Een uitgave van

de Nederlandse

Vereniging van

Makelaars

6de jaargang - nr 4 - september 2012

Geen woorden, maar daden 610 b di NVM AB E H 123RF Niets uitdeze F Koos inVorm VORMGEVING/DRUK P Anneke Bisschops,JeannettevanDon REDACTI T. 0611390803,E. PACT PublicAffairsbv, JeannettevanDon REDA BLADMANAGEMENT EN Roeland Kimman(NVM),E.info@nvmor H T. NVM, Postbus2222,3430DCNieuwe UIT NVM Colofon en vast Nederlandse Vereni de Boer Stoffelsen ger zonder toestemmin a Jolanda vanMannekes e d Lonnee b etro ollandse Hoo O e OO ( t onnement z 030 e i T b O c r W G eroepsmat h O a ag kk , NNEMENTE t aan FDREDACTI NationaleBeeldbank ) gaz EVE GRAFIE ENILLUSTRATIE 608518 C , g en z es AdriaanvanDam az oe TI th , , PACT 2 Wouter deWild i dd i ij O E of n d n R n. e u / e es e NELE BIJDRAGE ij MediaCenter Rotterda g

Ad n ter te, SuzannevandeKerk, i wor i k g , g i s eenu 5 AnnePaulRoukema tgever. un ave ma g res w bij vandeuit j dig d avandon g b

t toegezon d in E N eoor , EdwinPeters e vastgoe en ij g i g z V vanMakelaarso. t wordenover i g , erzoe NVM g SiccovanGrieken d ave van i , e ngen Tessa Posthuma g li g & en@zi ng van ever k DISTRIBUTI d en omeengrat d en aanpersonen k ( sector . EIND unnen wor d , N gg g e m , en, d g Bas o.n e u enomen g S ein, g ) l .n i tgever g g l . , e 4 d n en i E s . 8 IN DIT NUMMER nscae’ 8 10 Staaij: ‘Daadbijhetwoord’ SGP-lijsttrekker Keesvander 6 en socialer’ Samsom :‘Nederlandsterker PvdA-lijsttrekker Diederik aanpakken’ Blok: ‘Nietdoorschuivenmaar 4 VVD-fractievoorzitter Stef Pechtold: ‘Ennuvooruit’ D66-lijsttrekker Alexander Voorwoord 3 20 orNdrad 22 voor Nederland’ :‘Groenekansen GroenLinks-lijsttrekker 20 ‘Keerpunt naardetoekomst’ DPK-lijsttrekker HeroBrinkman: partijen 16 woningmarkt 11prominente 14 Samenvatting standpunten Krol: ’50PLUSPUNTEN’ 50PLUS-lijsttrekker Henk 12 verloop vandepeilingen Maurice deHondoverhet 14 NVM ag az i n e CDA-lijsttrekker Sybrand van Bruggen bouwen Haersma Buma: ‘Iedereen’ 24 De afgelopen periode hebben marktpartijen (Woonbond, Aedes, Vereniging Eigen SP-lijsttrekker : Huis en NVM) frequent overleg gevoerd ‘Nieuw vertrouwen’ 26 om een uitweg te vinden voor de zieke woningmarkt. Dat heeft geresulteerd in een CU-lijsttrekker : fors aantal aanbevelingen voor de koop- en de huurmarkt waar we gezamenlijk ‘Voor de verandering’ 28 VOORWOORD trots op mogen zijn. Dat iedere partij daarbij haar deelbelangen opzij heeft Econoom Lans Bovenberg gezet en het gezamenlijk belang heeft vergelijkt verkiezings- laten prevaleren, moge duidelijk zijn. Het programma’s met WONEN 4.0 30 woningmarktakkoord WONEN 4.0 kan op grote instemming en bijval rekenen van veel partijen uit het politieke en Parlementair verslaggever Wouke van Scherrenburg 32 maatschappelijke middenveld in Nederland.

In deze verkiezingsspecial van NVMagazine kunt u lezen dat WONEN 4.0 voor de meeste politieke partijen een bron van inspiratie is en de basis vormt voor besprekingen over hervormingen van de woningmarkt. Dat dit zo duidelijk wordt benoemd is verheugend, omdat hiermee de kans is verkleind dat het woondossier onder het mom van politieke uitruil wordt gemarginaliseerd. De basis is goed en er lijkt dus reden voor optimisme. Toch is de kans niet ondenkbaar dat er tijdens het formeren van het nieuwe kabinet alsnog een kink in de kabel komt.

Vanuit onze verantwoordelijkheid als marktpartij, één van de ondertekenaars van het WONEN 4.0-akkoord, vraag ik de politici 2226 om straks vooral de rol van bruggenbouwer op te pakken. Geen muren metselen, maar bruggen bouwen. De marktpartijen stapten onderweg naar WONEN 4.0 over hun eigen schaduw heen. Het zou het nieuw te vormen kabinet sieren als het straks ook over deelbelangen van afzonderlijke partijpunten heenstapt en het gezamenlijk belang voorop laat staan.

Ger Hukker, 2428 NVM-voorzitter Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 3 ‘Makelaars en corporaties werken samen, nu de politiek nog’

Aflossen, dat is het devies van D66-lijsttrekker ‘Perverse prikkels verhogen Alexander Pechtold aan (potentiële) huizenbezitters. De hypotheekschuld van 640 miljard euro in ons land moet hypotheekschuld’ volgens hem zo snel mogelijk worden verkleind. Aflossen D66-leider Alexander Pechtold pleit al jarenlang van de hypotheek moet voortaan bij woningbezitters de voor hervormingen op zowel de koop- als huurmarkt. norm worden. Hij is blij dat bij het begrotingsakkoord in Scheefwonen moet worden aangepakt. Ten aanzien april en in WONEN 4.0 verstorende ‘heilige huisjes’, zoals van de koopwoningmarkt vindt hij dat “perverse de hypotheekrenteaftrek, zijn doorbroken. prikkels” als de hypotheekrenteaftrek de doorstroming belemmeren en alleen maar de torenhoge hypotheekschuld Alexander Pechtold pleit al jarenlang voor hervormingen op zowel verhogen. Pechtold is verheugd dat CDA en VVD bij het de koop- als de huurmarkt. Scheefwoners moeten kiezen voor begrotingsakkoord dat in april gesloten werd bereid waren het betalen van een hogere huur of verhuizen naar een duurdere dit ‘taboe’ te doorbreken. Hij is ook enthousiast over het woning. Ook nu het slecht gaat op de koopwoningmarkt, vindt hij woonakkoord WONEN 4.0. dat die hervormingen moeten worden doorgevoerd. “Of dit wel het juiste moment is voor hervormingen? Dat hoor ik al zeven jaar. Mijn voorgangers hoorden dit vermoedelijk de zeven jaar daarvoor aftrek als ze een annuïteitenhypotheek afsluiten. Bestaande ook. Het draait niet om het moment, maar om vertrouwen”, zegt gevallen worden wel ontzien. “Het vijfpartijenakkoord was voor Pechtold. mij niet ideaal”, zegt Pechtold. “Maar de doorbraak is er wel gekomen. VVD en CDA waren nergens toe bereid, maar we konden De D66-leider is verheugd dat bij het begrotingsakkoord in april ze dwingen tot dit systeem. Dat is het belangrijkste. Dat de starter VVD en CDA gedwongen konden worden om een heilig huisje als er het slechtste afkomt, realiseer ik me. Maar we wilden het CDA de hypotheekrenteaftrek aan te pakken. Volgens het akkoord van en de VVD uit die kramp krijgen en voorkomen dat dit weer een CDA, VVD, D66, GroenLinks en ChristenUnie kunnen starters per breekpunt zou worden. Ik ben heel blij dat we het taboe van de 1 januari 2013 alleen nog aanspraak maken op hypotheekrente- hypotheekrenteaftrek doorbroken hebben.”

Perverse prikkel ‘CDA en VVD hebben een puinhoop van Pechtold omschrijft de huidige hypotheekrenteaftrek als de woningmarkt gemaakt’ “een perverse prikkel” die mensen niet stimuleert om hun

4 NVMagazine De Nederlandse hypotheekschuld van ruim 640 miljard euro is volgens Pechtold ruim meer dan we met elkaar per jaar verdienen. Wat wil D66? In de koopsector: hypotheekschuld af te lossen. De aftrek leidt alleen tot • Geleideli jke beperking van de hypotheekrenteaftrek naar 30 procent in 2035 vooruitschuiven. Pechtold: “In de koopmarkt willen wij dat • Annuïtaire aflossing van de hypotheek in dertig jaar per 1 januari 2013; voor aflossen de norm wordt. We hebben nu een schuld, die we dertig bestaande gevallen overgangsregeling van vijf jaar jaar voor ons uitschuiven. Die schuld van ruim 640 miljard euro is • Afbouw van het eigenwoningforfait en afschaffen van de overdrachts- ruim meer dan we in dit land per jaar verdienen. Dat is onhoudbaar belasting voor iedereen, te beginnen met starters en slecht voor onze reële economie. Aflossen moet dus de norm • Ei gen woning fiscaal als vermogen behandelen (box 3) op lange termijn worden. Niet alleen voor de starter, maar ook voor de huidige woningbezitter. Wij willen de overdrachtsbelasting voor de starter In de huursector: direct helemaal afschaffen en voor de huidige woningbezitter • Scheefwonen tegengaan door keuze voor een marktconforme huur of verhuizen uiteindelijk ook. De hypotheekrenteaftrek moet stapsgewijs • Wonin gcorporaties terug naar kerntaak: het bouwen en beheren van sociale worden afgebouwd naar 30 procent voor iedereen. Deze huurwoningen maatregelen moeten tot rust en vertrouwen in de markt leiden.”

Pechtold benadrukt ook dat de opbrengsten van de afbouw van de pensioenfondsen te verruimen niet meteen af. Banken zouden hypotheekrenteaftrek weer terugstromen via een verlaging van de beperkte financieringsmogelijkheden hebben, omdat zij hun loonbelasting. “Het is dus geen lastenverzwaring.” reserves moeten aanvullen. “Ik heb weinig medelijden met banken. Pechtold vindt dat CDA en VVD tijdens de afgelopen Nu banken moeilijke tijden beleven en hun core business op orde kabinetsperiode een puinhoop van de woningmarkt hebben moeten krijgen, moeten we alleen wel oppassen niet alles naar gemaakt. “Ze hebben paniek gezaaid en bovendien niets gedaan. pensioenfondsen te verplaatsen. Dan verplaats je het probleem. Na het tijdelijk verlagen van de overdrachtsbelasting was de De bankiers zullen aan hypotheekverstrekking geen gouden bergen paniek zo groot dat die maatregel zelfs geen effect had. Die meer verdienen en dat is maar goed ook.” verlaging kostte ons wel een miljar volledig de verantwoordelijkheid va D66-lijsttrekker Alexander Pechtold: “WONEN 4.0 heeft WONEN 4.0 taboes doorbroken en dat gaat Pechtold is wel heel blij met het w voor consumentenvertrouwen waren ook de enige partij die daar zorgen.” en PvdA vonden er direct iets fout a toen de vijf partijen zeiden dat ze e creativiteit vanuit de markt zelf om de taboes doorbroken en dat gaat d Ik ben heel verheugd dat makelaars Nu de politiek nog.”

Ten aanzien van de financierbaarhe van Lex Hoogduin (voormalig direct Bank) om bij de hypotheekverstrekk

Alexander Alexander Pechtold (Delft, 1965 2006 lid van de Tweede Kamerf fractievoorzitter en politiek leid Pechtold is opgeleid als kunsthi andere bij een veilinghuis. Van wethouder in Leiden. Daarna wa tot 2005 voorzitter van D66. In d burgemeester van Wageningen van was Pechtol 3 juli 2006 in het kabinet-Balken Bestuurlijke Vernieuwing en Kon

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 5 ‘Verstoorde huurmarkt aanpakken met reële huren’

De VVD vindt dat starters onder de 35 een hypotheek met een looptijd van 35 jaar moeten kunnen afsluiten; dat is volgens fractievoorzitter in lijn met de discussie over de AOW en de pensioenleeftijd.

In de ogen van de VVD is het eerder de huurmarkt

STEF BLOK dan de hypotheekrenteaftrek die de Nederlandse woningmarkt in hoge mate verstoort, en daar wil de partij op ingrijpen. “De wooncorporaties kopen de bouwgrond gesubsidieerd van de gemeenten en daarbovenop krijgt de huurder ook nog subsidie in de vorm van woontoeslag. Ten derde is er de huurregulering, waardoor de huurmarkt onvoldoende inkomsten oplevert en er te weinig wordt gebouwd. Omdat mensen die gezien hun inkomen eigenlijk een reële prijs zouden kunnen betalen, als gevolg van het beleid toch in een gesubsidieerde huurwoning zitten, is er geen doorstroming. Wachtlijsten lopen, bijvoorbeeld in , op tot wel tien jaar”, zegt fractievoorzitter Blok. Zijn partij wil daarom naar marktconforme huren. Per jaar mogen de huren 3 procent bovenop inflatie stijgen. “Voor mensen met echt lage inkomens moet de huurtoeslag blijven bestaan, maar de honderdduizenden mensen die

Hypotheekrente- aftrek toekomst- bestendig De VVD wil de hypotheekrenteaftrek toekomstbestendig maken, door vanaf volgend jaar alleen aftrek toe te kennen bij annuïtaire aflossing. Bestaande Marktconforme huren en kleine woningcorporaties die zich toeleggen hypotheken blijven buiten schot. Wel wil op woningen voor ‘mensen met een kleine beurs’: de VVD wil dat de de partij de huurmarkt stevig aanpakken, Nederlandse huurmarkt ingrijpend op de schop gaat. Mensen die en marktconforme huren invoeren. gezien hun inkomen een reële prijs zouden kunnen betalen, blijven als Daarmee wil de partij scheefwonen gevolg van het beleid toch in een gesubsidieerde huurwoning zitten. aanpakken, de doorstroming bevorderen en Daardoor is er geen doorstroming en lopen de wachtlijsten op tot wel marktpartijen prikkelen om in nieuwbouw tien jaar”, zegt VVD-fractievoorzitter Stef Blok. te investeren. Corporaties gaan als het aan de VVD ligt fors inkrimpen en de helft van hun woningvoorraad verkopen, met een ‘Makelaars en fi nanciers, steek de hoofden bij elkaar’ kooprecht voor de huurders.

6 NVMagazine Stef Blok een huis te kopen, omdat hij een wat hogere Blok. “Wij willen dat de corporaties de komende lening kan afsluiten.” Ook moet het voor starters vijf tot tien jaar de helft van hun woningvoorraad Stef Blok (Emmeloord, 1964) is sinds 1998 mogelijk zijn om een hogere hypotheek af te te koop aanbieden, met een kooprecht voor lid van de Tweede Kamer voor de VVD. In sluiten door hun loopbaanperspectief mee te de zittende huurders. Als er marktconforme 2010 werd hij gekozen tot fractievoorzitter. nemen. huren worden gevraagd, kunnen de woningen Opleiding: Bedrijfskunde, Rijksuniversiteit ook aan een pensioenfonds worden verkocht, Groningen. Loopbaan: Tussen 1989 en Pensioenfondsen als de huurder zijn huis niet wil kopen. Ook 1998 diverse functies bij ABN AMRO. De pensioenfondsen kunnen volgens VVD’er daarmee speel je extra financiering vrij voor de Fractievoorzitter van de VVD in de Blok ook een rol spelen in de financiering van huurtoeslag, of om te investeren in de sociale gemeenteraad van Nieuwkoop (1994-1998). hypotheken. “Het is goed voor de economie als er huurwoningen, waar de corporaties ooit voor ruimhartig hypotheken verstrekt kunnen worden, opgericht zijn. Wij willen dat ze teruggaan naar en banken zitten in zwaar weer. Nederland kent die kerntaak: zorgen voor goede, betaalbare ondanks een goed inkomen toch in een sociale een goed trackrecord als het om hypotheken gaat. woningen voor de kleine beurs.” huurwoning wonen, moeten in ieder geval de De ervaring leert dat Nederlandse hypotheken reële prijs betalen. Daardoor wordt de afweging heel fatsoenlijke beleggingen zijn, ook voor tussen huren en kopen ook opeens heel anders. pensioenfondsen.” Ook het Deense model van Wat wil de VVD? Mensen die 750 euro per maand aan huur hypotheekobligaties zou volgens hem een optie In de koopsector: betalen, zullen kijken of ze voor datzelfde bedrag kunnen zijn. “Volgens mij mag dat in Nederland • Bestaande hypotheekrenteaftrek niet aan een woning kunnen komen die na 30 of worden ingevoerd. Ik zou zeggen: makelaars en behouden, aflossing schuld bevorderen 35 jaar hun eigendom is. Ook dat is goed voor de financiers, steek de hoofden bij elkaar.” • Vanaf 2013 rente nieuwe hypotheken doorstroming.” alleen aftrekbaar bij annuïtaire aflossing Woningbouwcorporaties moeten in het scenario • Startersoffensief Mordicus tegen ingrijpen van de VVD fors inkrimpen. “Ze spelen een De liberalen geven starters op de koopwoning markt belangrijke rol in de verstoring van de huurmarkt In de huursector: een duw in de rug en zijn mordicus tegen ingrijpen en we hebben de afgelopen tijd kunnen zien dat • Corporaties moeten in vijf à tien jaar in bestaande hypotheken – in tegenstelling tot ze ook organisatorisch op de schop moeten”, zegt helft huurwoningen te koop aanbieden de andere ondertekenaars van het Lenteakkoord. • Huren naar markconform niveau (jaarlijks “Dat komt neer op een belastingverhoging die Volgens Blok zullen mensen met heel gewone 3 procent stijging boven inflatie) wij politiek ongewenst vinden. Boven inkomens een ingreep in de hypotheekrenteaftrek het een ingreep die mensen met hee fors in de portemonnee voelen. inkomens fors in de portemonnee zul Dat compenseer je niet zomaar even belastingtarief”, zegt Blok. Als deelnemer aan het Lenteakkoor VVD wel ingestemd met een annuït van de renteaftrek voor nieuwe hyp “Daarmee wordt de aftrek weer wa voor bedoeld is: huizenbezit bevord hypotheekschuld aflossen. Wij real goed dat de starters de gevolgen o van de aflossing die fiscaal verplich Het zou een drempel kunnen opwer een groep die cruciaal is voor de do op de woningmarkt”, zegt fractievo Blok. Daarom kiest zijn partij ervoo overdrachtsbelasting bij de aankoo eerste huis op nul te zetten, en hou de eerste vijf jaar volledige renteaf “Daarnaast vinden wij het voor een per se noodzakelijk om de lening in af te lossen. Wij vinden dat starter 35 een hypotheek met een looptijd moeten kunnen afsluiten. Dat is in discussie over de AOW en de pens Het creëert voor de starter extra ru

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 ‘Rechtvaardig hervormen’ “In dit land wordt nauwelijks nog gekocht en verkocht op honderdduizend extra bewegingen, wat de woningmarkt een en nauwelijks nog gebouwd en verbouwd.” Zo vat stevige impuls geeft”, zegt de leider van de PvdA, die ook het , fractievoorzitter en politiek leider bouwen goedkoper wil maken door de btw op (ver)bouwen tijdelijk van de PvdA, in één zin het juk samen waaronder de te verlagen van 19 naar 6 procent. Nederlandse woningmarkt, met in haar kielzog de bouwsector, gebukt gaat. Door de hypotheekrenteaftrek Geen tweedeling de komende dertig jaar voor iedereen te hervormen, Uitvoering van het Lenteakkoord zou de woningmarkt volgens starters extra te steunen en nieuw- en verbouw Samsom nog verder op slot zetten door de tweedeling die het te stimuleren, willen de sociaaldemocraten de maakt, omdat alleen starters getroffen worden. “Onze hervorming woningmarkt en de bouwsector uit het slop trekken. gaat verder en is rechtvaardig. Over dertig jaar kan iedereen nog steeds zijn rente aftrekken, maar tegen een uniform tarief “Met het taboe op de hypotheekrenteaftrek en de verhuisboete van 30 procent, voor de waarde van een gemiddelde woning. voor huurders in schaarstegebieden heeft het kabinet-Rutte de Minstens zo belangrijk vind ik dat wij, voor het grootste deel van woningmarkt volledig op slot gezet. Huiseigenaren maken zich de aftrek, nieuwkomers en bestaande gevallen gelijk behandelen. zorgen omdat hun hypotheekschuld groter is dan de waarde van Daardoor komt de markt als geheel los”, zegt Samsom, die niet hun woning, bouwondernemers zien de grond onder hun voeten voor volledige afschaffing van de hypotheekrenteaftrek is. “Het wegvallen”, zegt Samsom. “Wij zetten fors in op maatregelen is een stimulans voor woningbezit die we graag behouden. Maar die zowel de woningmarkt – koop en huur – lostrekken als de werkgelegenheid in de bouw aanjagen.” Starter als schakel Meer woningen De PvdA wil de hypotheekrenteaftrek in dertig jaar Starters zijn voor de PvdA een speerpunt, omdat zij als eerste afbouwen naar 30 procent voor iedereen. Het schuldbedrag schakel bij uitstek in staat zijn om de markt in beweging te zetten. wordt begrensd op de hoogte van de gemiddelde De partij wil dat er meer betaalbare huur- en koopwoningen huizenprijs. Nieuwe hypotheken moeten worden worden gebouwd, en bij nieuwbouwprojecten moet minimaal afgelost. De PvdA ziet de starter als een belangrijke 30 procent van de woningen beschikbaar zijn voor starters. schakel om de markt van het slot te krijgen en wil daarin De PvdA wil de overdrachtsbelasting voor starters per direct investeren, met startersleningen en afschaffing van de afschaffen en 25.000 startersleningen uitschrijven, zodat zij overdrachtsbelasting. Er moet meer gebouwd worden, tegen een lagere rente een woning kunnen kopen. “Dat zet een deels voor starters. De sociaaldemocraten willen zo ook de DIEDERIK SAMSOM keten van verhuizingen in gang. Als je doorrekent, kom je uit werkgelegenheid in de bouw aanjagen.

8 NVMagazine ‘Hervorming van hypotheekrenteaftrek versterkt de positie van banken’

Diederik Samsom Diederik Samsom (Groningen, 1971) is sinds 2003 lid van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer. In maart 2012 werd hij gekozen als politiek leider van de partij. Opleiding: Technische Natuurkunde, Technische Universiteit Delft. Loopbaan: Projectleider, teamhoofd en campagneleider bij Greenpeace. Directeur Echte Energie.

de aftrek is ontaard in een subsidie op rijkdom, en heeft geleid tot een enorme schuldenlast. Daar maken we een einde aan.” Het tempo waarin wordt hervormd is volgens Samsom maatgevend. “In ons plan betaalt iemand met een belastbaar inkomen van 60.000 euro en een huis van drie ton in 2018 twee tientjes per maand extra. Dat is te overzien. Sneller of verder afbouwen zou ook voor mensen met middeninkomens een behoorlijke aanslag in de koopkracht betekenen en dat willen we voorkomen.” Diederik Samsom, fractievoorzitter en politiek leider van de PvdA: “Wij zetten fors in op maatregelen die zowel de woningmarkt – koop Gematigd huurbeleid en huur – lostrekken als de werkgelegenheid in de bouw aanjagen.” De PvdA vindt dat in het kader van de hervorming van de woningmarkt ook het huurbeleid moet worden aangepast. Hypotheekverstrekking Marktconforme huren – zoals bepleit in WONEN 4.0 en het De problematische financiering van hypotheken zal volgens zesstappenplan van de economen – zijn voor de sociaaldemocraten Samsom verbeteren met de door de PvdA voorgestane hervorming geen optie. De partij kiest voor een gematigd huurbeleid waarbij van de renteaftrek. “We moeten meerdere problemen tegelijk de huren met maximaal 2 procent boven inflatie mogen stijgen. oplossen. Banken die dreigen om te vallen en hypotheken die Samsom: “Ik vind dat wij gedurfde stappen zetten. Naast de snel verstrekt moeten worden: het lijkt met elkaar in tegenspraak, huurverhoging pakken we het scheefwonen aan, en we willen de maar onze partij heeft de balans gevonden. De hervorming van de verhuurdersheffing voor corporaties invoeren. Bij elkaar betekent hypotheekrenteaftrek vergroot de zekerheid van afbetaling van het dat je geld genereert om de woningmarkt los te trekken, maar hypotheken. De risico’s van de hypotheekmarkt die nu heel snel op een manier waarbij al te scherpe bochten worden vermeden. Je oplopen, nemen dan af, wat de positie van de banken versterkt. moet huurders bescherming bieden, in de klassieke zin, maar ook Daardoor kun je eisen dat banken aan bepaalde kapitaalseisen financieel. Daarom wil de PvdA geen marktconforme huren, ook voldoen, terwijl ze tegelijkertijd de uitgifte van hypotheken blijven niet in combinatie met een woontoeslag. De bezuinigingen die in verzorgen of, sterker nog, een tandje opvoeren”, zegt Samsom, die slechte, of rechtse, tijden altijd weer op zulke toeslagen worden onlangs een tienpuntenplan voor beter bankieren uitbracht, waarin gepleegd, zijn voldoende reden om daar mee uit te kijken.” ook dit aan de orde komt.

Uitvoering van het Lenteakkoord zou de woningmarkt volgens Wat wil de PvdA? Samsom nog verder op slot zetten door de tweedeling die het maakt, In de koopsector: omdat alleen starters getroffen worden. • Hypotheekrenteaftrek in dertig jaar naar 30 procent • Aftrekbaarheid koppelen aan gemiddelde huizenprijs • Geen overdrachtsbelasting voor starters; 2 procent voor andere kopers • 25.000 startersleningen

In de huursector: • Meer betaalbare woningen bouwen • “Verhuisboete” (Donnerpunten) in schaarstegebieden afschaffen • Gemati gd huurbeleid, stijging maximaal 2 procent boven inflatie • Extra huurverhoging voor hogere inkomens • Corporaties terug naar kerntaak

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 9 KEES VAN Wat wil de SGP? De woningmarkt van het slot krijgen. Dat, en niets anders, moet In de koopsector: de insteek van de hervorming van de woningmarkt zijn. Voor • Hypotheekrenteaftrek afbouwen tot Kees van der Staaij, fractievoorzitter van de SGP in de Tweede 30 procent in 2035, in combinatie Kamer, is het zo helder als glas. “De hervorming moet niet worden met verlaging inkomstenbelasting, gebruikt om gaten in de begroting te dichten, en evenmin om een afbouw overdrachtsbelasting en nivelleringsslag te slaan”, aldus Van der Staaij, die zegt dat eigenwoningforfait WONEN 4.0 voor zijn partij ‘een grote bron van inspiratie’ is geweest. • Extra steun voor starters • Eerder hypotheken voor mensen met overdrachtsbelasting, en verlaging van de tijdelijke contracten inkomstenbelasting. “Elke euro gaat terug naar de woningmarkt. Het is ons te doen om het In de huursector: hervormen en openbreken van de woningmarkt, • Marktconforme huren van de koepelorganisaties van huurders, zonder te bezuinigen, want daardoor vervuil • Inkomens tot 43.000 euro 2 procent huizenbezitters, corporaties en makelaars, je de discussie. We streven als SGP naar een extra huurstijging, daarboven 5 procent kiest de SGP voor een gelijktijdige aanpak systeem waarbij er niet meer schuld wordt huurstijging van de koop- en de huurmarkt. Er zijn wel gemaakt dan nodig is, en waarbij zo min verschillen. Waar WONEN 4.0 in de koopsector mogelijk geld in de rompslomp eromheen gaat kiest voor volledige afschaffing van de zitten. Dat past ook in het vereenvoudigde de tijd voor nemen. Van der Staaij: “Doordat je hypotheekrenteaftrek, zetten de staatkundig fiscale stelsel waar wij naartoe willen”, zegt de het niet als bezuiniging inboekt, maar het geld gereformeerden in op geleidelijke verlaging SGP-voorman. via de inkomstenbelasting terugsluist, neem je van de aftrekbaarheid van 52 naar 30 procent. een belangrijke vrees weg die bij de mensen Beide varianten gaan uit van het gelijktijdig De staatkundig gereformeerden willen in 2014 leeft: kan ik mijn hypotheek straks nog wel afschaffen van het eigenwoningforfait en de met de hervorming beginnen en daar tot 2035 opbrengen? Het is ook belangrijk om zekerheid

‘WONEN 4.0 voor de SGP een grote bron van inspiratie’

10 NVMagazine Het is de SGP te doen om het juist nodig om de starter – een belangrijke “De SGP wil toe naar marktconforme huren, hervormen en openbreken schakel om de markt als geheel in beweging te waarbij de maximale huur niet meer wordt van de woningmarkt, zonder krijgen – extra te steunen. De christelijke partij bepaald door woningpunten, maar door de WOZ- te bezuinigen, want daardoor wil dat doen met starterspremies en langere waarde. Om de verstoring van de huurmarkt aan vervuil je de discussie volgens looptijden van hypotheken (veertig jaar). Ook wil te pakken, zul je een jaarlijkse huurverhoging Van der Staaij. de SGP dat ouders hun kinderen belastingvrij moeten toestaan die verder gaat dan nu het kunnen helpen bij de aanschaf van een woning geval is. Onze partij gaat uit van inflatie plus of aflossing van een hypotheek. “Daarnaast 2 procent voor inkomens tot 43.000 euro, en willen wij dat starters het werknemersdeel inflatie plus 5 procent voor inkomens boven van hun pensioenen kunnen gebruiken voor de 43.000. Dit laatste om het scheefwonen aan te De SGP wil de woningmarkt integraal aflossing van hun hypotheekschuld. Ons idee pakken. Huurtoeslag blijft bestaan, maar alleen hervormen met herstel van deze markt – en is dat pensioenopbouw, aflossing en zorg aan voor de mensen die het echt nodig hebben. Door het verminderen van de schuldenlast – als elkaar worden gekoppeld. Door pensioenpremie de huurverhoging komt er ook geld vrij om te leidraad. De hervorming mag niet gebruikt te gebruiken voor aflossing, investeer je ook investeren in woningbouw.” worden om te bezuinigen of gaten in de in je oude dag.” In de hervorming die de SGP begroting te dichten, en evenmin om voorstaat, worden starters en bestaande inkomenspolitiek te bedrijven (nivellering). gevallen verder hetzelfde behandeld. “Elke euro die de hervorming opbrengt, Kees van der Staaij gaat bij ons terug naar de burger”, zegt Marktconforme huren Kees van der Staaij (Vlaardingen, 1968) politiek leider Kees van der Staaij, die het Niet alleen de koopsector moet op de schop, zit sinds 1998 namens de SGP in de woonakkoord WONEN 4.0 ‘een belangrijke maar ook op de huurmarkt moet veel veranderen, Tweede Kamer. Sinds 2010 is hij politiek bron van inspiratie’ noemt. Als het aan vindt de SGP. “De huursector wordt verstoord leider en fractievoorzitter van de partij. de partij ligt, gaat de renteaftrek – in door te veel kunstmatigheid en onnodige Opleiding: Rechten, Rijksuniversiteit combinatie met onder andere lagere rompslomp. De doorstroming wordt daardoor Leiden. inkomstenbelasting – naar 30 procent. belemmerd en er wordt onvoldoende in Loopbaan: Stafjurist en daarna Tegelijkertijd wil de SGP de verstoring woningbouw geïnvesteerd”, aldus Van der Staaij, adjunct-chefjurist bij de afdeling van de huurmarkt aanpakken met die zegt dat zijn partij zich ook op dit terrein Bestuursrechtspraak van de Raad van marktconforme huren. heeft laten inspireren door WONEN 4.0. State.

en duidelijkheid voor de lange termijn te bieden. Het Lenteakkoord van de Kunduz-coalitie biedt die zekerheid niet: de discussie is er niet gezaghebbend mee beslist.”

Door 2014 als ingangsdatum te kiezen, is er voldoende tijd om alles goed voor te bereiden, zegt Van der Staaij. “Kortom: wel gelijk duidelijkheid bieden, maar zorgvuldig invoeren.” Het liefst zou zijn partij de wijziging inpassen in een bredere herziening van het belastingstelsel. Daar is al een commissie mee bezig, die naar verwachting komend voorjaar met voorstellen komt. SGP-fractievoorzitter Ei van Columbus Kees van der Staaij: Het onderscheid dat in het Lenteakkoord wordt “Ons idee is dat gemaakt tussen bestaande huiseigenaren (geen pensioenopbouw, verandering) en starters (verplicht annuïtair aflossing en zorg aflossen) doet de in zwaar weer verkerende aan elkaar worden woningmarkt volgens Van der Staaij eerder gekoppeld. Door kwaad dan goed. “We kregen niet het idee pensioenpremie te dat dit het ei van Columbus was en dat we gebruiken voor aflossing, op onze lauweren konden gaan rusten”, zegt investeer je ook in je de fractievoorzitter. Volgens zijn partij is het oude dag.”

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 11 MAURICE DE HOND

‘Het kan nog alle kanten op’

In de aanloop naar de verkiezingen op 12 september, spelen peilingen opvatting hebt met betrekking tot bijvoorbeeld een belangrijke rol. Media en politici reageren op de uitslagen de hypotheekrenteaftrek, daar ook bepaalde van peilingen en dat kan invloed hebben op het stemgedrag van de andere opvattingen aan gekoppeld zijn, omdat kiezer, al blijft het een totaal afwegingsproces, vertelt opiniepeiler je dan tot een bepaalde groep in het electoraat Maurice de Hond. Daarnaast spelen thema’s in de campagne en de behoort. Maar het kan zijn dat als vlak voor de internationale situatie kort voor de verkiezingsdatum een belangrijke verkiezingen Europa weer heel belangrijk zou rol. Het kan volgens hem dan ook nog alle kanten op. worden – als er bijvoorbeeld rondom Griekenland of Spanje heel ingrijpende dingen gebeuren Pensioenen, de AOW-leeftijd, zorgkosten, de nu toch wel dat een steeds groter deel van de – dat dan Europa in het afwegingsproces op woningmarkt. Deze thema’s spelen eigenlijk mensen onderkent dat er iets mee gaat gebeuren de verkiezingsdag zelf belangrijker is dan allemaal een rol in de komende verkiezingen, en dat was in het verleden veel minder. Zo wanneer het rustig is rond Europa. Want dan vertelt opiniepeiler en ondernemer Maurice de waren er bij de laatste verkiezingen nog partijen spelen andere onderwerpen een belangrijke rol, Hond. “Wat er voornamelijk speelt bij de mensen zoals het CDA en de VVD die zeiden: ‘Als wij bijvoorbeeld de woningmarkt. Het is kortom een is ongerustheid over de economische toekomst. in de regering komen, dan gebeurt er niets met complex van factoren.” Er zijn heel veel mensen die zich zorgen maken de hypotheekrenteaftrek’. Nu zie je dat dat zo over hun eigen positie, doordat men bang is dat expliciet niet wordt gezegd. In ieder geval niet de eigen inkomsten (sterk) achteruit zullen gaan door de VVD of het CDA. Je merkt momenteel Politici reageren op in de nabije toekomst. Dat gaat op dit moment dat een grote meerderheid van de Nederlanders peilingen zelfs om meer dan 50 procent. Als je bang bent verwacht dat er een aantal dingen gaat In de aanloop naar de verkiezingen spelen voor je eigen financiële toekomst, dan kan gebeuren op het vlak van de hypotheken. Dat er peilingen een belangrijke rol; direct voor dat een hele belangrijke rol gaan spelen bij je bijvoorbeeld paal en perk gesteld gaat worden media en politici, indirect voor de kiezer. uiteindelijke keuze bij de verkiezingen.” aan aflossingsvrije hypotheken. De kiezer houdt De uiteindelijke verkiezingsuitslag is daar toch rekening mee.” volgens opiniepeiler Maurice de Hond Verandering verwacht echter moeilijk te voorspellen. Kijkend naar de woningmarkt zal met name Complex van factoren Op wie de kiezer straks stemt, is namelijk de hypotheekrenteaftrek een rol spelen bij de Kiezen is een totaal afwegingsproces, aldus De een totaal afwegingsproces. Daarnaast verkiezingen, aldus De Hond. “Maar je merkt Hond: “Vaak is het zo dat als je een bepaalde spelen thema’s in de campagne en de internationale situatie kort voor de verkiezingsdatum een belangrijke rol. Het ‘Strijd tussen VVD en SP heel groot’ kan volgens hem dan ook nog alle kanten op.

12 NVMagazine De Hond vindt het verdere verloop van de peilingen tot de verkiezingen dit keer moeilijk te voorspellen.

Zorg is volgens De Hond een heel gevoelig onderwerp. Dit thema zou volgens hem wel eens een grotere rol kunnen gaan spelen dan de woningmarkt. “Juist omdat mensen bij de woningmarkt steeds meer het gevoel krijgen dat er sowieso dingen gaan gebeuren. En dat ook als partijen roepen dat ze niets zullen veranderen aan bijvoorbeeld de hypotheekrenteaftrek, veel mensen zullen denken dat dat uiteindelijk toch wel gaat gebeuren. Zo kan de VVD best roepen dat ze niets gaan veranderen, maar iedereen weet dat als de VVD gaat regeren ze daarbij rekening moeten houden met de partijen waarmee ze dat gaan doen. Partijen die wel wat aan de hypotheekrenteaftrek willen veranderen.”

VVD en SP Het verdere verloop van de peilingen tot de verkiezingen is volgens de opiniepeiler moeilijk te voorspellen. Dit hangt volgens De Hond ook samen met het verloop van de campagnes en de internationale situatie. “Bij vorige verkiezingen zag je dat twee, drie weken voor de verkiezingen

Kiezen is volgens De Hond een totaal afwegingsproces.

wel ongeveer duidelijk was welke kant het op zou gaan, omdat dan de campagnelijnen uitgekristalliseerd waren. Zo zag je in 2006 vrij snel dat het CDA een goede aanpak had om de PvdA klein te houden. In 2010 zag je ook al vrij snel dat Cohen behoorlijke problemen kreeg en dat de VVD opkwam. Nu is dat nog niet duidelijk.”

Wel is het volgens hem waarschijnlijk dat de strijd tussen de VVD en de SP heel groot gaat worden: “Dat kan steeds meer kiezers die kant op trekken. Maar voert een van die grote partijen een slechte campagne, waardoor er één Kijkend naar de duidelijk de grootste gaat worden en de andere woningmarkt wat wegzakt, dan kunnen partijen die op de zal met name de derde plaats staan weer wat kiezers aantrekken. hypotheekrenteaftrek Dat is niet te voorzien. Pas in de laatste paar een rol spelen bij de dagen naar de verkiezingen toe zal dat steeds verkiezingen, aldus duidelijker worden. En uiteraard het grote debat opiniepeiler Maurice tussen Roemer en Rutte, ook dat zou best wel de Hond. eens veel effect kunnen hebben.”

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 13 ‘WONEN 4.0 als uitgangspunt nemen’ 50PLUS is voor een integrale aanpak van de woningmarkt, vertelt lijsttrekker . “Je moet ervoor zorgen dat er voor alle Wat wil 50PLUS? groepen op de woningmarkt – zowel eigenaren als huurders, In de koopsector: starters en senioren – een goede woonsituatie is.” • Bij nieuwe contracten worden leningen in dertig jaar afgelost. Starters krijgen 50PLUS doet op 12 september voor het eerst mee des gewenst gedurende de eerste drie jaar met de Tweede Kamerverkiezingen. aftrek • Overdrachtsbelasting wordt niet geheven als ze uitgewerkt zijn, hard aangepakt. Met name over woningen tot 300.000 euro. Voor door het huidige kabinet wordt de rekenrente woningen tussen 300.000 en 600.000 euro extreem laag gehouden, waardoor je in feite geldt 2 procent, tussen 600.000 en 900.000 geld tekortkomt en de pensioenen volgens deze 4 procent, en daarboven 6 procent foute systematiek onnodig gekort moeten worden tot wel 7 procent. Dit terwijl de rendementen In de huursector: veel hoger zijn. 50PLUS vindt dan ook dat • Gelet op de koopkrachtontwikkeling de het kabinet de rekenrente op 4 procent moet komende jaren, wil 50PLUS geen extra herstellen”, aldus Krol. Hoe pensioenfondsen huurverhogingen hun geld investeren, vindt hij in eerste instantie Eigenlijk zouden we het WONEN 4.0-plan van zaak van de pensioenfondsen zelf. “Die moeten Vereniging Eigen Huis, Woonbond, Aedes en proberen een zo optimaal mogelijk rendement te behalen.” Wel pleit hij voor meer controle, zodat NVM als uitgangspunt moeten nemen voor onverantwoord beleggen wordt voorkomen. nieuw beleid, aldus Krol. “En dan het totale plan, en niet slechts enkele punten uit dit plan Basis is gelegd overnemen, zoals andere politieke partijen Henk Krol (Tilburg, 1950) begon zijn 50PLUS doet op 12 september voor het eerst geneigd zijn te doen door selectief te gaan carrière bij de VPRO-radio. Via de mee met de Tweede Kamerverkiezingen. De winkelen.” WONEN 4.0 heeft een aantal TROS werd hij in 1978 voorlichter van partij denkt hierbij minimaal drie zetels te overeenkomsten met het verkiezingsprogramma de Tweede Kamerfractie van de VVD. kunnen behalen. Krol: “We hebben vorig jaar van 50PLUS, vertelt Krol. “Zoals de mogelijkheid In december 1979 richtte hij de Gay natuurlijk al meegedaan met de Provinciale om senioren zo lang mogelijk met zorg in hun Krant op. Krol verzorgde de pr rond Statenverkiezingen en in acht provincies zetels eigen woning te laten wonen. Maar ook op de openstelling van het burgerlijk verworven. De basis is dus gelegd.” andere punten zoals de hypotheekrenteaftrek en huwelijk voor homo- en lesbienneparen oplossingen om huren betaalbaar te houden en en verwierf hiermee internationale het scheefwonen tegen te gaan.” bekendheid. In maart 2011 was Krol ‘We maken ons sterk kandidaat voor 50PLUS bij de Provinciale voor waardebehoud Pensioenen Statenverkiezingen in Noord-Brabant en 50PLUS maakt zich daarnaast sterk werd hij als Statenlid gekozen. Tijdens de van uitgesteld loon, voo komende Tweede Kamerverkiezingen het pensioen’ pen is Krol lijsttrekker van 50PLUS. is in loon Integrale aanpak tijde Volgens 50PLUS-lijsttrekker woningmarkt leve Henk Krol heeft WONEN 4.0 een geze aantal overeenkomsten met het 50PLUS doet op 12 september Ned verkiezingsprogramma van 50PLUS. voor het eerst mee met de Tweede Kamerverkiezingen en hoopt minimaal drie zetels te behalen, vertelt lijsttrekker Henk Krol. Voor de woningmarkt pleit 50PLUS voor een integrale aanpak. “Eigenlijk zouden we het WONEN 4.0-plan van Vereniging Eigen Huis, Woonbond, Aedes en NVM als uitgangspunt moeten nemen

HENK KROL voor nieuw beleid.”

NVMagazine OPEN HUIS

!;-8<-5*-: ""]]Z

facebook.com/NVMopenhuis Kom vrijblijvend kijken: er is meer mogelijk dan u denkt! Op zaterdag 29 september is het weer NVM Open Huizen Dag! Een mooie kans om geheel vrijblijvend binnen te kijken bij vele, vaak aantrekkelijk geprijsde huizen. Juist nu kan het interessant zijn om de overstap naar een grotere of leukere woning te maken. Bent u starter of huurder die wil kopen? Ook dan is er vaak meer mogelijk dan u nu wellicht denkt. Als u een leuk huis heeft gezien op de NVM Open Huizen Dag, schakel dan een NVM-aankoopmakelaar in. Hij kan u nader informeren over huizen die u heeft bezocht, onderhandelingen voeren en u bij de aankoop ontzorgen. Kijk op nvm.nl voor meer informatie en op funda.nl voor de deelnemende huizen. Goed gevoel. NVM.

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 15 SAMENVATTING

• ypot ee e tea t e t e jaa • ypot ee e tea t e 5 jaa • ypot ee e tea t e a ee b j afbouwen tot maximaal 350.000 euro afschaffen aflossing, overgangstermijn bestaande • Aftrek hypotheekrente maximaal • Waarde eigen huis betrekken in situaties vijf jaar 42 procent vermogensbelasting met vrijstelling tot • Aftrek tot 2035 geleidelijk terugbrengen • Aanmoedigen aflossen van waarde gemiddeld huis tot maximaal 30 procent hypotheekschulden • Eigenwoningforfait en overdrachts- • Overdrachtsbelasting geleidelijk • De overdrachtsbelasting geleidelijk belasting geleidelijk afbouwen afschaffen, te beginnen bij starters naar 2 procent • Overdrachtsbelasting starters • Keuze scheefwoners tussen meer huur • Tijdelijke startersaftrek 0 procent betalen of verhuizen • Woningcorporaties financieel steunen • Tegemoetkoming huiseigenaren met • Woningcorporaties gaan zich beperken om snel meer goedkope huurwoningen restschuld tot hun kerntaak te bouwen • Huurverhoging voor mensen met • Duurzame en energiezuinige • Zeggenschap huurders over een goed inkomen in een sociale nieuwbouw bevorderen woningcorporaties versterken huurwoning • Verbouwen stimuleren • Geen extra 5 procent huurverhoging • Kraakverbod terugdraaien voor inkomens boven de 43.000 euro • Gemeenten maken prestatieafspraken • Huurprijsbescherming uitbreiden naar met woningcorporaties 850 euro • Huren mogen jaarlijks niet meer stijgen dan de inflatie

16 NVMagazine Plannen met de

• ypot ee e tea t e ge e de j te ug • ypot ee e tea t e b j t • eu e ypot e e de t g jaa naar maximaal 30 procent onveranderd aflossen • Maximum schuldbedrag afbouwen tot • Halveren btw op nieuwbouwwoningen • Volledige renteaftrek voor starters in de gemiddelde huizenprijs • Halveren btw op onderhoud aan de eerste drie jaar • Aftrek alleen voor forfaitair annuïtaire woningen • Overdrachtsbelasting koppelen aan hypotheken • Eigenwoningforfait afschaffen woningprijs • Overdrachtsbelasting afschaffen voor • Overdrachtsbelasting afschaffen - tot 300.000 euro 0 procent starters, verder naar 2 procent • NHG tot maximaal 50 procent kosten - tot 600.000 euro 2 procent • Startersleningen invoeren koper, tot maximaal 500.000 euro - tot 900.000 euro 4 procent • Gematigd huurbeleid, stijging maximaal • Opgebouwd pensioengeld naar keuze - > 900.000 euro 6 procent 2 procent boven infl atie inzetten voor financiering eigen • Geen huurverhoging • Extra huurverhoging voor hogere woning inkomens • Huuraanpassing scheefhuurders met • Corporaties lenen via de overheid – inkomensafhankelijke progressieve schatkistbankieren huurverhoging • Grotere corporaties opsplitsen

17 NVMagazine e woningmarkt

• ypot ee e tea t e e o e • ypot ee e tea t e be oude • ypot ee e tea t e a bou e tot 30 volgens afspraken Lenteakkoord • Aflossen schuld bevorderen procent in 2035 in combinatie met - nieuwe leningen verplicht annuïtair • Vanaf 2013 alleen annuïtaire nieuwe - verlaging inkomstenbelasting aflossen leningen aftrekbaar - afbouw overdrachtsbelasting - overdrachtsbelasting 2 procent • Meer ruimte voor belastingvrije - afbouw eigenwoningforfait - hypotheek stapsgewijs afbouwen schenkingen bij aankoop woning • Aflossing bevorderen naar 100 procent koopprijs • Geen overdrachtsbelasting bij de • Startersleningen • Hypotheekrenteaftrek 35 procent voor aankoop van een eerste huis • Aflossing hypotheekschuld over iedereen • Looptijd hypotheek naar 35 jaar voor langere periode • Fiscale aflossingsbonus en boetevrij starters jonger dan 35 • Ouders kunnen belastingvrij steunen aflossen van minimaal 20 procent per - eerste vijf jaar rentebedrag volledig bij aanschaf woning en aflossing jaar aftrekbaar hypotheek • Aanvullend pakket voor starters: • Corporaties bieden helft huurwoningen • Hypotheek voor mensen met tijdelijk - bouwspaarregeling in vijf à tien jaar te koop aan arbeidscontract - minder strenge regels bij • Jaarlijkse huurverhoging met inflatie • Pensioenopbouw, aflossing hypotheekverstrekking plus 3 procent hypotheken en zorg aan elkaar • Corporaties kunnen investeren in • Afschaffing huurcommissie en koppelen - combinaties van wonen en zorg puntensysteem • Marktconforme huren - levensbestendige woningen • NHG vooral voor starters, met • Inkomens tot 43.000 euro 2 procent - huurwoningen voor de bijzondere aandacht voor zzp’ers extra huurstijging, daarboven 5 procent middengroepen • Huurtoeslag voor huishoudens die het • Huurprijzen corporatiewoningen op echt nodig hebben basis van werkelijke huurwaarde • Overheid draagt zorg voor betaalbare huurwoningen

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 18 • eu e ypot e e a u ta a osse • ada g a de • Maximale hypotheekschuld verlagen hypotheekrenteaftrek naar 500.000 euro • Geen extra huurverhoging bovenop de • Hypotheekrenteaftrek in zeventien jaar inflatie: verlagen naar 30 procent voor iedereen - geen 5 procent voor inkomens boven • Eigen woning naar belastingbox 3 de 43.000 euro • Belastingvrije schenkingen ten - geen 1 procent voor inkomens boven behoeve van starters 33.000 euro • Hypotheekschuld aflossen met • Handhaving van de huurtoeslag werknemersdeel pensioenpremie • Strakker toezicht op woningcorporaties • Huurprijs sociale huurwoningen geleidelijk marktconform - 4,5 procent WOZ-waarde woning per jaar • Huurverhoging maximaal 2 procent boven inflatie • Huurtoeslag en inkomensgrens huurtoeslag verhogen en financieren door heffing bij corporaties • Extra huurinkomsten corporaties aanwenden voor nieuwbouw, onderhoud en verduurzaming woningvoorraad • Kopen huurwoning stimuleren; geen kooprecht • Vervallen Europese inkomensgrens voor sociale huurwoningen (34.000 euro)

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 19

‘Btw op nieuwbouwwoningen en onderhoud halveren’ Het Democratisch Politiek Keerpunt is in juni 2012 Meer en goedkoper bouwen ontstaan uit een fusie tussen de Onafhankelijke De motor van onze economie zijn de mkb’ers en zzp’ers, vertelt Burgerpartij en . Volgens lijsttrekker Brinkman. “Zij zijn binnen de woningmarkt en de bouw sterk Hero Brinkman heeft de woningmarkt vooral behoefte vertegenwoordigd. We moeten er alles aan doen om die motor aan rust. “Wij kiezen bewust voor het in stand houden weer goed draaiende te krijgen, want die kan ons uiteindelijk uit van de hypotheekrenteaftrek.” de crisis trekken. Daartoe moet er meer en goedkoper gebouwd worden. Woningen, maar ook grote infrastructurele bouwprojecten Hero Brinkman: “Wij kiezen niet voor instandhouding van de hypo- als wegen en bruggen moet de overheid naar voren halen. Het DPK theekrenteaftrek omdat die zo goed is, maar omdat elk ingrijpen wil investeren en banen creëren.” de woningmarkt verlamt. De timing is fout. Voor veel mensen is het opgebouwde vermogen in hun huis een stuk pensioen, en onze Op de huurmarkt ziet Brinkman mogelijkheden voor starters bij de pensioenfondsen zijn niet stabiel, vaak door risicovol te beleggen. woningcorporaties: “Woningcorporaties zouden 10 procent van Huizenbezitters kunnen nu niet verzilveren doordat huizenprijzen hun bestanden specifiek moeten reserveren voor starters, ouderen scherp dalen en onverkoopbaar zijn. Daarom vinden wij ook dat je je en gehandicapten. Starters kunnen wat ons betreft na drie jaar pensioenpremie als aflossing op je hypotheek moet kunnen aanwen- kopen als ze dat willen.” Scheefwonen is volgens Brinkman een den, met als visie dat de woning een appeltje voor de dorst voor de ander belangrijk knelpunt, waar maatregelen noodzakelijk zijn. oude dag zou moeten zijn.” “Omdat ik er moeite mee heb om mensen die fijn wonen, maar

‘Hypotheekschuld afl ossen met pensioengeld’

20 NVMagazine Hero Brinkman, lijsttrekker DPK: “De timing voor verandering is fout, woningen en op onderhoud aan woningen halveren om deze be- elk ingrijpen verlamt de woningmarkt.” langrijke markt een impuls te geven. Aan de aankoop van een huis hangt een enorm consumptiepatroon, van tuinlampjes tot meubels, Hero Brinkman van verf tot een nieuwe flatscreen. Hero Brinkman (Almelo,1964) is sinds 30 november 2006 Het bezuinigen op forensentaks en de btw-verhoging vertegen- Tweede Kamerlid. Op 19 juni werd hij lijsttrekker van woordigt een bedrag van 4 miljard euro. Als je aan de ene kant die het Democratisch Politiek Keerpunt, dat ontstond uit een 3 procent-norm wilt halen en aan de andere kant dit soort grote fusie tussen de Onafhankelijke Burgerpartij en Trots op maatregelen wilt schrappen, zul je andere bezuinigingen moeten Nederland. Tot 20 maart 2012 was hij lid van de PVV-fractie. vinden. Dus stellen wij een vacaturestop voor ambtenaren voor Daar hield hij zich onder meer bezig met binnenlandse en het tot nader order bevriezen van alle salarissen bij overheid zaken, Antilliaanse zaken, politie en defensie. Voor zijn en bedrijfsleven. Als we dan ook de bonussen waar mogelijk politieke carrière werkte hij als politieambtenaar. bevriezen, wordt Nederland vanzelf weer concurrerend op de wereldmarkt.” meer gaan verdienen uit hun huurwoning te zetten, stellen wij Wat wil het DPK? inkomensafhankelijke huurverhogingen voor.” In de koopsector Onderhandelen met het CPB • Handhaven 30-jarige hypotheekrenteaftrek In de aanloop naar de verkiezingen voert Brinkmans partij onder- • A fschaffen overdrachtsbelasting en eigenwoningforfait handelingen met het CPB over bezuinigingen die het DPK graag • Restschuld bij verkoop woning blijft fi scaal aftrekbaar geschrapt ziet, zoals de forensentaks en de btw-verhoging. “Deze • Dubbele hypotheekrenteaftrek voor de duur van maximaal btw-verhoging zal honderdduizenden mensen werkloos maken en drie jaar duizenden bedrijven failliet. Wij willen de btw op nieuwbouw- • Btw op nieuwbouwwoningen en onderhoud aan woningen halveren Brinkman pleit voor meer en goedkoper bouwen om de economische • NHG tot 50 procent van de kosten koper, tot maximaal motor weer goed draaiende te krijgen. 500.000 euro • Pensioengelden in te zetten voor de fi nanciering van de eigen woning

In de huursector • Scheefwonen aanpakken met inkomensafhankelijke progressieve huurverhoging

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 21 Door de hypotheekrenteaftrek af te schaffen, zullen volgens GroenLinks-fractievoorzitter Jolande Sap woningen betaalbaarder worden, wat voor een deel opweegt tegen het verlies van de renteaftrek. JOLANDE SAP

‘Opbrengst renteaftrek benutten voor schone economie’

Nu met het Lenteakkoord het taboe op het H-woord is doorbroken, maximaal tienduizend euro per jaar aftrekbaar te is wat GroenLinks betreft de tijd rijp om door te pakken. De maken. Daarnaast wil de partij het zelf opwekken partij gaat, als enige, de verkiezingen in met het plan om de van energie (bijvoorbeeld met zonnepanelen) hypotheekrenteaftrek op termijn volledig af te schaffen. “Een deel bevorderen. “Daarmee creëer je ook banen in van de opbrengst willen we op korte termijn teruginvesteren om de de zwaar getroffen bouwsector en snijdt het woningmarkt open te breken en energiebesparing te bevorderen”, mes aan twee kanten”, zegt Sap. Zij denkt zegt GroenLinks-fractievoorzitter en -lijsttrekker Jolande Sap. niet dat de woningmarkt juist verder komt vast te zitten door nu de hypotheekrenteaftrek de markt open te breken, de betaalbaarheid op de helling te zetten. Wel verwacht ze voor starters te verbeteren en stevig in te dat de huizenprijzen er nog wat verder door GroenLinks wil niet dat de opbrengsten van de zetten op energiebesparing en duurzame zullen dalen. “Dat is onvermijdelijk, maar die hypotheekrenteaftrek en, op de huurmarkt, de energie. Zo wil haar partij de komende prijsdaling komt er in feite op neer dat de lucht extra huur die de partij scheefwoners wil laten kabinetsperiode tweehonderd miljoen euro eruit gaat. De hypotheekrenteaftrek heeft de betalen, volledig worden teruggesluisd naar de uittrekken om mensen met een grote restschuld huizen in Nederland onnodig duur gemaakt, en woningmarkt. “Met deze maatregelen speel je tegemoet te komen. “Denk bijvoorbeeld aan onbereikbaar voor starters. Door de aftrek af te op termijn een enorm bedrag vrij om in andere een tegemoetkoming via de belasting. Dat is schaffen, zullen woningen betaalbaarder worden, belangrijke zaken te stoppen. Alleen al in de belangrijk – en fatsoenlijk, omdat het beleid wat voor een deel al opweegt tegen het verlies hypotheekrenteaftrek gaat elf tot twaalf miljard verandert – om de mensen weer perspectief van de renteaftrek. Daar komt nog bij dat we de euro per jaar om. Onze partij wil investeren voor de toekomst te bieden, maar ook om de belastingen op het huis – het eigenwoningforfait in een schone economie en een schone verkoop op gang te krijgen en de markt te en de overdrachtsbelasting – afbouwen. En voor energievoorziening, maar bijvoorbeeld ook in helpen openbreken.” starters gaat de overdrachtsbelasting bij wijze meer handen aan bed en meer docenten voor de van starterspremie meteen naar nul. Alles bij klas. Dat zijn voor ons prioriteiten.” Extra banen elkaar zal de markt voor starters toegankelijker Op de korte termijn is teruginvesteren in de GroenLinks wil een half miljard euro uittrekken worden, wat de doorstroming over het geheel zal woningmarkt volgens Sap wel noodzakelijk, om voor energiebesparing, door woningisolatie tot bevorderen.”

‘GroenLinks pleit voor meer regie over je eigen pensioengeld’

22 NVMagazine economie – in het bijzonder de duurzame Jolande Sap economie – stimuleren. De partij pleit ervoor dat Wat wil GroenLinks? Jolande Sap (Venlo, 1963) is sinds 2008 mensen meer regie over hun eigen pensioengeld In de koopsector: Tweede Kamerlid voor GroenLinks, in 2010 krijgen. “Nederland heeft 750 miljoen euro in de • Hypotheekrenteaftrek komende 25 jaar werd zij gekozen tot fractievoorzitter. pensioenen weggezet, waarvan maar een klein deel afschaffen Opleiding: Economische Wetenschappen in Nederland wordt belegd. Zeker zo problematisch • Eigenwoningforfait en (Universiteit van Tilburg). Loopbaan: is dat maar een half procent daarvan duurzaam overdrachtsbelasting geleidelijk Werkte voor de Emancipatieraad en later wordt belegd. Als je ernaar vraagt, willen mensen afschaffen bij het ministerie van Sociale Zaken helemaal niet dat hun geld naar vervuilende • Overdrachtsbelasting starters direct en Werkgelegenheid. Tot 2008 was zij projecten gaat”, zegt Sap. Haar partij wil dat naar 0 procent directeur van adviesbureau LEEFtijd. pensioenfondsen meerdere beleggingsprofi elen • Tegemoetkoming huiseigenaren met aanbieden, zodat mensen kunnen kiezen waar hun restschuld geld in belegd wordt. “Dat kan een impuls geven Woonlasten gemiddeld inkomen aan schone energie en lokale energieopwekking. In de huursector: Geleidelijkheid is volgens Sap heel belangrijk. Investeren in bouwen en duurzaam bouwen zou • Huren voor scheefwoners stijgen met “We trekken er 25 jaar voor uit, te beginnen uitstekend in dat rijtje passen.” 2 procent boven inflatie per jaar in 2013 met hypotheken van één miljoen euro • Kraakverbod terugdraaien en hoger. En als je het rustig doorrekent, Prima dat mensen in een duur huis wonen, maar • Inspraak en prestatieafspraken met zie je dat het geleidelijk afschaffen van de dat mogen ze wat Jolande Sap betreft toch echt woningcorporaties hypotheekrenteaftrek in combinatie met onze zelf betalen. • Verhuurdersbelasting voor corporaties andere maatregelen – zoals het afschaffen om lage inkomens te compenseren van de belastingen op het eigen huis, een lagere energierekening dankzij woningisolatie – erop neerkomt dat per saldo het wonen voor mensen met een gemiddeld inkomen en een gemiddeld huis niet duurder wordt. Dat vind ik een goed uitgangspunt, wat ik ook terugzie in het woonakkoord WONEN 4.0. Wat GroenLinks betreft, hoeft de overheid niet de woonlasten van de hoge inkomens te beschermen. Prima dat mensen in een duur huis wonen, maar dat mogen ze echt zelf betalen.”

Regie over pensioen GroenLinks zou graag zien dat pensioenfondsen meer in Nederland gaan beleggen en zo de

200 miljoen voor mensen met een restschuld GroenLinks wil de komende 25 jaar de hypotheekrenteaftrek volledig afschaffen, in combinatie met de belastingen op de eigen woning. Om de vastgelopen woningmarkt open te breken en op grote schaal energie te besparen door woningisolatie, wil de partij hier de komende kabinetsperiode in teruginvesteren. De overdrachtsbelasting voor starters gaat direct naar 0 procent en er komt 200 miljoen euro vrij om mensen met een restschuld te helpen. Voor woningisolatie trekt GroenLinks 500.000 euro uit.

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 23 SYBRAND BUMA ‘Schenkingsrecht voor ouders vergroten’

Herstel van het vertrouwen. Daar draait het in eerste is belangrijk als stimulans, omdat het aanmerkelijk scheelt bij het instantie om bij de aanpak die het CDA voor de kopen van een huis.” woningmarkt op het netvlies heeft, zegt fractievoorzitter . Zijn partij staat nog Uniform belastingtarief vierkant achter de maatregelen in het Lenteakkoord, Het CDA wil toe naar een sociale vlaktaks, een uniform maar wel in combinatie met een aanvullend pakket belastingtarief van circa 35 procent met – vandaar de term voor starters. Ook wordt aangestuurd op afbouw van de sociaal – een solidariteitsheffing voor topinkomens. Iedereen hypotheekrenteaftrek. krijgt dan ook hetzelfde aftrektarief (voor bijvoorbeeld de hypotheekrente). “Hiermee ontstaat een rechtvaardiger verdeling In het gedachtegoed van de christendemocraten is een gezonde van het fiscale voordeel. En blijft er ook voor starters voldoende woningmarkt een belangrijk uitgangspunt. “De woningmarkt is lucht om een woning te kunnen kopen”, meent Buma, die essentieel om de economie weer op gang te brengen. Willen we volledige afschaffing van de hypotheekrenteaftrek afwijst. banen, dan moeten we het vertrouwen terugkrijgen. Dat begint in “Mensen die een huurhuis hebben gekocht, hebben vaak veel de woningmarkt. Willen we ons gezin een goede toekomst geven, meer oog voor hun woonomgeving, waardoor betere wijken dan begint dat met de woningmarkt. Bij de kernwaarden van het ontstaan. Hypotheekrenteaftrek blijft een goed instrument CDA – werk, gezin en samenleving – hoort een goede woning”, om eigenwoningbezit te bevorderen, omdat het daardoor zegt Buma. “Onze maatregelen hebben tot doel het vertrouwen aantrekkelijk is om geld te lenen voor een eigen huis. De in de woningmarkt te herstellen. Ze leiden tot een woningmarkt afgelopen tien jaar is dat een eigen leven gaan leiden, doordat met meer rust, beweging in zowel de koop- als de huursector, en mensen hun aftrek dertig jaar lang op het maximale niveau minder schuld.” houden en zo min mogelijk aflossen. Daardoor is de Nederlandse private schuld razendsnel opgelopen. Dat moet anders: aflossen Met het Lenteakkoord wordt volgens het CDA al een aantal wordt de norm.” verkeerde prikkels uit de woningmarkt weggehaald, doordat nieuwe hypotheken afgelost moeten worden. “Dat betekent Introductie van bouwsparen dat je aan het eind van de looptijd een huis hebt, in plaats De verplichte afloshypotheek treft alleen de starters, die van een schuld”, zegt Buma. “De blijvende verlaging van de bovendien nog maximaal 100 procent van de koopprijs mogen overdrachtsbelasting naar 2 procent kost de overheid geld, maar financieren. Buma weerspreekt dat zij de dupe zijn, omdat de

‘Woningmarkt essentieel om economie weer op gang te brengen’

24 NVMagazine Het CDA wil bouwsparen voor starters introduceren: wie spaart voor de aanschaf van een huis krijgt rente en een extra premie. Meer beweging en minder schuld Een goede woning is het fundament van de economie en van de kernwaarden aanvullende maatregelen hun positie verbeteren. Het totaal van het CDA – werk, gezin en samenleving. Om het vertrouwen in de aan maatregelen, zo zegt de partijleider, biedt starters juist wel woningmarkt te herstellen – en tegelijk te komen tot meer beweging en ruimte voor het kopen van een huis. Zo wil het CDA voor starters minder schuld – kiest de partij voor een integrale aanpak van de koop- bouwsparen introduceren. “Wie spaart voor de aanschaf van en de huursector. Naast de afspraken uit het Lenteakkoord sturen de een huis krijgt het spaargeld met rente en een premie terug. christendemocraten aan op verlaging van de renteaftrek (sociale vlaktaks). Daarnaast willen we het schenkingsrecht voor ouders vergroten Extra ondersteuning voor starters is noodzakelijk met de introductie van om hun kinderen te kunnen helpen bij de aanschaf van een bouwsparen en het verruimen van het schenkingsrecht. Pensioenfondsen huis. Bovendien houden starters de eerste jaren de maximale moeten worden gestimuleerd om meer spaargeld in Nederland (zoals de hypotheekrenteaftrek, die geleidelijk zal worden afgebouwd naar woningmarkt) te beleggen. 35 procent als de sociale vlaktaks wordt ingevoerd. De starter wordt de eerste jaren in het nieuwe systeem dus wel degelijk gesteund. En de lening wordt weer waar zij voor bedoeld is: een te stimuleren. Nu gaat het meeste (spaar)geld naar het huis kopen. Niet een zo gunstig mogelijk fiscale regeling voor de buitenland, terwijl Nederland kampt met een enorme rest van je leven.” hypotheekschuld en de bijbehorende financierings- problemen. Het CDA wil dat overheid, banken en Beleggen in Nederland pensioenf ondsen een akkoord sluiten. Als er meer geld Steeds vaker wordt bepleit dat pensioenfondsen meer in in Nederland wordt belegd, komt er meer geld vrij voor, Nederland gaan beleggen, om de binnenlandse economie bijvoorbeeld, hypotheekverstrekkingen. Buma is hierover met de pensioenfondsen in gesprek. “Als je het bijvoorbeeld makkelijker maakt om in de huursector te beleggen, kunnen Sybrand Buma er meer huizen worden gebouwd in het middensegment. De Sybrand van Haersma Buma (Workum, 1965) is sinds 2002 sociale huurwoningen worden dan weer de echte taak van de lid van de CDA-fractie. Sinds 2010 is hij fractievoorzitter. In woningbouwcorporaties, en in het segment erboven ontstaat mei 2012 werd hij gekozen tot partijleider. meer vrijheid en ruimte om te investeren in woningbouw. Een Opleiding: Hij studeerde rechten in Groningen en deed in vereiste is dat de pensioenfondsen zicht hebben op een zeker Cambridge de postacademische opleiding internationaal recht. rendement. Ik realiseer me dat de overheid vaak een onzekere Loopbaan: Stafjurist bij de afdeling Rechtspraak van de Raad factor is, die maakt dat men niet belegt in Nederland.” van State. Diverse functies bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. Gemeenteraadslid van Leidschendam/Voorburg.

Bij kernwaarden van het CDA – werk, gezin en samenleving – hoort volgens fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma een goede woning.

Wat wil het CDA? In de koopsector: • Afspraken Lenteakkoord handhaven • Uniform aftrektarief van circa 35 procent na invoering van de vlaktaks • B onus voor versneld aflossen • Pakket voor starters met bouwsparen en ruimer schenkingsrecht

In de huursector: • Investeren in combinaties van wonen en zorg en huurwoningen voor de middengroepen • Ruimte voor huurprijzen op basis van de huurwaarde

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 25 ‘Meer betaalbare woningen voor het lagere en middensegment’ EMILE ROEMER

voor woningmarkt

Een eigendomsneutraal beleid voor de woningmarkt, Er wordt te veel geïnvesteerd en gesubsidieerd in waarbij iedereen een fatsoenlijk huis kan vinden, en het de koopsector, terwijl in de huursector sprake is van niet uitmaakt of je koopt of huurt. Dat is de woningmarkt onderinvestering, vindt de SP. De maatregelen in het van de toekomst als de SP het voor het zeggen krijgt. verkiezingsprogramma van deze partij zijn gericht op een “Er wordt op dit moment te veel geïnvesteerd en eigendomsneutraal beleid voor de woningmarkt, waarbij gesubsidieerd in de koopsector, terwijl in de huursector het niet uitmaakt of je koopt of huurt. De SP ziet de buurt sprake is van onderinvestering. Dat willen wij aan- als schaal voor de toekomst en vindt het belangrijk dat de pakken”, zegt Emile Roemer, fractievoorzitter van de SP. overheid actief blijft bij het opwaarderen en tegengaan van verval van buurten. Corporaties moeten terughoudend “Er gaat nu extreem veel belastinggeld naar de koopsector, worden in het verkopen van woningen. De partij staat naar mensen met relatief grote huizen en hoge inkomens. open voor de mogelijkheid om pensioenfondsen te laten Wij willen een eind maken aan deze villasubsidie, door de investeren in de Nederlandse hypotheekmarkt. hypotheekrenteaftrek te beperken tot hypotheken van maximaal 350.000 euro, en een maximum renteaftrek van 42 procent. Dat willen we doen in een tijdsbestek van tien jaar, waarbij ook de voor beschikbaar stellen. Roemer: “Door in het segment tot bestaande hypotheken worden aangepakt. Met deze maatregelen 650 euro te bouwen, krijgt de middengroep een alternatief om brengen we de woningmarkt meer in evenwicht”, zegt Roemer. door te schuiven, waarmee er aan de onderkant ook weer veel Ook voor de huursector heeft zijn partij een scala aan woningen vrijkomen, waaronder portiek- en etageflats. Die zijn maatregelen in petto, maar dan in omgekeerde zin: daar heel geschikt voor jongeren. Uit het woononderzoek van het CBS gaat juist meer geld naartoe. “In de huursector is sprake van blijkt dat driekwart van de jongeren liever zou huren. Logisch, onderinvestering. Dat leidt vooral aan de onderkant van de want in de eerste tien jaar van iemands wooncarrière verandert markt tot problemen”, zegt de voorman van de socialisten. De er meestal nogal wat: je wisselt een paar keer van baan, je gaat SP wil dat woningcorporaties snel meer betaalbare woningen trouwen. Dat zijn steekhoudende argumenten om eerst te huren, gaan bouwen in het lagere en het middensegment. De partij wil maar op dit moment worden jongeren gedwongen – en verleid daar, mede in het kader van de crisisbestrijding, een fors bedrag door financiële prikkels – om te kopen.”

‘Pensioenfondsen moeten meer investeren in Nederlandse woningmarkt’

26 NVMagazine Als je een deel van pensioengelden zou investeren in de woningmarkt, snijdt het mes volgens Roemer aan twee kanten. Wat wil de SP? In de koopsector: Beheer spikkelwijken • Hypotheekrenteaftrek in tien jaar terug naar leningen van maximaal De SP ziet de buurt als schaal voor de toekomst. Roemer 350.000 euro benadrukt hoe belangrijk het is dat de overheid actief blijft • Maximale aftrek 42 procent bij het opwaarderen en tegengaan van verval van buurten. • Overdrachtsbelasting blijft 2 procent “Als een buurt in een neerwaartse spiraal terechtkomt, heeft • Tijdelijke startersaftrek iedereen daar last van, uiteindelijk ook de overheid. Het is een van onze zorgpunten bij het op grote schaal verkopen van In de huursector: huurbezit in wijken waar veel huurwoningen staan. Wij willen • Huren stijgen jaarlijks niet meer dan inflatie dat woningcorporaties terughoudend worden met het verkopen • Geen extra 5 procent huurverhoging voor inkomens boven 43.000 euro van woningen. Het leidt tot “spikkelwijken” die op termijn problemen in het beheer gaan opleveren, tenzij daar bij de verkoop al goede afspraken over worden gemaakt”, zegt de eigenwoningbezitters daar vaak sceptisch tegenover staan. SP-leider. Hij noemt Almere en Lelystad als voorbeeld. “In die Het is belangrijk om iedereen het gevoel te geven dat hij er steden zijn op vrij grote schaal corporatiewoningen verkocht. uiteindelijk uitkrijgt wat hij erin gestopt heeft.” Daar zijn nu al stadsvernieuwingsproblemen waarbij corporaties in een aantal gevallen kopers gratis hebben laten meeliften met Investeren in Nederlandse markt een groot renovatieproject, omdat ze anders nog duurder uit In de discussie over de woningmarkt gaan steeds meer zouden zijn.” Volgens Roemer ligt in de spikkelwijken ook een stemmen op om de pensioenvoorziening te betrekken in de – nu mooie rol voor makelaars: zij kunnen daar bijdragen aan goede problematische – financiering van hypotheken. Zo pleitte onder tussenvormen voor het beheer. “Corporaties hebben verstand andere Lex Hoogduin, voormalig directeur van De Nederlandsche van huurders, maar weten niet goed raad met kopers. Daar kan Bank, er eerder in NVMagazine voor dat pensioenfondsen ruimere de makelaar een waardevolle aanvulling op leveren. Als je het mogelijkheden krijgen om binnen Nederland te investeren. In beheer alleen door de corporaties laat doen, zul je zien dat de verduurzaming, maar bijvoorbeeld ook in de woningmarkt.

“Wij staan er absoluut voor open om naar dat soort mogelijkheden te kijken”, antwoordt Roemer resoluut op de vraag hoe de SP daartegenover staat. “Mensen zetten relatief veel geld weg voor de pensioenvoorziening, dat geld zit vast. Het wordt voor 90 procent over de grens belegd. Dat is ook voor de Nederlandse economie niet goed. Als je een deel zou kunnen investeren in de Nederlandse woningmarkt, snijdt het mes aan twee kanten. Uiteraard moeten we letten op risicospreiding, maar als je kijkt naar de reële waardeontwikkeling van huizen in Nederland, dan is dat eigenlijk een buitengewoon stabiel systeem. Ook financiering door middel van obligaties, waarvan de looptijd gelijk is aan die van de hypotheken die ermee gefinancierd worden, lijkt me een stap vooruit ten opzichte van de huidige aanpak in Nederland.”

Volgens SP-fractievoorzitter Emile Roemer ligt in spikkelwijken een mooie rol voor makelaars: corporaties hebben verstand van huurders, maar weten niet goed raad met kopers; daar kan de makelaar een waardevolle aanvulling op leveren.

Emile Roemer Emile Roemer (Boxmeer, 1962) is sinds 2006 lid van de SP-fractie in de Tweede Kamer. In 2010 volgde hij op als fractievoorzitter en politiek leider van de SP. Opleiding: Pedagogische Academie. Loopbaan: Onderwijzer (1986 – 2002). Vanaf 1994 raadslid en daarna wethouder van de gemeente Boxmeer.

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 27 ‘Loyaliteit aan starters en dertigers’

Denk aan komende generaties In haar verkiezingsprogramma ‘Voor de verandering’ pleit de ChristenUnie voor een aantal hervormingen met betrekking tot de woningmarkt. Die hadden volgens

ARIE SLOB lijsttrekker Arie Slob al veel eerder moeten plaatsvinden. “Als je echt vooruitkijkt en ook in het belang denkt van generaties die In haar verkiezingsprogramma ‘Voor de verandering’ pleit de gaan komen, dan ontkom je er niet aan ChristenUnie voor een aantal hervormingen met betrekking tot om het lef te hebben in te grijpen en een de woningmarkt. Die hadden volgens lijsttrekker Arie Slob al aantal wijzigingen door te voeren die de veel eerder moeten plaatsvinden. “Alleen hebben we die steeds woningmarkt op termijn weer gezonder vooruitgeschoven. Het is wel van belang dat we deze veranderingen kunnen maken”, aldus Slob. op een verantwoorde, zorgvuldige wijze doorvoeren.”

In hoeverre de VVD dat na 12 september kan Gezien de dalende huizenprijzen in de afgelopen volhouden, is nog maar de vraag volgens Slob. periode blijven steeds meer mensen met een “Ze zullen altijd concessies moeten doen aan restschuld zitten. De ChristenUnie stelt voor “De ChristenUnie dringt eigenlijk al jaren lang partijen waar ze mee gaan regeren. Natuurlijk dat de banken die schuld meenemen in een aan op een hervorming van de woningmarkt. Met zijn er veel mensen die vasthouden aan wat nieuwe hypotheek. Slob: “Ik denk dan vooral name partijen als de VVD, maar ook het CDA en ze nu hebben. Maar ook heel veel mensen aan dertigers die een x-aantal jaren geleden de PVV hebben een gerichte hervorming naar beseffen dat de publieke middelen die we daar een huis hebben gekocht en die eigenlijk toch de toekomst toe echter onmogelijk gemaakt”, nu insteken zo toenemen, dat we dat naar de nog wel een volgende stap zouden willen aldus Arie Slob, lijsttrekker van de ChristenUnie. toekomst toe niet volhouden. En dat dit dus maken, maar dan met die restschuld zitten. Toch zie je volgens hem dat de meeste partijen gevolgen gaat hebben voor nieuwe generaties De overheid kan dat echter niet allemaal van nu wel doorkrijgen dat er ook echt iets moet die we toch ook gunnen dat ze straks een bovenaf regelen. Banken dragen daarin ook een gaan gebeuren. De VVD is echter nog een van woning kunnen aanschaffen. Dus als je echt verantwoordelijkheid.” de weinige partijen die daaraan vasthoudt. “Als vooruitkijkt en ook in het belang denkt van daar louter electorale redenen achter zitten, dan generaties die gaan komen, dan ontkom je er Volgens Slob zouden banken aflossing weer zou ik dat toch wel heel erg schraal vinden van niet aan om het lef te hebben in te grijpen en centraal moeten stellen: “Dat dragen wij ook een partij die steeds aangeeft dat we naar de een aantal wijzigingen door te voeren die de uit in ons verkiezingsprogramma en ik denk dat toekomst toe ook het lef moeten hebben om ook woningmarkt op termijn weer gezonder kunnen dit ook belangrijk is voor banken. Dat ze op eens rigoureuze keuzes te maken.” maken.” het moment dat ze hypotheken afsluiten met burgers, weten dat mensen verplicht worden om zo snel mogelijk met de aflossing van hun ‘Banken moeten afl ossing weer centraal stellen’ hypotheekschuld te beginnen, daar is ook de

28 NVMagazine regelgeving op ingesteld.” Daarnaast zou je Voor de woningcorporaties, die op het volgens Slob mensen ook kunnen vragen om wat moment in zware tijden verkeren, ziet Slob te sparen voor hun eerste woning. het massaal verkopen van huurwoningen niet als de oplossing voor de problemen. “Dat kan Andere oplossingen tot marktverstoring leiden. Ik vind wel dat je Het idee dat Lex Hoogduin, voormalig directeur duidelijkheid moet bieden aan de huurders; van De Nederlandsche Bank, onlangs opperde wat eventueel de mogelijkheden voor hen om pensioengelden meer in eigen land te laten zijn onder welke voorwaarden om, als ze dat neerslaan wat betreft investeringen, kan rekenen willen, het huis dat ze huren te kopen. Wat op steun van de ChristenUnie. “Ons congres ik zelf van belang vind, is dat de corporaties heeft dat ook uitgesproken toen ons programma zich weer eens goed concentreren op wat hun Met name partijen als de VVD, maar ook het CDA werd vastgesteld. Dat als werknemers oorspronkelijke doelstelling was. Dus laat en de PVV hebben volgens Slob een gerichte het willen, ze het werknemersdeel van de corporaties ook vooral die sociale doelstelling hervorming van de woningmarkt onmogelijk pensioenpremie niet hoeven in te zetten voor die ze van oorsprong hebben, goed in de gaten gemaakt. pensioenopbouw, maar dat ook mogen gebruiken houden. En laat ze hun terrein, werkveld, voor aflossing van de hypotheekschuld.” niet veel groter maken dan van oorsprong de Daarnaast wil de partij meer ruimte bieden bedoeling was.” met betrekking tot starters. “We willen ChristenUnie? bevorderen dat ouders of andere familieleden Arie Slob, lijsttrekker ChristenUnie: “Als je op het moment dat men gaat starten en er een echt vooruitkijkt en ook in het belang denkt van In de koopsector: eigen woning wordt aangeschaft, wat meer komende generaties, dan ontkom je er niet aan om • Bij lenen hoort aflossen belastingvrij kunnen schenken”, vertelt Slob. in te grijpen in de woningmarkt.” • Maximaal aftrekbare hypotheekschuld naar 500.000 euro • Eigen woning naar belastingbox 3 en op termijn maximaal 30 procent hypotheekrenteaftrek • K ansen voor starters • Restschulden wegwerken

In de huursector: • Huren geleidelijk marktconform • Huurtoeslag stijgt mee • Financiering hogere huurtoeslag • Een woning die bij je past • Stimuleren koop

Arie Slob Arie Slob (Nieuwerkerk aan den IJssel, 1961) is vanaf februari 2001 – met een korte onderbreking van mei t/m november 2002 – lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie-fractie. Sinds 28 april 2011 is hij fractievoorzitter. Dat was hij ook van maart 2007 tot en met juni 2010, toen de ChristenUnie deel uitmaakte van de regeringscoalitie. Hij is historicus en werkte als docent geschiedenis en maatschappijleer in het voortgezet onderwijs. Vanaf 1993 tot en met 2001 was hij lid van de Gemeenteraad van . Arie Slob was met André Rouvoet betrokken bij de formatie van het kabinet-Balkenende IV.

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 29 ‘Het politieke midden geeft uitruil koop en huur meeste vorm’

Banken en pensioenfondsen Om de financiering van hypotheken te verbeteren en minder risicovol te maken, bepleit Bovenberg samenwerking tussen banken en pensioenfondsen. “Ik ben groot voorstander van het creëren van Nederlandse hypotheekobligaties, waarmee banken zich gemakkelijker kunnen financieren De Nederlandse woningmarkt is een hot item in de strijd via de kapitaalmarkt, en dus ook via pensioenfondsen. Ik om de kiezer. De verkiezingsprogramma’s staan bol van zou banken, pensioenfondsen en toezichthouders willen de maatregelen waarmee de partijen de woningmarkt oproepen om deze markt te gaan ontwikkelen. Er zullen weer in beweging willen krijgen. Tijdens de nog stappen voor gezet moeten worden, maar het is kabinetsformatie zal moeten blijken hoever de partijen urgent. De huidige situatie is niet houdbaar. Je ziet het écht willen gaan om de woningmarkt vlot te trekken. “Zij ook aan het verschil tussen de rente op staatsleningen en willen hun kaarten niet nu al weggeven, wat logisch is, de hypotheekrente, die veel hoger is. Dat is slecht voor maar ik hoop dat de partijen nog een aantal sprongen de Nederlandse economie. De Nederlandse financiële gaan maken. Dat is absoluut nodig om de woningmarkt sector moet zich na de kredietcrisis heruitvinden om de weer in beweging te krijgen”, zegt Lans Bovenberg, woningmarkt optimaal te kunnen blijven bedienen.” hoogleraar Economie aan de Universiteit van Tilburg.

De econoom zegt het te betreuren dat geen van de 22 economen die afgelopen februari het zesstappenplan voor de verkiezingsprogramma’s een duidelijke analyse van de problemen hervorming van de woningmarkt lanceerden. op de woningmarkt geeft. “Een gemiste kans. Hopelijk komt de kabinetsinformateur straks wel met een helder stuk waarin Uitruilen de problemen worden benoemd. In de huursector is dat het De verkiezingsprogramma’s bieden volgens de hoogleraar wel gebruiken van de huren als inkomenspolitiek en in de koopsector voldoende mogelijkheden om na de verkiezingen te kunnen heeft de kredietcrisis ons geleerd dat de fiscus niet langer uitruilen en te komen tot een integraal plan dat breed gedragen schuldfinanciering moet bevorderen. Verder moeten we hypotheken wordt door zowel linkse als rechtse partijen. “Dat is nu de op een andere, minder risicovolle manier financieren, en daarbij belangrijkste opdracht voor de politiek. Mensen snakken ook de balansverlenging aanpakken. Aan de ene kant sparen we naar duidelijkheid en zekerheid over de nieuwe regels op de LANS BOVENBERG in Nederland heel veel via de pensioenen en aan de andere kant woningmarkt. Belangrijk is dat links en rechts een deel van hun lenen we enorm veel via de hypotheken. Dat is een verouderd en wensen ingewilligd zien, zodat er een houdbaar plan komt met een onhoudbaar businessmodel”, zegt Bovenberg. Hij is een van de breed draagvlak waarvan niet afgeweken wordt als de politieke

‘Maak de hervorming inkomensneutraal en doe het geleidelijk’

30 NVMagazine Bovenberg vindt dat de Nederlandse financiële sector zich na de bezuinigen, maar om de woningmarkt beter te laten functioneren. En kredietcrisis moet heruitvinden om de woningmarkt optimaal te de hervorming moet niet worden gebruikt om inkomensverschillen kunnen bedienen. te verkleinen of te vergroten. Bovenberg: “Helaas zijn de meeste politieke partijen juist wel gericht op inkomenspolitiek, maar zo verhoudingen veranderen”, benadrukt hij. “Wel hoop ik dat de krijg je nooit een stabiele situatie met een breed draagvlak. Maak partijen verder naar elkaar zullen opschuiven, want wat er nu ligt de hervorming inkomensneutraal. En doe het geleidelijk.” gaat niet ver genoeg. Ik zie het als een rouwproces. Partijen zullen Aan deze principes voldoet zowel het zesstappenplan van hun standpunten – niets doen aan de hypotheekrente of niets de economen als WONEN 4.0, waarvan de NVM een van de doen aan de huren, om de hete aardappels aan de rechter- en de initiatiefnemers is. “Het zesstappenplan is minder radicaal dan linkerzijde maar te benoemen – in het belang van de woningmarkt WONEN 4.0, dat de eigen woning helemaal buiten de fiscus meer moeten loslaten. Je ziet gelukkig nu al een begin. Bij de VVD houdt. WONEN 4.0 is een belangrijk plan, vanwege de principes, en, wat meer, bij het CDA is er enige beweging met betrekking tot en ook omdat grote maatschappelijke organisaties zich eraan de hypotheekrenteaftrek. Hetzelfde geldt voor het huurbeleid aan gebonden hebben. Een nadeel vind ik de lange invoeringstermijn de linkerkant van het politieke spectrum, bijvoorbeeld bij de PvdA. van dertig jaar, maar ik zou geen bezwaar hebben als dit plan Maar voldoende is het nog niet.” geïmplementeerd werd.” De partijen die de uitruilen het meest hebben vormgegeven en die zowel de koop- als de huursector durven aan te pakken, zitten Econoom Lans Bovenberg betreurt het dat de meeste politieke partijen gericht zijn “logischerwijs” meer in het politieke midden, zegt Bovenberg. “Op op inkomenspolitiek en pleit voor een geleidelijke inkomensneutrale hervorming, de flanken zie je bijvoorbeeld dat de PVV eigenlijk niets verandert, zoals in WONEN 4.0. en de SP wil vooral de koopsector aanpakken, maar is in de huursector wel erg voorzichtig. Verder naar het midden durven de partijen meer. D66, PvdA, SGP, ChristenUnie vallen mij op, maar ook GroenLinks en het CDA beginnen de uitruil te maken. Zij komen met meer uitgewerkte plannen die beide sectoren aanpakken.”

Gelijke behandeling Het is volgens de econoom van belang dat bij de hervorming van de woningmarkt recht wordt gedaan aan een aantal principes. Oude en nieuwe gevallen zouden gelijk behandeld moeten worden. “Dat doet het Lenteakkoord niet. Het akkoord is onrechtvaardig, en slecht voor de woningmarkt, omdat de groep die zeer zwaar getroffen wordt, juist de groep is die de woningmarkt op gang moet brengen: de starters. Daarnaast is het administratief nauwelijks uitvoerbaar”, zegt Bovenberg. Een ander principe is het verminderen van de fiscale prikkel voor de financiering van schuld, ofwel een lager aftrektarief. Daarin ziet de econoom meer dan in verplicht annuïtair aflossen. Verder moet de hervorming niet worden gebruikt om te

WONEN 4.0 belangrijk plan De verkiezingsprogramma’s bieden volgens econoom Lans Bovenberg voldoende mogelijkheden om na de verkiezingen te kunnen uitruilen en te komen tot een integraal plan dat breed gedragen wordt door zowel linkse als rechtse partijen. De partijen die zowel de koop- als de huursector durven aan te pakken, zitten volgens de hoogleraar “logischerwijs” meer in het politieke midden: D66, PvdA, SGP, ChristenUnie, maar ook GroenLinks en het CDA. Bovenberg betreurt het dat de meeste politieke partijen gericht zijn op inkomenspolitiek en pleit voor een geleidelijke inkomensneutrale hervorming. Het zesstappenplan van de economen en WONEN 4.0 voldoen aan dit principe, maar het maatschappelijk gedragen plan WONEN 4.0 vindt hij radicaler en zou wat hem betreft geïmplementeerd kunnen worden.

Nr 4 • Jaargang 6 • september 2012 31 WonenWerkenWelzijn

‘Poortje hangen tijdens een kabinetsformatie’

Wouke van Scherrenburg, debatleider en presentatietrainer, Net als het verschrikkelijke dringen als de politici naar buiten was vijftien jaar politiek verslaggever van het televisieprogramma kwamen. Met de schrijvende pers, de fotografen en de radio- en Den Haag Vandaag: “Mijn favoriete plek is het Binnenhof zelf, de televisiejournalisten stond je te dringen om het beste plekje buitenruimte tussen de Senaat en de Tweede Kamer. Het is een te hebben en er als eerste bij te zijn. Proberen een bijzonder prachtig, sfeervol plein. Zodra de zon schijnt, zitten alle bankjes shot te hebben dat niet al in de journaals voor onze uitzending vol en er hangen altijd toeristen rond die een bekende politicus was geweest. Na de eerste gesprekjes liet ik altijd één of twee hopen te spotten. hoofdrolspelers ontsnappen uit de grote kluwen en liepen we met Het leukste van mijn werk vond ik het ‘poortje hangen’, vooral bij draaiende camera’s mee. Je kon er prachtige shots maken, ook kabinetsformaties. Uren met collega’s buiten rondhangen totdat als het regende, met een zee van paraplu’s van mensen die het de politici naar buiten kwamen. Al die toeschouwers d t spektakel van dichtbij mee te maken. erbij stonden, maakten het wachten heel aangenaam, ijd was met de formatie van Paars I. met hun spitse commentaren op de politiek. Topdagen n heugen, had het CDA in de regering waren het. Ook het wachten zelf. Je weet niet hoe nderhandelingen liepen moeizaam, lang het gaat duren, je weet niet wat eruit komt. Af en partijen besloten om niet met het toe komt er iemand naar buiten die je een half woordje t elkaar in zee te gaan, hing er een toesist, wat later toch niet zo blijkt te zijn. Het improvi ptimisme. ‘Wauw, er gaat iets nieuws en aantrekkelijke gesprekken zien te maken, terwijl je uren’. Je werd er gewoon vrolijk van. totaal niet weet wat er is gebeurd: ontzettend leuk. t is me altijd bijgebleven.”

32 NVMagazine