SPRAWOZDANIE ADMINISTRACYJNE Wydziału Powiatowego Powiatu Brodnickiego
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Ń™0/«»nr ikr SPRAWOZDANIE ADMINISTRACYJNE Wydziału Powiatowego powiatu brodnickiego za czas od 1. 1. 1924 r. do 31. 12. 1925 r. i;.- ' .Vi • 1 [ ■ ' ; ' ■ Czcionkami Drukarni Brodnickiej w Brodnicy. Sprawozdanie Administracyjne Wydziału Powiatowego pow. brodnickiego za czas od 1. 1. 1924 r. do 31. 12. 1925 r. o tim o MHVIUITMU Stosownie do § 127 ordynacji powiatowej przedkłada Wydział Powiatowy Sejmikowi Powiatowemu sprawozdanie administracyjne za lata 1924 i 1925. I. Ogólne. Objętość powierzchni powiatu wynosi 106,149 ha czyli 19,87 mil. kwadr W powiecie znajdują się trzy miasta: Brodnica, Lidzbark i Górzno, 98 gmin wiej skich i 44 obszarów dworskich. Miasta obejmują 4494,60,24 ha a gminy i obsza ry dworskie 101614,89,40 ha. Kwota czystego podatku gruntowego wynosi na ca ły powiat 583,623,75 mk. czyli przeciętnie 5,69 mk. od ha. Podatkowi gruntowe mu podlegają 99731,23,93 ha z 561,005,40 mk. czystego dochodu gruntowego. Gruntom należącym do kościołów, szkół i probostw nie będzie wymierzany poda tek gruntowy. Grunta te obejmują 28,68,66 ha [z 22618,55 mk. czystego dochodu gruntowego. Na drogi publiczne przypada 2.181,80,40 ha., na wody 335,2809 ha. a na zabudowane zagrody poszczególnych gospodarstw 992,50,92 ha. Liczba mie szkańców powiatu wynosi wedle ostatniego spisu ludności z dnia 1. X. 21. roku 61.257 dusz. Z liczby tej jest 50.774 mieszkańców narodowości polskiej 10.683 mie szkańców narodowości niepolskiej. Na miasta przypada 11 936 a na wsie 49.321 dusz. W stosunku do roku 1910 zmniejszyła się liczba ludności o 885 osób. Zwierząt domowych naliczono: Koni 11,235, bydła rogatego 31.495, owiec 16.816, trzody chlewnej 31,465. Liczba gmin wiejskich powiększyła się w roku 1925 o trzy gminy i to ko sztem obszarów dworskich Gorczeniczka, Swierczyny i Sz. Kruszyny, które z mo cy rozporządzenia Rady Ministrów przegminowane zostały na gminy wiejskie o tej samej nazwie. Przegminowanie to było konieczne i nastąpiło z powodu utworze nia przez Urząd Ziemski z wymienionych majątków ziemskich osad o wielkości mniejwięcej 50 do 60 mórg obszaru, na których osiedlili się polacy, przeważnie były ochotnicy Wojsk Polskich. Powyższe dane statystyczne, oparte na spisie lu dności z 1. 10. 21. r., dzisiaj nie zupełnie są już ścisłe. Stosunek mieszkańców pod względem narodowości napewno jest inny jak w dniu 1. X. 21 r. a miano wicie już zmienił się na korzyść polskości, gdyż w czasie od 1. X. 21. r. do teraz przeważna część niemców wyemigrowała do Niemiec, miejsca ich zajęli Polacy po części reemigranci z Niemiec, którzy tam optowali na rzecz Polski. Dnia 22. czerwca 1924 r. zwiedził miasto Brodnica z okazji poświęcenia sztan daru 67 pułku piechoty Pan Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Stanisław Woj ciechowski. Ludność miasta i powiatu dołożyła wszelkich starań by Wysokiemu Gościowi — Dostojnikowi Rzeczypospolitej — okazać swe przywiązanie i miłość 2 do Ojczyzny. Dzień wymieniony wykorzystano również dla położenia kamienia węgielnego pod budowę kaplicy na cmentarzu wojskowym, wykończonej w końcu roku sprawodawczego przez miasto Brodnica. Lata 1924 i 1925 były nader ciężkie dla Powiatowego Związku Komunalnego i obywateli pod względem finansowym. Wywołane to zostało wskutek zaprowadzonej przez ówczesnego Ministra Skarbu p. Władysława Grabskiego sanacji Skarbu Państwa i wprowadzenia w obieg zło tego pilskiego jako środka płatniczego, która od obywateli — zwłaszcza rolni ków — wymagała wielkich nakładów pieniężnych z tytułu podatków bezpośre dnich i nowowprowadzonych pośrednich (jak podatku majątkowego, daniny laso- wej i t. p.) Przyczyniły się do tego i stosunkowo niskie ceny płodów rolniczych w stosunku do cen niezbędnych w rolnictwie sprzętów rolniczych i towarów tekstyl nych (przemysłowcy i kupiectwo kalkulacje ceń. dokonywali według walut zagra nicznych — szczególnie dolara lub franka szwajcarskiego) jak również braku po życzek i bardzo wysokich odsetek, które dochodziły do 3 proc. w stosunku mie sięcznym. Zaznaczyć wypada, że o pożyczkach długoterminowych w tych czasach wogóle nie było można myśleć. Podatnicy wobec takiego stanu rzeczy nie byli w możności terminowo na rzecz Powiatowego Związku Komunalnego uiszczać przypadających opłat a ostatnio wymieniony, niechcąc na szwank narażać egzystencji obywateli, zmuszony był udzielać im długoterminowych delacji. W następstwie te go Powiatowy Związek Komunalny walczył z niemiernymi trudnościami finanso wemu, które doszły do tego stopnia, że Powiatowy Związek Komunalny przez pe wien okres czasu niebył w możności swym pracownikom (urzędnikom, funkcjo- narjuszom i robotnikom', którzy w stosunku do wówczas panującej drożyzny źle byli opłacani, w terminach płatności wypłacać pensje i zasługi. Przy końcu roku 1925 dało się odczuć znaczne polepszenie w tym kierunku. W sierpniu 1925 r. z powodu upłynięcia czasu trwania kadencji dotychcza sowego Sejmiku Powiatowego zarządzono nowe Wybory do Sejmiku Powiatowego, które się odbyły 22. listopada tegoż roku. Sukces przy wyborach, odniosło Stron nictwo Ludowe Piast, które na 40 członków Sejmiku Powiatowego przeprowadziło 16 swych kandydatów. W wyborach uzyskali mandatów: Polskie Stronnictwo Ludowe Piast 16, Chrzęść. Nar. Stron. Roln. 2, Nar. Partja Rob. 7, Polska Partja Socjal. 3, Niemcy 3, Zblok. lista polska 3, Klub oby watelski 4, Blok Rolniczy 2. Imienny spis członków Sejmiku Powiatowego jest wykazany pod nr. XIV. niniejszego sprawozdania. Nowowybrany Sejmik Powiatowy w urząd wprowadzony został w roku 1926. II. Starosta i Deputowani. Na czele administracji powiatowej stoi od czasu przejęcia powiatu przez władze polskie starosta p. Władysław Olszewski. Deputowanymi powiatu są pp Dr. Konrad Siudowski z Przydatek i Kazimierz Powałowski z Brodnicy, dawniej Dzierzno. W czasie urlopów wypoczynkowych p. Starosty zastępuje starostę I. de putowany p. Dr. Siudowski. III. Sejmik Powiatowy. W skład Sejmiku Powiatowego, którego wybór się odbył dnia 20. XI. 21 r., wchodzą pp.: Grążawski z Brodnicy, Bizan z Brodnicy, Karbowski z Brodnicy, Jerzykiewicz 3 z Brodnicy, Słoszewski z Brodnicy, Rochon z Lidzbarka, Powałowski z Lidzbarka, Jakubowski z Górzna, Wawrowski z Mszana, Wilamowski z Pląchot, Stachowski z Wymokłych, Gaca z Wrock, Oszwałdowski z Jabłonowa, Czechowski z Lembar- ga, Siebers z Kruszyn, Ciemiński z Jabłonowa, Jahnke z Brudzaw, Goertz z Lem- barga, Rohde z Jabłonowa, Zakrzewski z Nieżywięcia, Kernstein z Karbowa, Mathoes z Gutowa, Dzięgiełewski z Bachotka, Szułwic z Polskiego Brzózią, Cichocki z Zbiczna, Miłoszewski z Pokrzydowa, Rochowski z Polskiego Brzózią, Truszczyński z Kowalik, Piński z Miesiączkowa, Menczyński z Małego Leźna, Grabowski z Grążaw, Mieczkowski z Ciborza, Czajkowski z Belku, Robiński z Opalenicy, Żurawski z Cieląt, Gołębiewski z Brudzaw, ¡Różański z Brodnicy i Tessar z Lidzbarka. Dwuch ostatnio wymienionych członków Sejmiku Powiato wego wprowadzono w urząd 1924 r i to p. Różańskiego w miejsce p. Michnow- skiego z Brodnicy i p. Tessara w miejsce p. Ettera z Lidzbarka. Posiedzeń Sejmiku Powiatowego odbyło się: W roku 1924 trzy, i to 21 marca, 18 listopada i 19 grudnia. W roku 1925 cztery, i to 3 kwietnia, 8 lipca, 15 września i 29 października. IV. Wydział Powiatowy. Wydział Powiatowy, w którego skład wchodzą w roku 1921 na okres czte roletni wybrani pp.: Dr. Siudowski, obywatel ziemski z Przydatek, Jerzykiewicz, burmistrz z Brodnicy, Powałowski, kupiec z Lidzbarka, Robiński obywatel ziemski z Opalenicy, Wiśniewski, rolnik z Grążaw i przedsiębiorca budowlany Słoszewski z Brodnicy, zgromadził się 16 razy w roku 1924 i 13 razy w roku 1925. Jak wynika z dzienników podawczych załatwiono w Wydziale Powiatowym w latach sprawozdawczych 30667 spraw a mianowicie 13739 spraw w roku 1924 i 16928 spraw w roku 1925. Spraw spornych przedłożono Wydziałowi Powiatowemu celem rozstrzygnię cia w roku 1924 — 5 spraw, w roku 1925 — 2 sprawy. Z tych załatwiono: w roku 1924 — 5 spraw, w roku 1925 — 2 sprawy. Ogólnie przedłożono Wydziałowi Powiatowymu celem powzięcia decyzji 432 spraw w roku 1924, a 358 spraw w roku 1925. Z tych dotyczyło 1) Gmin wiejsk. i obsz. dworsk. w r. 1924 spraw 10, w r. 1925 spraw 13 2) Gmin no ubogich w r. 14, w r. V 3) Policję łowiecką w r. 7, w r. y y 4 4) Spraw podatkowych w r. 28, w r. yy 23 5) Policję budowlaną w r. 3, w r. yy 10 6) Spraw personalnych w r. 27, w r. yy 29 7) Rozporządzeń policyjnych w r. — w r. yy 2 8) Spraw dyscyplinarnych w r. 1, w r. yy 2 9) Kasy Oszczędności i Kom. w r. 17, w r. yy 7 10) Spraw drogowych w r. 44, w r. yy 34 11) Spraw położnych w r. 2, w r. y y 3 12) Spraw ubezp. w r. 2, w r. yy 4 13) fldmin. wójtostw w r. 9, w r. y y 21 14) Koncesji na wyszynk w r. 15, w r. yy 15) Innych spraw w r. 254, w r. y y 182 razem 432, razem „ 358 4 V. Urzędnicy Wydziału Powiatowego. R. Biuro Wydziału Powiatowego. 1. Naczelny sekr. Wydziału Powiatowego Talaśka 2. sekretarz „ ,, Bachorski „ Karczewski 4. asystent ,, ,, Ronowski 5- „ ,, ,, Langowski 6. Smoliński 7. registrator ,, ,, Sobiecki 3- 2 funkcjonarjus:ty, 4 siły pomocnicze i 1 uczeń. B. Urzędnicy Powiatowej Kasy Komunalnej i Oszczędności. 1. Rendant Grabowski 2- kontroler Brozowski 3. asystent Brandt 4. 2 siły pomocnicze i 1 uczeń Z dniem 15. VIII. 25 r. zwolniony został z służby powiatowej na własne życzenie asystent kasowy Konrad Brandt, który objął posadę przeciwksiążkowego Powiatowej Kasy Komunalnej i Oszczędności w Sępolnie. Posadę tą powierzono dnia 1. X. 25 r. asystentowi kasowemu Bronisławowi Prusakowi z Chełmna. C. Wdowy i sieroty. Wdowa po sekretarzu Wydz. Powiatowego Marksie wdowa po kontrolerze Schaffmanie wdowa po drogomistrzu