn cefnogi unrhyw wybodaeth am y teulu darpar fyfyrwyr meddygol sy’n neu am gysylltiadau teuluol. dymuno dilyn rhan o’u cwrs trwy’r iaith. Roedd Richard ac Ann Williams yn byw yno yn 1851. Bu iddynt Bydd Sara Whittam ym Mhrifysgol bump o blant, sef Ruth (ganed Caerdydd a’r Dr Heledd Iago ym 1849), Jacob (1854), Esther Mhrifysgol Abertawe yn sicrhau bod (1858), Arthur (1860) a Thomas myfyrwyr yn datblygu sgiliau clinigol a (1864). phroffesiynol yn y Gymraeg ac yn cael Erbyn 1881 roedd Ruth yn trin a thrafod elfennau o’u cyrsiau yn weddw ifanc yn byw yn Sling, a Gymraeg. Bydd pwyslais ar sgiliau William Griffith, gweinidog ymarferol yn ogystal ag ymchwil yn y Barbwr Ogwen oedd yn fuddugol eleni. Yn y llun gwelir Alison, Capel Amana yn lodjio gyda hi. ddwy brifysgol. Bydd pob myfyriwr yn gan y Cynghorydd Godfrey Northam, Cadeirydd y Cyngor. Yn ddiweddarach aeth i fyw at ei cael cefnogaeth tiwtor personol ac yn brawd di-briod, Thomas, i’r elwa o ddysgu ar leoliad gyda Graiglwyd. Yno hefyd roedd meddygon a chleifion cyfrwng Anne Jones, nith iddynt a anwyd Cymraeg. ym Mhentir. Yn yr un flwyddyn, mae bachgen o’r enw Rhys Mae galw cynyddol am fwy o weithwyr BernardarWibiGefnogiTŷGobaith Williams yn byw gyda’i daid a’i dwyieithog ym maes gofal iechyd ar nain yn Graiglwyd. Mab Ruth draws Cymru a meddygon sydd â’r oedd Rhys. gallu i ddarparu gwasanaeth trwy’r Gymraeg er mwyn ennyn Doedd Rhys ddim yn y cartref ymddiriedaeth a chynnal perthynas glòs yn 1901 sef cyfnod Streic Fawr y â’r claf. Yn ôl Dr Heledd Iago, fydd yn Penrhyn, ond ceir cofnod o’i arwain darpariaeth cyfrwng Cymraeg briodas ym Methesda yn 1903 cwrs mynediad i raddedigion o dan gyda Jane Hughes. Erbyn 1911 nawdd y Coleg Cymraeg Cenedlaethol mae Rhys, Jane a dau o blant yn ym Mhrifysgol Abertawe: byw yn Graiglwyd. Symudodd ‘’Mae’n holl bwysig bod ein myfyrwyr Rhys o’r cartref tua dechrau’r meddygol yn ymwybodol bod eu Rhyfel Mawr, ac aeth y teulu i Cymraeg yn sgil ychwanegol, all gael fyw i Fangor. Roedd yn aelod ei defnyddio i gynnig gwasanaeth o gweithgar o Eglwys y Santes ansawdd uwch i gleifion yng Nghymru. Fair yno. Yn ddiweddarach Bydd profiadau clinigol cyfrwng cafodd ei benodi yn Archwiliwr Cymraeg yn cynorthwyo ein myfyrwyr Mwynfeydd a Chwareli, ac yn i fagu a meithrin hyder i drin a thrafod 1937 fe’i anrhydeddwyd â’r gyda chleifion a chydweithwyr yn y MBE am ei waith yn tynnu sylw Gymraeg yn ogystal â’r Saesneg.’’ at effeithiau llwch ar chwarelwyr (silicosis). Tua diwedd yr Ail Bydd y cyrsiau yn gymwys ar gyfer Llongyfarchiadau i Bernard Jones o Benrhosgarnedd (gynt o Ryfel Byd symudodd at ei fab i Ysgoloriaeth Cymhelliant y Coleg Ddyffryn Ogwen) ar ei orchest yn codi dros £2,000.00 tuag at Tŷ Lundain, ac yno y bu farw yn Cymraeg Cenedlaethol felly bydd Gobaith. Gwnaeth hyn wrth wneud taith noddedig ar y Weiren 1957. Fe’i claddwyd ym modd i fyfyrwyr sy’n dymuno astudio Wib fore Sadwrn, 20 Rhagfyr. Mae'r arian yn dal i ddod i mewn mynwent y Gelli, Tregarth. cyfran o Feddygaeth trwy’r Gymraeg ac efallai y cawn wybod beth oedd y swm terfynol yn y rhifyn nesaf. Yn y llun gwelir Bernard ychydig cyn ei antur fawr, gyda Credai rhai o’r teulu fod Thomas ymgeisio am gymorth ariannol o £1,500 erbyn 8 Mai 2015. thri o gefnogwyr: (o'r chwith) ei wraig, Buddug, y cynghorydd wedi byw am gyfnod yn y sir lleol, Ann Williams, a'i weinidog, y Parchedig Olaf Davies. Felinhen, ac mae son ganddynt am wraig arall a fu’n byw yno a Un oedd yn falch o glywed am elwid yn ‘Nain Felinhen’ – Ruth ddarpariaeth newydd cyfrwng Cymraeg oedd honno, a symudodd i Prifysgol Caerdydd a’r gefnogaeth Fangor i fyw yn ddiweddarach. ariannol fydd ar gael trwy Tybir fod Thomas wedi symud ysgoloriaethau’r Coleg Cymraeg Plaid Lafur Dyffryn Ogwen o’r Graiglwyd i Fangor er mwyn Cenedlaethol oedd Mari Davies o Ysgol Dyffryn Ogwen: bod yn nes at Rhys a’r teulu. Ar ddechrau Mis Tachwedd aeth nifer o aelodau i noson ‘‘Trwy’r Gymraeg yn unig y mae rhai Tybed oes rhai o ddisgynyddion gymdeithasol ym Methel i wrando ar Marian Hughes yn ein cleifion yn gallu cyfathrebu eu teulu Graiglwyd yn dal yn yr hannerch am ei hymweliad ag India. Ar ddiwedd y cyfarfod hanghenion yn effeithiol felly mae’n ardal? Oes rhywun efo mwy o mwynhawyd lluniaeth ac fe godwyd swm parchus o arian tuag at bwysig bod ganddynt y dewis i dderbyn wybodaeth am Ruth, ‘Nain dreuliau’r etholiad. Felinhen’? Os oes unrhyw y gofal gorau posibl trwy eu mamiaith. Byddaf yn manteisio ar y cyfle i wneud wybodaeth gennych, byddwn yn Yna, yng nghanol y mis aeth rhai o’r aelodau i gyfarfod o’r Blaid rhan o Feddygaeth trwy’r Gymraeg heb falch o’i dderbyn. Lafur ym Mhorthmadog i dderbyn adroddiad am Gyngor anghofio ymgeisio am Ysgoloriaeth Gwynedd ac i drafod materion perthnasol, gan gynnwys ad- Cymhelliant y Coleg Cymraeg Gyda diolch, drefnu cynghorau sirol. Cenedlaethol.’’ DafyddWhitesideThomas, Ar ddiwedd y mis cynhaliwyd cyfarfod misol y gangen yng BronyNant, Yngywir, Nghanolfan Cefnfaes i dderbyn adroddiadau ac i baratoi ar gyfer Llanrug, ManonLlwyd Ffair Nadolig y gangen yn Neuadd Ogwen. Yn ystod y mis roedd Caernarfon. SwyddogDatblyguMarchnataa Alun Pugh, sef yr ymgeisydd seneddol, ac eraill yn dal i ganfasio Ffon:01286673515neu Chyfathrebu01267610414 o ddrws i ddrws gyda thimau o aelodau’n canfasio ar y teliffon. [email protected] [email protected] Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 11
Llais Ogwan 11
of Strikers and Secessionists fraternize together. I have repeatedly warned the Nyth y Gân PwySy’nCofioDdoe? children that I will not tolerate any molesting and they seem to have acted accordingly. But Bydd ein darllenwyr yn falch iawn fod ©DrJ.ElwynHughes some parents seem to apprehend danger ere Dafydd Morris wedi ail-gydio yn y sgwennu it comes and remove their children. Some ac wedi llunio cân am hen chwarelwr yn have removed from the neighbourhood, dwyn i gof y cymeriadau a fu’n gwmni iddo others are over age and leave. Our losses erstalwm. about 10 in all.’ • 6 ac 13/11/1903: Yn Llyfr Cofnodion Yr Hen Chwarelwr Ysgol Genedlaethol Tregarth (Tregarth National School): ‘Two old scholars were re- Un faith oedd y sgwrs a diddorol admitted during the week … One old scholar A gawsom â’r gŵr wrth y tân, was re-admitted on Monday morning.’ Adroddodd sawl stori fach syml • 10/11-1903: Streic Fawr y Penrhyn yn dod Gynhwysai'r mawr efo’r mân. i ben. Ei feddwl a grwydrai ar brydiau 1903-1904 Â’r chwarel o hyd ddaeth i’w ran, • 01/08/1903-10/10/1904: Gweithwyr yn A’r llu cymeriadau oedd yno, Chwarel Pantdreiniog wedi symud 630,736 Y cadarn yn gymysg â’r gwan. tunnell o rwbel o dwll y chwarel ac oddeutu 9000 tunnell o lechfaen da, ac wedi Rhai lleddf a rhai llon a ddôi yno DyddiadurDigwyddiadau cynhyrchu gwerth £9,750 o lechi. Mor fyw ac mor iach ar eu taith, 1903-1904 Ac yntau’n creu darlun ohonynt 1904 Fel pe baent yn cerdded i’w gwaith. 1903 • 03/11/1904: Geni Caradog Prichard yn Llwyn Onn, Pen-y-bryn. Mor fywiog siaradai amdanynt • 03/1903: Yr Arglwydd Penrhyn yn dod ag Roedd pob un fel pe bai yn fyw achos o athrod yn erbyn W. J. Parry yn yr • Penodi David Thomas Ffrancon Davies athro yn y Royal Academy of Music. Fel defaid yn dringo’r hen lwybrau Uchel Lys yn Llundain. Dyfarnwyd o blaid Yn dilyn ei gilydd yn griw. Penrhyn gyda £500 o iawndal a £2000 tuag • 11/1904: 76 o ddynion yn gweithio ar at ei gostau. Sefydlwyd Cronfa Amddiffyn (y Bonc Gray yn Chwarel Moel Faban, 160 yn Chwarel Pantdreiniog ond dim ond 7 yn Ymlaen yr aeth ef â’i stor їau Defence Fund) ym Methesda, dan Yn sôn am y caban a’r graig, lywyddiaeth William George a phwyllgor o Chwarel Tan-y-bwlch (‘engaged in preliminary operations’). Am flinder y curo mor galed, ardalwyr y tu allan i’r chwarel. Llwyddodd A’r bywyd a rannodd â’i wraig. William George i dalu’r ddyled i gyfreithwyr • 06/1904: Achos llys ym Mangor. Penrhyn a chael archeb i daflu allan ddeiseb Gwysiwyd Ernest Henry Tanner, chauffeur, o Lundain, am yrru ei fodur yn ddiofal drwy Mor hyfryd oedd gwrando storïau yr Arglwydd Penrhyn i wneud Parry yn Chwarelwr hen ffasiwn â’i ddawn fethdalwr. Cafodd aelodau’r Pwyllgor fedal â Fethesda ar Fehefin 30, 1904. Dywedodd un o’r tystion ei fod yn gyrru ‘at a furious pace’ Tra’n eistedd yn braf yn ei stafell P v P arni. Ac yntau â’i hwyliau yn llawn. • 22/05/1903: Yn Llyfr Cofnodion Ysgol (er nad oedd ganddo syniad o’r cyflymder, dim ond ei fod yn beryglus i’r cyhoedd). Genedlaethol Tregarth (Tregarth National DafyddMorris School): ‘The attendance has only been fair Roedd R. J. Ellis, Gordon Terrace, yn during the week. The parents break the law ystafell ffrynt ei gartref, a Sarjant Rowlands with impunity and nothing is done to punish efo fo, pan aeth y modur heibio ‘at a great Ionawr them. Since a few of the children from the rate of speed’. Cytunodd y Sarjant fod y Bethesda district have attended this school modur wedi mynd i fyny’r Stryd Fawr ar the attendance has been very much gyflymder anghyfrifol - ‘the pace was deteriorated.’ furious, dangerous to the public’. Gyrrodd y • 19/06/1903: Yn Llyfr Cofnodion Ysgol Sarjant wire i’r heddlu ym Metws y Coed i Genedlaethol Llanllechid (Llanllechid atal y gyrrwr gwyllt. Er i’w dwrnai haeru yn National School): ‘Four children were y llys fod rhagfarn hurt gan bobl Bethesda yn withdrawn this week and sent to the British erbyn ceir, cafwyd Mr Tanner yn euog a’i School. No reason was given for so doing, ddirwyo £5 a’r costau. Roedd ei gyflymder, but it is known that pressure was put upon yn ôl un o’r tystion, rywle rhwng 20 a 30 the mother to act thus.’ milltir yr awr! • 01/09/1903: Yn Llyfr Cofnodion Ysgol • 21/11/1904 (Llun): Cyfarfodydd Frutanaidd Llanllechid (Llanllechid British Diwygiad ym Methesda. (Dyma’r cofnod School): ‘School re-opened, 5 children cyntaf allan o 13 am gyfarfodydd Diwygiad admitted, 4 of them having come from the yn nyddiaduron David D. Evans, Glanrafon, Argentine Republic. They know only Gerlan - cofnodir 8 yn ystod mis Tachwedd a Spanish and Welsh.’ 4 ym mis Rhagfyr ond ni fu sôn o gwbl wedi • 02/09/1903: Yn Llyfr Cofnodion Ysgol hynny!) Frutaniadd Carneddi (Carneddi British School): ‘The bad feeling caused by the 1904-1905 Strike caused some half dozen children to • Y Diwygiad remove to the Church school. I am gratified Daw’r enw ‘Ionawr’ o’r Lladin ‘Janus’, un o to find that, with one exception, the children I’wbarhau dduwiau’r Rhufeiniaid. Duw dechreuadau a thrawsnewidiadau oedd Janus yn eu Mae’r Dr J. Elwyn Hughes wedi bod yn Ysbyty mytholeg ac felly roedd yn cael ei Gobowen ychydig cyn y Nadolig ac wedi bod dan BuddugwyrLlên gynrychioli gan ddelw a chanddo ddau lawdriniaeth i gael pen-glin newydd. Da clywed ei wyneb, y naill yn edrych i’r gorffennol a’r fod yn gwella. Mae ei gyfeillion yn Nyffryn Ogwen EisteddfodDyffryn llall i’r dyfodol. Enw addas iawn ar gyfer yn dymuno gwellhad llwyr a buan iddo. Ogwen mis cyntaf y flwyddyn. Ionawr Dymuna Elwyn Hughes, Bryn Ogwen, Bethel, Llongyfarchiadau i Dilwyn Mae Ionawr ar y mynydd, - a gwelwach ddiolch yn ddiffuant i bawb am y cardiau a’r Pritchard, Bron Arfon, Rachub ar Yw golwg y meysydd; galwadau ffôn niferus a dderbyniodd yn dilyn y ennill cystadleuaeth y stori fer. Ond daw yn newid tywydd, llawdriniaeth a gafodd ym mis Rhagfyr i gael pen- Hefyd i John Ffrancon Griffith, Ac yn y fan, gwanwyn fydd. glin newydd. Gwerthfawroga ymweliadau ei Abergele (gynt o Fethesda) ar gymdogion, ei gyfeillion a’i gydnabod pan ddod yn fuddugol yng JohnPenryJones,YFoel ddychwelodd o Ysbyty Gobowen ychydig ddyddiau nghystadleuaeth yr englyn. cyn y Nadolig. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 12
Llais Ogwan 12 Cymeriadau’rCôr Pwyydydyhoffganwr/gantores? Côr Meibion y Penrhyn Gan mai tenor ydw i mae’n rhaid i mi ddweud Rhys Meirion a Gwyn Hughes Jones. Bethydydyfarndiamganupop? Ar ôl seibiant dros y Nadolig a’r flwyddyn Mi wnes i stopio dilyn caneuon pop ar ôl yr newydd ail afaelodd y côr yn yr ymarferion yn 80au. nechrau Mis Ionawr. Bydd 2015 yn flwyddyn Oesgentiatgofdifyramrywymweliad hynod o brysur gyda nifer o gyngherddau a efo’rCôr? pherfformiadau mawr a phwysig yn dod i’n Dyna beth sy’n dda am fod yn aelod o Gôr. rhan dros y misoedd nesaf. Y mis hwn bydd Mae rhywun yn cael amryw o wahanol gennym gyngerdd yn Henllys yn ogystal â brofiadau difyr. Rhaid i mi ddweud mai’r dathlu Noson Dwynwen yn Neuadd y Dref, teithiau gorau oedd y teithiau dramor i’r Llanfairfechan ac mae tocynnau ar gael i Almaen at y band yn Notzingen yn enwedig yr noson honno am £10 sy’n cynnwys bwyd. ymweliad cyntaf â’r pentre’. Bryd hynny Bydd bar ar gael yno hefyd. roedd cyfnewidiadau rhwng bandiau a chorau CôrSeiriol ac aros yn eu cartrefi yn rhywbeth newydd a Yn nechrau Mis Mawrth byddwn yn chyffrous. perfformio yng Nghapel Jerwsalem gyda Chôr Paddiddordebaueraillsygentiytuallan Seiriol, un o’r corau merched gorau yn y i’rCôr? deyrnas. Bydd tocynnau i’r noson honno yn Cerdded, garddio a choginio. £7 i oedolion ac yn £4 i blant. Gwnewch yn siŵr o’ch lle rŵan! Oesynarywbethfasetti’nhoffigweldyCôr yneiwneud? BlackDyke GwynBurgess Dal i annog hogia ifanc i ymuno â’r Côr. Mae’r trefniadau ar gyfer y cyngerdd yn Rydym yn ffodus fod aelodaeth y Côr wedi ei Llandudno gyda’r band byd enwog o Swydd Cyfres yw hon sy’n rhoi manylion am rai o sefydlogi ers rhai blynyddoedd bellach gydag Caerefrog yn mynd rhagddynt yn dda. Mae oddeutu 65 ar y gofrestr. Braf hefyd ydy gweld nifer o docynnau wedi eu gwerthu eisoes ac os aelodau Côr meibion y Penrhyn. Yr aelod y mis hwn yw Gwyn Burgess sy’n swyddog bod dros 50 o aelodau yn mynychu’r ydych chi am wledd o ganu corawl gyda band ymarferion bob nos Lun. Mi faswn i’n dweud arian gorau’r byd holwch unrhyw un o mewn llywodraeth leol gyda Chyngor Gwynedd. fod hyn oherwydd y weledigaeth a’r gwaith aelodau’r côr am docyn nawr. Maen nhw ar caled mae’r Arweinydd a’r pwyllgor o dan werth am £20 ac £17 yr un. Bargen! Be’ydidyenwllawn? gadeiryddiaeth Alun Davies wedi ei wneud Gwyn Royden Burgess dros y blynyddoedd diwethaf i godi proffil y côr. Drwy hynny mae’r côr yn rhoi profiadau Gyda thristwch mawr y cofnodwn farw un Oed 63 a chyfleoedd newydd i’r aelodau. Diolch hogia! o hoelion wyth Côr Meibion y Penrhyn. Llewytti’nbyw? Daeth y newyddion am farw Tom Morgan Bryn Coetmor, Bethesda. yn sydyn ac yn annisgwyl yn y diwedd a hynny pan oedd Llais Ogwan ar fin mynd Unolewytti’nwreiddiol? Bethesda i’r wasg. Roedd Tom wedi bod yn aelod Braichmelyn o’r côr ers dechrau’r pumdegau ac yn y Padriphethfasai’ndyddisgrifioorau? blynyddoedd diwethaf ef oedd y llywydd. Hapus, Mwynhau Bywyd a Tawel. Meddai ar lais bas/bariton cyfoethog a bu’n Ersfaintwytti’naelodo’rCôr? TŶ i’W OSOD unawdydd gyda’r côr am rai blynyddoedd. 44 o flynyddoedd. Mi wnes i ymuno ym Roedd Tom yn aelod brwdfrydig a ffyddlon Mawrth 1971. AR RENT yng Nghôr y Penrhyn ac yn gymeriad Palaiswytti? Ail denor. hoffus a phoblogaidd gan bawb. Brodor o 2 lofft Sir Aberteifi ydoedd ac mae llawer yn PamwnesttiymunoâChôryPenrhyn? Gwres Canolog cofio amdano ef a’i dad, y diweddar Emrys Mi wnes i glywed y Côr yn canu am y tro Llosgwr Coed Morgan, cantor nodedig arall, yn codi canu cyntaf mewn cyngerdd yng Nghapel yng Nghapel y Gerlan. Jerwsalem tua 1970. Dwi’n meddwl mai hwn Lle Parcio oedd un o’r cyngherddau cyntaf o dan Bydd bwlch enfawr ar ei ôl yn rhengoedd y arweinyddiaeth Menai Williams ac mi £500 y mis heb gynnwys biliau côr a gobeithiwn gyhoeddi teyrnged benderfynais i’r adeg honno y buaswn yn hoffi lawnach iddo y mis nesaf. bod yn rhan ohono. (Dim DHSS, dim ysmygu, Cydymdeimlwn yn ddwys gyda’i briod PaunydidyhoffgânynrhaglenyCôr? dim anifeiliaid) Vera, a’r plant Gwyn, Dylan a Nerys, Mae gen i amryw. Ar hyn o bryd mi faswn i’n ynghyd â’r teulu oll yn eu profedigaeth dweud mai Benedictus a’r trefniadau o’r 07503660037 lem. caneuon Affricanaidd gan Arwel yr arweinydd.
Hywel Williams Alun ffred Jones Aelod Seneddol Aelod Cynulliad Etholaeth Arfon Etholaeth Arfon CYMORTHfEYDD CYMORTHfEYDD Os oes gennych fater yr hoffech ei Os oes gennych fater yr hoffech ei drafod gyda’ch AS mewn cymhorthfa, drafod gyda’ch AC mewn cymhorthfa, yna cysylltwch ag ef yn ei swyddfa yna cysylltwch ag o yn ei swyddfa ym ym Mangor neu yng Nghaernarfon: Mangor neu yng Nghaernarfon
Swyddfa Etholaeth, 70 Stryd Fawr, Bangor, LL57 1NR Swyddfa Etholaeth, 70 Stryd Fawr, Bangor, LL57 1NR (01248) 372 948 (01248) 372 948 Swyddfa Etholaeth, 8 Stryd y Castell, Caernarfon, LL55 1SE Swyddfa Etholaeth, 8 Stryd y Castell, Caernarfon, LL55 1SE (01286) 672 076 (01286) 672 076 [email protected] [email protected] Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 13
Llais Ogwan 13
Ymgymerw r adeil adu a gwai th sa er Blodau Racca Pob Math o Waliau Cerrig, PENISARWAUN Ronald Jones Ffensio, Tarmacio a Thirlunio. Planhigion gardd a basgedi crog o’r Bron Arfon, Llanllechid Gwaith gyda peiriant tyrchu bach. ansawdd gorau Bethesda 07770 900531 01248 601052 01248 600282 Ffôn: 01286 870605 [email protected] ElwynJones& Co Os am gynnal bore coffi neu hefydynmasnachufel ddigwyddiad arall yn Neuadd ParryDaviesClwyd-Jones& LloydLLP Ogwen cysylltwch gyda Dilwyn Llwyd -Cyfreithwyr- drwy e-bost 01248 361044 a 07771 634195 123 Stryd Fawr [email protected] neu Bangor drwy ymweld â’r neuadd i drafod. Gwynedd (01248) 370224
Ar gyfer eich holl anghenion cyfreithiol Gwasanaeth dwyieithog personol a chyfeillgar Bysus o 25 i 57 sedd ar gael ar gyfer eich holl anghenion teithio - tripiau, priodasau, partïon ac ati. BlodauHyfryd Swyddfeydd eraill: 7 Rhes Buddug, Bethesda Llangefni Amlwch Benllech (01248) 723106 (01407) 831777 (01248) 852782 602112 ( gyda’r nos 602767) Gwasanaeth lleol, traddodiadol a dibynadwy Caernarfon Pwllheli Blodau ar gyfer pob achlysur sefydlwyd 1997 perchennog: derfel owens (01248) 673616 (01758) 703000) Priodasau,Angladdauayyb FfresaSidan ModurdyCentral Gwasanaeth ‘Archebu a Danfon’ Ceirail-lawarwerth D. Hughes a S. Roberts M.O.T.argael Arbenigwr mewn lloriau coed caled Hefyd TrwsioaGwasanaeth Seiri Maen ArAlltPen-y-bryn, Bethesda Bob math o Waliau Cerrig 601031 ffensio : Tirlunio Arbenigwr mewn gosod a selio lloriau coed caled, ffôn : 07766 895352 adnewyddu lloriau Sefydlwyd 1969 gwreiddiol a chyweirio lloriau sydd wedi eu m.hughes difrodi. a’ifab MODUR DY Andrew G. Lomozik B.A. Ffôn: 01248 602117 Symudol: 07835487909 CONTRACTWYR TOi 2 Hen Aelwyd, Bethesda FFRYDLAS 600633 (symudol) 07702 583765 Profion WU SHU KWAN Arbenigo mewn gwaith ffelt a pitsio. M.O.T. Hefyd toeau llechi a gwaith yswiriant. Perchennog Bocsio Cic Tsieineaidd (Kung Fu) Gadewch i ni gynnig pris rhesymol am waith diguro. A. Ll. Williams Dosbarthiadau yng Nghanolfan Stryd fawr, Bethesda Gymdeithasol PROfiON M.O.T. Tregarth bob Cerbydau Penrhyn nos Fercher Cabiau a bysiau mini GWASANAETH ATGYWEiRiO 6.30 tan 8.30 ffôn: (01248) 600072 TEiARS A BATRiS Un sesiwn am ddim os dewch GWASANAETH TORRi i LAWR â’r hysbyseb hwn hefo chi Meysydd awyr Porthladdoedd NEU DDAMWAiN Contractau Croeso i bawb, yn arbennig dysgwyr Manylion gan Jake neu Elena Contractwyr i Wasanaeth Fitzpatrick - 01248 602416 600723 neu galwch heibio’r dosbarth Ambiwlans Gogledd Cymru Ffacs: 605068 Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 14
Llais Ogwan 14 CroesairIonawr2015
ARDRAWS 11 Mi ges fy chwythu i’r Eil-O- Man mewn un o’r rhain (5) 1 Pryniant rhad, ac roedd llawer ohonynt 12 Afon enwog y coryglau (5) yn y chwareli llechi erstalwm (6) 15 Yr ail o lwon yr Urdd, 4 Aderyn ‘tir y lord’ yn ôl R. Williams ffyddlondeb i’ch ------(3-3) Parry (6) 16 Llethr, mewn chwarel yn 7 Llofruddiaeth anfwriadol (9) ‘Stiniog efallai (6) 9 Chianti, Chablis neu Rioja (4) 17 Y fwyaf o ran maint o holl 10 9 Ar Draws (4) daleithiau America (6) 11 Y pluog siaradus (5) 18 Gro (6) 13 Pentref morwrol ym Mhenfro a man 21 Negesydd Cynan o ‘bro y clwyf geni Meic Stevens (6) a’r clefyd’ i ‘ardaloedd hedd a 14 Camp athletwr sy’n mynd yn hir neu’n chân’ (4) uchel (6) 22 Atalnodiad (4) 15 Carreg Cennen, Y Bere neu Ddinas Brân (6) 17 Tipyn llai na 12 I LAWR (6) ATEBIONCROESAIR 19 Gosod mewn safle (5) RHAGFYR2014 20 Prif offeiriad eglwys gadeiriol wedi’r esgob (4) AR DRAWS 1 Melchior, 5 Llety, 22 Cerrig ----, beddfeini (4) 9 Bethlehem, 10 Gwr Y, 11 Arfogi, 13 Anti, 15 Ael, 17 Ciosg, 19 Hi, 23 Cyflwr o ymwrthod ac ymatal (9) 20 El, 21 Cacen, 23 Nil, 26 Awyr, 24 Ma efô yng nghanol paradwys (6) 27 Syrcas, 30 Pawb, 31 Llyncu Mul, 25 Ceinciau a melodïau (6) 32 Rand, 33 Gorchwyl
I LAWR 2 Eithaf, 3 Chweugain, ILAWR 4 Oren, 6 Edwino, 7 Ynysig, Blwyddyn Newydd Dda i chi oll, a diolch i rai ohonoch am eich dymuniadau da 8 Abram, 12 Ie, 13 Ail, 14 TSB dros yr Ŵyl. Cafwyd nifer o gamgymeriadau bychain yng nghroesair Rhagfyr; 1 Brau a hawdd ei dorri (6) 16 Lôn, 17 Celyn Coch, 18 Llaw, ‘lan’ a ‘las’ yn lle ‘lôn’, ‘sil’ yn lle ‘Nil’, ‘fi’ yn lle ‘hi’ 19 Her, 21 Caspar, 22 Cychwyn, a ‘far’ yn hytrach na ‘her’. Ond cafwyd atebion hollol gywir gan y canlynol : 2 Ai dyma cyw y frân (4) 24 Is, 25 Y Silff, 28 Cymry, 29 Wylo Dilys A. Pritchard-Jones, Abererch; Dafydd Evans, Penisarwaun; Jean Hughes, 3 Hunangofiant merch am ei Talybont; Gaynor Elis-Williams, Carneddi; Emrys Griffiths, Rhosgadfan; Doris phlentyndod ym Mhatagonia, “------y Shaw, Bangor; Rosemary Williams, Elizabeth Buckley, Sara a Gareth Bwcs”1992 (3,3) Oliver; Dulcie Roberts, Tregarth; Anne Smith a David, Rita Bullock, Bethesda; 4 Yn driw hyd y diwedd (6) Derek a Mai Jones, Rhiwlas; Karen Williams, Elfed Evans, Llanllechid. Ond yn fuddugol y tro hwn y mae ymgais Jean Vaughan Jones, 12 Hafod Lon, Rhiwlas, 5 Cyflwr ; nifer o dai ar yr un safle (4) Atebion erbyn dydd Mercher, 31 Bangor LL57 4GD. Llongyfarchiadau calonnog i chi. 6 Nyrsio a gofalu (6) Rhagfyr 2014 i: ‘Croesair 7 Syrffed (9) Rhagfyr’, Bron Eryri, Daeth dau yn gyfartal am y teitl ‘Pencampwr 2014’ am lwyddo i ateb pob un o 12 Garneddwen, Bethesda groeseiriau’r flwyddyn gyfan yn gywir, sef Gaynor Elis-Williams, Carneddi ac 8 Arteithiol a phoenus tu hwnt (9) LL57 3PD. Elfed Evans, Llanllechid. Tipyn o gamp yn wir. Da iawn chi !
Yn y chwilair y mis yma mae deuddeg o ENWAU CHWiLAiR iONAWR 2015 CYMRAEG AR DREFI A LLEFYDD ERAILL YN ENWAU CYMRAEG AR DREFI A LLEFYDD ERAILL YN LLOEGR LLOEGR. Mae un cliw wedi ei ddangos yn barod. A oes modd i chwi ddod o hyd i’r gweddill? (Mae LL, CH, DD, TH, ayb, yn un llythyren yn y Gymraeg, ond i bwrpas y chwilair dangosir hwynt fel dwy lythyren ar wahân). Atebion gydag enw a chyfeiriad i Andre Lomozik, Zakopane, 7 Rhos y Coed, Bethesda, Bangor, Gwynedd LL57 3NW, erbyn Chwefror 4. Bydd gwobr o £10 i’r enw cyntaf allan o’r het. Os na fydd unrhyw un wedi canfod y deuddeg, yna’r rhif agosaf fydd yn cael y wobr. Gobeithio eich bod wedi cael amser i ymlacio dros y Nadolig a’ch bod yn edrych ymlaen at y flwyddyn newydd. Diolch hefyd am y cardiau Nadolig a’r dymuniadau gorau. Enwau Cymraeg ar drefi a llefydd eraill yn Lloegr sydd yn y chwilair y mis yma i’ch diddori. Pob lwc! Yn anffodus, roedd sawl un ohonoch wedi gweld “cog” yn chwilair y mis diwethaf, ond nid oedd yn un o’r adar ’roeddwn wedi eu henwi. Dyma atebion Rhagfyr:- Aderyn Drycin y Graig (Fulmar); Aderyn y Bwn (Bittern); Alarch Dof (Mute Swan); Barcud Coch (Red Kite); Bwncath (Buzzard); Cynffon Sidan (Waxwing); Eryr Euraid (Golden Eagle); Grugiar Ddu (Black Grouse); Gwalch y Pysgod (Osprey); Gŵydd Wyllt (Greylag Goose); Hwyaden Wyllt (Mallard); Torchydd Gyddfgoch (Red-throated Diver). Dyma enwau’r rhai a gafodd yr atebion cywir:- Elizabeth Buckley, Tregarth; Rosemary Williams, Tregarth; Doris Shaw, Bangor; Elfed Bullock, Maes y Garnedd; Dilys A. Pritchard-Jones, Abererch; Jean Vaughan Jones, Rhiwlas; Merfyn a Laura Jones, Halfway Bridge, Bangor. Enillydd Rhagfyr oedd:- Dilys A. Pritchard-Jones, Ynys, Abererch, Pwllheli, LL53 6YP. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 15
Llais Ogwan 15 Siop Ogwen Contractwyr Trydanol Cownter Gwasanaethau Dydd Llun 10.00-4.00: Cymorth i Ferched Jones&Whitehead Cyf Dydd Llun 9:30-11:30: Banc Bwyd (Derbyn Talebau) Dydd Mawrth 10.00-2.00: Wardeiniaid Ynni Swyddfa Gofrestredig Dydd Mercher 12.00-2.30: Banc Bwyd (Dosbarthu Bwyd) Penrala, Tregarth, Bangor, Gwynedd, LL57 4AU Siop Grefftau ar agor Llun - Sadwrn 01248 602131 [email protected] Ffôn: 01248 601257 Ffacs: 01248 601982
E-bost: [email protected]
OWEN’S TREGARTH Cludiant Preifat a Bws Mini Angen Dreifar Proffesiynnol Cerbydau 4, 8 ac 16 sedd Arbenigo mewn meysydd awyr 01248 602260 www.owenswales.co.uk MODURON PANDY Cyf.
MOT Diesel a Chatalydd Atgyweirio MOT 01248 600619 Gwasanaethu Cerbydau Cydbwyso Teiars Batris [email protected] Tracio www.moduronpandymotors.co.uk Tregarth, Bangor, Gwynedd LL57 4AY
Malinda Hayward (Gwniadwraig) Awel Deg Penygroes, Tregarth. Am unrhyw waith gwn ïo - trwsio, altro ac ati - Torri Gwalltiau ffoniwch Dynion a Phlant gan Alison 01248 601164
TudurOwen,Roberts,Glynne L.Stu rrs a’ifeibion a’ucwmni sefydlwyd yn 1965 SGWâRBUDDUG STRYDFAWR Cyfreithwyr ADEILADWYR BETHESDA GWYNEDD HenIardStesion, LL573AG YCYNGORCYNTAF FforddyStesion,Bethesda AMDDIM DEWCHIWELD Ffôn:600953 EICH EWYLLYSIAUA BETHESDA Ffacs:602571 CYFREITHIWR PHROFIANT 01248600171 [email protected] LLEOL [email protected] SYMUDTŶ Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 16
Llais Ogwan 16 Llais Ogwan 16 Nghanolfan Siopa Trafford yn ystod y bore. Roeddent wedi gwirioni Gai mwy fyth wrth gael profiad bythgofiadwy yn gwylio'r sioe gerdd enwog r o’r dosbarth gan William Steig yn ystod y prynhawn. Llongyfarchiadau Ysgol Dyffryn Ogwen Llongyfarchiadau mawr i Nia George (bl9) am ddod yn gyntaf yn y gystadleuaeth gymnasteg (4 offer) yng nghlwb gymnasteg Eryri yn ddiweddar. Bydd Nia a'i chwaer Erin ynghyd a Sophie Pipe yn TeprynhawnNadoligYsgolDyffrynOgwen2014 cynrychioli'r ysgol ym mis Ionawr yng nghystadleuaeth gymnasteg Urdd Eryri. Pob lwc i chi ferched! Llongyfarchiadau i Esme Crowe am ddod yn ail yng ngala nofio'r Urdd, rowndiau Eryri yn ddiweddar. Mae Esme yn hyfforddi gyda clwb Caernarfon yn gynnar yn y bore a gyda'r nos ar nifer o ddyddiau'r wythnos ac mae'n arbenigo yn y dull broga.
Eto y flwyddyn hon bu’r te prynhawn yn llwyddiant. Croesawyd dros 90 o’r henoed lleol i’r ysgol am y prynhawn o luniaeth ysgafn ac adloniant. Roedd y lluniaeth wedi cael eu baratoi gan grŵp Lletygarwch blwyddyn 10, a bydd eu perfformiad yn cyfrif tuag at eu cymhwyster lefel 2 BTEC. Diolch o galon i fusnesau lleol am gyfrannu tuag at y bwyd a’r raffl sef Caffi Seren, Mabinogion, Serena, Tesco, Becws Dwyran, Bwydydd Harlech, Cigydd Dafydd Jones, Caernarfon a’r Dyn Llysiau. Heb eu cyfraniad ni fuasem wedi gallu cynnal y te Nadolig. Pantomeim Bu holl ddisgyblion blwyddyn 7 yn gweld perfformiad o’r pantomeim ‘Cinderella’ yn Llandudno yn ystod yr wythnos olaf. Yr oedd yn berfformiad lliwgar, bywiog a swnllyd yn unol â thraddodiad y pantomeim Nadoligaidd, ac yr oedd y disgyblion a’r aelodau o staff, wedi cael bore difyr iawn. Diolch i’r adran Saesneg am drefnu. CôryrYsgol Bu corau'r ysgol yn brysur yn cyfrannu at ddathliadau'r Nadolig yn ddiweddar. Gwahoddwyd aelodau o'r gymuned i fwynhau te prynhawn yn yr ysgol ar ddydd Mawrth, Rhagfyr 9. Cyflwynodd y côr iau raglen NiaGeorgeacEsmeCrowe fer o adloniant gan gynnwys 'Cân y Bugeiliaid' gan Gareth Glyn ynghyd Rygbi â threfniant Mari Pritchard o 'Dod ar fy mhen'. Ymunodd y côr hefyd Mae'r tîm rygbi merched yn mynd o nerth i nerth gyda oddeutu 30 o gyda'r gynulleidfa i cyd-ganu amrywiol garolau. Yn ogystal â'r côr, fe ferched yn mynychu'r ymarferion yn y clwb ar nos Fercher. Dydd Iau, gyflwynodd grŵp llinynnol o ddisgyblion iau yr ysgol garolau hefyd. Rhagfyr 18fed cafodd y garfan iau gyfle i chwarae yn ei gem gyntaf yn Roedd Elin, Bess, Jasmine a Miriam ar y feiolin a Gwydion a Thalia yn erbyn Ysgol Tryfan gyda nifer o chwaraewyr newydd o flwyddyn 7. Y chwarae'r soddgrwth (cello). sgôr terfynol oedd 20-5 i Ysgol Dyffryn Ogwen gyda Sophie Ellis yn Nos Sul, Rhagfyr 21 cafodd yr ysgol wahoddiad i ymuno yn sgorio pedwar cais. nathliadau'r gymuned yn y gwasanaeth carolau yng Nghapel Jerusalem. Cyflwynodd y côr iau ddwy gan ac roedd ensemble o gantorion ifanc wedi canu 'Breuddwydiaf Freuddwydion' a oedd yn disgrifio syfrdandod a chyffro bore’r Nadolig. Fe ganodd y côr hŷn gân Ysgol Llanllechid deimladwy gan Eric Whitacre o'r enw 'Hwiangerdd y Morlo'. Daeth y gwasanaeth i ben yn fawreddog gyda'r corau yn cyd-ganu 'Bachgen a Aned' o 'Teilwng yw'r Oen' gyda Chôr y Penrhyn a Chôr y Dyffryn. BlwyddynNewyddDda! Roedd hyn yn brofiad gwefreiddiol i’r disgyblion. CasgluArianAchubyPlant Diolch i bawb am gyfrannu tuag at diwrnod siwmper Nadolig 2014. Roedd yr arian a godwyd yn mynd tuag at elusen Achub yr Plant. DiwrnodSectorTreftadaeth Gwahoddwyd deuddeg o ddisgyblion Blwyddyn 9 yr ysgol i fynychu diwrnod yn hyrwyddo gyrfaoedd yn y sector Treftadaeth. Prif nôd y diwrnod oedd cynyddu ymwybyddiaeth y disgyblion o’r sector Treftadaeth sy’n prysur dyfu yng Ngwynedd. Cawsant gyfle i amlygu’r cyfleoedd gwaith a busnes sy’n bodoli’n lleol yn y sector Treftadaeth ac roedd cyfle i’r disgyblion gyfarfod pobl sy’n gweithio yn y sector Treftadaeth a cymryd rhan mewn cyfres o weithgareddau fydd yn helpu iddynt ddeall gwaith amrywiol yr Amgueddfa Lechi. AdranAddysgGorfforol TaithManceinion Ar Ragfyr 17eg bu nifer o ddisgyblion blynyddoedd 8, 9 a 10 ar daith i weld sioe gerdd ‘Shrek’ yn y Palace Theatre ym Manceinion. 'Roedd y disgyblion wedi cyffroi yn lân yn cael mynd i siopa a chael cinio yng Blwyddyn Newydd Dda i`r holl ddarllenwyr! Dyma`r plantos wedi creu afalau calennig yn nosbarth Mrs Parry Owen! Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 17
Llais Ogwan 17 Cofiwch PwsmewnBŵts Bydd yr ysgol ar gau ar Ionawr 27 a Chwefror 13, oherwydd Aeth disgyblion y Dosbarth Derbyn a Blynyddoedd 1 a 2 i’r Galeri hyfforddiant mewn swydd i`r athrawon.) Caernarfon i weld pantomeim ‘Pws Mewn Bwts’. Roedd hi`n sioe ardderchog gyda Martyn Geraint gyda pob un o`r cast ar eu gorau. Braf Cydymdeimlo oedd gweld pob un o’r plant yn chwerthin nes oedd eu hochrau yn Cydymdeimlwn â theulu Ms Leanne yn eu profedigaeth o golli nain brifo! annwyl, Mrs Annie Parry ar ddechrau`r flwyddyn. Derbyniwch ein cydymdeimlad llwyraf fel ysgol. PipyPengwin Yn yr un modd, cydymdeimlwn â Ms Rachel a Ms Medi. Bu farw eu modryb, sef Mrs Bethan Jones cyn y Nadolig. Cofion atoch i gyd fel teulu. Llongyfarchiadau Llongyfarchiadau i ddau o`n cyn-ddisgyblion, sy`n bresennol yn ddisgyblion yn Ysgol Dyffryn Ogwen, ar gael cynnig lle yn Rhydychen; Gwynfor Rowlinson yng Ngholeg yr Iesu a Bethan Hughes ym Merton. Gwych! LlwyddiantymMydChwaraeon Llongyfarchiadau i Emma Hughes are i llwyddiant ym maes criced. Cafodd Emma ei dyfarnu fel y bowliwr gorau yn y tim o dan 12 ym Mangor. Llongyfarchiadau i Ila Clark ar dderbyn ei gwobr efydd mewn gymnasteg a Louis Revilles ar dderbyn gwregys felen mewn bocsio cicio. BenDant Llongyfarchiadau i Gwen, William, Daniel a Gwion ar ymddangos ar Pip y Pengwin – dyna oedd teitl sioe Nadolig yr adran iau eleni, yn dilyn hynt a raglen Ben Dant ym mis Rhagfyr. helynt Pip druan wrth iddo geisio canfod ei ffordd yn ôl at ei ffrindiau yn Antarctica. Ar ôl dioddef casineb y Warden yn Sw Rachub cafodd Pip gymorth ClwbyrHenoed gan ei ffrind Sam i ddianc o’r sw. Ym Methesda sylwodd Pip ar y criw rygbi a’r Croesawyd aelodau o Glwb yr Henoed i’r ysgol yn ôl ein harfer, ac wifren wib, cyn mentro draw i Sbaen i ganol y senoritas a’r matadors. Yn olaf, unwaith eto cawsant wledd; adloniant gan y plant yn ogystal â lluniaeth gyda chymorth Siôn Corn fe arweiniodd y sled yn ddiogel i Antarctica lle daeth Nadoligaidd. Trist yw meddwl am farwolaeth disymwth Mr Twm Pip o hyd i’w deulu. Diolch i’r plant am drio eu gorau glas yn ystod yr Morgan, a ganodd unawd, sef carol, i ni yn ystod y bore hwn. Bydd yr ymarferion ac yn enwedig ar noson y cyflwyniad. Cafodd y gynulleidfa wledd atgof hwn yn aros yn ein cof am amser maith. Anfonwn ein cofion yn eu gwylio a diolch yn ogystal i’r rhieni am baratoi gwisgoedd mor fendigedig annwyl at y teulu yn eu hiraeth o golli gŵr bonheddig arbennig iawn. ac am bob air o gefnogaeth a chanmoliaeth; llawer un yn dweud mai hon oedd y BoreCoffiNadolig sioe orau eto! Diolch i Mr Alun Llwyd am gael defnyddio Ysgol Dyffryn Ogwen Diolch i bwyllgor y clwb am gael cynnal ein Bore Coffi Nadoligaidd er mwyn i ni gael llwyfanu`r perfformiad. eto yn y Clwb Criced a diolch o galon i`r Pwyllgor Cyfeillion Ysgol PantoPatagonia Llanllechid am eu gwaith di-flino. Mae eich holl ymdrechion yn cael eu Braf iawn yw cael cerdded i lawr i Stryd Fawr Bethesda a chael mynd i Neuadd gwerthfawrogi`n fawr. Rhaid canmol Siôn Corn am ei ffordd hamddenol Ogwen, i fwynhau sioe. Mae`n adnodd anhygoel i`r Dyffryn ac yn un y byddwn gyda`r plant; roedd hi`n fraint clywed y sgyrsiau difyr. Diolch hefyd i yn sicr yn manteisio llawer arno fel ysgol. Aeth disgyblion yr Adran Iau i Neuadd chi rieni a ffrindiau`r ysgol am ddod draw i`n cefnogi. Gwnaethpwyd Ogwen i fwynhau cyflwyniad cwmni Mega o `Patagonia.` Roedd y panto yn un elw o £521.16 i gronfa`r ysgol, sy`n tystio i lwyddiant y bore! byrlymus ac egnïol ac roedd y plant wedi mwynhau anturiaethau’r cymeriadau SiwmperiNadolig yn fawr. Yn ystod mis Rhagfyr, daeth llawer o`r disgyblion i`r ysgol yn gwisgo TrênSiônCorn siwmperi Nadoligaidd ac anfonwyd cyfraniad i elusen Achub y Plant. Cafodd y dosbarth Derbyn drip i’w gofio wrth fynd i ymweld â Siôn Corn yn PiliPalas Llanberis. Roedd gan Siôn Corn sach fawr yn llawn o anrhegion i’r plant da sydd Ddydd Mawrth, Rhagfyr 9fed, cafodd plant y Dosbarth Meithrin fynd ar yn y dosbarth. Diolch Siôn Corn. drip i Bili Palas i gael cwrdd â’r dyn ei hun – Siôn Corn! Cafodd pawb SioeNadoligCyw gyfle i ddweud wrtho eu bod wedi bod yn blant bach da. Cawsant hefyd Ar ddiwrnod olaf y tymor aeth y Dosbarth Meithrin i Langefni i wylio sioe gyfle i gwrdd â rhai o’r anifeiliaid a thrychfilod yn ogystal â chael ‘Nadolig Llawen Cyw’. Cafodd pob un fodd i fyw yn mwynhau perfformiadau`r chwarae yn yr ardal deganau meddal, cyn dychwelyd i’r ysgol yn y bws môr-leidr enwog, Ben Dant, y ferch fach ddireidus Igam Ogam, Tara Tan Toc, mawr gwyrdd gyda Mr Derfel Ownes! Trip gwerth chweil, a diolch i Radli Migins o gyfres Llan-ar-Gollen, ac wrth gwrs, eu hoff gymeriad, Cyw ei staff Pili Palas am y croeso. hun! SioeNadoligyDosbarthMeithrina’rCylchMeithrin FfilmAffricanaidd Braf oedd gweld y neuadd yn llawn yn ystod sioe Nadolig y Dosbarth A dyma ni, unwaith yn rhagor, yn bachu ar y cyfle i fynd draw i Neuadd Ogwen. Meithrin a’r Ysgol Feithrin. Cawsant wledd wrth wrando ar y plant Roedd hi`n brynhawn Gwener rhynllyd ym Mis Rhagfyr pan aeth disgyblion ifanc yn perfformio ‘Stori’r Geni’. Roeddent wedi dysgu casgliad da o Mrs Bethan Jones yno i wylio ffilm oedd a neges gyfoes iddi. Roedd y ffilm, ganeuon amrywiol ac yn edrych yn ddigon o sioe yn eu gwisgoedd ‘Khumba,’ yn rhan o Wyl ffilmiau Affricanaidd Cymru, ac yn olrhain hanes sebra crand. Yn wir, roedd naws y Nadolig yn sicr yn bresennol y bore o’r un enw. Roedd Khumba druan yn cael ei erlid gan ei gyfoedion ofergoelus hwnnw. oherwydd ei fod yn hanner streipiog. Negeseuon amlwg y ffilm oedd dewrder, CyngerddNadoligyDosbarthDerbyn gobaith, dathlu a pharchu unigolion sy`n wahanol. Negeseuon pwysig sy`n Yn nosbarth Mrs Wilson, yr hyn oedd yn achosi problem oedd fod y clymu`n berffaith a`n rhaglenni Addysg Byd. seren druan wedi colli ei sglein! A wyddoch chi beth?! Gwaith blinedig y ceirw oedd chwilio`n ddyfal am y sglein ym mhob twll a chornel! Yr hen dylwyth teg, o waelod yr ardd, oedd ar fai. Yn ystod y perfformiad, cafwyd gornest ddawnsio lle`r oedd y tylwyth teg a’r ceirw yn dawnsio yn erbyn ei gilydd, yn union fel yn ‘’Strictly Come Dancing’’. Siôn Corn ddaeth i achub y dydd, gyda’i symudiadau anhygoel! Wedi hyn, Ysgol Rhiwlas cafodd pawb Nadolig yn llawn ‘sglein a sbri! CyngerddNadoligDosbarthiadauBlynyddoedd1a2 SioeNadolig. Wedi i Siôn Corn gael ei herwgipio gan griw o bobl Oes y Cerrig, a’i Cafodd y pentrefwyr fodd i’r llygad a’r clyw pan berfformiodd plant yr gadw mewn ogof yn Llanddona gyda’r gwrachod a’r pryfed cop, yn ysgol eu sioe Nadolig dros dri diwrnod. Enw sioe'r plant bach oedd ffodus iawn roedd William Ellis Williams yn hedfan ei awyren ar y Groto Siôn Corn gydag addasiad o stori’r geni draddodiadol a hwyl traeth hwnnw am y tro cyntaf erioed! Gyda chymorth Sian Owen Tŷ’n y Noswyl Nadolig eleni wedi ei gyfuno yn wych gan y plant. Roedd plant Fawnog (a llawer o gymeriadau adnabyddus eraill), llwyddodd William yr adran iau yn perfformio addasiad Mr Davies o’r pantomeim Peter i achub Siôn Corn, ac achub y Nadolig i blant y byd! Roedd y plant yn Pan. Roedd ôl llawer o waith caled i weld yn y ddau berfformiad a actio ac yn canu’n werth chweil! Diolch i’r rhieni am eu cymorth chofiwch fod llawer o wynebau disglair ac enwog wedi dechrau eu gyda’r gwisgoedd. gyrfa yn sioeau Nadolig Ysgol Rhiwlas, felly gwyliwch allan am fwy yn y dyfodol. Diolch i holl staff yr ysgol am roi o’u hamser i wneud y perfformiadau mor wych a hwyliog. Parhad dros y dudalen Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 18
Llais Ogwan 18
Ysgol Rhiwlas (parhad) Ysgol Abercaseg
Ymweliadau CyngerddNadolig Daeth Mr Setatree i mewn i wneud gwasanaeth Cristdingl gyda’r plant, Roedd yr amser wedi dod eto i holl ddisgyblion yr ysgol arddangos eu a chawsant i gyd ddod â’u haddurn adref gyda hwy. hymrwymiad a’u gwaith caled ar lwyfan Ysgol Dyffryn Ogwen. Ar y noson, gydag Ysgol Dyffryn Ogwen yn llawn Coed Nadolig, Aeth plant blwyddyn 6 am ddiwrnod i Ysgol Dyffryn Ogwen i flasu Anifeiliaid y Llety, ceirw a llawer iawn mwy o gymeriadau roedd gweithgareddau a gwaith ysgol y byddant yn ei wneud flwyddyn nesaf. ymrwymiad y rhieni hefyd yn amlwg iawn a hoffem ddiolch iddyn nhw Cawsant ddiwrnod wrth eu bodd. am yr holl wisgoedd bendigedig. Roedd y cyngerdd yn seiliedig ar Aeth plant adran y babanod ar ymweliad â Chapel y Ffynnon cyn y ddathliad y Nadolig o bersbectif yr anifeiliaid, o’r Asyn a oedd yn cario Nadolig i ddathlu’r ŵyl yno. Mair i Rwdolff sydd yn arwain y Ceirw ar Noswyl Nadolig. Roedd y cymeradwyaeth ar y diwedd yn gadarnhad amlwg o fwynhad yr holl Dathlu’rNadoligynyrysgol gynulleidfa. Hoffem ddiolch i Brifathro a staff Ysgol Dyffryn Ogwen Cafwyd cinio Nadolig gwerth chweil wedi ei baratoi gan Anti Siân eto am y croeso a’r gefnogaeth a gawsom yn ystod yr ymarfer ac ar y eleni a phawb wedi bwyta gormod. Cafwyd hefyd barti Nadolig yr noson. wythnos olaf gyda phawb wedi gwisgo i fyny mewn dillad parti a chael dawnsio drwy’r pnawn. SioeNadoligCyw Roedd yr ysgol llawn cynnwrf ar ddiwrnod olaf y tymor gan fod Aeth y plant i gyd am dro i Landudno yr wythnos olaf i fwynhau ymweliad i Langefni i weld Sioe Nadolig Cyw wedi’i drefnu. Wedi perfformiad o Cinderella yn Venue Cymru. Cafwyd llawer o hwyl a siwrne ddiddorol ar y bws cafwyd y plant eu diddanu’n llwyr gan y phawb wedi mwynhau’n fawr. goleuadau, y gerddoriaeth a’r holl gymeriadau cyfarwydd yn fyw o’u blaen. Roedd dawnsio, chwifio breichiau a llawer o chwerthin a Llongyfarchiadau phawb wedi mwynhau. Llongyfarchiadau i Gwen Williams a Cassie Dodd. Roedd y ddwy yn rhan o dîm dan 11 merched traws gwlad ‘Menai Track and Field’ a AchubyPlant ddaeth yn gyntaf yng nghystadlaethau traws gwlad Gogledd Cymru yn ddiweddar. Er mai newydd ddechrau mae’r ddwy, maent yn barod wedi gwella ar eu hamser a’u safleoedd yn y gystadleuaeth. Da iawn chi, ferched, a daliwch ati.
Ysgol Tregarth
FfairNadolig Cynhaliwyd Ffair Nadolig yr ysgol ar Nos Iau, Tachwedd 27ain. Diolch i’r Gymdeithas Rhieni/Athrawon am ei gwaith yn trefnu’r stondinau a’r gweithgareddau lu, gan gynnwys ymweliad gan Siôn Corn. Bu prysurdeb mawr yn ystod y noson a llwyddwyd i godi oddeutu £800. Diolch i bawb am eu cefnogaeth. YmweliadCapelyFfynnon Cafodd blynyddoedd 1 a 2 ymweld â Chapel y Ffynnon ym Mangor yn ddiweddar. Yno cymerodd y disgyblion ran mewn gweithgareddau Nadoligaidd gan ddysgu am stori’r geni, a chymryd rhan mewn drama Anghofio wnaeth pawb am ein gwisg ysgol arferol ar ddydd Gwener a gwisgo gwisgoedd bendigedig. Roeddynt wrth eu boddau yn cael Rhagfyr 12fed wrth i holl blant yr ysgol gefnogi diwrnod Gwisgo gwneud amrywiaeth o weithgareddau. Yn y llun gwelir Esther, Millie Siwmper Nadolig, Achub y Plant. Roedd llond y lle o geirw, dynion ac Amy yn barod i gymryd rhan yn nrama stori’r geni. eira ac wrth gwrs mwy nag un Siôn Corn, heb anghofio am ambell i CyngerddNadolig Siân Corn hefyd! Ymunodd pawb yn yr hwyl gan godi arian at achos Ar ôl wythnosau o ymarfer a pharatoi gan y plant cynhaliwyd cyngerdd da ar yr un pryd. Mae plant a rhieni Ysgol Abercaseg wedi codi i’r brig Nadolig llwyddiannus dros ben yng nghapel Shiloh. Roedd thema’r unwaith eto wrth feddwl am bobol eraill llai ffodus na hwy ar yr adeg sioe yn seiliedig ar ddarganfod pa stori yw’r orau un erioed. Yn ôl y prysur hon o’r flwyddyn. gymeradwyaeth a gafwyd ar ddiwedd y perfformiad roedd y Ffarwelio gynulleidfa yn amlwg wedi mwynhau. Diolch i Jones and Whitehead am eu cymorth gyda’r llwyfan ac i swyddogion Capel Shiloh am eu cydweithrediad, yn ogystal i’r rhieni am ddarparu gwisgoedd gwerth chweil! DymuniadauGorau Hoffem ddymuno yn dda i Miss Debbie Williams, sydd wedi bod yn athrawes yn yr ysgol ac yn aelod gwerthfawr iawn o’r staff yma yn Ysgol Tregarth. Fe fydd yr ysgol yn gweld colled fawr hebddi. Dymuniadau gorau i chi yn y dyfodol Miss Williams! Hoffai’r ysgol hefyd ddymuno yn dda iawn i Ms Mary Jones sydd wedi bod yn gweithio gyda blynyddoedd 3, 4, 5 a 6. Rydym wedi mwynhau cael cwmni Mrs Jones yn ystod ei chyfnod o addysgu yma yn Ysgol Tregarth. Pob hwyl i chi yn y dyfodol! YmweldâSiônCorn Oherwydd eu bod wedi gweithio mor galed yn ystod y tymor, cafodd disgyblion Dosbarth Idwal brynhawn hyfryd ym Mhili Palas yn Roedd diwedd y tymor yn gyfnod o ffarwelio yn yr ysgol. Yn dilyn cyfarfod y gwahanol greaduriaid ond yn bwysicach, cyfarfod Siôn dros ugain mlynedd fel gofalwraig Ysgol Abercaseg mae Mrs Jean Corn ei hun wrth gwrs! Cafodd pawb gyfle i ddweud wrtho beth Thomas yn ymddeol. Hoffwn ddiolch iddi am ei gwaith yn yr ysgol fydden nhw’n hoffi ei dderbyn ar fore Nadolig. Prynhawn braf iawn a dros yr holl flynyddoedd a dymuno’n dda iddi yn ei ymddeoliad. phawb wedi mwynhau sgwrsio gyda Siôn Corn! Llwyddiant Pantomeim Yn Ysgol Abercaseg yr ydym eisioes yn gwybod am holl waith caled y Gan eu bod wedi ymddwyn mor dda yn ystod y tymor, bu disgyblion Sgwad Syniadau a sut mae disgyblion yr ysgol yn cael bod yn rhan yr holl ysgol yn Neuadd Ogwen yn gwylio pantomeim Patagonia allweddol o’r broses o wneud penderfyniadau sy’n newid ac yn gwella ddiwedd y tymor. Roedd hi’n bantomeim hwylus iawn, gyda llawer o bywyd yr ysgol o ddydd i ddydd. Ond mae hi’n wir fraint i ni gyd weld yr dynnu coes y gynulleidfa, digon o jôcs gwirion a chanu a dawnsio arfer dda hyn yn cael ei gydnabod a’i gymeradwyo fel Astudiaeth Achos gwerth chweil. Cafodd y disgyblion andros o amser da a phawb wedi yn “Adroddiad Blynyddol 2014 Cyfarwyddwr Gweithredol Iechyd mwynhau. Cyhoeddus – Plant a Phobl Ifanc yw Ein Dyfodol”. Ardderchog, blant. Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 19
Llais Ogwan 19
CAFFICOEDYBRENIN Y Douglas Arms 1RhesBuddug,Bethesda * Lluniaeth i Bartïon * Te Cynhebrwng * * Gardd Gwrw * Te a Choffi * Ffôn:01248602550 OriauAgor Siop Trin Gwallt a Harddwch Llun–Gwener:6.00-11.00 [email protected] Sadwrn:3.30–12.00 Bethesda 600094 Sul:Pnawn1.00-4.00,Hwyr8.00-11.00 Bwydcartrefblasus Yn arbenigo mewn trin gwallt 01248600219 (mewn awyrgylch cyfeillgar) merched, dynion a phlant. www.douglas-arms-bethesda Cynghori, gosod a thorri wigiau Cewch groeso cynnes gan CinioarbennigbobdyddIau Rhai gwasanaethau harddwch a shafio Gwyn, Christine a Geoffrey Bwydi’wgarioallan (rasal “cut throat”) Gwasanaetharlwyoargyfer par tï onobobmath- plant,pen-blwyddacati GarethWilliams (yn y caffi neu mewn lle o’ch dewis chi) TrefnyddAngladdau DAfYDD CADWALADR Cacennauargyferpobachlysur e.e.priodasneuben-blwydd Cynhyrchion Coedlannol CrudyrAwel 1FforddGarneddwen Prisiaurhesymol Coed Tân - Llwythi bach a mawr Bethesda Ysglodion pren i’r ardd BISTRO’RBRENIN ffôn: (01248)600763a602707 Ffensio a thorri coed (BwytyTrwyddedig) Asiant system gwresogi trwy GWASANAETHDYDDANOS Rydym yn croesawu partïon o bob math – dathlu pen-blwydd losgi coed ac achlysuron arbennig eraill. Beth am eich Parti Nadolig? 01248 605207 Oriel Cwm Gadewch i Cwm y Glo, Caernarfon LondriCoedyBrenin wneud eich golchi Pob math o waith trydanol Gwasanaeth fframio lluniau o bob math ar gael ar y safle Prisiau rhesymol LONDIS Huw Jones Arddangosfa gan artistiai dl lleol Londis Bethesda Ymgymerwr Trydanol BETHESDA Ffôn / Ffacs 01286 870882 Trydanwr cymwysedig gyda 01248 605566 phrofiad diwydiannol RICHARD S. HUMPHREYS Archfarchnad hwylus Gwasanaeth personol Y Wern, Gerlan, Bethesda gyda’r pwyslais ar y cwsmer Gwynedd LL57 3ST Tocynnau Loteri, cardiau a biliau trydan a nwy Ar agor 7.00 y bore tan 10.00 yr hwyr ffôn: 01248 602480 7 diwrnod yr wythnos
Hefydymgymryd STEPHEN âgwaithcerrigbeddi: JOHN ROBERTS adnewydduneuo’rnewydd JONES Gweithdy Pen-y-bryn Paentiwr † Cefn-y-bryn, Bethesda Papurwr Ffôn: gweithdy 600455 Teilsiwr gartref 602455 TREFNYDD personol 07770 265976 Bangor 360001 Symudol: 07747 628650 ANGLADDAU Ffôn: 01248 600995 Gwasanaethpersonolddyddanos Ionawr 2015_Llais Ogwan 12/01/2015 13:25 Page 20
Llais Ogwan 20 Llais Ogwan 20 Beth sy’n digwydd yn y Dyffryn?
Marchnad Ogwen PESDA ROC Yr ail ddydd Sadwrn yn fisol Dwy noson wych yn 14 Chwefror Neuadd Ogwen, Neuadd Ogwen 9.30am - 1.30pm Nos Sadwrn, 14 Mawrth Neuadd Ogwen, 31 Ionawr 9.30am - 1.30pm am 7.30 DAfYDD iWAN Bwydydd, Crefftau, Caffi a gwestai arbennig www.marchnadogwen.co.uk Twitter #marchnadogwen Nos Sadwrn Facebook 28 Chwefror am 7.30 Cymdeithas Hanes STEVE EAVES Dyffryn Ogwen a LLEUWEN STEffAN Nos Lun 9 Chwefror 2015 am 7.00 o’r gloch James Griffiths Canolfan Cefnfaes Sesiynau Siarad i Ddysgwyr Cysylltiadau Cerddorol 11-12, 2il Ddydd Sadwrn bob mis ym Marchnad Ogwen, BETHESDA Neuadd Ogwen 11-12, 4ydd Dydd Sadwrn bob mis yng Nghaffi Fitzpatrick's GYRfA CHWiST £1.50 wrth y drws neu am Cyrsiau iaith yn Neuadd Ogwen ddim i aelodau Rydym yn casglu enwau i gynnal cyrsiau WLPAN yn Neuadd 27 Ionawr Ogwen i ddechrau diwedd Ionawr 2015. Os ydych yn 10 a 24 Chwefror adnabod unrhyw ddarpar ddysgwyr, mae cyfle iddynt EGLWYS UNEDIG gofrestru yn Siop Ogwen neu yn Neuadd Ogwen. BETHESDA Am fwy o wybodaeth neu i wirfoddoli yn y sesiynau siarad, am 7.00 o’r gloch cysylltwch â Meleri ar 01248 602131 Dewch i fwynhau ‘LLENWI’R nosweithiau difyr CWPAN’
DYDDIADURBOREAUCOFFI Dewch am sgwrs a phaned 2015
24Ionawr Cefnfaes Bob bore dydd Iau Cronfa Apêl Tracy Smith. rhwng 10.00 o’r gloch a 28Chwefror Neuadd Ogwen hanner dydd Plaid Cymru. 21Mawrth Neuadd Ogwen Eisteddfod D. Ogwen. 28Mawrth Neuadd Ogwen Rhag-hysbysiad Plaid Lafur. 18Ebrill Cefnfaes Plaid Cymru Cymdeithas Capel Jerusalem. Cangen Dyffryn Ogwen 09Mai Neuadd Ogwen Cymorth Cristnogol. Cynhelir 27Mehefin Neuadd Ogwen Eisteddfod D. Ogwen. Cyfarfod Blynyddol 26Medi Neuadd Ogwen Plaid Cymru. am 7.00 o’r g;och 31Hydref Neuadd Ogwen Eisteddfod D. Ogwen. CYfARfOD AGORED Pwysig Os yn trefnu Bore Coffi yn ardal am 7.30 Bethesda, bydd y rhestr uchod yn gymorth i chi ddewis dyddiad gwag. Siaradwr Gwadd Gallwch wedyn gynnwys eich dyddiad chi ar y rhestr hon. RHUN AP iORWERTH Bydd yn cael ei diweddaru ac yn ymddangos pob mis. Nos Wener, 27 Chwefror Anfonwch y manylion at Neville Hughes (600853). yng Nghanolfan Cefnfaes