UCHWAŁA NR XLVII/359/18 RADY MIEJSKIEJ W BYCZYNIE

z dnia 30 stycznia 2018 r.

w sprawie uchwalenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017-2023

Na podstawie art. 18 ust. 1 i ust. 2 pkt 6a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1875 z późn. zm.), Rada Miejska w Byczynie uchwala, co następuje: § 1. Uchwala się Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017-2023 stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Byczyny. § 3. Traci moc: Uchwała Nr XLIV/328/17 Rady Miejskiej w Byczynie z dnia 26 października 2017 r. w sprawie uchwalenia Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017-2023. § 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Miejskiej w Byczynie

Adam Radom

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 1 Załącznik do uchwały Nr XLVII/359/18 Rady Miejskiej w Byczynie z dnia 30 stycznia 2018 r.

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI miasta i gminy Byczyna na lata 2017 -2023

Byczyna, stycze ń 2018

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 1 Spis tre ści 1. WPROWADZENIE I METODOLOGIA PRACY...... 4 2. POWI ĄZANIA PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI ... 5 2.1. Dokumenty na poziomie unijnym ...... 5 2.2. Dokumenty na poziomie krajowym ...... 5 2.3. Dokumenty na poziomie wojewódzkim ...... 6 2.4. Dokumenty na poziomie lokalnym ...... 8 3. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH ORAZ SKALA I CHARAKTER POTRZEB REWITALIZACYJNYCH ...... 10 3.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY BYCZYNA ...... 11 3.1.1. Uwarunkowania wewn ętrzne i zewn ętrzne ...... 11 3.2. Główne problemy rozwojowe ...... 16 3.2.1. Demografia ...... 16 3.2.2. Diagnoza w sferze społecznej ...... 20 3.2.3. Diagnoza w sferze gospodarczej ...... 40 3.2.4. Diagnoza w sferze funkcjonalno-przestrzennej ...... 44 3.2.5. Diagnoza w sferze środowiskowej ...... 47 4. PROCEDURA WŁ ĄCZENIA INTERESARIUSZY W TWORZENIU LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ...... 53 5. ZASI ĘG PRZESTRZENNY OBSZARU REWITALIZACJI ...... 56 6. WIZJA STANU OBSZARU PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI ...... 58 7. CELE REWITALIZACJI ORAZ KIERUNKI DZIAŁA Ń ...... 59 8. PLANOWANE PROJEKTY I PRZEDSI ĘWZI ĘCIA REWITALIZACYJNE ...... 61 8.1. Inne projekty planowane do realizacji w ramach procesu rewitalizacji ...... 67 9. POZOSTAŁE PRZEDSI ĘWZI ĘCIA REWITALIZACYJNE ...... 68 10. KOMPLEMENTARNO ŚĆ MI ĘDZY PROJEKTAMI ...... 72 11. INDYKATYWNE RAMY FINANSOWE PROGRAMU REWITALIZACJI ...... 73 12. MECHANIZM WŁ ĄCZENIA INTERESARIUSZY W PROCES REWITALIZACJI ……..……………..…74 13. SYSTEM WDRA ŻANIA PROGRAMU REWITALIZACJI ...... 82 13.1 Monitorowanie ...... 82 13.2 Ewaluacja ...... 83 14. SYSTEM MONITORINGU ...... 83

Spis tabel: Tabela 1. Ludno ść zamieszkuj ąca gmin ę Byczyna w 2015 r. 16 Tabela 2. Wska źnik obci ąż enia demograficznego dla gminy Byczyna 17 Tabela 3. Struktura wieku mieszka ńców w latach 2013-2015 17 Tabela 4. Liczba uczniów w placówkach o światowych 20 Tabela 5. Plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gmin ę Byczyna. 22 Tabela 6. Liczba rodzin i osób korzystaj ących z pomocy społecznej 25 Tabela 7. Powody przyznania pomocy w uj ęciu gminnym 26 Tabela 8. Podsumowanie liczby beneficjentów pomocy społecznej zagro żonych ubóstwem, w podziale na obszar miejski oraz wiejski gminy Byczyna 26

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 2

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 2

Tabela 9. Stopa bezrobocia w gminie 28 Tabela 10. Charakterystyka osób bezrobotnych w Gminie Byczyna w latach 2013-2015 29 Tabela 11. Zestawienie przest ępstw popełnionych na obszarze Gminy Byczyna 31 Tabela 12. Zestawienie wykrocze ń popełnionych na obszarze Gminy Byczyna 31 Tabela 13. Wykaz organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie gminy Byczyna 33 Tabela 14. Wykaz mieszka ń komunalnych na terenie gminy Byczyna 34 Tabela 15. Analiza sfery społecznej 39 Tabela 16. Analiza sfery gospodarczej 42 Tabela 17. Powierzchnia lasów na terenie gminy Byczyna 43 Tabela 18. Analiza sfery funkcjonalno-przestrzennej 45 Tabela 19. Ilo ść odebranych odpadów z sektora komunalnego z terenu gminy Byczyna w latach 2013- 2015, z podziałem na poszczególne frakcje 50 Tabela 20. Analiza sfery środowiskowej 51 Tabela 21. Powierzchnia i liczba ludno ści zamieszkuj ąca wyznaczony obszar rewitalizacji 57 Tabela 22. Planowane projekty i przedsi ęwzi ęcia rewitalizacyjne 59 Tabela 23. Pozostałe przedsi ęwzi ęcia przewidziane do realizacji na terenie gminy Byczyna 65

Spis rysunków: Rysunek 1. Gmina Byczyna ...... 12 Rysunek 2. Mapa dróg w Gminie Byczyna ...... 15 Rysunek 3. Przyrost naturalny w latach 1995-2015 w gminie Byczyna...... 18 Rysunek 4. Migracje ludno ści na pobyt stały ...... 18 Rysunek 5. Szacunkowa stopa bezrobocia rejestrowanego………………………………………………...40 Rysunek 6. Obszar rewitalizacji miasta Byczyna ...... 56 Rysunek 7. Obszar rewitalizacji miasta Byczyna przedstawiony na fotografii Panoramy miasta ...... 56

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 3

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 3 1. WPROWADZENIE I METODOLOGIA PRACY Proces rewitalizacji, ma słu żyć pełnej i świadomej realizacji działa ń słu żą cych podniesieniu jako ści życia mieszka ńców danego obszaru, to przede wszystkim proces zaplanowany. Dlatego rewitalizacj ę nale ży rozumie ć jako działania, maj ące na celu ponowne o żywienie zdegradowanych obszarów pod wzgl ędem społecznym i gospodarczym. Inaczej mo żna powiedzie ć, że wła ściwa definicja okre śla rewitalizacj ę jako kompleksowy program remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków na wybranym obszarze, w powi ązaniu z rozwojem gospodarczym i społecznym. Aspekt ten wskazuje na podporz ądkowanie rewitalizacji wa żnym celom społecznym gdy ż rewitalizacja nie jest celem samym w sobie. Okre ślenie podstawowych parametrów społeczno-gospodarczych obszaru rewitalizowanego pozwala na wyodr ębnienie kluczowych zasad post ępowania i wyboru specyfiki działa ń rewitalizacyjnych. Wszystkie planowane działania poł ączone by ć powinny ze wskazaniem celów rozwoju. Powinny one zosta ć poł ączone z odniesieniem do sfery i kierunków zagospodarowania przestrzennego, ustalonego dla danego terenu, ze szczególnym wskazaniem działa ń umo żliwiaj ących jak najbardziej efektywne wykorzystanie potencjału tkwi ącego w danym obszarze. Proces rewitalizacji musi by ć zatem traktowany jako konieczny i nieusuwalny element planowania i przekształcania przestrzeni miejskiej. Lokalny Program Rewitalizacji, zgodnie z ramami procesu rewitalizacji w okresie programowania 2014- 2020 oraz zasadami wyznaczonymi w ustawie o rewitalizacji, stanowi „podstaw ę kompleksowego procesu wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania cało ściowe, tj. powi ązane wzajemnie przedsi ęwzi ęcia obejmuj ące kwestie społeczne , gospodarcze , przestrzenno- funkcjonalne , techniczne lub środowiskowe, integruj ące na rzecz społeczno ści, przestrzeni i gospodarki lokalnej, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany”. Obszar rewitalizacji, wszystkie planowane działania poł ączone by ć powinny ze wskazaniem celów rozwoju, a tym samym celów programu rewitalizacji w tym m.in.: − hierarchi ę potrzeb, − działania rewitalizacyjne obejmuj ące jednocze śnie sfer ę społeczn ą, gospodarcz ą, przestrzenno- funkcjonaln ą, techniczn ą, środowiskow ą; − koordynacj ę prowadzonych działa ń oraz monitorowanie i ewaluacja skuteczno ści rewitalizacji; Zgodnie z wytycznymi, przeanalizowano nast ępuj ące wska źniki w zakresie zjawisk społecznych: − liczba osób korzystaj ących z pomocy społecznej; − liczba ludno ści w gminie oraz zmiany tych danych w przeci ągu ostatnich lat; − analiza ludno ści z uwzgl ędnieniem struktury wiekowej; − ilo ść rodzin z problemami alkoholowymi; − ilo ść rodzin w których wyst ępuje przemoc domowa; − liczba osób bezrobotnych; − przest ępczo ść ; − aktywno ść społeczn ą mieszka ńców gminy. Posłu żono si ę analiz ą koncentracji negatywnych zjawisk. Podej ście takie zapewnia skupienie si ę na najistotniejszych obszarach problemowych i przyszł ą koncentracj ę działa ń zmierzaj ących do eliminacji i/lub ograniczenia pogł ębiania si ę negatywnych zjawisk. Jednocze śnie nale ży podkre śli ć, i ż prace zwi ązane z opracowaniem Lokalnego Programu (…) realizowane były przy udziale mieszka ńców, którzy na etapie tworzenia dokumentu mieli możliwo ść wniesienia swoich pomysłów, opinii, stanowisk, sprzeciwu, aprobaty. Konsultacje społeczne były skierowanie do szerokiego grona odbiorców w tym te ż do przedstawicieli sektora gospodarczego i pozarz ądowego. Niniejszy Program w pełni realizuje politykę rozwoju gminy okre ślon ą w podstawowych dokumentach strategicznych i planistycznych, w szczególno ści projekcie Strategii Rozwoju oraz w obowi ązuj ących jak i opracowywanych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w obowi ązuj ącym Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. Jest on równie ż spójny z celami krajowej i regionalnej polityki rozwoju okre ślonej w dokumentach strategicznych i planistycznych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 4

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 4 2. POWI ĄZANIA PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PLANISTYCZNYMI „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017-2023” opracowany został z uwzgl ędnieniem uwarunkowa ń i ram prowadzenia procesu rewitalizacji wynikaj ących z unijnej, krajowej i regionalnej polityki.

2.1. Dokumenty na poziomie unijnym − Karta Lipska przyj ęta z okazji nieformalnego spotkania ministrów w sprawie rozwoju miast i spójno ści terytorialnej w Lipsku, w dniach 24–25 maja 2007 r. Dokument podkre śla potrzeb ę opracowania strategii zintegrowanego rozwoju miejskiego, przy uwzgl ędnieniu aspektu ekonomicznego, społecznego i ekologicznego, a tak że wymiaru zdrowotnego i kulturowego oraz zdolno ści instytucjonalnych pa ństwa. − Europa 2020 to strategia na rzecz inteligentnego i zrównowa żonego rozwoju sprzyjaj ącego wł ączeniu społecznemu rozumiana jako rozwój: inteligentny, gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; oraz rozwój zrównowa żony tj. wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; − Umowa Partnerstwa z dnia 12 lipca 2013, okre ślaj ąca kierunki interwencji trzech polityk unijnych w Polsce, tj. Polityki Spójno ści, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa wyznacza cele i priorytety interwencji publicznej w kraju, stanowi ąc tym samym przeło żenie postanowie ń z poziomu Unii Europejskiej na poziom krajowy.

2.2. Dokumenty na poziomie krajowym − Krajowa Polityka Miejska 2023 to dokument Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, w którym rewitalizacja stanowi jeden z celów głównych, a także jeden z w ątków tematycznych w Krajowej Polityce Miejskiej 2023. W dokumencie tym rewitalizacja okre ślona jest jako kompleksowy, skoordynowany, wieloletni proces przemian społecznych, ekonomicznych, przestrzennych i technicznych, prowadzony na obszarze zdegradowanym, tak aby nast ąpiło osi ągni ęcie ogólnego celu, którym jest wyprowadzenie tego obszaru ze stanu kryzysowego, w szczególno ści przez nadanie mu nowej jako ści funkcjonalnej i stworzenie warunków do jego rozwoju w oparciu o charakterystyczne uwarunkowania endogeniczne. Najbardziej zaawansowane z takich działa ń w ramach tego procesu stanowi kompleksowa rewitalizacja, realizowana na obszarach najbardziej zdegradowanych, odnosz ąca si ę do konkretnego, ograniczonego terytorium i ł ącz ąca wysiłki ró żnych podmiotów, których suma ma spowodowa ć trwałe o żywienie społeczne i gospodarcze obszaru. − Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przyj ęta uchwał ą Rady Ministrów dnia 13 grudnia 2011 r. jest najwa żniejszym dokumentem dotycz ący ładu przestrzennego Polski. Jej zapisy zawieraj ą w śród celów polityki przestrzennego zagospodarowania kraju cel nr 2, który dotyczy poprawy spójno ści wewn ętrznej i terytorialne równowa żenie rozwoju kraju poprzez promowanie integracji funkcjonalnej, tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania si ę czynników rozwoju, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wykorzystanie potencjału wewn ętrznego wszystkich terytoriów. W rozwini ęciu tego celu wskazuje si ę, i ż działania polityki przestrzennej w odniesieniu do zdegradowanych obszarów zurbanizowanych maj ą na celu przywrócenie ich funkcji administracyjnych, społecznych i gospodarczych oraz stworzenie warunków sprzyjaj ących ich powtórnemu zagospodarowaniu dzi ęki skorelowanym interwencjom w sferze planowania przestrzennego, inwestycjom infrastrukturalnym oraz wsparciu zasobów ludzkich i przedsi ębiorczo ści. Działania restrukturyzacyjne i rewitalizacyjne doprowadz ą do odzyskania atrakcyjno ści danego obszaru lub miasta, do przywrócenia korzystnych warunków życia i podejmowania działalno ści gospodarczej oraz inwestycyjnej z wykorzystaniem istniej ącego

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 5

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 5 potencjału kulturowego i zachowaniem funkcji symbolicznych oraz przyrodniczych obszaru w procesie jego adaptacji do nowych funkcji. − Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010—2020 (KSRR) dokument przyj ęty przez Rad ę Ministrów uchwał ą w dniu 13 lipca 2010 r. Okre śla on cele i sposoby działania podmiotów publicznych, a w szczególno ści rz ądu i samorz ądów województw, w odniesieniu do polskiej przestrzeni dla osi ągni ęcia strategicznych celów rozwoju kraju. Dokument wyznacza cele polityki rozwoju regionalnego, w tym wobec obszarów wiejskich i miejskich, oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyra źnym terytorialnym ukierunkowaniu. Celem strategicznym polityki regionalnej, okre ślonym w KSRR, jest efektywne wykorzystywanie specyficznych regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osi ągania celów rozwoju kraju – wzrostu, zatrudnienia i spójno ści w horyzoncie długookresowym. KSRR ustala trzy cele szczegółowe do 2020 roku: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjno ści regionów; 2. Budowanie spójno ści terytorialnej i przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych; 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działa ń rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie. − Narodowy Plan Rozwoju głównym celem tego dokumentu jest poprawa warunków rozwoju obszarów zdegradowanych w wymiarze przestrzennym, społecznym, kulturowym i gospodarczym. Realizacji tego celu słu żyć b ędzie stworzenie korzystnych warunków dla prowadzenia rewitalizacji w Polsce i poło żenie nacisku na holistyczne, zintegrowane podej ście do prowadzenia takich działa ń. My ślą przewodni ą Narodowego Planu Rewitalizacji ma by ć zapewnienie mu mo żliwie powszechnego charakteru tak, aby "jak najszersze grono obywateli i podmiotów mogło si ę uto żsami ć z ide ą naprawy środowiska miejskiego i wł ącza ć si ę lub podejmowa ć z własnej inicjatywy działania w tym zakresie. Z tej perspektywy plan odnie ść si ę ma zarówno do zagadnienia przywracania świetno ści dzielnicom śródmiejskim, uzdrawiania relacji społecznych i rozwi ązywania problemów infrastrukturalno-technicznych w zaniedbanych dzielnicach „miasta XIX wiecznego” i blokowiskach, ponownego zagospodarowania terenów poprzemysłowych, powojskowych, pokolejowych i poportowych, jak i innych sytuacji, w których władze samorz ądowe lub mieszka ńcy dochodz ą do wniosku, że miasto powinno by ć na danym obszarze „uzdrowione”. Narodowy Plan Rewitalizacji stanowi ć b ędzie główny scalaj ący dokument rz ądowy okre ślaj ący cało ściowo tytułowy plan rewitalizacji, jego cele, elementy oraz mechanizmy działania. Oparty na 4 modułach: dokumentach, zmianach w regulacjach i nowych regulacjach, instrumentach wsparcia oraz informacji i edukacji. − Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 Podstawowym ich celem jest ujednolicenie warunków i procedur wdra żania programów operacyjnych na lata 2014-2020 w zakresie projektów realizuj ących cele rewitalizacji. Dokumentem odniesienia dla Wytycznych jest Umowa Partnerstwa, która formułuje wyzwania zwi ązane z zapewnieniem warunków dla wła ściwej rewitalizacji, tj. zintegrowanego, kompleksowego oraz przygotowanego i prowadzonego z uwzgl ędnieniem realnej partycypacji społecznej przeciwdziałania procesom degradacji obszarów dotkni ętych kryzysem.

2.3. Dokumenty na poziomie wojewódzkim − Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 Uchwalona przez Sejmik Województwa Opolskiego uchwał ą Nr XXV/325/2012 z dnia 28 grudnia 2012 r. jest kluczow ą deklaracj ą samorz ądu, w której definiuje si ę wizj ę i kierunki rozwoju miasta. Prezentowany program działania jest koherentny ze strategiami i programami rozwoju na poziomie krajowym i wojewódzkim. W Strategii zostały wyznaczone nast ępuj ące cele strategiczne i cele operacyjne rozwoju województwa opolskiego, z którymi spójny jest Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 6

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 6 Byczyna. CEL STRATEGICZNY 9. O środki miejskie biegunami wzrostu. Jednym z głównych problemów rozwoju miast województwa opolskiego jest wyst ępowanie obszarów kumulacji negatywnych zjawisk społecznych (wysoka stopa bezrobocia, niski poziom aktywno ści gospodarczej, wy ższe nat ęż enie wyst ępowania zjawisk patologicznych), które powoduj ą, że w przestrzeni coraz mocniej zaznacza si ę nierówno ść społeczna, a podstawowe potrzeby mieszka ńców na tych obszarach nie s ą zaspokajane. Dlatego te ż oprócz wzmacniania potencjału gospodarczego miast, niezb ędne jest podj ęcie działa ń na rzecz poprawy ładu przestrzennego i rewitalizacji obszarów zdegradowanych. W ramach tego celu wskazano cele operacyjne, z których jedne (cel operacyjny 9.2) dotyczy poprawy ładu przestrzennego i rewitalizacja na obszarach miejskich, w ramach którego nast ąpi: − zwi ększanie koordynacji i współpracy pomi ędzy jst w zakresie planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego w obr ębie miejskich obszarów funkcjonalnych, − przeciwdziałanie zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji i chaosu przestrzennego, − poprawa atrakcyjno ści centrów miast, − rewitalizacja obszarów miejskich poprzez przywracanie warunków dla zamieszkania, prowadzenia działalno ści gospodarczej i rozwoju usług, − aktywizacja obszarów zdegradowanych, w tym rozwijanie funkcji społeczno- gospodarczych − Regionalny program operacyjny województwa opolskiego 2014-2020. Zakres tego dokumentu jest odpowiedzi ą na wyzwania rozwojowe, okre ślone dla regionu w głównych dokumentach strategicznych, uwzgl ędnia te obszary interwencji, których realizacja przyniesie najwi ększe efekty. Obok wyzwa ń wynikaj ących z uwarunkowa ń demograficznych szczególnym wyzwaniem jest poprawa spójno ści społecznej i terytorialnej w miastach, nara żonych na kumulacj ę negatywnych zjawisk, zarówno społecznych, gospodarczych, środowiskowych, jak i przestrzennych. Cech ą charakterystyczn ą miast jest ich zło żona struktura przestrzenna, społeczna i gospodarcza. Charakterystyczne dla tych terenów – wysoka stopa bezrobocia, niski poziom aktywno ści gospodarczej, wy ższe nat ęż enie wyst ępowania zjawisk patologicznych powoduj ą, że nawet podstawowe potrzeby społeczne na tych obszarach nie s ą zaspokajane w odpowiednim stopniu. Z uwagi na du że znaczenie, jakie dla rozwoju miast ma problematyka zdegradowanych i zaniedbanych terenów, w strukturach przestrzennych wielu miast województwa opolskiego szczególn ą wag ę przypisuje si ę potrzebom ponownego o żywienia tych terenów pod wzgl ędem społecznym i gospodarczym. Miasta województwa opolskiego, tak jak i w całej Polsce borykaj ą si ę z wieloma wyzwaniami rozwojowymi – problemami społecznymi i gospodarczymi wynikaj ącymi z upadku tradycyjnych gał ęzi przemysłu, utraty dotychczasowych funkcji, globalizacji czy te ż spowolnienia gospodarczego. W niektórych o środkach miejskich lub/i na niektórych ich obszarach (dzielnicach) doszło do kumulacji negatywnych zjawisk społeczno- gospodarczych, przestrzennych i środowiskowych oraz do degradacji fizycznej, gospodarczej i społecznej. Obszarami koncentruj ącymi te negatywne zjawiska i problemy w organizmach miast województwa opolskiego s ą: tereny poprzemysłowe, tereny zaniedbanych dzielnic i osiedli fabrycznych, tereny blokowisk, które zwłaszcza w najwi ększych miastach regionu stanowi ą znaczny udział w zasobach mieszkaniowych, tereny powojskowe, tereny pogórnicze. W ramach priorytetów inwestycyjnych RPO WO 2014-2020 realizowane b ędą mi ędzy innymi kompleksowe projekty wynikaj ące z Lokalnych Programów Rewitalizacji, inicjowane i koordynowane przez władze samorz ądowe, które b ędą przyczynia ć si ę do aktywizacji środowisk ubogich i zagro żonych wykluczeniem społecznym. Działania rewitalizacyjne b ędą obejmowa ć zintegrowane przedsi ęwzi ęcia rewitalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, na rzecz poprawy w zakresie jako ści życia mieszka ńców. Porz ądkowanie „starej tkanki” urbanistycznej b ędzie odbywa ć si ę poprzez zagospodarowywanie opuszczonych przestrzeni w harmonii z otoczeniem, rozumiane jako likwidacja powodów izolacji zdegradowanych obszarów od pozostałych obszarów. Poza popraw ą bezpiecze ństwa, na terenach

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 7

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 7 obj ętych zasi ęgiem realizowanych projektów (zapobieganie przest ępczo ści, patologiom społecznym, wypadkom zwi ązanym ze zł ą kondycj ą techniczn ą obiektów), zasadnicz ą warto ści ą wdra żanych projektów b ędzie adaptacja, przebudowa i remonty zdegradowanej infrastruktury pozostałej po tradycyjnej działalno ści przemysłowej prowadzonej na terenach o środków miejskich województwa i wykorzystanie jej m.in. na cele społeczne. Inwestycje w infrastruktur ę b ędą stanowi ć element uzupełniaj ący celów społecznych i b ędą odpowiedzi ą na zdiagnozowane problemy społeczne. Mo żliwa b ędzie m.in. przebudowa i adaptacja zdegradowanych obiektów, w celu przywrócenia lub nadania im nowych funkcji (np. społecznych, kulturalnych, gospodarczych) sprzyjaj ących poprawie życia mieszka ńców. Działania w obszarze rewitalizacji w wymiarze gospodarczym umo żliwi ą realizacj ę wsparcia przedsi ębiorczo ści i samozatrudnienia, wspierania ekonomii społecznej, podejmowania inicjatyw lokalnych na rzecz zatrudnienia oraz wspierania mobilno ści pracowników. Jednocze śnie w wymiarze społecznym realizowane b ędą działania na rzecz aktywizacji środowisk zagro żonych wykluczeniem społecznym i ubogich oraz poprawy dostępu do usług. Przebudowana infrastruktura materialna mo że słu żyć m.in. osobom wykluczonym lub zagro żonym wykluczeniem społecznym w ich aktywizacji zawodowej. Mo że przyczyni ć si ę tak że do rozwoju usług opieku ńczych skierowanych do osób zale żnych, w tym starszych i niepełnosprawnych oraz wesprze ć proces usamodzielniania si ę np. osób opuszczaj ących placówki opieku ńczo-wychowawcze lub piecz ę zast ępcz ą. Ponadto przebudowana infrastruktura mo że doprowadzi ć do powstania nowych mieszka ń chronionych, wspomaganych lub treningowych, dzi ęki którym osoby mieszkaj ące w nich będą miały mo żliwo ść funkcjonowania lub uczenia jak żyć

2.4. Dokumenty na poziomie lokalnym − Strategia Rozwoju Byczyny 2015-2020. Strategia rozwoju gminy jest kluczowym elementem planowania rozwoju lokalnego. Jest to dokument, którego celem jest wskazanie wizji oraz strategicznych kierunków rozwoju gminy. Strategia jest podstawowym instrumentem długofalowego zarz ądzania gmin ą. Pozwala na zapewnienie ci ągło ści i trwało ści w poczynaniach władz gminy, niezale żnie od zmieniaj ących si ę uwarunkowa ń politycznych. Strategia umo żliwia równie ż efektywne gospodarowanie własnymi, zwykle ograniczonymi zasobami gminy, takimi jak: zasoby ludzkie, infrastruktura czy te ż środki finansowe. W Strategii wyznaczono cztery główne cele strategiczne (przedstawione poniżej) i do ka żdego celu przypisano cele operacyjne. Cel strategiczny nr 1 - Konkurencyjna gospodarka oparta na kapitale intelektualnym oraz aktywno ści i przedsi ębiorczo ści mieszka ńców gminy Cele operacyjne: 1.1 Wzmacnianie i promocja przedsi ębiorczo ści w śród mieszka ńców; 1.2 Efektywny system edukacji, wspieraj ący rozwój kapitału intelektualnego i zatrudnienia; 1.3 Budowa infrastruktury gospodarczej; 1.4 Poprawa sytuacji na lokalnym rynku pracy i minimalizowanie negatywnych skutków bezrobocia; 1.5 Wysoka wewn ętrzna i zewn ętrzna dost ępno ść komunikacyjna. Cel Operacyjny nr 2 - Silna kultura i to żsamo ść lokalna oraz efektywne wykorzystanie potencjałów dla zwi ększenia atrakcyjno ści turystycznej Gminy oraz popytu na turystyk ę Cele operacyjne: 2.1 Ochrona przestrzeni kulturowej i to żsamo ści lokalnej; 2.2 Wsparcie dla rozwoju turystyki i skuteczny system promocji turystycznej. Cel Operacyjny nr 3 - Wysoka dost ępno ść i jako ść usług publicznych - Byczyna jako silne centrum funkcji lokalnych Cele operacyjne:

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 8

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 8 3.1 Rozwijanie systemów infrastruktury technicznej; 3.2 Rozwój oferty kulturalnej i rekreacyjno-sportowej skierowanej do ró żnych grup odbiorców; 3.3 Wysoki poziom bezpiecze ństwa mieszka ńców gminy w wymiarze publicznym, zdrowotnym i społecznym; 3.4 Poprawa bezpiecze ństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju gminy. Cel Operacyjny nr 4 - Sprawny, efektywny i partnerski system zarz ądzania publicznego Cele operacyjne: 4.1 Sprawny system zarz ądzania i administracji oraz skuteczna promocja; 4.2 Kształtowanie i rozwój aktywno ści obywatelskiej oraz wzmacnianie kapitału społecznego; 4.3 Rozwój współpracy terytorialnej W dokumencie tym rewitalizacja jest jednym z priorytetowych celów, który w szczególno ści dotyczy kształtowania przestrzeni sprzyjaj ącej rozwojowi społeczno– gospodarczemu i jest odpowiedzi ą na zdefiniowane wyzwania rozwojowe i potrzeb ę działa ń rewitalizacyjnych. Cele operacyjne b ędące uszczegółowieniem celu strategicznego zwi ązane z rewitalizacj ą znajduj ą si ę w Obszarze II. Dziedzictwo, turystyka i rekreacja. S ą to m.in. - Poprawa stanu i sposobu u żytkowania zabytków dziedzictwa kulturowego, zachowanie, rewaloryzacja i przeciwdziałanie procesowi ich degradacji oraz udost ępnianie (ze szczególnym uwzgl ędnieniem dni weekendowych); - Odtworzenie wielokulturowego bogactwa oraz to żsamo ści lokalnej i regionalnej szczególnie poprzez kultywowanie i promocj ę folkloru, tradycji lokalnych oraz twórczo ści ludowej, w tym m.in. restauracja gin ących zawodów oraz wyrobów rzemiosła, wspieranie lokalnych twórców i artystów, odtwarzanie starych przepisów kulinarnych i kreowanie potraw lokalnych jako produktów turystycznych, organizacja wydarze ń kulturalnych, bazuj ących na obrz ędach i zwyczajach wiejskich oraz na produkcji rolnej; - Współpraca mi ędzy samorz ądowa i mi ędzysektorowa w zakresie ochrony przestrzeni kulturowej i to żsamo ści lokalnej Byczyny; - Kompleksowa rewitalizacja obszarów zdegradowanych, w tym programy rewitalizacyjne łącz ące turystyk ę i rolnictwo; - Rewitalizacja miasta Byczyna; - Zintegrowanie ochrony krajobrazu kulturowego i środowiska przyrodniczego, zachowanie i przywracanie wysokiego poziomu estetycznego otoczenia i ładu przestrzennego; - Tworzenie i realizacja planów odnowy miejscowo ści; - Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Byczyna. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem prawa miejscowego. Postanowienia studium nie maj ą charakteru normatywnego, s ą bowiem kierowane do organów gminy i bezpo średnio nie kształtuj ą sytuacji prawnej podmiotów spoza systemu administracji publicznej. Ustalenia studium s ą jednak wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych, co jednoznacznie wynika z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z orzecznictwem ustalenia studium nale ży uwzgl ędni ć tak że przy wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy stanowi podstaw ę do: - podejmowania uchwał o przyst ąpieniu do sporz ądzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, - wewn ętrznej kontroli uchwał o miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod kątem ich zgodno ści z kierunkami zagospodarowania przestrzennego przyjętymi we wcze śniej uchwalonym studium, - ofertowej działalno ści gminy, - posługiwania si ę przepisami ustaw szczególnych, które maj ąc swój aspekt przestrzenny i wi ążą organy gminy w post ępowaniu administracyjnym.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 9

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 9 − Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Byczyna. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Byczyna jest dokumentem strategicznym mającym na celu przedstawienie planowanych działa ń Gminy zmierzaj ących do redukcji zużycia energii, co przeło ży si ę bezpo średnio na redukcj ę emisji gazów cieplarnianych. RW ramach planu zostały zidentyfikowane obszary problematyczne i wskazano działania mające na celu rozwi ązanie zdiagnozowanych problemów. Przeanalizowano w tym celu uwarunkowania do realizacji zaplanowanych działa ń oraz mo żliwo ści redukcji zu życia energii i emisji gazów cieplarnianych w ka żdym ze zdiagnozowanych obszarów. Przedstawiono listę zada ń wraz z ich kosztami, czasem realizacji i okre śleniem jednostek realizuj ących poszczególne zadania. Wskazano mo żliwe źródła finansowania poszczególnych działa ń, uwzgl ędniaj ąc wszelkie dost ępne środki zewn ętrzne jak i środki własne gminy oraz podmiotów zaanga żowanych w realizacj ę zada ń 1. Modernizacja obiektów u żyteczno ści publicznej. Obejmuje budynki: 1.1. Ośrodka Kultury w Byczynie wraz z budynkami szatni Hetmana Byczyna, kompleksu sportowo – rekreacyjnego na basenie k ąpielowym w Byczynie, Szkoły Podstawowej w Kostowie, 1.2. Świetlice Wiejskie w Pro ślicach, Kochłowicach Zadanie obejmie docieplenie ścian i stropów, wymian ę stolarki okiennej i drzwiowej, modernizacj ę kotłowni i instalacji centralnego ogrzewania (wdro żenie rozwi ąza ń o wy ższej sprawno ści, wymiana ogrzewania na gazowe, na biomas ę itp. 2. Monta ż instalacji fotowoltaicznych w budynkach u żyteczno ści publicznej i wymiana o świetlenia na energooszcz ędne 3. Prace termomodernizacyjne w budynkach jednostek organizacyjnych 0Gminy/ wymiana o świetlenia w budynkach jednostek organizacyjnych Gminy (spółek gminnych) 4. Modernizacja, przebudowa, remonty dróg gminnych m.in. w Biskupicach, Ciecierzynie, Wojsławicach, Ja śkowicach. 5. Działania informacyjno promocyjne w zakresie oszcz ędno ści energii, efektywno ści energetycznej i OZE 6. Prowadzenie systemu zielonych zamówie ń publicznych 7. Aktualizacja projektu zało żeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energi ę elektryczn ą i paliwa gazowe 8. Budowa ście żek rowerowych i tras rowerowych w gminie Byczyna m.in. 8.1. budowa ście żki rowerowej wzdłu ż drogi krajowej nr 11 8.2. budowa chodnika w Roszkowicach i ście żki rowerowej wzdłu ż drogi wojewódzkiej nr 487 8.3. budowa ście żki rowerowej i kanalizacji deszczowej w miejscowo ści Kochłowice na odcinku o długo ści 0,81 km (11+261,00 - km 12+077,50 str. lewa) 8.4. budowa ście żki rowerowej Kochłowice - Biskupice –Polanowice - Byczyna 8.5.budowa wiat i wyposa żenie przystanków autobusowych b ędących własno ści ą Gminy Byczyna 9. Modernizacje sieci wodoci ągowych i uj ęć wody na podstawie wieloletniego planu inwestycyjnego Spółki.

3. DIAGNOZA CZYNNIKÓW I ZJAWISK KRYZYSOWYCH ORAZ SKALA I CHARAKTER POTRZEB REWITALIZACYJNYCH

Celem sporz ądzonej Diagnozy czynników i zjawisk kryzysowych Gminy Byczyna wraz ze wskazaniem obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji jest zainicjowanie działa ń zwi ązanych z rewitalizacj ą gminy prowadzonych zgodnie z Ustaw ą o rewitalizacji z dnia 9 pa ździernika 2015 r. (Dz. U. 2015 poz. 1777). Wyznaczenie obszaru zdegradowanego nast ępuje na podstawie koncentracji na nim negatywnych zjawisk społecznych, w szczególno ści bezrobocia, ubóstwa, przest ępczo ści, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a tak że niewystarczaj ącego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym oraz jednoczesnym wyst ępowaniu na nim co najmniej jednego z nast ępuj ących negatywnych zjawisk:

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 10

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 10 1. Gospodarczych – w szczególno ści niskiego stopnia przedsi ębiorczo ści, słabej kondycji lokalnych przedsi ębiorstw, 2. Środowiskowych – w szczególno ści przekroczenia standardów jako ści środowiska, obecno ści odpadów stwarzaj ących zagro żenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, 3. Przestrzenno-funkcjonalnych – w szczególno ści niewystarczaj ącego wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą lub jej złego stanu technicznego, braku dost ępu do podstawowych usług lub ich niskiej jako ści, niedostosowania rozwi ąza ń urbanistycznych do zmieniaj ących si ę funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jako ści terenów publicznych. 4. Technicznych – w szczególno ści degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz niefunkcjonowaniu rozwi ąza ń technicznych umo żliwiaj ących efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególno ści w zakresie energooszcz ędno ści i ochrony środowiska. Gmina Byczyna została podzielona na mniejsze jednostki urbanistyczne, tj. sołectwa oraz miasto. Podział ten pozwolił na przeanalizowanie wszystkich wska źników oraz wybranie obszarów rewitalizacji. Obszary te wyznaczono w wyniku rankingu miejscowo ści gminy z uwzgl ędnieniem takich czynników, jak: bezrobocie, opieka społeczna, przest ępczo ść , podmioty gospodarcze, zabytki oraz problemy środowiskowe.

3.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY BYCZYNA

3.1.1. Uwarunkowania wewn ętrzne i zewn ętrzne Gmina Byczyna usytuowana jest w północno-wschodniej cz ęś ci województwa opolskiego, w powiecie kluczborskim, na północno-zachodnim kra ńcu Wy żyny Śląskiej. W skład Gminy wchodzi miasto Byczyna i 23 wsie sołeckie. Całkowita powierzchnia gminy to 183 km 2, co stanowi 2,14% obszaru województwa opolskiego. Na koniec 2016 r. zamieszkiwało j ą 9 277osób, w tym w Byczynie 3 599. Obszar gminy poło żony jest w mezoregionie Wysoczyzna Wieruszowska, której teren pod wzgl ędem wysoko ściowym jest zró żnicowany od 150 do 200 m n.p.m. Na wschód i południowy wschód rozci ąga si ę Próg Wo źnicki. Przez teren gminy od północnego zachodu poprzez Byczyn ę, a ż na południowy wschód przebiega pasmo falistych wzgórz. Na północ i południe od nich rozci ąga si ę obszar bardziej płaski, nizinny. Prosna - to najwi ększy ciek wodny w gminie, do niej w okolicach Kostowa wpada Pratwa na biegu której (na 14 kilometrze rzeki) w latach 1995 - 1996 wybudowano zbiornik retencyjny "Biskupice-Brzózki", który spi ętrza wody w akwen o powierzchni 42 ha (powierzchnia zalewowa 100 ha) i pojemno ści 535000 m³. Docelowo pojemno ść t ą mo żna zwi ększy ć o dodatkowe 237000 m 3. Jego budowa była zwi ązana ze znacznym obni żeniem wód gruntowych na terenach poło żonych na zachód od Byczyny. Na brzegu zbiornika odtworzony wczesno średniowieczny gród słowia ński. Cechami wyró żniaj ącymi gmin ę s ą: − korzystne poło żenie historyczno – geograficzne, − dobra infrastruktura komunikacyjna, − dobre warunki dla rozwoju rolnictwa, − wysoka aktywno ść mieszka ńców gminy w działalno ści społecznej i gospodarczej.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 11

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 11 Rysunek 1. Gmina Byczyna

Źródło: http://www.mapyonline.pl/powiat_kluczborski

Sołectwa Gminy Byczyna: Najwi ększa pod wzgl ędem liczby mieszka ńców wie ś sołecka w gm inie. Le ży na wzniesieniu o wys. 186 m n.p.m., przy drodze z Byczyny do Kluczborka. Wie ś jest zwodoci ągowana, posiada dobre poł ączenia autobusowe z Byczyn ą, Kluczborkiem i Wołczynem. Funkcjonuje w niej szkoła podstawowa, do której ucz ęszczaj ą równie ż Biskupice dzieci z Kochłowic i Sarnowa. Rolnicy indywidualni gospodaruj ą na ł ącznej powierzchni 172 ha. Średnia wielko ść gospodarstwa to 7,5 ha. Pozostałe grunty rolne nale żą do Gospodarstwa Rolnego Zasobu Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa. Ciekawostk ą mo że by ć znajduj ący si ę we wsi klasycystyczny pałac dworski z 1800 r. oraz zabytkowy drewniany ko ściół. Wie ś le ży w pobli żu rzeki i lasu na północny -wschód od Byczyny, od której jest oddalona o 5 km. Posiada charakter rozproszonej zabudowy usytuowanej na Borek wysoko ści 178 m n.p.m. Ma poł ączenie autobusowe z Byczyn ą. 16 prywatnych gospodarstw rolnych zajmuje ł ącznie powierzchni ę 121 ha. Pobliski las i rzeka stwarzaj ą dogodne warunki do w ędkowania i polowania. Chudoba Wie ś sołecka zało żona jako folwark nale żą cy do maj ątku w Dobiercicach.

Wie ś oddalona o 5 km od Byczyny. Jej główna (dolna) cz ęść le ży na wysoko ści 174 Ciecierzyn m n.p.m. Wie ś jest zwodoci ągowana i posiada poł ączenia autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Poło żone s ą na południu gminy w odległo ści 8 km od Byczyny. Miejscowo ść le ży na wys. 202 m n.p.m. Indywidualne gospodarstwa rolne, których jest 19 zajmuj ą Dobiercice powierzchni ę 145 ha. Średnio na jedno gospodarstwo przypada 7,63 ha. Wie ś jest zwodoci ągowana. W pobli żu niej znajduje si ę uj ęcie wody pitnej, któr ą dostarcza si ę równie ż do s ąsiednich miejscowo ści. Gołkowice To wie ś, w której zachował si ę najstarszy pałac na terenie gminy. Le ży w odległo ści 3,5 km od Byczyny i jest usytuowana na wys. 176 m n.p.m. Cz ęś ci ą wsi jest osiedle

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 12

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 12 znane jako Piaski. W 18 indywidualnych gospodarstwach uprawia si ę ł ącznie 157 ha ziemi, średnio 8,7 ha. Wie ś jest zwodoci ągowana i ma poł ączenie autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem, a osiedle Piaski dodatkowo z Wieruszowem. Ciekawostk ą jest zabytkowy ko ściół drewniany oraz zespół pałacowo-parkowy. Le ży na wys. 207 m n.p.m., w odległo ści 8 km na południe od Byczyny, pomi ędzy Nasalami, a Paruszowicami. Wie ś liczy zaledwie 15 numerów i 8 gospodarstw Gosław rolnych o ogólnym areale 65 ha, średnio - 8,2 ha. Jest zwodoci ągowana i posiada poł ączenia autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Warto zwróci ć uwag ę na pałac dworski rodziny von Garnier zbudowany w 1925 r. Na południowo-zachodnich kra ńcach gminy, na wysoko ści 178 m n.p.m. le ży niewielkie sołectwo Jakubowice. Jest to typowa wie ś ulicówka. Jest tu 25 Jakubowice gospodarstw rolnych o średniej wielko ści 8,8 ha. We wsi działa jednostka Ochotniczej Stra ży Po żarnej.

Północny kraniec Byczyny jest jednocze śnie pocz ątkiem Ja śkowic. Obecnie we wsi Ja śkowice jest zajmuje powierzchni ę 256 ha. Posiada dobre poł ączenia autobusowe.

Ta spokojna, swojska wie ś le ży w pi ęknym otoczeniu lasów na północny -zachód od Byczyny. Miejscowo ść jest zwodoci ągowana i posiada poł ączenia autobusowe Janówka z Byczyn ą i Kluczborkiem. Najbli ższa stacja PKP znajduje si ę w oddalonym od 4,5 km Kostowie. Wie ś le ży na zachód od Biskupic, w bezpo średniej ich blisko ści, na wysoko ści 186 m n.p.m. Charakter jej zabudowy to tzw. ulicówka. W Kochłowicach jest 28 Kochłowice indywidualnych gospodarstw rolnych o średniej wielko ści 8 ha. W zwi ązku ze stałym spadkiem wód gruntowych oraz w celu poprawy stosunków wodnych w pobli żu wsi, na Pratwie, powstał zbiornik retencyjny o powierzchni 42 ha. Sołectwo jest zwodoci ągowane i posiada poł ączenia autobusowe z Byczyn ą, Kluczborkiem i Wołczynem. Warto zwróci ć uwag ę na znajduj ący si ę we wsi stylizowany pałac dworski Karola Jordana. Jest najdalej wysuni ętą na północ wsi ą w gminie. Le ży na wysoko ści 170 m n.p.m. Znajduje si ę w niej parafia rzymsko-katolicka oraz działa te ż zało żona w 1952 r. Kostów jednostka Ochotniczej Stra ży Po żarnej. Wie ś jest zwodoci ągowana, a w pobli żu niej znajduje si ę uj ęcie wody pitnej, która jest dostarczana równie ż do Janówki, Ciecierzyna i Miechowej. W Kostowie znajduje si ę pó źnobarokowy pałac dworski z ko ńca XVIII w. Usytuowana jest na kra ńcach Wzgórz Trzebnicko -Ostrzeszowskich na wysoko ści od 176 do 186 m n.p.m. Ta typowa ulicówka oddalona jest o 8 km od Byczyny. Miechowa Sołectwo jest zwodoci ągowane i posiada poł ączenia autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Ciekawostk ą jest drewniany ko ściółek pw. św. Jacka. We wsi znajduj ą si ę 83 domy. Od 1948 r. działa jednostka Ochotniczej Stra ży Po żarnej. W pobli żu wsi rozci ągaj ą Nasale si ę spore kompleksy le śne. W Nasalach znajduje si ę wodoci ąg i przystanek autobusowy PKS umo żliwiaj ący dotarcie do Byczyny i Kluczborka. Pogorzałka Niedaleko Nasal, na obrze żu du żego kompleksu le śnego, na wysoko ści 229 m n.p.m. (najwy żej w gminie) rozci ąga si ę mała wie ś sołecka Pogorzałka. Du żym walorem tej miejscowo ści s ą pobliskie lasy doskonałe na polowania. Le żą na południe od Byczyny, na wysoko ści 197 m n.p.m. Miejscowo ść jest Paruszowice zwodoci ągowana, działa w niej zało żona w 1951 roku jednostka Ochotniczej Stra ży Po żarnej. Paruszowice posiadaj ą poł ączenie autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 13

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 13 Ta typowa ulicówka jest poło żona w bezpo średnim s ąsiedztwie Byczyny. Jej Polanowice panoram ę wida ć z byczy ńskiego wiaduktu kolejowego. Wie ś jest zwodoci ągowana. Obok niej znajduje si ę uj ęcie wody pitnej. Miejscowo ść posiada poł ączenie autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Le żą w zachodniej cz ęś ci gminy, na wysoko ści 176 m n.p.m.. W Pro ślicach znajduje Pro ślice si ę jednostka Ochotniczej Stra ży Po żarnej zało żona w 1948 r. Istnieje poł ączenie autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Ciekawostk ą jest drewniany ko ściółek i pó źnobarokowy pałac dworski. Le żą na zboczu wzgórza, pod lasem, na południowo -wschodnich kra ńcach gminy. Pszczonki Wie ś jest zwodoci ągowana i posiada poł ączenia autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Ciekawostk ą godn ą uwagi jest, zbudowany w 1925 r. przez rodzin ę Lipi ńskich, pałac dworski. Od 1952 roku działa jednostka Ochotniczej Stra ży Po żarnej. Wie ś posiada Roszkowice autobusowe poł ączenie komunikacyjne z Byczyn ą i Kluczborkiem. W Roszkowicach warto zwróci ć uwag ę na znajduj ący si ę tam neoklasycystyczny pałac dworski oraz neoroma ński ko ściół katolicki. Jest najdalej wysuni ętym na południe sołectwem, poło żonym na wysoko ści 183 m Sarnów n.p.m. Przez środek wsi przepływa Pratwa. Sarnów posiada dobre poł ączenia autobusowe z Byczyn ą i Kluczborkiem. Ta mała wie ś sołecka, oddalona o jeden kilometr od drogi biegn ącej z Byczyny do Sierosławice Wojsławic le ży na wysoko ści 186 m n.p.m. Ciekawostk ą s ą ba żanty do ść licznie wyst ępuj ące na okolicznych polach i w lasach otaczaj ących wie ś.

Uwarunkowania wewn ętrzne rozwoju gminy Byczyna zwi ązane s ą z sektorem rolniczym (rolnictwo, le śnictwo, łowiectwo i rybactwo) oraz przemysłem i budownictwem.

Lokaln ą atrakcj ą gminy Byczyna jest oryginalny średniowieczny drewniany gród rycerski. Jest to jedyna na świecie budowla tego typu. Gród umiejscowiony jest 4 km od Byczyny, na wyspie otoczonej naturaln ą fos ą przy zalewie Biskupice-Brzózki. Z palisady wida ć z jednej strony szerok ą 42- hektarow ą tafl ę wody, a z drugiej lasek i pola uprawne. Gród jest obiektem o powierzchni 1970 m 2. Gród wykonany jest z drewna modrzewiowego, stylizowany na średniowieczn ą budowlę. Powstał dzi ęki dofinansowaniu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Urz ędu Miejskiego w Byczynie. Opiek ę nad budowl ą sprawuje obecnie byczy ński o środek kultury oraz Opolskie Bractwo Rycerskie i Sermirski Spolek- partnerzy projektu.

Warto równie ż podkre śli ć fakt wpływu walorów krajobrazowych i klimatycznych oraz poło żenia na turystyk ę. Walory architektoniczne zabytków na terenie gminy Byczyna s ą zauwa żalne.

W zakresie uwarunkowa ń zewn ętrznych mo żna wskaza ć na nierównomierne rozło żenie turystyki w ci ągu roku, z powodu powi ązania z Mi ędzynarodowym Turniejem Rycerskim. Ponadto istnieje praktyczny brak wspólnoty interesów z pracownikami i mieszka ńcami Gminy – przykładowo tury ści w małym stopniu zainteresowani s ą lokalnymi wyrobami rzemie ślniczymi, wi ęc niewiele osób jest w stanie odnie ść korzy ści dzi ęki ich wizycie. W efekcie bardzo potrzebne jest połączenie funkcjonalne centrum Byczyny z grodem rycerskim. Tę cz ęść uwarunkowa ń uzupełniaj ą zewn ętrzne poł ączenia komunikacyjne. Według niektórych definicji rozwoju regionalnego dobre skomunikowanie o środków miejskich ma charakter kluczowy. Gmina Byczyna posiada dogodne poł ączenia drogowe zarówno wewn ątrz gminy, jak i na zewn ątrz. Przez obszar gminy przebiegaj ą: − z północy na południe droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg – Bytom o znaczeniu

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 14

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 14 mi ędzyregionalnym − droga wojewódzka nr 487 relacji Byczyna – Olesno o znaczeniu regionalnym − drogi powiatowe 16 ci ągów − drogi gminne – 9 ci ągów na obszarach wiejskich i 26 ci ągów dróg - ulic w m. Byczyna Wymienione drogi zapewniaj ą dogodne powi ązania komunikacyjne gminy, a przez to łatwy dost ęp do sąsiednich rynków pracy oraz rynków zbytu. Dla gminy istotne znaczenie dla rozwoju gospodarczego oraz standardów obsługi ludno ści ma istniej ący system dróg powiatowych, ł ącz ący gmin ę z systemem dróg krajowych i wojewódzkich. Sie ć dróg powiatowych jest na terenie gminy dostatecznie g ęsta i daje mo żliwo ść rozwoju prawidłowych powi ąza ń wewn ątrz gminy, jak i z terenami s ąsiednimi. Jednak pod wzgl ędem technicznym drogi te nie s ą zadawalaj ące, nie spełniaj ą parametrów technicznych stawianym drogom klasy zbiorczej i lokalnej w zale żno ści od pełnionej funkcji w obsłudze ruchu drogowego. Drogi te posiadaj ą zaw ęż one pasy drogowe, zbyt małe promienie łuków, ciasne i niekiedy niebezpieczne przej ścia o ograniczonej widoczno ści przez tereny zabudowane, w przewa żaj ącej cz ęś ci dróg brak jest systemu odwodnienia. Najwa żniejsz ą rol ę dla rozwoju gospodarczego gminy oraz poprawy standardów obsługi ludno ści maj ą drogi powiatowe zapewniaj ące powi ązania z układem wy ższego rz ędu: − nr 1336 O Wołczyn – Biskupice jako powi ązanie z drog ą krajow ą nr 11 i dalej z Opolem, Wrocławiem i Poznaniem; − nr 1308 O Paruszowice – droga krajowa nr 11 jako powi ązanie z drog ą krajow ą nr 11 i dalej z Kluczborkiem i Olesnem, a dalej Górnym Śląskiem; − nr 1306 O Byczyna – granica województwa łódzkiego (Łubnice) stanowi ąca poł ączenie do Warszawy; − nr 1311 O DK11 – Kujakowice – Byczyna – granica woj. łódzkiego (Gola) jako poł ączenie z S8 do Wrocławia i Warszawy.

Rysunek 2. Mapa dróg w Gminie Byczyna

Źródło: Urz ąd Miejski w Byczynie

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 15

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 15 Drogi te jednak nie zapewniaj ą dogodnego transportu masy towarowej jak i przewozów osobowych z uwagi na zbyt małe parametry pasów drogowych oraz promienie łuków. Dobrze równie ż rozwini ęta jest sie ć dróg gminnych publicznych i wewn ętrznych (gospodarczych), słu żą cych głównie obsłudze terenów zabudowanych i terenów rolnych. Łączna długo ść dróg lokalnych (Gminy Byczyna) wynosi 44,2 km. Znajduje si ę tutaj równie ż 51,9 km dróg wewn ętrznych. Na terenach otwartych ich g ęsto ść oraz parametry techniczne zapewniaj ą ruch sprz ętu rolniczego oraz dojazdy do pól w stopniu zadawalaj ącym. Jednocze śnie drogi te nie zapewniaj ą prawidłowej obsługi terenów zabudowanych, głównie ze wzgl ędu na niewystarczaj ące parametry techniczne oraz skomplikowany i słabo lub nieczytelny układ komunikacyjny. Przewozy osobowe na terenie gminy realizowane s ą przez PKS. Standardy obsługi ludno ści w powi ązaniach z s ąsiednimi miastami Kluczborkiem, Wołczynem, K ępnem mo żna uzna ć za zadawalaj ące w porach rannych, natomiast obni żaj ą si ę w godzinach popołudniowych, wieczornych oraz w dni wolne od pracy i w dni świ ąteczne. Poziom zaspokojenia ma wpływ na postawy migracyjne ludno ści, zwłaszcza dla tych osób, które nie s ą w stanie naby ć własnego pojazdu. Dla rozwoju gminy istotna jest realizacja na trasie DK nr 11 obwodnicy m. Byczyny i wsi Biskupice, Gołkowice, Kostów oraz modernizacja dróg dla polepszenia warunków przejazdu i funkcjonowania gminy: − drogi wojewódzkiej nr 487 Byczyna – Olesno − dróg powiatowych poprzez zmian ę ich parametrów i zapewnienie wygodnych przej ść przez tereny zainwestowane, − budowa dróg i ulic na terenach przeznaczonych pod mie. Przez obszar gminy przebiega pierwszorz ędna dwutorowa zelektryfikowana linia kolejowa nr 272 relacji Kluczbork – Pozna ń.

3.2. Główne problemy rozwojowe

3.2.1. Demografia Według danych uzyskany z Urz ędu Miejskiego w Byczynie na koniec 2015 r. gmin ę Byczyna zamieszkiwało 9 342 osób. Około 3,6 tys. osób, czyli 38,60% ogółu populacji gminy Byczyna zamieszkiwało miasto Byczyna, natomiast 61,4% ogółu (około 5,8 tys. os.) zamieszkiwało obszar wiejski gminy. Obszar gminy zajmuje 182,9 km² natomiast miasto 5,79 km². W skład Gminy wchodz ą 23 wsie sołeckie.

Tabela 1. Ludno ść zamieszkuj ąca gmin ę Byczyna w 2015 r.

Wyszczególnienie 2013 2014 2015 Liczba mieszka ńców ogółem 9 482 9 416 9 342 Miasto Byczyna 3 683 3625 3 606 Tereny wiejskie 5 799 5791 5 736 Źródło: Dane pozyskane z Urz ędu Miejskiego w Byczynie

Najwi ększym ośrodkiem zamieszkania w gminie jest siedziba jej władz – miasto Byczyna. Do najwi ększych sołectw nale żą Biskupice, Roszkowice, Nasale, Polanowice, Pro ślice i Kostów. W tych 6 wsiach zamieszkuje 2981 mieszka ńców, co stanowi 49,3% ogółu ludno ści gminy. Wi ększe jednostki usytuowane s ą głównie przy wa żniejszych traktach komunikacyjnych gminy. Gmin ę mo żna uzna ć ze relatywnie rozdrobnion ą administracyjnie – cz ęść miejscowo ści nie liczy nawet 100 mieszka ńców. Taka struktura jednak umo żliwia władzom gminy na efektywniejsze rozwi ązywanie problemów mieszka ńców przez działalno ść organów jednostek pomocniczych – rad sołeckich i sołtysów.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 16

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 16

Współczynnik obci ąż enia demograficznego jest wyznaczany przez stosunek liczby osób w wieku nieprodukcyjnym do liczby osób w wieku produkcyjnym. Ukazanie dynamiki jego zmian obrazuje proces starzenia si ę społecze ństwa lub jego odwrotno ść . W latach 2013-15 warto ść tego wska źnika w gminie Byczyna rosła z roku na rok, co obrazuje niekorzystny trend i implikuje niepo żą dane skutki dla lokalnej gospodarki w postaci zmniejszenia liczby r ąk do pracy.

Tabela 2. Wska źnik obci ąż enia demograficznego dla gminy Byczyna

Wyszczególnienie 2013 2014 2015

Ludno ść w wieku 1 918 1 866 1 797 przedprodukcyjnym Ludno ść w wieku produkcyjnym 6 115 6 057 6 274

Ludno ść w wieku 1 449 1 493 1 270 poprodukcyjnym Wska źnik obci ąż enia 64,49 64,19 67,17 demograficznego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych

Tabela 3. Struktura wieku mieszka ńców w latach 2013-2015 2013 2014 2015 Wyszczególnienie Miasto Wie ś Miasto Wie ś Miasto Wie ś Liczba mieszka ńców 3683 5799 3625 5791 3606 5736 Gminy Byczyna Płe ć mieszka ńców K M K M K M K M K M K M Liczba osób w 354 333 620 611 338 317 624 587 311 328 539 619 wieku do 19 lat Liczba osób w 1252 1189 1977 1697 1234 1155 1984 1684 1266 1196 1863 1949 wieku produkcyjnym Liczba osób w 159 396 291 603 166 415 294 618 314 191 465 301 wieku poprodukcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podst. danych z Urz ędu Miejskiego w Byczynie

Konsekwencj ą starzenia si ę społecze ństwa jest wzrost liczby osób w wieku senioralnym. Naturalnym nast ępstwem starzenia jest spadek zdolno ści motorycznych, psychofizycznych. Post ępuj ące starzenie społecze ństwa poci ąga za sob ą wzrost liczy osób niepełnosprawnych. Przekłada się to na konieczno ść zintensyfikowania procesów organizacji opieki oraz aktywizacji w celu usprawnienia codziennego funkcjonowania w środowisku domowym, lokalnym, a tak że wsparcia materialnego ze środków publicznych przez jednostki pomocy społecznej. Bior ąc pod uwag ę du żą koncentracj ę ludno ści gminy w wieku poprodukcyjnym na obszarze wiejskim oraz post ępuj ący spadek liczby ludno ści, nale ży spodziewa ć si ę, że proces starzenia społecze ństwa b ędzie bardziej widoczny ni ż na obszarach wiejskich.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 17

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 17

Zmiany struktury ludno ści w latach 2013–2035 sygnalizuj ą wyst ępowanie negatywnych tendencji zwi ązanych z procesem starzenia si ę społecze ństwa. Liczba ludno ści Gminy Byczyna uległa obni żeniu, natomiast zmiany w poszczególnych grupach wiekowych przebiegały z ró żnym nat ęż eniem. Liczba ludno ści w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) obni żyła si ę w uj ęciu wzgl ędnym w najwi ększym stopniu, tj. a ż o 9,54%. Zmiana liczby ludno ści w wieku produkcyjnym (18-59/64 lat) była stosunkowo niewielka i wyniosła jedynie -0,31%, natomiast w grupie ludności w wieku poprodukcyjnym (60+/65+) nast ąpił najbardziej znacz ący wzrost liczby ludno ści, na poziomie przekraczaj ącym 16%. Współczynnik dzietno ści w gminie kształtuje si ę na poziomie 1,07. Jest to wynik niepokoj ący, poniewa ż zast ępowalno ść pokole ń wyst ępuje przy poziomie współczynnika 2,1.

Rysunek 3. Przyrost naturalny w latach 1995-2015 w gminie Byczyna

Żródło: polskawliczbach.pl

Wpływ na struktur ę ludno ści maj ą tak że migracje wewn ętrzne i zagraniczne. W ostatniej dekadzie saldo migracji w gminie Byczyna osi ągało warto ści ujemne. Jest to tendencja charakterystyczna w skali całego kraju. Wyra źnie niskie warto ści salda migracji zagranicznych widoczne s ą od 2004 roku, co niew ątpliwie zwi ązane jest z przyst ąpieniem Polski do Unii Europejskiej i otwarciem europejskich rynków pracy. W tym okresie nast ąpił tak że w wzrost wymeldowa ń za granic ę.

Rysunek 4. Migracje ludno ści na pobyt stały

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 18

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 18

Źródło: Urz ąd Statystyczny w Opolu; Statystyczne Vademecum Samorz ądowca Wykres ukazuje zmiany liczby ludno ści Gminy Byczyna w latach 2009-2015. Zauwa ża si ę niewielki, ale ci ągły spadek tej warto ści w latach 2009-2012. W roku 2013 nast ąpiło zachwianie tendencji, gdy - w porównaniu do roku 2012 - Gminie Byczyna przybyło nowych mieszka ńców (0,1-procentowy wzrost). Analizuj ąc ruch migracyjny, mo żna zauwa żyć, że Gmina Byczyna charakteryzuje si ę ujemnym saldem migracji, wynosz ącym średnio -0,29%. Ujemne saldo migracji dotyczy zarówno terenów miejskich, jak i terenów wiejskich. Saldo migracji determinuj ą przede wszystkim migracje wewn ętrzne. Według danych GUS w ostatnich latach wła śnie ten rodzaj migracji si ę nasilił. W latach 2008 i 2010 średnio 29 osób opu ściło tereny wiejskie, a cz ęść z nich zasiedliło Byczyn ę. Omawiaj ąc ruchy ludno ści i podkre ślaj ąc dodatnie saldo migracji z terenów wiejskich do miasta, nie sposób nie poruszy ć kwestii znaczenia funkcji miasta Byczyna. Jednak że poziom tej migracji jest nieznaczny. Znacznie powa żniejszym problemem jest migracja zarobkowa, która obecnie troch ę osłabła, ale z danych wynika, że najwi ększy odpływ ludno ści z Gminy Byczyna nast ąpił mi ędzy 2004 a 2008 rokiem.

Konkluzj ą przeprowadzonych analiz było wyspecyfikowanie trendów charakterystycznych dla Gminy Byczyna, które posłu żyły do symulacji liczby ludno ści do roku 2035. W tym celu wykorzystano prognoz ę GUS opracowan ą dla powiatu kluczborskiego. Struktura wieku ludno ści gminy wskazuje na wysoki udział ludno ści w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. W świetle powy ższych danych gmin ę Byczyna mo żna zaliczy ć do obszarów charakteryzuj ących si ę absolutnym spadkiem liczby ludno ści – obszar demograficzny depresyjny. Przy spadku liczby ludno ści jednocze śnie nast ępowały zmiany w rozmieszczeniu ludno ści wewn ątrz gminy, polegaj ące na znacznym i systematycznym wzro ście liczby ludno ści miasta Byczyna. Podsumowuj ąc: na obszarach wiejskich gminy wyst ępuje niekorzystna sytuacja demograficzna, zwłaszcza w jednostkach oddalonych od miasta i gorzej skomunikowanych. Tereny wiejskie generalnie wyludniaj ą si ę. Nieco lepsza sytuacja demograficzna wyst ępuje w mie ście Byczyna, które notuje powolny ale wzrost liczby ludno ści. Analizuj ąc zmian ę struktury ludno ści nale ży stwierdzi ć, i ż najbardziej dynamiczny spadek dotknie grup ę mieszka ńców w wieku produkcyjnym (-13,5%). Równie znacz ący, cho ć nieco ni ższy prognozowany jest spadek liczby mieszka ńców w wieku przedprodukcyjnym (-10,8%). Istotnemu wzrostowi ulegnie natomiast grupa mieszka ńców w wieku poprodukcyjnym (wzrost o 23,3%). Spadek liczby ludno ści w wi ększym stopniu dotknie miasto Byczyna. Podsumowanie: − populacja Gminy Byczyna, wynosz ąca na koniec 2016 roku 9513 mieszka ńców, maleje, co jest rezultatem utrzymuj ącego si ę od wielu lat ujemnego przyrostu naturalnego i ujemnego salda migracji ; − obszary wiejskie gminy charakteryzuje ujemne saldo migracji, co mo że świadczy ć o tendencji przesiedlania si ę mieszka ńców do miast; − prognozowane zmiany liczby oraz struktury ludno ści wskazuj ą na systematyczny spadek liczby mieszka ńców Gminy, w tym szczególnie osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, a tak że wzro ście liczby mieszka ńców w wieku poprodukcyjnym; − zmiany w strukturze ludno ści Gminy, polegaj ące na wzro ście udziału osób w wieku poprodukcyjnym w ogóle populacji, wpisuj ą si ę w ogóln ą tendencj ę starzenia si ę społecze ństwa, co b ędzie miało swoje skutki w obszarze polityki społecznej i edukacji; − migracje, zmiana liczby i struktury ludno ści mog ą w przyszło ści sta ć si ę problemem m.in. dla finansów publicznych Gminy, trac ącej dochody z podatków, a stoj ącej w obliczu nowych wyzwa ń demograficznych i gospodarczych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 19

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 19 3.2.2. Diagnoza w sferze społecznej Kategoriami okre ślaj ącymi życie społeczno ści lokalnej s ą m.in. dobrobyt panuj ący w rodzinach oraz bezpiecze ństwo w przestrzeni życiowej. Zjawiskami zagra żaj ącymi powy ższym warto ściom s ą niew ątpliwie ubóstwo i przest ępstwa. Na podstawie Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Byczyna na lata 2017-2022 mo żna stwierdzi ć, że powy ższe problemy społeczne wyst ępuj ą na obszarze Gminy w zauwa żalnym stopniu.

Inn ą cech ą negatywn ą zaobserwowan ą w gminie jest niska aktywno ść społeczna wyra żaj ąca si ę w niedostatecznej ch ęci do zrzesze ń i zaanga żowania w działalno ść organizacji pozarz ądowych. S ą one bardzo istotne dla zarz ądzania terytorialnego na miar ę XXI wieku, poniewa ż w praktyczny sposób spełniaj ą okre ślon ą w strategicznych programach Unii Europejskiej zasad ę pomocniczo ści. Zawiera ona zalecenie, aby działania publiczne były realizowane na mo żliwie najni ższym szczeblu zarz ądzania, przy dora źnej pomocy wy ższych szczebli, równolegle z mo żliwym anga żowaniem społecze ństwa.

Kolejny obszar analizy stanowi ą elementy infrastruktury społecznej:

SZKOLNICTWO I EDUKACJA Na terenie gminy Byczyna funkcjonuj ą 4 szkoły podstawowe, trzy gimnazja oraz 4 placówki przedszkolne. Przeci ętnie w jednej klasie uczyło si ę 18 -22 uczniów – jest to poziom średniej w województwie. Jest to poziom średniej w województwie i w powiecie kluczborskim. Ni ż demograficzny, b ędący powodem spadku liczby uczniów w szkołach podstawowych, w porównywalnym stopniu dotkn ął gmin ę oraz województwo. W Byczynie spadek liczby uczniów wyniósł 20,13% w stosunku do 2010 r. W przypadku gimnazjów spadek liczby uczniów w porównaniu z rokiem 2010 wyniósł 12,99% (czyli zdecydowanie mniej ni ż w przypadku szkół podstawowych).

Tabela 4. Liczba uczniów w placówkach o światowych 2013/2014 2014/2015 2015/2016 Rok szkolny Ilość Ilo ść Ilo ść Ilo ść Ilo ść Ilo ść ogółem uczniów ogółem uczniów ogółem uczniów niepełno- niepełno- niepełno- sprawnych sprawnych sprawnych

Publiczna Szkoła Podstawowa w 286 11 286 7 312 6 Byczynie Zespół Szkół Gimnazjalno- 389 6 247 11 212 6 Licealnych w Byczynie Szkoła Podstawowa 65 1 61 1 57 1 w Roszkowicach Szkoła Podstawowa 80 5 82 3 85 4 w Biskupicach Publiczne Przedszkole 152 0 153 0 120 0 w Byczynie Oddział Przedszkolny 24 0 23 0 16 0 w Dobiercicach Oddział Przedszkolny 14 0 12 0 17 0 w Nasalach Oddział Przedszkolny 21 0 20 0 24 0 w Roszkowicach przy szkole Oddział Przedszkolny 18 0 23 0 22 0

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 20

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 20 w Biskupicach przy szkole

Publiczna Szkoła Podstawowa w 50 1 65 0 63 2 Kostowie Gimnazjum w Kostowie 11 1 18 1 29 0

Oddział przedszkolny przy PSP w 29 0 20 0 20 0 Kostowie OHP w Polanowicach 49 0 37 0 41 0

Niepubliczny punkt Przedszkolny 0 0 25 1 25 0 „Mysia Wie ża” Źródło: Dane uzyskane z placówek o światowych w Gminie Byczyna

Wydatki na o świat ę, to znacz ąca cz ęść bud żetu niemal ka żdej jednostki samorz ądu terytorialnego. Środki te pochodz ą z subwencji o światowej, dotacji, środków własnych gminy i innych. Przepisy okre ślaj ące zasady finansowania o światy stanowi ą, że liczba uczniów jest podstawowym elementem podziału subwencji o światowej w bud żecie pa ństwa. Nie uwzgl ędnia si ę w podziale subwencji indywidualnych uwarunkowa ń gmin wiejskich i poszczególnych placówek o światowych co powoduje niedoszacowanie zada ń. W najbli ższych latach kwota subwencji b ędzie malała, bowiem nadal spada liczba urodze ń, a co za tym idzie, maleje na terenie gminy liczba dzieci obj ętych obowi ązkiem szkolnym i nauki. Dodatkowe czynniki niezale żne od JST takie jak m.in.: regulacje płacowe, urlopy dla poratowania zdrowia, obowi ązek udzielania pomocy materialnej uczniom, koszty nauczania indywidualnego oraz innych form zaj ęć dodatkowych, konieczno ść udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej powoduj ą konieczno ść anga żowania znacz ących środków.

Ministerstwo Edukacji Narodowej zdecydowanie popiera funkcjonowanie małych szkół jednocze śnie, pomimo wcze śniejszych deklaracji, nie planuje zwi ększa ć subwencji na szkoły podstawowe licz ące poni żej 60 uczniów, chocia ż wiadomo że utrzymanie szkoły z tak mał ą liczb ą uczniów generuje wysokie koszty i nie wszystkie gminy sta ć, by je finansowa ć ze środków własnych. Korzystniej w sensie ekonomicznym przedstawia si ę sytuacja gimnazjów. Placówki te tworzone były od podstaw przy uwzgl ędnieniu aktualnej sytuacji demograficznej, infrastruktury, warunków technicznych oraz lokalowych przeznaczanych na ten cel obiektów. Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3–6 lat (w uzasadnionych przypadkach od 2,5 roku życia). Sie ć publicznych przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych stwarza mo żliwo ść korzystania z usług przedszkolnych i odpowiada zapotrzebowaniu rodziców na t ę form ę usługi. Gmina Byczyna zapewnia prawie wszystkim ch ętnym dzieciom z terenu gminy dost ęp do publicznych przedszkoli.

Ustawa z dnia 04 lutego 2011 r. o opiece nad dzieckiem do lat 3 nakłada na gminy obowi ązek wydzielenia dodatkowych środków na ró żne formy opieki dla tej grupy dzieci. W wyniku zmian edukacji narodowej zostały zmienione zasady funkcjonowania szkół polegaj ące na stopniowym wygaszaniu gimnazjów, likwidacji szkół podstawowych 6-letnich i powstawaniu 8-letniej szkoły podstawowej. Zmiany zaczynaj ą si ę w roku szkolnym 2017/2018, a zako ńcz ą w roku szkolnym 2022/2023.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 21

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 21

Tabela 5. Plan sieci publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Gmin ę Byczyna.

Zakres prowadzonych Nazwa i adres siedziby szkoły zaj ęć Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Zamojskiego w Byczynie - ul. Borkowska 3 - klasy VII-VIII - ul. Pozna ńska 6 - klasy I-VI Publiczna Szkoła Podstawowa w Biskupicach Klasy I-VIII Publiczna Szkoła Podstawowa w Roszkowicach Klasy I-VIII Publiczna Szkoła Podstawowa dla dorosłych w Polanowicach Klasy VII-VIII Źródło: Dane z Urz ędu Miejskiego w Byczynie

Baza techniczna, wyposa żenie oraz warunki do nauki na terenie w szkołach i przedszkolach gminy Byczyna ocenia si ę jako dobre.

Wa żnym zadaniem strategicznym dla gminy jest stałe podnoszenie poziomu wychowania i edukacji szkolnej dzieci i młodzie ży z podkre śleniem nauki j ęzyków obcych. Poniesione nakłady finansowe zaowocuj ą podniesieniem wiedzy i wykształcenia naszej młodzie ży, co pozwoli im na lepszy start w osi ągni ęciu wysokich kwalifikacji zawodowych.

BAZA SPORTOWA GMINY BYCZYNA: − Stadion miejski im. K. Górskiego piłkarsko – lekkoatletyczny (obiekt oddany do u żytku w 1975 r., wymaga gruntownego remontu trybun i ogrodzenia, nie jest dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych), 1000 miejsc siedz ących. Przy obiekcie jest bie żnia 400 m, stanowisko do pchni ęcia kul ą, dwa stanowiska do skoku w dal, amfiteatr. Opiek ę nad stadionem pełni O środek Kultury, ze stadionu korzysta Klub Sportowy Hetman Byczyna, który prowadzi dru żyny piłkarskie: trampkarzy, juniorów i seniorów, a tak że Zespół Szkół Gimnazjalnych, Licealnych i Zawodowych w Byczynie w trakcie lekcji wychowania fizycznego. − Boisko piłkarskie w Nasalach – administrowane przez LZS. Stan techniczny obiektu i szatni jest dobry, obiekt jest ogólnodost ępny. − Boisko piłkarskie w Polanowicach z bie żną 400 m, stanowiskiem do pchni ęcia kul ą i skoku w dal. Boisko jest administrowane przez Zespół Szkół Gimnazjalnych, Licealnych i Zawodowych w Byczynie oraz miejscowy LZS. Stan techniczny dobry, obiekt jest ogólnodost ępny. − Boisko piłkarskie w Kostowie – administrowane przez LZS. Stan techniczny dobry, obiekt ogólnodost ępny. − Boisko piłkarskie w Paruszowicach – administrowane przez LZS. Obiekt jest ogólnodost ępny, ale od stycznia tego roku pozbawiony energii elektrycznej i wody. − Boisko piłkarskie w Kochłowicach – opiekuje si ę nim rada sołecka. Obiekt jest ogólnodost ępny, ale wymaga gruntownego remontu i zagospodarowania terenu wokół niego. − Boisko piłkarskie w Pro ślicach – administrowane przez LZS, stan dobry, obiekt ogólnodost ępny. − Boisko piłkarskie w Miechowej – administrowane przez rad ę sołeck ą, stan dobry, obiekt ogólnodost ępny. − Dwa boiska trawiaste w Roszkowicach i w Sarnowie – są w złym stanie technicznym, nie nadaj ą si ę do celów sportowo – rekreacyjnych. − Sala sportowa przy PSP w Byczynie – wymiary 26x13, oddana do u żytku w 1961 roku. Sala słu ży głównie do prowadzenia zaj ęć wychowania fizycznego oraz zaj ęć pozalekcyjnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 22

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 22 − Asfaltowe boisko 40x30 do piłki ręcznej i koszykowej przy PSP w Byczynie – ogólnodostępne, słu ży głównie do prowadzenia zaj ęć wychowania fizycznego i pozalekcyjnych, wymaga drobnych zabiegów remontów. − Trawiaste boisko 50x30 do mini piłki no żnej przy PSP w Byczynie – boisko ogólnodost ępne, słu ży głównie do prowadzenia zaj ęć wychowania fizycznego i zaj ęć pozalekcyjnych. − Sala sportowa przy PSP w Biskupicach – wymiary 24x12, oddana do u żytku w 1999 roku. − Trawiaste boiska do piłki: no żnej 60x33, koszykowej 24x14 i siatkowej 18x9 przy PSP w Biskupicach. Boiska s ą ogólnodost ępne, wykorzystywane najcz ęś ciej do prowadzenia lekcji wychowania fizycznego i zaj ęć pozalekcyjnych. − Kompleks sportowy Orlik 2012 oddany do u żytku jesieni ą 2009 roku, administrowany przez Ośrodek Kultury w Byczynie. Boisko jest ogólnodost ępne. − Lodowisko syntetyczne całoroczne oddane do u żytku w 2010 roku. Obiekt jest ogólnodost ępny. − Sztuczne boisko wielofunkcyjne w Janówce – oddane do u żytku w 2010 roku. Administrowane przez Rad ę Sołeck ą. Stan techniczny obiektu jest bardzo dobry. − Sala sportowa przy Zespole Szkół Gimnazjalnych, Licealnych i zawodowych w Byczynie z siedzib ą w Polanowicach – wymiary 27x11, oddana do u żytku w 1964 roku. − Kort tenisowy przy ZSGLiZ w Polanowicach – obiekt jest ogólnodost ępny, ale płatny. − Sztuczne boiska wielofunkcyjne w Ciecierzynie i w Pro ślicach – oddane do u żytku w 2013 roku, ogólnodost ępne. − Kort tenisowy w Byczynie – ogólnodost ępny, oddany do u żytku w 2014 r. − Skatepark w Byczynie – ogólnodost ępny, oddany do u żytku w 2014 r. − Siłownia zewn ętrzna w Byczynie – ogólnodost ępna, oddana do u żytku w 2014 r. − Siłownia przy O środku Kultury – doposa żona w 2015r. − Basen miejski w Byczynie – wymaga gruntownego remontu. − Boisko do siatkówki pla żowej pełnowymiarowe w Byczynie – oddane do u żytku w 1990 roku. − Hala sportowa o wymiarach olimpijskich przy Publicznym Gimnazjum w Byczynie przy ul. Borkowskiej – oddana do u żytku we wrze śniu 2015 r.

GMINNY O ŚRODEK KULTURY Koordynatorem życia kulturalnego na terenie miasta i gminy Byczyna jest O środek Kultury w Byczynie. Istnieje on od 1968 r. i został on powołany do zadań zwi ązanych ze sportem i kultur ą przez Burmistrza Byczyny. O środek Kultury jest jednostk ą bud żetow ą gminy. Prowadzi działalno ść merytoryczn ą z dzie ćmi i młodzie żą , dorosłymi, emerytami i rencistami. Stał ą form ą zaj ęć obj ętych jest 150 osób w zespołach i kołach zainteresowa ń. O środek Kultury jest głównym organizatorem licznych imprez tj. dorocznych do żynek, festynów w poszczególnych sołectwach, imprez pa ństwowych, okoliczno ściowych i innych. Ośrodek Kultury odgrywa znacz ącą rol ę w animowaniu warto ści kulturowych oraz ich kultywowaniu przez lokaln ą społeczno ść . Jest placówk ą, która ma du że mo żliwo ści kreowania kulturowego produktu turystycznego.

Cykliczne imprezy w gminie Byczyna organizowane przez O środek Kultury: − koncert pastorałek przy Orszaku Trzech Króli; − koncert przy okazji Wielkiej Orkiestry Świ ątecznej Pomocy; − spotkanie opłatkowe sołectw Gminy Byczyna; − obchody rocznic bitwy pod Byczyn ą (24 stycznia ka żdego roku); − Wojewódzki Turniej Recytatorski „O Buław ę Hetma ńsk ą”; − Wojewódzki Przegl ąd Twórczo ści Teatralnej „Dionizjada”;

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 23

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 23 − Mi ędzynarodowy Turniej Rycerski – dwie edycje – wiosenna i jesienna – gród Biskupice – Brzózki organizowany przez Spółdzielni ę Socjaln ą Gród oraz Opolskie Bractwo Rycerskie; − Przegl ąd Orkiestr D ętych; − Krajowy Zlot Piłkarzy Weteranów i Mistrzostwa Polski Oldbojów w piłce no żnej; − Konkurs na najlepsz ą potraw ę domow ą; − Turniej siatkówki pla żowej; − do żynki gminne (powiatowe, wojewódzkie); − turnieje dzikich dru żyn piłkarskich; − turnieje szachowe; − gala piosenki; − konkursy plastyczne i r ękodzielnicze, wystawy twórców ludowych. W gminie Byczyna funkcjonuje Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna, która dysponuje zasobami ksi ąż kowymi w ilo ści 24,5 tys. woluminów. Ilo ść czytelników wynosi 1378 osób. Na jednego czytelnika przypada ok. 12,6 wypo życzonych ksi ąż ek.

OCHRONA ZDROWIA Na terenie gminy Byczyna działaj ą nast ępuj ące punkty pomocy medycznej: − Niepubliczny Zakład Opieki Medycznej „ Remedium” – Byczyna ul. Moniuszki − Niepubliczny Zakład Opieki Medycznej W. Zaklika – Byczyna ul. Dworcowa − Gabinet Stomatologiczny Kubicka Anna − Punkt lekarski w Gimnazjum w Byczynie − Indywidualna Praktyka Poło żna Bogumiła Staro ściak, Byczyna ul. Paruszowicka − „Apteka w Rynku”, Wojciech Zaklika - Byczyna Rynek 1 − Apteka Andrzej Tarnowski - Byczyna ul. Ko ścielna 1 − Gabinet Rehabilitacji Małgorzata Kaniewska -Olek – Byczyna ul. Ko ścielna 4 Potencjał słu żby zdrowia nie zaspokaja potrzeby społecze ństwa gminy Byczyna. Na terenie Gminy funkcjonuj ą jedynie dwie przychodnie, w których nie przyjmuje żaden specjalista. Aby skorzysta ć z konsultacji specjalistycznych pacjenci musz ą uda ć si ę do Kluczborka. Gmina nie posiada ani jednej karetki pogotowia ratunkowego, przez co czas oczekiwania na pomoc znacznie si ę wydłu ża. Przebiegaj ąca przez teren gminy droga krajowa nr 11 sprawia, że sprawna pomoc w razie wypadku jest nieodzowna, a brak karetki uniemo żliwia niesienie tej pomocy.

POMOC SPOŁECZNA Wska źnikiem, odnosz ącym si ę w du żym stopniu do kwestii jako ści życia ludno ści, jest odsetek liczby mieszka ńców, korzystaj ących z usług pomocy społecznej. Mo żna go interpretowa ć w dwojaki sposób. Z jednej strony, rosn ący udział osób, którym udziela si ę pomocy społecznej, mo że obrazowa ć skal ę wykluczenia społecznego - sytuacja mieszka ńców jest niekorzystna, przez co potrzebuj ą oni wi ększej pomocy ze strony administracji publicznej. Z drugiej strony, rosn ący wska źnik mo że odpowiada ć wi ększym mo żliwo ściom rozwi ązywania problemów społecznych i zaspokajania potrzeb mieszka ńców. Trudno jest jednoznacznie zinterpretowa ć przedmiotowe statystyki, jednak że na potrzeby analizy przyj ęto, że zmniejszaj ący si ę odsetek osób obj ętych usługami pomocy społecznej świadczy o mniejszym zapotrzebowaniu na nie, poprzez podejmowane działania dora źne na rzecz potrzebuj ących. Na podstawie analizy danych obserwuje si ę mniejsze zapotrzebowanie na usługi pomocy społecznej w Gminie i mie ście Byczyna, co odpowiada tendencjom zaobserwowanym w województwie opolskim oraz powiecie kluczborskim. Niemiej jednak, o ile w skali gminy spadek jest bardzo zauwa żalny (o 15 %), tak w odniesieniu do terenu miejskiego jest to nieznaczny spadek: o 10 % w kategorii rodziny obj ęte pomoc ą

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 24

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 24 (2015 vs. 2013). Spadek w skali liczby osób w rodzinie jest porównywalny i oscyluje w granicach 10% w gminie i mie ście.

Tabela 6. Liczba rodzin i osób korzystaj ących z pomocy społecznej

Lp. LICZBA OSÓB I RODZIN Z GMINY OBJ ĘTYCH POMOC Ą MATERIALN Ą I SOCJALN Ą W GMINIE W LATACH 2013-2015 Rok Liczba osób Liczba rodzin 1. 2013 537 326 2. 2014 521 320 3. 2015 465 294 LP. NAZWA ULICY 2013 2014 2015 liczba liczba osób liczba liczba osób liczba liczba osób rodzin w rodzinach rodzin w rodzinach rodzin w rodzinach 1. 1 Maja 1 2 6 11 4 6 2. 3 Maja 5 12 2 6 2 6 3. Basztowa 2 9 1 1 1 1 4. Błonie 1 1 8 20 2 6 5. Bolesława 1 1 1 2 7 15 Chrobrego 6. Borkowska 1 3 8 16 1 2 7. Brzozowa 9 22 1 1 1 3 8. Chopina 1 2 1 4 6 12 9. Długa 8 17 3 9 2 8 10. Dworcowa 1 2 1 1 1 4 11. Hołubka 1 4 6 19 1 4 12. Konowa 4 10 1 5 3 10 13. Kluczborska 2 3 1 8 2 2 14. Ko ścielna 1 5 1 2 4 13 15. Krasi ńskiego 1 5 10 21 1 5 16. Mickiewicza 1 1 6 11 1 1 17. Nasalska 1 2 2 6 1 2 18. Okr ęż na 10 20 1 1 7 16 19. Paruszowicka 2 5 4 11 3 7 20. Pl. Dworcowy 2 5 2 4 1 3 21. Pl. Wolno ści 1 2 1 2 2 4 22. Polna 2 9 1 3 4 13 23. Poznańska 3 10 3 9 3 7 24. Rynek 9 25 4 11 9 19 25. Sadowa 1 4 10 20 2 5 26. Słoneczna 3 8 1 1 1 2

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 25

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 25 27. Stawowa 6 15 1 3 3 3 28. Wałowa 10 37 4 7 1 1 29. Zamojskiego 2 3 1 1 1 6 Źródło: Opracowanie własne OPS w Byczynie

Czynnikami, które stanowi ą ryzyko marginalizacji lub dowód wykluczenia społecznego są obszary problemowe, zdiagnozowane w rodzinach korzystaj ących z pomocy społecznej. Obszary te wpływaj ą destrukcyjnie na funkcjonowanie rodziny.

Tabela 7. Powody przyznania pomocy w uj ęciu gminnym

Powody trudnej sytuacji Liczba rodzin życiowej 2013 2014 2015 Ubóstwo 161 164 148 Bezdomno ść 2 3 1 Potrzeba ochrony macierzy ństwa, 60 53 51 w tym: - wielodzietno ść 37 28 30 Bezrobocie 214 203 187 Niepełnosprawno ść 73 80 76 Długotrwała lub ci ęż ka choroba 51 43 46 Bezradno ść w sprawach opieku ńczo – wychowawczych i 48 47 45 prowadzenia gospodarstwa domowego, w tym: - rodziny niepełne 41 40 37 - rodziny wielodzietne 2 2 2 Przemoc w rodzinie 0 0 0 Alkoholizm 8 12 7 Trudno ści w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu 3 0 0 karnego Zdarzenia losowe 2 0 2 Źródło: Opracowanie własne OPS Byczyna

Tabela 8. Podsumowanie liczby beneficjentów pomocy społecznej zagro żonych ubóstwem, w podziale na obszar miejski oraz wiejski gminy Byczyna LICZBA OSÓB ZAGRO ŻONYCH UBÓSTWEM NA TERENIE MIASTA BYCZYNA LP. NAZWA ULICY LICZBA OSÓB

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 26

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 26 1. Ul. OKR ĘŻ NA 7 2. UL.KO ŚCIELNA 8 3. UL.PARUSZOWICKA 1 4. UL.POZNA ŃSKA 6 5. UL.BASZTOWA 6 6. UL.CHROBREGO 1 7. UL.KLONOWA 2 8. UL.KLUCZBORSKA 1 9. UL.RYNEK 2 10. UL.DWORCOWA 2 11. UL.SPOKOJNA 1 12. UL.KRÓTKA 1 13. UL.DŁUGA 4 14. UL.3-GO MAJA 1 15. UL.BRZOZOWA 1 16. UL.SŁONECZNA 2 17. UL.STAWOWA 2 18. UL.WAŁOWA 2 19. ULCZ ĘSTOCHOWSKA 1 ŁĄCZNIE 51 LICZBA OSÓB ZAGRO ŻONYCH UBÓSTWEM NA TERENIE GMINY BYCZYNA LP. NAZWA MIEJSOCOWO ŚCI LICZBA OSÓB 1. JA ŚKOWICE 13 13 2. JAKUBOWICE 5 5 3. WOJSŁAWICE 2 2 4. PSZCZONKI 8 8 5. SIEROSŁAWICE 16 16 6. ROSZKOWICE 23 23 7. GOŁKOWICE 1 1 8. KOLONIA DŁUGA 1 1 9. PARUSZOWICE 1 1 10. CHUDOBA 10 10 11. MIECHOWA 19 19 12. DOBIERCICE 9 9 13. PRO ŚLICE 4 4 14. KOCHŁOWICE 2 2

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 27

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 27 15. NASALE 16 16 16. CIECIERZYN 10 10 17. BISKUPICE 3 3 18. SARNÓW 1 1 19. PIASKI 8 8 20. POLANOWICE 11 11 21. KOSTÓW 2 2 ŁĄCZNIE 165 Źródło: Opracowanie własne OPS Byczyna

Klientami OPS są osoby i rodziny o niskich kwalifikacjach zawodowych, długotrwale wykluczone społecznie, cz ęsto utrzymuj ące si ę z pracy dorywczej. Wzrost kosztów utrzymania, niskie dochody własne są głównymi przyczynami zgłaszania si ę o pomoc finansow ą. Jak wynika z powy ższych danych najcz ęstszym powodem przyznania pomocy było: ubóstwo, bezrobocie, choroba i niepełnosprawno ść . Nale ży jednak zaznaczy ć, że w wi ększo ści przypadków podstaw ą do udzielenia pomocy było równocze śnie kilka przesłanek. Ubóstwo to podstawowa kategoria ekonomiczna okre ślaj ąca warunki życia. Jest równocze śnie elementem wskazuj ącym na nierównowag ę jaka wyst ępuje w społecze ństwie. W praktyce najcz ęś ciej przyjmowana jest ekonomiczna definicja ubóstwa. Zgodnie z ni ą ubóstwo to sytuacja, w której osoba b ądź gospodarstwo domowe znajduje si ę w warunkach braku wystarczaj ących środków finansowych, pozwalaj ących na zaspokojenie potrzeb. ONZ okre śla ubóstwo jako ograniczenie wyboru i szans życiowych, naruszenie ludzkiej godno ści. Oznacza brak mo żliwo ści skutecznego uczestnictwa w społecze ństwie. Oznacza te ż niedostatek żywno ści i ubra ń potrzebnych rodzinie, brak mo żliwo ści ucz ęszczania do szkoły i korzystania ze słu żby zdrowia, brak dost ępu do ziemi, któr ą mo żna uprawia ć lub pracy, żeby móc zarobi ć na życie, brak dost ępu do kredytu. Ubóstwo oznacza równie ż zagro żenie, bezsilno ść i wykluczenie jednostek, rodzin i społeczno ści. Oznacza podatno ść na przemoc i cz ęsto wi ąż e si ę z życiem w niepewnych warunkach bez dost ępu do czystej wody i urz ądze ń sanitarnych. Ubóstwo jest zjawiskiem zło żonym, wielowymiarowym. Zjawisko ubóstwa w mie ście Byczyna wyst ępuje najcz ęś ciej w odniesieniu do mieszka ńców centralnej cz ęś ci miasta (Okr ęż na, Ko ścielna, Długa, Pozna ńska, Rynek), ale równie wysoka tendencja pojawia się te ż w pobli żu zdegradowanych obszarów rekreacyjnych i parku (Basztowa) oraz zabytkowych elementów architektury miasta (Stawowa, Wałowa). Ilo ść osób obj ętych świadczeniami z uwagi na ubóstwo w mie ście w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców wynosi 14,14.

Władze miasta w celu niwelacji zjawiska ubóstwa w mie ście, realizuj ą projekty społeczne (realizowane w ramach działania 8.3 i 8.2 RPO WO). W ich wyniku zostały zało żone spółdzielnie socjalne i stworzone miejsca pracy dla ludzi bezrobotnych zamieszkuj ących obszar rewitalizacji. W ramach projektów społecznych (s ą to projekty z działania 8.3 i 8.2 RPO WO) zostały zało żone spółdzielnie socjalne i stworzone miejsca pracy dla ludzi bezrobotnych zamieszkuj ących obszar rewitalizacji.

W obszarze rewitalizacji miasta Byczyna funkcjonuj ą dwie Spółdzielnie Socjalne: Spółdzielnia Socjalna „Miód i Wino”, która zajmuje si ę obsług ą punktu gastronomicznego, który wprowadził menu w klimacie historycznym, MUZA Spółdzielnia Socjalna, która zajmuje si ę produkcj ą ław do pianin i fortepianów, opraw ą muzyczn ą i nagło śnieniem imprez okoliczno ściowych, o świetleniem wyst ępów artystycznych oraz w dwóch Spółdzielniach Socjalnych: Spółdzielni Socjalnej „Perunica”, która prowadzi Niepubliczny Punkt Przedszkolny Mysia Wie ża, sal ę zabaw oraz Biuro Obsługi Ruchu Turystyki Historycznej i Spółdzielni Socjalnej „Las Vegas”, która prowadzi działania związane z gospodark ą le śną: pozyskiwanie drewna,

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 28

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 28 piel ęgnacja gleby, sprzeda ż drewna opałowego, pracuj ą osoby, które zamieszkuj ą obszar rewitalizacji miasta Byczyna. Spółdzielnie zatrudniaj ą osoby zamieszkuj ące obszar rewitalizacji miasta Byczyna, w wi ększo ści s ą to osoby zagro żone ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Na obszarze Gminy Byczyna funkcjonuje 7 Spółdzielni Socjalnych.

W ramach kolejnego projektu społecznego zatrudniane s ą osoby wykluczone, które zamieszkuj ą obszar rewitalizacji w warsztatach reintegracji zawodowej. Reintegracja zawodowa oznacza działania maj ące na celu odbudowanie i podtrzymanie u osoby uczestnicz ącej w warsztatach zdolno ści do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy. Osoby zatrudnione mog ą pracowa ć w nast ępuj ących warsztatach: stolarski, piel ęgnacji terenów zielonych, krawieckim, r ękodzieła artystycznego, budowlanego. Od roku 2014 s ą tworzone Spółdzielnie socjalne i zatrudniane s ą osoby bezrobotne na warsztaty reintegracji zawodowej. W tej chwili kontynuujemy projekty z zakresu Ekonomii Społecznej, s ą to ju ż drugie edycje. Pomimo podejmowanych działa ń skala wykluczenia wyst ępuj ącego na obszarze problemowym wymaga dalszych interwencji dlatego obszary ulic wskazanych jako najbardziej problemowe wł ączono do obszaru wymagaj ącego rewitalizacji.

SYTUACJA NA RYNKU PRACY:

Du żym problemem społecznym miasta jest bezrobocie. Co prawda stopa bezrobocia w latach 2013-2015 ulegała znacznym wahaniom, a ogólny trend wskazuje na spadek bezrobocia, mimo tego stopa bezrobocia utrzymuje si ę na poziomie co najmniej o 3 p.p. wy ższym ni ż stopa dla województwa opolskiego. Najwy ższa stopa bezrobocia w analizowanym okresie odnotowana była w roku 2013 i wynosiła dla gminy Byczyna 13,5 %. Dla roku 2014 stopa bezrobocia była znacznie mniejsza i wyniosła 14,6 %.

Tabela 9. Stopa bezrobocia w gminie

Rok Stopa bezrob ocia stan na 31.12. 2015 13,5 2014 14,6 2013 18,2 Żróło: http://www.polskawliczbach.pl/gmina_Byczyna

Zgodnie z definicj ą zawart ą w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, osoba bezrobotna to osoba niezatrudniona i nie wykonuj ąca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podj ęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy (b ądź je śli jest osoba niepełnosprawn ą, zdoln ą i gotow ą do podj ęcia zatrudnienia, co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy), nieucz ąca si ę w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wy ższych w systemie niestacjonarnym, zarejestrowana we wła ściwym dla miejsca zameldowania powiatowym urz ędzie pracy oraz poszukuj ąca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Szczegółowa analiza struktury bezrobotnych w latach 2013–2015 w mie ście Byczyna przedstawiona poni żej pokazuje, że liczba bezrobotnych systematycznie spada, ale i tak stanowi problem gminy.

Tabela 10. Charakterystyka osób bezrobotnych w Gminie Byczyna w latach 2013-2015

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 29

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 29 W tym: Bezrobotni Osoby w wieku Osoby w wieku Osoby Wyszczególnienie ogółem do 25 lat powy żej 50 lat niepełnosprawne

2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 Bezrobotni bez 495 374 364 21 16 19 101 83 75 94 83 94 prawa do zasiłku

Bezrobotni z 53 69 39 1 6 2 7 4 2 20 35 17 prawem do zasiłku

Razem 548 443 403 22 22 21 108 87 77 114 118 111 Źródło: dane z PUP Kluczbork

W samym mie ście Byczyna sytuacja wygl ądała analogicznie: na koniec 2013 r. w mie ście było 164 os. bezrobotne, na koniec 2014 r.- 116, natomiast na koniec 2015 r- 111 osób bezrobotnych. Struktura bezrobotnych w podzile na ulice przedstawia sie nast ępuj ąco:

Nazwa ulicy/ nazwa sołectwa 2013 2014 2015 11 Listopada - 1 -

3-go maja 3 2 1

Basztowa 3 3 1

Błonie 1 1 1

Borkowska 2 1 2

Brzozowa 11 8 6

Chrobrego 1 1 1

Cz ęstochowska 4 - 2

Długa 12 5 6

Dworcowa 2 1 -

Górna 1 - 1

Hołubka 3 2 -

Klonowa 3 1 2

Kluczborska 2 1 1

Ko ścielna 7 4 7

Ko ściuszki 8 4 4

Krasi ńskiego 1 1 1

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 30

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 30 Ko śnego - 1 -

Krótka - 1 1

Lazara 2 2 1

Mickiewicza 1 1 1

Miechowa 1 1 1

Moniuszki 1 1 1

Nasalska 3 - 2

Okr ęż na 13 9 8

Paruszowicka 11 10 12

Pl. Dworcowy 9 7 3

Plac Wolno ści 2 3 3

Polanowicka - 1 1

Polna 11 4 9

Pozna ńska 5 6 4

Rynek 7 4 2

Sadowa 3 6 3

Słoneczna 7 5 6

Spokojna 2 1 -

Stawowa 2 4 6

Szpitalna 1 1 -

Wałowa 11 4 6

Zamojskiego 5 5 3

Żółkiewskiego 2 - -

Ilo ść osób z problemem bezrobocia w mie ście Byczyna w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców wynosi 30,16. Struktura bezrobocia w przekroju ulic miasta wygl ąda analogicznie jak w przypadku ubóstwa i pojawia si ę na tych samych ulicach: Okr ęż nej, Ko ścielnej, Pozna ńskiej, Basztowej, Długiej, Stawowej, Wałowej oraz Rynek. Ponadto w okolicy Centrum wysokie bezrobocie wyst ępuje równie ż na Placu Wolno ści. Zjawisko bezrobocia wyst ępuje w szerszym zakresie i wysokie nat ęż enie obejmuje równie ż tereny jednego z najwi ększych PGRowskich blokowisk: ulice Zamoyskiego i Poln ą oraz historyczny „trakt

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 31

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 31 królewski” do bram miasta ul. Cz ęstochowsk ą oraz okolice zdegradowanego obszaru rekreacyjnego i basenu ul. Brzozow ą.

PRZEST ĘPCZO ŚĆ : Przest ępczo ść – jest to zbiór czynów zabronionych ustawowo pod gro źbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przest ępczo ść jest zjawiskiem społecznym. Charakteryzuje si ę nast ępuj ącymi cechami: - stanowi zagro żenie dla obowi ązuj ącego porz ądku prawnego, - wyra ża si ę we wzro ście liczby osób, które popełniły przest ępstwa w stosunku do ogółu ludno ści.

Wyró żni ć mo żna kilka czynników wpływaj ących na zjawisko przest ępczo ści. Zalicza si ę do nich g ęsto ść zaludnienia, udział kobiet i nieletnich w ogólnej liczbie ludno ści, a tak że poziom urbanizacji, bezrobocie, ubóstwo, poziom zamo żno ści oraz warunki życia ludno ści. Tabela 11. Zestawienie przest ępstw popełnionych na obszarze Gminy Byczyna

Przest ępstwa 2013 2014 2015 Liczba przest ępstw ogółem 143 113 113 Przest ępstwa drogowe 6/ 2 zabitych 9/2 zabitych 7/9 zabitych wypadki Kradzie ż z włamaniem 13 9 4/2

Rozboje, wymuszenia 0 0 8

Przest ępstwa narkotykowe 0 1 0

Kradzie że 17 18 13

Nieletni kierowcy 53 31 brak statystyki Źródło: Dane PP Byczyna

Z danych zawartych z powy ższej tabeli wynika, że ogólna liczba przest ępstw w latach 2014-2015 była ni ższa ni ż w latach ubiegłych. Nast ąpił równie ż znaczny spadek kradzie ży wraz z włamaniem w stosunku do lat wcze śniejszych. Zanotowano równie ż znaczny spadek nieletnich kierowców. Wykroczenie – jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustaw ę obowi ązuj ącą w czasie jego popełnienia pod gro źbą kary aresztu, ograniczenia wolno ści, grzywny lub nagany. Nie popełnia wykroczenia sprawca czynu zabronionego, je żeli nie mo żna mu przypisa ć winy w czasie czynu. Tabela 12. Zestawienie wykrocze ń popełnionych na obszarze Gminy Byczyna

Wykroczenia 2013 2014 2015

Liczba wykrocze ń ogółem 660 673 640

Wykroczenia przeciwko 42 38 45 porządkowi i spokojowi publicznemu

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 32

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 32 Wykroczenia przeciwko 18 9 15 osobie

Wykroczenia przeciwko 0 0 1 zdrowiu

Wykroczenia przeciwko 36 51 43 mieniu Wykroczenia przeciwko 20 14 24 obyczajno ści publicznej

Ust. o wychowaniu w 40 40 47 trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Wykroczenia drogowe 444 419 405

Sprawcy wykrocze ń 28 40 37 niewykrytych Pouczenia 138 147 133

Inne wykroczenia 13 15 30

Źródło: Dane KP Byczyna

Na podstawie danych Posterunku Policji w Byczynie liczba wykrocze ń popełnianych na obszarze Gminy Byczyna wyra źnie si ę obni ża. W roku 2015 odnotowano a ż o 20 wykrocze ń mniej ni ż w roku 2013. Wyra źny wzrost zaobserwowa ć mo żna w wykroczeniach przeciwko porz ądkowi i spokojowi publicznemu, przeciwko mieniu oraz w wykroczeniach dot. ustawy o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

W 2015 roku na terenie miasta i gminy zało żono ł ącznie 16 Niebieskich kart, w tym w mie ście Byczyna -8, na ulicach: ul. 3-go Maja -1, Pl. Dworcowy-1, Paruszowicka-1, Polna -1, Rynek-1, Długa-1, Brzozowa-1, Borkowska-1. Policja w 2015 roku przeprowadziła na terenie miasta 168 interwencji: ul.3-go Maja- 6 ul.Basztowa- 4 ul.Borkowska- 6 ul.Brzozowa- 7 ul.Cz ęstochowska- 4 ul.Długa- 7 ul.Dworcowa- 1 ul.Hotelowa- 11 ul. Klonowa- 3 ul.Kluczborska- 4 ul.Ko ścielna- 6 ul.Ko ściuszki- 1 ul.Krasi ńskiego- 4 ul.Mickiewicza- 2 ul.Moniuszki- 4 ul.Okr ęż na- 5

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 33

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 33 ul.Parkowa- 15 ul.Paruszowicka- 11 ul.Plac Dworcowy- 3 ul.Polanowicka- 2 ul. Polna- 2 ul.Pozna ńska- 9 ul.Rynek- 19 ul.Sadowa- 4 ul.Słoneczna- 3 ul.Stawowa- 2 ul.Wałowa- 8 ul.Zamoyskiego- 15 W 2015 roku stwierdzono 1 rozbój na ul. Stawowej. Ilo ść interwencji w przeliczeniu na 1000 mieszka ńców miasta wyniosła 46,58.

Zamieszczona powy żej analiza społecznych czynników problemowych miała na celu identyfikacje wyst ępowania obszarów zdegradowanych na terenie gminy i miasta Byczyny, co pozwoliło na wyznaczenie obszaru przewidzianego do wdro żenia interwencji. Stan kryzysowy na tych obszarach jest spowodowany koncentracj ą negatywnych zjawisk społecznych (w szczególno ści ubóstwem, obci ąż eniem demograficznym, bezrobociem), współwyst ępuj ących z negatywnymi zjawiskami w co najmniej jednej z nast ępuj ących sfer:

- gospodarczej (w szczególno ści w zakresie niskiego stopnia przedsi ębiorczo ści, niskiej liczby organizacji pozarz ądowych, bezrobocia (osoby z wykształceniem niskim), bezrobocia (PUP), bezrobocie (osoby długotrwale bezrobotne) - technicznej (w szczególno ści w zakresie degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym, oraz braku funkcjonowania rozwi ąza ń technicznych umo żliwiaj ących efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególno ści w zakresie energooszcz ędno ści i ochrony środowiska). -przestrzenno-funkcjonalnej (w szczególno ści w zakresie niewystarczaj ącego wyposa żenia w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą, braku dost ępu do podstawowych usług lub ich niskiej jako ści, niedostosowania rozwi ąza ń urbanistycznych do zmieniaj ących si ę funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej). Nale ży zwróci ć uwag ę na zale żno ść liczby bezrobotnych oraz liczby beneficjentów pomocy społecznej na poszczególny ulicach. Ponadto na tym samym terenie, koncentruje si ę najwy ższy odsetek zdarze ń notowanych w statystykach policyjnych. Wszystkie powy ższe czynniki wykluczenia społecznego, lub zagro żenia wykluczeniem, w przypadku miasta Byczyna koncentruj ą si ę w obr ębie tych samych ulic. Analiza ubóstwa, bezrobocia i statystyk policyjnych wykazała, że wszystkie te 3 problemy koncentruj ą si ę głównie w centralnej cz ęś ci miasta, okolicy terenów rekreacyjnych i historycznych zabudowa ń. Ka żda z omówionych sytuacji problemowych wyst ępuje na ulicach: Cz ęstochowskiej, Brzozowej, Okr ęż nej, Ko ścielnej, Pozna ńskiej, Basztowej, Długiej, Stawowej, Wałowej i Rynek. Kumulacja dwóch negatywnych zjawisk społecznych pojawia si ę w przypadku ulic: Plac Wolno ści, Polna i Zamoyskiego. Ulica Parkowa, Borkowska Kluczborska i Hotelowa zostały wł ączone do obszaru rewitalizacji ze wzgl ędu na jeden z najwy ższych wska źników interwencji policyjnych. W wyniku powy ższej analizy zdefiniowany obszary o najwy ższym stopniu degradacji społecznej w celu obj ęcia tych terenów procesem rewitalizacji.

ORGANIZACJE POZARZ ĄDOWE Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalno ści po żytku publicznego i o wolontariacie, zadania publiczne mog ą by ć realizowane przez podmioty trzeciego sektora. Na terenie

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 34

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 34 Gminy Byczyna funkcjonuje wiele organizacji pozarz ądowych, które s ą potencjalnymi partnerami samorz ądu w realizacji zapisów strategii rozwoju. Wspólne zaanga żowanie, uwzgl ędniaj ące wszystkich uczestników życia społeczno-gospodarczego gminy, bazuj ące na wspólnym zaufaniu, pozwoli na zrównowa żony i trwały rozwój. Poni ższa tabele zawiera list ę przykładowych partnerów.

Tabela 13. Wykaz organizacji pozarz ądowych działaj ących na terenie gminy Byczyna

Lp. Nazwa Miejscowo ść 1. Byczy ńskie Stowarzyszenie O światowe „ Tarcza” Polanowice 2. Stowarzyszenie Miło śników Gołkowic „GRYF” Gołkowice 3. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Jasiek” w Ja śkowicach Ja śkowice 4. Stowarzyszenie Mieszka ńców Biskupic Biskupice 5. Stowarzyszenie AutoKlubu Terenowa Byczyna Byczyna 6. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Ciecierzyn Ciecierzyn 7. Byczy ńskie Stowarzyszenie Na Rzecz Repatriacji Byczyna 8. Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Polanowice Polanowice 9. Byczy ńskie Stowarzyszenie Motocyklistów „Rycerz” Byczyna 10. Fundacja Grey Animals Sierosławice 11. Stowarzyszenie Jakubowiczanki Jakubowice 12. Stowarzyszenie Powiatowa Grupa Ratownicza Byczyna 13. Stowarzyszenie Ochotniczej Stra ży Po żarnej w Kochłowicach Kochłowice 14. „Stowarzyszenie Chóru Rado ści” Byczyna 15. Stowarzyszenie Animacji Lokalnej Arkona Byczyna 16. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Dolina Słowików „ w Proślicach Pro ślice

17. Fundacja „Uratujmy cho ć jedno życie” Gołkowice 18. Stowarzyszenie „ Nad Stawem” Biskupice 19. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Nasalach Nasale 20. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Paruszowicach Paruszowice 21. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Byczynie Byczyna 22. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Wojsławicach Wojsławice 23. Ludowy Klub Sportowy „Hetman” Byczyna 24. Gminne Zrzeszenie „Ludowe Zespoły Sportowe” w Byczynie Byczyna 25. Dobroczynne Towarzystwo Opolskie „Równe Szanse” Byczyna 26. Stowarzyszenie Hospicjum Ziemi Kluczborskiej św. Ojca Pio” Byczyna Stowarzyszenie Wła ścicieli Rodzinnych Ogrodów Działkowych nad 27. Byczyna Zalewem Biskupice-Brzózki 29. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Roszkowicach Roszkowice

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 35

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 35 30. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi w Roszkowicach Roszkowice 31. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Pro ślicach Pro ślice 32. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Jakubowicach Jakubowice 33. Byczy ńskie Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Byczyna 34. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Janówce Janówka 35. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Kostowie Kostów Stowarzyszenie Popierania Zaradno ści Życiowej i Rozwoju 36. Byczyna Przedsi ębiorczo ści oraz Pomocy Wzajemnej 37. Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Miechowa Miechowa 38. Spółdzielnia Socjalna „PERUNICA” Byczyna 39. Spółdzielnia Socjalna „KORNIK” Miechowa 40. Spółdzielnia Socjalna „PICASSO” Pro ślice 41. Spółdzielnia Socjalna „Las Vegas” Polanowice 42. Spółdzielnia Socjalna „GRÓD” Biskupice 43. Spółdzielnia Socjalna Usługowo-Handlowo Produkcyjna w Byczynie Byczyna 44. Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Kostów Kostów 45. Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Byczyny Byczyna Źródło: Urz ąd Miejski w Byczynie

MIESZKANIA KOMUNALNE

Tabela 14. Wykaz mieszka ń komunalnych na terenie gminy Byczyna

Ilo ść Tymczasowe Powierzchn Lp. Adres Mieszkalne Socjalne Stan techniczny lokali pomieszczenie ia całkowita Miasto – budynki gminne m2 1 Moniuszki 4 1 1 Dobry 26,90 2 Okr ęż na 41 4 4 Zadowalaj ący 224,00 3 Wałowa 28 2 2 Zadowalaj ący 145,60 4 Plac Dworcowa 1 2 2 zadowalaj ący 202,29 Razem 9 9 598,79 Miasto - lokale gminne we Wspólnotach 1 3-go Maja 3 1 1 Zadowalaj ący 48,50 2 3-go Maja 19 1 1 Zadowalaj ący 50,40 3 Basztowa 7 1 1 Zadowalaj ący 63,80 4 Brzozowa 1 1 1 Dobry 38,30 5 Długa 5 3 3 Zadowalaj ący 131,19

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 36

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 36 6 Długa 7A 2 1 1 Zadowalaj ący 114,70 7 Długa 13 1 1 Zadowalaj ący 41,30 8 Długa 24 1 1 Dobry 53,00 9 Ko ścielna 1 2 2 Zadowalaj ący 143,10 10 Ko ścielna 2a 1 1 Dobry 23,70 11 Ko ścielna 2b 1 1 Dobry 32,90 12 Ko ścielna 6 1 1 Dobry 74,75 13 Okr ęż na 9 1 1 Dobry 35,60 14 Okr ęż na 17 2 2 Zadowalaj ący 75,66 15 Okr ęż na 27A 1 1 Dobry 86,00 16 Okr ęż na 33 2 2 Zadowalaj ący 92,00 17 Plac Wolno ści 5 1 1 Dobry 66,90 18 Polna 1 2 2 Dobry 78,90 19 Polna 8 1 1 Dobry 32,70 20 Pozna ńska 3 b 1 1 Dobry 39,70 21 Rynek 2 2 2 Dobry 130,10 22 Rynek 6 1 1 Zadowalaj ący 66,45 23 Rynek 9 1 1 Dobry 51,90 24 Rynek 14 1 1 Zadowalaj ący 82,42 25 Rynek 15 1 1 Zadowalaj ący 34,80 26 Rynek 21 1 1 Dobry 31,00 27 Stawowa 10 2 2 Zadowalaj ący 84,96 28 Szpitalna 2 1 1 Dobry 58,66 29 Zamojskiego 5A 1 1 Dobry 33,20 Razem 38 37 1 1896,59 Wie ś – budynki gminne 1 Gołkowice 39 /Piaski/ 7 2 5 Zadowalaj ący 231,30 Dobiercice ul. 2 1 1 Dobry 41,00 Sienkiewicza 3 A 3 Jakubowice 16a 5 4 1 Dobry 266,16 4 Ja śkowice 56 8 8 Dobry 383,15 5 Miechowa 25e 7 5 2 Zadowalaj ący 341,99 6 Miechowa 25f 9 9 Dobry 457,24 7 Sierosławice 2 7 2 4 1 Zadowalaj ący 443,68 8 Sierosławice 11a 2 1 1 Dobry 116,20

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 37

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 37 9 Paruszowice Długa 2 5 4 1 Zadowalaj ący 212,50 10 Polanowice 81 19 19 dobry 981,58 11 Polanowice 83A 6 6 dobry 263,09 12 Polanowice 83 8 1 7 Dobry 259,27 13 Polanowice 82A 1 1 62,00 Razem 85 54 30 1 4059,16 Wie ś – lokale gminne we Wspólnotach 1 Nasale 47 1 1 Dobry 31,20 2 Nasale 58 1 1 Dobry 78,70 3 Paruszowice Długa 1b 1 1 Dobry 70,38 Dobiercice ul. Św. Jana 4 1 1 Zadowalaj ący 55,80 z Dukli 22 5 Roszkowice 35 3 3 Zadowalaj ący 185,19 6 Biskupice 29 1 1 Dobry 67,33 7 Ciecierzyn 63 1 1 Dobry 33,55 Razem 9 8 2 522,15 Suma 141 107 33 1 7076,69 Źródło: Urz ąd Miejski w Byczynie

Ilo ść mieszka ń wyposa żonych w podstawowe instalacje i urz ądzenia: − instalacja wodoci ągowa - 140 − instalacja centralnego ogrzewania - 48 − instalacja kanalizacyjna w tym szambo – 140 − instalacja elektryczna – 141 − łazienka – 122 − w.c w lokalu lub w budynku -134 Z ogólnej liczby 9 mieszka ń i 1 pomieszczenie tymczasowe s ą pustostanami. Z ogólnej liczby pustostanów 6 mieszka ń wymaga remontu i na chwil ę obecn ą nie nadaje si ę do zasiedlenia. W przypadku wysokich kosztów remontu niektóre z mieszka ń z tego wzgl ędu zostan ą przeznaczone do sprzeda ży. W zale żno ści od potrzeb zwi ązanych z konieczno ści ą wywi ązywania si ę przez Gmin ę Byczyna z zada ń ustawowych jako lokale socjalne mog ą by ć wynajmowane lokale mieszkalne wchodz ące w skład zasobu wykazane w powy ższej tabeli jak równie ż mog ą by ć podnajmowane lokale mieszkalne wynajmowane od innych wła ścicieli. Cech ą odró żniaj ącą lokale socjalne od pozostałych lokali z zasobu jest czasookres, na który zawierana jest umowa (czas oznaczony) oraz stawka czynszu (nie przekraczaj ąca połowy stawki najni ższego czynszu obowi ązującego w zasobie).

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 38

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 38 Tabela 15. Analiza sfery społecznej

Wsie le żą ce w Liczba Liczba Budynki Przeci ętna Przeci ętna Mieszkania Pustostany Lokale Baza Baza Organizacje gminie mieszka Szkół mieszkalne pow. pow. na 1000 komunalne zdrowot sporto pozarz ądowe Byczyna ńców w gminie użytkowa 1 użytkowa mieszk. na wa mieszkania mieszkania na 1 osob ę Byczyna 3 658 2 568 78,6 26,4 336,2 4 47 8 14 17 Biskupice 642 1 1 132 76,3 25,4 332,7 5 29 0 1 3 Borek 88 Ciecierzyn 280 1 1 1 Dobiercice 317 2 Gosław 37 Gołkowice 147 7 2 Jakubowice 264 5 2 Janówka 237 1 1 Ja śkowice 264 8 1 Kochłowice 218 1 1 Kostów 405 2 2 Miechowa 250 16 1 2 Nasale 394 2 1 1 Paruszowice 299 6 2 1 Pogorzałka 44 Polanowice 489 2 34 2 3 Pro ślice 388 1 3 Pszczonki 135 Roszkowice 570 1 3 1 2 Sarnów 271 1 Sierosławice 79 2 1 Wojsławice 73 1

Źródło: opracowanie własne

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 39

Podsumowanie: − przy wyznaczaniu nowych terenów pod zabudow ę, w szczególno ści mieszkaniowej ograniczy ć rozpraszanie zabudowy, d ąż yć do intensyfikowania istniej ącej zabudowy i okre śli ć jednoznacznie planowane granice terenów zabudowanych, tj. obszarów urbanizacji; − w obszarze edukacji Gmina Byczyna stoi przed konieczno ści ą odpowiedzi na zmiany sytuacji demograficznej – zmniejszaj ącej si ę liczby uczniów, co mo że wymaga ć w przyszło ści podj ęcia powa żnych decyzji w tym zakresie funkcjonowania szkół; − wida ć zaanga żowanie władz Gminy w konieczno ść zapewnienia dost ępu do elementów infrastruktury sportowej i rekreacyjnej; − spadek odsetka osób korzystaj ących z pomocy społecznej świadczy ć mo że o pomocy dora źnej kierowanej do osób potrzebuj ących; − Gmina Byczyna dba o zapewnienie pomocy socjalnej na ka żdym poziome, w tym w postaci zasobów mieszkaniowych.

3.2.3. Diagnoza w sferze gospodarczej W zakresie problemów istotnych dla lokalnej gospodarki nale ży odnotowa ć przede wszystkim niewielkie korzy ści gminy z ruchu turystycznego. Zagadnienie handlu lokalnymi wyrobami nale ży rozszerzy ć – brakuje marki i dostatecznej rozpoznawalno ści w skali krajowej, a wi ęc uto żsamienia gminy Byczyna z lokalnymi wyrobami.

Na obszarach wiejskich wyst ępuje niski poziom przedsi ębiorczo ści w śród obywateli. Pomimo tego, poziom bezrobocia, weryfikowany ka żdorazowo w opracowaniach diagnostycznych z zakresu obszarów zdegradowanych. Bezrobocie rejestrowane w Byczynie wynosiło w 2015 roku 34,7% (42,9% wśród kobiet i 27,2% wśród m ęż czyzn). Jest to znacznie wi ęcej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla województwa opolskiego oraz znacznie wi ęcej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla całej Polski.

Według danych Powiatowego Urz ędu Pracy w Kluczborku, na koniec 2015 roku w Gminie Byczyna zarejestrowanych było 403 bezrobotnych, z czego stanowili m ęż czy źni (165 osób), a kobiety (238 osób). Bezrobocie w Gminie Byczyna w latach 2013-2015 wykazywało tendencj ę malej ącą.

Stopa bezrobocia w gminie Byczyna jest nadal do ść wysoka, cho ć kształtuje si ę na nieco mniejszym poziomie ni ż średnia krajowa. W śród bezrobotnych najwi ększy odsetek ok. 40% stanowi ą osoby z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia a nast ępnie z wykształceniem średnim ogólnokształc ącym ok. 20%. Wyra źnie wida ć, że bezrobocie dotyka w najwi ększym stopniu osoby z niskim poziomem wykształcenia oraz policealnym i średnim zawodowym, za ś w najmniejszym stopniu osób z wykształceniem wy ższym i średnim.

Analizuj ąc stan bezrobocia pod k ątem płci wynika, że ofert pracy dla kobiet jest mniej ni ż dla m ęż czyzn. Trudniej im jest znale źć prac ę, st ąd te ż trac ą prawo do zasiłku. W gminie Byczyna bezrobocie dotyka w najwi ększym stopniu populacj ę ludno ści w wieku 18-24 lata, a wi ęc ludzi młodych wchodz ących w aktywne życie zawodowe. Równie ż bezrobocie znacznie cz ęś ciej dotyka ludzi młodych mieszkaj ących na terenach wiejskich, ni ż w mie ście.

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 40 Rysunek 5.

Źródło: polskawliczbach.pl

Większo ść mieszka ńców gminy Byczyna zwi ązana jest z dominuj ącą funkcj ą, jaka wyst ępuje na jej terenie, czyli rolnictwem. Działalno ść produkcyjna, w tym zwłaszcza przemysł ma znacznie mniejsze znaczenie. Prawie 13% udział pracuj ących w szeroko rozumianych usługach, świadczy o tym, że gmina pełni funkcj ę usługow ą dla otaczaj ącego j ą obszaru.

Kolejna cz ęść diagnozy dotyczy zagadnienia przedsi ębiorczo ści w Gminie Byczyna, ukazuje potencjał rozwojowy jednostki i tendencje wyst ępuj ące w tym zakresie. Gmina Byczyna nale ży do grupy gmin słabo uprzemysłowionych. 45% ludno ści w gminie pracuje w rolnictwie. Cz ęść rolników ł ączy działalno ść rolnicz ą z prac ą poza rolnictwem, najcz ęś ciej we własnym zakładzie usługowym. Działalno ść inwestycyjna obejmuje małe i średnie zakłady o charakterze produkcyjno – usługowym nastawione na obsług ę produkcji rolnej i najbli ższego zaplecza jakim jest gmina, ale tak że na zewn ątrz. Dobre poł ączenie transportowe powoduje lokalizowanie si ę zakładów przy najwa żniejszych drogach przebiegaj ących przez obszar gminy. Na terenie gminy notuje się stały wzrost zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Zlokalizowany na terenie gminy przemysł oparty jest głównie na drobnych zakładach rzemie ślniczych oraz usługowych. Jak wynika z danych z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalno ści Gospodarczej, na terenie Gminy Byczyna zarejestrowanych jest 387 podmiotów z czego 239 w samej Byczynie. Natomiast w Krajowym Rejestrze S ądowym widnieje 47 podmiotów, z czego 24 w Byczynie. Z wa żniejszych zakładów pozostaj ących długo na rynku wymieni ć nale ży: − Przedsi ębiorstwo Rolne ,, KOST – ROL” Sp. z o.o. w Kostowie − Przedsi ębiorstwo Rolne ,, AGRO – PAR” Sp. z.o.o. w Paruszowicach − PRZEDSI ĘBIORSTWO PRODUKCYJNO-USŁUGOWO-HANDLOWE "MADA" BIAŁECKI SPÓŁKA JAWNA w Byczynie − "ITAL-REST" Sp. z o.o. w Byczynie − PRZEDSI ĘBIORSTWO PROD.-HANDL.-USŁ. "LUMAR" − Galaxia Ltd. sp. z o.o. w Paruszowicach − Eko Top w Sierosławicach − Zakład Produkcyjny RSO Borki − Żwirownia w Jakubowicach − Producent Tkanin Puszystych w Jakubowicach − Gospodarstwo Rybne w Kostowie

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 41

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 41 oraz szereg zakładów usługowych w zakresie usług budowlanych i remontowo budowlanych. Uzupełnieniem zakładów s ą przedsiębiorstwa gospodarstw agroturystycznych (Gołkowice, Pro ślice, Kostów, Biskupice). Ilo ść tych zakładów jest zmienna w czasie i powy ższy wykaz słu ży jedynie do oceny rodzaju i charakteru prowadzonej działalno ści. Gmina Byczyna charakteryzuje si ę du żym udziałem gruntów ornych w cało ści powierzchni Gminy. Rolnictwo pozostaje wa żną gał ęzi ą gospodarki lokalnej. Dobre warunki naturalne gminy, wysoki wska źnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz znacz ący udział gleb chronionych (I-IV klasa bonitacyjna) i u żytków zielonych sprawia, że główn ą funkcj ą jest i pozostanie gospodarka rolna. Z rolnictwa utrzymuje si ę około 70% ogółu mieszka ńców gminy. Z ogólnej powierzchni gminy, wynosz ącej 18 289 ha, u żytki rolne stanowi ą 13 385 ha, czyli 74% powierzchni ogólnej gminy Byczyna. Obszar gminy cechuj ą wielkoobszarowe zwarte czyste przestrzennie obszary u żytków rolnych (gruntów ornych), co umo żliwia stosowanie wysoko zmechanizowanego sprz ętu rolniczego. Struktura klas gruntów rolnych: − 25,2% gruntów rolnych na obszarze gminy posiada gleby klasy I- III − 59,9 % gruntów rolnych klasy IV − 13,4% gruntów rolnych na obszarze gminy posiada gleby klasy V. Równie ż na u żytkach zielonych przewa żaj ą grunty orne klasy II, III i IV, co stanowi przeszło 81% u żytków rolnych w gminie. Obecnie gospodarka rolna w gminie oparta jest o: − sektor prywatny gospodarstwa rolników indywidualnych. Liczba gospodarstw w gminie wynosi 1090. Struktura gospodarstw rolnych jest średnio korzystna. Pod wzgl ędem wielko ści areału najwi ęcej gospodarstw znajduje si ę w grupie do 2,0 ha – 463, co stanowi 42,5% ogółu gospodarstw rolnych w gminie. Gospodarstw rolnych powy żej 10 ha w gminie jest 180, co stanowi 16,5% ogółu gospodarstw rolnych indywidualnych. − sektor spółdzielczy obejmuj ący Rolnicz ą Spółdzielnie w Ja śkowicach gospodaruj ącą na 1310 ha, − sektor spółek prawa handlowego, który obejmuje m.in. przedsi ębiorstwa: Przedsi ębiorstwo Produkcji Rolnej „Pola – Rol” Sp. z o.o. w Pro ślicach, Przedsi ębiorstwo Rolne „KOST-ROL” Sp. z o.o. w Kostowie, Przedsi ębiorstwo Rolne „AGRO-PAR” Sp. z o.o. w Paruszowicach zajmuj ą one łącznie 5158 ha. Główna produkcja – ro ślinna zbo ża (pszenica, rzepak, kukurydza, buraki cukrowe). Hodowla to: trzoda chlewna i bydło. W wielu przypadkach wobec małej rentowno ści prowadzonego gospodarstwa rolnego cz ęść rolników poszukiwała innych źródeł zarobku głównie w sferze pozarolniczej a tak że za granic ą. Struktura gospodarstw rolnych w gminie: Ogółem 1090 ha, w tym: − 1 - 2 ha – 463 – 42,5% − 2 - 5 ha - 219 – 20,0% − 5 - 7 ha – 102 - 9,4% − 7 - 10 ha – 126 – 11,6% − 10 – 15 ha – 69 - 6,3% − powy żej 15 ha – 111 -10,2% − Rolnictwo specjalizuje si ę w produkcji zbó ż i ro ślin przemysłowych, a tak że w mniejszym stopniu w hodowli bydła i trzody chlewnej. Struktura zasiewów w ha w gminie kształtuje si ę średnio rocznie nast ępuj ąco: − zbo ża ogółem - 73,8% − rzepak ozimy - 8,4% − buraki cukrowe - 3,7% − ziemniaki - 6,1%

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 42

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 42 − pastewne - 2,5% W strukturze hodowli zwierz ąt dominuje trzoda chlewna w mniejszych rozmiarach bydło. W infrastrukturze rolnictwa gminy niezwykle wa żną rol ę spełnia system urządze ń melioracyjnych, których stan jest zły i z czasem ulega pogorszeniu. Pocz ątkowo wykonywano systemy drenarskie i odwodnienie rowami, w pó źniejszych latach rozwini ęto na u żytkach zielonych systemy nawodnie ń podsi ękowych w oparciu o pi ętrzenie wodne na rzekach, kanałach i rowach melioracyjnych. W ostatniej dekadzie jednak zakres inwestycji melioracyjnych został zahamowany, a bie żą ce prace konserwacyjne nie s ą w stanie utrzyma ć urz ądze ń, które szybko ulegaj ą zniszczeniu i degradacji. W zwi ązku ze złym stanem urz ądze ń melioracyjnych, które nie do ko ńca spełniaj ą swoj ą rol ę nale ży usprawni ć działalnie poprzez odbudow ę i modernizacj ę zbiorników wodnych takich jak zalew Polanowice-Brzóski oraz stawy gminne, które pełni ą m.in. funkcj ę retencyjn ą, przeciwpowodziow ą i przeciwpo żarow ą, siedliskow ą, rekreacyjn ą oraz reguluj ą stosunki wodne. Ponadto nale ży dokona ć prac zwi ązanych z udro żnieniem kanałów, rzek, rowów doprowadzaj ących i odprowadzaj ących wod ę, budow ą przepustów, drenowa ń, grobli, ruroci ągów, budowli regulacyjnych, które s ą niezb ędne w celu zapewnienia prawidłowego przepływu wody, a tym samym zapobieganiu podtopie ń i zalewania u żytków rolnych jak równie ż gospodarstw. Obecnie ponoszone nakłady oraz wykonywane prace na urz ądzeniach melioracyjnych pokrywają niewielk ą cz ęść potrzeb, zarówno w odniesieniu do gruntów rolnych jak i u żytków zielonych, dlatego dla wła ściwego wykorzystania potencjału rolnictwa musi nast ąpi ć rozwój inwestycji melioracyjnych zarówno nowych jak i modernizacja istniej ących.

Tabela 16. Analiza sfery gospodarczej Wsie le żą ce w Bezrobocie Zakłady Łąki Pastwiska Grunty rolne gminie Byczyna produkcyjno- usługowe Polska 9,7% Woj. opolskie 10,1% Byczyna 13,5% 3 1,30 ha 0,27 ha 20,38 ha Biskupice 21,91 ha 0,38 ha 14,56 ha Borek 2,47 ha 0,17 ha 0,76 ha Ciecierzyn - 1,0 ha 3,32 ha Dobiercice 0,69 ha - 1,62 ha Gosław 0,23 ha - 0,01 ha Gołkowice - - 0,72 ha Jakubowice 2 - 0,23 ha 1,26 ha Janówka 0,04 ha - 0,10 ha Ja śkowice 0,09 ha 0,51 ha 1,19 ha Kochłowice - - - Kostów 2 1,53 ha 0,46 ha 2,79 ha Miechowa - - 2,68 ha Nasale 0,03 ha - 3,56 ha Paruszowice 2 1,29 ha 0,28 ha 0,06 ha Pogorzałka 0,36 ha - 0,03 ha Polanowice 12,00 ha 0,72 ha 16,37 ha Pro ślice 3,6 ha 0,32 ha 4,11 ha Pszczonki - 0,05 ha 0,01 ha Roszkowice 0,27 ha 2,03 ha 1,34 ha Sarnów 0,10 ha 0,04 ha 1,10 ha

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 43

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 43 Sierosławice 1 0,01 ha 0,38 ha 0,81 ha Wojsławice 0,32 ha 0,72 ha 1,37 ha

Źródło: Opracowanie własne Podsumowanie: − 8,9% osób w wieku produkcyjnym w Gminie Byczyna to osoby bezrobotne, co jest wynikiem gorszym ni ż średnia dla powiatu kluczborskiego (7,3%) i województwa opolskiego – świadczy to o wymiarze niewykorzystywanego potencjału ludzkiego, który mógłby generowa ć dochody, a tymczasem cz ęsto wymaga ponoszenia wydatków publicznych w postaci zasiłków dla bezrobotnych i świadcze ń pomocy społecznej; − du ża cz ęść bezrobotnych to osoby w wieku do 35 lat – tak du ży odsetek ludzi młodych pozostaj ących bez pracy mo że skutkowa ć m.in. wykluczeniem społecznym oraz utrwaleniem si ę niekorzystnych tendencji w obszarze demografii (ujemny przyrost naturalny, emigracja); − ro śnie odsetek osób bezrobotnych, legitymizuj ących si ę wykształceniem wy ższym, co świadczy ć mo że z jednej strony o niewykorzystywaniu potencjału dobrze wykształconych osób, a z drugiej o upowszechnieniu posiadania wy ższego wykształcenia; − maleje liczba osób bezrobotnych, legitymizuj ących si ę wykształceniem zasadniczym zawodowym, co dowodzi zapotrzebowania lokalnej i regionalnej gospodarki na wiedz ę i umiej ętno ści praktyczne; − ro śnie odsetek osób, które długotrwale pozostaj ą bez pracy – zjawisko to nale ży interpretowa ć jednoznacznie negatywnie, poniewa ż długotrwałe bezrobocie cz ęstokro ć prowadzi do wykluczenia i patologii; − w Gminie Byczyna działa ponad 800 podmiotów gospodarczych, Gmina legitymuje si ę stosunkowo wysokim wska źnikiem podmiotów gospodarczych – rozwój przedsi ębiorczo ści w śród mieszka ńców, jako narz ędzie przeciwdziałania bezrobociu, stanowi ć winien priorytetowe zadanie dla całej wspólnoty samorz ądowej; − rolnictwo pozostaje wa żną gał ęzi ą gospodarki lokalnej, dominuj ą gospodarstwa małe, a średnia ich powierzchnia to 3,5 ha; − nale ży usprawni ć system melioracji w celu ochrony gruntów rolnych i gospodarstw przed podtopieniami.

3.2.4. Diagnoza w sferze funkcjonalno-przestrzennej Niski, bo na poziomie 12% jest udział lasów i gruntów le śnych, przy średniej krajowej 27%, ale wynika to z dobrych naturalnych warunków dla rolnictwa jakie panuj ą na obszarze gminy.

Tabela 17. Powierzchnia lasów na terenie gminy Byczyna

Źródło: Urz ąd Statystyczny w Opolu; Statystyczne Vademecum Samorz ądowca

Pozostałe grunty do których zalicza si ę wody i tereny zurbanizowane, jak drogi, tereny kolejowe, zabudowane oraz ziele ń zorganizowana zajmuj ą 1630 ha, w tym w mie ście 141 ha.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 44

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 44 Gmina posiada korzystne warunki przyrodniczo – glebowe dla rozwoju rolnictwa. Ró żnorodno ść skał macierzystych z których wytworzyły si ę gleby i czynniki glebotwórcze zachodz ące na obszarze gminy przyczyniły si ę do znacznego zró żnicowania pokrywy glebowej.

Dla gminy Byczyna niezwykle istotny jest stan dziedzictwa kulturowego, dlatego te ż w tej cz ęś ci opracowania przywołano najwa żniejsze zabytki.

ZABYTKI

Gmin ę Byczyna zaliczy ć mo żna do terenów bardzo bogatych w zasoby dziedzictwa kulturowego. Świadcz ą o tym zarówno stanowiska archeologiczne z ró żnych epok oraz zachowane zabytkowe obiekty i układy przestrzenne. Miasto Byczyna jest rówie śniczk ą pa ństwa polskiego, zostało zało żone na rzucie owalnym z prostok ątnym rynkiem po środku. Układ szachownicowy z ulicami wylotowymi zbiegaj ącymi si ę wrzecionowato przy dwóch bramach ,,Polskiej” od wschodu i ,,Niemieckiej” od zachodu. Po środku rynku ratusz, na pn.- wsch. ko ściół ewangelicki, ko ściół katolicki w zach. cz ęś ci miasta. Na zachód od miasta poza przedmie ściem znajduje się cmentarz z kaplic ą św. Jadwigi. Cech ą charakterystyczn ą dla Śląska Opolskiego jak i gminy Byczyna jest du ża zawarto ść i ruralizacja wsi, które nie rozpadły si ę w ostatnim stuleciu w chaotyczn ą zabudow ę. Wsie gminy Byczyna posiadaj ą w wielu wypadkach zachowane do dzi ś dawne układy si ęgaj ące nieraz lokacji średniowiecznych. Nale żą do nich: Biskupice (1393 r.), Ciecierzyn (1405 r.), Dobiercice (1393 r.), Gosław (1406 r.), Jakubowice (1300 r.), Ja śkowie (1393r.), Kochłowice (1404 r.), Kostów (1310 r.), Nasale(1393 r.), Paruszowice (1376 r.), Polanowice (1405 r.), Pro ślice (1330 r.), Roszkowice(1396r.), Sierosławice (1384 r.), Wojsławice (1405 r.), czyli a ż 15 jednostek osadniczych wiejskich. Ślady osadnictwa prehistorycznego na obszarze gminy zostały udokumentowane na 371 stanowiskach archeologicznych, z których cz ęść nie ma ści śle okre ślonej lokalizacji. Do rejestru zabytków województwa opolskiego zostało wpisanych 31 stanowisk archeologicznych. Najliczniej reprezentowane s ą stanowiska i osady z okresu średniowiecznego, a tak że wyst ępuj ą stanowiska z okresu kamienia i kultury łu życkiej. Ponadto znane s ą ślady pradziejowego osadnictwa, ale bli żej nie zlokalizowanego b ądź nie potwierdzonego w terenie. Dlatego wymagane jest uzgadnianie wszelkich prac ziemnych na obszarze gminy, szczególnie przy realizacji inwestycji liniowych, a tak że inwestycji kubaturowych na terenach zabudowanych lub w ich s ąsiedztwie.

Atrakcje architektoniczne: Byczyna: Zabytki grupy I: - układ urbanistyczny miasta; - gotycki ko ściół ewangelicki św. Mikołaja z XIV w.; - mury obronne z XIV i XV w., otoczone fragmentem fosy; - wie ża bramna tzw. Polska (wschodnia); - wie ża bramna tzw. Niemiecka (zachodnia); - baszta Piaskowa z XVI w.

Zabytki grupy II - ko ściół parafialny św. Trójcy z 1767 r., w stylu barokowym; - kaplica cmentarna św. Jadwigi z XIV w.; - ratusz z przełomu XV i XVI wieku, odrestaurowany w stylu barokowo-klasycystycznym;

Zabytki grupy III: - neogotycki spichlerz; - 10 domów przy Rynku;

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 45

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 45 - 14 domów przy ul. Okr ęż nej; - 5 domów przy ul. Floria ńskiej;

Zabytki grupy IV: 19 domów w mie ście.

ZABYTKI W GMINIE

• Pałace:

- Kostów - pó źnobarokowy pałac dworski z ko ńca XVIII w. - Pro ślice - pó źnobarokowy pałac dworski, pierwotny z przełomu XVIII i XIX w. - Roszkowice - neoklasycystyczny pałac dworski z 1845 roku - Biskupice - neoklasycystyczny pałac dworski zbudowany w 1800 r. przez Jerzego Pacze ńskiego - Gołkowice - barokowy pałac dworski z 1750 roku - Gosław - pałac dworski zbudowany w 1925 roku przez rodzin ę hrabiów von Garnier - Kochłowice - stylizowany pałac dworski Karola Jordana z 1923 roku - Pszczonki - pałac dworski zbudowany w 1925 roku przez rodzin ę Lipi ńskich

• Ko ścioły drewniane:

- Biskupice - zabytkowy, drewniany ko ściół katolicki św. Jana Chrzciciela zbudowany w 1626 r. - Pro ślice - zabytkowy, drewniany ko ściół katolicki N. Serca B. Jezusa zbudowany w 1531 r. - Jakubowice - zabytkowy, drewniany ko ściół katolicki MB Królowej Polski zbudowany w 1585 r. - Miechowa - zabytkowy, drewniany ko ściół katolicki św. Jacka - Gołkowice - zabytkowy drewniany ko ściół katolicki św. Jana Chrzciciela, zbudowany w 1767 r.

• Ko ścioły:

- Wojsławice - neogotycki ko ściół katolicki św. Józefa, murowany z kamienia i cegły. - Nasale - neogotycki ko ściół katolicki św. Wawrzy ńca - Paruszowice - ewangelicka kaplica gotycka pochodząca z XV wieku. - Ciecierzyn - neogotycki ko ściół katolicki Narodzenia NMP, zbudowany w 1878 r., poewangelicki. - Dobiercice - katolicki ko ściół murowany, pw. Jana z Dukli, zbudowany w 1861 r. - Kostów - neobarokowy ko ściół katolicki św. Augustyna, zbudowany przez hrabiego Franciszka Ballestrema w 1911 r. - Polanowice - neogotycki ko ściół katolicki Nawiedzenia NMP, zbudowany w 1913 r., poewangelicki. - Roszkowice - neoroma ński ko ściół katolicki św. Antoniego, zbudowany przez Wilhelma Taubadele w 1849 r., poewangelicki. - Sarnów - murowana kaplica św. Jana Chrzciciela, we wn ętrzu której znajduje si ę ołtarzyk barokowy o dekoracji akantowej z pocz ątku XVIII w.

Tabela 18. Analiza sfery funkcjonalno-przestrzennej

Wsie le żą ce w Zabytki Grunty Powierzchnia Tereny Tereny Tereny Ilo ść gminie le śne lasów mieszkalne przemysłowe przeznaczone działek Byczyna pod zabudow ę Polska Woj. opolskie 13 928,77 1 494,93 ha

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 46

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 46 ha Byczyna 14 247,61 ha - 7,15 ha 1,01 ha 1,78 ha 505 Biskupice 2 24,99 ha 0,33 ha 0,34 ha 0,06 ha 163 Borek 0,200 ha 0,04 ha - - 114 Ciecierzyn 1 - 0,35 ha - - 113 Dobiercice 1 - 0,16 ha - - 63 Gosław 1 - 0,11 ha - - 40 Gołkowice 2 0,10 ha 0,07 ha 2,53 ha - 80 Jakubowice 1 - 0,13 ha - - 80 Janówka - - 0,04 ha - 17 Ja śkowice - 0,21 ha - 0,07 ha 102 Kochłowice 1 - - - 0,06 ha 48 Kostów 2 - 0,20 ha - - 80 Miechowa 1 - 0,37 ha - - 107 Nasale 2 - 1,23 ha - 0,23 ha 159 Paruszowice 1 0,13 ha 0,54 ha 0,37 ha 0,02 ha 44 Pogorzałka - - - - 15 Polanowice 1 - 1,71 ha 0,37 ha 0,24 ha 151 Pro ślice 2 1,10 ha 0,03 ha 0,27 ha - 112 Pszczonki 1 - - - - 25 Roszkowice 2 - 0,29 ha - - 103 Sarnów - 0,04 ha - - 55 Sierosławice 1,02 ha 0,60 ha - - 53 Wojsławice 1 - - - - 29

Źródło: Opracowanie własne Podsumowanie: − nale ży chroni ć historyczn ą to żsamo ść zarówno miasta jak i terenów wiejskich poprzez zachowanie historycznie ukształtowanych układów przestrzennych oraz utrzymanie cech budownictwa regionalnego, w szczególno ści w architekturze i wystroju budynków poło żonych w granicach historycznie ukształtowanych układów; − ochrona zabytków poło żonych w szczególno ści we wsiach i zało żeń ruralistycznych oraz towarzysz ącej im zieleni zabytkowej – parków, cmentarzy i obsadze ń dróg jest jedn ą z trudniejszych dziedzin konserwatorskich. Podstawowym zagro żeniem jest niedostosowanie istniej ących zabudowa ń do dzisiejszych wzorców kulturowych i technicznych. Brak jest ekonomicznego i funkcjonalnego uzasadnienia do eksploatacji wielu obiektów gospodarczych i produkcyjnych, nowoczesnych materiałów i detalu budowlanego, którego u życie dewaloryzuje skromne i jednorodne kompozycje zabudowy oraz mo że prowadzi ć do pogorszenia stanu technicznego obiektów. Stan techniczny zabytków jest zró żnicowany, wiele obiektów architektonicznych i budowlanych, zwłaszcza uj ętych w ewidencji, jest w stanie bardzo złym. W znacznym stopniu zagro żone s ą zespoły zabytkowej zieleni. Wi ększo ść zachowanych na obszarze gminy parków podworskich jest zaniedbana i pozostawiona własnemu losowi, co spowodowało, że zatraciły pierwotny charakter maj ący tworzy ć w naturalnym krajobrazie tło kolorystyczne i oparcie przestrzenne dla terenów zabudowy.

3.2.5. Diagnoza w sferze środowiskowej Kolejna cz ęść diagnozy dotyczy kwestii zwi ązanych z infrastruktur ą techniczn ą. Scharakteryzowana została nade wszystko dost ępno ść do sieci komunalnych: wodoci ągów, instalacji kanalizacyjnej i gazowej,

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 47

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 47 energii elektrycznej, cieplnej, telekomunikacyjnej oraz układ dróg i składowanie odpadów. Ma ona wpływ na jako ść i komfort życia, cz ęstokro ć determinuje procesy migracyjne, czy rozwój działalno ści gospodarczej.

FORMY OCHRONY PRZYRODY

Aktualnie na system obszarów prawnie chronionych gminy składaj ą si ę: a) u żytki ekologiczne b) pomniki przyrody Użytki ekologiczne – ta form ą w gminie obj ęty jest obszar okre ślony jako ,, Starorzecze Prosny 2 ”, obejmuj ący swym obr ębem grunty le śne, torfowisko i bagna [ Sierosławice, Borek] o ł ącznej powierzchni ok.32 ha ( działki nr 31/14, 32, 30/13, 38/10 - Próg Wo źnicki, obniżenie Liswarty – Prosny). Obszar le śny zarz ądzany przez Nadle śnictwo w Kluczborku.

POMNIKI PRZYRODY Na obszarze gminy znajduje si ę 5 rejestrowych pomników przyrody. S ą to aleje drzew i pojedyncze drzewa, wiekowe, pot ęż nych rozmiarów, o pi ęknym przekroju. Najwi ększy obwód ma lipa drobnolistna 755cm , wys.16m rosn ąca w Pro ślicach . 1. Lipa szerokolistna [ obwód 3,43cm, wysoko ść 16m] – lokalizacja m. Byczyna Rynek przy Ratuszu – nr rejestru 389, 2. Aleja d ębów szypułkowych -24szt. i buka pospolitego -1szt. – lokalizacja mi ędzy ,,lasem Kostów” i lasem Miechowa ( Uroczysko) – nr rejestru 248, 3. Aleja d ębów szypułkowych składaj ąca si ę z 4 sztuk drzew i buka pospolitego 25 szt. – lokalizacja na brzegu lasu od strony wschodniej i południowej, od lasu wzdłu ż drogi polnej w stron ę szosy Kostów – Miechowa – Nadle śnictwo Namysłów. Obr ęb Wołczyn, nr rejestru 254, 4. Lipa drobnolistna ( obwód 7,55m, wysoko ść 16m) – lokalizacja po lewej stronie szosy prowadz ącej z Pro ślic do Byczyny, nr rejestrowy 247 5. Lipa drobnolistna– lokalizacja przy szosie prowadz ącej do Byczyny, po prawej stronie przy krzy żu m. Jakubowice – nr rejestrowy 246 ,

SYSTEM ZAOPATRZENIA W WOD Ę. Gmina posiada zorganizowany system zaopatrzenia w wod ę. Wszystkie jednostki osadnicze s ą wyposa żone w sie ć wodoci ągow ą opart ą o uj ęcia wody w Byczynie, Dobiercicach, Kostowie, Wojsławice – Kastel i Polanowicach bez powi ąza ń zewn ętrznych.

SYSTEM ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW Aktualnie gospodarka ściekowa na terenie gminy jest niekompletna. Jeden układ kanalizacyjny zako ńczony oczyszczalni ą ścieków posiada miasto Byczyna. Długo ść sieci kanalizacyjnej w mie ście wynosi ok. 10 km, ilo ść przył ączy ok. 500. Drugi układ kanalizacyjny obejmuje wieś Roszkowice i składa si ę z kanalizacji sanitarnej: grawitacyjnej Ø 200 o dł. 3977,00 m; tłocznej PE Ø 160 o dł. 4082,00 m; 87 przył ączy oraz 1 tłoczni ścieków AWALIFT. Ponadto na terenie Gminy wybudowano 52 kompletne przydomowe oczyszczalnie ścieków w miejscowo ściach Kostów – 15 szt., Jakubowice – 3 szt., Janówka–11 szt., Miechowa–11 szt. i Ciecierzyn – 12 szt. Oprócz układu miejskiego na terenie gminy funkcjonuj ą 2 układy kanalizacji zako ńczonych oczyszczalniami ścieków o niewielkiej przepustowo ści: − Polanowice kanalizacja sanitarna zako ńczona oczyszczalni ą ścieków typu ,,Miniblok” o przepustowo ści 100m³/h;

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 48

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 48 − Biskupice – kanalizacja sanitarna z oczyszczalni ą ścieków typu ,,Bioblok” o przepustowo ści 100m³/h; Na terenach nie skanalizowanych nieczysto ści płynne gromadzone s ą w zbiornikach nale żą cych do użytkowników nieruchomo ści, a nast ępnie wywo żone na najbli ższy punkt zlewny przy oczyszczalni ścieków w Byczynie lub poza kontrol ą zanieczyszczaj ą wody powierzchniowe i gleb ę na terenie gminy.

SYSTEM ZASILANIA W ENERGI Ę ELEKTRYCZN Ą. Na terenie gminy zlokalizowana jest jednotorowa napowietrzna linia wysokiego napi ęcia 110KV relacji: − Kluczbork – GPZ Kostów , typ: AFL -6 120mm² o długo ści ok.13,5km − GPZ Kostów – Kępno (w eksploatacji ZE Cz ęstochowa) Sie ć elektroenergetyczna zaopatruj ąca w energi ę mieszka ńców gminy zasilana jest w energi ę elektryczn ą z krajowego systemu elektroenergetycznego za po średnictwem GPZ-tu 110/15kV ,, Kostów” w Kostowie oraz cz ęś ciowo dwoma liniami 15KV z poło żonego w gminie Kluczbork GPZ –tu Kluczbork. GPZ Kostów wyposa żony jest w dwa transformatory 10MVA, oraz posiada rozdzielni ę: 110kV i 15 kV. Dostaw ę energii elektrycznej do poszczególnych odbiorców odbywa si ę liniami średniego napi ęcia 15kV wykonanymi jako kablowe i napowietrzne. Obecne obci ąż enie istniej ącymi liniami 15kV wskazuje, że istnieje mo żliwo ść przesłania wi ększej ilo ści energii elektrycznej i pozwoli w najbli ższej przyszło ści na pokrycie ewentualnego wzrostu zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą.

SYSTEM ZAOPATRZENIA W GAZ. Przez teren gminy przebiega gazoci ąg wysokiego ci śnienia o przekroju Ø 100 CN6,3MPa relacji Komorzno – Tworóg od południowo – wschodniej cz ęś ci gminy do miasta Byczyna, b ędący odgał ęzieniem od gazoci ągu wysokiego ci śnienia relacji Odolanów – Szopienice DN100 CN-6,3MPa. Z sieci wysokiego ci śnienia gaz ziemny wysokometanowy jest rozprowadzany na terenie miasta poprzez stacj ę redukcyjno – pomiarow ą pierwszego stopnia ,,Byczyna”. Gaz w mie ście Byczyna dystrybuowany jest sieci ą gazow ą średniego ci śnienia o długo ści ponad 6km. Rezerwy sieci gazowej, jak i stacji redukcyjno – pomiarowej pozwol ą na swobodne podł ączenie nowych odbiorców.

ZAOPATRZENIE W CIEPŁO Na terenie Miasta i Gminy Byczyna nie ma zorganizowanego systemu ciepłowniczego. Zapotrzebowanie na ciepło pokrywane jest z kotłowni lokalnych. Jedynie zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna w mie ście wyposa żona jest w ciepło z kotłowni zasilanej gazem ziemnym. Potrzeby pozostałych mieszka ńców gminy zabezpieczane s ą ze źródeł indywidualnych opartych o paliwa stałe: w ęgiel, koks i miał. Gazyfikacja miasta Byczyna, która rozpocz ęła si ę na przełomie lat 1998 i 1999 pozwoliła na wprowadzenie paliwa gazowego, co skutkuje obni żeniem emisji zanieczyszcze ń, tj. pyłu, dwutlenku w ęgla, tlenku azotu, dwutlenku siarki wprowadzanych do powietrza. Jednak że gaz, na terenie gminy, nie jest powszechnie wykorzystywany. Jedynie w mie ście po wprowadzeniu gazyfikacji przewodowej nast ępuje cz ęś ciowe zast ąpienie paliw stałych gazem dla celów grzewczych. Na terenie miasta działa jedna kotłownia o mocy zainstalowanej powy żej 1MW, gazowa ECO S.A. zlokalizowana przy ul. Zamoyskiego. Zasila ona poprzez sie ć ciepln ą niskoparametrow ą głównie budynki komunalne oraz budynki mieszkalne Byczy ńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej i Spółdzielni mieszkaniowych ,,Rolnik” i ,,Przyszło ść ”. Na terenie miasta i gminy zlokalizowane s ą obecnie 52 kotłownie o mocy poni żej 1MW, w tym 25 na terenie miasta, nie nale żą cych do Energetyki Cieplnej Opolszczyzny S.A. Zasilaj ą one w ciepło główne obiekty u żyteczno ści publicznej, obiekty usługowe a tak że mieszkaniowe. Na terenie miasta i gminy Byczyna zainstalowanych zostało te ż kilka kotłowni olejowych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 49

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 49 TELEKOMUNIKACJA Gmina jest wyposa żona w sie ć telekomunikacji przewodowej, która umo żliwia realizowanie poł ącze ń zewn ętrznych gminy w ruchu automatycznym opartym o cyfrowe centrale, znacznie poprawiaj ące awaryjno ść i jako ść usług telekomunikacyjnych w Byczynie, Kostowie i Nasalach. Istnieje równie ż mo żliwo ść dost ępu do szerokopasmowej usługi internetowej. Realizowana sie ć światłowodowa pozwoli na wł ączenie gminy do sieci internetowej. Rozwój tej formy uzale żniony jest jednak od czynników ekonomicznych, zamo żno ści mieszka ńców oraz poziomu wykształcenia i tym samym zainteresowania mieszka ńców gminy. Obszar gminy jest pokryty sieci ą telefonii komórkowej poprzez stacje bazowe zlokalizowane na obszarze gminy.

GOSPODAROWANIE ODPADAMI W 2013 r. Rada Miejska w Byczynie podj ęła stosowne uchwały wynikaj ące z zapisów ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach, celem wprowadzenia od 1 lipca 2013 r. nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

Gmina zobowi ązana jest ustawowo do składania marszałkowi województwa oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska rocznych sprawozda ń z realizacji zada ń z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi. Sprawozdania te zawieraj ą m. in. osi ągni ęte przez Gmin ę poziomy odzysku i recyklingu odpadów komunalnych oraz poziom redukcji masy odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania.

Selektywna zbiórka odpadów komunalnych

Odbiór odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści z terenu gminy Byczyna w 2015 r. realizowany był przez wybrane w drodze przetargu Konsorcjum firm: Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o., ul. Stawowa 21, 46-220 Byczyna oraz Zakład Wielobran żowy GIERAS Krzysztof Gieras, Ja śkowice 48, 46-220 Byczyna. W pa ździerniku 2015 r. ZGK Sp. z o. o. w Byczynie został przej ęty przez Wodoci ągi i Kanalizacja HYDROKOM Sp. z o.o. ul. Kołł ątaja 7, 46-203 Kluczbork.

Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy Byczyna w 2015 r. zorganizowana była w oparciu o podział na nast ępuj ące frakcje odpadów: • odpady suche - papier i tektura, metale, tworzywa sztuczne, opakowania wielomateriałowe, • szkło (w tym opakowaniowe szkło bezbarwne i kolorowe), • odpady zmieszane, a tak że • odpady wielkogabarytowe oraz zu żyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny - zbiórka dwa razy w roku na zasadzie tzw. „wystawki”, w terminach okre ślonych harmonogramem. • przeterminowanych leki - specjalne pojemniki rozstawione były w nast ępuj ących miejscach: - Apteka ,,W Ratuszu” S.C., Mirosława Zaklika, Maciej Zaklika, ul. Rynek 1, 46-220 Byczyna, - Apteka prywatna, Andrzej Tarnowski, ul. Ko ścielna 2, 46-220 Byczyna, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej ,,Remedium” S. C., ul. Moniuszki 4, 46-220 Byczyna.

Ponadto w Byczynie przy ul. Stawowej 21 funkcjonował Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK), do którego w ramach opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wła ściciele nieruchomo ści mogli dostarcza ć: • zu żyty sprz ęt elektroniczny i elektryczny, • meble i inne odpady wielkogabarytowe, • zu żyte baterie i akumulatory, • chemikalia,

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 50

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 50 • zu żyte opony, oleje i smary, • żarówki i świetlówki, • opakowania po środkach i substancjach niebezpiecznych (farby, lakiery, rozpuszczalniki), • zu żyte dywany i wykładziny, • odpady budowlane i rozbiórkowe.

Na podstawie danych zawartych w półrocznych sprawozdaniach podmiotów odbieraj ących odpady komunalne od wła ścicieli nieruchomo ści, sporz ądzono zestawienie ilo ści odpadów odebranych z sektora komunalnego z terenu gminy Byczyna w 2015 r. Dla porównania w zestawieniu uj ęto równie ż dane za lata 2013-2014.

Tabela 19. Ilo ść odebranych odpadów z sektora komunalnego z terenu gminy Byczyna w latach 2013- 2015, z podziałem na poszczególne frakcje

Kod Masa odpadów [Mg] Rodzaj odpadów odpadów 2013 r. 2014 r. 2015 r. Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie, w tym opakowania 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 19,9 54,8 2,0 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 45,9 121,2 31,3 15 01 04 Opakowania z metali 6,2 19,8 5,5 15 01 06 Zmieszane odpady opakowaniowe 0 0 185,8 15 01 07 Opakowania ze szkła 67,1 208,3 260,5 20 01 23* Urz ądzenia zawieraj ące freony 0 0 2,9 20 01 32 Leki inne ni ż wymienione w 20 01 31 0 0,04 0,1 Zu żyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne 20 01 35* ni ż wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawieraj ące 3,9 0 0 niebezpieczne składniki Zu żyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne 20 01 36 3,6 2,1 0 ni ż wymienione w 20 01 21, 20 01 23 i 20 01 35 20 03 07 Odpady wielkogabarytowe 11,2 18,1 11,9 Odpady komunalne niewymienione w innych 20 03 99 0,6 0 0 podgrupach 20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 1 285,2 1 744,4 1 286,2 Razem - odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi 1 443,6 2 168,7 1 786,2 selektywnie, w tym opakowania Odpady nie uj ęte w innych grupach 16 01 03 Zu żyte opony 0,8 0 1,9 16 02 11* Zu żyte urz ądzenia zawieraj ące freony, HCFC, HFC 0 0 0,5 Zu żyte urz ądzenia zawieraj ące niebezpieczne 16 02 13* elementy inne ni ż wymienione w 16 02 09 do 16 02 0 0 3,7 12 Razem - odpady nie uj ęte w innych grupach 0,8 0 6,1 Odpady budowlane i remontowe z sektora komunalnego Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek 17 01 01 0 38,5 0 i remontów 17 01 02 Gruz ceglany 8,4 18,7 0 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, 17 01 07 odpadowych materiałów ceramicznych i elementów 0 0 16,4 wyposa żenia inne ni ż wymienione w 17 01 06 17 03 80 Odpadowa papa 0,4 1,2 0

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 51

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 51 Kod Masa odpadów [Mg] Rodzaj odpadów odpadów 2013 r. 2014 r. 2015 r. 17 04 05 Żelazo i stal 0 0 1,8 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demonta żu 17 09 04 0 0 0,5 inne ni ż wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03 Razem - odpady budowlane i remontowe z sektora komunalnego 8,8 58,4 18,7 Odpady odebrane z terenu gminy ogółem 1 453,2 2 227,1 1 811,0

Ilo ść odpadów komunalnych (z grupy 20 i opakowaniowych z grupy 15) odebranych/ zebranych z terenu gminy Byczyna w 2015 r. spadła w stosunku do 2014 r. o ok. 17,6% (382,5 Mg). Dla porównania w latach 2013-2014 (w II połowie 2013 r. wprowadzono nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi) odnotowano wzrost odbioru odpadów komunalnych o ok. 50,2% (725,1 Mg).

Tabela 20. Analiza sfery środowiskowej

Wsie le żą ce w gminie Ludno ść korzystaj ąca z Pomniki przyrody Odpady zebrane Byczyna oczyszczalni ścieków

Woj. opolskie 742 064 278 450 Byczyna 3 600 1 1 811 Biskupice 500 Borek Ciecierzyn Dobiercice Gosław Gołkowice Jakubowice 1 Janówka Ja śkowice Kochłowice Kostów 1 Miechowa 1 Nasale Paruszowice Pogorzałka Polanowice Pro ślice 1 Pszczonki Roszkowice Sarnów

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 52

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 52 Sierosławice Wojsławice

Źródło: Opracowanie własne

Podsumowanie: − odsetek ludno ści Gminy Byczyna korzystaj ący z sieci wodoci ągowej wynosił w 2013 r. 100%, z sieci kanalizacyjnej niespełna 40%, a z gazowej zaledwie 1% - potrzeba kolejnych inwestycji/działa ń w tych zakresach, które pozwol ą na podniesienie jako ści i komfortu życia mieszka ńców oraz jeszcze zwi ększ ą atrakcyjno ść osadnicz ą Gminy; − konieczne jest wyznaczenie trasy planowanej obwodnicy drogowej w ci ągu drogi krajowej nr 11 zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego; − W 2015 r. nast ąpił wzrost ilo ści zebranych surowców wtórnych w stosunku do 2014 r. o ok. 20,0% - w latach 2013-2014 wzrost o ok. 190,5% - co z kolei przeło żyło si ę na osi ąganie w kolejnych latach coraz wy ższych poziomów recyklingu i przygotowania do ponownego u życia surowców wtórnych, wyra źnie przekraczaj ących wymagane poziomy. − poziom redukcji masy odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania - osiągn ął warto ść 40,8% , czyli poni żej poziomu dopuszczalnego, wynosz ącego 50% dla 2015 r., − poziom recyklingu i przygotowania do ponownego u życia nast ępuj ących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła - osi ągn ął warto ść 61,9% , czyli powy żej poziomu wymaganego, wynosz ącego 16% dla 2015 r., − poziom recyklingu, przygotowania do ponownego u życia i odzysku innymi metodami innych ni ż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych - osi ągn ął warto ść 100% , czyli powy żej poziomu wymaganego, wynosz ącego 40% dla 2015 r.

4. PROCEDURA WŁ ĄCZENIA INTERESARIUSZY W TWORZENIU LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI Zgodnie z intencj ą Ustawodawcy w proces tworzenia polityki lokalnego rozwoju niezb ędne jest wł ączenie interesariuszy. Ustawa z dnia 9 pa ździernika 2015 roku o rewitalizacji podkre śla znaczenie zasady partnerstwa i partycypacji w procesie tworzenia i realizacji/wdra żania programu rewitalizacji. Program rewitalizacji jest wypracowywany pod nadzorem samorz ądu gminny przez szerokie grupy społeczne. Istotnym elementem jest partycypacja społeczna i poddawanie dyskusji zało żenia Planu w oparciu o diagnoz ę lokalnych problemów: − społecznych, − gospodarczych, − funkcjonalno-przestrzennych, − środowiskowych. Metod ą wł ączenia szerokich grup w tworzenie podstaw rozwoju lokalnego jest partycypacja społeczna obejmuj ąca: − przygotowane, − prowadzenie, − ocen ę rewitalizacji. Niezb ędne jest zapewnienie aktywnego udziału interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Zespołu ds. Rewitalizacji. W ramach prac nad powstaniem programu istotnym elementem było zaproszenie przez Burmistrza do udziału w Komitecie Rewitalizacji szerokich grup społecznych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 53

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 53 Podczas całego procesu tworzenia planu u żytkowane były nast ępuj ące kanały komunikacji z otoczeniem. W ramach procesu tworzenia programu przeprowadzone zostały nast ępuj ące formy uspołeczniania procesu powstawania planu.

DZIAŁANIA W MEDIACH ELEKTRONICZNYCH Jako jedn ą z form współdziałania społecznego przy pracy nad planem, wykorzystano media elektroniczne, w tym Internet, poczt ę elektroniczn ą oraz media społeczno ściowe. W ramach tych form podj ęto nast ępuj ące działania: − utworzenie specjalnej strony w ramach portalu gminnego, która obejmowała swoim − zakresem aktualno ści i materiały dotycz ące procesu rewitalizacji − zbieranie uwag, opinii i projektów drog ą mailow ą, na adresy wskazane w ogłoszeniach

BADANIA ANKIETOWE

Konsultacje społeczne były wa żnym etapem w pracach nad ka żdym dokumentem strategicznym b ądź planem. Ich głównym celem było zapoznanie władz oraz społeczno ści lokalnej z procesem tworzenia planu oraz zebrania opinii i uwag mieszka ńców na temat przyszłych działa ń rewitalizacyjnych. Konsultacje i badania rozpocz ęto poprzez udost ępnienie ankiet dla mieszka ńców. Badanie zostało przeprowadzone na terenie miasta Byczyna i trwało od czerwca do sierpnia 2015 roku. W badaniu wzi ęło udział 105 respondentów, z czego 59 kobiet , 42 m ęż czyzn oraz 4 osoby nie podały informacji o płci. Pierwsz ą rzecz ą o jaka poproszono w badaniu, było wskazanie tego obszaru miasta, który powinien zosta ć poddany procesowi rewitalizacji. Badani najcz ęś ciej wskazywali na konieczno ść rewitalizacji murów obronnych wraz z wie żami. W nast ępnej kolejno ści uplasowały si ę: zwarta zabudowa śródmie ścia, instytucje u żyteczno ści publicznej oraz infrastruktura komunikacji pieszej i kołowej. Najmniej wskaza ń otrzymały zabytkowe obiekty sakralne. W kategorii inne znalazły si ę rewitalizacja dworca kolejowego (7 wskaza ń), ratusza (3 wskazania), starej szkoły, starego cmentarza, stadionu. Zasadniczym problemem, dotycz ącym rewitalizacji miasta, który postawiono przed badanymi, był wybór tylko jednego terenu, który ich zdaniem pierwszej kolejno ści powinien by ć poddany rewitalizacji. Najcz ęś ciej respondenci wskazywali, że konieczna jest rewitalizacja murów obronnych wraz z wie żami i fos ą, w drugiej kolejno ści takich działa ń wymaga Ratusz miejski. Nast ępnie wybór padł na dworzec PKP, stary cmentarz, infrastruktur ę publiczna i mieszkaniow ą. Ostatni ą pozycj ę zajmuje rewitalizacja ko ścioła ewangelickiego. Respondenci s ą zgodni, że mury i wie że s ą najwa żniejszym obiektem, który powinien zosta ć poddany rewitalizacji i to w pierwszej kolejno ści, co świadczy o znaczeniu tych obiektów dla miasta i dla nich osobi ście. Ponad ¾ respondentów mieszka na analizowanym obszarze, pracuje tam, jest klientem korzystaj ącym w szerokim zakresie z ofert dost ępnej na tym terenie lub prowadzi działalno ść gospodarcz ą. Mieszka ńcy mog ą widzie ć działania rewitalizacyjne, jako szans ę na rozwój miasta nie tylko dla ich dobra i komfortu, ale tak że dla rozwoju turystyki, a co za tym idzie, rozwoju ekonomicznego. Rewitalizacja to nie tylko adaptacja, remonty czy budowa nowych obiektów. To przede wszystkim tworzenie warunków do poprawy życia mieszka ńców miasta. Wszelkie działania z tego obszaru maj ą słu żyć ludziom i ogranicza ć lub likwidowa ć wyst ępuj ące zagro żenia. Poproszono respondentów, aby ocenili estetyk ę otoczenia, aktywno ść o środków kulturalno-rekreacyjnych i sportowych, poczucie bezpiecze ństwa i samoorganizacj ę społeczn ą na terenie przeznaczonym do rewitalizacji.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 54

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 54 Najcz ęś ciej padała ocena „ średnia” czyli ani bardzo dobra, ani nie bardzo zła. Jest tu jednak du że pole do działania dla władz publicznych celu poprawy funkcjonowania tych obszarów. Oczywi ście rewitalizacja w znacznym stopniu powinna szczególnie estetyk ę otoczenia. Najkorzystniej badania ocenili samoorganizacj ę społeczna i współprac ę na linii mieszka ńcy – władze Publiczne. Jest to bardzo po żą dany element, gdy ż w przyszło ści mo że ułatwi ć prowadzenie działa ń rewitalizacyjnych. Mieszka ńcy maj ą poczucie wpływu na otoczenie i zmiany w nim zachodz ące, będą najcz ęś ciej ich zwolennikami nie przeciwnikami. W badaniu poproszono tak że respondentów o wskazanie stopnia wyst ępowania w ich otoczeniu zagro żeń. Do głównych zagro żeń i problemów, jakie widz ą w swoim otoczeniu mieszka ńcy zaliczy ć nale ży bezrobocie, bied ę i alkoholizm. S ą to trzy bardzo mocno ze sob ą skorelowane zjawiska społeczne. Prawie ¾ badanych uwa ża, że zagro żenie zwi ązane z bezrobociem jest w Byczynie wysokie. Na 73 osoby, które tak uwa żaj ą, a ż 70 znalazło si ę w grupie osób, które uznały, że proces rewitalizacji jest wa żny dla miasta. Mo że to oznacza ć, że mieszka ńcy wodz ą w rewitalizacji szans ę na przeciwdziałanie temu zjawisku, a co za tym idzie niedopuszczenie do pogł ębiania si ę polaryzacji społecznej. Równie ż powa żne obawy w śród respondentów budzi stan zabytków w mie ście. Prawie połowa badanych uznała, że istnieje du że zagro żenie degradacji tej substancji miasta. Na 48 osób, które widz ą wysokie zagro żenie, 45 uznała, że problem rewitalizacji jest wa żny dla ich miasta. To tak że mo że świadczy ć o tym, iż szczególnie w tym obszarze, działania prowadzone przez władze Publiczne, mog ą przynie ść popraw ę i zmniejszy ć istniej ące zagro żenie. Respondenci poproszeni zostali o ocen ę poziomu aktywno ści wybranych podmiotów w obszarach ich działania. Zasadniczo badani uznali, że poziom wybranych do oceny podmiotów jest dobry. Najmniej zastrze żeń budziła infrastruktura drogowa, usługi telefoniczne i internetowe, oferta inwestycyjna. Najgorzej zostały ocenione: oferta kulturalna, turystyczna i słu żba zdrowia. Najwi ęcej ocen bardzo dobrych otrzymały: baza noclegowa i gastronomia funkcjonuj ące w mie ście. Rewitalizacja dla miasta oznacza jego odnow ę, popraw ę estetyki oraz zachowanie cennych obiektów. Dla mieszka ńców, to tak że miejsca pracy, łatwiejsza komunikacja, dost ęp do coraz szerszego zakresu usług i zachowanie dziedzictwa kulturowego. Respondentów poproszono równie ż o zaj ęcie stanowiska, czy rewitalizacja ma znaczenie dla ich miasta i czy ma znaczenie dla nich samych. Prawie wszyscy badani uwa żaj ą, że rewitalizacja jest wa żna dla ich miasta. Mo żna uzna ć, że rozumiej ą, jakie korzy ści niesie za sob ą. W przypadku znaczenia rewitalizacji osobi ście dla respondentów, ¾ z nich uwa ża, że ten problem ich dotyczy i jest wa żny. W tej grupie najprawdopodobniej znajduj ą si ę osoby, które będą popierały zmiany w tym obszarze, gdy ż widz ą konkretne warto ści dla siebie.

WNIOSKI Z BADA Ń: − Mieszka ńcy, zdecydowanie wybrali mury obronne z wie żami, jako obszar, który powinien podlega ć procesowi rewitalizacji. − Znalazło to potwierdzenie w wyborze jednego, najwa żniejszego obszaru – to tak że mury obronne, wie że i fosa. − Osoby wypowiadaj ące si ę w badaniu, to przede wszystkim mieszka ńcy miasta, wi ęc mo żna uzna ć, że s ą zaanga żowani i rzetelnie podeszli do problematyki zawartej w ankiecie. Od ich opinii mo że zale żeć, co faktycznie zmieni si ę w mie ście i jakie z tego popłyn ą dla nich korzy ści. − Respondenci niezbyt przychylnie odnosili si ę do estetyki otoczenia, w którym żyj ą, aktywno ści ośrodków kulturalno-rekreacyjnych i sportowych, poczucia bezpiecze ństwa. Jest tu rola dla władz samorz ądowych dla zmiany tych obszarów na lepsze. − Zdecydowanie lepiej wypada samoorganizacja społeczna i współprac mi ędzy mieszka ńcami a władzami publicznymi. Mo że to oznacza ć, że w badanej grupie s ą osoby aktywne na tym polu

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 55

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 55 i/lub te ż, że mieszka ńcy doceniaj ą działania władzy samorz ądowej prowadz ącej dialog z obywatelami. − Badani najbardziej obawiaj ą si ę bezrobocia, biedy, alkoholizmu i degradacji zabytków. Mo że to by ć wskazówka, które obszary powinny by ć rewitalizowane i czemu maj ą słu żyć, jakie nowe funkcje mogłyby zyska ć, aby przeciwdziała ć takim zjawiskom społecznym. − Osoby, które obawiaj ą si ę bezrobocia w mie ście, postrzegaj ą rewitalizacj ę, jako wa żną dla miasta. Mog ą w niej upatrywa ć mo żliwo ści rozwoju ekonomicznego i tworzenia nowych miejsc pracy. − Badani dobrze oceniaj ą infrastruktur ę ekonomiczn ą i społeczn ą i usługi w mie ście. Oczekuj ą poprawy w obszarze zdrowia, oferty kulturalnej i turystycznej. − Zdecydowana wi ększo ść uwa ża, że rewitalizacja jest wa żna dla miasta i równie ż dla nich samych. Jest to sygnał, że takie działania s ą potrzebne i maj ą poparcie mieszka ńców.

SPOTKANIA Z MIESZKA ŃCAMI Nast ępnie odbyły si ę spotkania zwi ązane ze zgłaszaniem przez mieszka ńców projektów zamierze ń, które chcieliby by zostały uwzgl ędnione w Planie Rewitalizacji. Najwi ęcej projektów, inwestycyjnych, zgłoszono w ramach działa ń polegaj ących na remontach odnowieniu kamienic przez wspólnoty mieszkaniowe i osoby fizyczne. Zainteresowanie, w pierwszej kolejno ści, tego typu działaniami znajdowało uzasadnienie w planach tych osób dotycz ących estetyki miejsca ich zamieszkania jak i usług prowadzonych w budynkach b ędących ich własno ści ą.

SESJA RADY MIEJSKIEJ W BYCZYNIE Z ko ńcem 2016 roku na sesji Rady Miejskiej w Byczynie, na wniosek mieszka ńców, zostały, w postaci prezentacji, przedstawione plany rewitalizacyjne Gminy. Prezentacja obejmowała zakres inwestycji i działa ń przedstawiony w niniejszym dokumencie.

5. ZASI ĘG PRZESTRZENNY OBSZARU REWITALIZACJI Obszary wyznaczone do obj ęcia programem rewitalizacji s ą iloczynem obszarów wyznaczonych w ramach poszczególnych kryteriów. Jako obszar zintegrowanego programu rewitalizacji został wskazany teren o szczególnym skumulowaniu przyj ętych kryteriów. Analizie poddano warto ści kulturowe na całym obszarze kryzysowym - poszczególnych obiektów i zespołów urbanistycznych, obiektów symbolicznych, przestrzeni publicznych, zieleni miejskiej - jako mog ące stanowi ć dodatkowy punkt oparcia dla budowania ożywienia gospodarczego poprzez wzrost ruchu turystycznego w rewitalizowanym rejonie oraz dla podniesienia presti żu i promocji wyłonionych obszarów programu rewitalizacji. Rozpatrzono istniej ącą struktur ę funkcjonalno – przestrzenn ą obszaru kryzysowego, z uwypukleniem funkcji o randze i zasi ęgu stwarzaj ących mo żliwo ści pozyskania zainteresowania inwestorów krajowych i zagranicznych. Zanalizowano powi ązania funkcjonalno – przestrzenne i komunikacyjne w ramach obszaru kryzysowego oraz pomi ędzy obszarem kryzysowym a jego otoczeniem, obecnie istniej ące i planowane. Istotnym kryterium wyboru obszarów było istnienie przestrzeni lub obiektów potencjalnie korzystnych dla programu rewitalizacji – stwarzaj ących mo żliwo ści rearan żacji istniej ących przestrzeni publicznych i stworzenia nowych, rehabilitacji i adaptacji obiektów o du żej „no śno ści” przestrzennej, społecznej, gospodarczej. Na bazie przeprowadzonej analizy mo żliwe było obiektywne stwierdzenie wyst ępowania skumulowanych zjawisk negatywnych (stosunkowo du ży poziom ubóstwa i wykluczenia społecznego, bezrobocie, procesy starzenia si ę ludno ści czy te ż przest ępczo ść ). Zjawiska te wyst ępuj ą w wi ększo ści analizowanych ulic obszaru rewitalizacji, w tym równie ż najbardziej zamieszkałych. Badania na potrzeby działa ń z zakresu mieszkalnictwa dodatkowo potwierdziły porównywalnie ni ższy poziom zasobu mieszkaniowego w całym obszarze. Delimitacja przestrzenna obszarów zdegradowanych została dokonana przy zało żeniu, że Lokalny Program Rewitalizacji obejmowa ć b ędzie wi ęcej ni ż jedno terytorium wymagaj ące wsparcia. Obszar rewitalizacji to obszar obejmuj ący cało ść lub cz ęść obszaru zdegradowanego, cechuj ącego si ę szczególn ą koncentracj ą negatywnych zjawisk, na którym, z uwagi na istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, zamierza si ę prowadzi ć rewitalizacj ę.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 56

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 56 Obszar rewitalizacji mo że być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadaj ące ze sob ą wspólnych granic, lecz nie mo że obejmowa ć terenów wi ększych ni ż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkałych przez wi ęcej ni ż 30% mieszka ńców gminy. W skład obszaru rewitalizacji mog ą wej ść obszary wyst ępowania problemów przestrzennych, takich jak tereny poprzemysłowe (w tym powydobywcze), powojskowe lub pokolejowe, wył ącznie w przypadku, gdy przewidziane dla nich działania s ą ści śle powi ązane z celami rewitalizacji dla danego obszaru rewitalizacji. Bior ąc pod uwag ę znaczenie dla rozwoju lokalnego oraz to, że obszar powinien by ć ograniczony przestrzennie wyznaczono go jako teren obejmuj ący centrum miasta ograniczony od południa ul. Wałową od północy ul. 11 listopada i ul. Stawow ą wł ączaj ąc w to teren wzdłu ż ul. Basztowej wraz z cmentarzem komunalnym przy ul. Kluczborskiej a tak że od strony wschodniej wzdłu ż ul. Zamojskiego i Cz ęstochowskiej wraz z terenem stadionu miejskiego w Byczynie oraz terenem basenu miejskiego wraz z tzw. „nowym parkiem” w Byczynie. Obszar ilustruj ą mapa i fotografia poni żej.

Rysunek 6. Obszar rewitalizacji miasta Byczyna

Źródło: Opracowanie Urz ąd Miejski w Byczynie Rysunek 7. Obszar rewitalizacji miasta Byczyna przedstawiony na fotografii Panoramy miasta

Źródło: Opracowanie Urz ąd Miejski w Byczynie

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 57

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 57

Tabela 21. Powierzchnia i liczba ludno ści zamieszkuj ąca wyznaczony obszar rewitalizacji

Obszar gminy Wyznaczony obszar do rewitalizacji Powierzchnia [ha] 18 300 30 Powierzchnia [%] 100 0,16 Liczba ludno ści 9 277 283 Liczba ludno ści [%] 100 3,05 Źródło: opracowanie własne

6. WIZJA STANU OBSZARU PO PRZEPROWADZENIU REWITALIZACJI Wizja rozwoju obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji to oczekiwany stan docelowy uwzgl ędniaj ący oczekiwania grup docelowych. Wizja pomaga na ukierunkowanie si ę w zakresie działa ń strategicznych. Przypomina o wiod ącej potrzebie zmian oraz warunkuje ducha przemian. Wizja jako uwspólnione d ąż enie społeczno ści lokalnej do stanu, w którym nie tylko za żegnana została sytuacja kryzysowa, ale równie ż rozwini ęty został potencjał obszaru. Funkcjonuje jako wyobra żenie, które przy świeca wszystkim działaniom towarzysz ącym realizacji procesu rewitalizacji. Wizja powinna wypełnia ć nast ępuj ące cechy: − ukierunkowanie - umo żliwia weryfikacj ę zgodno ści bie żą cych działa ń z długofalowymi zamierzeniami i warto ściami, − integrowanie - stanowi warto ść , wokół której ogniskuj ą si ę emocje i warto ści − inspirowanie - zach ęca do innowacji zmierzaj ących do szybszego, lepszego, ta ńszego wcielenia w życie zamierze ń zawartych w wizji, Wizja powinna by ć równie ż spójna z dokumentami strategicznymi gminy. Realizacja zada ń i celów strategicznych powinno przy świeca ć wypełnianiu tej wizji. Przedsi ęwzi ęcia dotycz ące rewitalizacji Przebudowa stadionu im. Kazimierza Górskiego - Byczyna, ul. Borkowska, ul. Brzozowa, Rewitalizacja kompleksu parkowo - rekreacyjnego z budynkiem wielofunkcyjnym – Byczyna ul. Cz ęstochowska - w celu przywrócenia oraz nadania nowych funkcji użytkowych, Rewitalizacja kompleksu parkowo rekreacyjnego z basenami – Byczyna ul. Cz ęstochowska – w celu przywrócenia oraz nadania nowych funkcji u żytkowych przyczyni ą si ę do zminimalizowania lub wyeliminowania problemów dotycz ących m.in. niewystarczaj ącej liczby przestrzeni dla mieszka ńców do organizowania spotka ń, zapewnienia dost ępu dla osób niepełnosprawnych, zagospodarowania czasu wolnego dzieci i osób starszych oraz do zwi ększenia ich aktywno ści fizycznej. Wzro śnie liczba mieszka ńców uczestnicz ąca w życiu społecznym, powstanie bezpieczne miejsce spotka ń integruj ących mieszka ńców, wolnych grup oraz stowarzysze ń. Zadania przeciwdziałaj ą równie ż wykluczeniu społecznemu oraz zwi ększaj ą liczb ę miejsc pracy i poziom życia mieszka ńców gminy. Zadanie Twoje życie nasz ą wspóln ą spraw ą – aktywizacja społeczna i zawodowa dla osób bezrobotnych, niepełnosprawnych oraz Kontynuacja zadania: Byczy ński Inkubator Gospodarki Społecznej – Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej dla Subregionu Północnego przeło żą si ę wzrost partycypacji w życiu społecznym i zawodowym, zmniejszy si ę poziom bezrobocia, a co za tym idzie ubóstwa oraz wzro śnie świadomo ść społeczna. Zadania dotycz ące organizacji wydarze ń kulturalnych, zwi ązanych z histori ą miasta oraz lokalnymi tradycjami: Lekcja historii „Nie śpimy- w miasto wychodzimy”, Warsztaty dawnych smaków, Targi produktów regionalnych i rzemiosła artystycznego -Byczyna, wpłyn ą na zwi ększenie wiedzy i to żsamo ści lokalnej mieszka ńców, umo żliwi ą spotkania z ciekawymi lud źmi, organizacj ę konkursów, wykładów, wycieczek historyczno-krajoznawczych, spotka ń w plenerze, przez co przyczyni ą

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 58

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 58 si ę do zwi ększenia udziału mieszka ńców terenu rewitalizacji w życiu społeczno-kulturalnym. Dzi ęki realizacji powy ższych zada ń zminimalizuj ą si ę problemy społeczne dotycz ące m.in. niskiego poziomu wiedzy na temat kultury i tradycji regionu mieszka ńców. Realizacja zada ń przyczyni si ę do poprawy wi ęzi mi ędzyludzkich, poprawy relacji w rodzinach oraz do aktywizacji osób w ka żdej grupie wiekowej. Rewitalizacja/adaptacja przestrzeni w celu przywrócenia funkcji u żytkowych poprzez przeprowadzenie remontów budynków i obiektów (w tym zabytkowych), remontów miejsc rekreacyjnych oraz odnow ę fizyczn ą terenów zielonych przyczyni si ę do zminimalizowania lub wyeliminowania problemu dotycz ącego niewystarczaj ących przestrzeni dla mieszka ńców do organizowania spotka ń. Dzi ęki realizacji zada ń powstan ą bezpieczne miejsca spotka ń integruj ących mieszka ńców, zagospodarowany zostanie czas wolny osób starszych oraz dzieci oraz powstanie przestrze ń rekreacyjna dla osób niepełnosprawnych. Wypracowane rozwi ązania rewitalizacyjne pomog ą wypełni ć misj ę i otworzy ć nowe mo żliwości .

7. CELE REWITALIZACJI ORAZ KIERUNKI DZIAŁA Ń Rewitalizacja to proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez przedsi ęwzi ęcia cało ściowe tj. integruj ące interwencj ę na rzecz społeczno ści lokalnej, lokalnej gospodarki oraz przestrzeni - środowiska i infrastruktury. Ponadto zaplanowane przedsi ęwzi ęcia musz ą by ć skoncentrowane terytorialnie i powinny by ć prowadzone w sposób zaplanowany, spójny oraz zintegrowany poprzez program rewitalizacji. Według definicji okre ślonej przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju rewitalizacja jest procesem wieloletnim, prowadzonym we współpracy z lokaln ą społeczno ści ą. Maj ąc na uwadze powy ższe, celem głównym „Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna” jest poprawa sfery społecznej, gospodarczej, przestrzennej, technicznej i środowiskowej poprzez kompleksowe i interdyscyplinarne działania, ukierunkowane na wyprowadzenie obszarów zdegradowanych z kryzysu .

Kolejnymi celami, które maj ą za zadanie ograniczy ć problemy społeczne na obszarze kryzysowym s ą: - przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu oraz negatywnym zjawiskom społecznym, - wzrost poziomu życia mieszka ńców, - promocja przedsi ębiorczo ści i wzrost liczby miejsc pracy, - poprawa warunków oświatowych, - rozwój infrastruktury rekreacyjnej, - wykorzystanie lokalnych zasobów kulturalnych, przyrodniczych i historycznych, - rozwój infrastruktury technicznej, gospodarczej i społecznej gminy, - nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji, - zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa kulturowego, tworzenie nowych standardów, kompetencji kulturowych dla mieszka ńców Gminy Byczyna, - zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wdra żania OZE. Przy jednoczesnym: - tworzeniu warunków dla rozwoju gospodarczego miasta poprzez budowę i przebudow ę infrastruktury (dróg, budynków, parkingów, rynków), aby dostosowa ć si ę do działalno ści i potrzeb nowych przedsi ębiorstw, przy równoczesnej trosce o ochron ę stanu środowiska naturalnego warunkuj ącego zrównowa żony rozwój gospodarczo – społeczny, - inspirowaniu współpracy ro żnych środowisk i instytucji na rzecz rozwi ązywania problemów społecznych na danym obszarze, popraw ę bezpiecze ństwa i zapobiegania przest ępczo ści, - aktywizacji organizacji kulturalnych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych dla rozwoju czy usprawnienia ich działalno ści poprzez remont lub przebudow ę obiektów pełni ących funkcje zaplecza kulturalnego, turystycznego i sportowego. Wymienione wy żej cele rewitalizacji koresponduj ą z aspektami rewitalizacji, które uwzgl ędniaj ą:

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 59

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 59 I. Aspekt Przestrzenno-Urbanistyczny - działania dotycz ące rozwoju infrastruktury technicznej, - działania dotycz ące uporz ądkowania przestrzeni publicznej pod k ątem funkcjonalnym i estetycznym, - działania dotycz ące poprawy stanu zagospodarowania i estetyki terenów zielonych, - działania dotycz ące rozwoju transportu, - działania dotycz ące remontów i renowacji istniej ących zasobów mieszkaniowych, - działania dotycz ące rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej i turystycznej, - działania dotycz ące ochrony i udost ępniania dziedzictwa kulturowego, - działania dotycz ące ochrony i udost ępniania dziedzictwa historycznego, II. Aspekt Ekonomiczny - działania dotycz ące rozwoju i promocji turystyki i rekreacji, - działania dotycz ące wspierania przedsi ębiorczo ści, - działania dotycz ące uruchamiania finansowanych mechanizmów wsparcia (np. bud żet obywatelski), - działania wynikaj ące z programów pomocowych dla rozwoju M ŚP. III. Aspekt Społeczny - działania dotycz ące rozwoju zasobów ludzkich, - działania dotycz ące przeciwdziałania bezrobociu, - działania dotycz ące przeciwdziałania ubóstwu, - działania dotycz ące aktywizacji ekonomicznej mieszka ńców, - działania dotycz ące walki z patologiami społecznymi, - działania dotycz ące tworzenia równych szans, - działania dotycz ące integracji społecznej, - działania dotycz ące rozwoju oferty kulturalnej i rekreacyjnej, - działania dotycz ące zapobieganiu zjawisku bezdomno ści, - działania na rzecz poprawy warunków i jako ści edukacji i sportu, - działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego poprzez udost ępnienie i poszerzenie oferty obiektów kulturalnych i historycznych, IV. Aspekt środowiskowy - działania przyczyniaj ące si ę do zmniejszenia emisji zanieczyszcze ń.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 60

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 60 8. PLANOWANE PROJEKTY I PRZEDSI ĘWZI ĘCIA REWITALIZACYJNE Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji - Utworzenie wysokiej jako ści przestrzeni publicznej, słu żą cej wypoczynkowi i rekreacji mieszka ńców gminy i sprzyjaj ącego integracji społecznej miasta i podnosz ącej jego atrakcyjno ść turystyczn ą - Liczba przebudowanych obiektów - Podniesienie walorów estetycznych i infrastruktury publicznej – 3 szt.; użytkowych stadionu - Liczba obiektów dostosowanych - Promocja aktywno ści fizycznej,- do potrzeb osób - Utworzenie przestrzeni publicznej Bud żet niepełnosprawnych - 3 szt.; sprzyjaj ącej integracji, uprawianiu Przebudowa stadionu Gminy/Spółki – - Wzrost zatrudnienia we Sfera Gmina Byczyna sportów, organizacji wydarze ń im. Kazimierza 25% kosztów wspieranych przedsi ębiorstwach -1 funkcjonalna, / Spółka sportowych, kulturalnych oraz 1. Górskiego - Byczyna, 2018-2020 6.294.808,00 kwalifikowalnych szt.; przestrzenna i Rycerska edukacyjnych; ul. Borkowska, ul. RPOWO – 75% - Liczba projektów w których społeczna Byczyna - Utworzenie i zagospodarowanie Brzozowa kosztów sfinansowano koszty racjonalnych przestrzeni słu żą cej powstawaniu kwalifikowalnych usprawnie ń dla osób sportowych organizacji pozarz ądowych niepełnosprawnych – 1 szt.; i podmiotów gospodarczych; - Udział projektu w odniesieniu do - Zapewnienie turystom atrakcyjnej obszaru obj ętego programem przestrzeni sportowej i rekreacyjnej dla rewitalizacji – 11 %. sp ędzania wolnego czasu; - Wzrost aktywno ści gospodarczych w obszarze i s ąsiedztwie stadionu; - Zapewnienie dost ępu do miejsc czynnego wypoczynku oraz form rozrywki na świe żym powietrzu dla dzieci, młodzie ży i dorosłych Rewitalizacja - Stworzenie przestrzeni dla - Liczba odwiedzaj ących kompleks kompleksu parkowo - Gmina Byczyna mieszka ńców do wypoczynku, Bud żet Gminy – - Liczba gatunków obj ętych rekreacyjnego z / Spółka - Powstanie bezpiecznych Sfera społeczna 2. 2018-2019 3.000.000,00 15% ochron ą budynkiem Rycerska miejsc spotka ń integruj ących RPOWO – 85% - Liczba inwentaryzacji wielofunkcyjnym – Byczyna mieszka ńców przyrodniczych Byczyna ul. - Podniesienie efektu estetycznego

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 61 Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji Cz ęstochowska - w parku, celu przywrócenia oraz - Ochrona bioró żnorodno ści gatunków nadania nowych lokalnych (utworzenie ptasiej stołówki, funkcji u żytkowych. monta ż budek l ęgowych oraz hotelu dla owadów) - Utworzenie ście żki edukacyjnej (monta ż tablic pogl ądowo- edukacyjnych na terenie parku), - Uporz ądkowanie przestrzeni publicznej i nadanie jej nowych funkcji, w tym edukacyjnych

------Zapewnienie dost ępu do form rekreacji, czynnego wypoczynku dla całej lokalnej i ponadlokalnej Rewitalizacja społeczno ści, kompleksu parkowo - Promocja aktywno ści fizycznej, rekreacyjnego z Gmina Byczyna Bud żet Gminy – - Aktywizacja lokalnej społeczno ści basenami – Byczyna ul. / Spółka - Liczba odwiedzaj ących kompleks Sfera społeczna 3 2018-2019 3.000.000,00 15% (mo żliwo ść organizacji zawodów Cz ęstochowska – w Rycerska - Liczba wydarze ń sporotowych RPOWO – 85% pływackich, w piłk ę siatkow ą, celu przywrócenia oraz Byczyna pikników dla społeczno ści nadania nowych lokalnych,otp) funkcji u żytkowych. -Modernizacja infrastruktury rekreacyjno-sportowej, w tym basenów, boisk i infrastruktury towarzysz ącej. - Renowacja murów obronnych miasta; -Liczba zabytków nieruchomych - Zagospodarowanie terenów obj ętych wsparciem: 1 szt. Renowacja Bud żet Gminy / sąsiaduj ących z murami obronnymi w -Liczba obiektów dostosowanych zabytkowego Sfera Gmina Byczyna Spółki Rycerska celu prowadzenia działalno ści do potrzeb osób obwarowania miasta funkcjonalna, / Rycerska Byczyna – 15% gospodarczych oraz organizacji niepełnosprawnych: 1 szt. 4. Byczyna – mury 2017-2020 19.913.209,75 - Wzrost oczekiwanej liczby przestrzenna i Byczyna Spółka PO Ii Ś – 85% wydarze ń kulturalnych; obronne – odtworzenie odwiedzin w obj ętych wsparciem społeczna z o.o. kosztów - Udost ępnienie murów obronnych na walorów miejscach nale żą cych do kwalifikowalnych cele turystyczne; historycznych. dziedzictwa kulturalnego i - Stworzenie kolejnego produktu naturalnego oraz stanowi ących turystycznego Gminy Byczyna w celu atrakcje turystyczne: 5000

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 62

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 62 Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji rozwoju usług okołoturystycznych; odwiedzin/rok; - Utworzenie miejsc pracy słu żą cych - Liczba osób korzystaj ących z obsłudze ruchu turystycznego; obiektów obj ętych wsparciem: 5000 osób/rok; - Zagospodarowanie terenu przy fosie - Udział projektu w odniesieniu do miejskiej Byczynie w celu zapewnienia obszaru obj ętego programem miejsca integracji, rekreacji i rewitalizacji: 1,36 %; odpoczynku dla wszystkich - Liczba nowo utworzonych miejsc odwiedzaj ących; pracy - pozostałe formy: 3 szt. - Wzrost zainteresowania turystów miastem i gmin ą Byczyna. - Utworzenie nowego produktu turystycznego -„spacerów edukacyjnych” wzdłu ż murów, - Poprawa stanu technicznego - Liczba zabytków obj ętych Remont kaplicy pw. Bud żet Gminy – zabytkowej kaplicy pw. św. Jadwigi w wsparciem – 3 szt.; św. Jadwigi wraz z 36,37 kosztów Byczynie oraz zabytkowej - Utworzenie miejsca w którym Sfera zagospodarowaniem Gmina Byczyna kwalifikowalnych i infrastruktury wokół; będzie prowadzona działalno ść , funkcjonalna, terenu cmentarza / Spółka koszty - Stworzenie kolejnego produktu 5 2017-2019 1.250.000,00 promocyjna, kulturalna lub przestrzenna i komunalnego w Rycerska niekwalifikowalne turystycznego miasta Byczyna; edukacyjna – 1 szt. społeczna Byczynie w celu Byczyna PROW – 63,63% - Utworzenie miejsc pracy zwi ązanych - Liczba osób korzystaj ących z podniesienia walorów kosztów z obsług ą ruchu turystycznego; obiektów obj ętych wsparciem 5000 turystycznych miasta. kwalifikowalnych - Wzrost zainteresowania turystów osób/ rok miastem i gmin ą Byczyna; Gmina Byczyna / − Poprawa estetyki zabytkowego Spółka Rycerska centrum miasta, Byczyna - Utworzenie kolejnych pomieszcze ń - Liczba wyremontowanych – 25% kosztów izby tradycji (muzeum) w celu zabytków – 1 szt. kwalifikowalnych; ekspozycji dziedzictwa kulturowego Remont elewacji Gmina Byczyna - Utworzenie miejsca, w którym Sfera Regionalny miasta i zabytkowych artefaktów ratusza wraz z / Spółka będzie prowadzona działalno ść , przestrzenna i 6 2018 - 2019 6.000.000,00 Program wydobytych podczas bada ń utworzeniem izby Rycerska promocyjna, kulturalna lub społeczna Operacyjny archeologicznych prowadzonych w tradycji w Byczynie Byczyna edukacyjna – 1 szt. Województwa latach 2009-2014; - Liczba osób odwiedzaj ących Opolskiego – 75% - Wzrost zainteresowania turystów muzeum – 5000 odwiedzin/rok kosztów miastem i gmin ą Byczyna; kwalifikowalnych - Utworzenie miejsc pracy zwi ązanych z obsług ą ruchu turystycznego oraz

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 63

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 63 Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji usługami okołoturystycznymi; - Wzrost liczby wydarze ń kulturalnych i spotka ń prowadzonych w izbie tradycji w celu upowszechniania wiedzy o historii gminy, lokalnych zasobach kulturowych - Upowszechnianie i promocja wiedzy, wśród mieszka ńców i turystów, na temat zachowanego dziedzictwa kulturowego miasta i gminy Byczyna.

- Poprawa walorów estetycznych miasta

i wzrost atrakcyjno ści turystycznej - Liczba nowo wybudowanych miasta, obiektów – 1 szt. Odtworzenie - Poszerzenie oferty miejsc - Utworzenie miejsca, w którym Sfera historycznej tkanki gastronomicznych i noclegowych; Podmiot będzie prowadzona działalno ść przestrzenna i 7. urbanistycznej miasta – 2017-2021 2.000.000,00 środki prywatne - Wzrost liczby turystów prywatny gospodarcza – 1 szt. społeczna kamienice ul. Basztowa przebywaj ących w mie ście; - Liczba osób odwiedzaj ących ul. Parkowa. - Wzrost usług okołoturystycznych na obiekt – 1000 osób/rok. terenie miasta.

- Zapewnienie estetyki miejsca

zamieszkania Wymiana dachów i Gmina Byczyna / renowacja elewacji w Spółka Rycerska - Poprawa walorów estetycznych budynkach Byczyna / kamienic oraz zabytkowego układu - Liczba wyremontowanych mieszkalnych obszaru wła ściciele urbanistycznego miasta Byczyna; Gmina zabytków nieruchomych rewitalizacji miasta obiektów – 15% - Wzrost liczby turystów Byczyna\Rycers wpisanych do rejestru zabytków– Byczyna w celu kosztów odwiedzaj ących Byczyn ę, Sfera ka Byczyna Sp. 30 szt. podniesienia walorów kwalifikowalnych; - Wzrost liczby podmiotów przestrzenna 8. z o.o.\podmiot 2017-2020 8.000.000,00 - Liczba wspartych obiektów w estetycznych i Regionalny gospodarczych oferuj ących usługi w i społeczna prywatny- których jest prowadzona turystycznych miasta Program centrum miasta w tym szczególnie wła ściciele działalno ść gospodarcza – 20 szt. oraz rozwoju Operacyjny usługi okołoturystyczne; posesji - Liczba osób odwiedzaj ących przedsi ębiorczo ści i Województwa - Wzrost zainteresowania muzeum – 5000 odwiedzin/rok usług Opolskiego – 85% zamieszkaniem w centrum miasta. okołoturystycznych – kosztów miasta Byczyna; kwalifikowalnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 64

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 64 Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji ul. Rynek nr: 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 15,16,17, 20, ul. Długa nr: 5, 6, 6A, 7, 8, 9, 16, 18, 24, ul. Polna nr 10, ul. Wolno ści nr 3, 5 ul. Krótka nr 8 ul. Wałowa nr 3 ul. 3-go Maja nr: 3, 5, 8, 19 ul. Ko ścielna nr: 1, 2A, 2B, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 16 ul. Okr ęż na nr: 7, 9, 17, 27, 27A, 31, 33 ul. Chopina nr: 8, 16 ul. W ąska nr 2 ul. Zamojskiego nr: 3, 5A ul. Pozna ńska nr 8 ul. Stawowa nr: 2A, 2B, 10 ul. Basztowa nr 13 Adaptacja - Utworzenie miejsca świadczenia usług Produkty: zdegradowanego społecznych w formie Domu Opieki - Liczba obiektów dostosowanych budynku przy ul. Całodobowej nad osobami zale żnymi. do potrzeb osób z - Zapewnienie dost ępu do usług Okr ęż nej w Byczynie Fundacja Abba niepełnosprawno ściami. - 1 szt., opieku ńczych nad osobami zale żnymi w celu nadania mu Pater Oddział w - Liczba projektów, w których Sfera Środki własne 45% w utworzonym Domu Opieki nowych funkcji Kluczborku, ul. sfinansowano koszty racjonalnych przestrzenna i 9 2018-2020 5.000.000,00 dotacja Całodobowej. użytkowych Katowicka 8A, - Przeciwdziałanie negatywnym usprawnie ń dla osób z społeczna UE 55% umo żliwiaj ących 46-200 zjawiskom społecznym i niepełnosprawno ściami. - 1 szt., świadczenie usług Kluczbork demograficznym w Gminie Byczyna - Budynki publiczne lub przez skierowanie oferty do osób społecznych w zakresie komercyjne wybudowane lub zale żnych – starszych i z całodobowej opieki nad niepełnosprawno ściami zagro żonych wyremontowane na obszarach osobami zale żnymi. wykluczeniem społecznym. miejskich - 1 317,89 m2,

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 65

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 65 Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji - Wzrost zatrudnienia na obszarach - Liczba wspartych obiektów miejskich przez stworzenie trwałych infrastruktury zlokalizowanych na miejsc pracy w Domu Opieki rewitalizowanych obszarach - 1 Całodobowej. szt., - Zapewnienie opieki dla wszystkich potrzebuj ących niezb ędnej pomocy w - Powierzchnia obszarów obj ętych walce z nałogami (pomoc kierowana rewitalizacj ą - 0,1 ha, dla lokalnej i poza lokalnej - Budynki dostosowane w ramach społeczno ści projektu do świadczenia usług w zakresie opieki nad osobami zale żnymi - 1 szt.,

- Udział projektu w odniesieniu do

obszaru obj ętego programem rewitalizacji- 100%. Rezultaty: - Wzrost zatrudnienia – 5 os., - Liczba osób zale żnych korzystaj ących z usług w zakresie opieki w budynkach dostosowanych do świadczenia usług w ramach projektu - 26 osób. - Liczba wyremontowanych zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – 1 - Liczba odnowionych zabytków ruchomych wpisanych do rejestru Parafie - wzbogacenie walorów zabytkowych i zabytków – 3 Sfera Remont ko ścioła pw. Ewangelicko – estetycznych obiektu, - Liczba osób odwiedzaj ących przestrzenna i 10 św. Mikołaja w 2018-2020 3.000.000,00 Augsburska w - wzrost atrakcyjno ści turystycznej obiekt – 5000 odwiedzin/rok; społeczna Byczynie Wołczynie miasta - Liczba miejsc zagospodarowanych w obr ębie zabytkowego układu urbanistycznego – 1 - Liczba miejsc w których b ędzie prowadzona działalno ść promocyjna i edukacyjna – 1

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 66

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 66 Planowane Lp Nazwa zadania i Podmiot Pole interwencji lata Koszt Źródła finansowania Oczekiwany efekt Miernik wykonania . miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji - Liczba miejsc udost ępnionych turystom – 1 Utworzenie nowych - stworzenie nowych, dodatkowych miejsc opieki nad Gmina Byczyna Sfera miejsc opieki nad dzie ćmi ( z terenu - Liczba miejsc opieki dzie ćmi do lat 3 / Rycerska przestrzenna i 11 2018-2019 4.000.000,00 miasta i gminy) - wzrost zatrudnienia poprzez rozbudow ę Byczyna sp. z społeczna - aktywizacja społeczna i zawodowa budynku przy ul. o.o. mieszka ńców Stawowej w Byczynie.

8.1. Inne projekty planowane do realizacji w ramach procesu rewitalizacji Nazwa zadania i Podmiot Planowane lata Źródła Pole interwencji Lp. Koszt Oczekiwany efekt Miernik wykonania miejsce realizacji odpowiedzialny realizacji finansowania Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń Budowa ście żki do powietrza oraz hałasu Sfera rowerowej Kochłowice- Bud żet Gminy - -Łączna długo ść wybudowanych 1 Gmina Byczyna 2017-2018 1 329 411 Poprawa funkcjonalno ści środowiskowa Biskupice-Polanowice- 100% ście żek rowerowych infrastruktury komunikacji Byczyna Wzrost atrakcyjno ści turystycznej Lekcja historii „Nie śpimy- w miasto Integracja społeczna oraz edukacja wychodzimy” - Bud żet Gminy - - Liczba przeprowadzonych Strefa społeczna 2 Gmina Byczyna 2018-2020 b.d. historyczna – dla społeczno ści Byczyna, ul. Rynek, 100% spotka ń lokalnej i poza lokalnej. ulice w obr ębie murów i stadion Warsztaty dawnych Bud żet Gminy - Integracja społeczna Sfera społeczna 3 smaków – Byczyna ul. Gmina Byczyna 2018-2020 b.d. - zwi ększenie liczby turystów [%] 100% mi ędzypokoleniowa Rynek Targi produktów -Promocja gminy Byczyna regionalnych i - zaanga żowanie społeczno ści lokalnej rzemiosła artystycznego Bud żet Gminy - i nie tylko w prace r ękodzielnicze oraz Sfera społeczna 4 Gmina Byczyna 2018-2020 b.d. - zwi ększenie liczby turystów [%] -Byczyna, ul. Rynek, 100% zmotywowanie do aktywnego ulice przy murach uczestnictwa w promowaniu siebie i obronnych tym samym regionu.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 67

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 67 9. POZOSTAŁE PRZEDSI ĘWZI ĘCIA REWITALIZACYJNE Realizacje działa ń inwestycyjnych w polach interwencji obj ętych Lokalnym Programie Rewitalizacji winny słu żyć przede wszystkim poprawie jako ści życia mieszka ńców oraz o żywieniu gospodarczemu i społecznemu całej Gminy Byczyna.

Pierwsze plany inwestycyjne Rewitalizacji miasta Byczyna prezentowane były w Byczynie ju ż w 2004 r. Wówczas przedstawiono koncepcj ę zabudowy wolnych parceli centrum autorstwa architekta Zdzisława Fiuk oraz dr in ż. arch. Piotra Fiuk. Nast ępnie w zwi ązku z pojawieniem si ę środków Unii Europejskiej opracowano Lokalny Program Rewitalizacji Miasta na lata 2004 – 2006. Nast ępnie na kolejny okres programowania tych środków w 2007 r. uaktualniono go i rozbudowano o kolejne zadania. Programy te przedstawiały inwestycje zwi ązane z substancj ą zabytkow ą miasta. Odnosiły si ę do nast ępuj ących zagadnie ń: − popraw ę infrastruktury komunikacji pieszej i kołowej w obrębie murów obronnych poprzez remonty placów, ulic i ście żek; − renowacj ę zabytkowych obiektów sakralnych; − utworzenie izby tradycji z punktem widokowym w ratuszu; − zagospodarowanie zielonych terenów rekreacyjnych w parku miejskim; − odbudow ę zwartej zabudowy centrum miasta. Przy wsparciu środków Unii Europejskiej w latach 2004 – 2015 zostały zrealizowane, w kontek ście opracowanych planów rewitalizacji, nast ępuj ące inwestycje: − „Przebudowa skrzy żowania ul. Basztowej i Wałowej” – inwestycja Samorządu Województwa Opolskiego w udziałem finansowym Gminy Byczyna (2008 r.); − "Zagospodarowanie przestrzeni publicznej wokół murów obronnych w Byczynie" zrealizowane środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 - 2013 (2009- 2010) − "Przebudowa infrastruktury komunikacji pieszej i kołowej w obr ębie murów miasta Byczyna – etap ulice Basztowa, Długa, Okr ęż na, Zamojskiego" zrealizowana przy udziale środków finansowych w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych 2008 – 2011 (2009 r.); − "Przebudowa infrastruktury pieszej i kołowej w obr ębie murów miasta Byczyna: etap ulice Boczna, Chopina, Marii Cunitii, Floria ńska, Ko ścielna, Krótka, 3-go Maja, Wolno ści, Poprzeczna, Szpitalna, Wąska" zrealizowana przy udziale środków finansowych w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych 2008 – 2011 (2010 r.); − "Utworzenie izby tradycji - "Odkrywamy zapomniane karty historii Byczyny" oraz termomodernizacja zabytkowego Ratusza” zrealizowane środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego 2007 - 2013 (2010 r.) − „Budowa kompleksu sportowo – rekreacyjnego przy „Starym Parku” w Byczynie wraz z ogrodzeniem i odmuleniem stawów” zrealizowana przy udziale środków Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 - 2013 w ramach Lokalnej Grupy Działania „Górna Prosna” (2012- 2014); − „Mój Rynek w Byczynie” zrealizowany przy udziale środków z Unii Europejskiej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013. Ponadto w ramach środków b ędących w dyspozycji Gminy Byczyna udało si ę wspomóc remonty przeprowadzone w ko ściołach w centrum miasta. Z udziałem Parafii rzymskokatolickiej w Byczynie, środków Gminy, środków Powiatu kluczborskiego i środków Samorz ądu Województwa oraz środków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków udało si ę wyremontowa ć ko ściół pw. św. Trójcy w Byczynie. Podobnie z udziałem środków Parafii ewangelicko – augsburskiej w Wołczynie, gminy Byczyna, powiatu kluczborskiego oraz Samorz ądu Województwa udało si ę wykona ć prace remontowe w ko ściele p.w. św. Mikołaja. W przypadku ko ścioła pw. św. Trójcy w Byczynie prace te zostały wykonane kompleksowo na przestrzeni 10 lat. W przypadku ko ścioła pw. św. Mikołaja nie wszystkie prace konieczne do wykonania zostały wykonane.

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 68 Projekty z zakresu rewitalizacji musz ą by ć realizowane jako kompleksowe przedsi ęwzi ęcia dotycz ące wszystkich aspektów wpływaj ących na sytuacj ę kryzysow ą rewitalizowanego obszaru. Dotyczy to w szczególno ści nast ępuj ących działa ń, które zostały przedstawione w tabeli poniżej. Głównym celem podejmowanych działa ń b ędzie zmiana dotychczasowych funkcji i dostosowania terenu oraz znajduj ących si ę tam obiektów do nowych potrzeb w zakresie usług, turystyki, rekreacji, kultury, zdrowia i o światy. Realizacja pozostałych zamierze ń rewitalizacyjnych przyczyni si ę tak że do zmniejszenia dysproporcji wyst ępuj ących pomi ędzy rozwojem wskazanego obszaru zdegradowanego Gminy Byczyna w odniesieniu do o środków o podobnym potencjale społeczno -gospodarczym w regionie. Piln ą konieczno ści ą staje si ę równie ż rozwi ązanie szeregu trudnych problemów społecznych. Zjawiska te zwi ązane s ą ze sfer ą ubóstwa, uzale żnie ń, przest ępczo ści, wykluczenia osób starszych i niepełnosprawnych. Działania zaplanowane na obszarze rewitalizowanym zorientowane s ą przede wszystkim na aktywizacj ę społeczno ści lokalnej poprzez rozszerzenie pracy socjalnej, współprac ę ró żnych instytucji i organizacji pozarz ądowych, zajmuj ących si ę działalno ści ą społeczn ą w gminie oraz instytucji działaj ących w szerszym obszarze polityki społecznej, takich jak: kultura, o świata, słu żba zdrowia i bezpiecze ństwo. Działania o charakterze społecznym polega ć b ędą zatem na umocnieniu postaw aktywnych w sferze społecznej i indywidualnej, tworzeniu systemu wsparcia, poradnictwo m.in. prawne, pedagogiczne, terapi ę, wyspecjalizowan ą prac ę socjaln ą poł ączon ą ze stymulowaniem postaw przedsi ębiorczych i prospołecznych wśród lokalnej społeczno ści.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 69

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 69 Tabela 22. Pozostałe przedsi ęwzi ęcia przewidziane do realizacji na terenie gminy Byczyna

Podmiot Planowane lata Źródła Pole interwencji Lp. Nazwa zadania i miejsce realizacji Koszt Oczekiwany efekt Miernik wykonania odpowiedzialny realizacji finansowania Kontynuacja zadania: Byczy ński Inkubator Gospodarki Społecznej – Bud żet Gminy – Podniesienie świadomo ści Sfera społeczna 1 Gmina Byczyna 2017-2018 1 356 205 Przeprowadzenie spotkania Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej 100% społecznej dla Subregionu Północnego Działania informacyjno promocyjne w zakresie oszcz ędno ści energii, Bud żet Gminy – Podniesienie świadomo ści Sfera społeczna 2 Gmina Byczyna 2017-2018 10 000 Przeprowadzenie spotkania efektywno ści energetycznej i OZE - 100% społecznej osi ągni ęcie efektu ekologicznego Twoje życie nasz ą wspóln ą spraw ą – Bud żet Gminy – Podniesienie świadomo ści Liczba przeprowadzonych Sfera społeczna 3 aktywizacja społeczna i zawodowa dla Gmina Byczyna 2017-2018 1 029 675 100% społecznej spotka ń osób bezrobotnych, niepełnosprawnych Wprowadzenie systemu zielonych Bud żet Gminy – W po średni sposób wpływa na Sfera społeczna 4 zamówie ń publicznych - osi ągni ęcie Gmina Byczyna 2019 50 000 Realizacja zadania 100% ochron ę środowiska efektu ekologicznego Adaptacja budynku spichlerzowo- Sfera magazynowego na świetlic ę wiejsk ą Bud żet Gminy – funkcjonalno- 5 Gmina Byczyna 2018 470 000 Integracja mieszka ńców Realizacja zadania Kochłowice-Biskupice - utworzenie 100% przemysłowa miejsca spotka ń dla mieszka ńców Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń Budowa chodnika w Roszkowicach i do powietrza oraz hałasu Łączna długo ść ście żki rowerowej wzdłu ż drogi Bud żet Gminy – Sfera społeczna 6 Gmina Byczyna 2019 50 000 Poprawa funkcjonalno ści wybudowanych ście żek wojewódzkiej nr 487 - osi ągni ęcie 100% infrastruktury komunikacji rowerowych i chodników efektu ekologicznego Wzrost atrakcyjno ści turystycznej Budowa drogi w Ciecierzynie ( działka Poprawa funkcjonalno ści Sfera Bud żet Gminy – 9 nr 356/1;356/2;468/1) - poprawa Gmina Byczyna 2017 689 477 infrastruktury komunikacji Długo ść wybudowanej drogi środowiskowa 100% dojazdu do gospodarstw rolnych Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń Budowa ście żki rowerowej wzdłu ż do powietrza oraz hałasu Łączna długo ść Bud żet Gminy – Sfera społeczna 10 drogi krajowej nr 11 - osi ągni ęcie efektu Gmina Byczyna 2022-2023 5 000 000 Poprawa funkcjonalno ści wybudowanych ście żek 100% ekologicznego infrastruktury komunikacji rowerowych i chodników Wzrost atrakcyjno ści turystycznej Budowa wiat i wyposa żenie Liczba wybudowanych wiat Bud żet Gminy – Podniesienie standardu życia Sfera społeczna 11 przystanków autobusowych b ędących Gmina Byczyna 2018 500 000 Ilo ść wyposa żonych 100% mieszka ńców gminy własno ści ą gminy Byczyna przystanków autobusowych Monta ż instalacji fotowoltaicznych w Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń Sfera budynkach u żyteczno ści publicznej i Bud żet Gminy – Liczba zamontowanych 12 Gmina Byczyna 2018-2020 75 000 do powietrza Wzrost wykorzystania środowiskowa wymiana o świetlenia na 100% instalacji fotowoltanicznych odnawialnych źródeł energii energooszcz ędne Prace termomodernizacyjne w Bud żet Gminy – Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń Liczba przeprowadzonych Sfera społeczna 13 Gmina Byczyna 2021-2023 2 300 000 budynkach jednostek organizacyjnych 100% do powietrza Wzrost wykorzystania termomodernizacji

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 70 Podmiot Planowane lata Źródła Pole interwencji Lp. Nazwa zadania i miejsce realizacji Koszt Oczekiwany efekt Miernik wykonania odpowiedzialny realizacji finansowania gminy /wymiana o świetlenia odnawialnych źródeł energii Sfera Bud żet Gminy – Poprawa funkcjonalno ści 14 Przebudowa drogi w Wojsławicach Gmina Byczyna 2018-2019 1 317 300 Długo ść wybudowanej drogi środowiskowa 100% infrastruktury komunikacji Sfera Przebudowa drogi wewn ętrznej w Bud żet Gminy – Poprawa funkcjonalno ści 15 Gmina Byczyna 2018-2019 2 274 801 Długo ść wybudowanej drogi środowiskowa Ja śkowicach 100% infrastruktury komunikacji Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń Termomodernizacja obiektów Bud żet Gminy – Liczba przeprowadzonych Sfera społeczna 16 Gmina Byczyna 2019-2020 2 500 000 do powietrza Wzrost wykorzystania użyteczno ści publicznej 100% termomodernizacji odnawialnych źródeł energii

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 71

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 71 10. KOMPLEMENTARNO ŚĆ MI ĘDZY PROJEKTAMI Komplementarno ść jest istotnym aspektem Programu Rewitalizacji. Zapewnienie powi ąza ń pomi ędzy poszczególnymi projektami skutkowa ć b ędzie lepszym i bardziej efektywnym wykorzystaniem środków finansowych przeznaczonych na rewitalizacj ę. Według Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 opracowanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju wymogiem koniecznym przy opracowaniu programów rewitalizacji jest konieczno ść zapewnienia komplementarno ści w pi ęciu aspektach: przestrzennym, problemowym, proceduralno-instytucjonalnym, mi ędzyokresowym i źródeł finansowania. Zapewnienie komplementarno ści realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna, jak równie ż realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych spoczywa na gminie Byczyna. Zapewnieniu komplementarno ści procesu rewitalizacji w ró żnych jego wymiarach (tj. przestrzennym, problemowym, proceduralno-instytucjonalnym, mi ędzyokresowym i źródeł finansowania) w Byczynie słu żyć maj ą: − powi ązanie przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych realizowanych zarówno na obszarze rewitalizacji, jak równie ż projektów realizowanych poza jego granicami, które oddziałuj ą na ten obszar, − stała analiza (tj. bie żą cy monitoring) nast ępstw decyzji przestrzennych zwi ązanych z realizacj ą poszczególnych projektów rewitalizacji (analiza nast ępstw w skali całej gminy), − realizacja projektów wzajemnie dopełniaj ących si ę pod wzgl ędem tematycznym, które ł ącznie b ędą oddziaływały na obszar rewitalizacji w sposób kompleksowy (tj. we wszystkich niezb ędnych aspektach: społecznym, gospodarczym, funkcjonalno-przestrzennym i środowiskowym), − przyj ęcie harmonogramu realizacji poszczególnych przedsi ęwzi ęć rewitalizacyjnych, − powi ązanie programu rewitalizacji z innymi politykami i działaniami rozwojowymi miasta i gminy, − zaprojektowanie systemu zarz ądzania procesem rewitalizacji, daj ącego mo żliwo ść efektywnego współdziałania ró żnych interesariuszy oraz zapewniaj ącego spójno ść i wzajemne uzupełnianie si ę procedur, − uwzgl ędnienie ró żnych źródeł finansowania ( środki publiczne i prywatne, środki bud żetu miasta, fundusze europejskie i programy krajowe) projektów rewitalizacyjnych umieszczonych w Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna.

KOMPLEMENTARNO ŚĆ PRZESTRZENNA. Wszystkie podstawowe projekty rewitalizacyjne skupiaj ą si ę na obszarze rewitalizacji i s ą z nim ści śle powi ązane. S ą odpowiedzi ą na główne problemy dla tego terenu. Dzi ęki ich realizacji pozytywne skutki widoczne b ędą na całym obszarze, poniewa ż wiele z nich dotyczy działa ń podejmowanych dla miejsc lub obiektów u żyteczno ści publicznej, przez co korzysta ć z nich b ędą mogli mieszka ńcy obszaru, całego miasta, jak i regionu. Ich realizacja b ędzie zapobiega ć przenoszeniu si ę ró żnych problemów na dalsze obszary gminy. Warto zaznaczy ć, że wszystkie podejmowane projekty o skutkach przestrzennych (np. zagospodarowanie nieu żytkowanego obszaru do pełnienia nowych funkcji) powinno by ć ka żdorazowo poprzedzone analiz ą skutków przestrzennych, jakie b ędzie za sob ą niosła zmiana przeznaczenia terenu.

KOMPLEMENTARNO ŚĆ PROBLEMOWA. Współgranie projektów pod tym wzgl ędem sprowadza si ę do analizy pod k ątem ich wzajemnego dopełniania. Zasada ta jest realizowana poprzez organizowanie działa ń o charakterze społecznym (integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym itp.) w zmodernizowanych obiektach u żyteczności publicznej. Modernizacja obiektów mo że wpisywa ć si ę nie tylko w aspekty infrastrukturalne, ale te ż przestrzenne (np. uporz ądkowanie otoczenia) czy środowiskowe (wymiana instalacji na energooszcz ędne czy te ż zastosowanie alternatywnych źródeł energii). W tym aspekcie komplementarno ści wa żne jest precyzyjne okre ślenie po żą danych efektów rewitalizacji. Ka żdy projekt posiada zatem wskazane rezultaty wynikające z jego realizacji. Przedstawienie stanu po zako ńczeniu działa ń i opatrzenie go odpowiednimi parametrami pozwoli na precyzyjne dobranie wska źników opisuj ących uzyskane efekty.

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 72 KOMPLEMENTARNO ŚĆ PROCEDURALNO-INSTYTUCJONALNA. W zwi ązku z opracowaniem programu rewitalizacji planowane jest zaanga żowanie cz ęś ci referatów Urz ędu Miejskiego w Byczynie w celu skutecznej oraz efektywnej realizacji procesu rewitalizacji. Za realizacj ę całego programu b ędzie odpowiadał Pełnomocnik ds. Rewitalizacji. Pełnomocnik odpowiadał będzie za koordynacj ę wszystkich projektów i działa ń podejmowanych w zakresie rewitalizacji. Pełnił będzie równie ż zadania zwi ązane z zarz ądzaniem i realizacj ą programem rewitalizacji. Pełnomocnik będzie mógł zleca ć wykonanie poszczególnych przedsi ęwzi ęć ró żnym jednostkom, w granicach ich kompetencji. Działaniami społecznymi mo że zajmowa ć si ę O środek Pomocy Społecznej czy odpowiednie referaty Urz ędu Miejskiego w Byczynie. Okre ślenie odpowiednich instrumentów zarz ądzania oraz wdra żania jest działaniem niezb ędnym dla pełnego i efektywnego wykorzystania narz ędzi finansowych i instytucjonalnych. Zlecenie zada ń rewitalizacyjnych innym jednostkom i podmiotom odpowiedzialnym za przeprowadzania zada ń w swoich kompetencjach przyspieszy procesy administracyjne i sam o ich wykonanie. Dzi ęki temu w krótszym czasie mo żna zrealizowa ć wi ęcej projektów i unikn ąć ryzyka straty dofinansowania za niezrealizowanie ich w perspektywie finansowej.

KOMPLEMENTARNO ŚĆ MI ĘDZYOKRESOWA. Analizuj ąc projekty pod k ątem okresu finansowania, szczególn ą uwag ę zwraca si ę na ci ągło ść programow ą. Wiele przedsi ęwzi ęć realizowanych w Byczynie w latach 2007-2013 ma swoj ą kontynuacj ę w okresie 2014-2020. Jest to o tyle wa żne, że wnioski z ewaluacji mog ą posłużyć jako sygnalizacja zmian do wprowadzenia przy projektach programowanych na lata 2014-2020. Wynikaj ą z potrzeb zmian systemu wdra żania dla ich lepszego oraz bardziej efektywnego zarz ądzania. Do świadczenia z poprzednich okresów finansowania wpłyn ęły na wsparcie przewidzianych projektów w obecnej perspektywie finansowej.

KOMPLEMENTARNO ŚĆ ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA. Projekty zawarte w Lokalnym Programie Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna maj ą zapewnione finansowanie z ró żnych instrumentów wsparcia (m.in. EFRR, EFS, FS) bez ryzyka podwójnego dofinansowania. Jednocze śnie uwzgl ędniaj ą zaanga żowanie środków prywatnych i publicznych. Dzi ęki umiej ętnemu wykorzystaniu środków b ędzie mo żna uzyska ć korzystne i optymalne efekty na obszarze rewitalizacji.

Na terenie gminy powstała spółka zarejestrowana pod nazw ą „Rycerska Byczyna Spółka z ograniczon ą odpowiedzialno ści ą”, której siedzib ą jest miasto Byczyna. Spółka ma na celu realizacj ę zada ń własnych Gminy Byczyna o charakterze u żyteczno ści publicznej, polegaj ącej na kompleksowej rewitalizacji Miasta Byczyna, poprawie estetyki gminy i podniesieniu jako ści życia mieszka ńców gminy. W szczególno ści spółka ma na celu m.in.: - przygotowanie i realizowanie procesu rewitalizacji - pozyskiwanie środków finansowych na projekty rewitalizacji.

11. INDYKATYWNE RAMY FINANSOWE PROGRAMU REWITALIZACJI Wyprowadzenie obszarów zdegradowanych w gminie Byczyna z sytuacji kryzysowej jest procesem długotrwałym i wymagaj ącym znacznych nakładów finansowych na realizacj ę poszczególnych projektów. Gmina Byczyna planuje wykonanie wyszczególnionych w dokumencie inwestycji w oparciu m.in. o zewn ętrzne środki finansowe (stawiaj ąc nacisk na bezzwrotne dotacje), jak równie ż o środki własne. W chwili zako ńczenia prac nad niniejszym dokumentem Polska znajduje si ę w okresie, w którym środki z perspektywy bud żetowej na lata 2014–2020 zostały uruchomione. W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Opolskiego na lata 2014–2020 działania rewitalizacyjne przyporz ądkowane są do osi priorytetowej X – Inwestycje w infrastrukturę społeczn ą. Du ży potencjał niesie ze sob ą perspektywiczne zaanga żowanie w rewitalizacj ę innych partnerów, anga żuj ąc tym samym dodatkowy

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 73

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 73 kapitał i rozkładaj ąc ci ęż ar finansowy rewitalizacji na różne podmioty. Do głównych źródeł finansowania projektów rewitalizacyjnych nale żą przede wszystkim: − środki własne podmiotów realizuj ących inwestycje, − bezzwrotne dotacje z funduszy europejskich, − dotacje celowe z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, − dotacje celowe z Ministerstwa Sportu i Turystyki, − dotacje celowe z Ministerstwa Spraw Wewn ętrznych i Administracji, − dotacje celowe z Ministerstwa Rozwoju, − dotacje i po życzki z Funduszu Ochrony Środowiska, − inwestorzy prywatni (Partnerstwo Publiczno Prywatne), − kredyty i po życzki komercyjne.

Według Zało żeń Narodowego Planu Rewitalizacji 2022 - finansowanie działa ń w ramach Narodowego Planu Rewitalizacji b ędzie pochodzi ć z nast ępuj ących źródeł, dedykowanych w cało ści lub cz ęś ciowo celom rewitalizacji:

a) Publicznych wspólnotowych (Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych: EFRR, EFS i Funduszu Spójno ści, w ramach programów regionalnych i krajowych). Przyjmuj ąc, że na wsparcie rewitalizacji zostanie przeznaczona cz ęść środków w ramach określonych priorytetów inwestycyjnych (w zale żno ści od charakteru priorytetu), szacunkowo w poszczególnych obszarach wsparcia na NPR zostan ą wydatkowane kwoty: − technologie informacyjno-komunikacyjne (wsparcie jako element szerszych przedsi ęwzi ęć na rewitalizowanych obszarach) – ok. 200 mln EUR, − gospodarka niskoemisyjna – ok. 1,7 mld EUR, − środowisko i kultura – ok. 600 mln EUR, − transport – ok. 300 mln EUR, − rynek pracy i przedsi ębiorczo ść – ok. 2mld EUR, − wł ączenie społeczne, w tym dost ęp do usług publicznych – ok. 2 mld EUR, − edukacja – ok. 200 mln EUR. Powy ższe kwoty maj ą charakter indykatywny, niemniej jednak, zsumowanie powy ższych szacunków przewy ższa kwot ę 25 mld zł.

b) Publicznych krajowych – istniej ących instrumentów i źródeł (poprzez terytorialne profilowanie - ukierunkowywanie na obszary zdegradowane istniej ących instrumentów ró żnych polityk dotycz ących m.in. wykluczenia społecznego, edukacji, infrastruktury, środowiska, kultury, zabytków, mieszkalnictwa itd.) oraz sukcesywnie tworzonych nowych (w tym obejmuj ących instrumenty in żynierii finansowej). Wolumen środków i identyfikacja źródeł okre ślane b ędą w ramach prac i uzgodnie ń mi ędzyresortowych indywidualnie dla poszczególnych instrumentów.

c) Prywatnych , m.in. poprzez tworzenie zach ęt do inwestowania na obszarach zdegradowanych oraz poprzez upowszechnianie formuły PPP.

Dla zwi ększania skali działa ń rewitalizacyjnych rozbudowywana b ędzie oferta instrumentów finansowych (zwrotnych) . Dlatego w projektowaniu zasad instrumentów zwrotnych w nowej perspektywie bud żetowej będzie kładziony akcent na mo żliwo ść szerokiego zastosowania ich na rzecz działa ń rewitalizacyjnych.

Finansowanie ze środków UE – Wytyczne w zakresie rewitalizacji obszarów zdegradowanych. Perspektywa finansowa 2014-2020.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 74

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 74 Umowa Partnerstwa Umowa Partnerstwa (UP) jest dokumentem okre ślaj ącym strategi ę interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójno ści, wspólnej polityki rolnej (WPR) i wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) w Polsce w latach 2014-2020. Dokument powstał na bazie Zało żeń Umowy Partnerstwa 2014-2020 przyj ętych przez Rad ę Ministrów 15 stycznia 2013 roku. Instrumentami realizacji UP s ą krajowe programy operacyjne (KPO) i regionalne programy operacyjne (RPO). Dokumenty te wraz z UP tworz ą spójny system dokumentów strategicznych i programowych na now ą perspektyw ę finansow ą. UP okre śla z jednej strony kontekst strategiczny w wymiarze tematycznym i terytorialnym, z drugiej za ś wskazuje oczekiwane rezultaty oraz obowi ązuj ące ramy finansowe i wdro żeniowe.

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 W Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko wyznaczono nast ępuj ące osie priorytetowe z których mo żna korzysta ć przy realizacji Strategii rozwoju gminy Zdzieszowice:

Oś priorytetowa I – Zmniejszenie emisyjno ści gospodarki PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.1 przewiduje si ę wsparcie w szczególno ści na budow ę i rozbudow ę: Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii - lądowych farm wiatrowych; pochodz ącej ze źródeł odnawialnych - instalacji na biomas ę; - instalacji na biogaz; - sieci przesyłowych i dystrybucyjnych umo żliwiaj ących przył ączenia jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do KSE oraz (w ograniczonym zakresie) jednostek wytwarzania energii wykorzystuj ącej wod ę i sło ńce oraz ciepła przy wykorzystaniu energii geotermalnej. PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.2 przewiduje si ę w szczególno ści wsparcie nast ępuj ących obszarów: Promowanie efektywno ści energetycznej i - modernizacji i rozbudowy linii produkcyjnych na bardziej korzystania z odnawialnych źródeł energii w efektywne energetycznie; przedsi ębiorstwach - modernizacji energetycznej budynków w przedsi ębiorstwach; - zastosowania technologii efektywnych energetycznie w przedsi ębiorstwie; - budowy, rozbudowy i modernizacji instalacji OZE; - zmiany systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii, zastosowanie energooszcz ędnych (energia elektryczna, ciepło, chłód, woda) technologii produkcji i u żytkowania energii, w tym termomodernizacji budynków; - wprowadzania systemów zarz ądzania energi ą, przeprowadzania audytów energetycznych (przemysłowych).

PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.3 przewiduje si ę wsparcie kompleksowej modernizacji energetycznej Wspieranie efektywno ści energetycznej, budynków u żyteczno ści publicznej i mieszkaniowych wraz z inteligentnego zarz ądzania energi ą i wymian ą wyposa żenia tych obiektów wykorzystania odnawialnych źródeł energii w na energooszcz ędne w zakresie zwi ązanym m.in. z: infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach - ociepleniem obiektu, wymian ą okien, drzwi zewn ętrznych oraz publicznych, i w sektorze mieszkaniowym oświetlenia na energooszcz ędne; - przebudow ą systemów grzewczych (wraz z wymian ą i przył ączeniem źródła ciepła), systemów wentylacji i klimatyzacji, zastosowanie automatyki pogodowej i systemów

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 75

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 75 zarz ądzania budynkiem; - budow ą lub modernizacj ą wewn ętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacj ą dotychczasowych źródeł ciepła; - instalacj ą mikrogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne, - instalacj ą OZE w modernizowanych energetycznie budynkach; - instalacj ą systemów chłodz ących, w tym równie ż z OZE. PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.4 przewiduje si ę wsparcie w szczególno ści nast ępuj ących obszarów: Rozwijanie i wdra żanie inteligentnych - budowa lub przebudowa w kierunku inteligentnych sieci systemów dystrybucji działaj ących na niskich i dystrybucyjnych średniego, niskiego napi ęcia dedykowanych średnich poziomach napi ęcia zwi ększeniu wytwarzania w OZE i/lub ograniczaniu zu życia energii, w tym wymiana transformatorów; - kompleksowe pilota żowe i demonstracyjne projekty wdra żaj ące inteligentne rozwi ązania na danym obszarze maj ące na celu optymalizacj ę wykorzystania energii wytworzonej z OZE i/lub racjonalizacj ę zu życia energii; - inteligentny system pomiarowy - (wył ącznie jako element budowy lub przebudowy w kierunku inteligentnych sieci elektroenergetycznych dla rozwoju OZE i/lub ograniczenia zu życia energii). PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.7 przewiduje si ę wsparcie w szczególno ści nast ępuj ących obszarów: Promowanie wykorzystywania - budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania energii wysokosprawnej kogeneracji elektrycznej i ciepła w skojarzeniu; ciepła i energii elektrycznej w oparciu o - budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania energii zapotrzebowanie na ciepło u żytkowe elektrycznej i ciepła w skojarzeniu z OZE; - budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła w wyniku której jednostki te zostan ą zast ąpione jednostkami wytwarzania energii w skojarzeniu; - budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła w wyniku której jednostki te zostan ą zast ąpione jednostkami wytwarzania energii w skojarzeniu z OZE; - budowa przył ącze ń do sieci ciepłowniczych do wykorzystania ciepła u żytkowego wyprodukowanego w jednostkach wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu wraz z budow ą przył ączy wyprowadzaj ących energi ę do krajowego systemu przesyłowego. OŚ PRIORYTETOWA II: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu PRIORYTET INWESTYCYJNY 5.2 Przewiduje si ę wsparcie nast ępuj ących obszarów: Wspieranie inwestycji ukierunkowanych na o opracowanie lub aktualizacja dokumentów strategicznych konkretne rodzaje zagro żeń przy jednoczesnym wymaganych prawem unijnym lub krajowym lub przewidzianych zwi ększeniu odporno ści na kl ęski i katastrofy i w Strategicznym planie adaptacji dla obszarów i sektorów rozwijaniu systemów zarz ądzania kl ęskami i wra żliwych na zmiany klimatu do roku 2020; katastrofami - poprawa bezpiecze ństwa powodziowego i przeciwdziałanie suszy; - projekty maj ące na celu zwi ększenie naturalnej retencji (np: renaturyzacja przekształconych cieków wodnych, obszarów zalewowych oraz obszarów wodnobłotnych);

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 76

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 76 - projekty z zakresu małej retencji (realizowane na obszarze wi ęcej ni ż jednego województwa); - budowa lub modernizacja urz ądze ń wodnych – pod warunkiem zapewnienia pełnej zgodno ści inwestycji z wymogami prawa UE, w tym uwzgl ędnieniem ich w dokumentach strategicznych spełniaj ących wymogi Ramowej Dyrektywy wodnej (RDW) i tzw. Dyrektywy powodziowej. o zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu obszarów szczególnie wra żliwych: - zagospodarowanie wód opadowych (w tym: systemy zbierania i retencjonowania wody opadowej, - budowa/modernizacja sieci kanalizacji deszczowej wraz z infrastruktur ą towarzysz ącą), w szczególno ści na obszarach miejskich; PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.1 Przewiduje si ę wsparcie w szczególno ści nast ępuj ących obszarów: Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami - infrastruktura niezb ędna do zapewnienia kompleksowej celem wypełnienia zobowi ąza ń okre ślonych w gospodarki odpadami w regionie, w tym w zakresie systemów dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska selektywnego zbierania odpadów; oraz zaspokojenia wykraczaj ących poza te - instalacje do termicznego przekształcania zmieszanych odpadów zobowi ązania potrzeb inwestycyjnych komunalnych oraz frakcji palnej wydzielonej z odpadów okre ślonych komunalnych z odzyskiem energii; przez pa ństwa członkowskie - absorbcja technologii, w tym innowacyjnych, w zakresie zmniejszania materiałochłonno ści procesów produkcji; - racjonalizacja gospodarki odpadami, w tym odpadami niebezpiecznymi, przez przedsi ębiorców. PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.4. Ochrona Przewiduje si ę wsparcie nast ępuj ących obszarów: i przywrócenie ró żnorodno ści biologicznej, - ochrona in-situ i ex-situ zagro żonych gatunków i siedlisk ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie przyrodniczych, w tym w ramach kompleksowych projektów usług ekosystemowych, tak że poprzez program ponadregionalnych; „Natura 2000” i zielon ą infrastruktur ę - rozwój zielonej infrastruktury, w tym zwi ększanie dro żno ści korytarzy ekologicznych l ądowych i wodnych maj ących znaczenie dla ochrony ró żnorodno ści biologicznej i adaptacji do zmian klimatu; - opracowanie i wdra żanie dokumentów planistycznych zgodnie z kierunkami okre ślonymi w Priorytetowych Ramach Działa ń dla sieci Natura 2000 na Wieloletni Program Finansowania UE w latach 2014-2020 (PAF) oraz w Programie ochrony i zrównowa żonego u żytkowania ró żnorodno ści biologicznej wraz z planem działa ń na lata 2014-2020; - opracowanie zasad kontroli i zwalczania w środowisku przyrodniczym gatunków obcych; - wykonywanie wielkoobszarowych inwentaryzacji cennych siedlisk przyrodniczych i gatunków; - wspieranie zrównowa żonego zarz ądzania obszarami cennymi przyrodniczo; - prowadzenie działa ń informacyjno-edukacyjnych w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania jego zasobów.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 77

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 77 PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.5 Przewiduje si ę wsparcie w szczególno ści dla nast ępuj ących Podejmowanie przedsi ęwzi ęć maj ących na celu obszarów: popraw ę stanu jako ści środowiska miejskiego, - ograniczanie emisji z zakładów przemysłowych; rewitalizacj ę miast, rekultywacj ę i - wsparcie dla zanieczyszczonych/zdegradowanych terenów; dekontaminacj ę terenów poprzemysłowych (w - rozwój miejskich terenów zielonych. tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie działa ń słu żą cych zmniejszeniu hałasu OŚ PRIORYTETOWA III: Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i wa żnej w skali europejskiej PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5. Wsparcie transportu publicznego Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególno ści dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównowa żonej multimodalnej mobilno ści miejskiej i działa ń adaptacyjnych maj ących oddziaływanie łagodz ące na zmiany klimatu PRIORYTET INWESTYCYJNY 7.1 Inwestycje b ędą obejmowa ć modernizacj ę i rehabilitacj ę Wspieranie multimodalnego jednolitego istniej ących szlaków kolejowych europejskiego obszaru transportu poprzez inwestycje w TEN-T OŚ PRIORYTETOWA VI: Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego PRIORYTET INWESTYCYJNY 6.3 W ramach inwestycji odnosz ących si ę do ochrony dziedzictwa Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój kulturowego wspierane b ędą projekty z zakresu ochrony, dziedzictwa naturalnego i kulturowego zachowania i udost ępnienia, w tym turystycznego, zabytkowych obiektów o znaczeniu ponadregionalnym, dotycz ące renowacji zabytków nieruchomych wraz z otoczeniem, konserwacji zabytków ruchomych i ich digitalizacji (w przypadkach kiedy została uj ęta jako element projektu). W ramach przedsi ęwzi ęć odnosz ących si ę do rozwoju zasobów kultury realizowane b ędą działania dotycz ące zwi ększenia dost ępu do zasobów kultury, poprawy jako ści funkcjonowania instytucji kultury, w tym poprzez podnoszenie standardów infrastruktury oraz zakup trwałego wyposa żenia do prowadzenia działalno ści kulturalnej i edukacyjnej. W ramach tego obszaru wsparcie uzyskaj ą równie ż szkoły i uczelnie artystyczne, które oferuj ąc m.in. przestrze ń dla działalno ści twórczej, wystawienniczej i in. spełniaj ą rol ę aktywnych instytucji kultury. Wspierane b ędą tak że projekty uzupełniaj ące inwestycje infrastrukturalne o elementy zwi ązane z wykorzystaniem nowych technologii w obszarze kultury. OŚ PRIORYTETOWA VII: Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia PRIORYTET INWESTYCYJNY 9.1 Przewiduje si ę w szczególno ści nast ępuj ące typy projektów: Inwestycje w infrastruktur ę zdrowotn ą i - infrastruktura ratownictwa medycznego

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 78

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 78 społeczn ą, które przyczyniaj ą si ę do rozwoju - wsparcie istniej ących oraz utworzenie nowych szpitalnych krajowego, regionalnego i lokalnego, oddziałów ratunkowych, ze szczególnym uwzgl ędnieniem zmniejszania nierówno ści stanowisk wst ępnej intensywnej terapii (roboty w zakresie stanu zdrowia, promowanie budowlane, doposa żenie) wł ączenia społecznego poprzez lepszy dost ęp - modernizacja istniej ących oraz utworzenie nowych centrów do usług społecznych, kulturalnych i urazowych (roboty budowlane, doposa żenie); rekreacyjnych oraz przej ścia z usług instytucjonalnych do usług na poziomie społeczno ści lokalnych

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich b ędzie realizował priorytet Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodark ę niskoemisyjn ą i odporn ą na zmian ę klimatu w sektorach rolnym, spo żywczym i le śnym, który jest jednym z sze ściu priorytetów wyznaczonych dla wspólnotowej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 - 2020 w odniesieniu do celów strategii Europa 2020. W Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich wyznaczono nast ępuj ące osie priorytetowe z których mo żna korzysta ć przy realizacji Strategii rozwoju gminy Zdzieszowice:

Priorytety wyznaczone dla unijnej polityki rozwoju Zakres obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020 Transfer wiedzy i działalno ść informacyjna – szkolenia ukierunkowane na rozwój wiedzy i umiejętno ści zawodowych rolników, wła ścicieli lasów, w zakresie zwi ązanym z prowadzeniem działalno ści rolniczej i zwi ązanej z rolnictwem oraz le śnictwem, – inwestycje w projekty demonstracyjne w zakresie produkcji rolnej lub le śnej lub przetwórstwa rolno- spo żywczego słu żą ce promowaniu innowacji, – działania upowszechniaj ące dobre praktyki lub innowacyjne rozwi ązania dotycz ące produkcji rolnej lub le śnej lub przetwórstwa rolno-spo żywczego. Usługi doradcze, usługi z zakresu zarz ądzania - udzielanie pomocy rolnikom lub wła ścicielom lasów w gospodarstwem rolnym i usługi z zakresu zast ępstw korzystaniu z usług doradczych. Systemy jako ści produktów rolnych i środków – wsparcie dla nowych uczestników systemów jakości spo żywczych żywno ści, – wsparcie na przeprowadzenie działa ń informacyjnych i promocyjnych. Inwestycje w środki trwałe – inwestycje w gospodarstwach rolnych (Modernizacja gospodarstw rolnych). – inwestycje w przetwórstwo/marketing i rozwój produktów rolnych (Przetwórstwo i marketing produktów rolnych). – scalanie gruntów. Przywracanie potencjału produkcji rolnej - wsparcie inwestycji w środki zapobiegawcze w celu zniszczonego w wyniku kl ęsk żywiołowych i katastrof ograniczania skutków prawdopodobnych kl ęsk oraz wprowadzanie odpowiednich działa ń żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i zapobiegawczych katastrof (Inwestycje zapobiegawcze). - wsparcie inwestycji w odtwarzanie gruntów rolnych i przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku kl ęsk żywiołowych, w tym chorób zwierz ąt, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 79

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 79 (Inwestycje odtworzeniowe). Rozwój gospodarstw i działalno ści gospodarczej - pomoc na rozpocz ęcie działalno ści gospodarczej na rzecz młodych rolników (Premie dla młodych rolników). - pomoc na rozpocz ęcie działalno ści gospodarczej na rzecz działalno ści pozarolniczej na obszarach wiejskich (Restrukturyzacja małych gospodarstw). - pomoc na rozpocz ęcie działalno ści gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw (Premie na rozpocz ęcie działalno ści pozarolniczej). - rozwój przedsi ębiorczo ści – Rozwój usług rolniczych. - płatno ści dla rolników kwalifikuj ących si ę do wsparcia w ramach systemu dla małych gospodarstw (Płatno ści dla rolników przekazuj ących małe gospodarstwa). Podstawowe usługi i odnowa miejscowo ści na - inwestycje zwi ązane z tworzeniem, ulepszaniem lub obszarach wiejskich rozbudow ą wszystkich rodzajów małej infrastruktury, w tym inwestycje w energi ę odnawialn ą i w oszcz ędzanie energii - badania i inwestycje zwi ązane z utrzymaniem, odbudow ą i popraw ą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi, krajobrazu wiejskiego i miejsc o wysokiej warto ści przyrodniczej, w tym dotycz ące powi ązanych aspektów społeczno-gospodarczych oraz środków w zakresie świadomo ści środowiskowej - inwestycje w tworzenie, ulepszanie lub rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludno ści wiejskiej, w tym rekreacji i kultury oraz powi ązanej infrastruktury Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego - wsparcie na zalesienie - premia piel ęgnacyjna - premia zalesieniowa

Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego 2014-2020 Oś priorytetowa Cele szczegółowe Oś Priorytetowa I Innowacje w gospodarce Cel szczegółowy 1: Zwi ększona aktywno ść badawczo- rozwojowa przedsi ębiorstw; Cel szczegółowy 2: Zwi ększone urynkowienie działalno ści badawczo-rozwojowej. Oś Priorytetowa II Konkurencyjna gospodarka Cel szczegółowy 1: Zwi ększone zastosowanie innowacji w przedsi ębiorstwach sektora MSP; Cel szczegółowy 2: Lepsze warunki do rozwoju MSP; Cel szczegółowy 3: Zwi ększony poziom handlu zagranicznego sektora MSP. Oś Priorytetowa III Gospodarka niskoemisyjna Cel szczegółowy 1: Lepsza jako ść powietrza poprzez wsparcie transportu publicznego. Cel szczegółowy 2: Zwi ększona efektywno ść energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym. Cel szczegółowy 3: Zwi ększona efektywno ść energetyczna MSP. Cel szczegółowy 4: Zwi ększony poziom produkcji energii ze źródeł odnawialnych Oś Priorytetowa IV Zapobieganie zagro żeniom Cel szczegółowy 1: Zwi ększona ochrona ludności i mienia przed skutkami zagro żeń naturalnych, w szczególno ści powodziowych

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 80

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 80 Cel szczegółowy 2: Zwi ększona skuteczno ść reagowania w sytuacji wyst ąpienia zagro żeń naturalnych i cywilizacyjnych Oś priorytetowa V Ochrona środowiska, dziedzictwa Cel szczegółowy 1: Wzmocnione mechanizmy ochrony kulturowego i naturalnego bioró żnorodno ści w regionie, Cel szczegółowy 2: Zwi ększony udział odpadów zebranych selektywnie, Cel szczegółowy 3: Zwi ększona dost ępno ść zasobów kulturowych regionu, Cel szczegółowy 4: Zwi ększony odsetek ludności korzystaj ącej z systemu oczyszczania ścieków zgodnego z dyrektyw ą dotycz ącą ścieków komunalnych. Oś Priorytetowa VI Zrównowa żony transport na rzecz Cel szczegółowy 1: Zwi ększona dost ępno ść mobilno ści mieszka ńców transportowa obszarów kluczowych dla rozwoju regionu oraz poprawa bezpiecze ństwa na drogach; Cel szczegółowy 2: Zwi ększony udział transportu kolejowego w przewozach towarowych i pasa żerskich w regionie oraz poprawa jako ści kolejowego transportu zbiorowego. Oś Priorytetowa X Inwestycje w infrastruktur ę społeczn ą Cel szczegółowy 1: Poprawa jako ści życia mieszka ńców oraz stworzenie warunków do wzrostu zatrudnienia na obszarach miejskich; Cel szczegółowy 2: Lepsze dostosowanie infrastruktury zdrowotnej do wyzwa ń demograficznych regionu; Cel szczegółowy 3: Lepsze dostosowanie infrastruktury społecznej do wyzwa ń demograficznych regionu; Cel szczegółowy 4: Wi ększa dost ępno ść e-usług publicznych; Cel szczegółowy 5: Lepsze warunki kształcenia zawodowego.

12. MECHANIZM WŁ ĄCZENIA INTERESARIUSZY W PROCES REWITALIZACJI Istotnym aspektem rewitalizacji jest zaanga żowanie jak najwi ększej liczby potencjalnych partnerów. Umo żliwi to społeczno ści lokalnej czynny udział w kształtowaniu przestrzeni wokół siebie oraz działanie na rzecz własnych interesów. Społeczno ść lokalna jest tak że w stanie dostarczy ć istotnych informacji nt. potrzeb i problemów na obszarach trudnych do wychwycenia podczas przeprowadzania wst ępnych analiz. W zwi ązku z powy ższym nale ży stworzy ć ramy wzajemnej wymiany informacji i dyskusji o tym, jaki kształt powinna przybra ć rewitalizacja. W dialogu powinno uczestniczy ć jak najwi ęcej podmiotów zainteresowanych udziałem w Programie: organizacje po żytku publicznego, stowarzyszenia, przedsi ębiorcy, spółdzielnie czy te ż indywidualni mieszka ńcy gminy. Utworzenie tego rodzaju swoistej platformy dyskusyjnej wymaga udost ępnienia zainteresowanym szeregu sposobów komunikacji, wyra żania własnych opinii i zgłaszania potrzeb. Skutecznym sposobem komunikacji bezpo średniej s ą ró żnego rodzaju seminaria, konferencje, warsztaty, prezentacje czy wykłady. Za ich pomoc ą dotrze ć mo żna do du żej grupy potencjalnych partnerów, a forma tego rodzaju komunikacji wspiera obustronny przepływ informacji i sugestii. W ten sposób mo żna na bie żą co informowa ć lokaln ą społeczno ść o mo żliwo ściach pozyskiwania finansowania inwestycji ze środków zewn ętrznych, a tak że zach ęca ć do korzystania z tych form finansowania. W zwi ązku z ogłaszanymi konkursami na dotacje z funduszy europejskich w ramach nowej perspektywy finansowej 2014–2020, nale żałoby przeprowadzi ć zakrojon ą na szerok ą skal ę kampani ę promocyjn ą, przedstawiaj ącą korzy ści przyst ąpienia do Lokalnego Programu Rewitalizacji, b ędącego podstaw ą do pozyskania środków przeznaczonych na rewitalizacj ę.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 81

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 81 Funkcj ę promocyjn ą powinna pełni ć przede wszystkim komunikacja po średnia, a wi ęc publikacja broszur informacyjnych, ulotek, reklam, plakatów, raportów, wywiadów. Warto te ż przekazywa ć informacje dotycz ące rewitalizacji za po średnictwem lokalnej prasy. Maj ąc na uwadze kształtowanie si ę w Polsce społecze ństwa informacyjnego nie wolno zapomnie ć o bardzo znacz ącym medium, jakim jest Internet. Wykonanie prostego portalu lub stworzenie dodatkowej sekcji w ju ż istniej ącym, zdecydowanie przyczyni si ę do skuteczniejszej promocji Lokalnego Programu Rewitalizacji, a tak że pozwoli zainteresowanym na szybki dost ęp do podstawowych informacji.

13. SYSTEM WDRA ŻANIA PROGRAMU REWITALIZACJI Celem zapewnienia optymalnych rozwi ąza ń w zakresie realizacji planowanych procesów rewitalizacyjnych i aby trafnie powi ąza ć obszary, na których toczy si ę proces rewitalizacji oraz działania poszczególnych uczestników procesu - przedstawicieli lokalnej społeczno ści, organizacji pozarz ądowych, przedsi ębiorców, samorz ądowców, pracowników administracji planuje si ę powołanie Zespołu ds. Rewitalizacji, prac ą którego b ędzie kierowało dwóch merytorycznych pracowników Urzędu Miejskiego. W skład zespołu wejd ą m.in. pracownicy O środka Pomocy Społecznej, przedstawiciele organizacji pozarz ądowych, przedstawiciele instytucji publicznych oraz przedsiębiorcy. Zespół Urz ędu Miejskiego w Byczynie posiada odpowiednie do świadczenie zebrane w trakcie przygotowania i realizacji inwestycji finansowanych ze środków europejskich. Zespół z powodzeniem realizował, w poprzednich latach, projekty z zakresu planowanej wówczas rewitalizacji miasta. W ramach czynno ści zarz ądczych do zada ń Zespołu ds. Rewitalizacji nale żeć b ędzie m.in.: przeprowadzenie diagnozy problemów społecznych, gospodarczych i przestrzennych oraz identyfikacja potrzeb rewitalizacyjnych, organizacja konsultacji społecznych służą cych opracowaniu Programu, delimitacja przestrzenna obszaru/obszarów przeznaczonych do rewitalizacji, wypracowanie celów i kierunków działa ń w poszczególnych sferach – społecznej, gospodarczej i przestrzennej, analiza zgłoszonych projektów i wypracowanie listy projektów priorytetowych, okre ślenie harmonogramu realizacji Programu oraz planu finansowego, wypracowanie systemu wdra żania i monitoringu Programu.

13.1 Monitorowanie Monitorowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji oparte jest o system wska źników, które zostały wybrane w odniesieniu do postawionych celów, a następnie okre ślono warto ści tych wska źników – obecne i docelowe. Proces monitorowania jest wi ęc ści śle powi ązany z planowaniem. Wska źniki zostały opracowane cz ęś ciowo na podstawie statystyki publicznej, a cz ęś ciowo opieraj ą si ę na danych zbieranych przez Urz ąd Miejski w Byczynie. Funkcj ę zarz ądzaj ącego i koordynuj ącego realizacj ę Lokalnego Programu Rewitalizacji będzie pełnił zespół ds. Rewitalizacji. Do jego zada ń b ędzie nale żeć m. in.: 1. zbieranie danych na temat post ępów wdra żania oraz przebiegu realizacji projektów w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji, 2. zapewnienie zgodno ści realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji z poszczególnymi dokumentami programowymi wy ższego rz ędu, 3. sprawdzenie czy zało żone wska źnik realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji zostały osi ągni ęte, 4. wdra żanie działa ń koryguj ących i zapobiegawczych w odniesieniu do przyj ętych wska źników, 5. identyfikacja ewentualnych opó źnie ń lub nieprawidłowo ści w realizacji zada ń i działań, 6. przygotowanie wniosków z systematycznie prowadzonego procesu monitorowania dokumentu strategicznego, które mog ą by ć podstaw ą do aktualizacji obowi ązuj ącej Lokalnego Programu Rewitalizacji 7. przygotowanie wniosków z prowadzonego monitoringu, które mog ą by ć równie ż podstaw ą do przyj ęcia zało żeń rozwoju strategicznego w nast ępnym okresie.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 82

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 82 13.2 Ewaluacja Najogólniej ewaluacj ę zdefiniowa ć mo żemy jako badanie społeczno-ekonomiczne, realizowane w celu oceny jako ści i efektów prowadzonych działa ń. Ocena taka dokonywana jest w oparciu o odpowiednie kryteria. Najcz ęś ciej stosowanymi kryteriami w procesie ewaluacji s ą: skuteczno ść , efektywno ść , użyteczno ść , trwało ść i trafno ść . W celu przeprowadzenia oceny ewaluacja posługuje si ę odpowiednio dobranymi metodami bada ń społecznych i ekonomicznych. Istotn ą cech ą ewaluacji jest jej utylitarny charakter. Głównym celem badania ewaluacyjnego nie jest bowiem jedynie zwi ększanie zasobu wiedzy teoretycznej, ale przede wszystkim poprawianie jakości wdra żanych interwencji. Ewaluacja wewn ętrzna to ocena realizowana przez podmioty zaanga żowane we wdra żanie danej interwencji. Zaletami takiego podej ścia s ą relatywnie ni ższe koszty, dobra znajomo ść charakterystyki ewaluowanej interwencji, a tak że łatwiejszy dost ęp do informacji niezb ędnych do przeprowadzenia badania. Słabe strony ewaluacji wewn ętrznej to ewentualny brak specjalistycznej wiedzy potrzebnej do dokonania cz ęś ci analiz oraz ryzyko uzyskania nieobiektywnych wyników ewaluacji z powodu niskiego poziomu niezale żno ści zespołu badawczego. Ewaluacja wewn ętrzna wymaga równie ż wi ększego, ni ż w przypadku ewaluacji zewn ętrznej, nakładu pracy i czasu. Instytucja, która realizuje badanie, jest natomiast silniej zmotywowana do wykorzystania wyników. Ewaluacja to okre ślenie warto ści danego zjawiska lub procesu w oparciu o odpowiednie kryteria. Kryteria ukierunkowuj ą uwag ę oceniaj ącego na kwestie najistotniejsze dla danego projektu (programu). Zastosowanie ró żnych kryteriów mo że prowadzi ć do skrajnie ró żnych ocen. Przykładowo projekt mo że by ć uznany za skuteczny, poniewa ż osi ągn ął zakładane cele, ale jest nieefektywny, bo zaanga żowane zostały nadmierne zasoby, lub nieu żyteczny, bo nie zaspokaja potrzeb beneficjentów. Najcz ęś ciej stosowanymi kryteriami ewaluacyjnymi s ą: skuteczno ść , efektywno ść , użyteczno ść , trafno ść i trwało ść . Lokalny Program Rewitalizacji jest dokumentem maj ącym odpowiada ć na szczególnie istotne kwestie dla obszarów borykaj ących si ę z du żymi problemami w sferze społecznej, gospodarczej i infrastrukturalnej. Samorz ąd przygotowuj ąc ten dokument, jak równie ż planuj ąc jego system wdra żania b ędzie kierował si ę zasad ą szerokiej partycypacji społecznej. W toku całej realizacji LPR prowadzona b ędzie równie ż otwarta polityka informacyjna w zakresie realizowanych projektów i działa ń rewitalizacyjnych. Działania te b ędą podejmowane zarówno przez realizatorów poszczególnych projektów jak równie ż systemowo przez operatora którym b ędzie Gmina Byczyna.

14. SYSTEM MONITORINGU W celu zapewnienia jak najwi ększej skuteczno ści implementacji Lokalnego Programu Rewitalizacji wszelakie działania zwi ązane z realizacj ą planu b ędą podlegały monitorowaniu. Monitorowanie ma na celu analiz ę stanu zaawansowania wdra żanego programu oraz konkretnych zada ń okre ślonych w programie i porównanie ich zgodno ści z pocz ątkowymi zało żeniami. Pozwoli to, w razie takiej potrzeby na interwencj ę i dostosowanie planu do zmieniaj ących si ę uwarunkowa ń w wyznaczonym obszarze rewitalizacji. Działania te b ędą miały na celu uzyskanie maksymalnych wska źników efektywno ści dla wykonywanego Lokalnego Programu Rewitalizacji. Monitoring b ędzie polegał na: − kontroli terminów realizacji poszczególnych zada ń, − kontroli zakresu realizacji zada ń, − kontroli wydatkowanych środków, finansowych na poszczególne zadania, − kontroli jako ści wykonywanych zada ń Do monitorowania zada ń b ędą pomocne wska źniki dla całego programu i poszczególnych projektów: − produktu – liczone w mierzalnych jednostkach materialnych odnosz ące si ę do efektów rzeczowych, − rezultatu – jako bezpo średni efekt wynikaj ący z realizacji projektu Zespół koordynuj ący Lokalny Program Rewitalizacji powołany przez Burmistrza Miasta i Gminy Byczyna będzie dokonywał analizy jego realizacji w formie pisemnych raportów. Raporty realizacji zada ń pozwol ą na bie żą cą ocen ę etapu realizacji poszczególnych projektów oraz wykazanie ewentualnych bł ędów

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 83

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 83 w procesie przeprowadzenia rewitalizacji, w celu jak najszybszego reagowania i decydowania o dalszych sposobach działa ń. Decyzje w kwestii dalszego sposobu realizacji podejmuje Burmistrz na podstawie raportu oraz po skonsultowaniu si ę ze wszystkimi stronami projektu. Aby proces monitorowania zachował ci ągło ść do Zespołu Monitoruj ącego nale ży zaanga żowa ć osoby, które wcze śniej brały udział w opracowywaniu Lokalnego Programu Rewitalizacji. Rada Miasta b ędzie badać sprawozdania z realizacji pod k ątem zgodno ści realizacji poszczególnych projektów z pierwotnie przyj ętymi zało żeniami oraz celami. Wnikliwej ocenie b ędą podlegały rzeczowe jak i finansowe aspekty realizacji. Prawidłowo przeprowadzony monitoring powinien odpowiednio wcze śniej informowa ć o stanie realizacji i sygnalizowa ć zagro żenie w przypadku mog ących wyst ąpi ć trudno ściach w procesie wdra żania ogólnych zało żeń programu jak i poszczególnych jego zada ń. Wska źniki realizacji programu rewitalizacji zostały wskazane w rozdziale nr 8, gdzie do ka żdego zadania został przypisany wska źnik monitorowania.

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta i Gminy Byczyna na lata 2017 - 2023 str. 84

Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 84 Id: B7719686-87E2-42A6-B819-2DB9F2F3236E. Podpisany Strona 85