PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 366 | CHWEFROR 2014

Ficer Oedfa gomisiynu Pêl-droed newydd Zoe t19 Penrhyn-coch t6 t15 Storm Chwefror Enillydd coron Lluniau: Thomas Scarrott

Coeden ar draws y ffordd ger Eglwys a charafan chwythwyd drosodd ym maes Carafanau Glan-y- môr, Clarach yn y storm ar 12 Chwefror. Llun: Iestyn Hughes

Llongyfarchiadau i Elin Haf, Bryncastell, Bow Street enillodd y goron eleni yn Y tân ar Gors Fochno fore dydd San Ffolant – Chwefror 14. Eisteddfod Ysgol Penweddig. Da iawn ti Elin! Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Mawrth Deunydd i law: Mawrth 7 Dyddiad cyhoeddi: Mawrth 19 ISSN 0963-925X CHWEFROR 19 Nos Fercher Glaw a hindda MAWRTH 2 Nos Sul Cyngerdd yr Hen GOLYGYDD – Ceris Gruffudd - blwyddyn trwy’r lens - Iestyn Hughes yn Ganiadau yn y Tabernacl, Machynlleth am 7.30. Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch dangos ei luniau. Cymdeithas y Penrhyn Dai Jones, yn cyflwyno Mary Lloyd ( 828017 | [email protected] yn festri Horeb am 7.30. Bydd cyfle i brynu Davies, Sioned Wyn, Eirian Owen (Cyfeilydd), TEIPYDD – Iona Bailey cardiau o’r lluniau am bris gostyngol. Aled Wyn Davies, Andrew Evans, Erfyl Tomos Jones, Tom Gwanas a Trystan Lewis. Er budd CYSODYDD – Elgan Griffiths (832980 CHWEFROR 21 Dydd Gwener Ysgolion Eisteddfod Genedlaethol Maldwyn a’r Gororau CADEIRYDD – Elin Hefin Ceredigion yn cau am hanner tymor Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 2015 (Apêl Bro Ddyfi). Tocynnau £10 (plant £5) CHWEFROR 21 Nos Wener Byd Llên: pori IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION ar gael oddi wrth Dennis Jones (01654 761500) Y TINCER – Bethan Bebb yma ac acw. Gwerfyl Pierce Jones yng neu Aled Pentremawr (07759 833335). Penpistyll, , ( 880228 Nghymdeithas y Garn yn festri’r Garn am 7.30 MAWRTH 3 Dydd Llun Ysgolion Ceredigion yn YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce CHWEFROR 26 Nos Fercher Cymdeithas ailagor ar ôl hanner tymor 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 Hanes Amaethyddiaeth Ceredigion yn Yr Hen MAWRTH 4 Nos Fawrth Twmpath Dawns yng TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Ysgoldy Llanddeiniol am 8.00 Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Nghlwb Rygbi Aberystwyth am 7.30. Trefnir gan ( 820652 [email protected] CHWEFROR 27 Nos Iau Clwb CIC Noswyl Glwb Gwawr Aberystwyth at achos da Zoe Glynne Jones gyda Zoe HYSBYSEBION – Rhodri Morgan MAWRTH 4 Nos Fawrth Ynyd. Noson Maes Mieri, Llandre, ( 828 729 Glynne Jones yn festri’r Garn 19.00 hyd amser Grempog; adloniant gan Cantre’r Gwaelod yn [email protected] brecwast. Neuadd yr Eglwys, Capel Bangor am 7.00 LLUNIAU – Peter Henley CHWEFROR 28 Nos Wener Cinio Gŵyl Dôleglur, Bow Street ( 828173 MAWRTH 6 Dydd Iau Diwrnod y Llyfr Ddewi Cymdeithas Gymraeg y Borth yn TASG Y TINCER – Anwen Pierce Llety Parc, Aberystwyth am 7.30 o’r gloch. MAWRTH 6 Dydd Iau Nos Iau Noson cawl a TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette Gwesteion: Robyn a Lona Mason. Enwau i chân yng nghwmni Cantre’r Gwaelod yn Festri Llys Hedd, Bow Street ( 820223 Llinos 871615 cyn 21 Chwefror. Horeb, Penrhyn-coch am 6.30 £5 ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL MAWRTH 1 Nos Sadwrn Noson Cawl a chân MAWRTH 13 Nos Iau Clwb CIC Diwrnod y Llyfr Mrs Beti Daniel Glyn Rheidol ( 880 691 gyda Linda Griffiths a’i merched yn Neuadd gyda Meinir Edwards o’r Lolfa Festri’r Garn am Goffa Tal-y-bont. Gweinir y cawl am 7.00; 7.00 Y BORTH – Elin Hefin adloniant i ddechrau am 8.00. Tocynnau £7 Ynyswen, Stryd Fawr MAWRTH 15 Nos Sadwrn Cinio Gŵyl Ddewi [email protected] (oedolion) £2 (plant) Ffoniwch 832448 ar ôl 6. Cymdeithas y Penrhyn Gŵr gwadd: Rhodri BOW STREET MAWRTH 1 Nos Sadwrn Gig Dathlu Dewi yn Llwyd Morgan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 y Belle Vue o 9.00 tan 1 y bore gyda #Band6 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 MAWRTH 21 Nos Wener Eisteddfod fach ni Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 yn canu eich hoff ganeuon a disgo Cymraeg. dan ofal Arwel ‘Rocet’ Jones. Cymdeithas y Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 Tocynnau £7 (£8 wrth y drws) ar gael o’r Siop Garn yn festri’r Garn am 7.30 CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Leol, y Belle Vue, Inc neu Siop y Pethe. Am fwy Mrs Aeronwy Lewis o fanylion ffoniwch Emlyn 07980 714019 MAWRTH 28 Nos Wener Noson gyda Sgarmes Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 yng Ngwesty’r Marine, Aberystwyth am 7.30 MAWRTH 1 Nos Sadwrn Cyngerdd i’r CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Pris £20 (cynnwys bwyd) Elw i’w rannu rhwng Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Galon Dydd Gŵyl Ddewi gyda Chantorion Sioe Sir Aberystwyth Ceredigion ac Ambiwlans Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Colin Jones, Sophie Rudge (Soprano) a Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch Awyr Cymru. Tomos Mathias (Feiolin) yng Nghanolfan y ( 623 660 Celfyddydau am 7.30 Tocynnau £10 ar gael o EBRILL 4-5 Nos Wener a Dydd Sadwrn DÔL-Y-BONT Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch Mrs Llinos Evans - Dôlwerdd ( 871 615 Inc, Cangen Santander, Siop y Pethe, Canolfan y Celfyddydau a Rowland Joens (01974 241 DOLAU Mrs Margaret Rees - Seintwar ( 828 309 328) GOGINAN Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Camera’r Tincer Y Tincer ar dâp LLANDRE Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i Mrs Mair England Mae modd cael y Tincer Pantyglyn, Llandre ( 828693 unrhyw un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gaset ar gyfer y rhai ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad PENRHYN-COCH sydd â’r golwg yn pallu. Mairwen Jones - 7 Tan-y-berth ( 820642 a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, 17 Heol Alun, TREFEURIG Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street (( 828102). Mrs Edwina Davies Os byddwch am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer Aberystwyth, SY23 3BB Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 defnyddiwch y camera. (( 612 984)

2 CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Ionawr 2014.

£25 (Rhif 93) Gaenor E Jones, Hafle, Bow Street £15 (Rhif 45) Richard Owen, 3 Glan Ceulan, Penrhyn-coch £10 (Rhif 22) Mair England, Pantyglyn, Llandre

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Ionawr 15 Os oes rhai eisiau ymuno â Chyfeillion Y Tincer cysylltwch â Bethan Bebb. £5 y flwyddyn.

Age Cymru Ceredigion

Mae gan Age Cymru Ceredigion rwydwaith gref o wirfoddolwyr a rydyn ni’n chwilio 30 MLYNEDD YN OL John Jones yn gwylio John Jones arall yn cadw y gêm pŵl i fynd yn y gêmau am bobl drugorog twymgalon i ymuno â’n noddedig. (O’r Tincer Chwefror 1984) Llun: Hugh Jones tîm. Ar hyn o bryd, mae gennym y swyddi canlynol ar gael:

* Cyngor a Gwybodaeth * Gofal Ewinedd Cymdeithasol Ymunwch â Grwˆp * Cymorth Gweinyddol sefyllfaoedd tebyg, mae’r esgid yn gwasgu’n Facebook Ytincer * Gwirfoddolwyr ar gyfer grwpiau dynn yn ariannol o gofio wrth gwrs fod cymdeithasol angen gwaith ar yr adeilad yn ogystal a * Cymorth Cymunedol datblygu’r rhaglen waith fwy cyffredinol. Er mwyn cwrdd â’r gofynion hynny ac Yn cynnwys hyfforddiant a chefnogaeth yn arbennig i’n galluogi i ddatblygu’r weledigaeth ymhellach rydyn ni’n ceisio Telerau hysbysebu Mae gwirfoddoli efo Age Cymru am grantiau o amryw ffynonellau er mwyn Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 Ceredigion yn ffordd wych o gymryd rhan gallu parhau i ddarparu’r adnodd am Hanner tudalen £60 yn eich cymuned, dysgu sgiliau newydd flynyddoedd i ddod. Chwarter tudalen £30 a chwrdd â phobl newydd. Am fwy o Yn ychwanegol at hynny rydyn ni’n neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn wybodaeth, peidiwch ag oedi cysylltu â ni. lansio Cynllun Cyfeillion Morlan fydd - £40 y flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Sioned Lewis 01970 615 151 / yn gyfle i gefnogi Morlan drwy gyflwyno Fehefin); mwy na 6 mis + £4 y mis , llai na 07772 036 200 rhodd fisol neu flynyddol er mwyn 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â Rhodri Morgan Carol Williams 01545 570 055 / cyfrannu’n uniongyrchol tuag at waith os am hysbysebu. 07772 036 319 parhaus y ganolfan. Mae hwn yn gyfle pellach i roi Morlan ar seiliau cadarnach ar Cynllun Cyfeillion Morlan gyfer y dyfodol ac i sicrhau y gallwn gynnal Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i a datblygu’r weledigaeth yn y blynyddoedd Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir Ers agor ei drysau am y tro cyntaf yn sydd i ddod. gan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor 2005 mae canolfan Morlan wedi hen Os hoffech ddod yn gyfaill i Morlan neu o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw sefydlu ei hun fel un o brif ganolfannau am fwy o wybodaeth galwch mewn yn y farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid Aberystwyth o ran cynnal digwyddiadau, ganolfan i gasglu taflen neu cysylltwch cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr a Carol ar 01970 617996 neu ar ebost - arddangosfeydd, ffeiriau a chyfarfodydd. neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf yn unig [email protected]. Gallwch hefyd Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer defnyddiwyd y ganolfan gan dros gant lawrlwytho’r daflen o’r wefan - www. yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn o fudiadau a chymdeithasau hynod morlan.org.uk. ddi-dâl er budd y gymuned leol. Nhw amrywiol, gan gyflawni’r nod o fod yn fel unigolion sy’n derbyn pob risg a bont rhwng Capel y Morfa a’r gymdeithas Diolch yn fawr. chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent ehangach. Deian Creunant yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad. Serch hynny, fel yn achos cynifer o Cadeirydd

3 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

PENRHYN-COCH

Oedfaon Horeb Chwefror 23 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog Mawrth 2 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 9 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog 16 2.30 Oedfa bregeth Sion Meredith 23 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog

Eglwys Sant Ioan Mawrth 2 Sul - Cymun 10.45 5 Mercher (Lludw) Y Grawys Cymun 10.00 12 Mercher Cymun 10.00 19 Mercher Cymun 10.00 26 Mercher Cymun 10.00 9 Sul Boreol Weddi 10.45 16 Sul Cymun 10.45 23 Sul Boreol Weddi 10.45 Cynhaliwyd Sioe Dalent gan Geidio 30 Sul y Mamau Cymun 10.45 Marwolaeth Ceredigion ar 1 Chwefror yng Trist oedd clywed am farwolaeth Albin Ngheinewydd gyda grant oddi wth Kowalczyk, Bromsgrove, gynt o Gwynley, Cered i hyrwyddo’r Gymraeg a Cinio Cymunedol Penrhyn-coch ar 16 Ionawr ar ôl cyfnod byr o salwch. dwyieithrwydd. Fe gymerodd naw Fe’i ganwyd yn Luboni, Gwlad Pŵyl ym uned ran o 7 i 87 oed. Cafwyd canu, Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr 1924 cafodd yrfa nodedig adeg y Rhyfel ymgom a dawnsio o safon uchel iawn. Eglwys dyddiau Mercher 26 Chwefror a 12 yn y Llynges a wedyn fel Peirianydd Hŷn Bu Brownies Penrhyn-coch yn dawnsio a 26 Mawrth. Cysylltwch â Job McGauley Astudiaeth Gwaith gyda MEM Tyseley. i gân allan o ‘Jungle Book’. 820 963 am fwy o fanylion neu i fwcio eich Estynnwn ein cydymdeimlad â’i deulu. cinio. Gwellhad Buan Cydymdeimlad yn ail. Diolch i bawb a gymerodd ran. Gobeithio fod Mrs Lynn Jones, Glan Seilo, Enillydd y cwis papur oedd Rose Neville, Cydymdeimlwn â Shan a Byron Witts, 18 yn gwella ar ôl y ddamwain a gafodd yn Trefeurig Glan Ceulan ar farwolaeth tad Shan - Terry ddiweddar. Marshall o Rydaman yn Ysbyty Llanelli ar Canlyniadau Penrhyn-coch Ionawr 6ed. Noson Gwis 11/01/2014 Tystysgrif Trefnwyd cwis gyda chaws a gwin ar Tref Caernarfon 2 - 1 Tîm 1af Penrhyn-coch gyfer nos Wener Ionawr 24ain yn Neuadd Gêm Gyngrhair Llongyfarchiadau i Keith Morris, Preseli, yr eglwys, ble cymerwyd rhan gan nifer Llanfechan 5 - 4 Eilyddion Penrhyn-coch am dderbyn tystysgrif yn ddiweddar o gymdeithasau o fewn y pentref. Y Cwpan Emrys Morgan oddi wrth Gwasanaeth Gwaed Cymru fel cwisfeistr oedd Robert Hughes Jones a cydnabyddiaeth iddo am gyfrannu 50 peint fu’n gyfrifol am yr holl gwestiynau. Y Clwb 19/01/2014 o waed. llyfrau ddaeth yn gyntaf, ac aelodau Horeb Penrhyn-coch 4 - 1 Crannog

GWASANAETH Eirian Reynolds, GARDDIO Tech. S.P. Iwan Jones GWASANAETH MYNACH IECHYD Gwasanaethau Pensaerniol A DIOGELWCH Torri Porfa, Torri Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, AROLYGON DIOGELWCH Gwrych a Strimmio, estyniadau ac addasiadau ASESIADAU PERYGLON ARCHWILIADAU Disgownt i DAMWEINIAU Bensiynwyr. HYFFORDDIANT Gellimanwydd, Talybont, GWASANAETH CYFLAWN Ceredigion SY24 5HJ I GADW CHI A’CH ytincer@ Ffôn 01974 261758 [email protected] GWEITHLU YN DDIOGEL 07792457816 01970 820124 (Nid oes yr un gwaith yn ormod) 01970 832760

07709 505741 googlemail.com

4 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

Gwellhad buan dangos hyn i ni lawer gwaith wrth iddo fod yn weithgar yn y Penrhyn hefyd. Yr ydym fel yn falch iawn ohono. Dymunwn wellhad buan i Pete Davies, Y Diolchwyd i Cemlyn yn swyddogol gan Mair Evans. Ac yna Ddôl Fach, sydd wedi bod yn yr ysbyty ond fel ei harfer fe gawsom rhigwm bach gan Mairwen: yn dal i ddisgwyl am driniaeth. Dymunwn wellhad buan hefyd i Mary Dyma ni yng nghinio blynyddol y gangen Roberts, Ger-y-llan sydd wedi cael triniaeth Pawb yn mwynhau a bod yn llawen. yn yr ysbyty yn ddiweddar. Ein Llywydd Sue fel arfer yn llawn hiwmor A phawb wrthi yn gwneud eu rhan drwy’r tymor. Eisteddfod Diolch i chwi gyd am fod yn griw mor hapus Ac wrth gwrs i Cemlyn am wneud ei waith mor gampus. Cofiwch am ein heisteddfod yn Penrhyn- Mae Cemlyn heno wedi dangos inni maint ei ddawn, coch ar y 4/5 o Ebrill. Dewch yn llu i gystadlu Ac ein bod i gyd wedi mwynhau ei gwmni yn fawr iawn. ac i fwynhau. Fe allwn sicrhau croeso cynnes Diolch am y bwyd blasus a gawsom i chwi i gyd a ninnau yn dathlu 50 mlynedd o Ac i bob un a fu yn gweini arnom. eisteddfota. Byddwch bawb yn garcus wrth fynd tua thre, Noson wych arall, Hip, Hip, Hwre. Cemlyn Davies Ffilm yn seiledig ar lyfr awdur lleol yn ennill gwobr Tynnwyd raffl y noson ac fe aeth pawb gartref wedi noson fendigedig yng Clwb Hanner Tymor Horeb Roedd yna gysylltiad â’r pentref yng nghwmni ein gilydd ac yng nghwmni Penrhyn-coch ngwobrau’r Oscars nos Sul 16 Chwefror Cemlyn. Cynhelir Clwb Hanner Tymor Horeb pan enillodd y gwneuthurwr ffilm Kieran Penrhyn-coch ar foreau Llun a Evans wobr yn y categori début amlwg Mawrth, 24 a 25 Chwefror o 10.00- ysgrifennydd, cyfarwyddwr neu gynhyrchydd 12.30yp. Croeso cynnes i blant ysgol ffilm yn 2014 am ffilm yn seiliedig ar lyfr gynradd 5 mlwydd oed i fyny. Niall Griffiths Kelly and Victor (Cape, 2002). Os hoffech fwy o wybodaeth cysylltwch â Judith ar 01970 820939 Merched y Wawr Penrhyn-coch neu [email protected]

Nos Iau, 9fed o Ionawr fe gynhaliwyd ein cinio blynyddol yng Nghlwb Pêl-droed Cylch Ti a Fi Penrhyn-coch. Croesawodd Sue Hughes, Os oes gennych ddiddordeb mewn ail- ein llywydd, ni i gyd gan ddymuno noson gychwyn y Cylch Ti a Fi ym Mhenrhyn- hwylus a hapus i ni yng nghwmni ein gilydd. coch, cysylltwch â Zoe ar 01970 611516 neu 07584411524 neu Yna fe ddymunodd pen blwydd hapus i Twll arall yn nho Horeb ar ôl y stormydd [email protected] Janis Morris ac fel y traddodiad fe ganwyd diwethaf. cyfarch i Janis. Fe ddiolchodd ein Llywydd i’r merched oedd wedi gwirfoddoli i helpu i ddefnyddio y “Defibrillator” sydd yn un o dri sydd yn cael eu gosod yn y pentre yn go fuan. Yna fe eisteddodd pawb i lawr i fwynhau y cinio. Fe draddodwyd y fendith gan Judith Morris. Cafwyd bwyd blasus a gwych a digon ohono. Ar ôl y cinio fe groesawodd ein llywydd ein gŵr gwadd, sef Cemlyn Davies, un o blant y pentre. Erbyn hyn yn adnabyddus i bawb fel newyddiadurwr gyda’r BBC a gwelir ef yn aml ar y teledu yn rhoi adroddiad ar ryw achlysur neu’i gilydd. Ar ôl rhoi dipyn o hanes ei waith aeth Cemlyn ymlaen i ddangos ar ffilm rhai o’r achlysuron oedd wedi bod ynghlwm â hwy. Dangosodd ei adroddiad pan fu yn Machynlleth pan oedd hanes y ferch fach April Jones yn ddigwyddiad ofnadwy ac fe ddangosodd i ni ffilmiau oedd yn mynd a fe dros y wlad a hyd yn oed i Loegr. Mae yn amlwg fod Cemlyn yn fachgen gweithgar iawn ac mae wedi Y goeden y tu allan i Ysgol Penrhyn-coch a syrthiodd yn y storm ar 12 Chwefror.

5 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366 Adran Ieuenctid Clwb Pêl-droed Penrhyn-coch Roedd y Clwb yn un o 149 grwp gymerodd ran yng nghynllun Wish y Daily Post. Casglodd cefnogwyr y Clwb 7785 tocyn a chawsant £92.28 o’r cynllun. Hoffai y swyddogion ddiolch i ddarllenwyr fu’n casglu y tocynnau o’r papur. Diolch i Russell Hughes-Pickering ac Adam Hughes am y lluniau hyn.

COFFI BOREUOL BYRBRYDAU POETH NEU OER CINIO GWASANAETH TE PRYNHAWN CYFIEITHU CREFFTAU AC ANRHEGION Linda Griffiths

Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Maesmeurig Awst a Medi Cwmsymlog (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) Aberystwyth Ceredigion Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr SY23 3EZ Cymreig), scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. Caffi 01970 820 050 | Siop Treasures 01970 820 122 01970 828454 [email protected]

6 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER Taith gerdded y mis Pen-dam i Graigypistyll Capel y Garn Man dechrau: Safle bicnic ger Llyn Pen-dam Map: OS Explorer 213 GR 710839 Y Tasgau Pellter: 5.5 milltir – hawdd 1. Darn o ryddiaith union 100 gair o hyd: Stormydd 2. Brysneges ar y llythyren S 3. Brawddeg o’r gair ‘Gwynfor’ 4. Gorffen Limrig

Rhyw ddiwrnod yn llys Cantre’r Gwaelod Fe gafwyd trafodaeth reit hynod ------

5. Dau bennill: Cadair

Y cyfansoddiadau - gyda ffugenw – i’w rhoi os gwelwch yn dda i Janet neu Gareth William neu yn y blwch pwrpasol yn y Capel erbyn dydd Sul Mawrth 16

Cerddwch ar hyd y ffordd heibio Llyn Syfydrin ac ymlaen dros bontbren ac adfael Bwlchstyllen. Yn syth ar ôl croesi nant Melyn [email protected] trowch i’r chwith a dilyn llwybr uwchben Llyn Craigypistyll. Dros yr argae a’r a dilyn y feidr yn ôl i Pen-dam.

CynheswchDull y ffwrn i 350°F. Irwch eich tuniau pobi ac yna leiniwch â phapur memrwn sydd wedi ei uro’n ysgafn. Cymysgwch y blawd, y powdwr codi, y soda pobi, yr halen, y sinamon, y clofs a’r holl sbeis mewn bowlen. CACEN MEL Gwnewch ffynnon yn y canol, ac ychwanegwch yr olew, y mêl, y siwgr MYNACHOD Mae’r gacen yma yn hawdd ei gwyn, y siwgr brown, yr wyau, y choginio ac yn blasu fel eich bod wedi fanila, y coffi neu’r te, y sudd oren a’r bod wrthi am oriau! Defnyddiwch fêl wisgi. cymysg ar gyfer y gacen ac ar gyfer Gan ddefnyddio chwisg cryf, neu mwynhad ychwanegol rhowch dipyn gymysgydd trydanol yn araf, Plas Nanteos bach o fêl Nanteos drosti cyn cymysgwch yr holl gynhwysion i greu ei gweini. cytew trwchus. Gwnewch yn siwr nad Chwilio am y Greal Sanctaidd Mwynhewch! Nigel - Chef Patron oes cynhwysion ar y gwaelod sydd heb Dydd Sadwrn Mawrth y Cyntaf 9.30yb eu cymysgu. Cynhwysion Arllwyswch y cytew i mewn i’r tuniau Dathlwch Ddydd Gwyl Dewi eleni gyda’n taith bws arbennig yn 440 gram o flawd plaen pobi; rydyn ni yn eu pobi mewn tun olrhain hanes un o arteffactau pwysicaf cyfnod Crist, y Greal 15 gram o bowdwr codi pobi torth. Bydd y cymysgedd uchod Sanctaidd, a sut efallai y daeth i Nanteos yn ystod cyfnod Henry VIII 5 gram o soda pobi yn gwneud 3 neu medrwch a diddymiad y mynachlogydd. 1/2 lwy de o halen bwrdd ddefnyddio dau dun pobi cacen 9 4 llwy de o sinamon wedi'i falu modfedd sgwâr neu grwn. 1/2 lwy de o glofs wedi'u malu Rhowch y tuniau ar ddau hambwrdd Fe fyddwch yn ymweld ag Eglwys , ger , ag Abaty 1/2 lwy de o holl sbeis wedi'i falu pobi ar ben ei gilydd; fe fydd hyn yn Fflur, , sydd dan ofalaeth CADW. Yna bydd 235 ml olew llysiau gwneud yn siwr fod gwaelod y cyfle i fwynhau picnic sydd wedi ei baratoi ar eich cyfer cyn symud 340 gram o fêl cacennau yn pobi yn gyflymach na’r ymlaen i Bontarfynach. Ar ôl mwynhau'r rhaeadrau syfrdanol awn yn 300 gram o siwgr gronynnog canol a’r top. ôl i Blas Nanteos am de prynhawn blasus a chyfle i glywed am hanes y 95 gram o siwgr brown Pobwch y cacennau tan eu bod yn Plasty arbennig hwn. 3 wy mawr ar dymheredd ystafell sboncio yn ôl pan fyddwch yn pwyso 1 lwy de o rin fanila eich bys ar ganol y gacen. Mae’r £45 y person yn cynnwys picnic a the prynhawn 235 ml o goffi neu dê cryf gacen yn cymryd tua 45-55 munud. 120 ml sudd oren ffres Gadewch y cacennau i orffwys yn y Nanteos, Aberystwyth, Ceredigion, SY23 4LU t:01970 600522 60 ml wisgi Cymreig (os y dymunwch) tuniau pobi am 15 munud cyn eu troi Cnau pecan i addurno allan. Addurnwch gyda cnau pecan. nanteos.com

7 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

LLANDRE

Cydymdeimlad ei hawydd i gychwyn Grŵp Trafod Llyfrau a dangosodd Cydymdeimlwn â Betty nifer o’r aelodau eu diddordeb. Williams, Greenbank a Cis Cytunwyd i gyfarfod ar a Regina Jones, Bron y Gân Chwefror 12fed yn nhŷ Llinos a’r teulu ar golli brawd yng a gofynnwyd i Mair gysylltu nghyfraith, sef Elvet Pugh, â’r Llyfrgell er mwyn sicrhau Tregerddan mis diwethaf. cyflenwad o lyfrau. Edrychwn ymlaen at gyfarfod mis Cydymdeimlwn hefyd a theulu Chwefror pan fydd Glan Davies Mr Vincent, Tanglewood, o Sefydliad Prydeinig y Galon Lôn Glanfred a fu farw yn yn talu ymweliad â`r gangen. ddiweddar. Dymuniadau gorau Banc Bro Myles Pepper, Cyfarwyddwr yr gariadon rhamantus Cymru Danfonwn ein cofion at Ann Oriel fe ddychwelodd y prynwr yn dangos diddordeb ynddo Enillwyr Chwefror 2014 Thomas, Glyncoed, sydd yn hwyrach er mwyn diogelu’r ond freuddwydiais i erioed ar hyn o bryd yng Nghartref llun ac wedyn trefnwyd i’w y byddai’n cael cartref yn yr 1. Glyn a Margaret Williams, Tregerddan. anfon i’r Almaen. Almaen. - £30 “Mae Ynys Llanddwyn yn A ninnau wedi bod yn dathlu 2. Gilbert Jones, Llysnewydd - Swydd Newydd gyfareddol ac mae’n hawdd iawn Dydd Santes Dwynwen ar £20 cwympo mewn cariad â’r lle. ddiwedd Ionawr roedd hyn 3. Rhodri Morgan, Maes Mieri - Dymuniadau gorau i Delor “Wrth weithio ar y darlun yn sypreis ac yn newydd da ar £10 Harvey, Lôn Glanfred, ar ei roedd wedi taro fy meddwl ddechrau blwyddyn newydd” swydd newydd gyda Chyngor bod siawns y byddai rhai o medde Wynne. Mae angen i aelodau’r Clwb Sir Ceredigion. ail gofrestru ar gyfer 2014. Cysylltwch â’r Trysorydd Dai ICH LIEBE DICH Treftadaeth Llandre England, Pant-y-glyn, Llandre - RHAGLEN 2014 Ffon: 01970 828693 daiamair@ Ynys y Cariadon yn Cyrraedd pantyglyn.freeserve.co.uk Yr Almaen 27 Chwefror 30 Hydref Bwyeill llaw ffint hynafol a Masnach gynnar ar Afon Dyfi Merched y Wawr Llanfihangel Mae darlun olew a gafodd - Terry Bailey gasglwyd o bob - Barbara Walker Genau’r-glyn ei baentio yn Llanfihangel cwr y Byd Genau’r-glyn wedi ei werthu 27 Tachwedd Bu Cangen Merched y yn annisgwyl i gasglwr 27 Mawrth Cyfarfod Cyffredinol Wawr Llandre yn dathlu’r celf o’r Almaen. Mae Ynys Atgofion faciwî yng Blynyddol flwyddyn newydd ar ddydd Llanddwyn ar arfordir Sir Fôn Ngorllewin Cymru - Tecwyn Sadwrn Ionawr 18fed trwy yn adnabyddus i ni Gymry Jones a gael cinio blasus dros ben fel cartref Dwynwen, Santes yn y Wildfowler, Tre’r-ddôl. Cariadon Cymru. Roedd y llun 24 Ebrill Peint o Hanes, os gwelwch yn Anfonwyd cofion at rai o’r wedi dal llygaid y prynwr o’r Manylion i’w penderfynu dda - Nigel Callaghan aelodau oedd oherwydd Almaen oedd ar wyliau yng salwch wedi methu ymuno Nghymru pan ymwelodd ag 29 Mai - Dim cyfarfod Cynhelir cyfarfodydd fel a ni. Mynegodd Llinos Dafis oriel gelf yn Abergwaun. Yn ôl arfer yn Ysgoldy Bethlehem, 7 Mehefin Llandre nos Iau olaf y mis, Agoriad swyddogol o Lwybr gan gychwyn am 7.30 yh googlemail.com Treftadaeth Llefydd Llonydd Aelodau (£5 tanysgrifiad)

ytincer@ 26 Mehefin - Dim cyfarfod - mynediad am ddim. £2 y Amrywiaeth eang o cyfarfod i bawb arall lyfrau, cardiau,cerddoriaeth 31 Gorffennaf ac anrhegion Cymraeg. Taith ddirgel ar fws Ysgrifennydd: Croesawir archebion gan unigolion Roger Haggar, Sycamores, ac ysgolion 28 Awst - Dim cyfarfod Llandre, SY24 5BX

Ffôn: 01970 820314 13 Stryd y Bont 25 Medi (07582 743061) Aberystwyth 01970 626200 Sampleri - Eluned Rowlands [email protected]

8 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

Y BORTH

Marwolaethau Nadolig. Diolch i’n hymdrechion codi arian a haelioni Pwyllgor Carnifal y Borth Trist yw cofnodi marwolaeth yng ac Ymddiriedolaeth y Fonesig Lady Grace Nghartref Gofal Min-y-môr, Aberaeron James gobeithiwn wneud yr un peth eleni. ar 14 Ionawr Idris Wynne Jones, gynt o Llongyfarchiadau i Dot Poole a Roy Darby Panteg, y Borth - tad Eileen, Wyndham, dderbyniodd dystysgrifau am bresenoldeb Ossie a’r ddiweddar Elizabeth. Cynhaliwyd 100% yng nghyfarfodydd y llynedd. Ail gwasanaeth preifat yn Amlsogfa etholwyd yn ddi-wrthwynebiad Mrs. Ann Aberystwyth ar Ionawr 23ain. Estynnwn Newby, fel Llywydd a Betty Horton, fel ein cydymdeimlad âr teulu. Cadeirydd. Diolchwn i’r gwirfoddolwyr Cydymdeimlwn hefyd â theulu y canlynol am gytuno i fod ar y Pwyllgor diweddar Elfed Lewis, Bryn-y-môr, fu farw newydd i ofalu y bydd yr holl swyddi sydd yn ei gartref ar 29 Ionawr. Cynhaliwyd angen eu gwneud yn digwydd wrth redeg yr angladd dydd Gwener 7 Chwefror grwp o’r fath: Pat P., Sylvia, Brian, Freda, yn Eglwys St Matthew. Cydymdeimlwn Betty, Ann, Cecilia, Elizabeth, Chris S., Pat â brawd a chwaer Elfed - Gwynfor a K., Jean, Rosa a Joy. Cysylltwch â Betty ar Heulwen Lewis a’r teulu, a Llywela a Peter 871135 neu Joy ar 871649 am fwy o fanylion. Bourne a’r teulu. Hefyd â theulu Dr. Cynwy Davies, fu’n Ysgol Sul St Matthew Feddyg Teulu yn y Borth am flynyddoedd, fu farw ar Chwefror 9fed ar Benrhyn Cynhaliwyd gwasanaeth Cristingl yn yr Cilgwri (Wirral). Cynhelir gwasanaeth eglwys dydd Sul onawr 26ain. Roedd plant RNLI y Borth cyhoeddus yn Amlosgfa Aberystwyth dydd ac ieuenctid wedi gwneud Cristingls y Sul Gwener 21 Chwefror am 2.30. cynt. Fe’u gwneid gydag oren i gynrychioli Paul Boissier, Prif Weithredwr y y ddaear lle rydym yn byw, cannwyll i RNLI, yn cyflwyno Bathodyn Arian a Bu farw Islwyn Jones, Y Wennol, gynrychioli’r Iesu, goleuni y byd ; y band Thystysgrif i Margaret Griffiths, fu’n yng nghartref Abermad yn 96 oed. coch yn cyrychioli gwaed yr Iesu a gollwyd aelod o bwyllgor codi arian yr orsaf am Cydymdeimlwn â’i weddw Eveline, ei ferch ar y groes am bechodau pawb a’r pedair ffon flynyddoedd a bathodyn aur i Reolwr Delyth Smith a’i wyres Seren, a’i phartner gyda melysion a ffrwythau yn cynrychioli y Gweithgareddau y Bad Achub Ronnie Ben ym Mhenrhyn-coch. ffaith fod Duw yn ein bwydo ym mhedwar Davies, fu’n wirfoddolwr yn yr Orsaf tymor y flwyddyn. Dosbarthwyd Crtingls ers iddi agor ym 1966. Brysiwch wella i’r holl gynulleidfa. Roedd yn wasanaeth pleserus dan ofal y ficer, y Parchg Cecilia Da yw deall fod Mrs. Eirwen Owen, Charles, yn cael ei chynorthwyo yn y ohonynt heb gartrefi, teulu, bwyd na chariad Gwesty’r Railway, yn gwella ar ôl cael clun darlleniadau a’r gweddïau gan aelodau a rhown ddiolch am y bendithion a gawn ni. newydd yn Ysbyty Bron-glais. hynaf yr Ysgol Sul - Meg, Andrew, Sam, Gwelir y plant efo rhai o’r Cristinglau yn y Toohey, Josh & Lili yn cael eu cynorthwyo llun. Cymdeithas Henoed y Borth gan Erin, Elfie, Louise ac Ioan. Cofiwn yn Cofiwch y bydd croeso i chi yn unrhyw un amser Cristingl am holl blant y byd, rhai o wasanaethau yr eglwys sydd am 11.15 ar Cafodd henoed y Borth Nadolig a Chalan fore Sul - Cymun a Boreol Weddi bob yn ail prysur iawn. Mwynheuwyd ymweliad â’r Sul gyda gwasanaeth teulu o leiaf unwaith pantomeim yn Aberystwyth gan bawb. pob deufis. Am fwy o wybodaeth am St. Diolch i gwmni y Wardens a’u cyfeillion Matthew’s, y Borth, cysylltwch â’r ficer am adloniant cystal. Bu’n rhaid gohirio ein ar 871889, Margaret ar 871056 neu Joy ar parti Calan, oedd i fod ar ddechrau Ionawr, 871649. Byddwn yn falch o allu cynorthwyo. oherwydd y llifogydd a effeithiodd ar rai aelodau hŷn, a salwch. Felly yr wythnos hon cynhaliwyd googlemail.com Cyfarfod Blynyddol Cyffredinol a pharti TACSI EDDIE

Calan ar y cyd. Yn y Cyfarfod Blynyddol ytincer@ sylweddolwyd mor brysur y buom yn Perchennog: ystod y flwyddyn a chofiwyd am ddau a Connie Evans, gollwyd - Bryan Hartland – a fu’n aelod ers blynyddoedd ac Ann Lewis oedd yn aelod Gwawrfryn, gweddol newydd. Penrhyn-coch Rydym yn awr yn edrych ymlaen am flwyddyn brysur, ddiddorol yn llawn 01970 828 642 sialensau yn 2014. Gwariwyd llawer o arian 07790 961 226 y llynedd ar bedwar trip, te partis a chinio

9 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

Llun y mis MADOG, DEWI A Llun o gasgliad Iestyn Hughes, Maes-y-garn, Bow Street. Gellir gweld mwy o’i luniau ar ei CEFN-LLWYD wefan http://www.atgof.co/

Oedfaon Madog 2.00 Chwefror 23 I’w drefnu Mawrth 2 Oedfa’r ofalaeth – Gŵyl Ddewi 9 Gwyn Davies 16 Bugail 23 J.E. Wynne Davies

Clywyd sawl cyfarchiad ar y radio i ddymuno Y goedwig hynafol “Cantre’r Gwaelod” rhwng y Borth ac Ynys-las. pen blwydd hapus arbennig i Tegwyn Rhos- goch . Pan aeth Cantre’r Gwaelod i gynnal noson i Ledrod cyflwynwyd cacen arbennig Diwrnod Treftadaeth Cymunedol gan Beti Griffiths i ddathlu y pen blwydd! – Y Borth ac Ynys-las Eisteddfodau’r Urdd 2014 Yn ystod y gwanwyn a’r haf eleni fe fydd yn y twyni fel y tystia olion megis y lloriau, Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru yn amddiffynfeydd ac adeiladau concrit a MAWRTH 11 Dydd Mawrth. Rhagbrofion dwyn ynghyd sawl blwyddyn o waith ar y oedd ar un adeg yn rhan o faes profi rocedi Eisteddfod cylch Aberystwyth yn Ysgolion Borth ac Ynys-las mewn prosiect archaeoleg arloesol yn yr Ail Ryfel Byd. Ac mae llawer i’w cynradd y cylch gymunedol newydd wedi’i arwain gan yr ddatgelu o hyd.” MAWRTH 11 Dydd Mawrth. Eisteddfod archaeolegwyr cymunedol Kimberly Briscoe I gychwyn y prosiect fe fydd y Comisiwn Uwchradd yr Urdd cylch Aberystwyth yn a Sarahjayne Clements. Brenhinol yn cynnal Diwrnod Treftadaeth Ysgol Gyfun Penweddig Bydd y gwaith ar y Borth yn canolbwyntio Cymunedol yn ystod hanner tymor, ar Ddydd MAWRTH 12 Dydd Mercher. Eisteddfod ar ddatblygiad yr anheddiad, o’r dirwedd Llun 24 Chwefror am 3pm-7pm yn Neuadd Ddawns Cynradd ac Uwchradd, gynhanesyddol o ffendir a choedwig, sy’n Gymunedol Goffa’r Borth. A oes gennych cylch Aberystwyth yng Nghanolfan y dod i’r golwg o hyd ar y traeth, i bentref unrhyw atgofion am y Borth ac Ynys-las? Celfyddydau Aberystwyth pysgota bach ac yna, yn ystod oes Victoria, i Dewch heibio a dywedwch ragor wrthym am gyrchfan gwyliau glan môr llewyrchus. eich treftadaeth! MAWRTH 12 Dydd Mercher. Eisteddfod Meddai Sarahjayne, “Gyda dyfodiad yr Gynradd yr Urdd cylch Aberystwyth yn orsaf reilffordd ym 1863, daeth y Borth yn Ysgol Gyfun Pen-glais gyrchfan glan môr poblogaidd. Cafodd MAWRTH 13 Dydd Iau. Eisteddfod Gwesty’r Grand a Gwesty’r Cambrian, ger yr Offerynnol Cynradd ac Uwchradd cylch orsaf, eu codi yn ystod y cyfnod yma, er bod Aberystwyth yn Ysgol Gyfun Pen-glais Gwesty’r Cambrian wedi’i ddymchwel erbyn MAWRTH 22 Dydd Sadwrn. Eisteddfod hyn. Cafodd Eglwys Sant Mathew ei chodi cynradd yr Urdd Rhanbarth Ceredigion ym 1879 yn sgîl adeiladu’r rheilffordd a’r ym Mhafiliwn Pontrhydfendigaid am 9.00 buddsoddiad yn y diwydiant ymwelwyr. Mae MAWRTH 24 Nos Lun. Eisteddfod pensaernïaeth y Borth yn ddiddorol iawn gan Rhanbarth Ceredigion Aelwydydd yr Urdd fod sawl gwahanol arddull yma.” Yn Ynys-las bydd y prosiect yn edrych yn yn Ysgol Gymraeg Aberystwyth am 6.00. arbennig ar fethiant datblygiad arfaethedig MAWRTH 26 Bore Mercher. Eisteddfod ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg Ddawns Rhanbarth Ceredigion ym i greu cyrchfan gwyliau moethus yma ac Mhafiliwn Pontrhydfendigaid am 10.30 ar y maes rocedi milwrol o’r Ail Ryfel Byd a MAWRTH 28 Dydd Gwener. Eisteddfod sefydlwyd yng nghanol y twyni tywod. Uwchradd yr Urdd Rhanbarth Dywedodd Kimberly, “Mae twyni Ynys- Golygfa o’r gorffennol: pentref y Borth Ceredigion ym Mhafiliwn las yn cuddio llu o gyfrinachau. Bellach yn o’r awyr ym 1949, wedi ei dynnu gan Pontrhydfendigaid o 9.00 yb Warchodfa Natur Genedlaethol Dyfi, mae Aerofilms. ©Hawlfraint y Goron: Comisiwn hanes llai heddychlon o lawer i’w ddarganfod Brenhinol Henebion Cymru

10 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

O’r Cynulliad Colofn Enwau Lleol - Tŷ Jeri Bach Gogerddan Fel y soniais mis diwethaf, Bydd rhai o ddarllenwyr y Tincer yn cofio adfeilion bwthyn ar fin doedd hi ddim yn anodd y ffordd ar waelod Rhiw Siôn Saer, gerllaw Dorglwyd a’r troad rhagweld y byddai ein am Gomins-coch. Cafodd ei ddymchwel er mwyn lledu a sythu Gwasanaeth Iechyd yn rhywfaint ar y briffordd. hoelio llawer o sylw yn Yr enw ar y bwthyn ar fapiau’r OS yw Ivy Cottage, a hynny mae’n ystod 2014. Roeddwn yn debyg am y gorchuddid ef gan eiddew, ond dengys Cyfrifiad 1841-81, flin iawn pan gyhoeddodd ynghyd â cherrig o’r un cyfnod yn eglwys Llanbadarn, y câi ei y Gweinidog y byddai alw’n Gorffwysfa yn ogystal. sefyllfa’r uned famolaeth Ar lafar ar ddiwedd yr 1950au fodd bynnag, câi’r bwthyn ei yn Ysbyty Bron-glais yn adnabod fel Tŷ Jerri Bach Gogerddan, a hynny mae’n debyg am iddo cael ei adolygu unwaith fod unwaith yn gartref i Jerri Bach neu Jeremiah Wood (1778?-1867), eto. gŵr a hanai o linach cerddorol Abraham Wood y sipsi, ac a fu’n Does dim sicrwydd ar delynor i deulu Pryse, Gogerddan, am dros hanner can mlynedd. beth fydd y cynllun eto. gan y Cyngor Tref a Os gwyddoch chi am enwau diddorol ar dai sydd bellach wedi Dywedodd y Gweinidog Chyfeillion yr Ysbyty yn diflannu, cofiwch roi gwybod. na fyddai unrhyw newid dyst i deimladau cryfion tan ar ôl yr adroddiad ar trigolion yr ardal. Angharad Fychan ddyfodol gwasanaethau Mae’r ymateb a fu i’r Paratowyd dan nawdd Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru yn y canolbarth, ac ar ôl stormydd a darodd ein www.cymdeithasenwaulleoeddcymru.org gwelliannau yn y drefn arfordir ar ddechrau’r o gludo cleifion mewn flwyddyn hefyd yn argyfwng. Ond mae’n glir adlewyrchiad cryf o mai canoli gwasanaethau ymdeimlad o gymuned. Ceredigion Yn ogystal a gwaith caled yng Nghaerfyrddin fyddai Yn ddiweddar cyhoeddwyd y rhifyn diweddaraf o gylchgrawn Cymdeithas y gwasanaethau brys, staff delfryd y Bwrdd Iechyd. Hanes Ceredigion - Ceredigion. Ymhhlith erthyglau difyr mae un gan yr y cyngor ac asiantaethau Mae’n rhwystredig gorfod Athro Harold Carter, Bow Street ar The Welsh language in a Cardiganshire eraill, daeth pobl at ei ymladd yr un brwydrau village at the turn of the nineteenth century (a’r pentref yw Bow Street) ac gilydd yn wych i roi lloches yn barhaus, ond mae un gan William Howells, Penrhyn-coch ar Bethania, Eglwys y Bedyddwyr, i bobl, codi arian i helpu gwasanaeth mamolaeth Aberteifi: enghraifft o fudo yng Ngheredigion yn oes Fictoria. pobl a ddioddefodd o’r Bron-glais mor bwysig i Mae y cylchgrawn ar gael i aelodau – a gellir prynu copïau am llifogydd yn Aberteifi, a bobl canolbarth Cymru £5 oddi wrth Helen Palmer yn Archifdy Ceredigion neu oddi wrth chlirio tywod a difrod yn nes mai ymladd sydd Eirionedd Baskerville, Penygeulan, , Aberystwyth SY23 4AR Aberystwyth, y Borth a raid. Rhaid hefyd edrych [email protected] tua’r dyfodol ac roeddwn . yn falch o lansio cynllun Daeth dwy eitem o newydd y Blaid fydd yn newyddion da y mis yma anelu at recriwtio 1,000 hefyd. Wedi ansicrwydd Apêl Elain o ddoctoriaid newydd i’n hir, gwrandawodd y Gwasanaeth Iechyd. Gweinidog Treftadaeth ar Ansicr yw dyfodol yr hyn yr oeddwn i ac eraill cynlluniau Ysbyty wedi bod yn ei ddweud Aberteifi hefyd. Mewn ers misoedd, a diogelwyd cyfarfod diweddar gyda dyfodol Comisiwn phrif swyddogion Bwrdd Brenhinol Henebion Hywel Dda, ches i ddim Cymru, sy’n cyflogi 50 sicrwydd y byddai ysbyty o staff ym Mhlas-crug. newydd, sy’n cynnwys Hefyd, adroddodd yr holl wasanaethau pwyllgor ar ei syniadau mae pobl yr ardal yn am greu Parth Datblygu ei ddisgwyl, yn cael Lleol yn nyffryn Teifi. ei adeiladu’n gyflym. Mae potensial i’r cynllun Rwy’n gobeithio cwrdd roi hwb gwirioneddol i Cynhaliodd Côr ABC eu cyngerdd Nadolig “Lux Aeterna” yn Eglwys yn uniongyrchol gyda’r fusnesau bach lleol, ac Llanbadarn ar y 4ydd o Ragfyr 2013. Llwyddwyd i godi £1,500 tuag at Apêl Gweinidog ar y mater yma edrychaf ymlaen at y Elain. Yn ddiweddar cyflwynodd aelodau o’r côr y siec i Mr. Gareth James, yn fuan, ac mae’r ddeiseb Llywodraeth yn rhoi hyn ar tad Elain. Yn y llun mae Arwel George, Annwen Jones, Gwennan Williams, anferth a drefnwyd waith yn fuan. Gareth James (tad Elain), Luned Roberts, Jane Shaw, Denise Morgan, Julie Davies, Sian Wyn a Heather Williams.

11 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

BOW STREET

Pen blwydd hapus! ddilynwyd ar ôl casglu gwastraff a gafodd Oedfaon y Garn 10.00 a 5.00 ei gludo i Rydychen a’r prosesau a wnaed i Gweler hefyd http://www.capelygarn. Dymuniadau gorau i Lila Piette, Llys Hedd, dorri gwastraff i lawr ar gyfer defnyddio fel org/ ar ddathlu pen blwydd arbennig iawn yn compost a hefyd ynni. Chwefror ddiweddar. Roedd yn noswaith ddiddorol iawn gyda 23 W.J. Edwards pawb yn cael y cyfle i gwestiynu a thrafod. Merched y Wawr Rhydypennau Rwy’n siŵr roeddym wedi dysgu llawer ac Mawrth yn enwedig y gall llawer mwy o’n gwastraff 2 Oedfa’r ofalaeth – Gŵyl Ddewi Croesawodd ein Llywydd, Mrs M Beech bellach gael ei ailgylchu. 9 Gwyn Davies Hughes, yr Aelodau i’r Cyfarfod a dymunodd Diolchodd Shan i Mererid am ei chyfraniad. 16 Bugail Blwyddyn Newydd Dda i bawb. Dymunodd Enillydd Raffl mis Ionawr oedd Janet 23 J.E. Wynne Davies wellhad buan i Mrs Mair Lewis a oedd wedi Roberts. 30 Aled Edwards bod yn anhwylus yn ddiweddar. Croesawyd Mererid Jones o Gyngor Sir Priodas Noddfa Ceredigion i’r cyfarfod. Diolchodd Mererid Chwefror i’r Aelodau am ei gwahodd i’r cyfarfod er Llongyfarchiadau i Lisa Fenton, merch 23 10.00 Gweinidog Cymundeb mwyn trafod ailgylchu. Auriel a’r diweddar Roger Fenton, Esboniodd Mererid fod y prosesau Llanbadarn Fawr a Meirion Roberts, Bow Mawrth ailgylchu wedi symud ymlaen a bod Street, mab i Sylvia Smith ac Ifan Roberts 2 10.00 Uno yn y Garn preswylwyr Ceredigion bellach yn gallu ar eu priodas yng Ngwesty’r Conrah ar 9 3.30 Uno yng Nghartref cynnwys llawer mwy o eitemau yn y bagiau Ragfyr 31ain. Treuliwyd y mis mel yng Tregerddan ailgylchu clir wythnosol a oedd yn cynnwys Nghaer a byddant yn mynd dramor nes 16 10.00 Trefn lleol tybiau margarin ac iogwrt, ffoil glân, haenen ymlaen yn y flwyddyn. Mae Meirion yn 23 2.00 Gweinidog Cymundeb lynu ac ati gweithio i Scottish Power a Lisa gyda 30 5.00 Gweinidog Esboniodd Mererid ymhellach y broses a ‘Cymorth i Ferched’.

CIC

Mae hi wedi bod yn fraint i gael bod yn rhan o rhedeg CIC yn y Garn ac mae wedi bod yn wych i adeiladu perthynas gyda’r ieuenctid sydd yn mynychu’r clwb. Ers y ‘Dolig ‘da ni wedi cael llawer o hwyl yn gwneud gwahanol bethau. Dechreuwyd y tymor gyda noson hwyliog o gêmau gwirion lle roedd yr ieuenctid yn chwarae amrywiaeth o gêmau megis bwydo ei gilydd chocolate moose tra’n gwisgo blindfold, a ceisio cael fferins allan o ganol blawd heb ddefnyddio dwylo. Gorffennwyd y sesiwn drwy wylio clip sydyn a oedd yn helpu ni i feddwl os oes mwy i fywyd na byw a marw. Uchafbwynt y tymor i fi oedd y trip tu ôl i’r llenni yn y Llyfrgell Genedlaethol. Cawsom hwyl yn mynd i’r celloedd i weld amryw o lyfrau ac i’r Drwm i weld clip o hen ffilm ‘Testamoni’. Ond, uchafbwynt y trip oedd cael y cyfle i weld Beibl William Morgan. Mae llawer mwy o bethau wedi cael eu trefnu ar gyfer y tymor, ond hoffwn dynnu eich sylw yn arbennig at y 27ain o Chwefror pan fydd yr ieuenctid a rhai o’r gwirfoddolwyr yn ceisio aros yn effro trwy’r nos at achos da. ‘Da ni am aros yn effro o 8yh hyd at 8yb trwy chwarae gêmau, addurno cacenni a gwylio ffilmiau. Os yda chi’n adnabod unrhyw un sydd yn gysylltiedig â’r clwb a fysech chi mor garedig a’u noddi nhw tuag at yr achos da.

12 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

Rhwng y 1 – 4 Ebrill 2014 bydd ymwelwyr o bob cwr o’r byd yn teithio i Aberystwyth i fwynhau Gŵyl AGOR DRYSAU, Gŵyl Celfyddydau Perfformio Rhyngwladol Cymru i Gynulleidfaoedd Ifanc, a drefnir Bydd yr arlwy yn gymysgedd o bob dwy flynedd gan Gwmni Theatr waith theatr, dawns, gwaith pypedau Arad Goch. a pherfformiadau yn arbrofi gyda Dyma’r 8fed Gŵyl AGOR DRYSAU thechnoleg fideo a ffonau symudol. Yn ac yn 2014 bydd y rhaglen yn fwy nag ogystal â’r perfformiadau, cynhelir nifer erioed gyda pherfformwyr o Valencia, o seminarau proffesiynol, gweithdai UDA, Awstralia, Iwerddon, Ffrainc, Yr cerddoriaeth a gweithdai dylunio. Y Cynghorydd John Adams-Lewis, Cadeirydd Alban, Yr Eidal a Chymru yn ymddangos Ychwanegodd Jeremy, “Yn ogystal Cyngor Sir Ceredigion a’i wraig Mrs. Morina yma. â rhoi cyfle i blant a phobl ifanc Lewis yn cyflwyno blodau a cherdyn pen Mae eleni yn flwyddyn arbennig iawn brofi’r arlwy rhyngwladol, mae’r Ŵyl blwydd i Mrs. Aurora Williams ar achlysur ei i’r cwmni yn ôl y Cyfarwyddwr Artistig hefyd yn gyfle i farchnata a gwerthu phen blwydd yn gant a thri. Jeremy Turner, “Mae’r cwmni yn dathlu gwaith o Gymru i’r byd. Bydd oddeutu ei ben blwydd yn 25 yn 2014, ac fel rhan 30 o brynwyr a rhaglenwyr theatr o’r dathliadau rydym yn gwahodd rhai proffesiynol yn treulio’r wythnos yn y o’n hen ffrindiau o wyliau blaenorol i dref.” ddychwelyd yma i berfformio’u gwaith “Bydd myfyrwyr yn derbyn sesiynau diweddaraf ynghyd â nifer o ffrindiau hyfforddiant ac yn cael cyfle i arddangos newydd. Mae’r rhaglen yn un gyffrous rhywfaint o’u gwaith yn ystod yr Ŵyl. iawn ac mae pob un yn edrych ymlaen.” Mae’n gyfle heb ei ail i rwydweithio Yn ystod yr Ŵyl cynhelir gydag actorion a chynhyrchwyr perfformiadau i blant, pobl ifanc a proffesiynol o Gymru a’r byd. Cafodd theuluoedd yng Nghanolfan Arad Goch, sawl myfyriwr o Aberystwyth a Canolfan y Celfyddydau, Llyfrgell Chaerdydd eu cyflogi o ganlyniad i Y Cynghorydd John Adams-Lewis, Genedlaethol Cymru ac o amgylch AGOR DRYSAU 2012.” Cadeirydd Cyngor Ceredigion a’i wraig Mrs. y dref. Bydd nifer o berfformiadau Caiff rhaglen yr Ŵyl ei lansio ar wefan Morina Adams-Lewis yn cyflwyno blodau a hefyd yn cael eu cynnal mewn ysgolion AGOR DRYSAU yn ystod Ionawr 2014, cherdyn pen blwydd i Mrs. Rosie Evans ar cynradd ac uwchradd. Bydd hefyd cyfle i felly sicrhewch eich bod yn ymweld achlysur ei phen blwydd yn gant ac un.. bobl ifanc mewn rhannau eraill o Gymru â’r wefan i archebu eich tocynnau ac i Cydymdeimlad fwynhau’r arlwy rhyngwladol gan y bydd ymuno yn y dathliadau pen-blwydd! Mae nifer o’r sioeau yn teithio i theatrau rhywbeth i bawb o bob oedran yn AGOR Bu farw Mr Elvet Pugh, 45 Tregerddan, yn megis Aberteifi, Felin-fach, Caerfyrddin DRYSAU 2014. yr ysbyty ar ôl brwydr ddewr. Cynhaliwyd a Phontardawe. www.agordrysau-openingdoors.co.uk ei angladd yn Eglwys Llangorwen ar Ionawr 14. Magwyd Elvet yn Comins-coch, Machynlleth, a daeth i’r ardal yn was i ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Cynnull Mawr ac yna i Nantsiriol; ar ôl hynny ymunodd â MANWEB. Roedd Elvet Urdd y Benywod Genedigaeth yn briod â Gwen, un o ferched Ty’n Rhos Fach a chydymdeimlwn â Gordon y mab a’r Cynhaliwyd ein cinio blynyddol yng Llongyfarchiadau i John ac Elizabeth Lewis, teulu i gyd yn eu profedigaeth. Ngwesty’r Hafod, Pontarfynach, pryd y Dolgamlyn, ar enedigaeth ŵyr, Gruff Ifan, daeth tri deg a thri o drigolion yr ardal i mab i Eirian a Dylan Jenkins, Ty’n Castell. Cydymdeimlwn â Mr a Mrs David Pugh a’r fwynhau pryd blasus o fwyd. Cafwyd gair Mae ei ddwy chwaer fach Elan a Sara a’i teulu, 19 Tregerddan. Bu farw llysfam David, o weddi gan Mike Maloney ac yna cafwyd gefnder Trystan yn falch iawn ohono. sef Mrs Ena Pugh, yn Erwyd (Erwood) yn noson o fwyta a chymdeithasu. Dymuniadau gorau i’r teulu i gyd. 104 oed. Roedd Mrs Pugh yn un o efeilliaid Nos Lun gyntaf yn Chwefror cawsom ac mae ei chwaer, Mrs Lily Millward, yn dal i noson yng nghwmni teulu Crumplers Profedigaethau fyw yn Aberhonddu. Pantyddwyriw. Mae Maureen yn gwneuthur gwisgoedd ar gyfer perfformio Mae nifer o bobl yr ardal wedi cael Genedigaeth dawnsfeydd yr Oesoedd Canol a daeth a’i profedigaeth yn ystod y mis; estynnwn ffrind Hilary gyda hi i fodelu y gwisgoedd ein cydymdeimlad dwysaf â Eurgain Ellis, Llongyfarchiadau i Mr Malcolm a Mrs yma. ‘Roedd yn ddiddorol iawn i weld faint Dol-haidd, ar farwolaeth ei mam-gu yn Gwyneth Hunkin, 92 Bryncastell, ar o amser a gwaith oedd yn mynd i mewn i ; Vivian Morgan, Is-y Coed, ar enedigaeth ŵyr bach ar Ragfyr 17eg. Ganwyd wneud y gwisgoedd yma. Diolchwyd i’r farwolaeth ei gefnder yn Llan-non a John Daniel, mab bach i Guto ac Adriana yn teulu am noson ddiddorol iawn gan Gill Lewis, Dolgamlyn, a gollodd ewythr yn Llundain. Farthers. Llanidloes.

13 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

Cyngor Cymuned Trefeurig Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 20 Ionawr 2014, yn Neuadd y y materion hyn. Ymhellach nododd Dai Mason fod Ms Owen Penrhyn, Penrhyn-coch gyda’r Cadeirydd, Tegwyn Lewis, yn wedi ei ffonio ar ôl cyfarfod 2 Ionawr, ac wedi ei gyhuddo o y gadair. Roedd Edwina Davies, Trefor Davies, Mel Evans, gamarwain y Cyngor Cymuned yn y cyfarfod hwnnw parthed Shân James, Dai Mason (Cynghorydd Sir yn ogystal), Dai Rees ei chais, ac o ganlyniad roedd hi’n bwriadu codi’r mater gyda Morgan, Richard Owen, Gwenan Price, Jeff Pyne ac Eirian Phrif Weithredwr Ceredigion. Fodd bynnag roedd yr aelodau Reynolds yn bresennol ynghyd â’r Clerc. Roedd dau aelod o’r a oedd wedi bod yn bresennol yn y cyfarfod dan sylw, ac yn cyhoedd hefyd yn bresennol fel sylwedyddion, sef Mr G Thomas arbennig y Cadeirydd, yn gwbl gadarn nad oedd y Cynghorydd a Mr E Davies. Sir wedi gwneud unrhyw sylwadau o blaid nac yn erbyn y cais, Materion yn codi – Parcio ger Maes Seilo: roedd Dai Rees ac roedd wedi bod yn hollol niwtral yn y mater. Pe deuai cais Morgan wedi cyfarfod â Phil Bradley, Tai Ceredigion, ar y am wybodaeth gan Brif Weithredwr y Sir, fe fyddai’r Cyngor yn safle i drafod y posibilrwydd o gael rhagor o leoedd parcio ar y dweud yn glir beth oedd y sefyllfa. safle. Roedd Mr Bradley am gysylltu â Chyngor Ceredigion, a Cais cynllunio A130975 – cais oedd hwn am ganiatâd i disgwylid adroddiad pellach ganddo. ddatblygu 64 o dai ar dir yn eiddo i Mr a Mrs E R Jenkins, tir Archebiant – trafodwyd yr archebiant ar gyfer 2014/15 sydd ar y chwith wrth fynd at stad Glanseilo. Roedd y Cyngor a phenderfynwyd y dylid cadw at yr un swm â’r flwyddyn wedi gwrthwynebu’n gryf fod y tir hwn wedi ei gynnwys fel tir bresennol sef £13,000. datblygu o fewn y Cynllun Datblygu Lleol, ond roedd y Cyngor Ceisiadau am gymorth ariannol – trafodwyd y ceisiadau am Sir wedi anwybyddu’r farn honno. Felly nid oedd diben mewn gymorth ariannol a oedd wedi eu derbyn, a phenderfynwyd gwrthwynebu’r cais ond roedd y Cyngor yn dymuno tynnu cyfrannu fel a ganlyn: Neuadd y Penrhyn £500; Cymdeithas Cae sylw at broblemau datblygiad o’r fath, sef y pwysau ar y system Chwarae y Penrhyn (PATRASA) £400; Cymdeithas Cae Chwarae garthffosiaeth, y ffaith y byddai datblygu sylweddol yn y pen Pen-bont £350; Cyfeillion Tregerddan £750; Ambiwlans Awyr yma i’r pentref yn golygu llawer mwy o draffig drwy’r pentref, Cymru £250; Pêl-droed Ieuenctid y Penrhyn £350; Eisteddfod a’r ffaith nad oedd palmant mewn sawl man i gerddwyr drwy’r Penrhyn-coch £300; Y Tincer £250; Cymdeithas Rhieni pentref. Athrawon Ysgol Penrhyn-coch £200; Cylch Meithrin Trefeurig Materion eraill – tynnodd Gwenan Price sylw at y ffaith fod £200; Brownies Penrhyn-coch £250; Cymdeithas yr Ymddeolwyr y mynediad i’r Caban Meithrin yn beryglus, a phenderfynwyd £200. Roedd cais wedi dod am gymorth tuag at gynllun i goffau gofyn i’r Cyngor Sir edrych ar y mater. Tynnodd Mel Evans sylw y Rhyfel Byd Cyntaf yng nghymunedau Ceredigion i’r gogledd at gangen beryglus uwchben y ffordd ger y fynedfa i safle picnic o Aberystwyth. Y bwriad ar hyn o bryd oedd gwneud ffilm, ond Gogerddan, a thynnodd Trefor Davies sylw at gangen beryglus nid oedd y manylion yn sicr eto. Felly cytunwyd y gellid ystyried ger pont Tangelli. Gofynnwyd i’r Clerc gysylltu â’r Cyngor Sir. cais am arian tuag at y cynllun hwn yn ystod 2014/15 heb orfod disgwyl tan Ionawr 2015 o reidrwydd. Daethai cais hefyd am gymorth ariannol i drigolion Maesyrefail a oedd yn cael trafferth gyda’r cwterydd a chyda goleuo’r stad. Roedd hyn yn codi’n bennaf am nad oedd y stad wedi cael ei mabwysiadu gan y Cyngor Sir. Penderfynwyd na ellid cytuno i’r cais gan y byddai hynny yn gosod cynsail ar gyfer y dyfodol a gallai’r Cyngor gael llawer o geisiadau cyffelyb. Cynllunio – fel y nodwyd yn Y Tincer diwethaf roedd cyfarfod arbennig o’r Cyngor wedi ei gynnal 1 Rhagfyr 2015. Dyma pryd y bydd ar 2 Ionawr i drafod cais am godi tŷ ger Rhandir, ac y ffordd y mae pobl yn dewis rhoi roedd y Cyngor wedi penderfynu gwrthwynebu’r organau yng Nghymru yn newid. cais. Yn dilyn y cyfarfod roedd yr ymgeisydd, sef Bu farw 35 o bobl y llynedd yn aros am drawsblaniad organ. Mae prinder organau wedi golygu bod un person wedi marw bob Ms Mearina Owen, wedi cysylltu â’r Clerc, ac wedi deng niwrnod yn 2012/13 ac mae’r cloc yn tician i gannoedd o bobl gofyn am gael trafod y cais gyda’r Cyngor yng eraill. Y gwir amdani yw bod dros 200 o bobl yn aros am organ ar hyn o bryd yng Nghymru. nghyfarfod arferol y Cyngor ym mis Ionawr. Ar ôl Dyna pam y bydd y ffordd y mae pobl yn dewis rhoi organau yn newid trafod gyda’r Cadeirydd, roedd y Clerc wedi rhoi ar 1 Rhagfyr 2015. Bydd y system newydd yn ei gwneud yn haws i chi benderfynu’n bendant a ydych am roi eich organau ai peidio. gwybod i Ms Owen y byddai’r Cyngor yn trafod ei Bydd gennych dri dewis: gallwch fod yn rhoddwr organau drwy optio chais am gyfarfod y mis hwn. Gan fod y Cyngor i mewn, neu drwy wneud dim byd. Os na fyddwch yn gwneud dim, cymerir yn ganiataol eich bod am roi eich organau. Os nad ydych am wedi trafod y cais cynllunio yn barod ac wedi anfon roi eich organau, gallwch gofrestru’ch penderfyniad i optio allan. ei sylwadau i’r Cyngor Sir, ni welai’r aelodau fod Nawr yw’r amser i wneud yn siŵr eich bod yn deall yr opsiynau ac yn siarad â’ch teulu a ffrindiau. llawer o ddiben i gyfarfod Ms Owen. Roedd y ddau aelod o’r cyhoedd a ddaeth i’r cyfarfod â diddordeb Am ragor o wybodaeth, ewch i yn y mater a rhoddwyd hawl iddynt fynegi eu www.rhoiorganau.org neu ffoniwch 0300 123 23 23 barn. Eglurodd y Cadeirydd wrthynt nad oedd gan y Cyngor unrhyw hawl i benderfynu ar faterion Nawr yw’r amser i feddwl cynllunio, dim ond hawl i wneud sylwadau ar y am roi organau ceisiadau. Gyda’r Cyngor Sir yr oedd awdurdod yn

14 Colofn Fe roedd fy nain yn gredwr cryf mewn cadw’r Sabath. Mrs Jones Ni wnâi unrhyw waith ar wahân i beth oedd yn wirioneddol hanfodol ei hun ac ni chredai y dylai neb arall wneud ychwaith. sŵn o gwbl y tro yma ond fe welwyd Yn fuan iawn fe ddysgai ei hwyrion llwch yn dod allan o’r lle ddylai lyncu a’i hwyresau na chaniateid chwarae ac arogl go annymunol. Fe roedd yn y caeau ar ddydd Sul ac mai dim yr hen sugnedydd wedi marw neu ond o anfodd y caniateid chwarae o leiaf mewn coma. Ar hynny, fe yng ngardd yr hewl fach ,yn wir, âi beidiodd y peiriant golchi ei chylch mor bell a gwahardd Lowri Lygoden wedi dod i ben, dim mwy..ond pan Penodi ficer newydd a Llyfr Mawr y Plant, yn hytrach fe geisiais ei rhoi i droi a gwasgu dŵr ddarperid fersiynau plant - ond plant allan o’r cynfasau, fe aeth hithau yn oes Fictoria - o glasuron megis Taith y ffliwt. Roedd ei sŵn yn iawn ond yn Daeth newyddion da i’r ardal yn ystod y mis diwethaf Pererin ac Ardderchog Lu’r Merthyron ( lle troi rownd a rownd a gogrdroi pan gyhoeddwyd bod Esgob Tyddewi – Yr Esgob Wyn + lluniau a la video nasty) ar ein cyfer. yn ffri, bodlonai ar roi rhyw hanner – wedi penodi’r Parchedig Andrew Loat yn Beriglor Fe ddisgwyliai i’r rhai hynaf ddod i sbonc go swil a dim mwy. Rhoddais mewn Gofal dros eglwysi Llanbadarn, Elerch, Penrhyn- ben â’r Gweledigaethau ac, am ryw y ffidil yn y to gan daeru fy mod yn coch a Chapel Bangor. reswm,Y Lôn Wen, mae’n debyg ei clywed fy nain yn snecian chwerthin. Yn wreiddiol o Swydd Caint, ordeiniwyd ef i’r Eglwys bod hi yn gweld Kate yn ddigon tywyll Yr oedd gennyf angen rhywun yng Nghymru yn Llandaf ym 1987 a gwasanaethodd ym a diflas fel nad oedd perygl i neb ei callach na mi fy hun...facebook mhlwyf Llangynwyd gyda Maesteg. Dysgodd Gymraeg mwynhau....a hyn i gyd pan oedd ei amdani - a mae’n rhaid fod fy nain trwy gwrs WLPAN yn Llanbedr Pont Steffan. Ar ôl mab yng nghyfraith y Parchedig yn yn cymeradwyo hwnnw achos ni fu ail guradiaeth yn Llansamlet, ger Abertawe aeth i Sir rolio chwerthin uwch ben Y Fuwch a’i trafferth â hwnnw - a galw am David Faesyfed i fod yn Rheithor pum plwyf bach ger Tref- Chynffon...nid oedd fy nhad yn credu Couling. Fe ddaeth, chwarae teg y-clawdd am saith mlynedd, ac wedyn i Landrindod a yn ei daliadau am y Sul ond ni allai ei iddo, ac y mae’r hwfyr wedi gwella yn Chefn-llys gyda Diserth am ddeng mlynedd. Ers tair rhwystro yn ei thŷ ei hun ac ni fedrai llwyr o’i ddiffyg traul ac yn llyncu a blynedd mae’r Parchedig Loat yn ficer ar ddau blwyf hithau wneud mwy na gwgu ar ei gweryru yn ffri. Ond y mae’r peiriant sydd yn cynnwys wyth eglwys i gyd, yn ardal y Groes ddewis lyfr oherwydd confensiynau golchi wedi marw a rhaid prynu un (Crossgates) i’r gogledd o Landrindod. lletygarwch ond yr oedd y gweddill newydd. Rydym yn edrych ymlaen i’w groesawu i’n plith, ac ohonom yn cael y Sul traddodiadol yn Yr wyf wedi prynu un newydd i gydweithio gydag ef. Cynhelir y cyfarfod sefydlu nos ei gyflawnder. ond ni wn pryd y daw. Pan archebais Iau 8 Mai yn Eglwys Llanbadarn Fawr. A mae hyn wedi gadael ei ôl arnaf hi ar-lein, fe ofynnais ym mlwch innau.Nid wyf yn teimlo yn gysurus ‘any comments’ y ffurflen archebu yn gwneud gwaith tŷ ar y Sul; byddaf a fyddent cystal ag anfon testun neu Gwaith Bricio SWYDDFA’R POST yn clywed fy nain yn darogan gwae. ebost i mi i gadarnhau ei dyfodiad BOW STREET Ond a minnau yn gweithio ambell gan esbonio fy mod i yn fyddar ac y i Sadwrn, nid oes gennyf ddewis byddai yn rhaid i mi drefnu amser R+R NWYDDAU weithiau ond ymroi. A roedd y Sul i ffwrdd o’r gwaith i’w chroesawu. Cefais ateb trwy e-bost. Dim ond Adeiladau newydd, MELYSION diwethaf yn enghraifft dda. Roedd neges eiriol a anfonid.Ond arhoswch Estyniadau, CYLCHGRONAU gennyf lawer i’w ... wneud ac ar ôl CARDIAU CYFARCH funud, fe ffonir fi pan fydd y gyrrwr Gwaith Carreg, bod yn yr eglwys, fe ddechreuais. PAPURAU DYDDIOL Twtio a thynnu llwch yn f’ystafell awr neu lai o siwrnai oddi wrthyf. Patios A’R SUL wely a newid y cynfasau a’u golchi, Hynny yw, ar ffôn fach. Ond na, nid Rhod: 07815121238 yw’n bolisi anfon testun ac ni fyddent, Rich: 07709770473 JOHN A MARIA OWEN hwfro yr ystafell fyw a glanhau’r ystafell ymolchi - dyna’r cynllun. ychwaith, yn fodlon siarad â rhywun Ac aeth pethau yn iawn. Am sbel, arall i drefnu’r cludiant ond y maent MYNACH ynde. Roeddwn wedi penderfynu yn fodlon ei gadael y tu allan i’r tŷ.....a gwneud yr hwfro y peth olaf un fel dyna, i mi, grisialu y gwahaniaeth HANDYMAN rhwng delio â gweithiwr lleol a delio â Cynnal a Chadw Tŷ, y gallwn fynd o’r lolfa i’r cyntedd ac chwmni mawr. Gardd, Siediau a Tŷ o’r cyntedd i’r llofft gan ysgubo wrth Gwydr, Golchi Patio eich gwefan leol fynd. Dyma blygio’r peiriant i mewn A chyda llaw, nid problem y Rhoddir sylw i’r gwaith bach www.trefeurig.org a chychwyn. Neu fethu a chychwyn, peiriannau oedd unig broblem y your local website yna does byth amser gennych i yn hytrach. Yn lle gweryriad iach noson honno...pan euthum i eistedd orffen. Gwasanaeth cyfeillgar a phrisiau rhesymol newyddion etc. i / news etc. to: hwfyr newynog fe gafwyd pesychiad i lawr yn y lolfa, fe ffiwsiodd y bylb.Y [email protected] Ffoniwch Meirion: ochneidiol a distawrwydd. Trio mae ambell i ddiwrnod y dylasid fod 01974 261758 William Howells, eto. Yr un sŵn ond hyd yn oed yn wedi ei dreulio yn y gwely o gyrraedd Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, 07792457816 Aberystwyth SY23 3EQ wannach y tro hwn. Trio eto...dim pob trybini.... [email protected]

15 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

ddechrau’r flwyddyn. Hyderwn y bydd yn rhan. Yn ystod y noson dangosodd Chwefror ôl yn fuan. luniau o’i hunan ar wahanol adegau yn 23 5.00 Bugail ystod ei gyrfa a daeth â gwrthrychau Genedigaeth gyda hi a ddefnyddiwyd ganddi yn Mawrth ei gwaith. Beti Daniel ddiolchodd i’r 2 10.00 Oedfa’r ofalaeth - Gŵyl Cofiwn am deulu Spink yn byw yng wraig wadd. Gwenda Morgan a Delyth Ddewi yn y Garn Nghefnmelindwr, a’r golled ar eu hôl pan Davies oedd yn gyfrifol am baratoi’r 9 5.00 Bugail symudasant i Newton le Willows i fod yn te a darparu’r wobr raffl. Enillwyd 16 10.00 W J Edwards agos i’r plant. Mae gan John a Sian dri o y wobr raffl gan Lis Collison, ein 23 5.00 Bugail blant, ac y mae Megan a’i phartner wedi hysgrifenyddes. 30 10.00 Elwyn Pryse rhoi genedigaeth yn ddiweddar i ferch Ym mis Chwefror, croesawyd John fach. Llongyfarchiadau iddynt, ac hefyd i Gwyn Jones o Gapel Seion atom gan ein Nain a Taid. llywydd. Braf hefyd oedd cael cwmni ei Bu farw merch fach gyntaf John a Sian, wraig Olwen. “Cardi ar y Paith” oedd heb ddim rhybudd yn y byd, rhywbeth teitl ei sgwrs. Soniodd wrthym fel roedd oedd hyd yn oed y meddygon yn methu ei deulu, o ochr ei dad a’i fam yn hanu dweud yn iawn paham? Brawychwyd yr o Geredigion. Brodor o Flaenpennal yw holl bentref a’r newydd trist hwn, a’r ferch John Gwyn Jones ac wrth iddo siarad fach ond pedair oed,newydd ddechrau yr am ei blentyndod cawsom ddarlun o ysgol Sul. Bethan oedd ei henw, a dyna gymdeithas yn ystod y cyfnod hwnnw. mae Megan wedi galw ei baban – enw ei Yna aed â ni i Ben-uwch cyn symud ddiweddar chwaer fach. ymlaen i Gapel Seion gan sôn am yr Pob dymuniad da iddynt, heb anghofio hyn oedd yn ymwneud â hwy yno ac Dafydd a Huw, y ddau ewythr. am y pethau oedd yn bwysig iddo. Roedd wedi paratoi ei sgwrs yn ofalus Nofwyr o fri Pasio ac yn ystod y noson cawsom weld sawl ffotograff a rhaglen. Diolchwyd i’r gŵr Yn sicr, rhaid bod Mrs Maggie Jones, Mae y ddwy chwaer Kate a Ffion Williams, gwadd gan Beti Daniel, ein llywydd. Haulfryn, yn falch iawn o’i hwyrion, Brynrheidol, wedi bod yn llwyddiannus yn Roedd y te a’r wobr raffl y tro hwn yng Tomos a Iestyn Watson, sydd yn amlwg yn eu harholiadau ffidil. Kate Gradd 6 a Ffion ngofal mam a merch, sef Glenys a Llinos nofwyr brwdfrydig. Yn ddiweddar mewn Gradd 3. Da iawn chi a llongyfarchiadau. Jones. Enillwyd y wobr raffl gan Eirwen Gala “ Millford Three Towers” yn agos Daliwch ati. McAnulty, ein trysorydd. i Ynys Afallon. (Dyna enw hyfryd am “ Dymunwyd gwellhad buan i ddwy Glastonbury”) buont yn nofio mewn sawl Cwmni Arad Goch o’r aelodau a gafodd lawdriniaeth yn ras, ac ennill medalau lu. ddiweddar sef Gwenda Morgan a Mary Enillodd Tomos bedair medal Aur yn y Mae Nannon a Luned Jones, Tangeulan, yn Jones. Yn ystod y noson gwnaed y rasus canlynol. (400 medr Cymysg), (400 mwynhau mynd i glwb Blagur sy’n cwrdd trefniadau angenrheidiol ar gyfer ein medr Rhydd), (200 medr Pili Pala) a (200 ar fore Sadwrn ac yn agored i blant yr cyfarfod nesaf pryd byddwn yn dathlu medr Cefn) ac un fedal Efydd yn y (100 ardaloedd o gwmpas. Dydd Gŵyl Ddewi. medr Pili Pala). Enillodd Iestyn ei frawd Mae’r plant Cynradd yn edrych ymlaen hefyd fedal Aur (200 medr Cefn) i’w perfformiad o Culhwch ac Olwen ar Eglwys Dewi Sant Da iawn fechgyn, a llongyfarchiadau; yr 22ain o’r mis hwn. Pob hwyl i Nannon ymlaen a chi i’r Chwaraeon Olympaidd!! a Luned, ac yn wir i bob un o’r plant sy’n Ar nos Wener, 6 Rhagfyr, cynhaliwyd Meibion Mark a Jean Ann Watson yw cymryd rhan. Peth hyfryd yw clywed am noson goffi a raffl fawr yr Eglwys. Yn Tomos a Iestyn, yn byw yn Mhant-y-Crug artistiaid ifainc yn blaguro. dilyn cafwyd adloniant hyfryd gan Capel Seion, ac wedi bod yn ffyddlon iawn Meibion y Mynydd. Adloniant arbennig i Ysgol Sul Pen-llwyn am flynyddoedd. Merched y Wawr – Cangen Melindwr a diwylliannol dan arweinyddiaeth Caryl Hwyl fawr iddynt i’r dyfodol. Jones gyda Susan Pugh yn cyfeilio. Braf Anita Owen oedd y wraig wadd yn iawn oedd gweld y neuadd yn llawn. Cyfarchion ein cyfarfod ym mis Ionawr ac fe’i Diolch yn fawr i bawb am y cymorth ac am croesawyd gan Beti Daniel, y llywydd. wneud y noson yn llwyddiannus. Dymuniadau gorau, a gwellhad O Fachynlleth y daw Anita Owen yn Yn ddiweddar, mi gasglwyd ac mi buan i Mrs Gwenda Morgan, Cae’r wreiddiol ond mae hi bellach wedi roddwyd £67.50 gan aelodau yr Eglwys Wylan, Llanbadarn sydd wedi derbyn ymgartrefu ym Mhant-y-crug. Yn ferch tuag at Gronfa Ynysoedd Pilipinas. llawdriniaeth feddygol yn ddiweddar.Bu ifanc ymunodd â’r heddlu’n Llundain Ar nos Sul, 22 Rhagfyr cynhaliwyd Gwenda a Gareth yn ddeiliaid Dolberllan a threuliodd ddeng mlynedd ar hugain gwasanaeth carolau yng ngolau’r gannwyll am flynyddoedd, ac y mae Gwenda yno. Cyn diwedd ei gyrfa roedd wedi cael dan arweinyddiaeth Mrs Heather yn dal yn aelod o Ferched y Wawr ac ei dyrchafu’n sarjant. Clywsom ganddi Evans. Mi ddarllenwyd naw llith gan y yn bresennol bob mis cyn ei salwch am rai o’r troeon trwstan a ddaeth i’w canlynol: Garth Hughes, Gwynfor Jones,

16 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

DÔL-Y-BONT

Heather Evans, Helen Hughes, Brysiwch wella Iris Richards, Lowri Jones, Cyngor Cymuned Melindwr Margaretta Jones, Mia Howells a Ceisiadau Ariannol Anfonwn ein cofion at Mrs. Primrose Nannon Jones. Yr organydd oedd A oes modd derbyn ceisiadau ariannol Watkin, Pen-y-bont sydd wedi bod yn Mr Maldwyn James. Braf gweld gyda mantolen ariannol i law’r clerc Ysbyty Bron-glais am ychydig. Gobeithio yr eglwys yn llawn o gynulleidfa. Meinir Evans, 22 Heol Isfoel, , y bydd adre ac yn teimlo’n well yn fuan Cafwyd eitemau rhagorol gan Aberystwyth. SY23 5BJ erbyn 15fed Fawrth iawn. Eleri Roberts, Anwen Roberts 2014. Yr un yw’n dymuniadau i Defi Evans, ac Eleri Jones. Mi addurnwyd yr Dolwerdd na fu yn dda yn ddiweddar. eglwys yn hyfryd gan yr aelodau. I Sedd wag Cyngor Cymuned Melindwr Gobeithio ei fod yn gwella. orffen, cafwyd paned a mins peis Mae sedd wag ar Gyngor Cymuned Melindwr. yn Neuadd yr Eglwys. Casglwyd Os oes diddordeb neu angen rhagor o £150.00 ar y noson ac mi roddwyd wybodaeth mae croeso i chi gysylltyu yr arian tuag ar Cymorth Dŵr gyda’r clerc, Meinir Evans ar 01974 200 814 (Water Aid). Diolch i bawb am y neu [email protected]. Gwersi Gitâr cymorth ym mhob ffordd. Tiwtor: Gerald Morgan,

[email protected] Annwyl Olygydd rhwng 12:30 a 12:45 ar ddydd Sadwrn www.geraldmorganguitar.co.uk Parêd Gŵyl Dewi Aberystwyth Mawrth 1af, yna am 1 o’r gloch cerdded i Mae’n siŵr i nifer o’ch darllenwyr fod yn lawr y Stryd Fawr i Neuadd y Brenin ar Y Gitâr i’r Cristion rhan o Barêd Gŵyl Dewi Aberystwyth y Prom. llynedd. Yn sgîl llwyddiant y parêd cyntaf Ac nid yw’r miri yn gorffen yno. Bydd 01974 299367 hwnnw penderfynwyd y bydd hwn yn cyfle wedyn, ar ôl cinio efallai ym mwytai Gwasanaeth Symudol ddigwyddiad blynyddol. un o’n noddwyr – Y Lle Arall, MG’s neu Mae Parêd eleni yn addo bod yn un Baravin, i’r teulu cyfan, fynd i’r Llew Du yn Dysgwch yn eich cartref cyffrous. Arweinir y Parêd gan y pibydd Stryd y Bont erbyn 3pm, i fwynhau gig yn CYSYLLTWCH! ifanc Gwilym Bowen Rhys, bydd y Plebs rhad ac am ddim gan Y Plebs. - band gwerin o ardal Merthyr Tudful yn Dewch felly i Aberystwyth, ar ddydd ein chwarae, bydd Côr Meibion Aberystwyth Nawdd Sant, i ni gyd-ddathlu ein balchder yn canu, a Band Pres Aberystwyth yn yn ein Cymreictod. ychwanegu eu cyfoeth seiniol hwy i’r bwrlwm. Ac yn ben ar y cyfan bydd yna Yn gywir iawn glocswyr. Dana Edwards Gwilym a Megan Tudur yw’r Ysgrifennydd Parêd Gŵyl Dewi tywyswyr gwadd eleni – a hynny mewn Aberystwyth DIGWYDDIADAU MORLAN: cydnabyddiaeth o’u cyfraniad i’r iaith a’r • Iesu, yr aberth sy’n maddau diwylliant Cymreig. (7.30, 12 & 26 Chwefror, 12 & 26 Mawrth, A gyda chefnogaeth y cyhoedd bydd 9 Ebrill) – 5 sesiwn dan arweiniad Enid strydoedd Aberystwyth - am awr o leiaf - Morgan. Trefnir gan y grŵp C21 lleol. yn fôr o Gymreictod. Dewch felly, dewch • Bore Coffi a Chystadleuaeth Coginio a baneri eich mudiad neu gymdeithas, Masnach Deg (10-12, 8 Mawrth). Manylion dewch a’r Ddraig Goch neu Faner Dewi llawn ar y wefan. Sant, ond yn bwysicach na dim dewch a’ch • Rosa (7.30, 16-17 Mawrth). Cwmni Morlan hunan a’ch teulu a’ch ffrindiau. yn cyflwyno drama gan John Roberts am Byddwn yn ymgasglu wrth gloc y dre Rosa Parkes. Mynediad: £3.

Manylion llawn ar wefan Morlan: SIOP A www.morlan.org.uk ANIFEILIAID SWYDDFA BOST Morlan, Morfa Mawr, Aberystwyth PENRHYN-COCH Perchennog: Lawrence Kelly SY23 2HH TEW CINIO DYDD SUL 01970-617996; [email protected] AR AGOR Llun - Sadwrn PRYDAU BAR eu hangen i’w lladd 7 y bore - 9 yr hwyr PARTÏON mewn lladd-dy lleol Sul BWYDLEN BWYTY 7 y bore - 7 yr hwyr ADLONIANT Cysylltwch â Papurau dyddiol a’r Sul, llyfrgell fideo, cardiau ytincer@ TEGWYN LEWIS cyfarch siop drwyddiedig AR AGOR O 5:30 P.M. 01970 880627 NOSWEITHIAU IAU A GWENER googlemail.com 01970 828312 AM BRYDIAU TEULUOL

17 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366 Llyfrau

Wil Griffiths Mewn un cornel: cip ar fywyd cefn Mihangel Morgan Pantglas sy’n byw yng nghysgod yr argae a’r tir gwlad. Gwasg Carreg Gwalch £7.50 Y Lolfa 192t £8.95 tan eu traed. Mae yna ganrifoedd o wareiddiad tan fygythiad yma. Mae cyfrol newydd Mae ardal Llanwddyn yn un o’r Mae’r dyfyniadau ar ddechrau’r nofel sydd ar fin ei chyhoeddi llefydd mwyaf cyfareddol yng gan awduron mor amrywiol â Harri gan Wasg Carreg Nghymru gyfan. Gan fod chwaer Webb, R. S. Thomas, John Evans, Gwalch yn codi’r llen fy nhad a’i theulu yn byw yno fe Watcyn L. Jones ac W. G. Sebald ar gymuned fechan, ddeuthum yn gyfarwydd iawn â’r lle yn brawf o’r effaith gafodd boddi wledig Cornelofan ger dros y blynyddoedd. Yn awr, mae cymoedd ar ein meddylfryd ac fel Aberystwyth. Mae Wil Mihangel Morgan wedi defnyddio y bu i hynny gael ei adlewyrchu yn Griffiths yn edrych, fel hanes boddi’r cwm ar ddiwedd y ein llenyddiaeth. Llanwddyn oedd trwy chwyddwydr, ar un bedwaredd ganrif ar bymtheg fel sail y cyntaf mewn cyfres o gymoedd cyfnod bach ym mywyd i’w wythfed nofel. Cymreig a gafodd eu boddi. Fe’i yr ardal, gan ymestyn Nid fod y nofel wedi ei lleoli yn sir dilynwyd gan Gwm Elan, Tryweryn, tipyn arni er mwyn Drefaldwyn chwaith. Clywedog ac eraill. gweld rhwng y craciau Y Wenhwyseg yn Ychydig o brotestio a chael cip ar y da a’r drwg. Cawn yma hanes, hwyl hytrach na’r Bowyseg a a fu ar y dechrau a helyntion yr ysgol wledig, cymdeithas gyfoethog siaredir gan y trigolion ond fe drodd y cyfan y siop fach leol yng nghegin tyddyn, diwylliant ac fe ellid dadlau fod maes o law yn bwnc rhyfeddol caeadon y churns llaeth, yn ganu cocos y gymdeithas wedi gwleidyddol llosg. ac yn ganu mwy celfydd, trybini a threialon ei thrawsblannu o Mae’r cyd-destun bywyd bob dydd yn sŵn y tarw potel, y caban ffôn gyffiniau’r Berwyn i gwleidyddol yn bwysig newyddbeth a’r lladd mochyn – ie, a’r rheibio gymoedd y de. iawn i’r nofel hon. Mae hefyd. Heb sôn am y cymeriadau brith, y rhai Un o gryfderau pennaf hefyd yn stori sy’n hoffus a llai hoffus... y nofel yw’r dafodiaith mynd yn dywyllach Dyma ddarlun byw a chyfoethog, mewn iaith a geir ynddi. Mae’n ac yn dywyllach wrth rymus a lliwgar o’r gymdeithas wledig a fu ond gwbl ganolog i’w fynd yn ei blaen, ac cenhedlaeth go dda yn unig yn ôl. Ie, atgofion un llwyddiant a’i phwrpas, wrth i’r gymdeithas gŵr, cymeriad o Gardi diwylliedig, ond atgofion a chredaf mai pleser gael ei dinistrio a’i sy’n canu cloch i’r rhelyw ohonom. pur fyddai gwrando ar rywun sy’n chwalu. Gellir synhwyro fod yna Cafodd rhan o’r gwaith hwn ei wobrwyo gyfarwydd â’r dafodiaith yn darllen ddiawledigrwydd cyntefig ar waith. mewn cystadleuaeth gan Gymdeithas Hanes y nofel yn uchel. Ychwaneger at hyn Yr hyn ysgogodd Mihangel Morgan i Amaethyddiaeth Ceredigion. y cyfoeth o idiomau sy’n britho’r ysgrifennu’r nofel, mae’n debyg, yw Mae’r awdur yn adnabyddus i bawb yn ei filltir gyfrol. Gobeithio y bydd gennym gopi fod hen dad-cu a hen fam-gu iddo sgwâr, a hyd yn ddiweddar cyfrannodd golofn sain o’r gwaith yn fuan. Rhaid nodi wedi byw yng nghysgod yr argae yn fisol i Bapur Bro yr Angor. Mae’n amrywiol ei nad nofelydd yn unig yw Mihangel Llanwddyn a phriodi yn yr eglwys ddoniau o waith turnio coed i gasglu llestri te Morgan. Mae hefyd yn awdur straeon leol. Hyd y gwn i, dyma’r tro cyntaf capeli wedi cau, a charafanio os bydd amser byrion o’r radd flaenaf. Weithiau erioed i hanes boddi’r cwm fod yn sail sbâr. Yn ei dro ymwelodd â bron pob cymdeithas gellir dadlau mai plethwaith o storïau i nofel Gymraeg. Ond mae’r nofel yn yng Ngheredigion i sgwrsio ac i ddarlithio. Ei unigol yw sylfaen y nofel hon. fwy na hynny hefyd. Mae hi’n tystio’n brif hobi yw cadw gwenyn fel yr esbonia yn ei Cryfder arall Pantglas yw ei groyw iawn i’r chwalu a’r ecsbloetio a lyfr Dyn y Mêl (Gwasg Carreg Gwalch, 2010). chymeriadau. Mae yna lu ohonynt fu ar gymunedau Cymru dros y ganrif Ysgrifennodd yn gyson am y grefft hon mewn (bron na ellid awgrymu fod yna a hanner ddiwethaf. Fe ddigwyddodd nifer o gylchgronau am dros ugain mlynedd. Am ormod efallai). Ond yn sicr, ni welwyd hynny nid yn unig yn Llanwddyn, y llafur hwn derbyniwyd ef i’r orsedd dan yr enw cymeriadau mor lliwgar â’r rhai hyn Tryweryn a Chlywedog, ond yn ‘Wil Cornel’. yn Llanwddyn nac yn unrhyw lan Rhydcymerau a Mynydd Epynt, a’r Wedi cyfnod yng Ngholeg y Drindod, arall yng Nghymru erioed o’r blaen. holl gymunedau hynny trwy’r wlad a Caerfyrddin, a Choleg y Brifysgol Aberystwyth Yr amlycaf, heb os, yw Cati’r Siop, gafodd eu anrheithio gan ddiboblogi a bu’n dysgu am nifer o flynyddoedd yn Aberdâr, lle John ‘Pantglas’ Jones, Pedws Ffowc y drwg-effeithiau hynny. y cyfarfu â Mair ei wraig. Ymhen rhai blynyddoedd Wrach, Estons y Gof, Popi y Butain, Mae gennym ym Mihangel Morgan wedi dychwelyd i Geredigion cafodd ofal Ysgol Pitar Ŵad a Gwyneth Cefn Tylchau, awdur dyfeisgar a bywiog sydd yn Cwmpadarn, Llanbadarn Fawr lle y bu’n brifathro yr hen wraig sy’n amharod i gefnu mynd o nerth i nerth. Fe ddylid am bum mlynedd ar hugain. ar ei chynefin pan ddaw hi’n amser ychwanegu fod y lluniau gan Ruth Bu’n aelod o Gyngor Sir Ceredigion gan i bawb adael. Mae yna hefyd gi neu Jên hefyd yn cyfrannu’n helaeth at wasanaethu fel Cadeirydd y Pwyllgor Addysg. Mae ddau sy’n haeddu sylw. lwyddiant y nofel. ganddo ef a Mair ddau fab, Hywel a Dylan. Gwneir defnydd helaeth o hen Dafydd Morgan Lewis Bydd y gyfrol hon yn cael ei lansio’n swyddogol chwedlau a llên gwerin. Mae hynny ddiwedd Mawrth lle bydd cyfle i chi brynu copi yn ei dro yn pwysleisio’r cwlwm Adolygiad oddi ar www.gwales.com, wedi ei arwyddo gan yr awdur. cyntefig sy’n bodoli rhwng y bobl hyn trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau Cymru.

18 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

Oedfa Gomisiynu Zoe Glynne Jones Cyngor Cymuned Menter Gobaith: Menter Gydenwadol Tirymynach Eglwysi Gogledd Ceredigion Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau Cwynwyd bod bagiau 31 Ionawr o dan lywyddiaeth ysbwriel wedi eu taflu ar Ar fore dydd Sul, 9fed Chwefror, daeth tyrfa luosog ynghyd i gapel y cadeirydd y Cyng. Dewi ochr ffordd y banc sy’n dilyn Seion, Stryd y Popty, Aberystwyth i oedfa gomisiynu Zoe Glynne James. Yn dilyn awgrym i fyny o’r Lôn Groes. Jones, Swyddog Datblygu Gwaith Plant ac Ieuenctid Menter Cyngor Ceredigion ein bod Eglurodd y Cyng. Hinge Gobaith, Menter Gydenwadol Eglwysi Gogledd Ceredigon. yn creu Gwefan, a’r cynnig oblygiadau’r Gyllideb a’r Croesawyd y gynulleidfa i Seion yn sŵn byrlymus y gerddorfa a o gymhorthdal o £500, rhesymau am y codiad yn ffurfiwyd o blith ieuenctid eglwysi’r ardal o dan arweiniad Llio penderfynwyd ein bod yn y dreth o 5%. Pwysleisiodd Penri. Fe’i cynorthwywyd gan Mary Jones Morris oedd yn cyfeilio gofyn am gymorth Technoleg fod yna amseroedd anodd ar y piano. Taliesin i ymgymryd â’r o’n blaen. Ar y pwnc Iechyd, Dewi Hughes, Cadeirydd y Fenter, oedd yn gyfrifol am gwaith yn hytrach na dywedodd y bydd rhaid lywyddu’r Oedfa ac am gomisiynu Zoe yn ffurfiol. Llwyddodd chwmnïoedd o Loegr. i ni gyd ymladd ymlaen Dewi i osod cywair hyfryd iawn a bu’r oedfa ar ei hyd yn un Mae’r gwaith o gwteri cae i gadw ein hysbytai a’n hwylus a llawen. Wedi’r comisiynu cafodd Zoe gyfle i ymateb chwarae Tregerddan wedi gwasanaethau presennol. ac i rannu ei hawydd i roi cariad Crist ar waith ac i gynorthwyo ei gwblhau yn llwyddiannus Derbyniwyd cynlluniau plant ac ieuenctid yr ardal i ddod i adnabod Iesu yn Arglwydd ac gan ymgymerwr profiadol, amlinellol y cais am godi yn Waredwr. Yn sicr creodd argraff arbennig ar y gynulleidfa â’i a phenderfynwyd anfon 27 o dai ar yr ochr ogleddol phersonoliaeth gynnes ac hawddgar. llythyr o ddiolch i i Gae’r Odyn. Unwaith eto Dr Owain Edwards, Coleg y Bala a roddodd yr anerchiad Brifysgol Aberystwyth mae’r Cyngor yn pwysleisio yn seiliedig ar yr alwad i fod yn ddisgyblion i’r Arglwydd Iesu. sydd bellach yn rheoli fod ymgymerwyr lleol yn Llwyddodd i ennyn ymateb arbennig gan y plant drwy gyfrwng IBERS, y tirfeddianwyr. cael blaenoriaeth i wneud lluniau pwerpwynt, sgwrs a chân hynod bwrpasol. Cymerwyd at Mae Cymdeithas Trigolion y gwaith, bod pobl leol ac y rhannau arweiniol gan rai o fyfyrwyr Prifysgol Aberystwyth, Bryncastell wedi gwneud o fewn y dalgylch yn cael sef Angharad Jenkins, Anest Evans, Gwilym Tudur a Robin cais i Gronfa Eleri am cartrefi, a bod y ffin yn glir Powell-Davies. Offrymwyd gweddi benodol dros Zoe a’r Fenter gymhorthdal tuag at oddi wrth yr ardal chwarae gan y Parchedig Nan Wyn Powell-Davies, Swyddog Bywyd a offer chwarae mewn Maes Chwarae Rhydypennau. Thystiolaeth Eglwys Bresbyteraidd Cymru. Cyhoeddwyd y cydweithrediad â’r Cyngor. Penderfynwyd ar y Fendith gan y Parchedig Andrew Lenny. Yn ei adroddiad misol praesept am y flwyddyn Wedi’r oedfa cawsom gyfle i gymdeithasu dros baned o de yn cyfeiriodd y Cyng. Paul 2014-2015. Drwy godi 3% y festri. Cyfanswm yr offrwm a dderbyniwyd er budd Gobaith i Hinge at y difrod diweddar bydd hynny yn golygu bod Gymru oedd £314. Diolch yn fawr iawn i bawb a ddaeth i gefnogi’r gan ystormydd ar arfordir Tirymynach yn derbyn oedfa a dymunwn bob bendith ar waith y Fenter. Clarach. Mae’r bont bren £16,000 yn hytrach na’r wedi derbyn cryn ddifrod, £15,500 presennol. a bu rhaid symud tri theulu Dyma’r noson pryd o’u cartrefi am gyfnod, ond y dosberthir rhoddion yn rhyfedd iawn yr afon a i elusennau lleol. wnaeth y difrod mwyaf a Penderfynwyd fel a ganlyn hynny yng nghyffiniau y eleni: Ffrindiau Cartref Pentre Gwyliau. Man arall a Tregerddan £150, Y Tincer ddioddefodd oedd cyffiniau £350, Maes Chwarae Plas . Mae lle i gredu Rhydypennau £500, Pwyllgor fod y morglawdd newydd Henoed £250, Mynwent sydd yn arbed y Borth yn cael y Garn £200, Mynwent effaith i’r gwrthwyneb mewn Noddfa £175, Clwb Hoci ardal fel Wallog. Bow Street £100, Cylch Mae mwy o arwyddion Meithrin Rhydypennau £150, wedi eu gosod ar y ffyrdd Ysgol Rhydypennau £100, i ddynodi lleoliad gwaith Ambiwlans Awyr Cymru Rhes gefn: O’r chwith i’r dde: Y Parchedigion Judith Morris, Wyn Bont-goch, hyn yn arbed £200, Neuadd Rhydypennau Morris a Nan Wyn Powell-Davies; Anest Evans, Angharad Jenkins lorïau rhag defnyddio ffyrdd £1000, CAB £200, Clwb Rhes flaen: O’r chwith i’r dde: Robin Powell-Davies, Gwilym Tudur, llai, megis y Dolau a’r Lôn Ffermwyr Ieuanc Tal-y-bont Dr Owain Edwards; Zoe Glynne-Jones, Dewi Hughes, Y Parchg Groes. Mae gwaith dros £100, Noson Tân Gwyllt Andrew Lenny. dro wedi ei wneud i lanw £200, Sioe Arddwriaethol tyllau ar y ffyrdd hyn. Bu Rhydypennau £100. rhai mannau heb olau yn ytincer@ ddiweddar, ond credir mai Dyddiad y cyfarfod nesaf mellten oedd yn gyfrifol. fydd 27 Chwefror. googlemail.com

19 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

Ysgol Penrhyn-coch

Coginwyr ifanc yw Agor Drysau, ac fe’i trefnir Aberystwyth. Llwyddwyd i fynd drwodd i’r rownd nesaf. gan Gwmni Theatr Arad Goch ennill rhai gêmau ond collwyd Da iawn i’r holl dîm ac i Miss Llongyfarchiadau i Charlotte bob dwy flynedd. Bwriad yr un gêm ac felly ni lwyddwyd i Hall am eu hyfforddi. Ralphs ac Elisa Martin am Ŵyl yw rhoi cyfle i blant, pobl ddod yn gyntaf ac yn ail yng ifanc a theuluoedd Cymru i nghystadleuaeth Cogurdd yr brofi rhai o’r goreuon ymhlith y celfyddydau perfformio ysgol. Diolch i Mrs Watkins Matthew Martin rhyngwladol, yn ogystal â rhoi (cogyddes yr Ysgol) am yn dangos i’r cyfle i ymwelwyr o dramor feirniadu. Pob lwc i ti Elisa a disgyblion sut i brofi cyfoeth celfyddydau fydd yn cynrychioli yr ysgol yn i fynd ati i greu perfformio Cymru. Bu i’r ysgol y rownd ranbarthol. llythrennau dderbyn y braint o gydweithio graffiti fel rhan Het Milwr a’r Twtw Pinc gyda’r Bardd Eirug Salisbury o waith ar ein i greu cerdd groeso arbennig. Thema “Yr Oriel”. Braf oedd croesawu Cwmni Aethpwyd ati wedyn i greu Theatr Arad Goch atom ar cyflwyniad arbennig a gellir gychwyn eu taith o amgylch gweld y croeso gorffenedig ar y ysgolion de Orllewin Cymru. we. Dyma’r cyfeiriad. Cafwyd hanes merch wrth iddi http://www.youtube.com/ gael atgofion o fywyd plentyn watch?v=vrTPGosBkYQ yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Dim ond un cymeriad oedd yn y Llyfrgell Genedlaethol ddrama a chafwyd perfformiad arbennig. Ar ddiwedd y sioe Fel rhan o waith y tymor cafwyd cyfle i gael gael sesiwn cafwyd ymweliad â’r Llyfrgell trafod ynghyd â gweithdy Genedlaethol. Tra yno cafwyd pwrpasol. Diolch i’r actorion cyfle i weld gwaith arlunwyr ac i Gwmni Arad Goch am y amrywiol oedd yn yr oriel. Bu’r perfformiad. disgyblion wrthi yn sgetsio enghreifftiau eu hunain. Ffilmio Diolch i Rhodri Morgan am ei barodrwydd i’n derbyn ac am Fel rhan o waith Het Milwr ein tywys o amgylch yr Oriel. a’r Twtw Pinc, bu unigolion o Gwmni Arad Goch wrthi yn Gwellhad Buan gweithio gyda disgyblion yr ysgol ar greu blog arbennig. Yn Gwellhad buan i Mrs Lynn ystod y bore, cawsant gyfle i Jones a gafodd ddamwain yn ffilmio a holi Mrs Mair Evans ddiweddar. Edrychwn ymlaen ar ei phrofiadau fel plentyn ym i’w chael yn ôl yn yr ysgol yn mhentre Bronnant yn ystod yr fuan. Ail Ryfel Byd. Mae’r blog erbyn hyn yn fyw ar y rhyngrwyd a Gala Nofio gellid ei weld ar http://www. Disgyblion y Cyfnod Sylfaen yn cymryd rhan yn Winter Watch y BBC youtube.com/watch?v=JIaUM Bu nifer o ddisgyblion yn iHaAbE&list=UUbVDJ5An2N1 cymryd rhan yng Ngala TbfPV9zmA0mQ&feature=c4- Nofio Ysgolion yr ardal. overview Llongyfarchiadau i bawb Diolch i bawb a fu’n rhan o’r fu wrthi yn nofio a diolch prosiect ac am roi’r cyfle i’r i bawb fu wrthi yn barod i disgyblion. helpu a chynorthwyo gyda’r trefniadaeth. Agor Drysau Pêl rwyd Yn ystod mis Ebrill bydd Gŵyl Agor Drysau Arad Goch yn Aeth tim pêl rwyd yr ysgol i cymryd lle yn Aberystwyth. lawr i Ganolfan Plas-crug i Gŵyl Celfyddydau Perfformio gymryd rhan yn nhwrnament Cymru i Gynulleidfaoedd Ifanc pêl rwyd yr Urdd, Cylch Disgyblion yr ysgol yn cael brecwast yn IBERS

20 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

Ysgol Craig yr Wylfa

Nofio Arad Goch cynnal cyngherddau a bydd plant yr ysgol yn ymuno gydag ef i gynnal cyngerdd yn Mae mis Ionawr yn fis prysur o ran Cynhyrchiad Cwmni Theatr Arad Goch y Neuadd Gymunedol ar nos Sadwrn 15 cystadlu yn y pwll nofio. Cynhelir dwy ar hyn o bryd yw ‘Het Milwr a’r Twtw Chwefror. gala leol ac mae’r plant yn gwerthfawrogi’r Pinc’ ac fe gafodd plant Cyfnod Allweddol cyfleoedd i gystadlu yn erbyn ysgolion 2 y tair ysgol gyfle i weld y perfformiad Muriel Delahaye eraill cylch Aberystwyth. Bu plant Ysgol yn Neuadd Goffa Tal-y-bont. Mae’r sioe Craig yr Wylfa’n cystadlu’n frwd yn erbyn wedi ei seilio ar yr Ail Ryfel Byd ac yn Ym mis Ionawr, roedd yr ysgol yn ffodus plant o ysgolion eraill y cylch unwaith arbennig ar effaith y rhyfel ar deulu’n byw iawn o gael cwmni’r artist lleol Muriel eto eleni. Llongyfarchiadau mawr i bawb yng ngorllewin Cymru. Cawsom wybod Delahaye am brynhawn. Roedd y plant a fu’n cystadlu ac yn enwedig i’r canlynol am ddynion yn gorfod mynd i ymladd, wrth eu bodd yn gofyn cwestiynau iddi am gyrraedd y gala terfynol – am oedolion yn gorfod symud o Lundain ac roedd eu hatebion yn ddifyr a doniol. i osgoi’r bomio ac am blentyn yn gorfod Esboniodd i ni sut mae’n defnyddio’r Sam Davies 1af Rhydd Bechgyn symud o Abertawe i fyw ar fferm yn Sir môr yn gefndir i’w gwaith a’r ffaith ei bod Blwyddyn 6 Gaerfyrddin. Roedd cysylltiad amlwg yn hoffi dangos emosiynau gwahanol ar Rhys Bishop 5ed Cefn Bechgyn gyda’r presennol hefyd gyda chyfeiriad at y wynebau’r cymeriadau yn y llun. Roedd yn Blwyddyn 6 rhyfel presennol yn Afghanistan. brynhawn diddorol iawn. Joshua Williamson-Evans 2il Lowri Sion yw’r unig actores yn y sioe Broga Bechgyn Blwyddyn 5 a llwyddodd i greu naws arbennig o’r Sam, Rhys, Joshua, Louis 4ydd Cyfnewid cychwyn gan bortreadu nifer o gymeriadau Cymysg Bechgyn Blwyddyn 6 gwahanol yn ardderchog. Roedd y plant a’r Siop oedolion a welodd y sioe wedi eu plesio’n SGIDIAU GWDIHW Mae tair ysgol y bartneriaeth (Ysgol Craig fawr – diolch yn fawr Arad Goch. 8 Ffordd Portland, Aberystwyth yr Wylfa, Tal-y-bont a ) wedi SY23 2NL bod yn brysur iawn dros y mis diwethaf. Y Ddarlith Wyddoniaeth 01970 617092 Yn ogystal â dod at ein gilydd i gystadlu, rydym wedi mynychu gweithdai a Bob blwyddyn mae’r Brifysgol yn trefnu Gwasanaeth pherfformiadau hefyd. darlith ddiddorol i gyflwyno elfennau GOFAL TRAED o wyddoniaeth. Cafodd plant Cyfnod Ceiropodydd /podiatrydd graddedig Llyfrgell Genedlaethol Allweddol 2 dipyn o hwyl yn gweld y ac wedi cofrestru efo’r H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, gwahanol arbrofion diddorol eleni eto a bu Dip.Pod.Med. Yn y Llyfrgell Genedlaethol cafodd plant rhai o’r plant yn ddigon ffodus i fynd ar y Blwyddyn 5 a 6 y fraint o glywed Michael llwyfan i gynorthwyo wrth greu arbrawf! Harvey, storïwr proffesiynol yn adrodd stori Taliesin mewn ffordd ddiddorol Cyfnod Sylfaen Gwesty’r Llew Du ac unigryw. Cawsom wybod am hanes Black Lion Hotel Ceridwen yn creu’r swyn ar gyfer ei mab Yn ystod y mis aeth plant y Cyfnod ond bod diferion o’r swyn wedi disgyn Sylfaen ar ymweliad i’r dref. Yn gyntaf ar fys Gwion. Bu cwrso mawr wedyn lle aethom i Lyfrgell y Dref i gael stori gan y Blwyddyn Newydd Dda trodd Gwion i ysgyfarnog, pysgodyn, Llyfrgellydd Plant - Delyth Huws. Roedd a phob hwyl yn 2014! colomen a hedyn o wenith cyn cyrraedd yn brofiad arbennig i’r plant fynd i weld Tre Taliesin yn y diwedd. Roedd y y llyfrgell newydd. Yna aethom draw i Gwnewch hi yn flwyddyn gweithgaredd yn rhan o’r cyfle i weld Amgueddfa Ceredigion i weld model i’w chofio . . . pedair o lawysgrifau pwysicaf Cymru o gastell y dref a chael cyfle i fod yn gyda’i gilydd yn y Llyfrgell - Llyfr Du dditectifs hanes. Wedyn roedd hi’n amser Bwyd Da . . . Cwmni Da . . . Caerfyrddin a Llyfr Taliesin o’r Llyfrgell i fynd i weld y castell go iawn. Cafodd T a l y b o n t , A b e r y s t w y t h Genedlaethol Cymru, Llyfr Aneirin o pawb amser wrth eu bodd yn crwydro ac 0 1 9 7 0 8 3 2 5 5 5 Lyfrgell Ganolog Caerdydd a Llyfr Coch ymchwilio. g w e s t y l l e w d u . c o m Hergest o Goleg yr Iesu, Rhydychen. Roedd y gweithgaredd hefyd yn rhan o Peter Karrie Wythnos Genedlaethol Adrodd Stori. Yn y cyfamser bu plant Blwyddyn 3 a 4 y Yn ystod yr wythnosau diwethaf, mae tair ysgol yn edrych ar dirluniau o Gymru plant yr ysgol wedi cael profiad arbennig yn Oriel Gregynog. Roedd hyn yn gyfle i o gael gwersi canu gyda Peter Karrie, y weld nifer o luniau gwych gan artistiaid canwr enwog o Phantom of the Opera yn enwog gan gynnwys Richard Wilson a y West End. Ar hyn o bryd, mae’n teithio Kyffin Williams. o gwmpas neuaddau bychan Cymru yn

Disgyblion yr ysgol yn cael brecwast yn IBERS

21 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366

Ysgol Pen-llwyn

Ymweliadau Amgueddfa’r Dre ac i Lyfrgell Comenius “Tell Me Your Story” i groesawu staff a disgyblion o y dref er mwyn gwrando ar - sef prosiect ar y cyd efo’n ysgolion y gwledydd hyn yma Buodd dosbarth 2 yn ddiweddar stori am Gastell. Ymweliadau ysgolion partner yn Ffrainc, yng Ngheredigion ym Mis Mai. am daith i Aberystwyth. Gan diddorol a gwerth chweil. Sweden, Denmarc ac Iwerddon. Bydd hyn yn adeg cyffrous i’r fod y disgyblion yn dilyn thema Cafwyd wythnos fuddiol iawn plant, rhieni a’r ysgol. Mae’r “Yr Oriel” aethom ar daith i’r Aml Sgiliau yn dysgu am ddiwylliant a hanes plant wedi bod yn cydweithio Llyfrgell Genedlaethol er mwyn ardal Limoges, de-orllewin gyda’i gilydd wrth rannu cardiau cael taith tu ôl y llenni ac hefyd Treuliodd dosbarth 2 y Ffrainc. Daethant â llawer o Nadolig a negeseuon, trafod eu er mwyn gweld y gwaith pwysig prynhawn yn ddiweddar ar faes luniau a straeon yn ôl i rannu hoff eitemau personol a rhannu a oedd yn cael ei arddangos Astro Turf y Brifysgol gogyfer gyda’r plant. Edrychwn ymlaen gyda’r ysgolion eraill. yn Oriel Gregynog. Fe welon â gŵyl Aml Sgiliau. Roedd ni lawer o luniau gan Turner, llawer o blant lleol yno yn profi Kyffin Williams a Richard amrywiaeth o gampau a sgiliau Wilson. Roedd y plant wedi chwaraeon a oedd yn amrywio mwynhau gweld y lluniau yn i sgiliau pêl-droed, hoci, pêl cael eu harddangos er mwyn fasged, ymarfer corff ac ati. eu gwerthfawrogi yn well. Erbyn diwedd y prynhawn Aethom wedyn i fyny i Ganolfan roedd pawb allan o wynt, ond y Celfyddydau er mwyn gweld wedi mwynhau yn fawr iawn. lluniau cyfoes Siani Rhys James. Mae’r plant bellach wrthi yn Comenius gwneud amrywiaeth o waith ar yr Oriel, ac yn trefnu arddangosfa ar Ar ddechrau mis Chwefror y cyd efo Ysgol Penrhyn-coch. aeth Mr Evans a Mrs Davies Buodd Dosbarth 1 ar daith i Ffrainc. Dyma’r drydedd hefyd. Buon nhw eto i’r Llyfrgell cyfarfod ar gyfer ein cywaith Cyfarfod Croesawu Comenius Genedlaethol er mwyn gweld enghreifftiau o luniau o Gestyll, oherwydd Cestyll a Dreigiau yw eu thema nhw. Fe gawson nhw gyfle i weld tu ôl i lenni y Llyfrgell Genedlaethol. Fe aethon nhw hefyd i

GWASANAETH TEIPIO GWAITH PRYDLON A CHYWIR PRISIAU CYSTADLEUOL PROSESYDD GEIRIAU PRINTYDD LLIW IONA BAILEY PEN-Y-BRYN SWYDDFFYNNON 01974 831580

R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch Contractiwr, masnachwr gwair a gwellt Arbenigwr ar ailhadu Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr i’w llogi Cyflenwi cerig mán 01970 820149 07980 687475 Gwibdaith Dosbarth 1 - Astudio lluniau o gestyll

22 366 | CHWEFROR 2014 | Y TINCER

Ysgol Rhydypennau

Mae’r prysurdeb yn yr ysgol yn parhau wisgo dillad lliwgar ar y dydd er mwyn codi i hyrwyddo Cymraeg i Oedolion yng gyda nifer o ymweliadau, digwyddiadau a ymwybyddiaeth o’r achlysur a chodwyd swm Nghanolbarth Cymru yn 2014. gweithgareddau amrywiol. sylweddol er mwyn helpu plant tlawd dros y Hoffem ddiolch i’r holl blant oedd wedi Byd. cymryd rhan yn y gystadleuaeth, a hefyd i’r Arad Goch ysgolion am ei hyrwyddo. Clwb Cant Os hoffai rhywun mwy o wybodaeth am Yn ystod y tymor hwn mae plant gyrsiau Cymraeg, yn enwedig cyrsiau i’r blynyddoedd 3-6 wedi mwynhau sesiynau Mae’r amser wedi cyrraedd eto i ymuno teulu, gysylltwch â Chanolfan Cymraeg difyr iawn dan ofal Mari Turner, Arad Goch. â Chlwb Cant yr ysgol. Mae Cymdeithas i Oedolion Canolbarth Cymru 0800 876 Trefnwyd y sesiynau er mwyn hybu sgiliau Rhieni ac Athrawon yr ysgol unwaith eto 6975 [email protected] www. iaith mewn ffyrdd ymarferol. Hoffai’r ysgol yn parhau i wahodd rhieni, athrawon a dysgucymraegynycanolbarth.org ddiolch i Mari am ei gwasanaeth arbennig. ffrindiau’r ysgol i ymaelodi â’r Clwb 100. Mi fydd yr aelodaeth yn parhau, fel llynedd, am Rasus Rhydypennau flwyddyn gan ddechrau ym mis Mawrth a gorffen ym mis Rhagfyr. Yn hytrach na’r Bingo arferol; trefnodd Bydd hi’n angenrheidiol i bob aelod dalu pwyllgor Cymdeithas Rhieni ac Athrawon yr tâl aelodaeth blynyddol o ddeg punt a fydd ysgol ‘Noson Rasus’ yn neuadd yr ysgol. Gyda yn talu am gost pob cyfle i ennill yn ystod y chymorth technoleg a brwdfrydedd rhieni a cyfnod. Cyfanswm yr holl arian sef gwobrau’r phlant yr ysgol cafwyd noson lwyddiannus flwyddyn fydd pum cant punt. Bydd yr holl tu hwnt o ran hwyl a mwynhad heb anghofio elw yn mynd at bwyllgor CRhA ac felly tuag codi swm sylweddol at goffre’r ysgol. at yr ysgol. Mi fydd y gwobrau misol fel a Gobeithio cynnal nosweithiau tebyg eto yn y ganlyn: Gwersi Cyfnod Fictoria dyfodol. 1af- £25 2il-£15 3ydd-£10 Os am ymuno â’r clwb cysylltwch â Delyth Diogelwch Morgan ar 01970 820656

Diolch i Gwyndaf Lloyd, Swyddog Diogelwch ‘Syniad da – llongyfarchiadau i’r tri enillwr’ Tân Ardal Aberystwyth am alw mewn i’r ysgol yn ddiweddar er mwyn codi ymwybyddiaeth ‘Beth am gael poster newydd i hyrwyddo y plant o beryglon tân yn y cartref. Yn ystod Cymraeg i Oedolion?’ ‘Syniad da, ond sut?’ y sesiynau amrywiol o’r Dosbarth Derbyn ‘Beth am ofyn i blant blwyddyn 3-6 ddylunio i Flwyddyn 6, dysgodd y plant sut i ddianc poster i ni?’ yn ddiogel o’u cartref petai yna dân, beth A dyna beth wnaeth Canolfan Cymraeg Sesiwn ymarferol gyda Mari Turner. i ddweud wrth ffonio mewn argyfwng a i Oedolion Canolbarth Cymru. Cafwyd chynllunio ble i osod larwm tân yn y tŷ. cynllun gwych gan Luke Wakelin, Ysgol Rhydypennau. Daeth Llywelyn Bowen Hanes Jones yn ail, ac Owain Ifans yn 3ydd. Llongyfarchiadau i’r tri ohonynt. Fe aeth dosbarth Mrs Williams ar daith Enillodd Luke docyn llyfr £25 i brynu i Ganolfan Y Barcud yn Nhregaron yn llyfrau o’i ddewis ei hun, yn ogystal â £50 i’r ddiweddar. Pwrpas y daith oedd rhoi cyfle i’r Ysgol. Roedd Llywelyn ac Owain wedi derbyn plant fynychu ysgol o’r cyfnod Fictorianaidd tocyn llyfr £5 yr un fel gwobr. Noson Rasus er mwyn profi yn uniongyrchol sut oedd Defnyddir syniad Luke i greu poster plant o’r bedwaredd ganrif ar bymtheg yn derbyn eu haddysg. Yn ystod yr ymweliad bu’r plant yn derbyn gwersi nodweddiadol o’r cyfnod drwy ddulliau addysgu Fictorianaidd. Erbyn diwedd y dydd roedd y plant yn falch o ddychwelyd nôl i’r ganrif bresennol!

Diwrnod ar gyfer newid

Cynhaliwyd ‘Diwrnod UNICEF ar gyfer Newid’ ar y 7ed o Chwefror. Cafodd y plant Diogelwch tân gyda Gwyndaf Lloyd.

23 Y TINCER | CHWEFROR 2014 | 366 Tasg y Tincer

Diolch i bawb fu’n lliwio’r llun o’r plant yn croesawu 2014. Am luniau penigamp! Dyma’r enwau: Megan Lois Griffiths, Llandre; Alys Lansley- Lewis, Y Borth, Beca Davies, Bow Street; Nia Jones, Bont- goch; Mirain Wyn Evans, Tal-y-bont; Llew Schiavone, Aberystwyth; Lois Alys Lansley-Lewis Medi, Llandre; Ania Evans, Capel Bangor; Gwawr Morgan, Bow Street. Diolch hefyd i ti, Llio Tanat, Llandre, am dy lun hyfryd o Siôn Corn.

Wel, enw Alys ddaeth o’r het y tro hwn. Llongyfarchiadau mawr!

Does dim angen i mi ofyn i chi beth sy’n arbennig am 1 Mawrth. Ie, Dydd Gŵyl Ddewi, wrth gwrs. Mae’n siŵr eich bod wrthi fel fflamia’n paratoi at steddfod neu gyngerdd neu oedfa. Ond beth sy’n arbennig am 4 Mawrth eleni, tybed? Wel, Dydd Mawrth Ynyd yw’r enw ar y diwrnod hwn, ac enw arall arno yw Dydd Mawrth Crempog. Fyddwch chi’n cael crempog ar 4 Mawrth? Dyma un o fy hoff fwyd – efo trwch o siwgr a lemon! Mae Dydd Mawrth Ynyd yn dod 40 diwrnod o flaen y Pasg, ac mae’n cael ei alw’n ‘Mardi Gras’ mewn rhai gwledydd, neu ‘Dydd Mawrth Tew’. Flynyddoedd maith yn ôl byddai pobl yn bwyta pob math o ddanteithion Enw blasus ar y diwrnod hwn, a dim ond bwyta bwydydd plaen, syml wedi hynny tan y Pasg. Mwynhewch ddathlu Dydd Gŵyl Ddewi, a mwynhewch eich crempog ar 4 Cyfeiriad Mawrth.

Y mis hwn, lliwiwch lun y bachgen sydd wrthi’n coginio. Ysgol Anfonwch eich gwaith i’r cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn Rhif ffôn Oed dydd Gŵyl Ddewi – Mawrth 1af! a ta tan toc!

M THOMAS JONATHAN Plymwr Lleol JAMES LEWIS GOLCHDY LLANBADARN Penrhyn-coch Saer Coed Gosod gwres canolog Adeiladydd CYTUNDEB GOLCHI Ystafelloedd ymolchi 01970 880652 GWASANAETH GOLCHI Cawodydd 07773442260 DUFET MAWR Pob math o waith plymio CITS CHWARAEON ac hefyd gwaith nwy Bronllys Prisiau rhesymol Rhif 366 | CHWEFROR 2014 Capel Bangor FFÔN: 01970 612 459 07968 728470 MOB: 07967 235 687 01970 820375 Aberystwyth GERAINT JAMES