Nederlands-Letterenfonds-Jaarverslag
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ederlands N letterenfonds dutch foundation for literature Jaar verslag 2019 Inleiding 3 Hoofdstuk 1 4 Het Nederlands Letterenfonds in 2019 Hoofdstuk 2 6 2.1 Creatie 6 Binnenland: creatie, productie, – Regelingen 6 innovatie, zichtbaarheid – Programma’s: talentontwikkeling 7 2.2 Productie 8 – Regelingen 8 – Programma’s 9 2.3 Innovatie 9 – Regeling 9 – Programma’s 9 2.4 Zichtbaarheid 10 – Regelingen 10 – Programma’s 14 – Residenties 15 – Prijzen 16 Hoofdstuk 3 18 3.1 Aanvragen en vertalingen 18 Internationalisering – de Nederlandse – Verdeling over genres en auteurs 18 literatuur in het buitenland 3.2 Activiteiten 19 – Brochures 19 – Boekenbeurzen 20 – Stedenbezoeken 20 3.3 Internationaal cultuurbeleid (ICB): 20 manifestaties en fellowships 3.4 Auteurs naar het buitenland 26 3.5 Netwerk vertalers en vertaalopleidingen 26 3.6 Vertalershuis Amsterdam 27 Hoofdstuk 4 28 4.1 Communicatie 28 Communicatie, kwaliteitsbeleid 4.2 Kwaliteitsbeleid en onderzoek 29 en onderzoek 4.3 Vertalingendatabase.nl 31 Hoofdstuk 5 32 5.1 Bestuur en beheer 32 Organisatie en personeel 5.2 Bezwaar, beroep en klachten 33 5.3 Personeelsbeleid en Code Culturele 33 Diversiteit en Inclusie 5.4 ICT 34 5.5 Huisvesting 34 5.6 Exploitatieresultaat, financiële positie, 35 realisatie doelstellingen 5.7 Risicomanagement 36 5.8 Recoupment 40 5.9 Liquiditeitenbeheer 40 5.10 Financiële en organisatorische 40 vooruitzichten Hoofdstuk 6 41 Vooruitzichten 2020 en verder Hoofdstuk 7 42 Samenwerking cultuurfondsen in 2019 Bijlagen 45 1 Verslag Raad van Toezicht 45 2 Raad van advies, externe lezers & bureau 47 3 Subsidies 53 4 Programma’s en activiteiten 85 5 Publicaties, website, sociale media 93 en voorlichting Institutionele partners 99 6 Balans & exploitatierekening 95 Fotoverantwoording & colofon 100 7 Private stichtingen 98 Ook bekroond in 2019: Jan Willem Bos werd tijdens een Schwob-leesclub rond een door hem vertaald boek verrast met de winst van de Martinus Nijhoff Vertaalprijs. Hij kreeg de prijs ‘voor het meesterschap waarmee hij zeer veeleisende en complexe literaire werken uit het Roemeens in het Nederlands vertaald heeft’. Mathijs Deen kreeg de Halewijnprijs van de stad Roermond toegekend voor zijn oeuvre. Het Beste Groninger Boek kende in 2019 twee winnaars: Auke Hulst voor Zoeklicht op het gazon én Peter Middendorp voor Jij bent van mij. Bibi Dumon Tak, die op de foto collega-auteur Edward van de Vendel feliciteert met de Anna Blaman Prijs, ontving de Zilveren Griffel voor Laat een bood- schap achter in het zand. De Gouden Penseel ging naar Yvonne Jagtenberg voor het prentenboek Mijn wonderlijke oom. Sylvia Weve ontving de Max Velthuijs-prijs, een driejaarlijkse oeuvreprijs BNG Bank Literatuurprijs Tzum-prijs voor illustratoren. Bij de ANV Debutantenprijs kozen de vakjury en de lezersjury voor het eerst verschillende winnaars, respectievelijk Marieke Lucas Rijneveld (De avond is ongemak) en Mirthe Genomineerd voor IDFA DocLab: van Doornik (Moeders van anderen). De Frans Immersive Non-Fiction Kellendonkprijs ging naar Wytske Versteeg voor de intellectuele en maatschappelijke kwaliteit van haar werk. Marente de Moor ontving de Jan Wolkers Prijs voor haar roman Foon, dat ook werd genomineerd voor de BookSpot Literatuurprijs. Jonathan Griffioen won met zijn bundel Gedichten met een mazda 626 de J.C. Bloem-poëzieprijs. Het Charlotte Köhler Stipendium ging naar dichter Simone Atangana Bekono, oud-deelnemer van het Slow Writing Lab, voor hoe de eerste vonken zichtbaar waren. Ester Naomi Perquin ontving de Prijs van de KANTL voor Poëzie voor haar bundel Meervoudig afwezig. De Nobelprijs voor de Literatuur werd toegekend aan Olga Tokarczuk, die als een van de eerste gasten in de schrijvers- residentie van het fonds op het Spui in Amsterdam verbleef om onderzoek te doen voor De rustelozen (vertaling Greet Pauwelijn). Eind 2019 werd Anna Blaman Prijs bekendgemaakt dat Maxim Februari de P.C. Hooft- prijs 2020 zal ontvangen. Kort daarvoor mocht hij al de C.C.S. Crone Prijs van de gemeente Utrecht in ontvangst nemen. Gouden Griffel Zilveren Penseel ANV Debutantenprijs Stripschapprijs BookSpot Literatuurprijs Zeeuwse Boekenprijs “Dichter Radna Fabias heeft met Habitus de Grote Poëzieprijs 2019 gewonnen. De grootste Nederlandse onderscheiding voor de beste dichtbundel van het jaar is de vierde prijs voor Habitus. Het is daarmee de meest bekroonde dichtbundel in de Nederlandse poëziegeschiedenis, waarbij nog eens extra bijzonder is dat het hier om Fabias’ debuut gaat.” Herman De Coninckprijs — NRC Handelsblad, 16 juni 2019 Libris Literatuur Prijs Awater Poëzieprijs C. Buddingh’-prijs Grote Poëzieprijs Inleiding Het fonds is trots op de rol die het voor de letteren mag vervullen. Op het feit dat niet alleen de winnaars van de Libris en de Bookspot Literatuurprijs 2019 met subsidie van het Letterenfonds hun winnende boeken konden schrijven, maar dat voor alle fictieau- 2019 was een jaar van reflectie. Over leescultuur teurs op de Bookspot-shortlist hetzelfde gold. Op de en onderwijs, het cultuurstelsel, de vorming van werkbeurzen aan Karol Lesman voor de vertalingen stedelijke cultuurregio’s, fair practice in de cultuur- van de romans van Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk sector en over de rol, organisatie, regelingen en en op het verblijf in Amsterdam dat Tokarczuk gebo- activiteiten van het Nederlands Letterenfonds. Door den kon worden voor het schrijven van De rustelozen. het Letterenfonds, de collega-rijkscultuurfondsen en Ook het verrassend hoge aantal Franse vertalingen vele instellingen in de cultuursector is hard gewerkt van Nederlandstalige poëzie dat dit jaar verscheen, aan de totstandkoming van meerjarenbeleidsplannen wil het fonds niet ongenoemd laten. Grote en kleine en subsidieaanvragen in het kader van de culturele successen zoals deze stimuleren het fonds om met basisinfrastructuur. Het fonds voerde gesprekken, onverminderde inzet bij te dragen aan een vitale lees- organiseerde rondetafels en beleidsbijeenkomsten en schrijfcultuur. met schrijvers, vertalers, samenwerkingspartners, aanvragers en belanghebbenden, die inspirerend waren, kritisch, en veel stof tot nadenken gaven. Ze maakten duidelijk dat de betrokkenheid van de letterensector bij het werk van het Letterenfonds onverminderd groot is. Context en richting voor deze reflectie en gesprekken werden gegeven door de onderzoeken en trendana- lyses van KVB Boekwerk, het inmiddels onmisbare kennis- en informatieplatform voor het boekenvak waarin het Letterenfonds participeert, en door het stelseladvies en het rapport Lees! Een oproep tot een leesoffensief van de Raad voor Cultuur en de Uitgangspunten Cultuurbeleid 2021-2024 van minis- ter Van Engelshoven van OCW. Samen met de partners verenigd in het Expertisecentrum Literair Vertalen publiceerde het Letterenfonds bovendien een nieuw vertaalpleidooi, VerTALEN voor de toe- komst, met aanbevelingen voor het behoud van een bloeiende vertaalcultuur. Die gedachtenvorming, adviezen en geformuleerde uitgangspunten zijn belangrijk en noodzakelijk, maar ze bepalen niet waar het in de literatuur en de kunsten werkelijk om gaat. Die rol is weggelegd voor de schrijvers, vertalers, makers, performers, hemelbe- stormers en vernieuwers, en het werk dat zij maken. Het Nederlands Letterenfonds is er voor hen, en voor de organisaties, festivals, uitgeverijen en individuen die ze behulpzaam zijn bij het maken, produceren en presenteren van de mooie, veelvormige, dwarse en klassieke literatuur die Nederland rijk is. De wijze waarop het Nederlands Letterenfonds hieraan in 2019 heeft kunnen bijdragen en de manier waarop het voor de Nederlandstalige literatuur in het buiten- land aandacht heeft gevraagd, daarover leest u in dit jaarverslag. 3 Inleiding Hoofdstuk 1 en festivalorganisatoren op de belangrijkste inter- Het Nederlands Letterenfonds nationale boekenvakbeurzen in onder meer Bologna, Frankfurt en Londen en organiseert ten behoeve in 2019 van het Nederlandse boekbedrijf prospectiereizen, fellowships en marktverkenningen. In 2019 hebben deze inspanningen er onder meer toe geleid dat het aantal aanvragen voor translation grants, die op termijn zullen leiden tot publicaties van Nederlandse Het Nederlands Letterenfonds is het publieke fonds titels in buitenlandse vertalingen, op hetzelfde hoge voor de Nederlandse en Friestalige literatuur en niveau als het jaar ervoor is gebleven. In totaal ont- een van de zes door de Rijksoverheid ingestelde en ving het Letterenfonds 314 aanvragen (ten opzichte gefinancierde cultuurfondsen. Het fonds wil bijdragen van 316 het jaar ervoor). Het aantal Nederlandstalige aan een belezen, intelligente en creatieve samenle- en Friese titels dat in 2019 in vertaling bij buitenlandse ving waarin de rol van de letteren, van schrijvers en uitgevers verscheen bedroeg 504, ook dit aantal vertalers, wordt erkend en gewaardeerd. In opdracht bleef nagenoeg gelijk aan 2018. van de minister van OCW is het fonds verantwoorde- lijk voor het bevorderen van de kwaliteit en diversi- In totaal behandelde het Letterenfonds in 2019 1.260 teit in de literatuur en voor de promotie daarvan in aanvragen, waarvan er 1.057 konden worden geho- binnen- en buitenland. Het fonds verleent beurzen noreerd. Het fonds besteedde in 2019 € 9.558.726 en subsidies aan schrijvers, vertalers, uitgevers, aan subsidies, programma’s en activiteiten. Hoe die tijdschriften en festivals en zet zich in voor een rijk en middelen werden verdeeld ziet u in het onderstaande divers literair klimaat, met oog voor literair erfgoed en diagram. nieuwe ontwikkelingen in het boekenvak. Het fonds organiseert