Uwarunkowania Rozwoju SPIS TRE ŚCI

ROZDZIAŁ I Uwarunkowania rozwoju SPIS TRE ŚCI

WPROWADZENIE ...... 4 I. POŁO śENIE I POZYCJA GMINY W POWIECIE ...... 4 II. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA ...... 5 2.1. ROZWÓJ LUDNO ŚCI I JEGO CZYNNIKI ...... 5 2.2. RYNEK PRACY ...... 10 2.2.1. Zatrudnienie ...... 10 2.2.2. Bezrobocie ...... 11 2.3. ADMINISTRACJA ...... 12 2.4. OŚWIATA I WYCHOWANIE ...... 12 2.4.1. Wychowanie przedszkolne...... 12 2.4.2. Szkolnictwo podstawowe...... 13 2.4.3. Szkolnictwo ponadgimnazjalne ...... 13 2.5. OCHRONA ZDROWIA ...... 13 2.6. KULTURA ...... 14 2.7. HANDEL, RZEMIOSŁO, USŁUGI, PRODUKCJA ...... 16 2.8. SPORT, TURYSTYKA I REKREACJA ...... 18 2.9. USŁUGI Ł ĄCZNO ŚCI ...... 19 2.10. CMENTARZE ...... 19 2.11. USŁUGI INNE ...... 19 III. MIESZKALNICTWO ...... 19 IV. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA ...... 21 V. ROLNICTWO ...... 23 5.1. INFORMACJE OGÓLNE ...... 23 5.2. PRODUKCJA ROLNICZA ...... 25 5.2.1. Produkcja ro ślinna ...... 25 5.2.2. Produkcja zwierz ęca...... 26 5.3. STRUKTURA WIELKO ŚCI GOSPODARSTW ...... 26 5.4. USŁUGI TOWARZYSZ ĄCE ROLNICTWU ...... 27 VI. OGRANICZENIA ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ ...... 28 VII. STRUKTURA WŁASNO ŚCI ...... 28 VIII. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE – STAN ISTNEIJ ĄCY I UWARUNKOWANIA ...... 33 8.1. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE ...... 33 8.2. RZE ŹBA TERENU ...... 33 8.3. BUDOWA GEOLOGICZNA I GRUNTY ...... 35 8.4. SUROWCE NATURALNE ...... 35 8.5. WARUNKI HYDROGRAFICZNE I HYDROGEOLOGICZNE ...... 38 8.5.1. Wody powierzchniowe ...... 38

8.5.2. Melioracje...... 42 8.5.3. Zagro Ŝenie powodziowe...... 43 8.5.4. Wody podziemne...... 43 8.6. WARUNKI GRUNTOWO-WODNE ...... 43 8.7. WARUNKI KLIMATYCZNE ...... 46 8.8. WARUNKI GLEBOWE ...... 47 8.9. ŚWIAT RO ŚLINNY ...... 48 8.10. ŚWIAT ZWIERZ ĄT...... 50 8.11. WALORY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE GMINY ...... 50 8.12. OBSZARY I OBIEKTY PRAWNIE CHRONIONE ...... 51 8.13. WARUNKI ROZWOJU TURYSTYKI ...... 57 8.14. JAKO ŚĆ I ŹRÓDŁA ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ...... 58 8.14.1. Powietrze atmosferyczne...... 58 8.14.2. Wody...... 59 8.14.3. Gleby...... 60 8.14.4. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi...... 61 8.14.5. Hałas ...... 62 8.14.6. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizuj ące...... 63 8.14.7. Potencjalne obiekty uci ąŜ liwe...... 63 8.14.8. Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska...... 64 8.14.9. Obowi ązuj ące strefy sanitarne i bezpiecze ństwa...... 64 8.15. WNIOSKI DO ZAŁO śEŃ POLITYKI ...... 65 IX. ŚRODOWISKO KULTUROWE – STAN ISTNEIJ ĄCY I UWARUNKOWANIA ...... 66 9.1. RYS HISTORYCZNY ...... 67 9.2. ELEMENTY TO śSAMO ŚCI FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ ...... 68 9.3. WARTO ŚCI KULTUROWE ...... 68 9.3.1. Obiekty wpisane do gminnej ewidencji zabytków...... 68 9.3.2. Obiekty architektoniczne wpisane do rejestru zabytków ...... 73 9.3.3. Obiekty architektoniczne znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków wraz z opisem...... 76 9.3.4. Siedziby rezydencjonalno – obronne...... 81 9.3.5 Stanowiska archeologiczne...... 82 9.3.6. Dobra kultury współczesnej...... 93 9.3.7. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych...... 94 9.3.8. Strefy ochrony...... 94 9.4. WYMOGI OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO ...... 95 9.4.1. Elementy ładu przestrzennego...... 96 9.4.2. Dysharmonijne elementy przestrzenne...... 97 9.4.3. Zasady ochrony środowiska wizualnego...... 99 9.5. WYTYCZNE Z PLANÓW WY śSZEGO RZ ĘDU ...... 99 9.5.1. Wytyczne z Wojewódzkiego Programu Opieki nad Zabytkami w województwie łódzkim opracowanie z czerwca 2007 roku...... 99

9.5.2. Wytyczne z Planu zagospodarowania Województwa Łodzkiego – projekt zmiany planu (na uko ńczeniu)...... 99 X. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NAKRE ŚLONE W PLANACH MIEJSCOWYCH ...... 100 XI. KOMUNIKACJA ...... 100 11.1. STAN ISTNIEJ ĄCY...... 100 11.1.1. Układ drogowy...... 100 11.1.2. Układ kolejowy...... 101 11.1.3. Dane o istniej ącym ruchu...... 101 11.1.4. Komunikacja zbiorowa...... 102 11.1.5. Ocena obsługi komunikacyjnej...... 102 11.2. UWARUNKOWANIA I WNIOSKI ...... 103 11.2.1. Wynikaj ące z planów wy Ŝszego rz ędu: ...... 103 11.2.2. Wynikaj ące ze stanu istniej ącego: ...... 103 XII. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA – STAN ISTNEJ ĄCY I UWARUNKOWANIA ... 103 12.1. ELEKTROENERGETYKA ...... 103 12.2. CIEPŁO ...... 104 12.3. TELEKOMUNIKACJA ...... 104 12.4. GAZ ...... 104 12.5. ZAOPATRZENIE W WOD Ę...... 104 12.6. ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW SANITARNYCH ...... 106 12.7. ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH ...... 107 12.8. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ...... 107 12.8.1. Wodoci ągi...... 107 12.8.2. Kanalizacja sanitarna...... 108 12.8.3.Odprowadzanie wód deszczowych...... 108 XIII. SYNTEZA UWARUNKOWA Ń ROZWOJU GMINY ...... 109 XIV. WYKAZ WNIOSKÓW DO STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 110

WPROWADZENIE Poni Ŝsze opracowanie zostało sporz ądzone na podstawie i z wykorzystaniem materiałów zawartych w: • „Studium uwarunkowa ń i kierunków rozwoju przestrzennego gminy Wróblew, zatwierdzonego uchwał ą nr XV/82/2000 Rady Gminy Wróblew z dnia 30 sierpnia 2000”, opracowanego przez “Biuro Rozwoju w Łodzi” z siedzib ą w Łodzi przy ul. Sienkiewicza 16, główny projektant mgr Marian Reterski, autor prowadz ący mgr in Ŝ. arch. Aneta Tomczak, • zmianie „Studium uwarunkowa ń i kierunków rozwoju przestrzennego gminy Wróblew, zatwierdzonego uchwał ą nr XXX/196/06 Rady Gminy Wróblew z dnia 18 kwietnia 2006”, opracowanej przez “Biuro Rozwoju Przestrzennego w Łodzi” M. Reterski i Wspólnicy – Spółka Jawna z siedzib ą w Łodzi przy ul. Gda ńskiej 112 – główny projektant mgr Marian Reterski, autor zagospodarowania przestrzennego mgr in Ŝ. arch. Robert Warsza.

Weryfikacja ustale ń tomu I zatytułowanego „Diagnoza stanu istniej ącego i uwarunkowa ń rozwoju” polegała na aktualizacji tre ści w oparciu o: • nowe dane statystyczne, uzyskane w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym i Urz ędzie Gminy, • wnioski instytucji, które uzgadniaj ą i opiniuj ą „Studium”, • wnioski wła ścicieli nieruchomo ści, • wnioski z planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego i jego opracowywanej zmiany, • uści ślone dane dotycz ące stanu istniej ącego w zakresie infrastruktury technicznej.

Uści śleniu i dostosowaniu do wymogów wynikaj ących z nowych regulacji prawnych uległ równie Ŝ rysunek zawieraj ący ustalenia odnosz ące si ę do stanu istniej ącego i uwarunkowa ń.

I. POŁO śENIE I POZYCJA GMINY W POWIECIE

Gmina Wróblew poło Ŝona jest w zachodniej cz ęś ci województwa łódzkiego w środkowej cz ęś ci powiatu sieradzkiego. Najbli Ŝej poło Ŝonym miastem, z którym gmina graniczy od wschodu jest Sieradz, licz ący ok. 45 tysi ęcy mieszka ńców. Z nim tak Ŝe, zarówno pod wzgl ędem administracyjnym, jak i ekonomicznym gmina posiada najsilniej rozwini ęte powi ązania. Ponadto gmina Wróblew graniczy z gminami rolniczymi przynale Ŝnymi do powiatu sieradzkiego:

• od północy z gmin ą Warta , • od zachodu z gmin ą Błaszki , • od południa z gmin ą Brze źnio i Br ąszewice , • od płd. wschodu z gmin ą Sieradz.

Gmina zajmuje wa Ŝną pozycj ę w układzie sieci drogowych, przez środek gminy przebiega szlak komunikacyjny o mi ędzyregionalnym znaczeniu t.j. droga krajowa nr 12 łącz ąca Łód ź – Kalisz – Pozna ń. Najbli Ŝej poło Ŝonymi miastami – w ęzłami drogowymi s ą: Sieradz, Kalisz, Błaszki i Warta. Gmina posiada równie Ŝ dobr ą komunikacj ę kolejow ą dzi ęki przebiegaj ącej przez jej teren linii kolejowej Łód ź Kaliska – Sieradz – Kalisz – Ostrów Wielkopolski – Wrocław/Pozna ń ze stacj ą

kolejow ą w Słomkowie Suchym.

Najwi ększ ą miejscowo ści ą w gminie jest Wróblew , b ędący siedzib ą władz gminy, a tak Ŝe wi ększo ści lokalnych instytucji. Znajduje si ę tam najwi ęcej placówek handlowych i usługowych oraz jednostek gospodarczych.

Gmina Wróblew składa si ę z 63 miejscowo ści skupionych w 24 sołectwach: Bli źniew, Charłupia Wielka, Dąbrówka, Drz ązna, Dzieb ędów, G ęsówka, Inczew, Józefów, Kobierzycko, Ko ścierzyn, Oraczew, Ocin, Próchna, Rakowice, Rowy, Słomków Mokry, Słomków Suchy, Smardzew, Tworkowizna, Tub ądzin, Sadokrzyce, S ędzice, Wróblew, W ągłczew.

Powierzchnia gminy wynosi 113,2 km 2, co stanowi 7,6 % powierzchni powiatu.

II. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

2.1. ROZWÓJ LUDNO ŚCI I JEGO CZYNNIKI

Gmina Wróblew jest średni ą pod wzgl ędem liczebno ści gmin ą rolnicz ą w województwie łódzkim. Według danych Urz ędu Statystycznego w Łodzi, gmin ę Wróblew w 2008 r. zamieszkiwały 6184 osoby (3060 m ęŜ czyzn i 3124 kobiety). Liczba kobiet na 100 m ęŜ czyzn wynosi 102,1, podobnie jak w gminach wiejskich województwa łódzkiego, gdzie wska źnik feminizacji jest równy 102 (dane z 2008 r.). Natomiast na dzie ń 31.12.2009 roku gmin ę zamieszkiwało 6259 osób. Średnia g ęsto ść zaludnienia gminy wynosi 55 osób na 1 km 2. Dla porównania, najwi ększ ą gęsto ść zaludnienia spo śród gmin powiatu sieradzkiego ma gmina Błaszki – 74,0 osoby na 1 km 2, a najmniejsz ą – gmina Klonowa – 32,0 osoby na 1 km 2. Natomiast średnia g ęsto ść zaludnienia dla gmin rolniczych województwa łódzkiego wynosi 54 osoby na 1 km 2, a dla powiatu sieradzkiego - 81 osób na 1km 2. Ludno ść ta zamieszkuje na terenie 24 sołectw - 36 wsi ró Ŝni ących si ę zarówno obszarem, jak i liczb ą mieszka ńców. Jedynie takie wsie jak, Kobierzycko, Ko ścierzyn, Charłupia Wielka, Wróblew, Słomków Mokry, Słomków Suchy, Drz ązna, mo Ŝna uzna ć za du Ŝe, powy Ŝej 300 mieszka ńców, podczas gdy pozostałe to małe i średnie miejscowo ści .

Tabela 1. Szczegółowe informacje dotycz ące liczby mieszka ńców gminy Wróblew z uwzgl ędnieniem sieci osadniczej. Stan na dzie ń Lp. Nazwa miejscowo ści 31.12.2009 r. 1. Bli źniew 183 2. Charłupia Wielka 372 3. Dąbrówka 216 4. Drz ązna 303 5. Dzieb ędów 239 6. Gaj 62

7. Gęsówka 63 8. Inczew 279 9. Józefów 147 10. Kobierzycko 444 11. Ko ścierzyn 403 12. Krzakowizna 5 13. Ocin 203 14. Oraczew 279 15. Oraczew Mały 86 16. Oraczew Du Ŝy 74 17. Próchna 152 18. Rakowice 239 19. Rowy 267 20. Sadokrzyce 220 21. Sędzice 192 22. Słomków Mokry 329 23. Słomków Suchy 302 24. Smardzew 265 25. Tub ądzin 241 26. Tworkowizna 77 27. Tworkowizna Oraczewska 21 28. Wągłczew 196 29. Wągłczew - Kolonia 78 30. Wróblew 322 Razem 6259 Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew.

W stosunku do 2005 roku nast ąpiło zmniejszenie sie liczby ludno ści o 11 osób tj. ok 4%.

Rozwój liczby ludno ści zale Ŝy od trzech czynników: przyrostu naturalnego (czyli ró Ŝnicy mi ędzy liczb ą urodze ń i zgonów), salda migracji (a wi ęc ró Ŝnicy mi ędzy napływem na dany teren i odpływem z niego) oraz zmian w zasi ęgu terytorialnym jednostki terytorialnej. W ostatnich latach ten ostatni czynnik na terenie gminy nie wyst ąpił. Gmina Wróblew jak wi ększo ść gmin powiatu sieradzkiego posiada utrzymuj ący si ę ujemny wska źnik przyrostu naturalnego. W 2003 r. wska źnik ten wynosił -0,6, za ś według ostatnich danych Urz ędu Statystycznego, w 2008 r. ten sam wska źnik wynosił -2,4. W dalszym ci ągu odnotowywany jest wi ększy poziom zgonów od poziomu urodze ń, co powoduje ujemny przyrost naturalny.

Tabela 2. Ruch naturalny ludno ści w roku 2003 i 2008. 2003 r. 2008 r. Urodzenia Ŝywe 59 69 Zgony 63 84 Przyrost naturalny -4 -15 Przyrost naturalny na 1000 ludno ści -0,6 -2,4 Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego.

Drugim wa Ŝnym czynnikiem po przyro ście naturalnym maj ącym wpływ na liczb ę ludno ści gminy jest ruch w ędrówkowy ludno ści, czyli migracje. W 2003 r. zanotowano w gminie wzrost liczby ludno ści odpływaj ącej rz ędu 84, z czego a Ŝ 55 osób przeniosło si ę do miast, (liczba napływów wynosiła jedynie 54 osób), w wyniku czego saldo migracji wyniosło – 30 osób. Niew ątpliwie wpływ na ten niekorzystny proces miało połoŜenie gminy w s ąsiedztwie Sieradza i nieodległego Kalisza, gdzie obserwowany jest proces odpływu głównie młodych osób, co przyczynia si ę do osłabienia potencjału demograficznego wielu miejscowo ści. W 2008 r. obserwuje si ę w gminie Wróblew zahamowanie tej niekorzystnej tendencji. Liczba ludno ści odpływaj ącej zmalała bowiem do 59 osób, za ś liczba osób napływaj ących wzrosła do 69. Saldo migracji wyniosło zatem +10.

Tabela 3. Migracje ludno ści w 2003 r. i 2008 r. w gminie Wróblew 2003 r. 2008 r. Napływ 54 69 Odpływ 84 59 Saldo migracji -30 +10 Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego.

Tabela 4. Stan, ruch naturalny i w ędrówkowy ludno ści na terenie gminy Wróblew w 2008 r.

Stan ludno ści Na 1000 ludno ści ogółem męŜ czy źni kobiety Gmina Wróblew 6184 3060 3124 X Urodzenia Ŝywe 69 41 28 11,1 Zgony 84 48 36 13,5 Przyrost naturalny -15 -7 -8 -2,4 Mał Ŝeństwa 40 X X 6,40 Zameldowania na pobyt stały 66 26 40 10,56 w ruchu wewn ętrznym Zameldowania na pobyt stały z zagranicy 3 2 1 0,48

Wymeldowania z pobytu stałego w ruchu wewn ętrznym 55 25 30 8,80 Wymeldowania z pobytu stałego za granic ę 4 1 3 0,64 Saldo migracji stałej +11 +1 +10 +1,76 Saldo migracji zewn ętrznej -1 1 -2 -0,16 Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego.

Utrzymuj ący si ę na przestrzeni ostatnich lat, ujemny wska źnik przyrostu naturalnego, przewy Ŝszaj ący liczb ę osób napływaj ących powoduje, Ŝe liczba mieszka ńców z roku na rok zmniejsza si ę. Zahamowanie tej, niekorzystnej dla gminy tendencji, b ędzie wymagało podniesienia jej atrakcyjno ści, poprzez zach ęcanie do zamieszkania na tym terenie (stworzenie moŜliwo ści w zakresie rozwoju budownictwa mieszkaniowego i tworzenia nowych miejsc pracy). Dla oceny sytuacji demograficznej obszaru, zwłaszcza w okresie perspektywicznym, decyduj ące znaczenie ma struktura ludno ści wg wieku i płci. Od tych czynników zale Ŝy bowiem porz ądek wymierania populacji, od wielko ści udziału kobiet w wieku rozrodczym (15 – 49 lat) zale Ŝy liczba przyszłych urodze ń, a od proporcji płci w śród młodszej cz ęś ci ludno ści dorosłej – liczba mał Ŝeństw i rodzin.

Tabela 5. Struktura ludno ści wg wieku i płci w roku 2003 oraz w roku 2008 w gminie Wróblew. 2003 2008

Liczba osób Liczba osób Wiek MęŜ czy źni Kobiety MęŜ czy źni Kobiety ogółem ogółem

0-4 324 178 146 312 167 145 5-9 398 190 208 322 178 144 10-14 468 248 220 402 189 213 15-19 445 237 208 443 238 205 20-24 448 217 231 423 236 187 25-29 495 240 255 470 234 236 30-34 422 227 195 401 229 236 35-39 396 217 179 407 215 192 40-44 362 189 173 401 222 179 45-49 477 258 219 369 186 183 50-54 391 199 192 476 250 226 55-59 352 165 187 379 189 190 60-64 261 125 136 323 143 180 65 lat i wi ęcej 1035 402 633 992 384 608

Wiek przedprodukcyjny 1460 759 701 1311 682 629

0-2 170 93 77 202 109 93 3-6 297 157 140 224 120 101 7-14 723 316 407 610 305 305 15-17 270 143 127 275 148 127 Wiek produkcyjny 3643 3701

18-64 lat męŜ czy Ŝni X 1931 X X 1994 X 18-59 lat kobiety X X 1712 X X 1707 Wiek produkcyjno- mobilny 18-44 lata 2298 1184 1114 2334 1226 1105 Wiek produkcyjno- 1345 1367 niemobilny

45-64 lata męŜ czy źni X 747 X X 768 X 45-59 lat kobiety X X 598 X X 599 Wiek poprodukcyjny 1171 1172

65 lat i wi ęcej męŜ czy źni X 402 X X 769 X 60 lat i wi ęcej kobiety X X 769 X X 788 Razem 6274 3092 3182 6184 3060 3124 Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego.

Analiza struktury demograficznej wskazuje na zachodz ące zmiany w strukturze demograficznej. Uwidacznia si ę przewaga ludno ści w wieku produkcyjnym t.j. od 18–tego roku Ŝycia do 65 lat (59,8%) i zarazem niedobór kobiet w tej grupie wiekowej. Nast ępn ą grup ą s ą dzieci i młodzie Ŝ (stanowi ą one 21,2% ogółu mieszka ńców). Niekorzystnym zjawiskiem jest fakt, Ŝe udział procentowy ludno ści w wieku przedprodukcyjnym zmniejszył si ę od roku 2004 o 1,5%. W przyszło ści mo Ŝe to spowodowa ć niedobór siły roboczej. Natomiast osoby w wieku poprodukcyjnym stanowi ą najmniejsz ą grup ę, obejmuj ącą ok. 19 % mieszka ńców. Wśród kobiet w wieku rozrodczym (15 – 49 lat) najwa Ŝniejsz ą grup ę stanowi ą osoby w wieku 20-29 lat ze wzgl ędu na ich najwy Ŝsz ą aktywno ść prokreacyjn ą. Udział kobiet w wieku 20-29 lat w ogólnej liczbie kobiet w wieku rozrodczym kształtował si ę na poziomie 29,8 %. W porównaniu do roku 2003, w roku 2008 zauwa Ŝa si ę szereg zmian w liczbie kobiet w poszczególnych grupach wiekowych.

Tabela 6. Zmiany liczby kobiet w gminie Wróblew w 2003 r. i w 2008 r. Liczba kobiet w ogólnej liczbie ludno ści Grupa wiekowa w danej grupie wiekowej Ró Ŝnica 2003 r. 2008 r. 0-9 49 45,6 3,4 10-19 46,9 49,5 2,6 20-29 49,6 47,4 2,2 30-39 45,7 49,1 3,4 40-49 46,7 47 0,3 50-59 51 48,7 2,3 60-64 52,1 55,7 3,6 65> 61,2 61,3 0,1 Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny.

Z powy Ŝszych danych wynika, Ŝe panuje tendencja wzrostowa udziału kobiet w wieku produkcyjnym w stosunku do ogółu ludno ści w grupach wiekowych 20-49. Utrzymanie si ę tej korzystnej tendencji oraz wyrównanie si ę stosunku liczby kobiet do liczby m ęŜ czyzn mogłoby mie ć wpływ na zmniejszenie obserwowanego w ostatnich latach ujemnego przyrostu naturalnego. Jednak Ŝe nale Ŝy zwróci ć uwag ę na spadek udziału liczby kobiet w przedziale wiekowym 20 – 29 lat, co mo Ŝe osłabi ć stopie ń powy Ŝszych prognoz. Nale Ŝy pami ęta ć, Ŝe niedobór kobiet w grupach wieku produkcyjnego ma negatywne skutki dla reprodukcji ludno ści i dla ekonomicznego rozwoju gminy. Nast ępstwem tego stanu s ą mi ędzy innymi: zmniejszaj ący si ę udział i liczba dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz spadek ilo ści zawieranych mał Ŝeństw. Szczegółowa analiza struktury dzieci i młodzie Ŝy (w wieku 0-17 lat) wykazuje symptom deformacji struktury wieku ludno ści, gdy Ŝ udział tej grupy wiekowej w stosunku do ogólnej liczby ludno ści w gminie w 2008 roku wynosił zaledwie 21,1%. UwaŜa si ę bowiem, Ŝe udział dzieci i młodzie Ŝy (w wieku 0 – 17 lat) wynosz ący mniej ni Ŝ 33% ogółu ludno ści nie gwarantuje prawidłowej struktury rokuj ącej rozszerzon ą reprodukcj ę ludno ści. Natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym w stosunku do roku 2004, w roku 2008 nieznacznie wzrosła (z 18,5% do 19%).

2.2. RYNEK PRACY

2.2.1. Zatrudnienie. Problemy rynku pracy obejmuj ą nast ępuj ące zagadnienia: − ustalenia zasobów pracy oraz ich struktury według płci i wieku, − liczby pracuj ących w podstawowych działach i sekcjach gospodarki, − stanu, dynamiki i struktury bezrobocia. Potencjalne zasoby pracy tworzy ludno ść w wieku produkcyjnym, której liczebno ść wynosiła w 2008 r. 3701 osób (59,8%), w tym 1707 kobiet. Na 100 m ęŜ czyzn w wieku produkcyjnym przypada 85,6 kobiet. Warto pami ęta ć, i Ŝ wy Ŝszy odsetek ludno ści w wieku produkcyjnym, jaki obserwujemy w gminie oznacza konieczno ść stworzenia miejsc pracy dla liczniejszej grupy

ludzi. Dane dotycz ące zatrudnienia s ą obecnie, gdy nie prowadzi si ę dokładnej sprawozdawczo ści, trudne do oszacowania. Nie mo Ŝna zobrazowa ć rzeczywistego poziomu zatrudnienia w gminie, gdy Ŝ poza statystyk ą znajduj ą si ę osoby pracuj ące w rolnictwie, zatrudnione sezonowo. Działalno ść gospodarcza na terenie gminy w ostatnich latach rozwin ęła si ę stosunkowo dobrze. Według danych Urz ędu Gminy (na dzie ń 20.07.2008 r.) zarejestrowanych było 280 podmiotów gospodarczych. S ą to przewa Ŝnie podmioty małe, zatrudniaj ące do 5 osób.

2.2.2. Bezrobocie Wprowadzenie z ko ńcem lat 80-tych gospodarki rynkowej spowodowało powstanie nowych zjawisk społeczno-ekonomicznych, nie zawsze korzystnych. Nale Ŝy do nich bez w ątpienia bezrobocie. Skuteczno ść walki z bezrobociem wymaga rzetelnej i szybkiej informacji o rynku pracy, analizy zjawisk zachodz ących na rynku, a tak Ŝe bada ń efektywno ści ró Ŝnych form walki z bezrobociem. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych mieszkaj ących na terenie gminy Wróblew w czerwcu 2008 r. wynosiła 277 osoby, z czego 142 to kobiety. Nale Ŝy zwróci ć uwag ę na fakt, Ŝe s ą to liczby zwi ązane ze statusem formalnym, a nie stanem faktycznym zjawiska. Gmina Wróblew jest gmin ą rolnicz ą, a z tym zwi ązane jest zjawisko bezrobocia ukrytego, czyli nie wykazywania jako bezrobotnych osób pracuj ących w gospodarstwach rolnych. Stopa bezrobocia nie jest wysoka, wynosi bowiem 8,2%, podczas gdy w powiecie sieradzkim 11,4% (dane na 31.12.2008 r.). Liczba osób bezrobotnych, podobnie jak w całym powiecie, maleje. Jednak Ŝe struktura bezrobocia jest niekorzystna. Liczba osób pozostaj ących bez pracy dłu Ŝej ni Ŝ rok wynosi 57% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych. Podobnie niekorzystny jest wzrost udziału kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych (o 5% w stosunku do roku 2005), jak równie Ŝ bardzo du Ŝy udział osób nie posiadaj ących prawa do zasiłku 89,2% (spadek o 4,4% w porównaniu do roku 2005). Korzystnym natomiast zjawiskiem jest spadek liczby absolwentów pozostaj ących bez pracy.

Tabela 7. Struktura bezrobocia w gminie Wróblew w roku 2005 oraz w roku 2008. Zarejestrowani 2005 r. 2008 r. Ogółem 467 277 w tym kobiety 216 142 Absolwenci szkół ponadpodstawowych 32 15 Zwolnieni z przyczyn dot. zakładu pracy 4 7 Nie posiadaj ący prawa do zasiłku 437 247 Pozostaj ący bez pracy wi ęcej ni Ŝ 158 276 12 m - cy Udział bezrobotnych w wieku 7,5 12,6 produkcyjnym (%) Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego. Wnioski: 1. Ujemny wska źnik przyrostu naturalnego, nie jest niwelowany przez dodatnie saldo migracji, co powoduje, Ŝe liczba mieszka ńców z roku na rok zmniejsza si ę.

2. Spadek liczby osób w strukturze wieku dzieci i młodzie Ŝy oraz obecnie niski przyrost naturalny mieszka ńców gminy w przyszło ści mo Ŝe doprowadzi ć do starzenia si ę społecze ństwa. 3. Zbyt du Ŝy odsetek mieszka ńców gminy jest zatrudnionych w rolnictwie, przy jednocze śnie niskim poziomie wykształcenia rolników. Wpływ na zatrudnienie w rolnictwie ma ubogi rynek pracy poza rolnictwem. 4. Zbyt wiele jest małych gospodarstw w gminie (do 5 ha), które nie zapewniaj ą samodzielnego utrzymania si ę gospodarstwa, co zmusza jego u Ŝytkowników do poszukiwania innych źródeł dochodu. 5. Odnotowany jest spadek bezrobocia w gminie. W stosunku do 2005 r., w roku 2008 liczba osób bezrobotnych spadła ponad dwukrotnie. Niekorzystna jest natomiast struktura bezrobocia. Zahamowanie tej niekorzystnej dla gminy sytuacji b ędzie wymagało podnoszenia atrakcyjno ści gminy, zach ęcaj ącej do zamieszkania na tym terenie, stworzenie mo Ŝliwo ści w zakresie rozwoju budownictwa mieszkaniowego i tworzenia nowych miejsc pracy.

2.3. ADMINISTRACJA Na terenie gminy znajduj ą si ę nast ępuj ące placówki: • Bank Spółdzielczy, • Gminny O środek Pomocy Społecznej, • Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, • Spółdzielnia Producentów Rolnych, • Gminny O środek Kultury z Gminn ą Bibliotek ą Publiczn ą, • Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „NOWA - MED”. Wszystkie te placówki mieszcz ą si ę we Wróblewie. Obiekt administracji samorz ądowej – Urz ąd Gminy ma swoj ą siedzib ę we Wróblewie.

2.4. OŚWIATA I WYCHOWANIE 2.4.1. Wychowanie przedszkolne. Na terenie gminy działa jedno przedszkole, do którego ucz ęszcza 65 dzieci. Liczba etatów nauczycielskich wynosi 4,04. Przedszkole dysponuje pi ęcioma salami lekcyjnymi, o ł ącznej powierzchni 116 m 2. Bior ąc pod uwag ę ilo ść dzieci w wieku przedszkolnym w gminie (ok. 366) z jednej strony oraz brak tradycji posyłania dzieci do przedszkoli na wsi, i zakładany nawet du Ŝo ni Ŝszy ni Ŝ w miastach wska źnik uczestnictwa z drugiej, ilo ść przedszkoli wydaje si ę niezadawalaj ąca. Poniewa Ŝ przedszkole we Wróblewie mie ści si ę w budynku mieszkalnym, planuje si ę w przyszło ści podczas rozbudowy Gimnazjum now ą lokalizacj ę przedszkola w budynku szkoły podstawowej. Ponadto, przy szkołach podstawowych znajduj ą si ę oddziały przedszkolne, do których ucz ęszcza 55 dzieci (18 dzieci do klasy „0” przy szkole podstawowej w Charłupi Wielkiej, 7 dzieci do klasy „0” w Słomkowie Mokrym, 7 dzieci do klasy „0” przy szkole podstawowej w W ągłczewie oraz 23 dzieci do klasy „0” przy szkole podstawowej we Wróblewie).

2.4.2. Szkolnictwo podstawowe.

W gminie działaj ą cztery szkoły podstawowe: • we Wróblewie ,szkoła podstawowa nauczania pocz ątkowego (klasy 1 – 3). Szkoła posiada sal ę gimnastyczn ą, świetlic ę i stołówk ę. Ucz ęszcza do niej 51 dzieci.1 Dysponuje 4 izbami lekcyjnymi (urz ądzone pracownie nauczania pocz ątkowego), zatrudnia 7 nauczycieli. Szkoła ta obsługuje nast ępuj ące sołectwa: Wróblew, Ocin, Kobierzycko, S ędzice, Słomków Suchy, D ąbrówka Próchna, Ko ścierzyn. • w Charłupi Wielkiej , do szkoły tej ucz ęszcza 115 dzieci.2 Szkoła jest placówk ą sze ścioklasow ą, dysponuj ącą 8 izbami lekcyjnymi. Zatrudnia 12 nauczycieli. Posiada urz ądzone pracownie: fizyko-chemiczn ą i techniczn ą, biologiczn ą, polonistyczo- historyczn ą, informatyczn ą. Obiekt wymaga rozbudowy o sal ę gimnastyczn ą. Szkoła ta obsługuje nast ępuj ące sołectwa: Charłupia Wielka, Rakowice, Drz ązna, Józefów, Gęsówka, Rowy, Tworkowizna, Oraczew • w Słomkowie Mokrym , ucz ęszcza do niej 86 dzieci.3 Szkoła posiada 6 pomieszcze ń do nauki (w tym pracowni ę informatyczn ą) i sal ę gimnastyczn ą. Pomieszczenia lekcyjne znajduj ą si ę w starym baraku i dobudówce, w zwi ązku z tym istnieje potrzeba budowy nowego obiektu szkolnego. Szkoła ta obsługuje nast ępuj ące sołectwa: Słomków Mokry, Bli źniew, Dzieb ędów, Inczew, Tub ądzin. • w W ągłczewie , do szkoły ucz ęszcza 123 dzieci.4 Posiada 9 pomieszcze ń do nauki. Obiekt wymaga rozbudowy o sal ę gimnastyczn ą, gdy Ŝ istniej ąca nie spełnia wymogów zapotrzebowania. Szkoła obsługuje nast ępuj ące sołectwa: klasy 1 – 3 (nauczania pocz ątkowego): W ągłczew, Sadokrzyce, Próchna, klasy 4 – 6: Wróblew, Ocin, Kobierzycko, S ędzice, Słomków Suchy, D ąbrówka, Próchna, Ko ścierzyn. Zgodnie z zało Ŝeniami reformy edukacji od roku szkolnego 1999/2000 funkcjonuje Gimnazjum we Wróblewie, do którego ucz ęszcza 250 uczniów.

2.4.3. Szkolnictwo ponadgimnazjalne

Oferta w tym zakresie obejmuje tylko nauk ę w szkołach poza granicami gminy – w najbli Ŝszych ośrodkach powiatowych: Sieradz, Zdu ńska Wola, Kalisz.

2.5. OCHRONA ZDROWIA Podstawow ą placówk ą słu Ŝby zdrowia jest Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej we Wróblewie przekształcony z byłego Gminnego O środka Zdrowia Uchwał ą nr II/10/98 z dnia 18.11.1998 r. Rady Gminy we Wróblewie. W budynku O środka Zdrowia o powierzchni ok. 150 m2 funkcjonuj ą gabinety: ogólny,

1 Liczba dzieci ucz ęszczaj ących do w/w szkół wg stanu w roku szkolnym 2009/2010. 2 J.w. 3 J.w. 4 J.w. 13 pediatryczny i fizykoterapii. Jest w nim zatrudnionych 8 pracowników, w tym 2 lekarzy. Wyposa Ŝenie obiektu w sprz ęt i aparatur ę diagnostyczn ą jest dobre. Placówka ta wraz z przynale Ŝnym gruntem jest mieniem gminnym. Wiejski O środek Zdrowia w Charłupii Wielkiej o powierzchni 103,6 m2 jest cz ęś ci ą składow ą SPZOZ we Wróblewie. Obsługuje sołectwa: Charłupia Wielka, Rakowice, Drz ązna, Józefów, Oraczew, Rowy, G ęsówka i Tworkowizna. Posiada jeden gabinet – ogólny i zatrudnia 3 osoby, w tym 1 lekarza. W zakresie lecznictwa specjalistycznego otwartego i zamkni ętego mieszka ńcy gminy korzystaj ą z placówek znajduj ących si ę na terenie Sieradza. Ponadto we Wróblewie znajduje si ę Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „NOWA – MED”, w którym funkcjonuj ą gabinety: stomatologiczny, ginekologiczny, neurologiczny. W gminie nie ma dost ępu do bezpłatnej opieki stomatologicznej, jedynie dzieci szkół podstawowych maj ą ją zapewnion ą, w N.Z.O.Z „NOWA – MED”. W Gminie Wróblew brak jest apteki. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą placówki opieku ńcze i pomocy społecznej. W zakresie pomocy społecznej gmina realizuje zadania własne i zlecone. Do zada ń, które realizuje gmina nale Ŝą mi ędzy innymi: • przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, celowych i okresowych, • kierowanie na komisje orzekaj ące o stopniu niepełnosprawno ści, • kierowanie i ponoszenie kosztów finansowych za pobyt mieszka ńców gminy w Domach Pomocy Społecznej, • finansowanie posiłków dla dzieci w szkołach, • pomoc mieszka ńcom gminy dotkni ętym chorob ą alkoholow ą, • poradnictwo specjalistyczne, • udzielanie pomocy i prowadzenie do integracji ze środowiskiem osób chorych, wymagaj ących opieki, • pomoc rzeczowa, opłacanie składek na ubezpieczenie.

2.6. KULTURA Działalno ść kulturalna gminy Wróblew obejmuje: • amatorski ruch artystyczny, • upowszechnienie folkloru i sztuki ludowej, • imprezy artystyczne inspiruj ące środowiska wiejskie do czynnego uczestnictwa w kulturze, • kultywowanie zwyczajów i obrz ędów ludowych, • propagowanie czytelnictwa. Baz ę lokalow ą dla działalno ści kulturalnej gminy stanowi: Gminny O środek Kultury z podległ ą Gminn ą Bibliotek ą we Wróblewie oraz biblioteki szkolne. W Gminnym O środku Kultury działaj ą zespoły artystyczne i sportowe: zespół śpiewaczy „Wróblewianie”, zespół wokalno-taneczny, zespół ta ńca współczesnego „Szał”, grupa rytmiczna „Wróbelki”, kapela „Kumpele wróbele”, grupa wokalna i orkiestra d ęta licz ąca 21 członków. Ponadto, przy szkołach podstawowych działaj ą: teatrzyki dzieci ęce, kółka plastyczne. Na obszarze gminy wyodr ębniają si ę elementy kultury ludowej wła ściwe dla regionu sieradzkiego, działaj ą twórcy ludowi, z których najbardziej znanym był, nie Ŝyjacy ju Ŝ rze źbiarz – 14 malarz Jerzy Kaczmarek. Czytelnictwo w śród mieszka ńców gminy spada. Z ksi ęgozbiorów bibliotek licz ących ł ącznie 18415 woluminów korzysta około 607 czytelników, czyli 9,8% ogółu mieszka ńców gminy (spadek o 4,1% w stosunku do roku 2003). Stan techniczny placówek bibliotecznych jest bardzo dobry. Gminna Biblioteka we Wróblewie posiada komputery z dost ępem do Interenetu, z których mog ą korzysta ć mieszka ńcy gminy.

Tabela 8. Podstawowe wska źniki dotycz ące stanu czytelnictwa w gminie Wróblew, powiecie sieradzkim i województwie łódzkim, w roku 2008.

Województwo L.p. Wyszczególnienie Gmina Powiat sieradzki łódzkie

Liczba ludno ści na jedn ą placówk ę 1. 6184 3856 2004 biblioteczn ą Ksi ęgozbiór w ty ś. woluminów 2. 18,4 9084,6 599,7

Wypo Ŝyczenia w woluminach na jednego 3. czytelnika 18,1 18,4 20,7

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego.

Tabela 9. Dane porównawcze za rok 2003 i rok 2008, dotycz ące bibliotek publicznych w gminie Wróblew w roku 2008. Lp. Wyszczególnienie 2003 2008 1. Placówki biblioteczne ogółem 2 2 Biblioteki 1 1 Filie bibliotek 1 1 2. Ksi ęgozbiór w tys. woluminów 17500 18415

na 1000 ludno ści 17,5 29,5 3. Czytelnicy 873 607 4. Wypo Ŝyczenia w tys. 13500 10965 na 1 czytelnika 15,5 18,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego.

Do obiektów kultury nale Ŝą równie Ŝ ko ścioły: we Wróblewie, w Charłupi Wielkiej, W ągłczewie, Tub ądzinie. We wsi G ęsówka Nowa znajduje si ę kaplica nale Ŝą ca do parafii w Charłupii Wielkiej. We wsi Tub ądzin znajduje się Muzeum Wn ętrz Dworskich. Ogólnie oceniaj ąc, stan kultury w gminie jest zadawalaj ący. W przyszło ści władze gminy winny zadba ć o to, aby utrzyma ć ten stan co najmniej na obecnym poziomie. Władze powinny tak Ŝe prowadzi ć działalno ść w zakresie propagowania czytelnictwa w śród mieszka ńców gminy. W bud Ŝecie za ś powinny si ę znale źć fundusze na działalno ść bibliotek (zakupy ksi ąŜ ek).

2.7. HANDEL, RZEMIOSŁO, USŁUGI, PRODUKCJA Najwi ększe nasycenie usługami handlowymi, gastronomicznymi, rzemie ślniczymi wyst ępuje we wsi Wróblew. Ich dalszy rozwój i standard determinowa ć b ędzie rynek, uzale Ŝniony od potrzeb mieszka ńców.

Tabela 10. Rozmieszczenie lokali w poszczególnych wsiach gminy Wróblew. Wie ś Handel Rzemiosło Usługi Produkcja kwiaciarnia blacharstwo, w budynku Urz ędu ferma kurza, w budynku Urz ędu Gminy, mechanika Gminy: poczta, szklarniowa sklep, skład materiałów pojazdowa, biblioteka, uprawa warzyw, budowlanych wulkanizacja, Szkoła Podstawowa ubojnia drobiu, i nawozów „MANREK", serwis i z Gimnazjum, ferma kurza, sklep obuwniczy, sprzeda Ŝ opon Niepubliczny Zakład masarnia, sklep spo Ŝywczy, Opieki Zdrowotnej „TIREXPOL” sklep z art. metalowymi, „Nowa Med", produkcja zniczy sklep przy ubojni drobiu, Gminny Ośrodek hurtownia ryb, Zdrowia, technika sanitarna bank,restauracja Wróblew i ogrzewcza, materiały „Aleksandra", budowlane, salon fryzjerski przy MADASTA” oleje, cz ęś ci Urz ędzie motoryzacyjne, Gminy,introligatornia Supermarket, i usługi poligraficzne, „Agros Wro ńscy” maszyny stacja paliw, myjnia rolnicze. samochodowa, Stacja LPG

Szkoła Podstawowa, gabinety lekarskie, sklep, pawilon Charłupia transport: „MELMAG” i handlowy, punkt - - Wielka „TRANSCAR” apteczny

Gospodarstwo Mechanika Kobierzycko 2 sklepy - rolne „AWISTA" samochodowa spółka z.o.o. Kolonia - - Bar „Piramida" Wągłczew

Łódzki O środek Doradztwa Rolniczego, sklep, sprzeda Ŝ nasion Ośrodek produkcja brykietu Ko ścierzyn - „SIERNAS" szkoleniowy opałowego ŁODR, stacja Paliw, sanitarne i budowlane,

sklep, salon sprzeda Ŝy przy Muzeum Zakład Ceramiki Tub ądzin Zakładzie Ceramiki - Walewskich, Dom Budowlanej Budowlanej „Tub ądzin" weselny ”Tub ądzin"

Dzieb ędów sklep - - -

„MAXSTER” firma Inczew sklep - - odzie Ŝowa, Wytwórnia Mas Bitumicznych

Szkoła szklarniowa Słomków Mokry 2 sklepy piekarnia Podstawowa uprawa warzyw

skład opału, nawozów, pasz, mat. budowlanych stacja gazu, stacja Tartak, gospodarstwo Słomków „MANREK", P.P.H.U - kolejowa, ogrodnicze Suchy „MELPOL", skup owoców, 2 ubezpieczenia „Jabłuszko” sklepy

Sędzice Sklep - - -

Restauracja „Napoleon", bar „Paga", Handel Transport Wywóz Sklep, skup europalet, Nieczysto ści, Smardzew - - „EXLUSIVE” art. u Ŝywane Taxi Osobowe Nauka Jazdy, budowlane, blacharstwo, lakiernictwo

Zakład Sadokrzyce sklep przy OSP Transport drogowy stolarski

piekarnia, bar bistro, Ocin - blacharstwo 2 fermy kurze bar „U Janka", samochodowe

blacharstwo samochodowe Oraczew Du Ŝy i 2 sklepy , - - Mały lakiernictwo, pokrycia sklep, sprzeda Ŝ opału i Rakowice - transport drogowy - nawozów Artystyczna i 3 sklepy, sprzeda Ŝ Rowy literacka - - piskl ąt działalno ść twórcza „BIREX” okr ęgowa stacja kontroli sklep, skład technika pojazdów, materiałów Drz ązna ogrzewcza „Texas Serwis” - budowlanych, „Sobieraj" mechanika opałowych i nawozów pojazdowa, wulkanizacja

Szkoła 2 sklepy, Podstawowa, Wągłczew szwalnia - kwiaciarnia „Parkiet” usługi budowlane

Tworkowizna - - - wyl ęgarnia drobiu Mechanika Józefów 2 sklepy - ferma kurza samochodowa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urz ędu Gminy Wróblew.

2.8. SPORT, TURYSTYKA I REKREACJA Na terenie gminy działa 5 ludowych zespołów sportowych w: Kobierzycku (klasa okr ęgowa piłki no Ŝnej), W ągłczewie, Sadokrzycach, Tub ądzinie, Słomkowie. Ponadto działaj ą szkolne kluby sportowe. We Wróblewie, przy szkole podstawowej działa Uczniowski Klub Sportowy „Wróblewianka”. Boiska sportowe znajduj ą si ę w nast ępuj ących wsiach: we Wróblewie, w W ągłczewie, Charłupii Wielkiej, Tub ądzinie, Słomkowie Mokrym, Słomkowie Suchym, Kobierzycku, Ko ścierzynie. Gmina nie dysponuje noclegow ą baz ą turystyczną, ani agroturystyczn ą. Jedynie O środek Doradztwa Rolniczego oferuje 64 całoroczne miejsca noclegowe, które w zasadzie wykorzystywane s ą tylko na szkolenia. W programie rozwoju agroturystyki w byłym województwie sieradzkim zakładano m.in. zorganizowanie sieci kwater prywatnych, utworzenie O środka Sportu i Rekreacji, rozbudow ę małej gastronomii, zorganizowanie pola namiotowego i wyznaczenie nowych szlaków turystyki pieszej i rowerowej. Na terenie gminy Wróblew istniej ą obecnie nast ępuj ące szlaki turystyczne: - Szlak Zabytkowych Dworków Ziemi Sieradzkiej – pieszo – rowerowy, - Szlak Władysława Reymonta – pieszo – rowerowy, - Szlak „Sieradzka Eska” – pieszo – rowerowy. Na terenie gminy budownictwo letniskowe nie wyst ępuje. 18

2.9. USŁUGI Ł ĄCZNO ŚCI Abonenci telefoniczni w gminie obsługiwani s ą przez dwie centrale telefoniczne, które mieszcz ą si ę we Wróblewie i w Charłupi Wielkiej. Gmina posiada dobrze rozwini ętą sie ć telefoniczn ą. Wska źnik telefonizacji wynosi 20 sztuk/100 mieszka ńców.

2.10. CMENTARZE Na terenie gminy znajduj ą si ę 4 cmentarze parafialne: we Wróblewie, Charłupi Wielkiej Wągłczewie, Tub ądzinie.

2.11. USŁUGI INNE Na terenie gminy funkcjonuje 17 jednostek Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej, które maj ą swoje zaplecza we wsiach: Bli źniew, Charłupia Wielka, Kobierzycko, Oraczew, Rowy, S ędzice, Smardzew, Tub ądzin, Wróblew, Słomków Suchy, Ko ścierzyn, Drz ązna, Sadokrzyce, W ągłczew, Dzieb ędów, Inczew, Słomków Mokry. W gminie s ą 2 stacje paliw świadcz ące usługi dla ludno ści we wsiach: Wróblew, Ko ścierzyn i 2 stacje gazu we wsiach: Słomków Suchy i Smardzew. We wsi Izabela znajduje si ę Okr ęgowa stacja kontroli pojazdów.

Wnioski: 1. Sie ć infrastruktury społecznej (szkolnictwo podstawowe, słu Ŝba zdrowia, pomoc społeczna itp.) na terenie gminy jest w miar ę dobrze rozwini ęta. W przyszło ści władze gminy winny zadba ć o to, aby znale źć środki na prowadzenie działalno ści z zakresu o światy, kultury, remonty obiektów o światowych, środki na popraw ę wyposa Ŝenia w sprz ęt i urz ądzenia do bada ń w Gminnym O środku Zdrowia. 2. W celu podtrzymania zwyczajów ludowych i kultywowaniu tradycji, reaktywowania obrz ędów ludowych, istnieje potrzeba utworzenia Towarzystwa Przyjaciół Gminy. 3. Nasycenie pozostałymi usługami (z zakresu handlu, gastronomii, rzemiosła produkcyjno-usługowego itp.) winien regulowa ć rynek. 4. Istnieje potrzeba rozwini ęcia bazy turystyczno-rekreacyjnej (urz ądzenie pól namiotowych, campingowych, sieci gospodarstw agroturystycznych). Na rozwój tej bazy b ędzie miała wpływ niew ątpliwie przewidywana budowa zbiornika wodnego „Smardzew”.

III. MIESZKALNICTWO Sytuacja mieszkaniowa w gminie nie odbiega zasadniczo od gmin s ąsiaduj ących, je śli chodzi o standard i wyposa Ŝenie. Na terenie gminy wyst ępuje głównie zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Wiek zasobów mieszkaniowych jest zróŜnicowany, za ś stan techniczny budynków mieszkalnych mo Ŝna ogólnie oceni ć jako średni i dobry, wiele z nich nie spełnia wszystkich wymogów technicznych. Zasoby gminne stanowi na terenie gminy 25 budynków (dane za 2007 r.). Zasilaj ą je obiekty po szkołach podstawowych w: Drz ąznej, Oraczewie, Tub ądzinie, Ko ścierzynie.

Tabela 11. Zasoby mieszkaniowe zamieszkane w gminie Wróblew w latach 2002, 2005, 2008.

Stan na Stan na Stan na Wyszczególnienie 31.12.2002 r. 2005 r. 2008 r. mieszkania 1633 1765 1778 izby 6945 7413 7486 powierzchnia u Ŝytkowa 156,3 166,3 168,6 w tys. m 2 przeci ętna ilo ść osób w gospodarstwie domowym 3,66 3,66 3,56 przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa m2/mieszkanie 95,8 94,2 94,8 przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa m2/osob ę 24,6 26,6 27,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego.

Tabela 12. Wska źniki dotycz ące stanu mieszkalnictwa na terenie gmin powiatu sieradzkiego, w roku 2008. Gmina Przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa Przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa w w m 2/mieszkanie m2/osob ę Wróblew 94,8 27,3 Brze źnio 91,3 26,2 Br ąszewice 93,3 24,7 Burzenin 74,5 23,7 Goszczanów 97,2 26,6 Klonowa 92,6 27,7 Sieradz 89,9 24,5 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego.

Powy Ŝsze zestawienie uwydatnia wysok ą pozycj ę gminy Wróblew, pod wzgl ędem sytuacji mieszkaniowej, na tle pozostałych gmin powiatu sieradzkiego.

Tabela 13. Warunki mieszkaniowe w gminie Wróblew, gminach wiejskich województwa łódzkiego, powiecie sieradzkim i województwie łódzkim w 2008r.

Gminy Powiat Województwo wiejskie Wyszczególnienie Gmina Wróblew sieradzki łódzkie woj. łódzkiego powierzchnia u Ŝytkowa 27,3 24,9 27 24,2 m2/osob ę Ilo ść osób na mieszkanie 3,51 2,65 3,14 3,24 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urz ędu Statystycznego.

Z powy Ŝszych danych wynika, i Ŝ zag ęszczenie mieszka ń w gminie Wróblew kształtuje si ę 20

na podobnym poziomie jak dla powiatu sieradzkiego. W stosunku do pozostałych gmin wiejskich powiatu sieradzkiego zajmuje 2 miejsce pod wzgl ędem wielko ści powierzchni u Ŝytkowej na osob ę (najwi ęcej, 27,7 m 2, w gminie Klonowa, najmniej, 23,7 m 2, w Burzeninie). Polityka gminy w zakresie budownictwa mieszkaniowego polega zarówno na działaniach dora źnych, t.j. wydawaniu pozwole ń na budow ę, jak i długofalowych, zmierzaj ących do uporz ądkowania spraw zwi ązanych z planowaniem przestrzennym. Ruch budowlany jest du Ŝy, w ostatnich latach wydawano rocznie ok. 40 decyzji na budow ę, a były lata, Ŝe wydawano nawet 80 decyzji.

Tabela 14. Stosunek ilo ści wydawanych pozwole ń na budow ę ogółem do ilo ści wydawanych pozwole ń na budow ę budynków mieszkalnych. 1998 2004 do połowy 2005 Liczba wydawanych pozwole ń na budow ę 33 38 30 (ogółem) Liczba wydawanych pozwole ń na budow ę 7 13 11 budynków mieszkalnych Źródło: Materiały Urz ędu Gminy Wróblew.

Najwi ększy ruch budowlany w ostatnich latach obserwuje się we wsiach: Charłupia Wielka, Słomków Mokry, Słomków Suchy, W ągłczew. Przykładem działa ń długofalowych jest uzyskanie zgody na wył ączenie z u Ŝytkowania rolniczego terenów pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, usługi itp.

Wnioski: 1. Rozmiary budownictwa mieszkaniowego (przede wszystkim w formie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej) b ędą w głównej mierze wynika ć·z zapotrzebowania ludno ści oraz mo Ŝliwo ści realizacyjnych. Pozwoli to na dalsz ą popraw ę warunków zamieszkania ludno ści.

IV. DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZA

Na terenie gminy Wróblew funkcjonuje 280 podmiotów gospodarczych, które zostały uj ęte w rejestrze ewidencji działalno ści gospodarczej. Przewa Ŝaj ącą form ą prawn ą podmiotów gospodarczych jest własno ść prywatna w postaci zakładów osób fizycznych i spółek cywilnych. Formy prowadzenia działalno ści gospodarczej istniej ące na terenie gm. Wróblew są charakterystyczne dla realizacji przedsi ęwzi ęć ekonomicznych na niewielk ą skal ę. Działalno ść ta realizowana jest głównie przez podmioty niewielkie zarówno pod wzgl ędem zatrudnienia, jak i kapitałowym, a rodzaje podejmowanej aktywno ści gospodarczej nie wymagaj ą du Ŝych nakładów inwestycyjnych na ich prowadzenie. Znaczna wi ększo ść z nich, to podmioty zatrudniaj ące po 1 – 5 osób. W wi ększo ści zajmuj ą si ę one handlem oraz usługami, w tym produkcyjnymi. Obok tych niewielkich podmiotów istnieje równie Ŝ zakład o silniejszej pozycji ekonomicznej, którego działalno ść wywiera wpływ na stosunki ekonomiczno-społeczne w całej gminie. Jest nim Zakład Ceramiki Budowlanej w Tub ądzinie, który w 1998 r zatrudniał ponad 250 osoby i nadal

21 si ę rozwija. Tabela 15. Struktura rodzajów działalno ści podmiotów zarejestrowanych w Rejestrze Działalno ści Gospodarczej Urz ędu Gminy Wróblew w 2008 r: Wyszczególnienie Liczba zarejestrowanych podmiotów ogółem 280 rolnictwo, łowiectwo, le śnictwo 22 przemysł 31 budownictwo 27 handel i naprawy 93 hotele i restauracje 4 transport, gospodarka magazynowa, ł ączno ść 29 po średnictwo finansowe 10 obsługa nieruchomo ści i firm, nauka 16 wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę elektryczn ą, gaz, wod ę 1 administracja publiczna i obrona narodowa, obowi ązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenia zdrowotne 16 edukacja 9 ochrona zdrowia i pomoc społeczna 4 działalno ść usługowa komunalna, społeczna i indywidualna 18 Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego.

Wnioski: 1. Poziom przedsi ębiorczo ści na terenie gminy jest niewielki, st ąd konieczne s ą działania wspieraj ące rozwój przedsi ębiorczo ści. Nale Ŝy zatem rozpozna ć· i opracowa ć·program wsparcia finansowo-organizacyjnego działaj ących na terenie gminy jednostek gospodarczych oraz utworzy ć·bank danych o po Ŝą danych rodzajach działalno ści gospodarczej. Pewn ą nadziej ę na o Ŝywienie gospodarcze mo Ŝna wi ąza ć·z potencjalnym wzrostem zainteresowania inwestorów obszarami atrakcyjnymi dla rozwoju produkcji, usług i turystyki. 2. Konieczne jest równie Ŝ zidentyfikowanie terenów o najwi ększej atrakcyjno ści dla kapitału zewn ętrznego i opracowanie programu wyposa Ŝenia ich w niezb ędne elementy infrastruktury technicznej. Nale Ŝy równie Ŝ opracowa ć·i wdro Ŝyć·program promocji gminy z ukierunkowaniem na pozyskanie inwestorów zewn ętrznych. W aspekcie „przyci ągania” potencjalnych inwestorów z zewn ątrz, wszystkie problemy (głównie wyposa Ŝenia gminy w infrastruktur ę techniczn ą) wymaga ć·będą nadrobienia zaległo ści. 3. W przeciwnym razie dystans, dziel ący gmin ę od innych, lepiej wyposa Ŝonych w infrastruktur ę techniczn ą, b ędzie si ę zwi ększał. Spowodowa ć·to mo Ŝe „depresj ę” gospodarcz ą i utrat ę szans rozwojowych w najbli Ŝszych 10-15 latach. 4. Zatem przedsi ębiorczo ść ·musi by ć·postrzegana przez władze gminy jako proces długofalowy, nastawiony na działanie aktywizuj ące społeczno ść ·lokaln ą, inwestuj ącą 22

przede wszystkim w potencjał ludzki. Dokonywa ć·powinno si ę to głównie na drodze działa ń edukacyjnych, skierowanych do aktywnych mieszka ńców gminy, a zwłaszcza do dzieci i młodzie Ŝy.

V. ROLNICTWO

5.1. INFORMACJE OGÓLNE Do najwa Ŝniejszych czynników naturalnych wywieraj ących decyduj ący wpływ na produkcj ę roln ą, jej struktur ę i wydajno ść zaliczy ć nale Ŝy warunki klimatyczne i glebowe, rze źbę terenu oraz stosunki wodne. Stopie ń urozmaicenia powierzchni ziemi jest niewielki, co sprzyja rozwojowi rolnictwa. Korzystne są równie Ŝ warunki klimatyczne. Przeci ętna długo ść okresu wegetacyjnego waha si ę w granicach 216-240 dni. Warunki wodne s ą wzgl ędnie korzystne. Niezb ędne jest przeprowadzanie regulacji stosunków wodnych – melioracje wodne, ze wzgl ędu na obecno ść na powierzchni lub w płytkim podło Ŝu gruntów półprzepuszczalnych i nieprzepuszczalnych. Naturalne warunki przyrodniczo-glebowe na terenie gminy s ą korzystne, lepsze od przeci ętnych dla województwa łódzkiego. Przewa Ŝaj ą gleby o dobrej i średniej klasie bonitacyjnej III i IV, które stanowi ą 69,1% ogólnej powierzchni , gleby słabe V i VI klasy bonitacyjnej 28,2%. Gleby I klasy zajmuj ą niespełna 2%, kompleksy rolniczej przydatno ści gleb – Ŝytni dobry i pszenno-Ŝytni. Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej, opracowany prze IUNG w Puławach, uwzgl ędniaj ący 4 elementy środowiska tj. gleby, rze źbę terenu, agroklimat i warunki wodne dla gminy Wróblew kształtuje si ę na poziomie 70,0, przy średnim dla województwa 62,4 (i powiatu 60,8). W powiecie sieradzkim lepsze warunki dla rozwoju produkcji rolniczej posiada tylko gmina Błaszki – 71,1. Na terenie gminy Wróblew uŜytki rolne zajmuj ą 9492 ha, co stanowi ok. 83,8% powierzchni ogólnej gminy, z czego grunty orne i sady to 8597 ha, trwałe u Ŝytki zielone 895 ha.

Tabela 16. Struktura u Ŝytkowania ziemi (wg stanu na 2002 r. i 2005 r.) w gminie Wróblew. Wyszczególnienie 2002 r. 2005 r. ha % ha % UŜytki rolne razem 9457 83,52 9492 83,8 Grunty orne i sady 8547 75,48 8597 75,9 UŜytki zielone 910 8,04 895 7,9 Lasy, grunty le śne 797 7,04 846 7,5 Pozostałe grunty 1069 9,44 985 8,7 Powierzchnia ogólna w ha 11323 100 11323 100 Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego.

Gmina nie jest zasobna w obszary le śne. Lesisto ść obszaru jest niewielka i wynosi ok. 8,8 % (dane za 2008 rok) powierzchni gminy. Lasy pa ństwowe administrowane s ą przez Nadle śnictwo Złoczew i przez le śnictwo w Oraczewie, zajmuj ą ok. 2,3% ogólnej powierzchni gminy, pozostałe 6,5% to lasy prywatne. Niewiele równie Ŝ jest sadów, pastwisk, ł ąk. Najwi ększy udział w strukturze u Ŝytkowania ziemi maj ą grunty orne (74,9%).

Stan uregulowania stosunków wodnych na u Ŝytkach rolnych w gminie wynosi 3382 ha 5. Przeprowadzone dotychczas zabiegi maj ące na celu uregulowanie stosunków wodnych na uŜytkach rolnych w gminie zaspokajaj ą ponad 70% potrzeb melioracyjnych gminy. Jeszcze ok. 300 ha gruntów na terenie gminy wymaga regulacji stosunków wodnych. W ramach realizacji „Wojewódzkiego programu małej retencji dla województwa łódzkiego” na terenie gminy Wróblew w środkowym biegu rzeki Myi, w odległo ści ok. 800 m na południe od trasy Sieradz – Kalisz planowana jest budowa zbiornika retencyjnego „SMARDZEW”. Jedn ą z podstawowych funkcji jak ą ma pełni ć to nawadnianie ok. 600 ha u Ŝytków zielonych.

Tabela 17. Udział powierzchni gruntów ornych, u Ŝytków zielonych, lasów oraz zachodz ące zmiany w strukturze u Ŝytkowania gruntów w gminie Wróblew. UŜytki rolne Grupy Pow. Lasy uŜytkowników UŜytki Pozostałe ogółem i grunty le śne gruntu Razem Grunty orne Sady zielone (ł ąki i pastwiska)

1998 r. ogółem 11 323 9457 8432 115 910 797 1069 2005 r. ogółem 11323 9492 8482 115 895 846 985 Ró Ŝnica w stosunku do 0 +35 +50 0 -15 +49 -84 1998 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego.

W zakresie o światy rolniczej i doradztwa sytuacja w gminie przedstawia si ę nast ępuj ąco: Gmina nie posiada szkół rolniczych. Najbli Ŝszymi placówkami kształc ącymi młodzie Ŝ na poziomie średnim s ą: Zespoły Szkół Rolniczych w Lututowie, Wojsławicach i S ędziejowicach i Zespół Szkół Ogrodniczych w Ostrowie k/Łasku, a w powiecie kaliskim Opatówek. W systemie o światy pozaszkolnej du Ŝą rol ę spełnia Łódzki O środek Doradztwa Rolniczego, którego filia znajduje si ę w Ko ścierzynie. Zapewnia on poprzez szkolenia i wydawnictwa informacj ę o sytuacji na rynku zbytu i zaopatrzenia. Dostarcza praktycznej wiedzy na temat rozwoju drobnej przedsi ębiorczo ści, rozwoju produkcji ekologicznej, agroturystyki oraz organizuje wyjazdy szkoleniowe na wystawy, targi i giełdy. Doradztwo w zakresie zwalczania szkodników, chwastów i chorób w uprawach rolnych prowadzi poprzez szkolenia Pa ństwowa Inspekcja Ochrony Ro ślin w Sieradzu.

Tabela 18. Poziom wykształcenia ludno ści w wieku 13 lat i wi ęcej w gminie Wróblew. Poziom wykształcenia u Ŝytkownika Ogółem MęŜ czy źni Kobiety % ogółem Ogółem 5250 2570 2680 100 Wy Ŝsze 204 84 120 3,88 Policealne 87 14 73 1,66 Średnie zawodowe 783 343 442 14,91 Średnie ogólnokształc ące 260 65 195 4,95

5 Stan na dzie ń 20.07.2005 r. 24

Zasadnicze zawodowe 1347 866 481 25,65 Podstawowe uko ńczone 2217 1055 1162 42,22 Podstawowe nieuko ńczone i bez 350 143 207 6,66 wykształcenia Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny.

5.2. PRODUKCJA ROLNICZA

5.2.1. Produkcja ro ślinna W ostatnich latach w strukturze zasiewów nie nast ąpiły istotne zmiany, a od kilku lat o jej kształcie decyduj ą warunki przyrodnicze i ekonomiczne oraz tradycje upraw. Ogólna powierzchnia zasiewów w indywidualnych gospodarstwach rolnych wynosiła 7125 ha. Najwi ększy udział w strukturze zasiewów zajmuj ą zbo Ŝa (przede wszystkim Ŝyto) oraz ziemniaki (91,86%).

Tabela 19. Ogólna powierzchnia w indywidualnych gospodarstwach w gminie Wróblew.

Uprawy Pow. w ha Pszenica 1237

śyto 1057

Jęczmie ń 122 Owies 97 Pszen Ŝyto 242

Zbo Ŝa ogółem 3041

Ziemniaki 3504

Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny. Tabela 20. Zbiory i plony zbó Ŝ oraz ziemniaków w gminie Wróblew. Zbiory w dt Plony dt/ha (dla ziemniaków w tonach) (dla ziemniaków w tonach) Zbo Ŝe ogółem 65230 - W tym: 31500 27 pszenica Ŝyto 23000 23 Jęczmie ń 3015 25 Owies 1995 21 Pszen Ŝyto 5720 26 Ziemniaki 11712 t 3,2 t Źródło: Główny Urz ąd Statystyczny.

Najwa Ŝniejszymi uprawami warzywniczymi (gruntowymi) w gminie s ą: kapusta, marchew, cebula, buraki. Prowadzona jest równie Ŝ uprawa warzyw pod osłonami i w szklarniach. Uprawy plantacyjne powy Ŝej 1ha prowadziły tylko 154 gospodarstwa, a 2/3 ogólnej liczby gospodarstw uprawiało warzywa na działkach nie przekraczaj ących 0,5 ha. Uprawy sadownicze maj ą coraz wi ększe znaczenie, najwi ększy udział w produkcji owoców stanowi ą jabłonie. We wsi Słomków Suchy znajduje si ę punkt skupu owoców.

5.2.2. Produkcja zwierz ęca. Produkcja zwierz ęca w ostatnim czasie jest mniej opłacalna. Zmalała hodowla bydła mlecznego ze wzgl ędu na niskie ceny, a tak Ŝe ze wzgl ędu na zaostrzenie wymogów dotycz ących produkcji mleka, które narzuciła UE. Nasiliła si ę z kolei w ostatnich latach hodowla trzody chlewnej.

Tabela 21. Ilo ść zwierz ąt hodowanych w gminie Wróblew w 1998 r. i 2008 r. 1998 r. 2008 r. Pogłowie bydła 2659 1500 w tym: krowy 1365 793 Trzoda chlewna 5081 6265 w tym: lochy 534 704 Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew.

Je śli chodzi o drób, to oprócz typowego wiejskiego chowu przyzagrodowego wyst ępuje tak Ŝe chów w fermach, które znajduj ą si ę w: • dwie fermy niosek we wsi Ocin, • dwie fermy niosek we wsi Wróblew, • wyl ęgarnia drobiu we wsi Tworkowizna, • ferma kurza w Józefowie.

5.3. STRUKTURA WIELKO ŚCI GOSPODARSTW Powierzchnia u Ŝytków rolnych gminy wynosi 9492 ha, znaczna wi ększo ść , bo 94,5% powierzchni u Ŝytków znajduje si ę we władaniu sektora prywatnego zło Ŝonego z 1219 gospodarstw. W gminie dominuj ą niewielkie obszarowo gospodarstwa rolne. Średnia powierzchnia gospodarstwa indywidualnego wynosi ok. 7,17 ha i jest na poziomie przeci ętnego gospodarstwa w kraju i w powiecie sieradzkim (7,1 ha).

Tabela 22. Struktura obszarowa gospodarstw indywidualnych w gminie Wróblew. Powierzchnia gospodarstw Ilo ść gospodarstw % do 1 ha 158 12,9 1 – 5 ha 384 31,5 5 – 10 ha 409 33,5 10 – 15 ha 166 13,6 15 ha i wi ęcej 102 8,4 Razem 1219 100,0

Źródło: dane Głównego Urz ędu Statystycznego.

Porównuj ąc strukturę obszarow ą gospodarstw rolnych w gminie i na poziomie powiatowym, zauwa Ŝamy du Ŝe ró Ŝnice, bowiem procent gospodarstw powy Ŝej 10 ha w powiecie wynosi 20,7%, natomiast w gminie jedynie13,6%. Przyjmuj ąc, Ŝe przeci ętny obszar gospodarstwa rolnego o powierzchni 9 –10ha zapewnia tzw. reprodukcje prost ą, za ś 13-sto ha gospodarstwo reprodukcj ę rozszerzon ą, to tylko 22% gospodarstw w gminie umo Ŝliwia zapewnienie zno śnych warunków Ŝycia jego u Ŝytkownikom. Jest to jednak zjawisko odbiegaj ące w du Ŝej mierze od standardów europejskich.

5.4. USŁUGI TOWARZYSZ ĄCE ROLNICTWU System obsługi rolnictwa jest na średnim poziomie i reprezentowany jest przez: • 1 punkt weterynaryjny w W ągłczewie, • 1 punkt unasienniania zwierz ąt w W ągłczewie, • 2 punkty zaopatrzenia w pasze, • 2 punkty zaopatrzenia w nawozy, • skład opału i sprzeda Ŝ opału w Słomkowie Suchym, • skład materiałów budowlanych, opałowych i nawozów we wsi Drz ązna, • baza magazynowa GS, skład opału we Wróblewie, • Bank Spółdzielczy Sieradz – Oddział we Wróblewie.

Wnioski: 1. Niekorzystnym zjawiskiem jest du Ŝa ilo ść małych gospodarstw, które nie s ą w stanie zapewni ć godnych warunków Ŝycia u Ŝytkownikowi (gospodarstwa do 5 ha), a które stanowi ą a Ŝ 44,4% wszystkich gospodarstw gminy. Drug ą co do wielko ści grup ą pod wzgl ędem wielko ści powierzchni s ą gospodarstwa średnie, tzn. od 5 do 10 ha, które wprawdzie zapewniaj ą samodzielne utrzymanie si ę gospodarstwa, ale nie przynosz ą znacz ących dochodów (33,5% wszystkich gospodarstw gminy). Najmniej liczn ą grup ą są gospodarstwa od 10 ha i wi ęcej (22% wszystkich gospodarstw gminy). 2. Bior ąc pod uwag ę dostosowanie rolnictwa do wymaga ń UE, rolnictwo gminy Wróblew powinno podlega ć restrukturyzacji w celu zmniejszenia ilo ści gospodarstw, zwi ększenia ich areału, wi ększego wykorzystania nowoczesnego sprz ętu rolniczego, co poprawi efektywno ść produkcji rolnej i jej konkurencyjno ść . 3. Rolnictwo winno rozwija ć si ę głównie na zwartych kompleksach gleb III – IV klasy, utrzymuj ąc kierunek dotychczasowy, zbo Ŝowo – okopowy ze znacznym udziałem warzyw i kwiatów oraz hodowlany zgodnie z potrzebami jako ściowymi przemysłu przetwórczego. W produkcji zwierz ęcej podstawowym kierunkiem winien by ć chów bydła, zwłaszcza mlecznego oraz trzody chlewnej. 4. Najsłabsze jako ściowo grunty, których uprawa staje si ę nieuzasadniona ekonomicznie winny by ć wył ączone z produkcji rolnej i przeznaczone na cele nierolnicze, mi ędzy innymi zalesienia. 5. Poniewa Ŝ gmina Wróblew nale Ŝy do gmin słabo zmeliorowanych, nale Ŝy znale źć środki finansowe na przeprowadzenie prac melioracyjnych. 6. Zwraca uwag ę stopie ń przygotowania zawodowego osób zwi ązanych z rolnictwem. Zaledwie 3,88% osób posiada wykształcenie wy Ŝsze, natomiast 42,22% ma wykształcenie tylko podstawowe. Taka struktura wykształcenia mo Ŝe mie ć wpływ

na poziom produkcji rolnej, na adaptacj ę rolnictwa do warunków w UE, a przede wszystkim utrudni podejmowanie inicjatyw gospodarczych. Dlatego niezb ędne jest podwy Ŝszanie kwalifikacji rolników (mi ędzy innymi poprzez wi ększy udział rolników w kursach szkoleniowych), co b ędzie miało korzystny wpływ na rozwój gospodarczy gminy.

VI. OGRANICZENIA ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ Dotychczasowe kierunki rozwoju gminy zmieniło wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej, która z jednej strony spowodowała likwidacj ę niektórych jednostek uspołecznionych (SKR itp.), z drugiej za ś wpłyn ęła na pojawienie si ę nowych podmiotów gospodarczych i nowych perspektyw rozwoju. Planowane inwestycje niezb ędne dla rozwoju przestrzennego i gospodarczego gminy, prawidłowego jej funkcjonowania oraz podniesienia standardu Ŝycia mieszka ńców wi ązały si ę z konieczno ści ą przeznaczenia na cele nierolnicze znacznej powierzchni terenów u Ŝytkowanych rolniczo i uzyskania zgody na wył ączenie z u Ŝytkowania rolniczego. Tereny rolne posiadaj ące zgod ę na wył ączenia z u Ŝytkowania rolniczego obejmuj ą tereny o pow. 70,3 ha pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne wraz z infrastruktur ą społeczn ą i techniczn ą towarzysz ącą budownictwu mieszkaniowemu.

Ponadto gmina Wróblew uzyskała zgod ę na: • zgod ę Ministra Rolnictwa i Gospodarki śywno ściowej na przeznaczenie na cele nierolnicze gruntów rolnych kl. III i IV o pow. 13,56 ha (pismo z dnia 29 listopada 1993r. znak: GZ.tr.0602/Z – 73657/93), • zgod ę Wojewody Sieradzkiego na przeznaczenie na cele nierolnicze gruntów rolnych kl. V i VI o pow. 5,28 ha (pismo z dnia 9 grudnia 1993r. znak: G.V. 6014a/63/93). Tereny te,w studium przeznaczone s ą pod tereny budownictwa mieszkaniowego i usług, tereny przemysłu, tereny produkcyjno-usługowe, usługi.

Łącznie, na podstawie decyzji administracyjnych zostało wył ączonych z produkcji rolnej 89,14 ha gruntów z przeznaczeniem pod zabudow ę. W oparciu o udost ępnione przez Urz ąd Gminy decyzje i materiały pokazano na planszy uwarunkowa ń, tereny posiadaj ące zgod ę na wył ączenia z u Ŝytkowania rolniczego.

VII. STRUKTURA WŁASNO ŚCI Ocen ę stanu prawnego dla gminy Wróblew wykonano na podstawie materiałów uzyskanych w Urz ędzie Gminy Wróblew oraz w Starostwie Powiatowym w Sieradzu – Wydziale Geodezji i Gospodarki Gruntami. W strukturze własno ściowej gminy przewa Ŝa własno ść prywatna. 377 działek (oprócz dróg) stanowi własno ść inn ą ani Ŝeli własno ść prywatna, a mianowicie: własno ść Skarbu Pa ństwa, Gminy Wróblew (komunalna), Gminy Wyznaniowej, Spółdzielcza, Agencji Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa.

Tabela 23. Struktura terenowo – prawna terenów w gminie Wróblew. Własno ść Ilo ść działek Skarb Pa ństwa 71

Komunalna 120 Agencja Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa 135 Spółdzielcza 13 Gmina Wyznaniowa 24 Inna 14 Razem 377 Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu.

Tabela 24. Własno ść Skarbu Pa ństwa na terenie gminy Wróblew. Nazwa wsi Numery działek (obr ębu)

1 2 Charłupia Wielka 239, 119, 411, 410/1, 612/1, 612/2

Dzieb ędów 241 Kobierzycko 46, 47, 48, 49, 89, 400, 403, 399, 411, 412, 410, 419, 421, 424, 401

Ko ścierzyn 32, 25/4, 25/6, 46, 47, 84, 109, 110/2, 113, 11, 114

Ocin 15, 170, 378

Oraczew, 936, 937, 938, 939, 940, 941, 942, 943, 944, 945

Słomków Mokry 28,

Słomków Suchy 331/1, 331/2

Smardzew 43, 44, 48, 49, 143, 505/1, 505/2, 506

Tubądzin 196/10

Wróblew 92, 326

Józefów 289, 290, 292/1, 1233/1, 1236/5, 1253/1

Orzeł Biały 119, 134

Sadokrzyce Las 35, 87, 103

Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu

Tabela 25. Własno ść komunalna na terenie gminy Wróblew Nazwa wsi Numery działek (obr ębu)

1 2 Charłupia Wielka 293, 345, 357, 410/2, 418/3, 419/4, 421/3, 421/4, 492, 511/3, 511/4, 511/5, 511/6, 511/7, 511/8, 514/5, 681, 682, 683, 684, 685, 686, 687, 688, 689, 6 90, 691, 692, 693, 694, 526/1, 526/2, 526/3, Dąbrówka 1, 435

Drz ązna 67, 68, 96, 307, 308/2

Dzieb ędów 134/5, 134/6, 231/3

Inczew 2/3, 26/1

Kobierzycko 340

Ko ścierzyn 51/2, 243

Ko ścierzyn . 25/2, 25/3, 25/9, 25/10, 25/11, 25/12, 25/2, 25/7, 25/8,

Ocin 236, 377, 168, 442

Oraczew 158,

Sadokrzyce 50/2

Próchna 177, 253

Rakowice 111, 220, 222, 231/1, 1/2

Rowy 160, 185, 186/2

Słomków Mokry 103, 172

Słomków Suchy 189/2, 190/1, 243/3

Sędzice 123

Smardzew 309, 46, 310, 344/1, 344/2, 452/1, 452/3, 452/2

Tub ądzin 44/1, 44/2, 185, 294, 298

Wągłczew 133/3, 22, 23

Wróblew 36, 41, 61/3, 61/4, 244, 323, 248, 249, 250/2, 251/2, 45, 51, 54, 258, 37, 60, 107, 62 ,228, 230, 232, 234, 250/1, 251/1 Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu.

Tabela 26. Własno ść Agencji Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa w gminie Wróblew. Nazwa wsi Numery działek (obr ębu)

1 2 Drz ązna 92 Dzieb ędów 101/5 Inczew 2/2, 2/4, 2/7, 3, 4, 4/3, 4/4, 10/4, 19/7, 19/12, 19/13, 19/16, 19/17, 19/19, 19/20, 19/22, 19/24, 21, 23

Kobierzycko 1, 2/4, 2/6, 2/7, 2/8, 3, 4/4, 5/5, 6, 7, 8/1, 304, 305, 309, 313, 319, 324, 331, 334, 339, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373,374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386,387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 301(udz.2/12), 303(udz. 500/50), 410, 411, 412, 413(udz. 3/5), 403, 419, 421, 424, 401 Ko ścierzyn 11, 46, 47, 84, 109, 110/1, 110/2, 113

Rakowice 39, 41

Józefów 25, 158/4, 160/3, 160/4, 160/6, 161/2, 181, 229, 230, 311, 1328, 1329/1

Sadokrzyce 154/4

Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu.

Tabela 27. Własno ść spółdzielcza terenów w gminie Wróblew. Nazwa wsi Numery działek (obr ębu)

1 2 Inczew 25

Kobierzycko 5/1, 417

Słomków Mokry 70, 115

Słomków Suchy 113/1

Tub ądzin 335

Wróblew 30, 42, 47, 48, 63

Kolonia 251/1 Wągłczew Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu.

Tabela 28. Własno ść Gminy Wyznaniowej na terenie gminy Wróblew. Nazwa wsi Numery działek (obr ębu)

1 2 Tub ądzin 91, 300, (obr ęb Tub ądzin) (parafia) Wągłczew 144, 252 (obr ęb W ągłczew), 130, 176, 188, 189 (obr ęb Kolonia W ągłczew) (parafia) Charłupia Wielka 2/17(obr ęb G ęsówka Nowa),401, 364, 335, 138, 120, 334, 139 (obr ęb Charłupia (parafia) Wielka), 60 (obr ęb Drz ązna) Wróblew 409 (obr ęb Kobierzycko), 15, 225, 16, 68 (obr ęb Wróblew) (parafia) Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu.

Tabela 29. Własno ść innych podmiotów na terenie gminy Wróblew. Nazwa wsi Numery działek (obr ębu)

1 2 Ko ścierzyn 102/1 (OSP) Kobierzycko 32/1, 39, 368 (OSP)

Wągłczew (OSP) 190

Bli źniew (OSP) 265/2, 266/2, 267/2, 171 (OSP-władaj ący)

Słomków Mokry 175 (OSP- władaj ący) Słomków Suchy 190/2 (OSP- władaj ący) Smardzew 83 (OSP- władaj ący)

Oraczew OSP- 152, 162 władaj ący)

Źródło: dane Urz ędu Gminy Wróblew oraz Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami Starostwa Powiatowego w Sieradzu.

VIII. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE – STAN ISTNEIJ ĄCY I UWARUNKOWANIA

8.1. POŁO śENIE GEOGRAFICZNE Wg podziału Polski na regiony fizycznogeograficzne J. Kondrackiego 6 obszar gminy Wróblew poło Ŝony jest na pograniczu dwóch mezoregionów geograficznych nale Ŝą cych do makroregionu Niziny Południowowielkopolskiej (318.1-2) w podprowincji Nizin Środkowopolskich (318). Niewielka północno-wschodnia i wschodnia cz ęść gminy nale Ŝy do zachodnich kra ńców Kotliny Sieradzkiej (318.18). Pozostała cz ęść gminy znajduje si ę obr ębie Wysoczyzny Złoczewskiej (318.22) stanowi ącej rozległ ą, lekko falist ą równin ę morenow ą, z zachowanymi osta ńcowymi piaszczystymi i piaszczysto-Ŝwirowymi wzgórzami morenowymi.

8.2. RZE ŹBA TERENU Wschodnie kra ńce gminy Wróblew poło Ŝone s ą w obr ębie doliny Warty i równiny wodnolodowcowej zachodniej cz ęś ci Kotliny Sieradzkiej. Na pozostałym obszarze zlokalizowany jest zespół form wypukłych sieradzkiej strefy zaniku l ądolodu warcia ńskiego. Stopie ń urozmaicenia powierzchni terenu jest niewielki. Najwy Ŝszy punkt wysoko ściowy gminy osi ąga wysoko ść 200,4 m n.p.m. i jest poło Ŝony w lesie na południowo-zachodnich kra ńcach gminy. Najni Ŝej usytuowane jest dno doliny bezimiennego cieku na północ od Kolonii Ko ścierzyn – na wysoko ści 131,3 m n.p.m. Ró Ŝnica wysoko ści powierzchni terenu w obr ębie całego obszaru wynosi 69,1 m. Najwi ększe lokalne wysoko ści wzgl ędne mieszcz ą si ę w granicach 15 – 28 m. Najwy Ŝszy poziom wysoczyznowy poło Ŝony jest średnio na wysoko ści 158,0 – 170,0 m n.p.m., a ni Ŝszy poziom wysoczyznowy na średniej wysoko ści 140,0-150,0 m n.p.m. Przewa Ŝaj ąca cz ęść gminy jest poło Ŝona na wysoko ści 150-170 m n.p.m. Generalnie wy Ŝsza jest cz ęść południowa gminy, ale w cz ęś ci północnej wyst ępuj ą lokalnie pojedyncze pagórki o wysoko ści wzgl ędnej średnio 5 - 10 m, miejscami powy Ŝej 10 m. Ciekawym punktem widokowym w skali obszaru jest Mantycka Góra (172,2 m n.p.m.). Najwi ększe wysoko ści wzgl ędne wyst ępuj ą w okolicach na północny–wschód od Tub ądzina, gdzie pomi ędzy powierzchniami szczytowymi pagórków moreny czołowej, a dnami lokalnych dolinek ich wielko ści wynosz ą około 20-25 metrów na przestrzeni 1 km. Powierzchni ę wysoczyzn rozcinaj ą, urozmaicaj ąc ich rze źbę, doliny rzeczne Myi i Sw ędry oraz ich dopływów, którym towarzysz ą na fragmentach terasy akumulacyjne nadzalewowe i równiny torfowe. Dna dolin rzecznych nachylone s ą ku północnemu-wschodowi w granicach 165 – 130 m n.p.m. i le Ŝą około 4 – 8 m poni Ŝej wysoczyzn. Fragmentami dolina rzeki Myi jest bardzo wyra źnie wci ęta w podło Ŝe. Średnia szeroko ść jej dna wynosi ok. 150 – 200 m, a skrajne: ok.100 m (przy granicy gminy na południu) i ok. 400 m (w rejonie Charłupi Wielkiej, gdzie istniej ą plany budowy zbiornika retencyjnego). Dolina Sw ędry jest łagodniej wci ęta, a dno jej osi ąga szeroko ść ok. 150 – 300 m. Znaczny obszar gminy posiada mało urozmaicon ą rze źbę terenu okre ślan ą jako płaskorówninn ą (spadki do 1%) oraz lekko falist ą i lekko pagórkowat ą (spadki 1-3%). Tylko niewielki obszar w południowo-zachodniej cz ęś ci gminy zaliczy ć mo Ŝna do typu rze źby falistej pagórkowatej (spadki 3-5% i powy Ŝej). Lokalnie, w obr ębie wy Ŝszych pagórków oraz wzdłu Ŝ stoków dolinnych nachylenia terenu przekraczaj ą 10%. Na terenie gminy Wróblew powierzchniowo dominuj ą dwa elementy rze źby: równiny akumulacji wodnolodowcowej z pagórkami kemowymi i równiny moreny dennej, z przewa Ŝaj ącym udziałem gliny na powierzchni. Wymienione formy rze źby decyduj ą o monotonno ści krajobrazu tego

6 Wg J. Kondrackiego, 1998 r., Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, Pa ństwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 33 obszaru. Urozmaicenie równinnych wysoczyzn uformowanych w poziomie około 165 m n.p.m. stanowi ą pojedyncze pagórki kemowe i wzgórza morenowe spi ętrzone o wysoko ściach wzgl ędnych od kilku do prawie 30 metrów. Współczesna rze źba w dorzeczu Środkowej Warty, z wyj ątkiem dolin rzecznych, ukształtowana została przez l ądolód zlodowacenia Warty, a glacjalny porz ądek rze źby zwi ązany jest z arealnym zanikaniem lobu południowowielkopolskiego. Doliny rzeczne powstałe w fazie kataglacjalnej zlodowacenia Warty przez wody roztopowe zostały erozyjnie pogł ębione w okresie postglacjalnym, a nast ępnie uległy wypełnieniu osadami rzecznymi w czasie zlodowace ń północnopolskich. W tej fazie zacz ęły równie Ŝ kształtowa ć si ę niecki denudacyjne i płaskodenne dolinki odzwierciedlaj ące układ spływu powierzchniowego z wysoczyzn ku dolinom. Główna faza rozwoju tych form przypada na okresy peryglacjalne zlodowace ń północnopolskich. Najmłodsze wiekowo formy to holoce ńskie tarasy zalewowe w dolinach rzek. Formy geomorfologiczne wyst ępuj ące na terenie gminy s ą bardzo zró Ŝnicowane pod wzgl ędem pochodzenia: • Formy pochodzenia lodowcowego: − wysoczyzna morenowa płaska – wysoko ści wzgl ędne do 2 m, nachylenie do 2°, wyst ępuje powszechnie szczególnie w północnej i wschodniej cz ęś ci gminy; − wzgórza morenowe spi ętrzone – wytworzone na północnych kra ńcach gminy, na północny-wschód od Tub ądzina, tworz ąc najwi ększe wysoko ści wzgl ędne na przedmiotowym obszarze; − niecki lodowcowe – wykształcona na północ od miejscowo ści Kobierzycko i Dabrówka; • Formy pochodzenia wodnolodowcowego: − równiny wodnolodowcowe – wyst ępuj ą powszechnie szczególnie w zachodniej i południowej cz ęś ci gminy; tworz ą płaszczyzny faliste lub zbli Ŝone do równin; − kemy – pojedyncze pagórki kemowe o zró Ŝnicowanej wielko ści i wysoko ści wyst ępuj ą powszechnie w obr ębie wysoczyzny morenowej i równiny wodnolodowcowej, na uwag ę zasługuje rozległy pagór kemowy ukształtowany na północno-zachodnich kra ńcach gminy – pomi ędzy Dzieb ędowem i Inczewem; − plateau kemowe – ukształtowane na południowo-zachodnich kra ńcach gminy obecnie poro śni ęty rozległym kompleksem le śnym; tworzy lekko falist ą i lekko pagórkowata powierzchnie; − zagł ębienia powstałe po martwym lodzie – ukształtowane w południowej cz ęś ci gminy (Oraczew Du Ŝy i Mały) obecnie wykorzystywane przez dolin ę rzeczn ą; • Formy pochodzenia rzecznego : − dna dolin rzecznych – bardzo liczne o zmiennej szeroko ści, obejmuj ą cieki o stałych i okresowych przepływach; − terasy akumulacyjne, nadzalewowe – wykształcone w dolinie Myi i dopływu z Inczewa, ich szeroko ść jest zmienna, ich wysoko ści wzgl ędem rzeki wynosi 3 – 6 m.; • Formy pochodzenia denudacyjnego: − doliny nieckowate i płaskodenne – bardzo licznie rozcinaj ą wysoczyzn ę morenow ą i równin ę wodnolodowcow ą, miejsce spływu wód powierzchniowych, wykorzystywane obecnie przez rzeki: Sw ędriank ę i Myj ę oraz ich liczne dopływy; − niecki denudacyjne – stanowi ą przedłu Ŝenie doliny dopływu z Inaczewa i spod Oraczowa, miejsce koncentracji wód podczas opadów; − długie stoki – wyst ępuj ą jedynie w północno-wschodniej cz ęś ci gminy na linii S ędziwe

– Wróblew, to długie łagodne stoki wysoczyzny nachylone w kierunku wschodnim, ku dolinie Warty; s ą to obszary o zaawansowanych procesach stokowych, denudacyjnych i akumulacyjnych; • Formy jeziorne – równiny jeziorne – zró Ŝnicowane powierzchniowo obszary wzdłu Ŝ doliny Sw ędry (pomi ędzy Bli źniewem a Koloni ą W ągłczewa), w okolicach Próchna oraz Słomkowa Suchego; • Formy utworzone przez ro ślinno ść – równiny torfowe – zró Ŝnicowane powierzchniowo obszary wykształcone w dolinie rzeki Myi na odcinku od Charłupii Wielkiej do Smardzewa i rzeki Sw ędry w Słomkowie Małym. Działalno ść gospodarcza człowieka (wycinanie lasów, uprawa roli) przyczyniała si ę do zachwiania równowagi w przyrodzie i wzmo Ŝenia działania procesów rze źbotwórczych (degradacja, erozja wodna i eoliczna). Najwi ększe zmiany w rze źbie wywołała jednak urbanizacja. Na skutek antropopresji powstały liczne formy morfologiczne: • wypukłe – nasypy, wykopy, rowy odwadniaj ące, skarpy wzdłu Ŝ rzek; • wkl ęsłe – piaskownie, Ŝwirownie. Nasypy wyst ępuj ą wzdłu Ŝ liniowych obiektów infrastrukturalnych – nasypy pod lini ę kolejow ą relacji Łód ź – Sieradz – Kalisz – ostrów Wlkp. – Wrocław/Pozna ń, nasypy drogowe, maj ące na celu wyrównanie powierzchni. Liniowym obiektom transportowym cz ęsto towarzysz ą tak Ŝe wykopy – pełni ą funkcj ę drenuj ącą (odwadniaj ącą). Ponadto nieznaczne nasypy i wykopy towarzysz ą ka Ŝdej budowli. Naturaln ą rze źbę urozmaicaj ą tak Ŝe skarpy, utworzone przez człowieka wzdłu Ŝ rzek maj ące na celu zabezpieczenie przed powodzi ą, zalaniem. Na terenie gminy znajduje si ę bardzo du Ŝo wyrobisk, przewa Ŝnie w obr ębie pagórków, które s ą świadectwem dawnego i współczesnego wydobycia kruszywa przez okolicznych mieszka ńców. Niektóre z nich pozarastały ro ślinno ści ą. Wiele z nich znajduje si ę w okolicy Drz ąznej, Oraczewa oraz w strefach: Sadokrzyce – Wróblew - Słomków Suchy, Inczew - Tub ądzin. Ponadto wyst ępuje kilka złó Ŝ udokumentowanych, z których tylko nieliczne s ą eksploatowane.

8.3. BUDOWA GEOLOGICZNA I GRUNTY Gmina Wróblew poło Ŝona jest w strefie kontaktowej niecki mogile ńsko-łódzkiej (na terenie województwa łódzkiego przyj ęto nazw ę Niecka Łódzka) i monokliny kalisko-złoczewskiej (jednostka III rz ędu monokliny przedsudeckiej). Sedymentacja osadów buduj ących monoklin ę i nieck ę trwała od przełomu permu dolnego i górnego i przez cał ą er ę mezozoiczn ą. Głównym czynnikiem, który kształtował aktualn ą budow ę strukturaln ą kompleksu cechszty ńsko- mezozoicznego były powaryscyjskie pionowe ruchy bloków podło Ŝa precechszty ńskiego, które przyczyniły si ę do zró Ŝnicowania tempa i rodzaju sedymentacji. Podło Ŝe mezozoiczne gminy Wróblew tworz ą głównie utwory kredy górnej wykształcone przede wszystkim jako: wapienie białe, jasnoszare, szaro-białe miejscami margliste, marglisto- piaszczyste, skrzemionkowane, lub z wkładkami marglistymi, ilastymi, piaszczystymi; margle miejscami ilaste z wkładkami wapieni oraz ił marglisty o urozmaiconej powierzchni. Strop utworów jest bardzo zró Ŝnicowany i kształtuje si ę na wysoko ści od ok. 30 - 40 m n.p.m. (S ędzice), 60 m n.p.m (W ągłczew) do ok. 90 m n.p.m. (Kobierzycko, Wróblew, Oraczew). Utwory trzeciorz ędu wykształciły si ę o zmiennej mi ąŜ szo ści od kilku (S ędzice) w strefach urozmaiconych glacitektonicznie do ok. 70 m (Kobierzycko, Wróblew). Reprezentowane s ą one przez: iły szare, niebieskie, brunatne miejscami pylaste lub z wkładkami piasku, margli, rumoszu piaskowo-wapniowego i w ęgla brunatnego; piasek średnioziarnisty szary; piasek drobnoziarnisty szary, jasno Ŝółty, br ązowy miejscami z pyłem w ęgla brunatnego, wkładkami iłów, szcz ątkami ro ślin; pył piaszczysty, piaszczysto-ilasty o zró Ŝnicowanych mi ąŜ szo ściach i zmiennym składzie

35 litologicznym osadów. Utwory wieku górnokredowego i trzeciorz ędowego stanowi ą podło Ŝe dla utworów czwartorz ędowych o powierzchni wykazuj ącej umiarkowane urozmaicenie i zró Ŝnicowanie. Główn ą cech ą ukształtowania powierzchni podczwartorz ędowej jest wyst ępowanie równinnych powierzchni i kopalnych dolin lub obni Ŝeń (dolina pra-Myi). Osady czwartorz ędowe w Polsce Środkowej zwi ązane s ą z kilkakrotn ą transgresj ą l ądolodów skandynawskich, z warunkami klimatu peryglacjalnego oraz umiarkowanego. W powierzchniowej budowie geologicznej województwa łódzkiego główn ą rol ę odgrywaj ą zło Ŝone przez l ądolody środkowopolskie osady glacjalne, powstałe podczas vistulianu, osady peryglacjalne oraz holoce ńskie osady umiarkowane. Najwi ększe powierzchnie zajmuj ą osady glacjalne, a najmniejsze – osady holoce ńskie. Ilo ść zachowanych osadów peryglacjalnych zale Ŝy od Ŝywo ści wcze śniejszej rze źby glacjalnej, intensywno ści procesów niszcz ących i siły transportu podczas kolejnych cykli morfogenetycznych. Warunki sedymentacji w okresie czwartorz ędu były kształtowane przez kolejne zlodowacenia, zale Ŝały tak Ŝe od morfologii oraz budowy strukturalnej i tektoniki podło Ŝa podczwartorz ędowego. Osady czwartorz ędowe na terenie gminy Wróblew wyst ępuj ą powszechnie i tworz ą pokryw ę o mi ąŜ szo ści do ść zró Ŝnicowanej. Uzale Ŝniona jest ona w znacznym stopniu od ukształtowania stropu podło Ŝa czwartorz ędu. Najwi ększa zwi ązana jest z gł ębokimi obni Ŝeniami tej powierzchni (ok. 60 m). Przewa Ŝnie mi ąŜ szo ść utworów czwartorz ędowych kształtuje si ę w granicach 25 – 45 m. Reprezentowane s ą głównie przez: glin ę piaszczyst ą i zwałow ą odcienia szarego, Ŝółtego, br ązowego miejscami pylast ą, mułkowat ą, lub z wkładkami piasków, Ŝwirów i głazików; piaski o ró Ŝnej granulacji (drobno-, średnio-, gruboziarniste) Ŝółte, szare, br ązowe miejscami mułkowate, pylaste, z głazikami, lub z wkładkami w ęgla brunatnego, iłów; Ŝwir; pyły szare i Ŝółte; mułki ilaste i gliniaste; iły niebieskie i szare, miejscami piaszczyste; torfy. Najstarsze osady czwartorz ędowe na terenie gminy Wróblew zwi ązane s ą z transgresj ą zlodowace ń południowopolskich – Sanu 1 i 2. Osady zlodowacenia Sanu 1 zachowały si ę jedynie w okolicach Rakowic i Charłupii Wielkiej. Powszechniej wyst ępuj ą osady zlodowacenia Sanu 2 (okolice Inczewa, Słomkowa Suchego, Rykowic, Charłupii Wielkiej, Drz ązny). Zlodowacenia środkowopolskie – zlodowacenie Odry i Warty pozostawiły po sobie osady zastoiskowe, lodowcowe i wodnolodowcowe. Osady zlodowacenia Warty stanowi ą wi ększo ść utworów powierzchniowych gminy. Podczas zlodowacenia północnopolskiego (Wisły) gmina Wróblew znajdowała si ę w strefie ekstraglacjalnej zlodowacenia. Powstawały wówczas osady rzeczne i deluwialne. W holocenie tworzyły si ę osady buduj ące teras współczesnej doliny (teras zalewowy) oraz osady organiczne. Osady holoce ńskie tworz ą si ę równie Ŝ współcze śnie . Powierzchni ę obszaru gminy Wróblew buduj ą nast ępuj ące utwory czwartorz ędowe w podziale na wiek (od najstarszych do najmłodszych osadów): • Plejstocen: − zlodowacenie środkowopolskie – zlodowacenie Warty: mułki, piaski i iły zastoiskowe, gliny zwałowe, piaski, Ŝwiry i głazy moren czołowych, piaski i Ŝwiry akumulacji szczelinowej, piaski ze Ŝwirami lodowcowe, cz ęś ciowo z przewarstwieniami glin i mułków (miejscami na glinach zwałowych zlodowacenia Warty), piaski, Ŝwiry i mułki plateau kemowego, piaski, Ŝwiry i mułki kemów, piaski i Ŝwiry, miejscami piaski i mułki wodnolodowcowe górne (miejscami na glinach zwałowych zlodowacenia Warty), gliny i piaski ze Ŝwirami ablacyjne (miejscami na piaskach i Ŝwirach lodowcowych 36

zlodowacenia Warty), piaski i mułki lodowcowe jeziorne; − zlodowacenie północnopolskie – zlodowacenie Wisły: piaski rzeczne tarasów nadzalewowych 3-6 m n.p. rzeki, mułki i piaski deluwialne; • Holocen: piaski rzeczne, cz ęś ciowo humusowe tarasów zalewowych 0,0-2,5 m n.p. rzeki, piaski humusowe, namuły den dolinnych, torfy (miejscami na piaskach rzecznych cz ęś ciowo humusowych tarasów zalewowych 0,0-2,5 m n.p. rzeki. Czwartorz ędowe utwory powierzchniowe na terenie gminy Wróblew wyst ępuj ą przede wszystkim w postaci piasków i Ŝwirów (miejscami piasków i mułków) utworzonych w wyniku transportu i akumulacji wodnolodowcowej i na znacznych powierzchniach zalegaj ących cienk ą warstw ą na glinie zwałowej oraz glin zwałowych powstałych podczas akumulacji lodowcowej. Wyspowo wyst ępuj ą: osady Ŝwirowo-piaszczyste i głazy moren czołowych lodowca stadiału warcia ńskiego („pagóry warcia ński” na północ od Tub ądzina): osady piaszczysto-Ŝwirowo- mułkowe pagórków kemowych ukształtowanych w strefie Dzieb ędów – Słomków Suchy – Oraczew i plateau kemowego wytworzonego na południowo-zachodnich kra ńcach gminy oraz osady piaszczysto-Ŝwirowe akumulacji szczelinowej buduj ące drobne pagórki w okolicach Sędzic. W dolinie Sw ędry (pomi ędzy Bli źniewem a Koloni ą W ągłczewa), w okolicach Próchna oraz Słomkowa Suchego wyst ępuj ą piaski i mułki lodowcowo-jeziorne, które wi ąŜą si ę ze zbiornikami funkcjonuj ącymi w bezpo średnim s ąsiedztwie zanikaj ącego l ądolodu. Terasy nadzalewowe wykształcone w dolinie rzeki Myi i dopływu z Inczewa na wysoko ści 3 – 6 m wzgl ędem rzeki buduj ą piaski rzeczne. W dnach dolin i obni Ŝeń zalegaj ą utwory współczesne, holoce ńskie: piaski rzeczne (cz ęś ciowo humusowe) buduj ące terasy zalewowe rzek (0,0-2,5 m n.p. rzeki), piaski humusowe, namuły den dolinnych. W dolinie rzeki Myi wyspowo na terasach zalewowych wykształciły si ę torfy. W wyniku działalno ści człowieka na terenach zabudowanych powstaj ą grunty nasypowe: grunty nasypów budowlanych (nasypy kolejowe, drogowe), grunty nasypów niekontrolowanych. Gł ęboko ść przemarzania gruntów na obszarze obj ętym opracowaniem wynosi 1,00 m.

8.4. SUROWCE NATURALNE Rozpoznane i cz ęś ciowo eksploatowane s ą surowce okruchowe – kruszywo naturalne znajduj ące si ę w pagórkach i wzniesieniach morenowych i kemowych. Na terenie gminy udokumentowano nast ępuj ące zło Ŝa7: 1. INCZEW zło Ŝe piasku i piasku ze Ŝwirem o zasobach równych 46 tys. ton, którego eksploatacja została aktualnie zaniechana, 2. MANTYKI zło Ŝe piasku i Ŝwiru rozpoznane szczegółowo o zasobach równych 144 tys ton. Posiada wyznaczony obszar górniczy o powierzchni 11 856m 2 i teren górniczy o powierzchni 16 180 m 2. Została udzielona koncesja na poszukiwanie i rozpoznanie zło Ŝa kruszywa naturalnego “Mantyki” na powierzchni nie przekraczaj ącej 2 ha w obrebie działek o nr ewidencyjnych 1/2 i 97 poło Ŝonych w miejscowo ści Mantyki. Zło Ŝe obj ęte jest koncesj ą eksploatacyjn ą – znak: RS.7512-2/08 wydan ą przez Starost ę Powiatowego – powiat

7 Wielko ść zasobów – stan na 31.12.2008 r. 37

Sieradz w dniu 10.12.2008 r. na okres 10 lat (termin wa Ŝno ści koncesji upływa 09.12.2018 r.). 3. MANTYKI I zło Ŝe piasku, posiada wyznaczony teren górniczy o powierzchni 26 660 m 2. Została udzielona koncesja na poszukiwanie i rozpoznanie zło Ŝa kruszywa naturalnego “Mantyki I” w obrebie działek o nr ewidencyjnych 6, 90, 93, 94 poło Ŝonych w miejscowo ści Mantyki. Zło Ŝe obj ęte jest koncesj ą eksploatacyjn ą – znak: RS.7512-2/10 wydan ą przez Starost ę Powiatowego – powiat Sieradz w dniu 23.04.2010 r. do dnia 31.12.2024 r. 4. RAKOWICE – MANTYKI zło Ŝe piasku o zasobach równych 85 tys. ton, rozpoznane szczegółowo, nieeksploatowane. 5. SMARDZEW zło Ŝe piasku o zasobach rozpoznanych szczegółowo równych 9 tys. ton, zło Ŝe nieeksploatowane. 6. PRÓCHNA zło Ŝe piasku i Ŝwiru poło Ŝone w miejscowo ści Próchna o zasobach wynosz ących 153 tys. ton. Zło Ŝe posiada wyznaczony obszar i teren górniczy “Próchna III” o powierzchni 16 227m 2 i 25 921 m 2. Zło Ŝe obj ęte jest koncesj ą eksploatacyjn ą – znak: RS.7512/11/05 wydan ą przez Starost ę Powiatowego – powiat Sieradz w dniu 14.11.2005 r. na okres 10 lat (termin wa Ŝno ści koncesji upływa 31.12.2015 r.). 7. ROWY zło Ŝe piasku i Ŝwiru w miejscowo ści Rowy-Krzakowizna o zasobach wynosz ących 53 tys. ton i powierzchni 7327 m 2, rozpoznane szczegółowo, nieeksploatowane. Zło Ŝe znajduje si ę w obr ębie obszaru chronionego krajobrazu, ale wg oceny oddziaływania na środowisko jest to zło Ŝe niekonfliktowe. Zawiadomieniem Marszałka Województwa Łódzkiego – znak: RO.V-MK-7510-38/10 z dnia 26.07.2010 r. zostało udokumentowane zło Ŝe kruszywa naturalnego (piasku) Mantyki II, które obejmuje obszary udokumentowanych złó Ŝ: Mantyki, Rakowice-Mantyki, Mantyki I. Udokumentowane zło Ŝa zaspakajaj ą zapotrzebowanie gminy na ten surowiec, zabezpieczaj ą baz ę surowcow ą na ok. 20 lat. Ponadto w gminie znajduje si ę bardzo du Ŝo wyrobisk, przewa Ŝnie w obr ębie pagórków, które s ą świadectwem dawnego i współczesnego wydobycia kruszywa przez okolicznych mieszka ńców. Niektóre z nich pozarastały ro ślinno ści ą. Wiele z nich znajduje si ę w okolicy Drz ąznej, Oraczewa oraz w strefach: Sadokrzyce – Wróblew - Słomków Suchy, Inczew - Tub ądzin. Eksploatacja kruszywa naturalnego prowadzona jest bardzo nieregularnie i czasami sporadycznie, w miar ę potrzeb. Mog ą by ć wykorzystywane do lokalnych potrzeb budowlanych. Pozytywnym zjawiskiem jest szybkie przywracanie terenów poeksploatacyjnych pod działalno ść rolnicz ą.

8.5. WARUNKI HYDROGRAFICZNE I HYDROGEOLOGICZNE

8.5.1. Wody powierzchniowe Gmina Wróblew poło Ŝona jest w dorzeczu Odry, w zlewni rzeki Warty. Odwodnienie przedmiotowego obszaru odbywa si ę w kierunku północno-wschodnim – ku dolinie rzeki Warty, przebiegaj ącej w bliskim s ąsiedztwie wschodnich granic gminy. W cz ęś ci zachodniej gminy Wróblew ci ągiem najwi ększych wyniesie ń z południa na północ biegnie dział wodny III rz ędu mi ędzy Prosn ą a Wart ą rozdzielając na terenie gminy zlewnie Sw ędy i Myi. W północno-wschodniej cz ęś ci gminy biegn ą dwa działy wodne III rz ędu pomi ędzy rzek ą Myj ą i Dopływem z Łosie ńca oraz Dopływem z Łosie ńca i Dopływem z Inczewa. Ponadto przez teren gminy biegn ą liczne działy wodne IV rz ędu. Wszystkie działy wodne na terenie gminy maj ą charakter pewny 8.

8 Opracowano na podstawie mapy Rastrowej Mapy Podziału Hydrograficznego Polski udost ępnionej na stronie internetowej Krajowego Zarz ądu Gospodarki Wodnej. 38

Cz ęść zachodnia gminy b ędąca w obr ębie zlewni rzeki Prosny le Ŝy w obszarze deficytu wód dla potrzeb rolnictwa (zaspokojenie potrzeb szacuje si ę na ok. 63%). Z tego powodu zlewnia Prosny jest predystynowana do nadania jej statusu zlewni chronionej. Sie ć rzeczna nie jest rozwini ęta równomiernie. Wi ęcej cieków wodnych wyst ępuje w cz ęś ci południowej, gdzie swe źródła ma m.in. rzeka Sw ędra. Główn ą rzek ą na terenie gminy jest rzeka Myja – lewobrze Ŝny dopływ Warty. Obszar źródłowy znajduje si ę w rejonie miejscowo ści G ęsina (zachodnia cz ęść gminy Brze źno). Uchodzi do Warty w rejonie Biskupic w 514,5 km jej biegu. Całkowita powierzchnia zlewni Myii wynosi 134,8 km 2. Długo ść rzeki w granicach gminy Wróblew to ok. 10 km (od ok. 6 km do 16 km biegu rzeki). Rzeka na całym swoim przebiegu jest uregulowana. Średnia szeroko ść dna rzeki Myii wynosi ok. 150 – 200 m, a skrajne: ok.100 m (przy granicy gminy na południu) i ok. 400 m (w rejonie Charłupi Wielkiej, gdzie istniej ą plany budowy zbiornika retencyjnego). Fragmentami jej dolina jest bardzo wyra źnie wci ęta w podło Ŝe. Przepływa przez południowo-wschodnie kra ńce i wzdłu Ŝ wschodnich granic gminy (opuszcza gmin ę ok. 500 m na północny-wschód od miejscowo ści Smardzew). Na terenie gminy rzeka Myja przyjmuje liczne dopływy, w śród których warto wymieni ć: Dopływ spod Oraczewa, Dopływ spod Próchnej. Rzeka Myja wraz z systemem swoich dopływów odwadnia znaczna powierzchnie gminy – południow ą i wschodni ą cz ęść gminy. Rys. 1. Rzeka Myja w okolicach Smardzewa.

Źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Wróblew, 2004.

Drug ą wa Ŝną rzek ą na terenie gminy jest rzeka Sw ędra – lewobrze Ŝny dopływ Sw ędrni, maj ący źródła na terenie gminy Wróblew – wypływa z rejonu Wągłczewa. Odwadnia zachodni ą i północno-zachodni ą cz ęść gminy. Północna i północno-wschodnia cz ęść gminy odwadniana jest przez: Dopływ z Inczewa, Dopływ z S ędzic i Dopływ z Łosie ńca oraz mniejsze cieki.

Ponadto na terenie gminy ma swój przebieg wiele mniejszych bezimiennych cieków i rowów. Wyst ępuj ą równie Ŝ liczne dolinki boczne, które odprowadzaj ą wody okresowo. Na terenie gminy istnieje kilka niewielkich zbiorników wodnych, wykorzystywanych głównie jako stawy rybne, a jednocze śnie do celów nawadniania i przeciwpo Ŝarowych.

Tabela 30. Wykaz zbiorników wodnych w gminie Wróblew.

Powierzchnia w Pojemno ść Lp. Lokalizacja 3 Sposób u Ŝytkowania ha w tys. m

1. Dzieb ędów 0,9 7 stawy rybne 2. Rakowice 1,3 6 stawy rybne 3. Tworkowizna 2,28 23,3 stawy rybne 4. Kobierzycko 0,5 4 stawy rybne, p.po Ŝ 5. Wągłczew 0,6 4 stawy rybne 6. Wróblew 0,42 3 stawy rybne 7. Ko ścierzyn 0,6 4,5 stawy rybne, p.po Ŝ 8. Tub ądzin 0,78 3,5 p.po Ŝ 9. Drz ązna 0,2 1 stawy rybne 10. Próchna 0,3 1,5 stawy rybne nawadnianie, 11. Sadokrzyce 0,2 1 stawy rybne 12. Rowy 0,2 1,5 stawy rybne 13. Oraczew 0,4 2 stawy rybne 14. Ocin 0,2 2 p.po Ŝ 15. Bli źniew 0,4 2 p.po Ŝ, nawadnianie 16. Sędzice 0,3 1,5 p.po Ŝ RAZEM 9,58 66,8 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Wróblew, 2004.

W ramach realizacji „Wojewódzkiego programu małej retencji dla województwa łódzkiego” na terenie gminy Wróblew w środkowym biegu rzeki Myii, w odległo ści ok. 800 m na południe od trasy Sieradz – Kalisz planowana jest budowa zbiornika retencyjnego „SMARDZEW”.9 Podstawowe funkcje, jakie ma on spełnia ć to: nawadnianie ok. 600 ha u Ŝytków zielonych, ochrona przed powodzi ą poprzez wyhamowywanie i opó źnianie kulminacji fal powodziowych rzeki Warty, wykorzystanie do celów komunalnych, wykorzystanie do celów rybackich, wykorzystanie do celów rekreacyjnych, wykorzystanie energetyczne (budowa elektrowni wodnej o mocy 30 kW).

9 Z punktu widzenia potrzeb województwa w zakresie małej retencji realizacja tego zbiornika została uznana za priorytet w horyzoncie czasowym do 2013 roku. 40

Ponadto zbiornik, poza urozmaiceniem istniej ącego krajobrazu stworzy dogodne warunki do rozwoju bioró Ŝnorodno ści, poprzez wprowadzenie do istniej ącego ekosystemu nowych gatunków fauny i flory. Prace budowy zbiornika “SMARDZEW” rozpoczeto w grudniu 2008 r. Wykonano dotychczas zapore boczn ą lew ą, zapor ę boczn ą czołow ą lew ą i praw ą oraz drog ę powiatow ą ł ącz ąca miejscowo ści Charłupia Wielka – Kłodzko bieg ącej po koronie zapory czołowej. Podczas prac budowlanych odkryto obiekt archeologiczne – grodzisko. Stan zaawansowania budowy zbiornika “SMARDZEW” wynosi 40% 10 . Lokalizacja zbiornika jest zgodna z Programem Małej Retencji Województwa Łódzkiego. Potrzeba budowania tego zbiornika wynika z przeprowadzonego bilansu wodno-gospodarczego w zlewni rzeki Myii.

Uchwał ą Nr 581/10 Zarz ądu Województwa Łódzkiego z dnia 13 kwietnia 2010 r. zatwierdził „Wojewódzki Program Małej Retencji wraz z Aneksem”. Zgodnie z ww. dokumentem mała retencja b ędzie realizowana poprzez dodatkowe zbiorniki wodne (zgłoszone do realizacji poprzez samorz ądy lokalne, instytucje, stowarzyszenia oraz Regionaln ą Dyrekcj ę Lasów Pa ństwowych w Łodzi i Poznaniu) oraz tzw. „retencje korytow ą” polegaj ącą na wykorzystaniu wszystkich budowli pietrz ących mog ących stale lub okresowo magazynowac wod ę w korytach rzek oraz umo Ŝliwiaj ących prowadzenie nawodnie ń rolniczych. Retencja korytowa to jeden z najta ńszych sposobów zwi ększania zasobów wody w zlewniach nie tylko w obr ębie samego cieku, lecz równie Ŝ przyczynia si ę do zwi ększenia zasobów wód podziemnych. Ten sposób retencji wody ma szczególne znaczenie w okresie wegetacyjnym, kiedy mo Ŝliwe jest wykorzystanie wody dla nawodnie ń u Ŝytków rolnych – głównie u Ŝytków zielonych. Natomiast w zlewniach małych i okresowo prowadz ących wod ę utrzymanie retencji korytowej wydatnie ogranicza odpływ wody ze zlewni.

Tabela 31. Wykaz obiektów retencji korytowej na terenie gminy Wróblew Nr w Zlewnia Nazwa Miejscowo ść Rodzaj Rok Lokalizacja Administartor Wielko ść Ocena stanu wykazie obiektu budowli wykonania retencji technicznego rzeki korytowej (w tys. m 3) 487/K Warty Sw ędra Dzieb ędów Stopie ń 1981 21+590 WZMiUW 0,100 dobry betonowy 488/K Warty Sw ędra Bli źniew Stopie ń 1983 23+410 WZMiUW 0,090 dobry betonowy 489/K Warty Sw ędra Kolonia Stopie ń 1983 25+490 WZMiUW 0,040 dobry Wągłczew betonowy 490/K Warty Sw ędra Wagłczew Stopie ń 1983 26+170 WZMiUW 0,020 zadowalaj ący betonowy 491/K Warty Sw ędra Wagłczew Stopie ń 1983 26+450 WZMiUW 0,030 dobry betonowy 492/K Warty Sw ędra Sadokrzyce Stopie ń 1983 27+150 WZMiUW 0,030 zadowalaj ący betonowy 493/K Warty Sw ędra Sadokrzyce Stopie ń 1983 27+340 WZMiUW 0,040 dobry betonowy 494/K Warty Sw ędra Sadokrzyce Stopie ń 1983 27+550 WZMiUW 0,020 dobry betonowy 495/K Warty Sw ędra Kwasków Zastawka 1981 19+320 WZMiUW 1,690 dobry

10 Stan na kwiecie ń 2010r. 41

betonowa 496/K Warty Sw ędra Dzieb ędów Zastawka 1981 20+350 WZMiUW 1,800 dobry betonowa 497/K Warty Sw ędra Bli źniew Zastawka 1983 22+410 WZMiUW 1,140 dobry betonowa Źródło: Aneks „Wojewódzkiego Programu Małej Retencji” dla województwa łódzkiego, marzec 2010 r.

8.5.2. Melioracje. Ze wzgl ędu na obecno ść na powierzchni lub w niekiedy płytkim podło Ŝu gruntów półprzepuszczalnych i nieprzepuszczalnych i wi ąŜą ce si ę z tym niekorzystne stosunki wodne dla gospodarki rolnej (warunki naturalne objawiaj ą si ę nadmiernym uwilgotnieniem warstw gruntów przypowierzchniowych, okresow ą stagnacj ą wód na powierzchni oraz miejscami wyst ępowaniem nieci ągłych warstw wodono śnych), niezb ędne było przeprowadzenie regulacji stosunków wodnych dla potrzeb rolniczego u Ŝytkowania gleb. Konieczno ść odwodnie ń spowodowała, Ŝe niektóre obszary gminy (ł ącznie 3382 ha 11 gruntów ornych i trwałych u Ŝytków zielonych) zostały zmeliorowane sieci ą drenarsk ą melioracji szczegółowej. Ł ączna długo ść rowów i cieków wynosi 99,5 km. Znacz ącą cz ęść melioracji wykonano w latach 1928-1987. Były to lepsze kompleksy gleb nast ępuj ących wsi: Ocin, Ko ścierzyn, Kobierzycko. W latach 1996-1999 zrealizowano obiekt Rakowice. W latach 1997-2000 wykonano roboty konserwacyjne na rowach o łącznej długo ści 77,0 km. Konserwacj ę rzeki Sw ędry przeprowadzono w 1998 r. na odcinku 4426 mb. W 1999 r. zrealizowano roboty konserwacyjne na urz ądzeniach melioracji podstawowych na rzece Myja na odcinku 12 km. W 2005 roku wydano decyzj ę dotycz ącą ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego polegaj ącej na regulacji rzeki Myii w km 14+960-21+440, przebiegaj ącej przez działki w miejscowo ści Józefów. Zawierała ona wiele zapisów pro środowiskowych, min.: konieczno ść : ochrony w trakcie prac budowlanych gleby, zieleni, naturalnego ukształtowania terenu i stosunków wodnych, ograniczenia do minimum wycinki drzew i krzewów, ochrony naturalnego krajobrazu. Prace regulacyjne rzeki przeprowadzono w latach 2005-2008. Modernizacji wymagaj ą urz ądzenia melioracyjne w sołectwach Tworkowizna i Rowy. Przeprowadzone dotychczas zabiegi maj ące na celu uregulowanie stosunków wodnych na uŜytkach rolnych w gminie zaspokajaj ą ponad 70% potrzeb melioracyjnych gminy. Jeszcze ok. 300 ha gruntów na terenie gminy wymaga regulacji stosunków wodnych.

Zało Ŝone podziemne systemy sieci drenarskich odprowadzające wody gruntowe do zbiorczych rowów melioracyjnych – tzw. kolektorów zbiorczych, s ą bardzo powa Ŝną przeszkod ą dla budownictwa kubaturowego. Ich przerwanie dla potrzeb zabudowy mo Ŝe powodowa ć potencjalnie nieustanne podsi ąkanie i podtapianie fundamentów budynków. Generalnie wymagana jest ochrona sieci przed zniszczeniem. W przypadku konieczno ści zabudowy nale Ŝy ogranicza ć kolizje poprzez wła ściwe przeło Ŝenie sieci lub bezkonfliktowe zaprojektowanie przyszłych inwestycji. Wszelkie działania musz ą by ć podejmowane w uzgodnieniu i pod nadzorem Wojewódzkiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych. W okresach bezopadowych nast ępuje przesuszenie gruntów, co wpływa na zmniejszenie efektywno ści produkcji rolnej. Wa Ŝne staje si ę zatem zwi ększenie małej retencji na terenie gminy Wróblew.

11 Stan na dzie ń 20.07.2005 r. 42

Popraw ę stosunków wodnych mo Ŝna cz ęś ciowo uzyska ć poprzez: zakaz lokalizowania inwestycji wodochłonnych, tworzenie stawów retencyjnych na rzece Sw ędrze – po uprzednim rozpoznaniu warunków naturalnych dla retencjonowania wody, a tak Ŝe zwi ększanie ilo ści zadrzewie ń śródpolnych na gruntach słabych i nieprzydatnych rolniczo (m.in. skarpach, wąwozach, nieu Ŝytkach itp.).

8.5.3. Zagro Ŝenie powodziowe. W strefie klimatycznej, w której znajduje si ę powiat sieradzki wyst ępuj ą dwa rodzaje wezbra ń powodziowych: wyst ępuj ące wczesn ą wiosn ą wezbrania roztopowe i letnie (lipiec – sierpie ń) wezbrania opadowo–rozlewowe. Wielko ść zagro Ŝenia powodziowego jest uwarunkowana m.in. rze źbą terenu, mo Ŝliwo ściami retencyjnymi zlewni, zatrzymywaniem wody w zbiornikach zaporowych, stopniem zalesienia, istnieniem budowli hydrotechnicznych typu: rów melioracyjny, próg, kanał mog ących słu Ŝyć jako urz ądzenia retencyjne oraz wyst ępowaniem starorzeczy, mokradeł i bagien. Regulacja rzek zmniejsza ich naturaln ą retencyjno ść , co skutkuje przyspieszonym odpływem wód z górnych odcinków i mo Ŝe powodowa ć powstanie zagro Ŝenia powodziowego. Wszystkie wody płyn ące na terenie gminy maj ą charakter nizinny. Charakteryzuj ą si ę krótkotrwałymi wezbraniami tylko w okresach nasilenia opadów, długotrwałymi stanami niskimi i niedu Ŝymi przepływami średnimi. Najwy Ŝsze stany i wezbrania powodziowe odnotowuje si ę w miesi ącach letnich – głównie w lipcu. Ostatnie powodzie spowodowane nadmiernymi opadami miały miejsce w 1997, 1999 i 2001 roku. Na terenie gminy Wróblew tereny zagro Ŝone powodzi ą12 wyst ępuj ą po obu brzegach rzeki Myii praktycznie na całym jej odcinku w granicach gminy 13 . S ą to głównie tereny ł ąki i pastwisk. Tylko w miejscowo ści Charłupia Wielka w zasi ęgu zalewu poło Ŝone s ą tereny zainwestowane (teren zabudowy zagrodowej). Zasi ęg wylewu jest bardzo zró Ŝnicowany od ok. 30 m w Józefowie do ok. 700 m w Charłupii Wielkiej. Obszary doliny Myii to obszary bezpo średniego zagro Ŝenia powodziowego – na odcinku Myii poło Ŝonym w granicach administracyjnych gminy nie zlokalizowano dotychczas wałów przeciwpowodziowych. Zasi ęg terenów zagro Ŝonych zalaniem wodami rzeki Myii w sposób graficzny przedstawiono na zał ączniku graficznym – stan istniej ący i uwarunkowania rozwoju. W gminie Wróblew na rzece Myii przewiduje si ę budow ę zbiornika retencyjnego „SMARDZEW”, którego jedn ą z funkcji b ędzie w przyszło ści ochrona przed powodzi ą (opró Ŝnianie kulminacji i fal powodziowych rzeki Warty).

Ponadto w zasi ęgu dolin rzeki Sw ędry, dopływów: z Inczewa, z S ędzic, Próchnej, Oraczewa, mniejszych cieków oraz w zagł ębieniach terenu wyst ępuj ą podmokło ści utrzymuj ące si ę stale lub okresowo.

8.5.4. Wody podziemne. Według regionalizacji hydrogeologicznej 14 gmina Wróblew poło Ŝona jest na pograniczu dwóch regionów hydrogeologicznych – VII łódzkiego i XII śląsko-krakowskiego (rejon XII3A - kaliski). Granica ma przebieg z północnego-zachodu na południowy-wschód. Wody podziemne

12 Przez zagro Ŝenie powodziowe nale Ŝy rozumie ć potencjalne negatywne skutki wezbrania. 13 Na podstawie materiałów uzyskanych z Regionalnego Zarz ądu Gospodarki Wodnej w Poznaniu – „Studium okre ślaj ące obszar bezpo średniego zagro Ŝenia powodzi ą” sporz ądzone dla rzeki Myji”. 14 Wg B. Paczy ńskiego (red.), 1995, Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500000, cz. II, PIG, Warszawa. 43 poziomów u Ŝytkowych (pierwszy poziom wodono śny) w regionie VII łódzkim wyst ępuj ą w utworach kredowych (górnokredowych sp ękanych marglach i wapieniach oraz dolnokredowych piaskach i piaskowcach), czwartorz ędowych, lokalnie paleoge ńsko- neoge ńskich. Za ś w obr ębie regionu XII śląsko-krakowskiego – w utworach jurajskich (górnojurajskich wapieniach) oraz czwartorz ędowych. Wyst ępowanie skał o ró Ŝnej przepuszczalno ści powoduje zró Ŝnicowane warunki zalegania wód podziemnych. Na terenie gminy wyst ępuj ą trzy u Ŝytkowe poziomy wodono śne: górnokredowy w o środku porowo-szczelinowym, trzeciorz ędowy w o środku porowym, czwartorz ędowy (2 warstwy wodono śne, lokalnie 3) w o środku porowym - główny, uŜytkowy poziom wodono śny gminy. Poziom górnokredowy zwi ązany jest z utworami szczelinowymi wykształconymi przede wszystkim w postaci wapieni. Ma lokalnie ł ączno śc hydrauliczn ą z zawodnionymi osadami czwartorz ędowymi. S ą to wody o napietym zwierciadle wody stabilizujacym si ę na poziomie od ok. 5 – 10 m do ok. 10 – 15 m p.p.t. (Wróblew i Kobierzycko – wodoci ąg wiejski, S ędzice – studnie prywatne). Jest to u Ŝytkowy poziom wodono śny gminy. Poziom trzeciorz ędowy nawiercony został w utworach piaszczystych na gł ęboko ściach od ok. 30 m p.p.t. (Kolonia W ągłczew, Próchna) do ok. 45 – 50 m p.p.t. (D ąbrówka, Oraczwew Wielki, Wągłczew). Charakteryzuje si ę zwierciadłem ustalonym na gł ęboko ści od ok. 5 m p.p.t. (Sadokrzyce, Wagłczew, Kolonia W ągłczew) do ok. 10 – 15 m p.p.t. (Próchna, D ąbrówka, Oraczew Wielki). Poziom czwartorz ędowy wyst ępuje w dwóch, lokalnie trzech, warstwach wodono śnych. I warstwa wodono śna – wody gruntowe zwi ązane z piaskami przypowierzchniowymi, wyst ępuj ą w obr ębie dna dolin i obni Ŝeń na gł ęboko ści ok. 1 - 5 m p.p.t.; II warstwa wodono śna – wody zwi ązane z utworami piaszczysto-Ŝwirowymi, wyst ępuj ą na zró Ŝnicowanych gł ęboko ściach ok. 5 – 20 m p.p.t. pod pierwszymi glinami zwałowymi lub w soczewkach śródglinowych. Statyczne zwierciadło wody wyst ępuje na gł ęboko ści ok. 2 – 10 m p.p.t. (Charłupia Wielka, Inczew, Kobierzycko, W ągłczew, Wróblew); III warstwa wodono śna – wyst ępuje w utworach piaszczystych, lokalnie piaszczysto- Ŝwirowych na zró Ŝnicowanych gł ęboko ściach od ok. 15 – 30 m p.p.t. (Dzieb ędów, Inczew, Ko ścierzyn, Edmundów) do ok. 35 – 45 m p.p.t. (Charłupia, Kobierzycko, Słomków Mokry, Wągłczew). Statyczne zwierciadło wody kształtuje si ę na gł ęboko ści ok. 5 – 15 m p.p.t. Poziomy wodono śne: górnokredowy oraz czwartorz ędowy (II i III warstwa wodono śna), z których zaopatrywana jest wi ększo ść wodoci ągów zbiorowych oraz niektóre obiekty usługowe i produkcyjne, cechuje du Ŝa i do ść du Ŝa wydajno ść i generalnie dobra jako ść . Rozproszone osadnictwo wiejskie sporadycznie korzysta z płytkich wód (gruntowych) wyst ępuj ących w przypowierzchniowej strefie utworów czwartorz ędowych odznaczaj ących si ę mał ą zasobno ści ą i do ść znacznymi amplitudami waha ń. Wodoci ągi wiejskie posiadaja ustalone zasoby eksploatacyjne w wysoko ściach: we Wróblewie - 66 m 3/h, w Charłupi Wielkiej - 75m 3/h, w Słomkowie Mokrym - 74 m 3/h, w Kobierzycku - 38,35 m 3/h. Na terenie gminy jest wiele uj ęć słu Ŝą cych do nawodnie ń, których ustalone zasoby przekraczaj ą 10m 3/h. Obecne zasoby wód podziemnych na terenie gminy wystarczaj ą dla zapotrzebowania komunalnego i produkcyjnego. Głównymi u Ŝytkownikami wód podziemnych s ą: wodoci ągi

44 wiejskie, zakłady produkcyjne (Zakład Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tub ądzin” w Tub ądzinie, AWISTA – PIERWSZA – spółka z bran Ŝy rolniczej w Kobierzycku, Ubojnia Drobiu G. Wyr ębski z Wróblewa) oraz rolnicy (do nawadniania upraw).

Gmina Wróblew poło Ŝona jest poza zasi ęgiem Głównych Zbiorników Wód Podziemnych.

8.6. WARUNKI GRUNTOWO-WODNE Warunki gruntowo-wodne danego gminy Wróblew okre ślaj ą parametry wytrzymało ściowo- odkształceniowe poszczególnych warstw gruntów tam wyst ępuj ących, ich mi ąŜ szo ść i wzajemne poło Ŝenie, gł ęboko ść , dynamika (re Ŝim) i sposób wyst ępowania zwierciadła wody gruntowej oraz stosunek poszczególnych warstw gruntu do zwierciadła wody gruntowej. Ocena tych warunków mo Ŝe by ć dokonywana w aspekcie geotechnicznym – warunki posadowienia i podpiwniczenia; jak i pod wzgl ędem ekologicznym – na ile dany układ warunków gruntowo- wodnych jest trwały i jak si ę zmieni pod wpływem zainwestowania. Bior ąc pod uwag ę elementy składaj ące si ę na ocen ę warunków geologiczno-in Ŝynierskich na obszarze miasta mo Ŝna wyró Ŝni ć: • obszary o warunkach geologiczno-in Ŝynierskich korzystnych dla budownictwa – obejmuj ące obszary gruntów spoistych, zwartych, półzwartych i twardoplastycznych oraz gruntów sypkich średniozag ęszczonych, na których nie wyst ępuj ą zjawiska geodynamiczne, poziom wody gruntowej wyst ępuje gł ęboko (poni Ŝej 2,0 m p.p.t.), a spadek terenu nie przekracza 5%; • obszary o warunkach geologiczno-in Ŝynierskich utrudniaj ących budownictwo – utrudnienia mo Ŝe stwarza ć trwale wysoki poziom wody gruntowej (powy Ŝej 2,0 m p.p.t.) oraz nośno ść gruntów; • obszary o warunkach geologiczno-in Ŝynierskich niekorzystnych dla budownictwa – obejmuj ące obszary gruntów słabono śnych i nieno śnych, gruntów organicznych, o stale wysokim (płytkim) poziomie wód gruntowych (powy Ŝej 2,0 m p.p.t.), okresowo lub stale podmokłych, oraz spadku terenu powy Ŝej 5%. Na terenie gminy Wróblew dominuj ą grunty korzystne dla budownictwa. Wynika to z dobrej no śno ści podło Ŝa w warunkach wysoczyzny morenowej, równiny wodnolodowcowej oraz zalegania poziomu wodono śnego generalnie poni Ŝej 2 m p.p.t. Cechuj ą si ę one najcz ęś ciej prostymi dla posadowie ń bezpo średnich warunkami gruntowymi. S ą to grunty pod wzgl ędem warunków gruntowo-wodnych przydatne dla realizacji wszelkich przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych. Ograniczenia b ędą stanowi ć tereny zmeliorowane. Obszary, na których mog ą pojawi ć si ę utrudnienia dla budownictwa wyst ępuj ą na znacznie mniejszej powierzchni gminy. Ograniczenia stwarza wysoki poziom wody gruntowej kształtuj ący si ę na gł ęboko ści 0 – 2 m p.p.t. na gruntach o dobrej przydatno ści dla budownictwa oraz no śno ść gruntów. Utrudnienia dla zabudowy mog ą równie Ŝ stanowi ć wody podskórne zalegaj ące lokalnie na płycej wyst ępuj ącym słabo przepuszczalnych glinach, mułkach i iłach lub wody śródglinowe w obr ębie utworów gliniastych. Zagospodarowanie tych gruntów wymaga bada ń geotechnicznych warunków podło Ŝa dla potrzeb konkretnych inwestycji. W dnach dolin rzecznych oraz lokalnych obni Ŝeniach terenu panuj ą mało korzystne i niekorzystne warunki gruntowo-wodne oraz zło Ŝone i skomplikowane warunki geotechniczne. Jednocze śnie obszary te, s ą obszarami o znacznych walorach przyrodniczych. Powinny one pozosta ć terenami otwartymi w jak najmniejszym stopniu zabudowanymi. Wątpliw ą przydatno ść dla budownictwa posiadaj ą tereny o znacznym spadku (powyŜej 5%) i potencjalnej mo Ŝliwo ści wyst ąpienia zjawisk geodynamicznych – pagórki, stoki dolin rzecznych, strome skarpy.

8.7. WARUNKI KLIMATYCZNE Zgodnie z podziałem Polski na rejony klimatyczne (wg W. Okołowicza, D. Martyn) gmina Wróblew poło Ŝona jest w Śląsko – Wielkopolskim regionie klimatycznym, a wi ęc w strefie słabego wpływu oceanicznego. W wyniku podziału Polski na regiony klimatyczne w świetle frekwencji dni z ró Ŝnymi typami pogody 15 le Ŝy w granicach regionu XVII, tj. regionu środkowopolskiego, który wyró Ŝnia si ę na tle innych regionów znaczniejsz ą liczb ą dni z pogod ą bardzo ciepł ą oraz dni do ść mro źnych z du Ŝym zachmurzeniem i opadem. Jest to strefa tzw. cyrkulacji zachodniej i południowo-zachodniej. Gmina Wróblew le Ŝy w zasi ęgu oddziaływania klimatu umiarkowanego przej ściowego. Klimat wykazuje cechy charakterystyczne dla Ni Ŝu Polskiego. Rze źba terenu ułatwia napływ ró Ŝnych mas powietrza o przewadze cyrkulacji równole Ŝnikowej. W skali roku przewa Ŝaj ą masy powietrza polarnomorskiego (45% dni w ci ągu roku) i polarno- kontynentalnego (38% dni w ci ągu roku). Powietrza arktyczne wyst ępuje rzadziej (najcz ęś ciej wiosn ą), a zwrotnikowe bardzo rzadko (najcz ęś ciej jesieni ą). W skali roku przewa Ŝaj ą wiatry zachodnie – 20% i południowo-zachodnie – 10% wiatrów rocznie o zró Ŝnicowanych pr ędko ściach. Wiatry słabe – 2 m/s dominuj ą latem, mog ą wyst ępowa ć cisze. Watry silne rz ędu 4-8 m/s, z przewaga wiatrów 6-8 m/s wyst ępuj ą w okresie zimowym. Wiatry bardzo silne s ą niezbyt cz ęste. Średnia roczna suma opadów waha si ę od 550 mm do 575 mm i nie przekracza poziomu 600 mm. Nadmiar wody notowany jest w lutym i marcu, a deficyt w lecie i jesieni. Cz ęstotliwo ść wyst ępowania opadów nawalnych najwi ększa jest w okresie czerwiec-sierpie ń. Charakterystyczn ą cech ą przebiegu zachmurzenia jest wyra źny rytm roczny z maksimum w zimie, a minimum w sierpniu i wrze śniu. Gmina Wróblew podobnie jak i całe województwo wyró Ŝnia si ę du Ŝą roczn ą sum ą całkowitego promieniowania słonecznego. Warto ść tej sumy kształtuje si ę w granicach 81,4 kcal/cm 2. Średnie usłonecznienie w ci ągu dnia wynosi 4,6 godzin. Średnioroczna temperatura powietrza wynosi około 8,0 0 C. Najzimniejszym miesi ącem jest luty - 2,7 0C, a najcieplejszym lipiec 18,0 0 C. Zimy na terenie gminy Wróblew s ą stosunkowo łagodne, co wi ąŜ e si ę z jej poło Ŝeniem (w cz ęś ci zachodniej województwa). Bezmro źny okres trwa blisko 127 dni. Zale Ŝny od temperatury okres wegetacyjny ro ślin wynosi ok. 216-240 dni w roku. Warunki klimatyczne na obszarze gminy s ą zatem korzystne dla rolnictwa. Powy Ŝsze czynniki klimatyczne mog ą by ć modyfikowane np. przez przemysł, który sprzyja powstawaniu niekorzystnego mikroklimatu. Ogólne cechy przedstawionego wy Ŝej klimatu gminy ulegaj ą zró Ŝnicowaniu na tzw. topoklimaty w zale Ŝno ści od lokalnych warunków, tj. rze źba terenu, rodzaj i pokrycie podło Ŝa, gł ęboko ść zalegania wód gruntowych, zabudowa, rodzaj zagospodarowania przestrzeni; najwi ększy wpływ ww. czynników jest zauwa Ŝalny w dniach o pogodzie wy Ŝowej – zwłaszcza bezchmurnej i bezwietrznej (w czasie dni pochmurnych oddziaływanie to prawie nie wyst ępuje): • tereny o dobrych i bardzo dobrych warunkach topoklimatycznych wyst ępuj ą w obr ębie zboczy o dyspozycjach S, SW, W, SE o nachyleniu wi ększym ni Ŝ 5%. Wyst ępuj ą one fragmentarycznie na terenie gminy Wróblew. Charakteryzuj ą si ę one bardzo dobrymi warunkami solarnymi i termicznymi, dobrymi warunkami wietrznymi i wilgotno ściowymi, mał ą cz ęstotliwo ści ą wyst ępowania mgieł, a tak Ŝe najkrótszym okresem zalegania pokrywy śnie Ŝnej i długim okresem bezprzymrozkowym. Wskazane s ą do lokalizacji ró Ŝnych form zabudowy mieszkaniowej, letniskowej, rekreacyjnej oraz do upraw rolnych, warzywniczych,

15 Wg A. Wosia, 1996, Zarys klimatu Polski, Wydawnictwo Naukowe UAM, Pozna ń. 46

sadowniczych w tym równie Ŝ ro ślin ciepłolubnych. Niewskazana jest za to lokalizacja obiektów o działaniu szkodliwym i/lub uci ąŜ liwym. • tereny o przeci ętnych warunkach topoklimatycznych, które obejmuj ą obszary płaskie i lokalne fragmenty zboczy o ró Ŝnej ekspozycji i nachyleniu – tereny dominuj ące dla gminy Wróblew. Charakteryzuj ą si ę one dobrymi i przeci ętnymi warunkami termicznymi i wilgotno ściowymi oraz bardzo dobrymi warunkami przewietrzania terenu. Brak naturalnego osłoni ęcia gminy od zachodu mo Ŝe niekiedy wpływa ć ujemnie (silne zachodnie wiatry czyniły ju Ŝ w przeszło ści szkody w uprawach). S ą to obszary predestynowane do upraw rolniczych, sadowniczych i warzywnych oraz dla zabudowy mieszkaniowej. • tereny o okresowo gorszych warunkach topoklimatycznych, które s ą charakterystyczne dla obszarów płaskich o okresowo płytko zalegaj ącej wodzie gruntowej (na gł ęboko ści do 2,0 m p.p.t.), które wyst ępuj ą w bezpo średnim s ąsiedztwie wi ększych dolin rzecznych i obni Ŝeń terenów. • tereny o gorszych warunkach klimatycznych wła ściwych dla zboczy o ekspozycji N, NE, NW i o znacznym nachyleniu (ponad 10%). Wyst ępuj ą one fragmentarycznie na terenie gminy Wróblew. Charakteryzuj ą si ę one niekorzystnymi warunkami solarnymi a tak Ŝe dłu Ŝszym okresem zalegania pokrywy śnie Ŝnej. Obszary te nie powinny by ć wykorzystywane na cele lokalizacyjne zabudowy mieszkaniowej oraz upraw wymagaj ących du Ŝej ilo ści sło ńca. Wykazuj ą jednak walory do wykorzystywania ich na cele rekreacyjne zwi ązane z popularyzacj ą sportów zimowych. • tereny o niekorzystnych warunkach topoklimatycznych, które obejmuj ą doliny rzek Myii i Sw ędry i ich dopływów, doliny mniejszych cieków oraz obni Ŝeń. Tereny dolinne charakteryzuj ą si ę niekorzystnymi warunkami termicznymi i wilgotno ściowymi ze wzgl ędu na zjawisko inwersji termicznej oraz stagnacj ę chłodnego, wilgotnego powietrza. Cechuj ą si ę tak Ŝe gorszymi wła ściwo ściami solarnymi ze wzgl ędu na zwi ększon ą cz ęstotliwo ść wyst ępowania mgieł. Wskazane tereny nie s ą wskazane dla lokalizacji zabudowy oraz realizacji miejsc wypoczynku. Nie powinny te Ŝ podlega ć przeobra Ŝeniom skierowanym na realizacj ę barier, zabudowy, nasypów, zwartych nasadze ń zieleni itp.), które utrudniałyby swobodny przepływ powietrza. W istniej ących zaporach nale Ŝy tworzy ć prze świty, które poprawi ą cyrkulacje powietrza i zapewni ą napowietrzanie obszarów. Wskazane jest wprowadzanie (lub utrzymywanie) na wskazanych obszarach upraw ł ąkowych i innych wykazuj ących wysokie wymagania wilgotno ściowe. • tereny o warunkach topokliatycznych wła ściwych obszarom le śnym. Na terenie gminy Wróblew znajduje si ę niewiele lasów a wi ększe kompleksy zlokalizowane s ą w cz ęś ci południowej gminy. W śród powy Ŝszych lasów mo Ŝna wyró Ŝni ć te o korzystnych warunkach klimatycznych czyli na siedliskach suchych, które wykazuj ą predyspozycje do rozwoju turystyki i rekreacji oraz lasy podmokłe i wilgotne, nie wskazane do u Ŝytkowania antropogenicznego.

8.8. WARUNKI GLEBOWE O charakterze pokrywy glebowej w znacznym stopniu decyduj ą utwory powierzchniowe. Na terenie gminy dominuj ą utwory plejstoce ńskie. Wyst ępuj ą równie Ŝ osady holoce ńskie. Wi ększo ść obszaru gminy pokrywaj ą gleby bielicowe i pseudobielicowe wykształcone z ubogich piaskowych skał macierzystych o niskiej Ŝyzno ści oraz gleby brunatne wykształcone z glin i piasków gliniastych moreny dennej. Przewa Ŝaj ą kompleksy rolniczej przydatno ści gleb – Ŝytni dobry i pszenno-Ŝytni. Na obszarze gminy przewa Ŝaj ą gleby o dobrej i średniej klasie bonitacyjnej III i IV, które stanowi ą 69,1% ogólnej powierzchni, a tylko 28,2 %, to gleby słabe V i VI klasy bonitacyjnej. Gleby II klasy wyst ępuj ą na niewielkiej powierzchni i zajmuj ą niespełna 2 %.

Na terenie gminy Wróblew dominuj ą: w cz ęś ci północnej – gleby lasy III, w cz ęś ci centralnej – gleby klasy IV, w cz ęś ci południowej – gleby klasy V-VI. Zatem generalnie północna i centralna cz ęść gminy charakteryzuje si ę wyst ępowaniem gleb warto ściowszych dla gospodarki rolnej. Dominuj ą tu Ŝyźniejsze gleby typu brunatnych wyługowanych i wła ściwych, bielicowe i pseudobielicowe oraz czarne ziemie wła ściwe i czarne ziemie zdegradowane, wysokich kompleksów rolniczej przydatno ści. Przewa Ŝaj ą kompleksy: pszenny dobry, Ŝytni bardzo dobry i dobry, a lokalnie wyst ępuje najwy Ŝszy pszenny bardzo dobry (okolice Ocina, S ędzic). Wg klasyfikacji bonitacyjnej nale Ŝą one do wysokich II – IV klas bonitacyjnych (gleby II-III s ą chronione prawnie przed zmian ą u Ŝytkowania). W południowej cz ęś ci gminy dominuj ą kompleksy Ŝytnie: słaby i najsłabszy, a lokalnie w mniejszych płatach Ŝytni dobry, bardzo dobry i pszenny dobry na glebach brunatnych wyługowanych. S ą to gleby V – VI klasy bonitacyjnej, a jedynie lokalnie klasy IV-III. W dolinach rzek i obni Ŝeń terenowych wyst ępuj ą u Ŝytki zielone kompleksu średniego i słabego na glebach, głównie murszowo-mineralnych i murszowatych i czarnoziemnych, ale miejscami mułowo-torfowych i torfach (gleby organiczne s ą chronione prawnie przed zmian ą u Ŝytkowania). Przewa Ŝaj ą gleby klasy IV i V. Naturalne warunki przyrodniczo-glebowe s ą korzystne, lepsze od przeci ętnych dla województwa łódzkiego. Ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej, opracowany prze IUNG w Puławach uwzgl ędniaj ący 4 elementy środowiska tj. gleby, rze źbę terenu, agroklimat i warunki wodne dla gminy Wróblew kształtuje si ę na poziomie 70,0, przy średnim dla województwa 62,4 (i powiatu 60,8). W powiecie sieradzkim lepsze warunki dla rozwoju produkcji rolniczej posiada tylko gmina Błaszki – 71,1.

8.9. ŚWIAT RO ŚLINNY Według podziału geobotanicznego Polski 16 gmina Wróblew le Ŝy w granicach pa ństwa Holarktyda, obszaru Euro-Syberyjskiego, prowincji Środkowo-Europejskiej Ni Ŝowo-Wy Ŝynnej, działu Bałtyckiego, poddziału Pasa Wy Ŝyn Środkowych i krainy Północnych Wysoczyzn Brze Ŝnych. Najwi ększymi skupiskami zieleni wysokiej w gminie s ą lasy. Ł ączna powierzchnia lasów w 2008 r. 17 wynosiła 1001,1 ha, co daje bardzo niski stopie ń lesisto ści wynosz ący ok. 8,8% powierzchni gminy. Lesisto ść gminy jest jedn ą z najni Ŝszych w powiecie sieradzkim i daleko odbiega od lesisto ści kraju (29,7%). Lasy pa ństwowe w 2008 r. zajmowały 265,2 ha, a prywatne 735,9 ha. Lasy pa ństwowe s ą własno ści ą Skarbu Pa ństwa w zarz ądzie Lasów Pa ństwowych. Gospodark ę le śną na terenie gminy prowadzi Nadle śnictwo Złoczew. Lasy prywatne zajmuj ą najwi ększe powierzchnie we wsiach: W ągłczew, Drz ązna, Sadokrzyce, Józefów, Oraczew i Rowy. W pozostałych wsiach lasy te zajmuj ą niewielkie powierzchnie i nie tworz ą wi ększych kompleksów. Skład siedliskowy porastaj ących gmin ę drzewostanów stanowi ą przede wszystkim bory, w których dominuj ącym gatunkiem jest sosna, lokalnie d ąb, świerk, brzoza, olcha i jesion. Dominuje bór świe Ŝy, nast ępnie bór mieszany świe Ŝy, lokalnie bór mieszany wilgotny i las świe Ŝy. W lasach pa ństwowych przewa Ŝaj ą drzewostany starsze, wieku 60 – 100 lat (w klasach

16 Wg W. Szafera, K. Zarzyckiego, 1977, Szata ro ślinna Polski , PWN, Warszawa 17 www.stat.gov.pl (Bank Danych Regionalnych) 48 wiekowych IV – VI), miejscami wyst ępuj ą drzewostany młodsze do 40 lat (I – II klasa wieku). W lasach prywatnych dominuj ą drzewostany młodsze, wieku 20 – 60 lat (II – III klasa), a tylko lokalnie wyst ępuj ą drzewostany starsze 60 – 80 lat (IV klasa). Wzrasta te Ŝ udział drzewostanów w I klasie wiekowej, ze wzgl ędu na wzmo Ŝone w ostatnich latach prace dolesieniowe. Gospodarka le śna w lasach pa ństwowych i prywatnych prowadzona jest na podstawie planów urz ądzenia gospodarstw le śnych. Z uwagi na du Ŝą odległo ść Kalisza i poło Ŝenie Sieradza na wschód od gminy oraz mał ą ilo ść emitowanych pyłów i gazów z zakładów przemysłowych w tych o środkach, drzewostan nie jest bardzo nara Ŝony na ich oddziaływanie. Cało ść lasów znajduje si ę praktycznie w I strefie uszkodze ń przemysłowych. Jedynie mały kompleks lasu na siedlisku olsu jesionowego na terenie wsi Ko ścierzyn nale Ŝą cy do nadle śnictwa Złoczew zakwalifikowano do II strefy uszkodze ń przemysłowych. Lasy wymagaj ą systematycznej przebudowy, tak Ŝe ze wzgl ędu na du Ŝą ilo ść wydzielaj ącego si ę posuszu. Specyficznym gospodarstwem le śnym jest uroczysko Edmundów o ł ącznej powierzchni 54,97 ha, nale Ŝą ce do Le śnictwa Edmundów, Nadle śnictwa Złoczew. Prowadzi si ę tu program genetycznych selekcji nasiennictwa w oparciu o szkółki le śne. Teren jest cz ęś ciowo poro śni ęty starszymi zadrzewieniami (brzoza, osika akacja, IV – V klasy wieku), a tak Ŝe młodymi nasadzeniami modrzewia i sosny czarnej (I klasa). W planach gospodarczych nadle śnictwa dwa kolejne fragmenty pododdziału 277d przeznaczone s ą pod zalesienie klonem jaworem i daglezj ą. Zgodnie z sugesti ą Nadle śnictwa nale Ŝy cały teren, tj. istniej ące tu grunty rolne, przeznaczy ć docelowo pod zalesienia.Rol ą prowadzonej tu działalno ści jest przygotowanie materiału nasiennego dla potrzeb prowadzonej gospodarki le śnej. W 1996 r. Wydział Ochrony Środowiska Urz ędu Wojewódzkiego w Sieradzu opracował program zwi ększania lesisto ści województwa sieradzkiego, który proponuje przede wszystkim zwi ększenie udziału gatunków li ściastych w ogólnej powierzchni le śnej, w celu ekologizacji gospodarki le śnej. Zawiera on projekt dolesie ń, okre ślonych jako wyznaczenie granicy rolno- le śnej. Na lata 1996-2000 program przewidywał zwi ększenie powierzchni le śnej w gminie Wróblew o 15,39 ha. Z informacji Urz ędu Gminy wynika, i Ŝ w okresie 1997 – 1999 na terenie gminy zostało zalesionych 18,32 ha gruntów rolnych (na podstawie zło Ŝonych wniosków o zalesienie). W latach 2001-2006 kontynuowano projekt zwiekszania lesisto ści gminy – ogółem zalesiono 27,8 ha gruntów rolnych, z których tylko 1,1 ha gruntów stanowiły własno ść pa ństwa. Zgodnie z uwagami Dyrekcji Nadle śnictwa Złoczew zwi ększanie lesisto ści gminy nale Ŝy prowadzi ć w oparciu o wskazania uproszczonych planów urz ądzania lasu dla lasów niepa ństwowych wg stanu na 1.01.1997r. opracowanych dla poszczególnych wsi. Ł ączna powierzchnia do zalesienia wg w/w planów wynosi 323,0 ha. Najwi ększ ą powierzchni ę proponuje si ę zalesi ć w sołectwach Józefów, Rowy i Drz ązna. Nadzór nad lasami prywatnymi i pracami dolesieniowymi, jako zadanie zlecone, powierzono Nadle śnictwu Złoczew. Drugim wa Ŝnym elementem szaty ro ślinnej gminy s ą parki podworskie, stanowi ące enklawy zieleni wysokiej w otoczeniu otwartej przestrzeni rolniczej. S ą to oazy dla świata fauny, pełni ą bardzo wa Ŝną funkcj ę przyrodnicz ą i ekologiczn ą, s ą skupieniem ró Ŝnorodnych gatunkowo i wiekowo, niejednokrotnie rzadkich drzew i innych ro ślin, na ogół z przewag ą drzewostanów starszych (powy Ŝej 80-cio letnich) i w dobrym stanie zdrowotnym. Stanowi ą małe w ęzły ekologiczne w systemie przyrodniczym gminy. Pozostał ą ziele ń obszaru stanowi ą: szpalery przydro Ŝne (wa Ŝne, jako swoiste korytarze ekologiczne), ziele ń urz ądzona skupiona wokół obiektów usługowych (głównie szkół, ko ściołów, cmentarzy), ziele ń sadów i ogrodów oraz przydomowa, a tak Ŝe niezwykle wa Ŝna ziele ń ł ęgowa

49 w dolinach oraz ziele ń śródpolna. Wskazane jest, oprócz prac dolesieniowych, zadrzewianie terenu zieleni ą śródpoln ą (na miedzach) oraz wzdłu Ŝ górnych kraw ędzi dolin cieków i rzek, tworzenie pasów wiatrochronnych, szpalerów przy drogach polnych i ci ągach komunikacyjnych (wzmacnianie istniej ących szpalerów, zwłaszcza przy drogach o nasilonym ruchu – tworzenie pasów ochronnych przed uci ąŜ liwo ściami komunikacyjnymi), tak Ŝe utrwalanie ro ślinno ści ą stoków o du Ŝym nachyleniu w celu ochrony przed procesami erozyjnymi. Na terenie gminy Wróblew dominuj ą rodzime garunki, wsród których mo Ŝna wymieni ć: jesiony, klony, lipy, topole, olsze, brzozy, wierzby. Ponadto wystepuja tak Ŝe drzewa obce dla środowiska polskiego (introdukowane do Polski) – m.in. robinie akacjowe, kasztanowce. Cała ziele ń, ze wzgl ędu na jej przyrodnicz ą rol ę w mało zadrzewionym krajobrazie gminy powinna podlega ć ochronie przed wycinaniem, niszczeniem oraz zabiegom piel ęgnacyjnym. Priorytetowo jednak nale Ŝy traktowa ć ochron ę środowiska le śnego, które stwarza najwi ększe bezpiecze ństwo ekologiczne oraz podnosi warto ści krajobrazowe. Z uwagi na wi ększe znaczenie funkcji pozaprodukcyjnych lasów (głównie pa ństwowych w obr ębie Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu) od funkcji produkcyjnych wskazane jest kompleksowe kształtowanie ich funkcji rekreacyjnej. Zgodnie z uwag ą Nadle śnictwa Złoczew lasy znajduj ące si ę na terenie gminy mog ą znakomicie spełnia ć funkcje rekreacyjne i by ć miejscem wypoczynku dla mieszka ńców okolicznych miejscowo ści, głównie Sieradza.

8.10. ŚWIAT ZWIERZ ĄT Wyst ępowanie zwierz ąt ści śle zwi ązane jest ze zbiorowiskami ro ślinnymi, w których znajduj ą po Ŝywienie i schronienie. Zatem w zwi ązku ze zmianami szaty ro ślinnej (wylesienia, osuszanie łąk, procesy urbanizacyjne) zniszczone zostały naturalne siedliska i biotopy. Na terenie miasta wyst ępuje fauna le śna, wodna, nadwodna i terenów rolniczych. Z uwagi na rolniczy charakter gminy dominuje fauna terenów rolniczych, których bogactwo zale Ŝy od stopnia mozaikowato ści terenu oraz intensywno ści prowadzonej na tych obszarach działalno ści antropogenicznej. Ponadto fauna skupia si ę głównie w rejonie dolin rzek, zbiorników wodnych, terenów podmokłych oraz lasów. Nale Ŝy zatem unika ć odwodnie ń terenu (osuszania zbiorników wodnych, torfowisk) i wyr ębu na znacznych powierzchniach. W lasach mo Ŝna zaobserwowa ć wyst ępowanie m.in. sarny, dzika, jelenia zaj ąca. Tereny podmokłe, okresowo zalewane lub zalane przez cały rok s ą siedliskiem ptactwa wodnego i błotnego. Wybudowane przez człowieka zabudowania tworz ą swoisty układ biocenotyczny akceptowany tylko przez niektóre gatunki zwierz ąt i stanowi ą przeszkod ę na szlakach migracyjnych zwierz ąt.

8.11. WALORY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE GMINY Gmina Wróblew to typowo gmina rolnicza cechuj ąca si ę monotonnym krajobrazem. Posiada mało urozmaicon ą rze źbę terenu, głównie płaskorówninn ą (spadki do 1%) oraz lekko falist ą i lekko pagórkowat ą (spadki 1-3%). Tylko niewielki obszar w południowo-zachodniej cz ęś ci gminy ma rze źbe falist ą pagórkowat ą (spadki 3-5% i powy Ŝej). Powierzchnie gminy urozmaicaj ą jedynie doliny rzeczne Myi i Sw ędry oraz ich dopływów oraz pojedyncze pagórki kemowe i wzgórza morenowe spi ętrzone o wysoko ściach wzgl ędnych od kilku do prawie 30 metrów, w obr ębie których nachylenie terenu mo Ŝe przekracza ć 10%.

Rys. 2. Typowy krajobraz rolniczy gminy Wróblew.

Źródło: Program Ochrony Środowiska dla gminy Wróblew, 2004.

Teren gminy Wróblew charakteryzuje si ę przeci ętnymi warto ściami przyrodniczymi I widokowymi. Najcenniejsze krajobrazowo s ą tu niew ątpliwie lasy, które znajduj ą si ę głównie w południowo-zachodniej jej cz ęś ci. Poniewa Ŝ rosn ą z dala od miast i zakładów przemysłowych, ich degradacja jest znikoma. Obszary te wchodz ą w skład Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu obejmuj ącego tereny cenne przyrodniczo a Ŝ pi ęciu gmin powiatu sieradzkiego.

8.12. OBSZARY I OBIEKTY PRAWNIE CHRONIONE W niniejszym rozdziale wyodr ębniono elementy środowiska przyrodniczego maj ące warto ść kulturow ą lub ekspozycyjn ą, uwzgl ędniaj ąc istniej ące zało Ŝenia parkowe, pomniki przyrody oraz poszczególne elementy środowiska przyrodniczego zasługuj ące na ekspozycj ę i ochron ę. Na terenie gminy Wróblew dotychczas powołano nast ępuj ące prawne formy ochrony przyrody: Br ąszewicki Obszar Chronionego Krajobrazu Wyst ępowanie warto ści przyrodniczo-krajobrazowych – du Ŝe kompleksy le śne, porastaj ące pagórki, rozci ęte dolinami strumieni – spowodowało zakwalifikowanie cz ęś ci południowo – zachodniej gminy do obj ęcia ochron ą prawn ą w postaci Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (BOChK). Br ąszewicki Obszar Chronionego Krajobrazu został ustanowiony rozporz ądzeniem Wojewody Sieradzkiego z dnia 31 lipca 1998 roku w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu oraz uznania za zespoły przyrodniczo-krajobrazowe na terenie gmin: Błaszki, Br ąszewice, Brze źnio, Klonowa, Wróblew (Dz. U. Woj. Sieradzkiego z dnia 9 wrze śnia 1998 r. Nr 20, poz. 115). Ww. rozporz ądzenie zostało uwzgl ędnione w Rozporz ądzeniu Nr 9/99 Wojewody Łódzkiego z dnia 29 marca 1999 roku w sprawie wykazu aktów prawa miejscowego wydanych przez dotychczasowych wojewodów i nadal obowi ązujacych na obszarze 51 województwa łódzkiego lub jego cz ęś ci (Dz. U. Nr 28 z dnia 31 marca 1999 r.). Br ąszewicki Obszar Chronionego Krajobrazu od południa ma powi ązania z Obszarem Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Prosny. Od zachodu ł ączy si ę z obszarem chronionego krajobrazu znajduj ącym sie na terenie województwa wielkopolskiego, obejmuj ącym równie Ŝ dolin ę Prosny. Od wschodu z projektowanym Złoczewskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Ogólna powierzchnia Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu wynosi 14 090 ha, a w poszczególnych jednostkach administracyjnych – gminach: Błaszki – 2 541 ha, Wróblew – 665 ha, Brze źnio – 1 032 ha, Br ąszewice – 5 380 ha, Klonowa – 4 472 ha. BOChK został utworzony rozporz ądzeniem wydanym na podstawie ustawy z dnia 16 pa ździernika 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 1991, Nr 114, poz. 492 z pó źn. zm.), która w 2004 r. utraciła moc 18 . Niemniej jednak zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004, Nr 92, poz. 880) obszar chronionego krajobrazu utworzony przed dniem wej ścia w Ŝycie niniejszej ustawy stawał si ę obszarem chronionego krajobrazu w jej rozumieniu. W 2007 r. została przeprowadzona procedura uzgodnienia projektu rozporz ądzenia Wojewody Łódzkiego w sprawie ustanowienia Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu z wszystkimi gminami, na terenie których poło Ŝona jest powy Ŝsza forma ochrony przyrody. Uchwał ą Nr XI/47/07 z dnia 24 pa ździernika 2007 r. Rada Gminy Wróblew pozytywnie zaopiniowała tre ść projektu Rozporzadzenie Wojewody Łódzkiego w sprawie Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Warunki ochrony (ograniczenia okre ślonych działa ń oraz w zagospodarowaniu) obszarów krajobrazu chronionego zawarte s ą w obowi ązuj ącej ustawie o ochronie przyrody.

Pomniki przyrody Na terenie gminy Wróblew ustanowiono 18 pomników przyrody o Ŝywionej – pojedyncze drzewa, grupy drzew, aleje drzew.

Tabela 32. Wykaz pomników przyrody o Ŝywionej na terenie gminy Wróblew. Miejsce Gatunek Obwód L.p. Forma pomnika Akt prawny lokalizacji drzewa drzewa* Ko ścierzyn , pojedyncze 1. park zabytkowy Jesion wyniosły 360 07.07.1998 drzewo dz. nr 25 Rozporz ądzenie Woj. Ko ścierzyn , pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 2. park zabytkowy Klon srebrzysty 390 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 25 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Ko ścierzyn , pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 3. park zabytkowy Jesion wyniosły 350 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 25 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Charłupia Wielka Rozporz ądzenie Woj. 20 kasztanowców 150 – 335 4. park zabytkowy aleja drzew Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 11 klonów zwycz. 72 - 207 dz. nr 472 (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3

18 Wraz z wej ściem w Ŝycie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004, Nr 92, poz. 880 z pó źn. zm.). 52

poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Charłupia Wielka 272. 260, grupa drzew 5 klonów Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 5. park zabytkowy 240, 253, jednogatunkowych zwyczajnych (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 472 325 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Charłupia Wielka pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 6. park zabytkowy Lipa drobnolistna 342 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 472 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Charłupia Wielka pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 7. park zabytkowy Lipa drobnolistna 340 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 472 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Dzieb ędów pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 8. park wiejski Platan klonolistny 390 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 101/3 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Dzieb ędów Grupa drzew 380, 240, Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 9. park wiejski 3 jesiony wyniosłe jednogatunkowych 400 (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 101/3 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Inczew pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 10. park wiejski Lipa drobnolistna 275 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 19/23 i 19/24 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Inczew pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 11. park wiejski Lipa drobnolistna 380 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 19/23 i 19/24 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Inczew pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 12. park wiejski Jesion wyniosły 318 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 19/23 i 19/24 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Kobierzycko pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 13. park zabytkowy Buk zwyczajny 270 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 2/6 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Tub ądzin pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 14. park zabytkowy Jesion wyniosły 390 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 196/10 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Tub ądzin pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 15. park zabytkowy Lipa drobnolistna 375 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 196/10 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Tub ądzin pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 16. park zabytkowy Olsza czarna 297 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 196/10 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Tub ądzin Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 17. (przy drodze do aleja drzew 32 lipy 105 – 565 (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 Inczewa) poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) Rozporz ądzenie Woj. Wagłczew pojedyncze Sieradzkiego z dn. 03.02.1998 18. obok ko ścioła Lipa drobnolistna 460 drzewo (Dz. U. Woj. Sieradz. Nr 3 dz. nr 189 poz. 9 z dn. 10.02.1998 r.) * Obwód drzew podany w cm zawiera dane z okresu ustanawiania pomników przyrody. Źródło: dane z Biura Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego.

W 2008 r. Rada Gminy Wróblew chciała obj ąć ochron ą 29 lip o obwodach od 66 do 320 cm 53 rosn ących w ciagu drogi powiatowej 1723 E, łacz ącej m.in. Tub ądzin i Inczew, jako kontynuacj ę alei lipowej (pomnik przyrody nr 17 w tabeli powy Ŝej). Uchwała Nr XIV/75/08 Rady Gminy Wróblew z dnia 29 lutego 2008 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody została jednak uniewa Ŝniona przez Wojewod ę Łódzkiego (pismo z dnia 2 kwietnia 2008 r. znak: ON-I- 0911/166/08).

Na terenie gminy Wróblew zlokalizowanych jest 9 parków b ędących cz ęś ci ą składow ą dawnych zało Ŝeń parkowo – dworskich. Jeden z nich – park w Tub ądzinie oraz aleja wiod ąca do dworu w Tub ądzinie wpisane s ą do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i wszelkie zmiany przestrzenne i działania piel ęgnacyjne mog ą by ć czynione po wcze śniejszym uzgodnieniu z WKZ (na podstawie obowiazujacej ustawy „O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami”). Pozostałe parki, w: Charłupi Wielkiej, S ędzicach, Inczewie, Dzieb ędowie, Edmundowie, Kościerzynie, Kobierzycku to parki o cechach zabytkowych, wpisane do gminnej ewidencji zabytków i b ędą mogły by ć obj ęte ochron ą poprzez ustanowienie stref ochrony konserwatorskiej w planach miejscowych. Wszelkie działania w obr ębie parków i ich bezpo średnim s ąsiedztwie nale Ŝy uzgadnia ć lub opiniowa ć z WKZ. Opis parków uwzgl ędnia główne elementy zagospodarowania przestrzennego, podstawowe elementy kompozycyjne, pełen drzewostan oraz form ę ochrony poszczególnych elementów zielonych.

PARKI ZABYTKOWE (WPISANE DO REJESTRU WKZ): 1. Park w Tub ądzinie - (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 70/A, Nr decyzji KL.IV.680, 730/67, wpisany do rejestru zabytków WKZ 17.03.1977r.). Park (według inwentaryzacji z dnia 1.01.1969 r. i uzupełnie ń z dnia 26. 01.1971 r.) zajmował 3,64 ha powierzchni i stanowił element składowy zało Ŝenia parkowo – dworskiego w skład którego wchodził równie Ŝ dwór, oficyna dworska i budynki folwarczne. Historyczny układ przestrzenny parku, w chwili obecnej, jest bardzo dobrze zachowany i czynnie piel ęgnowany. Przed frontem dworu znajduje si ę lu źna skupina drzew, od której półkoli ście prowadz ą przez park dwie aleje – tujowa (prowadz ąca do północnej granicy) oraz kasztanowa (biegn ąca równolegle do północnej granicy parku). Od wschodu w kierunku dworu usytuowana jest aleja olchowa z dodatkiem jaworów i jesionów. W północno-wschodniej częś ci parku znajduje si ę staw z „wychodz ącymi” kanałami wodnymi otaczaj ącymi granice parku. Brzeg stawu obrastaj ą stare olchy i wierzby kruche. W istniej ącym drzewostanie dominuj ą: jesion, jawor, olcha, lipa wielkolistna, grochodrzew, wi ąz pospolity, wi ąz szypułkowy, brzoza brodawkowata, drzewiasta forma czeremchy oraz świerk. Obecnie odnawianie si ę drzewostanu jest wyra źnie widoczne. W poszyciu znajduj ą si ę ró Ŝnowiekowe podrosty wyst ępuj ących tu drzew, które wraz z krzewami tworz ą miejscami zwarte skupiska wymagaj ące ci ęć piel ęgnacyjnych. Stan drzewostanu wykazuje dobr ą Ŝywotno ść . 2. Aleja Tub ądzin – Inczew, wiod ąca do dworu w Tub ądzinie (Nr Rej. 67/A).

PARKI O CECHACH ZABYTKOWYCH (WPISANE DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW): 1. Park w Charłupi Wielkiej – Park powstał w latach 1890-1900, „przebudowano” go (do kształtu obecnego) w latach 1920-1925. Powierzchnia parku wynosi w chwili obecnej 4,51ha, w tym 1,84ha to wody. Układ przestrzenny parku jest zró Ŝnicowany i malowniczy, mimo to nie posiada czystych cech stylowych. Przed dworem usytuowany jest gazon kwiatowy. W „rysunku” parku wyra źnie wyró Ŝniaj ą si ę – aleja jesionowa i aleja lipowa. Północna cz ęść parku to ci ąg stawów, obecnie w du Ŝym stopniu zaro śni ętych. Na skraju istniej ącego drzewostanu znajduje si ę oran Ŝeria (słu Ŝą ca w przeszło ści

do hodowli ro ślin ozdobnych). W istniej ącym drzewostanie wyodr ębni ć mo Ŝna: Ŝywotnik zachodni, wi ąz górski, wierzb ę kruch ą, wierzb ę biał ą, topol ę szar ą, sosn ę wejmutk ę, osik ę, olch ę czarn ą, modrzew europejski, lip ę drobnolistn ą, klon pospolity, kasztanowiec zwyczajny, jesion wyniosły, jawor, grab, brzoz ę brodawkowat ą, akacj ę biał ą. Park jest bogaty w drzewa pomnikowe: 2 lipy, 5 klonów w grupie oraz klony i kasztanowce w alei. Postuluje si ę równie Ŝ (wg danych WKZ) obj ęcie ochron ą prawn ą całej alei kasztanowcowej oraz pojedynczego jesionu usytuowanego w centralnej cz ęś ci parku. 2. Park w S ędzicach - Park (według inwentaryzacji z 1989 r.) zajmuje 4,5ha powierzchni z czego teren zadrzewionego parku to 3,24ha, zaro śni ęty staw to 0,21ha oraz grunty orne to 1,05ha. Park ma charakter krajobrazowy o kształcie nieforemnego wieloboku (zbli Ŝonego do trapezu). Główna o ś zało Ŝenia kompozycyjnego biegnie ze wschodu na zachód i zako ńczona jest budynkiem dworu. Historyczny układ kompozycyjny został współcze śnie zatarty z powodu braku piel ęgnacji zadrzewienia i zakrzewienia. Istniej ący drzewostan jest zró Ŝnicowany gatunkowo i wiekowo. Najwarto ściowsze z drzew to rosn ące przy wej ściu głównym lipy, kasztanowce, wi ązy, d ęby oraz w cz ęś ci środkowej topole. Park jest zaniedbany, pozbawiony jakiejkolwiek opieki, potrzebuje troskliwego wła ściciela. 3. Park w Inczewie – w dawnych granicach zajmuje powierzchni ę ok. 3,9 ha.Charakterystyczn ą cechą w krajobrazie parku jest: usytuowanie dworu w najwy Ŝszej cz ęś ci parku, wyst ępowanie malowniczo rozrzuconych k ęp ró Ŝnogatunkowych starych drzew i polanek poro śni ętych traw ą i krzewami mi ędzy nimi, wyst ępowanie bogatych kompozycyjnie, szerokich alei oraz szpalerów starych drzew, a w cz ęś ci południowo-wschodniej skupiska drzew o silnym zwarciu koron i g ęstym, bujnym podszyciu. Wzdłu Ŝ wschodnich brzegów stawu (na zachodzie) ro śnie stara aleja kasztanowcowa, nad stawami ci ągn ą si ę szpalery: lipowy, świerkowo-kasztanowcowy, tujowy, i olchowy. Starodrzew parku stanowi ą jesiony, brzozy, białodrzewy, lipy drobnolistne i ameryka ńskie, modrzewie, sosny wejmutki, świerki, topole, graby, kasztanowce, d ęby, wi ązy, olchy, tuje, wierzby i inne. Północn ą i wschodni ą cz ęść parku wytyczaj ą 2 szerokie aleje: grabowo-kasztanowcowo-tujowa oraz grabowa. 4. Park w Dzieb ędowie – Powierzchnia parku ze stawami i drzewostanem dookoła wynosi ok.3.4ha (stan zgodny z inwentaryzacj ą z 1987r.). W pobli Ŝu południowej cz ęś ci parku biegnie stara aleja grabowa. Długa (ponad 200m) aleja jesionowa obrasta cz ęść drogi biegn ącej wzdłu Ŝ północnej granicy parku.Teren parku przecinaj ą dwie nieregularne drogi. W płn. – wsch. cz ęś ci parku znajduje si ę murowany, nowy budynek mieszkalny. W południowej cz ęści parku usytuowane s ą dwa du Ŝe stawy, na północ od nich s ą dwa zagł ębienia w terenie, jedno wypełnione wod ą, drugie w du Ŝym stopniu wyschni ęte. Północna i centralna cz ęść parku posiada charakter przejrzysty, drzewostan rozmieszczony jest lu źno i w małych k ępkach. Szczególn ą uwag ę w tym fragmencie parku przyci ąga pomnikowy okaz platanu. W zachodniej cz ęś ci znajduje si ę długi pas lu źnej skupiny starych drzew. Wiele uroku przestrzeni dodaje stara aleja grabowa. Od północnej granicy parku ci ągnie si ę szpaler starych buków, natomiast wzdłu Ŝ tej granicy ro śnie aleja jesionowa. W drzewostanie parku dominuje jesion wyniosły, du Ŝy udział w zadrzewieniu maj ą: wi ąz szypułkowy, buk, kasztanowiec; mniejszy: lipa drobnolistna, wi ąz pospolity i świerk pospolity. 5. Park w Edmundowie – stanowi fragment dawnego maj ątku Edmundów powstałego jako gospodarstwo sadownicze. Powstał w latach 1915 – 1925 w charakterze ozdoby budynku mieszkalnego – dworu i ochrony gospodarstwa przed wiatrami. Jest to dobrze zachowane zało Ŝenie (kształt parku nie zmienił si ę wiele od jego powstania) o powierzchni 2,28ha. Układ parku stanowi ą: wzdłu Ŝ granic – szeregi daglezji, grabów, akacji i brzozy (2 ramiona osłaniaj ące gospodarstwo od północnego zachodu i południa), k ępy osłaniaj ące dwór od zachodu (brzozy, świerki, akacje), otoczenie dziedzi ńca honorowego – eliptyczny klomb

przed dworem, grupy klonów pospolitych i srebrzystych, morwy, akacji, kasztanowców pospolitych i czerwonych, d ębów, daglezji, świerków, Ŝywotników, droga dojazdowa do dworu – aleja lipowa wzmocniona strzy Ŝonym Ŝywopłotem grabowym. Park jest zagospodarowany zgodnie z intencjami jego twórców. Gospodarstwo od 1957r. nale Ŝało do Okr ęgowego Zarz ądu Lasów Pa ństwowych, a obecnie znajduje si ę w zarz ądzie Nadle śnictwa Złoczew i zostało przekształcone na szkółk ę zadrzewieniow ą. Cz ęść terenu stanowi ą lasy lub zadrzewienia, głównie osiki, brzozy, jodły, akacji wieku ok. 70 – 80 lat, du Ŝe przestrzenie zajmuj ą młode plantacje modrzewia i sosny czarnej, planowane s ą nasadzenia klonu jawora i daglezji. Stanowi ć one maj ą materiał nasienny dla prowadzenia gospodarki le śnej. Zmiana produkcji z ogrodniczej na szkółkarsk ą nie wpłyn ęła na charakter zadrzewie ń parkowych. Drzewostan jest w dobrym stanie. Szkody wyrz ądził jedynie huragan w 1982r., który spowodował ubytek drzewostanu na powierzchni ok. 0,15ha. 6. Park w Kobierzycku – Park powstał w latach 1890-1900, „przebudowano” go (do kształtu obecnego) w latach 1920-1925. Powierzchnia parku wynosi w chwili obecnej 4,51ha, w tym 1,84ha to wody. Obecny park jest cz ęś ci ą dawniejszego zało Ŝenia ogrodowego, zło Ŝonego z parku z dworem, sadu i ogrodu warzywnego. Z pierwotnego zało Ŝenia parkowego (ok. 1840) pozostała kasztanowcowa aleja wjazdowa do dworu z podjazdem i par ę grup drzew mi ędzy stawem, a dworem. Park nosi cechy parku naturalistycznego, tzn. zmodernizowanego z ko ńcem XIX w. dawnego parku sentymentalnego. Zgodnie z zało Ŝeniem ogrodu naturalistycznego w skład parku wchodzi staw (obecnie zabagniony i zanieczyszczony). Park posiada cz ęść o układzie regularnym – cz ęść najstarsza (wjazd do dworu, aleja i podjazd oraz grupy starych drzew oddzielaj ących dwór od zabudowa ń gospodarskich oraz cz ęść naturaln ą – za dworem, stanowi ącą grupy obecnie rozro śni ętych i zaciemniaj ących pierwotny układ drzew. Główna o ś widokowa poprzez klomb, trawnik prowadziła na drog ę, w kierunku pól. Widoki na wie ś i jej zabudowania, osłoni ęte k ępami drzew, osi ągni ęto skrzywiaj ąc o ś parku od kierunku: wjazd – aleja – dwór. Drzewostan parku stanowi ą akacja biała, buk pospolity (jeden z nich uznany za pomnik przyrody), d ąb szypułkowy, grab pospolity, jawor, jesion wyniosły, kasztanowiec, klon pospolity, lipa drobnolistna, orzech włoski, osika, sosna wejmutka, świerk kłuj ący i pospolity, topola biała, szara i czarna, wi ąz górski i polny, Ŝywotnik zachodni, a z gatunków rzadkich: perełkowiec japo ński i tulipanowiec. Ozdob ą parku jest klomb ró Ŝ karłowatych przed wschodni ą fasad ą dworu. Nowym elementem s ą nasadzenia topoli białej. Stan zdrowotny parku jest zadawalaj ący. Zasadniczy układ przestrzenny nie został zmieniony. 7. Park w Ko ścierzynie – Park powstał w 1836 r. Po I wojnie światowej stary pałac spłon ął, nowy powstał w latach 1918 – 1920,a wraz z nim przebudowano park. Park skomponowano w stylu naturalistycznym. Na głównej osi kompozycyjnej znajduje si ę pałac i staw, na wyspie na środkowym stawie wyst ępuj ą pozostało ści budowli, najprawdopodobniej dawnej winnicy. Cało ść kompozycji zamkni ęta jest biegn ącą wzdłu Ŝ granicy zachodniej alej ą grabow ą. W środkowej cz ęś ci parku dominuje drzewostan olszowo – jesionowy. Na terenie parku ro śnie 35 gatunków drzew, w tym: akacja biała, brzoza brodawkowa, d ąb szypułkowy, grab, jabło ń domowa, jawor, jarz ębina pospolita, kasztanowiec pospolity, klon srebrnolistny, klon jesionolistny, klon pospolity, lipa drobnolistna, modrzew europejski, olcha czarna, orzech włoski, sosna wejmutka, śliwa domowa, świerk kłuj ący, świerk pospolity, topola niekła ńska, topola piramidalna, trójiglicznia, wi ąz górski i pospolity, wierzba krucha i Ŝywotnik zachodni. Wytyczne WKZ postuluj ą uporz ądkowanie przestrzenne przebiegu dró Ŝek i ście Ŝek w gł ębi parku oraz rozrzedzenie nadmiernie zag ęszczonych k ęp drzewostanu parkowego.

Na terenie gminy jest jeszcze, nie obj ęty formami ochrony Park w Mantykach(Rakowice) –

56 obiekt w obecnym stanie stanowi relikt dawnego parku, zało Ŝonego prawdopodobnie z pocz ątkiem XXw. Całe zało Ŝenie parkowo – dworskie ma powierzchni ę ogóln ą 3,81ha, z czego park stanowi ok. 0,8 – 0,9ha, a wody 0,83ha. Od momentu zało Ŝenia, park zajmował niewielk ą powierzchni ę (ok. 1 ha) we wschodniej cz ęś ci całego gospodarstwa, na które składały si ę park z dworem, dziedziniec folwarczny z budynkami gospodarskimi (czworakami, tzw. koszarami, spichlerzem, stodoł ą), sad i stawy. Elementem układu przestrzennego parku była kolista sadzawka otoczona drzewami i alejk ą od strony dworu. Podjazd do dworu znajdował si ę mi ędzy grobl ą a ścian ą drzewostanu. W cz ęś ci południowej parku funkcjonowały jako gospodarcze dwa stawy oddzielone grobl ą i trzeci po drugiej stronie drogi. Obecnie układ przestrzenny jest trudny do odtworzenia. Z parku o kształcie prostok ąta zachowała si ę niewielka k ępa drzew w cz ęś ci wschodniej. Do parku prowadzi aleja jesionowa (uszkodzona), dalej robinie. Z budynków pozostały ruiny, dwór z II poł. XIXw. spłon ął w latach 70-tych. Park został w du Ŝym stopniu zdewastowany, wyci ęto cz ęść drzew. Z zachowanego drzewostanu wymieni ć nale Ŝy pojedyncze drzewa starsze: jesiony wyniosłe, lipy drobnolistne, kasztanowce, robinie, graby, świerki, topole. Rosn ą tam te Ŝ klony pospolite, d ęby szypułkowe, osiki, głogi, leszczyny oraz krzewy. W otoczeniu stawu ro śnie wierzba szara, czeremcha, wierzba biała, odm. płacz ącej. Stawy od południa otacza szpaler olszy czarnej, topoli późnej i wierzby białej. Z wyj ątkiem drzew uszkodzonych mechanicznie drzewostan wykazuje dobr ą zdrowotno ść . Park jest zaro śni ęty chwastami i nie ogrodzony. Konieczne jest uporz ądkowanie i zagospodarowanie obiektu.

Wszystkie parki stanowi ą niezwykle cenne fragmenty, oazy zieleni wysokiej w typowo rolniczym, bezle śnym krajobrazie gminy. Spełniaj ą bardzo wa Ŝną rol ę biocenotyczn ą. S ą siedzib ą drobnej zwierzyny i po Ŝytecznego ptactwa. Wy Ŝej wymienione parki powinny znale źć si ę w gminnej ewidencji zgodnie z Ustaw ą o Ochronie Zabytków. Wszelkie działania w ich obr ębie musz ą by ć uzgadniane z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków i Regionalnym Konserwatorem Przyrody.

8.13. WARUNKI ROZWOJU TURYSTYKI W skali powiatu, jak i województwa gmina nie wyró Ŝnia si ę znacz ącymi walorami przyrodniczymi. Najwi ększym bogactwem krajobrazu jest kompleks le śny wyst ępuj ący w południowo – zachodniej cz ęś ci gminy. Obszar gminy poło Ŝony jest na pograniczu dwóch rejonów rekreacyjnych: rejonu doliny Warty i rejonu środkowej Grabi, lecz w samej gminie poza wymienionym kompleksem le śnym brak jest atrakcyjnych walorów przyrodniczych, w oparciu o które mogłaby si ę rozwija ć rekreacja. W pewnym stopniu umo Ŝliwi to projektowany zbiornik retencyjny „Smardzew”, który poza podstawow ą funkcj ą regulacji stosunków wodnych w najbli Ŝszym obszarze i zaopatrywania obszarów rolnych w wod ę mo Ŝe by ć równie Ŝ wykorzystywany dla celów rekreacyjnych. Zagospodarowanie rekreacyjne umo Ŝliwi ą kompleksy słabych gleb po zachodniej i wschodniej stronie projektowanego zbiornika (głównie gleby V-VI klasy bonitacyjnej). Natomiast gmina posiada korzystne warunki dla rozwoju agroturystyki (ustronne poło Ŝenie, lasy, rozwini ęte rolnictwo – zdrowa Ŝywno ść : owoce, warzywa, mleko, nabiał). W programie rozwoju agroturystyki w byłym województwie sieradzkim zakładano m.in. zorganizowanie sieci kwater prywatnych o odpowiednim standardzie sanitarnym, utworzenie O środka Sportu i Rekreacji, rozbudow ę małej gastronomii, zorganizowanie pola namiotowego i wyznaczenie nowych tras pieszych i rowerowych w nawi ązaniu do istniej ącego zasobu historycznego jakim s ą parki, dwory i pałace zlokalizowane na terenie gminy i w s ąsiedtwie.

8.14. JAKO ŚĆ I ŹRÓDŁA ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

8.14.1. Powietrze atmosferyczne. Do antropogenicznych źródeł emisji zanieczyszcze ń do powietrza mo Ŝna zaliczy ć: energetyczne spalanie paliw; główne źródło emisji dwutlenku siarki, pyłów; du Ŝy udział w emisji tlenków azotu; procesy technologiczne stosowane w zakładach przemysłowych; transport; du Ŝy udział w emisjach tlenku w ęgla, tlenków azotu; paleniska indywidualne; produkcja rolna; źródło du Ŝych emisji amoniaku. Na jako ść powietrza na terenie gminy Wróblew maj ą wpływ: • warunki meteorologiczne – decyduj ą o wielko ści emisji energetycznej i sposobie rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń; • emisja punktowa – pochodzi ze zorganizowanych źródeł w wyniku energetycznego spalania paliw i przemysłowych procesów technologicznych; szczególnie uci ąŜ liwe źródła punktowe na obszarze miasta w 2009 r. to: Zakład Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tub ądzin”, Wytwórnia Mas Bitumicznych w Inczewie, „Tirexpol” – produkcja zniczy we Wróblewie, produkcja brykietu opałowego w Ko ścierzynie; • emisja powierzchniowa – pochodzi z niskich emitorów odprowadzaj ących gazowe produkty spalania z domowych palenisk i lokalnych kotłowni; to tzw. niska emisja, maj ąca najwi ększy udział w sezonie grzewczym) i pojawiaj ąca si ę na terenach wi ększej koncentracji zabudowy opalanej w ęglem kamiennym (Wróblew, Słomków Suchy i Mokry, Charłupia Wielka); • emisja liniowa (komunikacyjna) – jej źródłem jest głównie transport samochodowy, a znaczenie w emisji jak i w imisji z roku na rok coraz wi ększe; szczególnie istotna ze wzgl ędu na niskie źródło emisji; stanowi najwi ększe zagro Ŝenie dla obszarów poło Ŝonych w s ąsiedztwie dróg o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu (droga krajowa nr 12 ł ącz ąca Łód ź - Pozna ń). Ze wzgl ędu na wybitnie rolniczy charakter gminy i brak istotnych źródeł zanieczyszczenia atmosfery, nie prowadzi si ę tu monitoringu powietrza. Najbli Ŝszy punkt pomiaru st ęŜ eń zanieczyszcze ń znajduje si ę w Sieradzu, po stronie zawietrznej w stosunku do obszaru analizowanego. Stan czysto ści powietrza w gminie generalnie nie budzi zastrze Ŝeń. Mo Ŝna si ę spodziewa ć zwi ększonych st ęŜ eń zanieczyszcze ń w sezonie grzewczym, w o środkach o wi ększej koncentracji zabudowy, bowiem w gminie dominuje ogrzewanie w ęglem (obejmuje około 90% budynków). Głównymi źródłami emisji zanieczyszcze ń na terenie gminy s ą emitory kotłowni w ęglowych przy wi ększych osiedlach mieszkaniowych: w Inczewie, Kobierzycku i Ko ścierzynie, a ponadto przy Urz ędzie Gminy we Wróblewie oraz przy gorzelni w Inczewie (aktualnie nieczynna – zakład nie pracuje). Najwi ększym źródłem emisji technologicznej jest Zakład Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tub ądzin”. Źródłem emisji zanieczyszcze ń powietrza jest równie Ŝ nasilony ruch komunikacyjny, szczególnie na drogach krajowych, gdzie du Ŝy udział ma ruch tranzytowy. Obecnie jedno z najwi ększych zagro Ŝeń zdrowia ludno ści i środowiska stanowi ą zanieczyszczenia pyłowe. Gmina Wróblew le Ŝy w strefie (strefa sieradzko-wielu ńska), dla której konieczne jest przeprowadzenie działa ń naprawczych ze wzgl ędu na ponadnormatywne

58 st ęŜ enie pyłu zawieszonego PM 10 (przekroczenie dopuszczalnej liczby dni z poziomem st ęŜ enia pyłu PM 10 powy Ŝej 50 µg/m3) w Sieradzu.19

8.14.2. Wody. Do głównych czynników negatywnie wpływaj ących na środowisko wodne zalicza si ę: zanieczyszczenia punktowe ( ścieki przemysłowe i komunalne), zanieczyszczenia obszarowe (np. ze źródeł rolniczych), zanieczyszczenia liniowe (np. z transportu drogowego), zmiana stosunków wodnych wynikaj ąca z zabudowania, pi ętrzenia czy regulacji koryt cieków (nie jest obj ęta monitoringiem WIO Ś), tzw. „dzikie” wykorzystywanie studni kopanych na szamba.

Wody powierzchniowe Rzeka Myja i Dopływ z Inczewa obj ęte s ą monitoringiem operacyjnym 20 w jednym pounkcie. Punkty pomiarowe monitoringu operacyjnego zlokalizowane s ą poza granicacmi gminy: Myja - Biskupicach, Dopływ z Inaczewa – Baszków. W przypadku obu rzek monitoring wykazał umiarkowany lub poni Ŝej umiarkowanego stan ekologiczny jednolityej cz ęś ci wód. Sa to wody złego stanu – wody o powa Ŝnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie wystepuj ą typowe dla danego rodzaju wód gatunki. Stwierdzono zagro Ŝenie eutrofizacj ą. Stan czysto ści rzek świadczy, Ŝe wpływaj ą na ni ą zanieczyszczenia komunalne pochodz ące z terenów nieskanalizowanych wsi, posiadaj ących wodoci ągi wiejskie, gdzie istniej ą systemy indywidualne odprowadzania ścieków (przypuszczalnie nieszczelne szamba). Gmina nie posiada bowiem uporz ądkowanej gospodarki ściekowej. System odprowadzania ścieków opiera si ę praktycznie na wykorzystywaniu zbiorników bezodpływowych (szamb), cz ęść gospodarstw odprowadza ścieki do dołu gnilnego z wywozem do oczyszczalni w Sieradzu lub Warcie. W 2004 r. oddano w gminie do u Ŝytku oczyszczalni ę ścieków we Wróblewie. Jest to oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna wposa Ŝona w urz ądzenia do pogł ębionego usuwania biogenów o przepustowo ści 200 m 3/dob ę. Odbiorników oczyszczonych ścieków jest rzeka Myja. Na terenie oczyszczalni znajduje si ę punkt zlewny dla ścieków dowo Ŝonych z terenów nieskanalizowanych. W gminie znajduje si ę kilka zorganizowanych zrzutów ścieków (odprowadzone s ą w układach kanalizacji lokalnych): z osiedla mieszkaniowego w Kobierzycku – oczyszczalnia o przepustowo ści 15,0 m 3/d (typu SEBIOFIKON), z osiedla mieszkaniowego w Inczewie – oczyszczalnia o przepustowo ści 13,8 m 3/d (typu POLI AE 100), z Zakładu Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tub ądzin” – ścieki po podczyszczeniu zrzucane są przez rów melioracyjny do cieku z Bartochowa, ze stacji benzynowej we Wróblewie wody opadowe odprowadzane s ą do rowu

19 W 2008 r. w Sieradzu na obszarze o powierzchni 2,9 km2 obejmuj ącym 10 tys. liczby mieszka ńców wyst ępowało przekroczenie 24-godz. poziomu dopuszczalnego pyłu PM 10. Średnioroczna warto ść st ęŜ enia pyłu zawieszonego PM 10 wynosiła 58,9 µg/m3 (przy dopuszczalnej rocznej warto ści 40 µg/m3). Uchwał ą Nr XXXVII/1016/09 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 26 lutego 2009 r. dla strefy sieradzko-wielu ńskiej – obszar przekrocze ń: miasto Sieradz – powiat sieradzki został uchwalony Program ochrony powietrza (Dz. Urz. Nr 106, poz. 1054 z dnia 27 kwietnia 2009 r.) (Rapot o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2008 r., 2009, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łód ź). 20 Przeprowadzony zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81 poz. 685) – rozporz ądzenie weszło w Ŝycie 17 czerwca 2009 r. 59

melioracyjnego, ze stacji uzdatniania wody przy uj ęciu wodoci ągowym w Charłupi Wielkiej (zrzut ścieków z od Ŝelaziaczy do rzeki Myii). Drug ą grup ą zanieczyszcze ń deklasyfikuj ących rzek ę s ą biogeny, które świadcz ą o zanieczyszczeniach obszarowych, typu rolniczego. Źródłami zanieczyszcze ń s ą tu nawozy mineralne i organiczne stosowane do upraw oraz chemiczne środki ochrony ro ślin. Transport biogenów do wód powierzchniowych odbywa si ę ró Ŝnymi drogami, m.in. w wyniku spływów powierzchniowych z wodami opadowymi oraz infiltracji do gruntu i migracji w wodach podziemnych. Mo Ŝna domniemywa ć, Ŝe ze środków ochrony ro ślin mog ą pochodzi ć równie Ŝ zanieczyszczenia wód metalami ci ęŜ kimi, gdy Ŝ brak jest w zlewni Myii (zwłaszcza w jej górnym odcinku) innych istotnych źródeł zanieczyszczenia metalami. Plan perspektywiczny wykorzystania wód rzeki zakłada I klas ę czysto ści.

Wody podziemne Na terenie gminy Wróblew prowadzony jest monitoring21 regionalny jako ści wód podziemnych – jeden punkt pomiarowy w Charłupii Wielkiej reprezentowany przez studni ę gł ębinow ą poziomu czwartorz ędu. W 2008 r. wody posiadały I klas ę czysto ści (wody bardzo dobrej jako ści). Wody na obszarach dolinnych (strefy drenaŜu) s ą ni Ŝszej jako ści ni Ŝ wody w obr ębie wysoczyzn (strefy zasilania). Jako ść wody dostarczanej odbiorcom nie budzi zastrze Ŝeń Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej. W uj ęciach wody usuwane s ą jedynie ponadnormatywne zwi ązki Ŝelaza w od Ŝelaziaczach (filtrach ci śnieniowych zamkni ętych).

Wysoka dysproporcja na terenie gminy mi ędzy stopniem rozwoju sieci kanalizacyjnej i wodoci ągowej powoduje, i Ŝ istnieje powa Ŝne zagro Ŝenie zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych ściekami odprowadzanymi bezpo średnio do wód lub gruntu. Innymi źródłami zanieczyszcze ń wód szczególnie wód podziemnych mog ą by ć: tzw. „dzikie” wysypiska śmieci, tzw. „dzikie” wykorzystywanie studni kopanych na szamba, nieodpowiednio zabezpieczone stacje paliw, fermy hodowlane zwierz ąt; ścieki wprowadzane do gleby, np. poprzez nieszczelne szamba, czy oczyszczanie tych Ŝe szamb bezpo średnio na pola. Zagro Ŝenie dla jako ści wód podziemnych mog ą stanowi ć równie Ŝ nieczynne lub niewła ściwie zabezpieczone studnie wiercone. S ą one źródłem bakteriologicznego ska Ŝenia warstwy wodono śnej.

8.14.3. Gleby. Podstawowymi czynnikami decyduj ącymi o stopniu degradacji gleb s ą: zakwaszenie gleb i zubo Ŝenie ich w składniki pokarmowe. Na terenie gminy Wróblew (tak jak na terenie powiatu) przewa Ŝaj ą gleby kwa śne. Zakwaszenie wpływa na jako ść i produktywno ść gleb, w skrajnych wypadkach prowadz ąc do bardzo szybkiego zubo Ŝenia gleby i ska Ŝenia zwi ązkami Ŝelaza, glinu i manganu (gleby nadmiernie

21 Monitoring wód podziemnych pozwala na obserwacj ę zmian chemizmu wód podziemnych oraz sygnalizowanie pojawiaj ących si ę zagro Ŝeń. Ma to na celu wspomaganie działa ń zmierzaj ących do ograniczenia wpływu czynników antropogenicznych na wody podziemne (Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2007 roku, 2008, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łód ź). 60 zakwaszone s ą podatne na wymywanie, co prowadzi w konsekwencji do wzrostu zanieczyszczenia wód). Przyczyn ą zakwaszania gleb oprócz naturalnych procesów zachodz ących w glebach s ą nadmierne ilo ści SO 2 i tlenków azotu emitowanych przez przemysł i motoryzacj ę. Tereny wzdłu Ŝ arterii komunikacyjnych nara Ŝone s ą w sposób ci ągły na zanieczyszczenia powstałe w wyniku spalania paliw: tlenki azotu, w ęglowodory i pierwiastki śladowe, w tym ołów. Eksploatacja dróg i pojazdów jest równie Ŝ przyczyn ą przenikania do gleby zwi ązków organicznych i metalicznych: kadmu, niklu, miedzi i cynku. Kolizje drogowe z udziałem pojazdów transportuj ących substancje niebezpieczne powoduj ą lokalne zagro Ŝenia dla środowiska glebowego przez ska Ŝenia substancjami ropopochodnymi, kwasami i innymi. Dla gminy Wróblew brak jest danych dotycz ących zanieczyszczenia gleb metalami ci ęŜ kimi. Nale Ŝy jednak przypuszcza ć, i Ŝ ich najwi ększe st ęŜ enie wyst ępuje wzdłu Ŝ arterii komunikacyjnych. Zanieczyszczenie gleb mo Ŝe by ć tak Ŝe wywołane zabiegami zwi ązanymi z podnoszeniem Ŝyzno ści gleb. Skutkiem takich zabiegów s ą podwy Ŝszone st ęŜ enia zwi ązków azotu i fosforu w glebach. Bardzo niskie zu Ŝycie nawozów mineralnych mo Ŝe za ś sta ć si ę przyczyn ą ubo Ŝenia gleb w składniki mineralne. Ilo ść składników pokarmowych dostarczanych w nawozach s ą wielokrotnie mniejsze ni Ŝ zu Ŝycie ich przez ro śliny zbierane jako plon. Zagro Ŝenia zanieczyszczenia gleb płyn ą równie Ŝ ze strony ka Ŝdego przedsi ęwzi ęcia, w wyniku którego nie s ą stosowane podstawowe zasady bhp.

8.14.4. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Gospodarka odpadami komunalnymi w gminie Wróblew prowadzona jest zgodnie z „Regulaminem utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy Wróblew”, który został zatwierdzony Uchwał ą Nr XXX/168/06 z dnia 18 kwietnia 2006 r. Na terenie gminy nie ma komunalnego składowiska odpadów oraz nie jest planowana jego budowa. Wszystkie powstaj ące odpady na terenie gminy s ą transportowane i unieszkodliwiane na wysypisko w Bartochowie (do marca 2010 r.) oraz na wysypisko Miejskie w Mostkach, gmina Zdu ńska Wola. Wg danych za 2008 r. zorganizowanym system zbiórki odpadów komunalnych obj ętych było około 75% mieszka ńców gminy. W strumieniu odpadów komunalnych dominują niesegregowane odpady komunalne. Do zbierania odpadów na terenie gminy stosowane są pojemniki typu SM 110, MGB 240, PA 1,1 oraz du Ŝe pojemno ściowo kontenery. W 2008 r. zebrano 304 Mg niesegregowanych odpadów komunalnych. Segregacja odpadów prowadzona jest tylko przy Urz ędzie Gminy, a odpady odbierane s ą przez Przedsi ębiorstwo Komunalne w Sieradzu. Ustabilizowane osady ściekowe powstaj ące w wyniku pracy oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w miejscowo ści Wróblew wywo Ŝone były kontenerami na wysypisko w Bartochowie – w 2008 r. 35 Mg osadów ściekowych (od kwietnia 2010 r. wysypisko zamkni ęte). Na terenie gminy eternitem pokryte s ą budynki mieszkalne i gospodarcze o ł ącznej powierzchni 210 076 m 2. Obecnie trwa demonta Ŝ wyrobów zawieraj ących azbest/płyty faliste azbestowo- cementowe z budynków mieszkalnych. Ilo ści odpadów niebezpiecznych powstaj ących na terenie gminy Wróblew jest niewielka i wynosiła w 2008 r. 0,20 Mg. S ą to odpady medyczne z Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej we Wróblewie, w Charłupii Wielkiej oraz odpady weterynaryjne z Lecznicy Prywatnej dla Zwierz ąt w W ągłczewie. Z uwagi na wiejski charakter gminy wi ększo ść odpadów ulegaj ących biodegradacji jest zagospodarowywana przez mieszka ńców gminy we własnym zakresie poprzez przydomowe

61 kompostowanie i skarmianie inwentarzem i nie trafia do składowania. Miejscem unieszkodliwiania s ą własne gospodarstwa rolne oraz działki rolne. Gmina Wróblew nale Ŝy do Zwi ązku Komunalnego Gmin “Czyste Miasto, Czysta Gmina”, który skupia 20 gmin. Pod koniec 2006 r. Został oddany do u Ŝytku Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych “Orli Staw” zlokalizowany w gminie Ceków Kolonia. Jego głównym celem jest odzysk (sortownia, kompostowania) dowo Ŝonych z terenów gmin nale Ŝą cych do Zwi ązku odpadów komunalnych zbieranych w sposób selektywny oraz ograniczenie skł ądowania odpadów biodegradowalnych. To kompleksowe centrum zagospodarowywujace odpady komunalne z terenu działania Zwi ązku, które spełnia krajowe i europejskie wymogi prawne. W okresie przej ściowym, do czasu powstania planowanej na terenie powiatu sieradzkiego stacji przeładunkowej odpady komunalne nie s ą segregowane przez wła ścicieli nieruchomo ści (odbierane i składowane na dwóch wysypiskach: w Bartochowie (do marca 2010 r.) i Mostkach). Stacja przeładunkowa stanowi ć b ędzie baz ę przeładunkow ą odpadów komunalnych dowo Ŝonych do Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych „Orli Staw”. Jej uruchomienie pozwoli na przyj ęcie jednolitego systemu zbiórki i transportu odpadów na terenie gminy Wróblew zgodnie z zasadami okre ślonymi przez Zwi ązek Komunalny Gmin „Czyste Miasto, Czysta Gmina ”. Na terenie gminy wyst ępuj ą nieformalne tzw. „dzikie” składowiska odpadów, wykorzystuj ące szereg starych wyrobisk poeksploatacyjnych, które eksploatuj ą okresowo mieszka ńcy pobliskich gospodarstw wiejskich. Jedno z wi ększych znajduje na gruntach wsi W ągłczew. S ą one lokalizowane na bie Ŝą co. Wszystkie dzikie składowiska, jako źródła potencjalnego zanieczyszczania gruntów i wód gruntowych, powinny by ć zlikwidowane, a teren po nich zrekultywowany (najkorzystniejsze byłoby zalesienie). 8.14.5. Hałas Źródła emisji hałasu na terenie miasta to przede wszystkim transport drogowy, kolejowy i przemysł.

Hałas drogowy Stanowi on najbardziej uci ąŜ liwy rodzaj hałasu komunikacyjnego. Wraz z niewystarczaj ącym i spó źnionym, w stosunku do tempa rozwoju komunikacji drogowej, rozwojem układów drogowo – ulicznych (zły stan nawierzchni, zbyt w ąskie drogi, wzmo Ŝony ruch), uległy pogorszeniu warunki akustyczne oraz zwi ększyła si ę uci ąŜ liwo ść dla mieszka ńców terenów poło Ŝonych w pobli Ŝu tras komunikacyjnych. Na terenie miasta najwi ększe nat ęŜ enie ruchu i najbardziej zagro Ŝone rejony oddziaływania hałasu drogowego wyst ępuj ą wzdłu Ŝ drogi krajowej nr 12 relacji Łód ź – Kalisz – Pozna ń oraz nr 14 Łód ź – Sieradz – Walichnowy. Nat ęŜ enie ruchu drogowego ( ŚDR – średni dobowy ruch) w 2007 r. na drogach krajowych biegn ących przez gmin ę Wróblew wg pomiaru przez GDDKiA kształtował si ę nast ępuj ąco 22 :

22 Dla porównania w 1995 r. dane kształtowały si ę nastepujaco: Nat ęŜ enie ruchu drogowego ( ŚDR – średni dobowy ruch) w 1995 r. na drogach krajowych biegn ących przez gmin ę Wróblew wg pomiaru generalnego wykonanego przez „Transprojekt” kształtuje si ę nast ępuj ąco: • droga krajowa nr 12: - odcinek Błaszki – Słomków Suchy 5 400 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym 64% samochody osobowe, 18% samochody ci ęŜ arowe, 1% autobusy, - odcinek Słomków Suchy – Sieradz 6 000 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym 73% samochody osobowe, 14% samochody ci ęŜ arowe, 2% autobusy, • droga krajowa nr 14 - 7 300 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym 62% samochody osobowe, 23% samochody ci ęŜ arowe, 3% autobusy. 62

• droga krajowa nr 12 - odcinek Błaszki–Sieradz - pojazdy samochodowe ogółem – 9686 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym: 6758 pojazdów/dob ę to samochody osobowe, co stanowi 70%, 1013 pojazdów/dob ę to lekkie samochody ci ęŜ arowe(dostawcze), co stanowi 10,5 %, 1789 pojazdów/dob ę to samochody ci ęŜ arowe, co stanowi 18,5 %, 98 pojazdów/dob ę to autobusy co stanowi 1%, • droga krajowa nr 14 - odcinek Sieradz–Złoczew - pojazdy samochodowe ogółem – 10 222 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym: 6828 pojazdów/dobę to samochody osobowe, co stanowi 67%, 1145 pojazdów/dob ę to lekkie samochody ci ęŜ arowe(dostawcze), co stanowi 11 %, 2045 pojazdów/dob ę to samochody ci ęŜ arowe, co stanowi 20 %, 174 pojazdów/dob ę to autobusy co stanowi 1,7 %. Uci ąŜ liwo ści s ą odczuwane w pasie 40 – 45 m od drogi, przy czym najbardziej nara Ŝone s ą zabudowania poło Ŝone w pierwszej linii od drogi. Zabudowa ta stanowi jednocze śnie ekrany akustyczne dla zabudowa ń poło Ŝonych gł ębiej. Drogi powiatowe i gminne stanowi ą znacznie mniejsz ą uci ąŜ liwo ść akustyczn ą.

Hałas kolejowy Jest on odczuwalny wzdłu Ŝ linii kolejowych oraz w pobli Ŝu stacji kolejowych. Przez gmin ę Wróblew przebiega linia kolejowa relacji Łód ź Kaliska – Sieradz – Kalisz – Ostrów Wlkp.- Wrocław/Pozna ń ze stacj ą kolejow ą w S ędzicach obsługuj ącą przewozy pasa Ŝerski i towarowe. Jest to specyficzny rodzaj uci ąŜ liwo ści charakteryzuj ący si ę emisj ą znacznych, acz krótkotrwałych poziomów d źwi ęków.

Hałas przemysłowy Jego nat ęŜ enie od kilku lat ulega du Ŝym zmianom, co wynika zarówno z post ępu techniki i modernizacji starych urz ądze ń, jak i stosowania w zakładach mniej uci ąŜ liwych technologii, a tak Ŝe z powodu likwidacji wielu zakładów uci ąŜ liwych dla środowiska. Jego głównym źródłem jest Zakład Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tub ądzin”. Hałas pochodz ący z pracy suszarni rozpyłowej i pieców rolkowych oraz przeładunku gazu wyst ępuje tylko w bezpo średnim s ąsiedztwie zakładu i nie powoduje kolizji z otoczeniem.

8.14.6. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizuj ące. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujace wyst ępuje powszechnie w środowisku. Źródła promieniowania to: systemy przesyłowe energii elektrycznej, stacje radiowe, telewizyjne, telefonia komórkowa i wszelkiego typu urz ądzenia przemysłowe, diagnostyczne, terapeutyczne czy domowego u Ŝytku. Ujemny wpływ na stan środowiska i zdrowie ludzi maj ą urz ądzenia, które emituj ą fale elektromagnetyczne wysokiej cz ęstotliwo ści w postaci radiofal o cz ęstotliwo ści od 0,1 do 300 Hz i mikrofal od 300 do 300 000 Hz, umieszczone w środowisku naturalnym. Na terenie miasta Głowno do sztucznych źródeł emisji pól elektromagnetycznych stanowi ących zagro Ŝenie dla środowiska nale Ŝą : • linia elektroenergetyczne wysokiego napi ęcia 110kV; • stacje bazowe telefonii komórkowej.

8.14.7. Potencjalne obiekty uci ąŜ liwe. W gminie funkcjonuje kilka obiektów, które w mniejszym lub wi ększym stopniu mog ą oddziaływa ć na środowisko. Najwi ększym z nich jest Zakład Ceramiki Budowlanej „Ceramika Tub ądzin”- źródło emisji 63 technologicznych do powietrza atmosferycznego, emisji hałasu, zrzutów ścieków technologicznych oraz źródłem powstawania wielu rodzajów odpadów. Posiada on własn ą podczyszczalni ę ścieków deszczowych i technologicznych, które po podczyszczeniu zrzucane są do rowu melioracyjnego, a dalej do cieku z Bartochowa. Obiekt emituje do środowiska hałas o nat ęŜ eniu d źwi ęku równym 49 – 55 dB(A) 23 . Źródłem emisji jest praca w ruchu ci ągłym suszarni rozpyłowej i pieców rolkowych oraz przeładunek gazu. Zakład wytwarza znaczne ilo ści odpadów, w cało ści zagospodarowywane. Aby nie powodował zagro Ŝeń i uci ąŜ liwo ści w środowisku zakład winien spełnia ć nało Ŝone na niego wymogi decyzji dot. dopuszczalnych emisji zanieczyszcze ń, ładunków zrzucanych ścieków oraz zagospodarowania odpadów. Inne obiekty oddziaływuj ące na środowisko, to drobne prywatne zakłady wytwórczo-usługowe, które okresowo mog ą wpływa ć na niektóre z elementów środowiska. Nale Ŝą do nich: fermy drobiu, niosek i ubojnie we Wróblewie. Uci ąŜ liwo ści ą jest emisja nieprzyjemnych zapachów, w tym amoniaku. W gminie znajduje si ę kilka obiektów, które z racji swojego charakteru i potencjalnej uci ąŜ liwo ści nale Ŝą do grupy obiektów mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu przepisów szczególnych. Nale Ŝą do nich: • stacje benzynowe - potencjalnym zagro Ŝeniem dla wód powierzchniowych i podziemnych, tak Ŝe gruntów mo Ŝe by ć·utrata szczelno ści podziemnych zbiorników paliwa, jak równie Ŝ odcieki powierzchniowe, bez urz ądze ń podczyszczaj ących, • fermy drobiu i ubojnia (we Wróblewie w s ąsiedztwie szkoły) - emisja nieprzyjemnych zapachów, ścieki, odpady), • przetwórnia ryb morskich - w ędzarnia we Wróblewie – pracuj ąca sezonowo (z wyj ątkiem lata) – uci ąŜ liwo ści ą jest głównie emisja zanieczyszcze ń pochodz ących z wędzenia, • tartak w Słomkowie Suchym – uci ąŜ liwo ści głównie w zakresie hałasu i zapylania powietrza trocinami, • blacharstwo, lakiernictwo, mechanika pojazdowa – uci ąŜ liwo ść akustyczna i emisja lotnych rozpuszczalników organicznych do powietrza.

8.14.8. Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska. Na terenie gminy Wróblew nie wyst ępuj ą zakłady du Ŝego i zwi ększonego ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnych awarii. Potencjalnymi nadzwyczajnymi zagro Ŝeniami dla środowiska przyrodniczego i człowieka na terenie gminy Wróblew mog ą by ć zagro Ŝenia zwi ązane z transportem materiałów niebezpiecznych, zarówno kolejowym, jak i drogowym. Najbardziej obci ąŜ ony jest kierunek drogowy: droga krajowa nr 12 relacji Łód ź – Kalisz – Pozna ń oraz nr 14 Łód ź – Sieradz – Walichnowy oraz linia kolejowa relacji Łód ź – Sieradz – Wrocław. Na obu szlakach przewo Ŝone s ą praktycznie wszystkie materiały u Ŝywane obecnie przez przemysł chemiczny. Potencjalne zagro Ŝenia (wyciek substancji niebezpiecznych, wybuch, po Ŝar, itp.) mog ą zaistnie ć w wyniku nieprzewidzianych wydarze ń na w/w szlakach komunikacyjnych (awaria, wypadek, itp.). Mog ą one wywoła ć negatywne skutki w wielu elementach środowiska przyrodniczego (powietrzu, wodach, gruntach z glebami, szacie ro ślinnej, świecie zwierz ąt) oraz bezpo średnio zagrozi ć zdrowiu i Ŝyciu ludzi. Ponadto na terenie miasta znajduj ą si ę stacje benzynowe b ędące potencjalnym źródłem zagro Ŝenia wystąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej.

8.14.9. Obowi ązuj ące strefy sanitarne i bezpiecze ństwa. Na obszarze gminy obowi ązuje strefa ochrony sanitarnej od istniej ących cmentarzy 50 m – dla terenu zwodoci ągowanego we wsiach Wróblew, W ągłczew, Tub ądzin i Charłupia Wielka.

23 Wg pomiarów dokonanych na terenie parku s ąsiaduj ącego z zakładem. 64

Wyznacza si ę równie Ŝ strefy bezpiecze ństwa od linii elektroenergetycznej wysokiego napi ęcia 110 kV w wysoko ści 18,0 m na stron ę, która wyklucza zabudow ę mieszkaniow ą i inne funkcje chronione.

8.15. WNIOSKI DO ZAŁO śEŃ POLITYKI Z analizy środowiska przyrodniczego gminy Wróblew, jego naturalnych cech, walorów i zasobów, a tak Ŝe zagro Ŝeń urbanizacyjnych, zarówno dla tego środowiska, jak i środowiska Ŝycia człowieka, wynika szereg konkretnych, ogólnych w skali gminy, uwarunkowa ń i wniosków do studium: 1. Gmina posiada korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa (stosunkowo małe urozmaicenie powierzchni; korzystne warunki klimatyczne; wzgl ędnie korzystne warunki wodne – niezb ędne jest przeprowadzanie regulacji stosunków wodnych – melioracje wodne, ze wzgl ędu na obecno ść na powierzchni lub w płytkim podło Ŝu gruntów półprzepuszczalnych i nieprzepuszczalnych, nadmiar wody notowany jest w lutym i marcu, a deficyt w lecie i jesieni; ogólny wska źnik jako ści rolniczej przestrzeni produkcyjnej, opracowany prze IUNG w Puławach uwzgl ędniaj ący 4 elementy środowiska tj. gleby, rze źbę terenu, agroklimat i warunki wodne dla gminy Wróblew jest bardzo wysoki i kształtuje si ę na poziomie 70,0, przy średnim dla województwa 62,4 (i powiatu 60,8)). Dlatego zasadnicz ą przesłank ą rozwoju gminy powinno by ć nadal rolnictwo ukierunkowane na zaopatrzenie Łodzi, Sieradza i Śląska. 2. Rze źba, budowa geologiczna i warunki wodne nie stwarzają w sposób znacz ący barier w zainwestowaniu terenu. Ograniczenia b ędą stanowi ć tereny zmeliorowane. 3. W dnach dolin rzecznych oraz lokalnych obni Ŝeniach terenu panuj ą mało korzystne i niekorzystne warunki gruntowo-wodne dla budownictwa. Pełni ą one rol ę lokalnych ci ągów ekologicznych i nale Ŝy je chroni ć przed zabudow ą. 4. Na terenie gminy Wróblew po obu brzegach rzeki Myii (praktycznie na całym jej odcinku w granicach gminy) wyst ępuj ą tereny zagro Ŝone powodzi ą. Powinny one pozosta ć w dotychczasowym u Ŝytkowaniu – ł ąki i pastwiska. Nie nale Ŝy w zasiegu terenów zagrozonych zalaniem wprowadza ć nowych terenów inwestycyjnych. 5. Zasobem gminy jest du Ŝy udział gleb wysokich klas bonitacyjnych, chronionych przed zmian ą sposobu u Ŝytkowania, co mo Ŝe by ć lokalnie pewnym ograniczeniem w zainwestowaniu. 6. Problemem mo Ŝe by ć deficyt wód dla celów wykorzystania rolniczego, zarówno powierzchniowych, jak i podziemnych. Dotyczy to głównie obszaru zlewni rzeki Prosny, któr ą proponuje si ę obj ąć ochron ą (zakaz lokalizacji wodochłonnych obiektów, rozwa Ŝenie mo Ŝliwo ści utworzenia małych zbiorników retencyjnych na rzece Sw ędrni i innych dopływach Prosny, zadrzewianie powierzchni zlewni, i inne zabiegi magazynuj ące wody w zlewni). 7. Na terenie gminy udokumentowano kilka złó Ŝ. Tereny poeksploatacyjne nale Ŝy rekultywowa ć w kierunku rolnym, le śnym, wodnym. 8. W skali powiatu, jak i województwa gmina nie wyró Ŝnia si ę znacz ącymi walorami przyrodniczymi. Najwi ększym bogactwem krajobrazu i walorem przyrodniczym s ą kompleksy le śne, których znaczna koncentracja wyst ępuje w południowo - zachodniej cz ęś ci gminy, obj ęte ochron ą w systemie obszarów chronionego krajobrazu. Lasy stanowi ą bardzo wa Ŝne w ęzły w systemie ekologicznym gminy. Wa Ŝne jest wykształcenie układu pasmowego, tj. stworzenie tzw. korytarzy ekologicznych, poprzez powi ązanie istniej ących i nowopowstałych niewielkich (pow. 5 ha) kompleksów le śnych z systemem zadrzewie ń, co spowoduje powstanie ci ągłego systemu przyrodniczego, wpływaj ącego korzystnie na popraw ę warunków hydrologicznych gleb, przeciwdziałanie erozji wietrznej 65

i powierzchniowej oraz degradacji ziemi, zwi ększenie wodnej retencyjno ści środowiska i podniesienie ró Ŝnorodno ści ekologicznej środowiska. Program zwi ększania lesisto ści przewiduje obj ęcie dolesieniami enklaw i półenklaw le śnych, powi ększanie istniej ących kompleksów, aby cało ść tworzyła zwarty system przyrodniczy, zdolny spełnia ć funkcj ę ekologiczn ą. Do realizacji dolesie ń proponuje si ę wykorzysta ć grunty słabych klas bonitacyjnych: VIz, VI, V, a w wyj ątkowych wypadkach IV (gdy wymaga tego zasada racjonalno ści gospodarki le śnej lub przebiegu granicy rolno-le śnej). Nie wskazane do zalesiania s ą bagna, torfowiska, wodne nieu Ŝytki. 9. Cennymi walorami gminy s ą obszary i obiekty prawnie chronione – Br ąszewicki Obszar Chronionego Krajobrazu, pomniki przyrody, parki w zało Ŝeniach parkowo-dworskich. 10. Wskazuje si ę na konieczno ść zachowania i ochrony wszystkich elementów zieleni wysokiej gminy, jak równie Ŝ wzbogacania jej o nowe nasadzenia. 11. Wszelkie zainwestowanie zwi ązane z uci ąŜ liwo ściami: zakłady przemysłowe o du Ŝej emisji zanieczyszcze ń do powietrza, fermy kurze (emituj ące du Ŝe ilo ści amoniaku), oczyszczalnie ścieków oraz wysypiska śmieci nale Ŝy lokalizowa ć z dala od kompleksów le śnych, gdy Ŝ maj ą one ujemny wpływ na zachowanie warto ści ekologicznych lasu. 12. Aktualnie najwa Ŝniejszym problemem jest nieuporz ądkowana gospodarka ściekowa i brak odpowiednich urz ądze ń oczyszczaj ących ścieki oraz gospodarka odpadami (zanieczyszczenia socjalno-bytowe, a tak Ŝe dzikie wysypiska śmieci stanowi ą najwi ększe zagro Ŝenie dla wód powierzchniowych i podziemnych). Władze gminy dostrzegaj ąc te problemy i zagro Ŝenia przyst ępuj ą do budowy oczyszczalni ścieków w poszczególnych miejscowo ściach i rozbudowy sieci kanalizacyjnej. Zamierzeniem jest równie Ŝ uporz ądkowanie gospodarki odpadami. 13. Klimat akustyczny na terenie gminy kształtuje przede wszystkim transport kolejowy i drogowy, w mniejszym stopniu przemysł. Przy lokalizacji nowych terenów inwestycyjnych, szczególnie o funkcji mieszkaniowej, nale Ŝy uwzgl ędni ć uci ąŜ liwo ści akustyczne i zastosowa ć rozwi ązania ograniczaj ące (np. strefy zieleni izolacyjnej). 14. Według klasyfikacji terenów pod względem wyst ępowania zagro Ŝeń środowiska w oparciu o szereg kryteriów, gmina Wróblew została zaliczona do grupy A, tj. terenu, na którym praktycznie nie wyst ępuj ą zagro Ŝenia (lub maj ą one charakter punktowy) i ze wzgl ędu na bardzo dobry stan środowiska nie było dotychczas potrzeby przeprowadzania szczegółowych bada ń i pomiarów.

Diagnoza stanu środowiska i waloryzacja przyrodnicza w ramach studium jest punktem wyj ścia dla poszukiwania optymalnych rozwi ąza ń przestrzennych zarówno w stosunku do zasad zagospodarowania, jak i wymaga ń ochrony środowiska.

IX. ŚRODOWISKO KULTUROWE – STAN ISTNEIJ ĄCY I UWARUNKOWANIA

Opracowane uwarunkowania dotycz ące środowiska kulturowego i wizualnego mają charakter informacyjny oraz zawierają postulaty i wytyczne b ędące materiałem analitycznym do sformuowania ustale ń w drugiej cz ęś ci opracowania „Studium...”. Diagnoza stanu środowiska kulturowego zawiera: • rys historyczny oraz krótk ą charakterystyk ę poszczególnych wsi z terenu gminy Wróblew, • obiekty i zespoły architektoniczne wpisane do rejestru zabytków, • obiekty i zespoły architektoniczne uj ęte w gminnej ewidencji zabytków, • siedziby rezydencjonalno – obronne tzw. „kopce podworskie”,

• tereny stanowisk archeologicznych (z uwzgl ędnieniem chronologii i funkcji obiektu), • wytyczne z opracowa ń wy Ŝszego rz ędu.

9.1. RYS HISTORYCZNY Historia gminy jest bardzo odległa, co wynika z bada ń archeologicznych i licznych zabytków oraz znalezisk i pami ątek historycznych. Osadnictwo na terenie gminy si ęga czasów bardzo dawnych o czym świadcz ą obecnie m.in. najwi ększe wsie o średniowiecznej metryce (XIV i XV). S ą to Charłupia Wielka, Inczew, Ko ścierzyn, Kobierzycko, Wróblew i Tub ądzin. W rozplanowaniu dawnych wsi, dominuje układ ulicowy wraz z osadnictwem typu przysiółkowego (samotniczego), oraz zwi ązane z wsi ą historyczne budownictwo rezydencjonalne.

Charłupia Wielka - wyst ępuj ąca w źródłach pisanych jako Charłupia Magna. Nazwa wsi pierwszy raz pojawiła si ę w źródłach pisanych ju Ŝ w 1339 roku jako własno ść kasztelana spicymierskiego Piotra Świnki. W pó źnym średniowieczu Charłupia stanowiła centrum wielowioskowego klucza Charłupskich zapewne potomków rodu Świnków, po 1436r. wi ększa cz ęść maj ątków Charłupskich przeszła do maj ątku Malskich. W XVI w cz ęść Charłupi Wielkiej znajdowała si ę jeszcze w r ękach rodziny Charłupskich. Opis wsi z 1690r. wspomina o obecno ści we wsi dworu Rodziny Walewskich. S ądzi ć mo Ŝna, Ŝe od XIV w. w Charłupi Wielkiej były kolejne dwory Świnków – Charłupskich, Malskich i Walewskich (by ć mo Ŝe jeszcze innych kolejnych wła ścicieli wsi). Współcze śnie istniej ący dwór powstał w XVII w., był rozbudowywany w wieku XIX. W latach 1912-1913 mieszkał w nim Władysław Reymont. Obecnie dwór w Charłupi Wielkiej jest własno ści ą prywatn ą. Inczew - po raz pierwszy pojawił si ę w źródłach pisanych w 1391 roku. Na pocz ątku XV wieku połowa Inczewa znajdowała si ę przej ściowo w r ęku Gr ądzkich i w 1426 r. została odst ąpiona przez Mikołaja Gr ądzkiego za połow ę Małkowa. Od 1916 r. Inczew nale Ŝał do rodziny Walewskich. Na przełomie XVIII i XIX w. w posiadło ści dworskiej zało Ŝono park dworski, w połowie XIX w. zbudowano nowy dwór, przebudowany w latach 1906-1908. W roku 1923 wybudowano gorzelni ę oraz spichlerz. W 1930 r. maj ątek w Inczewie obejmował 30 ha gruntów. Ko ścierzyn - pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1411. Było to miejsce, gdzie osiedlili si ę Poraitowie, którzy przybrali pó źniej nazwisko Ko ścierscy. Ich maj ątek przeszedł potem w r ęce rodziny Pstroko ńskich, tak Ŝe Poraitów i Kobierzyckich, a w XIXI i XX w. mieszkali tu Pr ądzy ńscy. W 1836 r. K. Pr ądzy ński zbudował w Ko ścierzynie pierwszy dwór i zało Ŝył park w stylu krajobrazowym. Kobierzycko – w źródłach pisanych wzmiankowany w 1386 r. W XV w. Kobierzycko (Du Ŝe i Małe) było własno ś Kobierzyckich herbu Korab i Pomian. W 1658 r. dobra we wsi przej ął Mikołaj Kołdowski. W 1836 r. na licytacji posiadło ść nabył senator Pr ądzy ński, który w 1 poł.XIX w. zało Ŝył przydworski park, gruntownie przeformowany w XX w. W 1881 r. maj ątek był w rękach Wincentego Pr ądzy ńskiego, nast ępnie na przełomie XIX/XX w. nale Ŝał do rodziny Łęckich. Kolejni wła ściciele – rodzina Rado ńskich (od 1912 r. Feliks Rado ński, od 1930 r. – Maria Rado ńska), wznie śli na pocz ątku XX w. dwór o cechach klasycystycznych. Tub ądzin wymieniany w źródłach historycznych po raz pierwszy w 1392 r. był pocz ątkowo własno ści ą rodu Rudnickich. W XVII w. przeszedł w posiadanie Stanisława Rado ńskiego, nast ępnie M. i K. Krze Ŝanowskich, J. Iwa ńskiej. Od pocz ątku XVIII w. kolejnymi wła ścicielami byli: od 1716 r. – rodzina W ęŜ yków, od 1760 r. – rodzina Zbijewskich, od 1850r. – Wincent Nieniewski, od1886r. – Henryk Mirsz vel Tykocinier, od 1891 r. –Kazimierz Collonna Walewski. Charakterystycznym elementem historycznym we wsi jest dwór z ko ńca XVIII w., w którym mie ści si ę obecnie Muzeum Wn ętrz Dworskich z cenn ą kolekcj ą portretów rodu Walewskich.

Wróblew wspominany w źródłach pisanych w 1330 roku przy okazji potwierdzenia przez ksi ęcia sieradzkiego nabycia wsi przez Chwała z D ąbrówki. W XV w. Wróblew wchodził w skład wielowioskowego klucza Świnków z Charłupi Wielkiej. Od XV w. kolejnymi wła ścicielami Wróblewa byli: Ró Ŝyce, Nieniewscy, Załuskowscy, W ęŜ ykowie, Pi ątkowscy i Majchrzyccy. Siedzib ą władz gminy został Wróblew w 1899 r.

Gmina Wróblew mo Ŝe poszczyci ć si ę wieloma znanymi lud źmi, którzy mieszkali i tworzyli na jej terenie. Mo Ŝna do nich zaliczy ć Władysława St. Reymonta – laureata nagrody Nobla, Ignacj ę Pi ątkowsk ą – wybitn ą etnografk ę sieradzk ą, Kazimierza Walewskiego – kolekcjonara.

9.2. ELEMENTY TO śSAMO ŚCI FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ Podstawowymi elementami wyznaczaj ącymi to Ŝsamo ść funkcjonalno-przestrzenn ą gminy s ą: 1. zespoły dworsko-parkowe skoncentrowane w północnej i wschodniej cz ęś ci gminy, stanowi ące podstawowe skupiska zieleni wysokiej w obszarze, charakteryzuj ącej si ę znikom ą lesisto ści ą, 2. krajobraz: a) pasma zagrodowej zabudowy przydro Ŝnej w śród pól w otwartym krajobrazie rolniczym z falist ą rze źbą terenu, b) doliny rzek i cieków z bardzo słabo wykształconymi terenami le śnymi.

9.3. WARTO ŚCI KULTUROWE Na terenie gminy Wroblew znajduje si ę wiele obiektów zabytkowych. Niestety, nieliczne z nich są obj ęte ochron ą poprzez wpis do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Lista obiektów i obszarów obj ętych gminn ą ewidencj ą zabytków jest niewiele dłu Ŝsza. Wi ększo ść obiektów architektonicznych – głównie domów mieszkalnych (obj ętych ewidencj ą WKZ) znikn ęła z krajobrazu gminy lub utraciła swoje walory kulturowe poprzez przebudow ę lub brak nale Ŝytej opieki (np. opuszczenie budynku przez zamieszkuj ącego), co w konsekwencji doprowadziło do ruiny.

9.3.1. Obiekty wpisane do gminnej ewidencji zabytków. Na terenie gminy Wróblew wszystkie cenne obiekty i obszary wpisane zostały do „Gminnej ewidencji zabytków gminy Wróblew”, któr ą opracowała P. Lidia Lamcha w czerwcu 2010 roku.

Gminna ewidencja zabytków -wykaz Nr i data Nr karty wpisu do Nr ewid. Konstruk Obecna Lp Miejscowo ść Obiekt Adres Datowanie Stan ewiden.j rejestru działki cja funkcja zabytków Ko ściół w zespole 8/A z dn. 1. Charłupia Wielka 1a. ko ścioła parafialnego p.w. Charłupia Wielka 334 Ceglana XVIII w. Dobry Sakralna 28.12.1967 r. św. Bartłomieja Dzwonnica w zespole 2. Charłupia Wielka 1b. ------ko ścioła parafialnego p.w. Charłupia Wielka 334 Ceglana ------Dobry Sakralna św. Bartłomieja Plebania w zespole 3. Charłupia Wielka 1c. ------ko ścioła parafialnego p.w. Charłupia Wielka 335 Ceglana XIX w. Dobry Sakralna św. Bartłomieja Otoczenie przyko ścielne w obr ębie murów w 4. Charłupia Wielka 1d. ------zespole ko ścioła Charłupia Wielka 334 ------XVIII w. Dobry Sakralna parafialnego p.w. św. Bartłomieja 9/A z dn. Dwór w zespole dworsko - Charłupia Wielka 5. Charłupia Wielka 2a. 472/2 Ceglana I poł. XIX w. Bardzo zły Mieszkalna 28.12.1967 r. parkowym 102 Urz ądzony w Park w zespole dworsko - Charłupia Wielka 6. Charłupia Wielka 2b. ------472/2 ------l. 1920 – Zły Parkowa parkowym 102 1925. Cmentarz parafialny w 7. Charłupia Wielka 3. ------Charłupia Wielka 139 ------XX w. Dobry Sepulkralna Charłupi Wielkiej Charłupia Wielka 8. Charłupia Wielka 4. ------Dom Nr 83 418 Drewniana XX w. Zły Mieszkalna 83 Charłupia Wielka Pocz ątek XX 9. Charłupia Wielka 5. ------Dom Nr 84 420 Drewniana Zły Mieszkalna 84 w. 10. Dzi ębędów 6. ------Park dworski Dzieb ędów 101/5 ------XIX w. Zły Parkowa Dwór w zespole dworsko- 11. Edmundów 7a. ------Edmundów 505/1 Ceglana XX w. Dobry Biurowa parkowym Park w zespole dworsko- 12. Edmundów 7b. ------Edmundów 505/2 ------XX w. Dobry Parkowa parkowym Obiekt w Obiekt w 290/A z dn. Dwór w zespole dworsko- 13. Inczew 8a. Inczew 19/23 Murowana XIX-XX w. trakcie trakcie 21.03.1977 r. parkowo-fabrycznym remontu remontu Park w zespole dworsko- 14. Inczew 8b. ------Inczew 19/23 ------XIX-XX w. Zły Parkowa parkowo-fabrycznym Pozostało ści zespołu folwarcznego w zespole 15. Inczew 8c. ------Inczew 19/23 ------XIX-XX w. Zły ------dworsko-pałacowo- fabrycznym

291/A z dn. Dwór w zespole dworsko- 16. Kobierzycko 9a. Kobierzycko 50/1 411 Ceglany XIX-XX w. Zły Mieszkalna 21.03.1977 r. parkowym Park w zespole dworsko- 17. Kobierzycko 9b. ------Kobierzycko 50/1 411 ------XIX-XX w. Zły Parkowa parkowym Pozostało ści zespołu folwarcznego w obr ębie 18. Kobierzycko 9c. ------Kobierzycko 410 ------XIX-XX w. Zły Gospodarcza zespołu dworsko- parkowego 19. Kobierzycko 10. ------Dom Nr 39 Kobierzycko 39 132 Ceglana XX w. Dobry Mieszkalna 416/A z dn. Dwór w zespole dworsko- 20. Ko ścierzyn 11a. Ko ścierzyn 77 25/6 Ceglana Pocz. XX w. Dobry Biurowa 27.06.1997 r. parkowym Dom zarz ądcy-rz ądcówka 365/A z dn. 21. Ko ścierzyn 11b. w zespole dworsko- Ko ścierzyn 77 25/6 Murowana Pocz. XX w. Zły ------22.09.1988 r. parkowym Spichlerz w zespole 22. Ko ścierzyn 11c. ------Ko ścierzyn 77 25/6 Murowana Pocz. XX w. Zły Gospodarcza dworsko-parkowym Park w zespole dworsko- 23. Ko ścierzyn 11d. ------Ko ścierzyn 25/6 ------Pocz. XX w. Dobry Parkowa parkowym 24. Oraczew 12. ------Dom Nr 24 Oraczew 24 57 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 25. Oraczew 13. ------Dom Nr 29 Oraczew 29 61/1 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 26. Oraczew 14. ------Dom Nr 49 Oraczew 49 85 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 27. Oraczew 15. ------Dom Nr 57 Oraczew 57 97 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 28. Oraczew Mały 16. ------Dom Nr 22 Oraczew Mały 22 348/4 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 332/A z dn. 29. Sadokrzyce 17. Wiatrak typu „ko źlak” Sadokrzyce 47 52 Drewniana 1920 r. Zły ------03.10.1986 r. 52/A z dn. Dwór-ruiny w zespole Trwała 30. Sędzice 18a. Sędzice 269/12 Ceglana XVIII-XIX w. Trwała ruina 28.12.1967 r. dworsko-parkowym ruina Relikty Parku w zespole 31. Sędzice 18b. ------Sędzice 269/12 ------XVIII-XIX w. Zły Nieu Ŝytek dworsko-parkowym Stacja kolejowa na linii Stacja 32. Sędzice 19. ------warszawsko-kaliskiej w Słomków Suchy 331/2 Ceglana XVIII-XIX w. Dobry kolejowa Słomkowie Suchym 33. Słomków Suchy 20. ------Dom Nr 52 Słomków Suchy 214 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 68/A z dn. Dwór w zespole dworsko- Bardzo Muzeum 34. Tub ądzin 21a. Tub ądzin 196/10 Ceglana XVIII-XIX w. 28.12.1967 r. parkowym dobry Walewskich 69/A z dn. Oficyna w zespole Muzeum 35. Tub ądzin 21b. Tub ądzin 196/10 Ceglana XVIII-XIX w. Dobry 28.12.1967 r. dworsko-parkowym Walewskich 70/A z dn. Park w zespole dworsko- 36. Tub ądzin 21c. Tub ądzin 196/10 ------XVIII-XIX w. Dobry Parkowa 18.12.1967 r. parkowym 315 Zadrzewienie przy drodze- 1152/67 z dn. (Tub ądzin) Aleja 37. Inczew-Tub ądzin 21d. aleja lipowa Inczew- Tub ądzin ------XIX w. Aleja 14.06.1974 r. 6 zadbana Tub ądzin (Inczew) 38. Tub ądzin 22a. ------Ko ściół w zespole Tub ądzin 36 300 Ceglana XIX w. Dobry Sakralna

ko ścioła parafialnego p.w. św. Wawrzy ńca Plebania w zespole 39. Tub ądzin 22b. ------ko ścioła parafialnego p.w. Tub ądzin 36 300 Murowana ------Dobry Sakralna św. Wawrzy ńca Otoczenie ko ścioła w zespole ko ścioła 40. Tub ądzin 22c. ------Tub ądzin 36 300 ------XIX w. Dobry Sakralna parafialnego p.w. św. Wawrzy ńca Cmentarz parafialny w 41. Tub ądzin 23a. ------zespole cmentarza Tub ądzin 91 ------XIX-XX w. Dobry Sepulkralna parafialnego Kaplica na cmentarzu 42. Tub ądzin 23b. ------parafialnym w zespole Tub ądzin 91 Ceglana XIX-XX w. Dobry Sakralna cmentarza parafialnego Ko ściół w zespole 43. Wągłczew 24a. 85/A ko ścioła parafialnego p.w. Wągłczew 53 189 Ceglana 1612-1626 Dobry Sakralna św. Klemensa Plebania (dawny klasztor) w zespole ko ścioła 44. Wągłczew 24b. 86/A Wągłczew 53 189 Ceglana 1612-1626 Dobry Sakralna parafialnego p.w. św. Klemensa. Mur kamienny w zespole 45. Wągłczew 24c. ------ko ścioła parafialnego p.w. Wągłczew 53 189 Kamienna 1612-1626 Dobry Sakralna św. Klemensa.

Otoczenie ko ścioła w obr ębie zespołu ko ścioła 46. Wągłczew 24d. ------Wągłczew 53 189 ------1612-1626 Dobry Sakralna parafialnego p.w. św. Klemensa

Cmentarz w zespole 47. Wągłczew 25a. ------cmentarza parafialnego w Wągłczew 252 ------XIX-XX w. Dobry Sepulkralna Wągłczewie

Kaplica grobowa rodziny Psarskich w zespole 48. Wągłczew 25b. ------Wągłczew 252 Ceglana XIX-XX w. Dobry Sepulkralna cmentarza parafialnego Wągłczewie

49. Wągłczew 26. ------Dom Nr 20 Wągłczew 20 58/1 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna 50. Wągłczew 27. ------Dom Nr 23 Wągłczew 23 56 Drewniana Pocz. XX w. Zły Mieszkalna

Ko ściół w zespole 93/A z dn. 51. Wróblew 28a. ko ścioła parafialnego p.w. Wróblew 15 Drewniana 1804,1930 Dobry Sakralna 28.12.1967 św. Piotra i Pawła

Plebania w zespole Wróblew, Centrum 52. Wróblew 28b. ------ko ścioła parafialnego p.w. 16 Ceglana ------Dobry Sakralna Gminy św. Piotra i Pawła

Otoczenie ko ścioła w zespole ko ścioła 53. Wróblew 28c. ------Wróblew 15 ------1804,1830 Dobry Sakralna parafialnego p.w. św. Piotra i Pawła

Cmentarz w zespole 54. Wróblew 29a. ------Wróblew 225 ------XIX-XX w. Dobry Sepulkralna cmentarza parafialnego

Kaplica grobowa rodziny 94/A z dn. Nieniewskich w zespole 55. Wróblew 29b. Wróblew 225 Ceglana XIX w. Dobry Sepulkralna 28.12.1967 r. cmentarza parafialnego we Wróblewie

Grobowiec Feliksa Jasie ńczyka Rado ńskiego 56. Wróblew 29c. ------Wróblew 225 Ceglana XIX w. Dobry Sepulkralna w zespole cmentarza parafialnego

Wróblew, Centrum 57. Wróblew 30. ------Dom i remiza stra Ŝacka 60 Ceglana Pocz. XX w. Dobry Społeczna Gminy 58. Wróblew 31. ------Dom Nr 17 Wróblew 17 37/3 Ceglana Ok. 1935 r. Zły Usługowa 59. Wróblew 32. ------Dom Nr 32 Wróblew 32 446 Drewniana Pocz. XX w. Dobry Mieszkalna

9.3.2. Obiekty architektoniczne wpisane do rejestru zabytków W Gminie Wróblew, maj ącej XIV wieczn ą metryk ę wyst ępuje wiele obiektów o du Ŝych warto ściach kulturowych. Zaliczy ć do nich mo Ŝna zarówno zabytkowe obiekty architektoniczne, zabytkowe zało Ŝenia parkowo – dworskie, rejony wyst ępowania siedzib rezydencjonalno- obronnych oraz udokumentowane strefy ochrony archeologicznej. W tym rozdziale przedstawiono zabytkowe obiekty architektoniczne wpisane do rejestru WKZ, z uwzgl ędnieniem formy i konstrukcji budynku oraz obecnej sytuacji własno ściowej. Wykaz obiektów sporz ądzono na podstawie materiałów archiwalnych WKZ i gminnej ewidencji zabytków.

REJESTR „A” ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH

1) CHARŁUPIA WIELKA – KO ŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. ŚW. BARTŁOMIEJA (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 8/A , Nr decyzji KL.IV – 680, 680/67, wpisany do rejestru zabytków 28.12.1967r.). Własno ść osoby prawnej – wyznaniowa. Budynek z 1797 r., pierwotnie drewniany, kilkakrotnie odbudowywany. Wybudowany z cegły, strop i dach wykonany w konstrukcji drewnianej, poszycie dachu – wcze śniej dachówka, współcze śnie blacha. Istniej ąca bryła jednonawowa, w stylu baroku klasycyzuj ącego, z dwuspadowym dachem zwie ńczonym wie Ŝyczk ą z sygnaturk ą. Fasada bryły zwie ńczona jest szczytem barokowym. Ko ściół posiada bogato wyposa Ŝone wn ętrze z historyczn ą dekoracj ą stiukow ą, barokowymi ołtarzami oraz rokokowymi i XIX-to wiecznymi rze źbami. W bliskim s ąsiedztwie ko ścioła znajduje si ę plebania wybudowana w 1900r. na planie prostok ąta. Ko ściół ufundowany przez Jana Walewskiego. Zdj ęcie nr 1a.

2) CHARŁUPIA WIELKA – DWÓR MUROWANY WZNIESIONY W XVII w., ROZBUDOWANY w polowie XIX w. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 9/A . Nr decyzji KL.IV – 680, 681/67, wpisany do rejestru zabytków 28.12.1967r.).Obecnie własno ść prywatna – wła ściciel, osoba fizyczna. Bryła budynku prosta, głównie jednokondygnacyjna, fragmentami dwukondygnacyjna (we wn ętrzu dwutraktowy salon dwukondygnacyjny), w środkowej cz ęś ci frontu ganek wsparty na 4 filarach, po bokach dwa boczne skrzydła. Dwór wybudowany z cegły, strop i dach wykonany w konstrukcji drewnianej, kryty dachówk ą. Pierwotnie budynek otoczony był stylowym ogrodem o powierzchni 4-rech hektarów z jednohektarowym stawem. Dwór wybudowany przez rodzin ę Walewskich. Wielokrotne przebudowy spowodowały utrat ę stylowego charakteru, obiekt nabrał cech XIX wiecznej kamienicy mieszcza ńskiej. W zachowanym salonie polichromia wykonana przez Betelmana. W dworze tym, w latach 1912-1913 tworzył Władysław Reymont. Obiekt w bardzo złym stanie technicznym. Zdj ęcie nr 2a.

3) INCZEW – DWÓR MUROWANY WZNIESIONY W XIX w., PRZEBUDOWYWANY W LATACH 1906–1908. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 290/A , wpisany do rejestru zabytków 21.03.1977r. Nr decyzji KL. IX – 53, 40/5/77 ).Obecnie własno ść prywatna – wła ściciel osoba fizyczna. Autor projektu i budowniczy dworu – nieznany. Po przebudowie na pocz ątku XX w. obiekt o cechach pałacu klasycystycznego. Bryła budynku prosta, dwukondygnacyjna, podpiwniczona, z poddaszem u Ŝytkowym, na planie prostok ąta z czworok ątnymi przybudówkami w szczytach i pi ętrowym ryzalitem na osi od strony frontowej. Dach łamany, polski, przenikaj ący si ę z dachem mansardowym. Układ wewn ętrzny dwutraktowy, amfiladowy. W latach osiemdziesi ątych rozpocz ęto remont pałcu, niestety z braku funduszy nie dokończono 73 go, obiekt systematycznie niszczeje. Zdj ęcie nr 8a.

4) KOBIERZYCKO – DWÓR MUROWANY WZNIESIONY W KO ŃCU XIX w. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 291/A , Nr decyzji KL.IX – 53, 40/7/77). Własno ść Skarbu Pa ństwa. Budynek murowany, ściany z cegły, nad cz ęś ci ą piwniczn ą strop ceglany, pozostałe stropy drewniane, wi ęźba dachowa drewniana. Bryła budynku parterowa, podpiwniczona, z nieu Ŝytkowym poddaszem o dachu wielospadowym. Elewacja o zró Ŝnicowanych podziałach kompozycyjnych. Budynek w stylu eklektycznym, zbudowany dla Feliksa Rado ńskiego, który był przyjacielem Władysława Reymonta. Reymont cz ęsto go ścił w Kobierzycku, tam pisał „Insurekcje”. Zdj ęcie nr 9a.

5) KO ŚCIERZYN - DWÓR MUROWANY WZNIESIONY W LATACH 1914-1916. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 416/A , Nr decyzji PSOZ.IV-53, 40/20/97 ). Własno ść Skarbu Pa ństwa. Budynek obecnie u Ŝytkowany przez Wojewódzki O środek Doradztwa Rolniczego. Fundatorem dworu był Stanisław Pr ądzy ński. Bryła budynku eklektyczna z przewag ą cech neobarokowych zlokalizowana w otoczeniu parku o charakterze krajobrazowym. Dwór murowany, parterowy, z poddaszem u Ŝytkowym, cz ęś ciowo podpiwniczony, kryty cz ęś ciowo wysokim dachem mansardowym o konstrukcji j ętkowej oraz cz ęś ciowo dachem dwuspadowym. Wzniesiony został na planie wydłu Ŝonego prostok ąta z wydatnymi ryzalitami w elewacji ogrodowej oraz, przysadzistym w proporcjach, dwukondygnacyjnym, a Ŝurowym gankiem, zwie ńczonym trójk ątnym naczółkiem na osi elewacji frontowej. Obiekt jest przykładem tzw. „stylu narodowego” (w tej odmianie nazywanego „stylem dworkowym”) z wyra źnym nawi ązaniem do form barokowych (ganek, kolumny), oraz z zastosowaniem elementów secesyjnych (spłaszczone łuki na otworami okiennymi). Zdj ęcie nr 11a.

6) KO ŚCIERZYN – OFICYNA, DOM ZARZ ĄDCY TZW.„RZ ĄDCÓWKA” WZNIESIONA NA POCZ. XX w.- co najmniej dwukrotnie przebudowywana, obiekt wchodz ący w skład zespołu dworskiego w Ko ścierzynie (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 365/A , Nr decyzji KL.IX – 5340, 40/88, wpisany do rejestru zabytków 22.09.1988r.). Obiekt nieu Ŝytkowany, w złym stanie, wymaga podj ęcia działa ń konserwatorskich i remontu. Własno ść Skarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 11b.

7) SADOKRZYCE – WIATRAK TYPU „KO ŹLAK” WYBUDOWANY w 1920 r. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 332/A , Nr decyzji KL.IX.5340,11/89, wpisany do rejestru zabytków WKZ 03.10.1989r.). Bryła drewniana, dwukondygnacyjna, z dwuspadowym dachem z naczółkiem, postawiona przez Józefa Trojaica. W czasie wojny u Ŝytkowany przez Niemców. Obecny wła ściciel prywatny– osoba fizyczna. Zdj ęcie nr 17.

8) SĘDZICE – DWÓR - ruiny MUROWANY Z XVIII w, PRZEBUDOWYWANY W XIX w. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 52/A , decyzja z dnia 28.12.1967 r.). Bryła budynku była zło Ŝona, z wyeksponowanym podcieniem kolumnowym w przedniej fasadzie, głównie jednokondygnacyjna, fragmentami dwukondygnacyjna. Urodził si ę tu znany architekt warszawski Apoloniusz Nieniewski (1856-1922). Obecnie własno ść prywatna -osoby fizycznej. Zdj ęcie nr 18a.

9) TUB ĄDZIN – DWÓR Z XVIII-XIX w. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 68/A , Nr decyzji KL.IV.680, 728/67, wpisany do rejestru zabytków WKZ 28.12.1967 r.). Obiekt o znaczeniu ponadregionalnym. Dwór murowany, pobudowany przez ówczesnego wła ściciela Macieja Zbijewskiego; jego kolejni wła ściciele to: od 1850 r. - Walenty Nieniewski, od 1886r. – Henryk Hirsz vel Tykocinier, od 1891 r. – Kazimierz Collona Walewski (do roku 1940). W latach 1973- 1984 obiekt podano remontowi generalnemu. Od 1984r – Muzeum Wn ętrz Dworskich. Bryła budynku dwukondygnacyjna o konstrukcji ceglanej z dachem drewnianym, czterospadowym, mansardowym, pokrytym dachówk ą. Budynek w stylu klasycystycznym, o rzucie dwutraktowym z usytuowan ą centralnie klatk ą schodow ą. Kompozycja elewacji podkre ślona osiowo usytuowanym wej ściem i balkonem na dwóch kolumnach. Obecnie własno ść Skarbu Pa ństwa . Zdj ęcie nr 21a.

10) TUB ĄDZIN – OFICYNA DWORSKA Z POCZ ĄTKU XIX w. ( Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 69/A , Nr decyzji KL.IV.680, 729/67, wpisany do rejestru zabytków WKZ 28.12.1967 r.). Obiekt będący cz ęś ci ą składow ą zało Ŝenia dworsko-parkowego, obecnie Muzeum Wn ętrz Dworskich. Bryła budynku parterowa o konstrukcji ceglanej z dachem drewnianym, dwuspadowym, pokrytym dachówk ą. Budynek w stylu klasycystycznym, o rzucie dwutraktowym Kompozycja elewacji podkre ślona osiowo usytuowanym gankiem z charakterystycznym dla doby klasycyzmu trójk ątnym szczytem na dwóch kolumnach. Obecnie własno ść Skarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 21b.

11) TUB ĄDZIN – PARK Z XVIII - XIX w. ( Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 70/A , wpisany do rejestru zabytków WKZ 28.12.1967 r.). Dobrze utrzymany, zadbany i uporz ądkwany, na terenie wyst ępuj ą drzewa o randze pomników przyrody. Własno ść Skarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 21c.

12) TUB ĄDZIN – ZADRZEWIENIE PRZY DRODZE –ALEJA LIPOWA INCZEW –TUB ĄDZIN Z XIX w. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 1152/67 , wpisany do rejestru zabytków WKZ 14.06.1974 r.). Dobrze utrzymana, zadbana. Własno ść Skarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 21d.

13) WĄGŁCZEW – KO ŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W . ŚW. KLEMENSA ZBUDOWANY W LATACH 1612 - 1626 (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 85/A , Nr decyzji KL.IV.680, 744/67, wpisany do rejestru zabytków WKZ 28.12.1967r.). Obiekt w stylu pó źnorenesansowym, jednonawowy z wie Ŝą dzwonnicz ą w zachodniej cz ęś ci nawy. Konstrukcja ceglana, stropy i dach - drewniane. Wn ętrze ko ścioła w stylu renesansowym; sklepienie kolebkowe z lunetami, ściany z podziałami kompozycyjnymi w formie pilastrów, bogate dekoracje stiukowe. Własno ść osoby prawnej – wyznaniowa, stan dobry. Zdjęcie nr 24a.

14) WĄGŁCZEW – DAWNY KLASZTOR KANONIKÓW REGULARNYCH (OBECNIE PLEBANIA) ZBUDOWANY W LATACH 1612 - 1626 (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 86/A , Nr decyzji KL.IV.680, 749/67, wpisany do rejestru zabytków WKZ 13.05.1965r.). Obiekt w stylu pó źnorenesansowym, dwupi ętrowy o rzucie na planie prostok ąta. Konstrukcja ścian i sklepie ń ceglana, strop i wi ęź ba dachowa – drewniane. Własno ść osoby prawnej – wyznaniowa, stan dobry. Zdj ęcie nr 24b.

15) WRÓBLEW – KO ŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W . ŚW. ŚW. PIOTRA I PAWŁA ZBUDOWANY W ROKU 1804 , przebudowany około 1930r. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 93/A , Nr decyzji KL.IV.680, 745/67, wpisany do rejestru zabytków WKZ 28.12.1967r.). Obiekt drewniany o konstrukcji zr ębowej, jednonawowy, z wy Ŝszym prezbiterium w cz ęś ci zachodniej. Wnętrze ko ścioła drewniane ze sklepieniem kolebkowym pozornie wspartym na słupach. Własno ść osoby prawnej – wyznaniowa, stan dobry. Obecnie wymiana pokrycia dachowego na blache miedziana. Zdj ęcie nr 28a.

16) WRÓBLEW – KAPLICA RODZINY NIENIEWSKICH P.W. ŚW. AUGUSTYNA, UFUNDOWANA W XIX w. (ok.1860 r.) przez Cypriana Nieniewskiego. (Nr Rej. Dz. Woj. Sieradzkiego 94/A , Nr decyzji KL.IV.680, 750/67. ) Kaplica wykonana z cegły ceramicznej o ścianach otynkowanych tynkiem wapiennym, ze sklepieniem klasztornym z apsyd ą w kształcie półkopuły, z dachem dwuspadowym. Zewn ętrzne ściany rozczłonkowane pilastrami z wysokimi oknami zako ńczonymi łukami półkolistymi. Wej ście w elewacji frontowej zwie ńczone trójk ątnym szczytem z wie Ŝyczk ą i sygnaturk ą. Drzwi wej ściowe rokokowo – klasycystyczne, drewniane (oryginalnie w XIXw. podwójne), obecnie zachowane wewn ętrzne skrzydła. Zdj ęcie nr 29b.

REJESTR „B” ZABYTKÓW RUCHOMYCH

1. TUB ĄDZIN – KAPLICZKA ZNAJDUJACA SI Ę W ZESPOLE KO ŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. ŚW. WAWRZY ŃCA Z XVIII/XIX w. (Nr Rej. B/347/134/1 ).

Obiekty wpisane do rejestru WKZ podlegaj ą ochronie przewidzianej w przepisach obowi ązuj ącej ustawy z dnia 23 lipca 2003 r o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (z odpowiednimi przepisami wykonawczymi, w tym Rozporz ądzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac (...) przy zabytku wpisanym do rejestru oraz bada ń archeologicznych i poszukiwa ń (...) zabytków ruchomych). Wszelkie prace remontowe oraz zmiany w układzie przestrzennym budynków musz ą odbywa ć si ę za pozwoleniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz pod jego bezpo średnim nadzorem.

9.3.3. Obiekty architektoniczne znajduj ące si ę w gminnej ewidencji zabytków wraz z opisem. Teren gminy Wróblew obfituje w liczne, warte obejrzenia obiekty o du Ŝych warto ściach kulturowych maj ące ró Ŝnorodn ą funkcj ę i ró Ŝny stopie ń zachowania technicznego. Obj ęcie ochron ą prawna tych obiektów mo Ŝe nast ąpi ć poprzez opracowanie planów miejscowych lub ustanowienie ochrony w decyzjach administracyjnych (m.in. decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego), zgodnie z przepisami odr ębynymi. Poni Ŝej wymieniono pojedyncze obiekty, zespoły historycznej zabudowy oraz zało Ŝenia parkowe wyst ępuj ące w gminie Wróblew w poszczególnych wsiach, uwzgl ędniaj ąc funkcj ę, materiał konstrukcyjny, czas powstania oraz wła ściciela obiektu (na podstawie ewidencji WKZ), a tak Ŝe opisano ich stan.

CHARŁUPIA WIELKA 1. w zespole ko ścioła parafialnego p.w. św. Bartłomieja Apostoła (wpisanego do rejestru): • dzwonnica – murowana z cegły, z pocz ątku XX w., otynkowana ok.1980 r. Zdj ęcie nr 1b. 76

• plebania – murowana z cegły, z XIX w. otynkoana Zdj ęcie nr 1c. • otoczenie przyko ścielne w zespole ko ścioła w granicach murów. Zdj ęcie nr 1d. Teren zespołu obj ętego ochron ą bardo dobrze utrzymany, cz ęś ciowo utwardzony kostk ą obj ęty, w otoczeniu du Ŝo zieleni wysokiej i nistkiej , dobrze utrzymanej obiekt umieszczone w ewidencji. Własno ść wyznaniowa. Całe zało Ŝenie czytelne a ko ściuł umiejscowiony osiowo – na osi drogi powiatowej obsługuj ącej wie ś Charłupia Wielka. 2. w zespole dworsko – parkowym (oprócz dworu wpisanego do rejestru): • park o charakterze krajobrazowym z XIX w., podobnie jak dwór w bardzo złym stanie, pozbawiony porz ądkowania i piel ęgnacji systematycznie niszczeje. W parku 4 pojedyncze drzewa - pomniki przyrody oraz aleja kasztanowców składaj ąca si ę z 38 drzew. Zdj ęcie nr 2b. 3. cmentarz parafialny z pocz. XIX w. z zadrzewieniem i ogrodzeniem, dobrze eksponowany, własno ść wyznaniowa. Na cmentarzu, przy głównej aleji znajduje si ę grobowiec granitowy z czarn ą marmurow ą tablic ą barona Stanisława Graevego(1868-1912) i jego Ŝony Franciszki ze Śląskich (1826 -1918). Zdj ęcie nr 3. 4. dom mieszkalny Charłupia Wielka Nr 83 – z XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i piel ęgnacji. Dom usytuowany w zabudowie rozproszonej, nad rzek ą Myj ą (docelowo w pobli Ŝu zalewu). Zdj ęcie nr 5. 5. dom mieszkalny Charłupia Wielka Nr 84 – z XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i piel ęgnacji, pojawiły si ę w granicach zagrody nowe, dysharmonijne inwestycje. Dom usytuowany w zabudowie rozproszonej, nad rzek ą Myj ą (docelowo w pobli Ŝu zalewu). Zdj ęcie nr 4.

DZIEB ĘDÓW 1. Park o charakterze krajobrazowym z XIX w. Układ parku mało czytelny, sam park bardzo zniszczony, w pakrku było 7 stawów, zasilanych wodami rz. Sw ędry, które jeszcze mo Ŝna okre śli ć w terenie. W parku ocalały godne uwagi aleje: grabowa i jesionowa oraz pomnikowe okazy drzew: 2 platany, lipy, jesiony, wi ązy i białodrzew. Park wymaga przeprowadzenia prac reawloryzacyjnych. Własno ść prywatna Zdj ęcie nr 6.

EDMUNDÓW 1. w zespole dworsko-parkowym: • dwór z XX w. - murowany – cegła, parterowy, z poddaszem u Ŝytkowym, kryty cz ęś ciowo wysokim dachem czterospadowym. Wzniesiony został na planie prostok ąta z półokr ągłym w parterze, dwukondygnacyjnym gankiem, zwie ńczonym trójk ątnym naczółkiem na osi elewacji frontowej. Obiekt jest własno ści ą Skarbu Pa ństwa, bardzo dobrze utrzymany. Zdj ęcie nr 7a. • park o charakterze krajobrazowym z 1915-1925 r., podobnie jak dwór w dobrym stanie, całe zało Ŝenie ma charakter osiowy, z wyra Ŝną alej ą prowadz ącą do dworu. Aleja wymaga uporz ądkowania (przyci ęcia zieleni niskiej) co dało by bardziej czytelny układ i zachęciło 77

do odwiedzania. Własno ść Skarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 7b.

INCZEW 1. w zespole dworsko – parkowym (oprócz dworu/pałacu wpisanego do rejestru): • park o charakterze krajobrazowym z XIX/XX w, w złym stanie, brak rewaloryzacji i porz ądkowania prowadzi do dalszej degradacji, własno ść prywatna. Zdj ęcie nr 8b. • pozostało ści zespołu folwarcznego (m.in. były budynek gorzelni, mur. z 1923 r. i spichlerz, murowany z pierwszej połowy XIX w., przebudowany w latach 80-tych XX w.). Przebudowane i zniszczone stanowi ą obiekty dysharmonijne w całym zało Ŝeniu. Obszar wymaga rewaloryzacji. Własno ść prywatna. Zdj ęcie nr 8c.

KOBIERZYCKO 1. w zespole dworsko – parkowym (oprócz dworu wpisanego do rejestru): • park o charakterze krajobrazowym z XIX – XX w, w złym stanie, brak porz ądkowania i rewaloryzacji, od strony wsi w granicach parku malowaniczy staw. Własno ść Sakarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 9b. • pozostało ści zespołu folwarcznego w obr ębie zespołu dworsko-parkowego (m.in. budynek stajni, mur. z 1879 r., przebudowany w latach 80-tych XX w.) Zabudowania folwarczne wymagaj ą rewaloryzacji, w obr ębie zespołu folwarcznego wprowadzono obce kulturowo obiekty gospodarcze dysharmonizuj ące z zachowanymi obiektami folwarcznymi. Na terenie panuje “bałagan”. Własno ść Sakarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 9c. 2. dom mieszkalny Kobierzycko Nr 39 – z XX w. – murowany, dach dwuspadowy z naczółkami, własno ść prywatna, stan techniczny dobry. Dom usytuowany w zwartej zabudowie przy drodze przez wie ś. Zdj ęcie nr 10.

KO ŚCIERZYN 1. w zespole dworsko – parkowym (oprócz dworu i oficyny wpisanych do rejestru): • park o charakterze naturalistycznym z XVIII/XIX w., zachowany w dobrym stanie. Powierzchnia parku wynosiła ok. 5 ha, z czego 1ha zajmowały staw i inne wody. U Ŝytkownik – Wojewódzki O środek Doradztwa Rolnicznego, własność Skarbu Pa ństwa. Na osiach widokowych na dwór i park zlokalizowane, obce kulturowo obiekty mieszkalne i inne, dysharmonizuj ące z otoczeniem. Zdj ęcie nr 11d. • spichlerz z 1904 r., murowany, w złym stanie technicznym, własno ść Skarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 11c.

ORACZEW 1. dom mieszkalny Oraczew Nr 24 – z poczatku XX w. Drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany 78

w zwartej zabudowie zlokalizowanej wzdłu Ŝ głównej drogi przez wie ś. Zdj ęcie nr 12. 2. dom mieszkalny Oraczew Nr 29 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy pokryty eternitem, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany w zwartej zabudowie zlokalizowanej wzdłuŜ głównej drogi przez wie ś. Zdj ęcie nr 13 3. dom mieszkalny Oraczew Nr 49 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany w zwartej zabudowie zlokalizowanej wzdłu Ŝ głównej drogi przez wie ś. Zdj ęcie nr 14. 4. dom mieszkalny Oraczew Nr 57 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy pokryty eternitem, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany w zwartej zabudowie zlokalizowanej wzdłuŜ głównej drogi przez wie ś. Zdj ęcie nr 15.

ORACZEW MAŁY 1. dom mieszkalny Oraczew Nr 22 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji, niewłasciwa stolarka okienna. Dom usytuowany na ko ńcu drogi przez wie ś , pod lasem. Zdj ęcie nr 16.

SĘDZICE 1. w zespole dworsko – parkowym (oprócz ruin dworu wpisanego do rejestru): • relikt parku o charakterze krajobrazowym z XVIII-XIX w., o powierzchni ok. 4,2 ha, w bardzo złym stanie, brak porz ądkowania i rewaloryzacji. Nast ępuj ą geodezyjne podziały terenu, w granicach parku nasdzenia sadownicze.Własno ść Sakarbu Pa ństwa. Zdj ęcie nr 18b.

SŁOMKÓW SUCHY 1. dom mieszkalny Słomków Suchy Nr 52 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany na ko ńcu wsi, przy drodze powiatowej do W ągłczewa. Zdj ęcie nr 20. 2. budynek stacji kolejowej na trasie linii warszawsko-kaliskiej, pochodz ący z XVIII XIXw.,murowany z cegły nieotynkowanej, w cz ęś ci wschodniej jednokondygnacyjny, w cz ęś ci zachodniej dwukondygnacyjny, dobrze zachowany, nadal pełni rol ę budynku dworcowego, własno ść PKP. Zdj ęcie nr 19.

TUB ĄDZIN 1. w zespole ko ścioła parafialnego p. w. św. Wawrzy ńca: • ko ściół murowany z XIX w. (ok.1900 r), stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 22a. • plebania z ok. XIX/XX w., murowana, jednokndygnacyjna na planie prostok ąta z gankiem od frontu, stan dobry, własno ść wyznaniowa. 79

Zdj ęcie nr 22b. • otoczenie ko ścioła w granicach ogrodzenia, dwonica murowna, otoczenie dobrze utrzymane z du Ŝa ilo ści ą zieleni wysokiej, stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 22c. 2. cmentarz parafialny z XIX-XX w. z zadrzewieniem i ogrodzeniem, usytuowany na niewiekim wzniesieniu, stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 23a. 3. kaplica w zespole cmentarza parafialnego z XIX-XX w., ceglana, otynkowana, usytuowana na osi drogi prowadz ącej ze wsi Tub ądzin na cmentarz. Zdj ęcie nr 23b.

WĄGŁCZEW 1. w zespole zespole ko ścioła parafialnego p.w. św. Klemensa (oprócz ko ścioła i plebanii wpisanych do rejestru zabytków): • mur kamienny – ogrodzenie ko ścioła, mur otynkowany z XVII w. stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 24c. • otoczenie ko ścioła w obr ębie muru, uporzadkowane, dobrze zachowane, stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 24d. W s ąsiedztwie otoczenia ko ścioła (przy klasztorze) zlokalizowana wspólczestna zabudowa, zakłócaj ąca ekspozycj ę obiektów. 2. w zespole cmentarza parafialnego • kaplica grobowa rodziny Psarskich, murowana z cegły, otynkowana, z XIX-XX w. (prawdopodobnie z ok. 1840 r.) Zdj ęcie nr 25b • cmentarz z XIX-XX w. z zadrzewieniem i ogrodzeniem. Zdj ęcie nr 25a. 3. dom mieszkalny W ągłczew Nr 20 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany na poczatku drogi do wsi, przy drodze powiatowej z Słomkowa Suchego. Zdj ęcie nr 26. 4. dom mieszkalny W ągłczew Nr 23 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany na poczatku drogi do wsi, przy drodze powiatowej z Słomkowa Suchego. Zdj ęcie nr 27.

WRÓBLEW 1. w zespole ko ścioła parafialnego p.w. św. św. Piotra i Pawła (wpisanego do rejestru): • plebania, murowana z cegły, z pocz ątku XX w., jednokondygnacyjna, pokryta dachem dwuspadowym, stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 28b. • otoczenie ko ścioła wraz z murowan ą dwonnic ą i zieleni ą wysok ą. Zdj ęcie nr 28c.

2. cmentarz parafialny z XIX-XX w. z zadrzewieniem i ogrodzeniem, stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 29a. 3. na cmentarzu parafialnym grobowiec Felikasa Jasie ńczyka Rado ńskiego, murowany z cegły, otynkowany, z XIX w. Stan dobry, własno ść wyznaniowa. Zdj ęcie nr 29c. 4. dom i remiza stra Ŝacka z pocz ątku XX w., murowane z cegły, otynkowane, stan dobry, własno ść pa ństwowa. Obiekt poło Ŝony w centrum wsi, przy drodze krajowej nr 12 z Sieradza do Kalisza. Zdj ęcie nr 30. 5. dom mieszkalny Wróblew Nr 17 – z ok. 1935 r., murowany, dach dwuspadowy (bardzo mały kąt nachylenia), własno ść prywatna, stan techniczny zły, brak remontu i pielęgnacji. Dom usytuowany w centrum wsi, przy drodze krajowej nr 12 z Sieradza do Kalisza, naprzeciw budynku OSP. Zdj ęcie nr 31. 6. dom mieszkalny Wróblew Nr 32 – z poczatku XX w. drewniany, dach dwuspadowy, własno ść prywatna, stan techniczny dobry, brak remontu i piel ęgnacji. Dom usytuowany naprzeciw ko ścioła, w cenrum wsi. Zdj ęcie nr 32.

Postulaty ochrony i wytyczne projektowe dotycz ące w/w obiektów i zało Ŝeń o warto ściach kulturowych s ą jednym z zało Ŝeń polityki przestrzennej o charakterze ochronnym, niniejszego „Studium...”.

9.3.4. Siedziby rezydencjonalno – obronne. W Gminie Wróblew, maj ącej XIV wieczn ą metryk ę, wyst ępuj ą tereny historycznych, zlokalizowanych lub domniemanych zało Ŝeń rezydencjonalno – obronnych. Obecnie w przestrzeni s ą to zielone tereny otwarte wymagaj ące ochrony przed zainwestowaniem kubaturowym. Niniejszy rozdział okre śla lokalizacj ę, form ę i czas przeprowadzonych bada ń archeologicznych oraz krótk ą charakterystyk ę grodzisk i siedzib rezydencjonalno –obronnych, nazywanych „dworami na kopcach” opisanych na podstawie opracowania L. Kajzera i J. Augustyniaka „Wst ęp do studiów nad świeckim budownictwem obronnym sieradzkiego w XIII–XVII/XVIII w.”

CHARŁUPIA WIELKA – DWORY NA KOPCU – (obiekt badany przez G. Le ńczyka i opisany szczegółowo w przedwojennej literaturze). Obiekty przedstawiono po raz pierwszy w opisie wsi z 1441 r. i 1690 r. Wg relacji G. Le ńczyka w latach 30–tych XX w. na ł ąkach dworskich w Charłupi Wielkiej znajdowały si ę dwa kopce po średniowiecznych zało Ŝeniach przestrzennych. Pierwszy, znajduj ący si ę mi ędzy strug ą a młynówk ą, przy niewielkiej wysoko ści posiadał średnic ę około 30 m., otaczała go fosa o szeroko ści ok. 10 m. na zewn ątrz której widoczny był wał o szeroko ści ok. 5 m. u podstawy – w okresie mi ędzywojennym prawie zupełnie go rozwieziono. Drugi kopiec miał zbli Ŝon ą do kwadratu podstaw ę o boku 30 m i 3 m wysoko ści. Był to kopiec graniczny poło Ŝony mi ędzy Charłupi ą Wielk ą a Charłupi ą – Kłocko. Relikt nasypu został rozwieziony w 1956 r. Oba kopce wymagaj ą dalszych bada ń archeologicznych.

DZIEB ĘDÓW – DWÓR NA KOPCU – (Obiekt dotychczas nie wzmiankowany w literaturze, wspomina o nim po średnio inwentarz wsi z 1721 r. Bada ń terenowych nie przeprowadzono). Nie stwierdzono reliktów kopca. Enigmatyczno ść informacji nie pozwala 81 stwierdzi ć, czy kopiec był reliktem po starej siedzibie obronnej, czy np. kopcem widokowym – wysp ą na stawie.

INCZEW – DWÓR NA KOPCU – (bada ń archeologicznych obiektu nie prowadzono). Obiekt nie był notowany w opisach inwentarzowych wsi. Jedyna wzmianka o dworze na kopcu w Inczewie pochodzi z 1839 r.

KO ŚCIERZYN – DWORY NA KOPCU – (pierwszy, sto Ŝkowaty nasyp odkryła w czasie bada ń powierzchniowych A. Kufel – Dzierzgowska z Muzeum w Sieradzu. Drugi nasyp, poło Ŝony w parku podworskim, zidentyfikował L. Kajzer. Oba kopce były w 1983 r. przedmiotem bada ń terenowych, podczas których okre ślono chronologi ę ich u Ŝytkowania). Pierwszy kopiec (w łąkach ok. 700 m na płn.–zach. od dworu) poło Ŝony w zakolu cieku (obecnie rowu melioracyjnego) wywy Ŝszony był na wysoko ść ok. 1,5 m, jego średnica wynosiła 15 – 20 m, a szeroko ść otaczaj ącej go fosy nie przekraczała 6 m. Drugi kopiec w parku poło Ŝony na północ od dworu miał kształt kolistego nasypu o średnicy ponad 30 m o wysoko ści ponad 3 m. Pierwotnie otaczała go do ść szeroka fosa, która od południa i zachodu przeformowana została w staw. Obecnie pierwszy kopiec jest od zachodu całkowicie rozwieziony, drugi nasyp cz ęś ciowo ocalał i w chwili obecnej porasta go starodrzew. Badania obu kopców w Ko ścierzynie udokumentowały istnienie kolejnych dworów we wsi, z których 3 pierwsze (siedziba na kopcu w ł ąkach i siedziby na kopcu w parku) miały wyra źny charakter obronny (lini ę rozwoju poszczególnych dworów przedstawiono w ksi ąŜ ce „Wst ęp do studiów nad świeckim budownictwem obronnym sieradzkiego w XIII–XVII/XVIII w.” ). Obecny dwór we wsi Ko ścierzyn jest szóstym obiektem mieszkalnym w zało Ŝeniu rezydencjonalno – obronnym wybudowanym w latach 1914 - 1916. Oba kopce wymagaj ą dalszych bada ń wykopaliskowych, które mog ą przynie ść weryfikacj ę lub u ści ślenie przedstawionych wy Ŝej danych.

SŁOMKÓW MOKRY – DWÓR NA KOPCU – (obiekt nie był dotychczas wzmiankowany w literaturze, notuj ą go dwa XVIII – wieczne opisy wsi. Bada ń archeologicznych, terenowych nie prowadzono). Kopiec znajduje si ę około 500 m na południe do drogi wiod ącej z Sieradza do Błaszek, na kraw ędzi doliny istniej ącego cieku wodnego.

SMARDZEW – GRODZISKO STO śKOWATE – (W literaturze pojawia si ę w ksi ąŜ ce J. Kami ńskiej „Grody...” oraz obszernie opisane jest w „Uwagach o ewolucji...” L. Kajzera). Grodzisko sto Ŝkowe to pozostało ść po pierwotnej rezydencji obronnej protoplastów Korabitów Łaskich. Okre ślenie dokładnej chronologii kopca jest niemo Ŝliwe ze wzgl ędu na brak dotychczasowych bada ń terenowych.

Opisane wy Ŝej pozostało ści po zało Ŝeniach rezydencjonalno – obronych podzielono na udokumentowane z przeprowadzonymi badaniami terenowymi (Charłupia Wielka i Ko ścierzyn) oraz domniemane bez wykonanych prac w terenie (D ąbrówka, Dzieb ędów, Inczew, Słomków Mokry, Smardzew, Wróblew). Wszystkie rejony lokalizacji „dworów i grodów...” wymagaj ą przeprowadzenia szczegółowych, archeologicznych prac terenowych. Badania powy Ŝsze mog ą przeprowadzi ć jedynie archeolodzy po uzyskaniu zezwolenia WKZ Del. W Sieradzu.

9.3.5 Stanowiska archeologiczne. Wa Ŝnym podkre ślenia tematem na omawianym obszarze jest problematyka osadnictwa z okresu pradziejowego, wczesnego średniowiecza, średniowiecza i nowo Ŝytno ści. Na obszarze gminy Wróblew wyst ępuje 157 stanowisk archeologicznych, z których wiele 82 posiada istotne znaczenie dla rekonstrukcji procesów kulturowych. Poni Ŝej przedstawiono krótk ą charakterystyk ę poszczególnych stanowisk z uwzgl ędnieniem funkcji obiektu (osady, grodziska, cmentarzyska itp.), epok historycznych (epoka kamienna, epoka br ązu i epoka Ŝelaza) oraz kultur archeologicznych (np. k. łu Ŝycka, k. pomorska, k. przeworska, k. ceramiki sznurowej itp.). Stanowiska archeologiczne wytyczono na podstawie bada ń powierzchniowych w ramach programu archeologicznego Zdj ęcie Polski (materiały uzyskane od WKZ w 2009 roku).

1. Bli źniew 1 (19 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej, III – IV EB (toporek kamienny) 2. Bli źniew 2 (17 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, 1783 (3 grosze srebrne) 3. Bli źniew 3 (18 na 69 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść 4. Bli źniew 4 (29 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 5. Buczek 1 (3 na 71 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze 6. Charłupia Wielka 5 (29 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury przeworskiej, rzym 7. Charłupia Wielka 1 (56/22 na 70-44), gm. Wróblew − dwór obronny kultury polskiej, XV-XVII w. – arch. i pow. 1966 – badania powierzchniowe, A. Kufel - Dzierzgowska 1984 - badania weryfikacyjne, L.Kajzer z zespołem 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 8. Charłupia Wielka 2 (59 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej – pomorskiej, chronologia nieokre ślona – arch. 9. Charłupia Wielka 3 (57 na 70 – 44), gm. Wróblew − grodzisko kultury polskiej, średniowiecze – arch. Zagro Ŝenie: kopiec rozwieziony w 1965 r.; planowana budowa zbiornika Smardzew 10. Charłupia Wielka 4 (20/23 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej, IV-V EB/ halsztat – arch. i teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: E – cz ęść stanowiska zniszczona przez nasadzenie lasu 11. Charłupia Wielka 5 (60 na 70 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury prapolskiej, średniowiecze (złamany miecz) – arch. 12. Charłupia Wielka 6 (30/36 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa Pustki (Charłupia Wielka) 3) − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej, halsztat – arch. i teren. − osada kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 13. Charłupia Wielka 7 (31/32 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Pustki 2) − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, ep. Kamienia – arch. i teren. 83

− cmentarzysko kultury przeworskiej, rzym – arch. i teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: planowana budowa zbiornika Smardzew 14. Charłupia Wielka 8 (51/24 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Binek 2) − cmentarzysko kultury pomorskiej, laten – arch. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 15. Charłupia Wielka 9 (38/21 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Rakowice 4) − punkt osadniczy kultury pomorskiej, laten – arch. − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: planowana budowa zbiornika Smardzew 16. Charłupia Wielka 10 (11 na 70 – 44), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 17. Charłupia Wielka 11 (21 na 70 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury przeworskiej (?), rzym (?) – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 18. Charłupia Wielka 12 (22 na 70 – 44), gm. Wróblew − osada kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze – teren. 19. Charłupia Wielka 13 (23 na 70 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej, halsztat – teren. − osada kultury przeworskiej, laten/wcz. Rzym – teren. − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 20. Dąbrówka Zgniła (16 na70 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko (?) kultury łu Ŝyckiej, halsztat 21. Dąbrówka Zgniła 2 (18 na 70 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej – nowo Ŝytno ść 22. Dąbrówka Zgniła 3 (19 na 70 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury przeworskiej, rzym 23. Dzieb ędów 1 (1 na 69 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury pomorskiej, laten 1974 – badania ratownicze, A.Kufel-Dzierzgowska 24. Dzieb ędów 2 (2 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB - halsztat − osada kultury prapolskiej, XI –XIV w, − osada kultury polskiej, XVI –XVIII w, 25. Dzieb ędów 3 (3 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury pomorskiej, laten − osada kultury prapolskiej, XI – XIII w, , − osada kultury polskiej, XVI – XVIII w, 26. Dzieb ędów 4 (12 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury pomorskiej (?), laten (?) 84

− osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 27. Dzieb ędów 5 (13 na 69 – 43), gm. Wróblew 1. punkt osadniczy kultury nieokre ślonej, pradzieje 28. Dzieb ędów 6 (15 na 69 – 43), gm. Wróblew 2. ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 29. Dzieb ędów 7 (16 na 69 – 43), gm. Wróblew 3. punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB- halsztat 4. osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść 30. Dzieb ędów 8 (30 na 69 – 43), gm. Wróblew 5. osada kultury polskiej, XIV–XV w, 31. Dzieb ędów 9 (31 na 69 – 43), gm. Wróblew 6. ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 32. Gęsówka 1 (33 na 71 – 43), gm. Wróblew 7. punkt osadniczy kultury polskiej, średniowiecze – teren. 8. punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 33. Gęsówka 2 (34 na 71 – 43), gm. Wróblew 9. punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB/halsztat – teren. 10. ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze – teren. 11. punkt osadniczy kultury polskiej, XVIII – XVIII w. – teren. 34. Gęsówka 3 (35 na 71 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 35. Inczew 1 (44 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury przeworskiej, rzym − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść 36. Inczew 2 (45 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury przeworskiej, rzym − osada kultury polskiej, XIV-XV w. − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść 37. Inczew 3 (46 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury przeworskiej, rzym − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść 38. Inczew 4 (48 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze 39. Inczew 5 (49 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat − osada kultury prapolskiej, XI-XIII w. − osada kultury polskiej, XVI-XVIII w. 40. Inczew 6 (50 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 41. Inczew 7 (51 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść ·

42. Inczew 8 (52 na 69 – 43), gm. Wróblew − gródek kultury polskiej, średniowiecze 43. Inczew 9 (64 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka Ŝelaza 44. Inczew 10 (16 na 68 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury pucharów lejkowatych, neolit – teren. − osada kultury łu Ŝyckiej, EB/halsztat – teren. − osada kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – ceramika 45. Izabela 1 (49 na 71 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 46. Józefów 1(22 na 71 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury janisławickiej, mezolit 47. Józefów 2 (23 na 71 – 44), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury ceramiki sznurowej, neolit 48. Józefów – Grobelna 3 (25 na 71 – 44), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB 49. Józefów 4 (26 na 71 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 50. Józefów Mały 1 (27 na 71 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 51. Józefów Mały 2 (28 na 71 – 44), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat − cmentarzysko kultury przeworskiej, Rzym 52. Józefów Mały 1 (54/33 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Mały Józefów 1) − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, halsztat – arch. − punkt osadniczy kultury przeworskiej, rzym – arch. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 53. Józefów Mały 2 (9/34 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Mały Józefów 2) − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej, chronologia nieokre ślona – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: planowana budowa zbiornika Smardzew 54. Józefów Mały 3 (10 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej, IV EB – halsztat D – teren. − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. Zagro Ŝenie: gł ęboka orka niszczy obiekty 55. Kobierzycko 1 (61 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej (?), III-IV EB ( Ŝarna nieckowate) Zagro Ŝenie: Ŝwirownia 56. Kobierzycko 2 (59 na 69 – 43), gm. Wróblew 86

− ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej (?), III-IV EB (wisiorek br ązowy) 57. Kobierzycko 3 (58 na 69 – 43), gm. Wróblew − osada (?) kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze − kopiec dzi ękczynny (?) kultury polskiej, XIX w. 1986 – badania weryfikacyjne, L.Kajzer, negatywne 58. Kobierzycko 4 (60 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej (?), EB-halsztat − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 59. Kolonia Brudzew 1 (20 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia − osada kultury prapolskiej, XI-XIII w 60. Kolonia Brudzew 2 (21 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 61. Kolonia Brudzew 3 (22 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 62. Kolonia Brudzew 4 (23 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat 63. Kolonia Dzieb ędów 1 (5 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury pomorskiej, laten 64. Kolonia Dzieb ędów 2 (6 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury przeworskiej, pó źny laten − punkt osadniczy kultury przeworskiej, rzym − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 65. Kolonia Dzieb ędów 3 (7 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury nieokre ślonej, pradzieje 66. Kolonia Dzieb ędów 4 (8 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 67. Kolonia Dzieb ędów 5 (9 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury prapolskiej, XI-XIII w. 68. Kolonia Ko ścierzyn 1 (36 na 69 – 44), gm. Wróblew − osada kultury łu Ŝyckiej, halsztat 69. Kolonia Ko ścierzyn 2 (37 na 69 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej, EB − ślad osadnictwa kultury przeworskiej, laten 70. Kolonia Ko ścierzyn 3 (38 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona 71. Kolonia Ko ścierzyn 4 (39 na 69 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury przeworskiej, rzym 72. Kolonia Ko ścierzyn 5 (40 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej, IV-V EB 73. Kolonia Ko ścierzyn 6 (41 na 69 – 44), gm. Wróblew 87

− osada kultury przeworskiej,rzym 74. Kolonia Ko ścierzyn 7 (56 na 69 – 44), gm. Wróblew − gródek kultury polskiej, XIV-XV w. 75. Kolonia Ko ścierzyn 8 (57 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona 76. Kolonia S ędzice 1 (55 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB – halsztat − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść 77. Kolonia W ągłczew 1 (24 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia − punkt osadniczy kultury nieokre ślonej, pradzieje − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 78. Kolonia W ągłczew 2 (25 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 79. Kolonia W ągłczew 3 (26 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze 80. Kolonia W ągłczew 4 (27 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 81. Kolonia W ągłczew 5 (28 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury przeworskiej (?), rzym(?) − osada kultury prapolskiej, XI-XIII w. 82. Kolonia W ągłczew 6 (39 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, halsztat 83. Kolonia W ągłczew 7 (40 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury nieokre ślonej, pradzieje 84. Kolonia W ągłczew 8 (41 na 69 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, XIV-XV w. 85. Ko ścierzyn 1 (1 na 69 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury pomorskiej, laten 1971 – badania ratownicze, A.Kufel-Dzierzgowska 86. Ko ścierzyn 2 (3 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, neolit 87. Ko ścierzyn 3 (52 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona 88. Ko ścierzyn 4 (45 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat 89. Ko ścierzyn 5 (46 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury przeworskiej, rzym 90. Ko ścierzyn 6 (49 na 69 – 44), gm. Wróblew − osada kultury przeworskiej, rzym 88

91. Ko ścierzyn 7 (65 na 69 – 44), gm. Wróblew − grodzisko sto Ŝkowate kultury polskiej, średniowiecze (ok. 1300) 1983 – badania weryfikacyjne, L.Kajzer 92. Ko ścierzyn 8 (66 na 69 – 44), gm. Wróblew − dwór na kopcu kultury polskiej, XIV-XX w. 1983 – badania weryfikacyjne, L.Kajzer 93. Mantyki 1 (17 na 70 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko (?) kultury łu Ŝyckiej, halsztat (?) 94. Mantyki 2 (20 na 70 – 43), gm. Wróblew − dwór kultury polskiej, XIX w. 95. Oraczew Mały 1 (11 na 70 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, średniowiecze − dwór (?) kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 96. Oraczew Mały 2 (12 na 70 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 97. Oraczew Mały 3 (13 na 70 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 98. Oraczew Wielki 1 (14 na 70 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 99. Panowice 1 (56 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat 100. Panowice 2 (57 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 101. Próchna ( śurawiec) 1 (1 na 70 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej, neolit 1952 – badania ratownicze 102. Próchna ( śurawiec) 2 (10 na 70 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 103. Pustki 1 (Charłupia Wielka) (31 na 70 – 44), gm. Wróblew − osada kultury łu Ŝyckiej, halsztat 104. Rakowice 1 (50/22 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Rakowice 3) − punkt osadniczy kultury pomorskiej, laten – arch. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 105. Rakowice 2 (55/35 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Rakowice 6) − osada kultury łu Ŝyckiej, halsztat – arch. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 106. Rakowice 3 (58/25 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Rakowice 5) − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, halsztat – arch. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 107. Rowy 1 (27 na 71 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren.

108. Rowy 2 (28 na 71 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 109. Rowy 3 (29 na 71 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 110. Rowy 4 (30 na 71 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 111. Rowy 5 (31 na 71 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej , nowo Ŝytno ść – teren. 112. Rowy 6 (32 na 71 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 113. Sadokrzyce Du Ŝe 1 (7 na 70 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury polskiej, XIX w. 114. Sadokrzyce DuŜe 2 (8 na 70 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, średniowiecze − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 115. Sadokrzyce Du Ŝe 3 (9 na 70 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 116. Sadokrzyce Małe 1 (4 na 70 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, XIII-XIV w. − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 117. Sędzice 1 (63 na 69 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury przeworskiej, rzym 118. Sędzice 2 (62 na 69 – 43), gm. Wróblew − dwór kultury polskiej, XIX w. 119. Słomków Mokry 1 (32 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej (?), EB-halsztat 120. Słomków Mokry 2 (33 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury nieokre ślonej, pradzieje − osada kultury prapolskiej, XI-XIII w. 121. Słomków Mokry 3 (34 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat 122. Słomków Mokry 4 (35 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury prapolskiej, XI-XIII w. 123. Słomków Mokry 5 (36 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury przeworskiej, rzym − osada kultury polskiej, XIV-XV w. − osada kultury polskiej, XVI-XVIII w. 124. Słomków Mokry 6 (37 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury pomorskiej (?), laten 90

125. Słomków Mokry 7 (38 na 69 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, halsztat 126. Słomków Mokry 8 (42 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 127. Słomków Mokry 9 (43 na 69 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, XIV-XV w. − dwór kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 128. Słomków Suchy 1 (53 na 69 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, średniowiecze 129. Smardzew 1 (26/14 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Smardzew 1) − osada kultury łu Ŝyckiej, halsztat – arch. − osada kultury przeworskiej, wcz. rzym – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: okresowo czynna pia śnica 130. Smardzew 2 (13/26 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Smardzew 2) − punkt osadniczy kultury pomorskiej, laten – arch. − ślad osadnictwa kultury przeworskiej, rzym – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 131. Smardzew 3 (25/13 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej, IV – V EB – arch. i teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 132. Smardzew 4 (12/18 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury pomorskiej – laten – arch. i teren. − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: planowana budowa zbiornika Smardzew 133. Smardzew 5 (52/27 na 70 – 44), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – arch. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela 134. Smardzew 6 (64 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kurhanowe (4) kultury trzcinieckiej, II EB (popielnice) arch. Przed 1910 – badania amatorskie, K. Walewski 135. Smardzew 7 (65 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona – arch. − osada kultury nieokre ślonej, chronologia nieokre ślona – arch. ok. 1882, 1889, 1900 – badania amatorskie 136. Smardzew 8 (66 na 70 – 44), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury łu Ŝyckiej, halsztat – arch. 137. Smardzew 9 (67 na 70 – 44), gm. Wróblew

− cmentarzysko kultury przeworskiej, pó źny rzym – arch. 1940 – badania powierzchniowe?, K. Nolte 138. Smardzew 10 (68 na 70 – 44), gm. Wróblew − gródek sto Ŝkowaty? kultury polskiej?, wczesne średniowiecze? – arch. 139. Smardzew 11 (14/19 na 70 – 44), gm. Wróblew (dawna nazwa: Kolonia Rakowice 2) − cmentarzysko kultury pomorskiej, laten – arch. − cmentarzysko kultury przeworskiej, rzym – arch. i teren. − ślad osadnictwa kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 1980 – badania powierzchniowe AZP, S. Ciepiela Zagro Ŝenie: planowana budowa zbiornika Smardzew 140. Tub ądzin 1 (14 na 69 – 43), gm. Wróblew − dwór kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 1982 – badania sonda Ŝowe, M.Urba ński 141. Tub ądzin 2 (47 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury przeworskiej (?), rzym(?) 142. Tub ądzin 3 (12 na 68 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje – teren. − ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze - teren. − osada kultury polskiej, XVI – XVIII w. – teren. 143. Tub ądzin 4 (13 na 68 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 144. Tub ądzin 5 (14 na 68 – 43), gm. Wróblew − osada kultury prapolskiej, wczesne średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 145. Tub ądzin 6 (15 na 68 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, pó źne średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, nowo Ŝytno ść – teren. 146. Tub ądzin – Rudnik 7 (17 na 68 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury polskiej, średniowiecze – teren. − punkt osadniczy kultury polskiej, XVII – XVIII w. – teren. 147. Wągłczew 1 (2 na 70 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury przeworskiej, rzymB 148. Wągłczew 2 (3 na 70 – 43), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 149. Wągłczew 3 (5 na 70 – 43), gm. Wróblew − punkt osadniczy kultury łu Ŝyckiej, EB-halsztat − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 150. Wągłczew 4 (6 na 70 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 151. Wągłczew 5 (15 na 70 – 43), gm. Wróblew 92

− ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, epoka kamienia 152. Wróblew 1 (43 na 69 – 44), gm. Wróblew − osada kultury polskiej, XIII-XIV w. 153. Wróblew 2 (44 na 69 – 44), gm. Wróblew − osada kultury pomorskiej, laten 154. Wróblew 3 (47 na 69 – 44), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury nieokre ślonej, pradzieje 155. Wróblew 4 (48 na 69 – 44), gm. Wróblew − gród kultury prapolskiej, XI-XV w. 1985 – badania weryfikacyjne, L.Kajzer, negatywne 156. Zawadki 1 (54 na 69 – 43), gm. Wróblew − cmentarzysko kultury pomorskiej, laten − osada kultury polskiej, nowo Ŝytno ść · 157. Zawadki 2 (65 na 69 – 43), gm. Wróblew − ślad osadnictwa kultury łu Ŝyckiej, halsztat

Stanowiska archeologiczne s ą istotnym źródłem informacji o historycznej działalno ści ludzkiej, (o gospodarce, wytwarzaniu narz ędzi i dóbr konsumpcyjnych oraz ich podziale w obr ębie społecze ństwa), dlatego ochrona kulturowych warstw ziemi zawieraj ących pozostało ści lub ślady działalno ści ludzkiej powinna by ć jednym z elementów polityki gminy.

9.3.6. Dobra kultury współczesnej. Dobra kultury współczesnej to, zgodnie z Ustaw ą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, nieb ędące zabytkami dobra kultury, takie jak pomniki, miejsca pami ęci, budynki, ich wn ętrza i detale, zespoły budynków, zało Ŝenia urbanistyczne i krajobrazowe, b ędące uznanym dorobkiem współcze śnie Ŝyj ących pokole ń, je Ŝeli cechuje je wysoka warto ść artystyczna lub historyczna. Gmina Wróblew nie posiada spisu dóbr kultury współczesnej.

Dla potrzeb Studium dokonano próby zdefiniowania potencjalnego gminnego spisu dóbr kultury współczesnej. Przyj ęto, jako wymóg dla wł ączenia obiektu lub zespołu obiektów do zbioru dóbr kultury współczesnej spełnianie przez niego nast ępuj ących kryteriów: 1) nowatorstwo w zakresie rozwi ąza ń architektonicznych, urbanistycznych i technicznych, 2) tworzenie warto ści przestrzennej samodzielnie lub poprzez współistnienie z innymi obiektami lub tworzenie warunków dla dalszego wartościowego rozwoju miejsca lokalizacji, 3) budowanie „tradycji miejsca” – funkcjonowanie jako obiekt szczególny, rozpoznawalny, dostrzegany przez społecze ństwo, 4) warto ść słu Ŝą ca budowaniu korzystnego wizerunku gminy – dbaj ącej o zabytki i środowisko, 5) wartość artystyczna lub historyczna, 6) uznanie – wyró Ŝnienia, nagrody.

Po przeprowadzeniu analizy stwierdzono, i Ŝ w obszarze gminy brak jest obiektów kwalifikuj ących si ę do wpisania do gminnego spisu dóbr kultury współczesnej.

9.3.7. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych. W granicach gminy nie ma zlokalizowanych Pomników Zagłady, o których mowa w art. 2 Ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz.U. z 1999 r. Nr 41, poz. 412 z pó źn. zm.).

9.3.8. Strefy ochrony. W obecnie obowi ązuj ącym „Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wróblew” opracowanym w 2006 r., które niniejszym opracowaniem jest zmieniane, wyodr ębniono szereg stref ochrony wokół niektórych zespołów i układów urbanistycznych. 1. STREFA ŚCISŁEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ – obej ęto tereny szczególnie warto ściowe o dobrze zachowanej strukturze przestrzennej do bezwzgl ędnego zachowania. Ścisła strefa ochrony konserwatorskiej wyst ępuje w gminie Wróblew na terenach historycznych zało Ŝeń parkowo-dworskich, dwóch parków zabytkowych oraz historycznych zało Ŝeń sakralnych i obejmuje we wsiach: • Tub ądzin-Inczew – dwa zało Ŝenia: pałacowo-parkowe i dworsko-parkowe poł ączone zabytkow ą alej ą, • Kobierzycko – zało Ŝenie pałacowo-dworskie, • Sędzice – zało Ŝenie dworsko-parkowe, • Ko ścierzyn – zało Ŝenie dworsko-parkowe, • Edmunndów – zało Ŝenie dworsko-parkowe, • Charłupia Wielka – zało Ŝenie dworsko-parkowe, • Charłupia Wielka – cmentarz, • Wróblew – cmentarz, • Wągłczew – cmentarz, • Charłupia Wielka – park zabytkowy, • Dzieb ędów – park zabytkowy, • Mantyki(Rakowice) – pozostało ści zało Ŝenia parkowego, • Wągłczew – park z klasztorem i ko ściołem, • Charłupia Wielka teren zabytkowego ko ścioła, 2. PROPONOWANA STREFA OGRANICZONEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ – wyznaczona wokół zespołu budownictwa pofolwarcznego w Kobierzycku, obejmuj ąca obszar maj ący podlega ć rygorom w zakresie utrzymania zasadniczych elementów rozplanowania przestrzennego istniej ącej substancji o warto ściach kulturowych oraz skali nowej zabudowy i jej charakteru. 3. STREFA OCHRONY EKSPOZYCJI – w strefach tych zakazuje si ę wznoszenia form, które wpłyn ą negatywnie na widok na zabytek lub z zabytku. W miejscach, gdzie wyst ępuje szeroka ekspozycja na zabytek lub z zabytku nale Ŝy chroni ć warto ści widokowe: • ekspozycja na zespół w Charłupi Wielkiej, • ekspozycja na zespół w Kobierzycku, • ekspozycja na zespół sakralny w W ągłczewie, • ekspozycja na zespół w S ędzicach, • ekspozycja na zespół w Tub ądzinie. 4. STREFY OBSERWCJI I OCHRONY ARCHEOLOGICZNEJ – strefy wyznaczone na terenie

koncentracji zarejestrowanych stanowisk archeologicznych, na którym podczas prowadzenia robót ziemnych mog ą ujawni ć si ę nieznane do tej pory stanowiska. S ą to rejony osadnictwa pradziejowego i historycznego, gdzie wszelkie inwestycje zwi ązane z naruszeniem nawierzchni ziemnych musz ą by ć prowadzone pod stałym nadzorem archeologicznym, a w przypadku natrafienia na substancj ę zabytkow ą winny by ć przeprowadzone ratownicze badania wykopaliskowe.

Powy Ŝsze strefy zostały skorygowane na rysunku – “Uwarunkowania kulturowe” oraz na planszy “Kierunki rozwoju przestrzennego” i opisane, jako jedna z form ochrony warto ści kulturowych i krajobrazowych w drugiej cz ęś ci opracowania “Kierunki rozwoju przestrzennego gminy Wróblew.”

9.4. WYMOGI OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO Krajobrazem kulturowym jest historycznie ukształtowana przestrze ń w wyniku działalno ści człowieka, zawieraj ąca wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. PołoŜenie gminy w ciekawym lekko pofałdowanym krajobrazowo obszarze typowym dla polskiej wsi, niestety z małym udziałem terenów le śnych, powoduj ą nierozerwalne powi ązanie obszarów przekształconych przez człowieka z walorami przyrodniczymi. W obszarze gminy nie wyst ępuj ą Ŝadne formy ochrony krajobrazu kulturowego. Bogactwo wyst ępuj ących form krajobrazu poddanych silnej presji realizacji zainwestowania (zabudowa mieszkaniowa i rekreacyjna) na terenach dotychczas u Ŝytkowanych rolniczo - wskazuj ą na konieczno ść zapobie Ŝenia zagro Ŝeniom mog ących spowodowa ć trwałe zniekształcenie lub zniszczenie krajobrazu. Gmina, niestety nie opracowała Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami. W Programie powinny by ć wskazane elementy przestrzeni maj ące wysokie walory kulturowe, komponuj ące si ę, oraz wypełniaj ące otaczaj ące tereny. Wyznacza on cele strategiczne w kierunkach działa ń do realizacji, w śród których powinno si ę wyró Ŝni ć: • wprowadzenie na terenie gminy obszarowej formy ochrony przyrody w formie parku kulturowego „Dworów Ziemi Sieradzkiej”, • promocj ę miejsc i obszarów zabytkowych, • miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego jako instrument pomocniczy w kształtowaniu krajobrazu przyrodniczo – kulturowego, • ochron ę naturalnie ukształtowanych form przestrzennych – panoramy, doliny rzeczne, • walory przyrodnicze i kulturowe jako elementy atrakcyjno ści turystyczne obszaru, • powszechn ą edukacj ę w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego oraz ochrony środowiska przyrodniczego; • wspomaganie lokalnych przedsi ęwzi ęć z zakresu ochrony krajobrazu kulturowego i przyrodniczego z wykorzystaniem funduszy UE; • rozwój szlaków turystycznych na terenie gminy w powi ązaniu z całym regionem sieradzkim; Diagnoza stanu przestrzeni wizualnej została dokonana na podstawie mapy topograficznej regionu, wizji w terenie oraz zebranych materiałów dla potrzeb „Studium...” dotycz ących środowiska naturalnego na obszarze gminy. Analiza warto ści wizualnych uwzgl ędnia: Elementy ładu przestrzennego, w tym: - elementy krajobrazotwórcze, - elementy kompozycji przestrzennej, Elementy dysharmonii przestrzennej.

Podsumowaniem diagnozy stanu istniej ącego s ą zasady ochrony środowiska wizualnego zawieraj ące ogólne priorytety kształtowania zabudowy i krajobrazu oraz kanony architektury regionalnej.

9.4.1. Elementy ładu przestrzennego. a) elementy krajobrazotwórcze Gmina Wróblew stanowi cz ęść funkcjonalno – przestrzennej struktury II rz ędu tzw. jednostki błaszkowsko – warcia ńskiej. Jednostk ę t ę charakteryzuj ą korzystne warunki agroklimatyczne oraz w cz ęś ci południowej potencjalne warunki uprawiania turystyki i wypoczynku. Obszar gminy Wróblew poło Ŝony jest na pograniczu dwóch krajobrazowo pi ęknych rejonów – doliny Warty i środkowej Grabi, lecz w samej gminie, poza południową cz ęś ci ą, brak jest szczególnie atrakcyjnych walorów w oparciu o które rozwija ć si ę mo Ŝe rekreacja. Szans ą w tej dziedzinie jest realizacja wodnego zbiornika retencyjnego „Smardzew” , który poza regulacj ą stosunków wodnych mo Ŝe sta ć si ę atrakcj ą turystyczn ą gminy (rozwój takiej formy zainwestowania umo Ŝliwi ą średnie i słabe gleby (IV-VI klasy bonitacyjnej) po zachodniej i wschodniej stronie projektowanego zbiornika). Południowo–zachodnia cz ęść gminy znajduje si ę w strefie obszarów chronionego krajobrazu (obszar o powierzchni 665 ha) tzw. „Br ąszewickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu”. Obejmuje on kompleksy le śne o wysokich walorach krajobrazowych i przyrodniczych, których ochrona jest szczególnie wa Ŝna z uwagi na fakt, i Ŝ lesisto ść gminy wynosi jedynie ok. 8,8% całej jej powierzchni. Niewielk ą powierzchni ę lasów w gminie w pewnym stopniu równowa Ŝą tereny zielone towarzysz ące historycznym zało Ŝeniom parkowo – dworskim. Poszczególn ą charakterystyk ę parków przedstawiono w rozdziale „ Środowisko przyrodnicze... – pkt. 12 - obszary i obiekty prawnie chronione”. Elementem składowym „zielonego” obrazu gminy s ą śródpolne i przydro Ŝne k ępy oraz szpalery drzew , z których najwarto ściowsze pod wzgl ędem przyrodniczym wyodr ębniono na planszy b ędącej zał ącznikiem do niniejszego rozdziału. Ich ochrona powinna by ć jednym z priorytetów zarówno władz, jak i mieszka ńców gminy Wróblew. Omawiany obszar to równina morenowa oraz wodnolodowcowa z pagórkami piaszczystymi i piaszczysto – Ŝwirowymi typu kemowego. Decyduj ą one o monotonno ści krajobrazu tego obszaru. Urozmaicenie równinnych wysoczyzn stanowi ą głównie pojedyncze pagórki kemowe i wzgórza morenowe spi ętrzone o wysoko ściach wzgl ędnych od kilku do prawie 30 metrów. Najwi ększe lokalne wysoko ści wzgl ędne mieszcz ą si ę w granicach 15 – 28 m. Du Ŝe przestrzenie otwarte (z uwagi na nieznaczne deniwelacje terenu i płynne granice pomi ędzy poszczególnymi formami ukształtowania, niewielk ą lesisto ść oraz „punktowe” zainwestowanie) są niew ątpliwym walorem krajobrazowym gminy. Wa Ŝną rol ę w kształtowaniu krajobrazu odgrywaj ą cieki i wody powierzchniowe. Cała gmina poło Ŝona jest w zlewni rzeki Warty. Wschodnia i południowa cz ęść obszaru odwadniana jest przez rzek ę Myj ę wraz z systemem swoich dopływów bezpo średnio do Warty. Natomiast północno – zachodnia i zachodnia po średnio przez rzek ę Sw ędr ę i Prosn ę. Północna i północno-wschodnia cz ęść gminy odwadniana jest przez: Dopływ z Inczewa, Dopływ z S ędzic i Dopływ z Łosie ńca oraz mniejsze cieki uchodz ące po średnio i bezpo średnio do Warty. Oprócz funkcji odwadniaj ących i rze źbotwórczych doliny rzeczne s ą przestrzennym urozmaiceniem rolniczych terenów gminy. Na terenie gminy w przewa Ŝaj ącej cz ęś ci (około 3/4 areałów rolnych) wyst ępuj ą dobre gleby , co jest elementem decyduj ącym o nadrz ędnej funkcji gminy jak ą jest rolnictwo. U Ŝytki zielone wyst ępuj ą głównie w dolinach rzek i obni Ŝeniach terenowych.

b) elementy kompozycji przestrzennej Kompozycja przestrzenna w kształtowaniu zagospodarowania urbanistycznego jest elementem maj ącym zasadniczy wpływ na odbiór otaczaj ącej nas przestrzeni. Dominanty przestrzenne, osie kompozycyjne czy ściany zabudowy ułatwiaj ą identyfikacj ę z konkretnymi miejscami oraz orientacj ę w terenie. Na planszy, b ędącej uzupełnieniem graficznym tego rozdziału, przedstawiono najwa Ŝniejsze elementy kompozycji przestrzennej wyst ępuj ące w gminie Wróblew. Analizuj ąc je pod wzgl ędem zainwestowania terenu, za najistotniejsze mo Ŝna uzna ć kompozycyjne ściany zabudowy podzielone na dwie grupy: — ściany zabudowy wyst ępuj ące w ci ągach zwartych – nie wymagaj ące uzupełnie ń przestrzennych, — ściany zabudowy wyst ępuj ące w ci ągach rozproszonych – wymagaj ące w przyszło ści wtórnych uzupełnie ń nowymi budynkami. Analiz ę przeprowadzono z uwzgl ędnieniem skali terenów wiejskich. Wysoko ściowe dominanty przestrzenne w gminie Wróblew maj ą w przewa Ŝaj ącej cz ęś ci oddziaływanie negatywne, poniewa Ŝ przewa Ŝnie s ą to optycznie góruj ące nad przestrzeni ą kominy lokalnych ciepłowni. Miejscami, pozytywnie konkuruj ą z nimi strzeliste dzwonnice ko ściołów czy wysokie, pi ękne pomniki przyrody. Istotnym elementem w ukształtowaniu kompozycyjnym gminy jest naturalna dominanta przestrzenna tzw. Góra Mantycka (172,2 m n.p.m.) mog ąca w przyszło ści stanowi ć miejsce usytuowania punktu widokowego, niestety udzielone koncesje na poszukiwanie złu Ŝ surowców naturalnych i prowadzone w tym rejonie wydobycia mog ą przekre śli ć tak ą koncepcj ę. Punktami widokowymi godnymi podkre ślenia s ą ponadto: − miejsce, w którym zlokalizowany jest wiatrak „ko źlak” w Sandokrzycach, z pi ęknym widokiem na m. Sieradz, − miejsce w rejonie stacji bazowej telefonii komórkowej w Inczewie z pi ęknym widokiem na zało Ŝenia dworsko-parkowe w Inczewie i Tub ądzinie oraz na te miejscowo ści, − po wybudowaniu zalewu na rzece Myii ciekawym miejscem widokowym b ędzie tama, po której poprowadzona zostanie droga powiatowa. Elementami ekspozycji czynnej s ą ci ągi pieszo – rowerowe o znaczeniu regionalnym i lokalnym, przebiegaj ące przez teren gminy: o Szlak Zabytkowych Dworków Ziemi Sieradzkiej o Szlak Władysława Reymonta o Sieradzka eSka Nale Ŝy d ąŜ yć do ekspozycji przestrzeni wzdłu Ŝ tras rowerowych oraz przeanalizowa ć w fazie projektowej mo Ŝliwo ść poł ączenia istniej ących ci ągów na terenie gminy.

9.4.2. Dysharmonijne elementy przestrzenne. Najwa Ŝniejszymi elementami maj ącymi dysharmonijny wpływ na kształtowanie przestrzeni w gminie Wróblew s ą: • Zakład Ceramiki Budowlanej w Tub ądzinie usytuowany w bliskim s ąsiedztwie zabudowa ń wsi, oraz przy granicy działki Muzeum Wn ętrz Dworskich. • Sytuowanie ferm i ubojni drobiu w śród zabudowy mieszkaniowej, • Rozproszona zabudowa wsi niestanowi ąca jednorodnych, zwartych układów, • Ró Ŝnorodno ść , niejednolito ść architektury zabudowa ń, bez nawi ązania do s ąsiedztwa i lokalnych tradycji budowlanych.

9.4.3. Zasady ochrony środowiska wizualnego. a) Ogólne zasady kształtowania zabudowy i krajobrazu. Tereny niezurbanizowane • respektowa ć prawn ą ochron ę obszaru w strefie chronionego krajobrazu wraz ze wszystkimi zasadami tej ochrony, • minimalizowa ć negatywn ą antropopresj ę na krajobraz pozostałych obszarów, • prowadzi ć w miar ę mo Ŝliwo ści sieci infrastrukturalne w ju Ŝ istniej ących korytarzach infrastruktury i przez odpowiednie rozwi ązania ogranicza ć ich krajobrazow ą agresywno ść , • rekultywowa ć zdewastowane obszary, • chroni ć zadrzewienia śródpolne i przydro Ŝne oraz sukcesywnie uzupełnia ć ubytki, • prowadzi ć dolesienia w sposób uatrakcyjniaj ący krajobraz, • prowadzi ć polityk ę dolesie ń w sposób planowy, • chroni ć grupy ciekawej, zró Ŝnicowanej ro ślinno ści, ostoje zwierz ąt i inne, cenne walory krajobrazu, • chroni ć doliny rzeczne, zwłaszcza przed ró Ŝnymi formami zabudowy i dewastacj ą zieleni, • chroni ć, przed zainwestowaniem kubaturowym, gleby o kasach I – III (w celu zachowania rolniczego charakteru gminy). Tereny zainwestowania wiejskiego • chroni ć historyczne układy urbanistyczne, a przede wszystkim ści śle respektowa ć zalecenia konserwatorskie odnosz ące si ę do ochrony obiektów i zało Ŝeń zabytkowych, osi kompozycyjnych oraz prowadzenia działalno ści inwestycyjnych i gospodarczych w obr ębie stref ochrony konserwatorskiej, • rewaloryzowa ć obiekty zabytkowe oraz stymulowa ć bie Ŝą ce prace remontowe i wła ściwe utrzymanie bie Ŝą cej zabudowy, szczególnie tej o walorach zabytkowych, • ogranicza ć nowe budownictwo głównie do obszarów obecnego zainwestowania (uzupełnia ć rozproszone ściany zabudowy), • nawi ązywa ć do regionalnych wzorów architektury, m.in. poprzez zastosowanie tradycyjnej skali zabudowy, form, w tym dachów wielopołaciowych o k ątach nachylenia połaci stosowanych w tradycyjnej zabudowie oraz tradycyjnych materiałów w wyko ńczeniu elewacji i pokryciu dachu. • eksponowa ć przestrzenne elementy małej, tradycyjnej architektury (krzy Ŝe, kapliczki przydro Ŝne itp.), • wykluczy ć mo Ŝliwo ść wznoszenia na terenach wiejskich zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej wy Ŝszej ni Ŝ dwie kondygnacje, • chroni ć układy zielone, a w szczególno ści dawne parki dworskie, • negatywnie wpływaj ące na kształtowanie przestrzeni dominanty wysoko ściowe maskowa ć zieleni ą wysok ą, • pozytywne dominanty przestrzenne eksponowa ć w przestrzeni poprzez odpowiednie działania kompozycyjne (osie widokowe, neutralne tło przestrzenne itp.) b) Architektura regionalna Kanony Architektura regionalna powinna słu Ŝyć kształtowaniu atrakcyjnego środowiska regionalnego. Wymaga to okre ślenia pewnych typów zało Ŝeń architektonicznych, które obowi ązywałyby na terenach gminy, a mogłyby by ć równie Ŝ wzorem dla terenów s ąsiednich o zbli Ŝonej tradycji kulturowej. Proponuje si ę nazwa ć je „kanonami architektury regionalnej”. Szczególne 98 znaczenie miałyby one na obszarach, dla których nie opracowuje si ę miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ramowe kanony zewnętrzne dla obiektów architektonicznych, sformułowane w oparciu o tradycyjn ą zabudow ę regionaln ą, powinny stanowi ć uogólnienie typowych przykładów tradycyjnej wiejskiej zabudowy. Inspiracj ą powinny sta ć si ę np. domy mieszkalne obj ęte ochron ą konserwatorsk ą. Takie podej ście do nowej zabudowy wiejskiej pozwoliłoby unikn ąć ra Ŝą cych „bł ędów” estetycznych w krajobrazie polskich wsi. Mała architektura Elementami cz ęsto wyst ępuj ącymi w krajobrazie polskiej wsi s ą przydro Ŝne kapliczki, krzy Ŝe i tablice pami ątkowe. Jest to nieodł ączny element krajobrazu wiejskiego, dlatego dbało ść o form ę tego rodzaju „pomników” wiejskich jest obowi ązkiem ka Ŝdego planisty.

9.5. WYTYCZNE Z PLANÓW WY śSZEGO RZ ĘDU

9.5.1. Wytyczne z Wojewódzkiego Programu Opieki nad Zabytkami w województwie łódzkim opracowanie z czerwca 2007 roku. Na terenie powiatu sieradzkiego, w tym na cz ęś ci terenu gminy Wróblew wskazuje si ę ustanowienie parku kulturowego “Dworki Ziemi Sieradzkiej”, który powinien by ć wytyczony w oparciu o przebieg szlaku turystycznego “Dworki Ziemi Sieradzkiej”, na trasie: m. Warta – przez tereny gm. Warta – Tub ądzin do Charłupi Wielkiej (na terenie gm. Wróblew) – przez tereny gm. Sieradz i m.Sieradz – przez tereny gm. Brze źno – przez tereny gm. Braszewic - przez tereny gm. Błaszki do m. Błaszki. Celem utworzenia parku kulturowego jest obj ęcie bardziej skuteczn ą ochron ą krajobrazu kulturowego a tak Ŝe wyró Ŝniaj ących si ę krajobrazowo terenów, na których znajduj ą si ę liczne zabytki, charakterystyczne dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Park mo Ŝe stanowi ć kanw ę dla rozwoju tzw. “turystyki Kulturowej”. Decyzja obj ęcia t ą form ą ochrony le Ŝy w gestii władz lokalnych. Realizacja tego przedsięwzi ęcia pozwoli pozyska ć wsparcie finansowe na konkretne działania modernizacyjne lub odbudow ę obiektów, pozwoli pozyska ć nowe miejsca pracy, umo Ŝliwi rozwój turystyki i tworzenie nowej bazy turystycznej.

9.5.2. Wytyczne z Planu zagospodarowania Województwa Łodzkiego – projekt zmiany planu (na uko ńczeniu). Plan wjewództwa łodzkiego, w zakresie środowiska kulturowego zalicza północno-wschodni ą cz ęść gminy Wróblew, gdzie zlokalizowane s ą zało Ŝenia dworsko-parkowe, do obszarów o najwy Ŝszych warto ściach kulturowych w „Podregionie Sieradzkim”. Ta sama cz ęść gminy, obejmuj ąca miejscowo ść Wróblew i wsie na pólnoc i wschód, poło Ŝona jest w „pa śmie kulturowym Warty”. W oparciu o w/w Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami, na terenie gminy wskazuje si ę lokalizacj ę paku kulturowego “Dworki Ziemi Sieradzkiej”, w bardziej u ści ślonej lokalizacji. Ponadto, w celu zachowania i ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego i krajobrazu kulturowego województwa, plan wyznacza na ternenie gminy trzy strefy ochrony: • stref ę przywracania walorów dziedzictwa kulturowego i to Ŝsamo ści regionu, obejmuj ącą obszary wokół zało Ŝeń Tub ądzin –Inczew, • stref ę tworzenia wła ściwego s ąsiedztwa oraz ochrony i zabezpieczenia elementów i ich ekspozycji, m.in. w dolinach rzek i otoczeniu reprezentatywnych obiektów zabytkowych. • stref ę utrzymania charakteru zagospodarowania i zachowania istniej ącego krajobrazu kulturowego. Park kulturowy, obejmuj ący na terenie gminy wszystkie zało Ŝenia dworsko-parkowe obj ęte ochron ą konserwatorosk ą i wymagaj ące obj ęcia tak ą ochron ą i trzy strefy pokazano na 99 rysunkach: Uwarunkowania kulturowe i Kierunki rozwoju przestrzennego

X. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NAKRE ŚLONE W PLANACH MIEJSCOWYCH Obowi ązuj ącymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego dla gminy Wróblew są: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu poło Ŝonego w Inczewie, zatwierdzony Uchwał ą Nr XXV/100/97 Rady Gminy Wróblew z dnia 22 pa ździernika 1997 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu poło Ŝonego w Charłupi Wielkiej, zatwierdzony Uchwał ą Nr XXIII/131/2001 Rady Gminy Wróblew z dnia 26 listopada 2001 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu poło Ŝonego w Inczewie, zatwierdzony Uchwał ą Nr XXIII/132/2001 Rady Gminy Wróblew z dnia 26 listopada 2001 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu poło Ŝonego w Kobierzycku, zatwierdzony Uchwał ą Nr XXIII/133/2001 Rady Gminy Wróblew z dnia 26 listopada 2001 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu poło Ŝonego we Wróblewie, zatwierdzony Uchwał ą Nr IX/50/03 Rady Gminy Wróblew z dnia 14 sierpnia 2003 r. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmuj ącego cz ęść obszaru sołectwa Tub ądzin, zatwierdzony Uchwał ą Nr IV/21/07 Rady Gminy Wróblew z dnia 21 lutego 2007 r. (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego z dnia 28 marca 2007 r. Nr 81, poz. 684)

XI. KOMUNIKACJA

11.1. STAN ISTNIEJ ĄCY. 11.1.1. Układ drogowy. Układ drogowy w gminie Wróblew tworzy sie ć dróg publicznych oraz dróg wewn ętrznych, która słu Ŝy do powi ąza ń mi ędzyregionalnych, regionalnych i lokalnych.

Układ drogowy tworz ą: a) drogi krajowe: • droga krajowa Nr 12 relacji Sieradz – Kalisz – Pozna ń o znaczeniu mi ędzyregionalnym, III klasy technicznej o szeroko ści jezdni asfaltowej 7,0–9,0 m, bez utwardzonych poboczy, długo ść drogi na terenie gminy – 11,20 km, • droga krajowa Nr 14 relacji Łód ź – Sieradz – Walichnowy o znaczeniu mi ędzyregionalnym, III klasy technicznej o szeroko ści jezdni asfaltowej 7,0 m, bez utwardzonych poboczy, długo ść ·drogi na terenie gminy – 0,950 km. b) drogi powiatowe: • nr 1712E od drogi 1711E – Krzaki – Kliczków Wielki – Charłupia Wielka – Kłocko – do drogi nr 14, • nr 1713E D ąbrowa Wielka – Drz ązna – Noski – Baszków, • nr 1714E Smardzew – Dzierlic, • nr 1719E Baszków – Słomków Suchy – W ągłczew – Błaszki (ul. Pułaskiego), • nr 1720E Wróblew – Sadokrzyce, • nr 1721E W ągłczew – Charłupia Wielka, • nr 1722ED ąbrówka – Rowy,

100

• nr 1723E Słomków Mokry – Bartochów, • nr 1724E Orze Ŝyn – Dzieb ędów. c) drogi gminne (stanowi ą uzupełniaj ącą sie ć dróg konieczn ą do powi ąza ń lokalnych i zapewniaj ą bezpo średni ą obsług ę wsi): • Kolonia Raczków – Tub ądzin – Mrze Ŝyn, • Inczew – Tub ądzin (Rudnik), • Olendry - Kobierzycko – Sędziwe, • Kościerzyn – gr. Gminy, • Słomków Mokry – Bli źniew, • Wągłczew – Próchna – Wróblew, • Józefów – Kol. Złotowizna, • Kol. Tworkowizna – G ęsówka – Charłupia Las.

Łączna długo ść dróg gminnych w gminie Wróblew wynosi 24,256 km, w tym: • 16,659 km - o nawierzchni ulepszonej – bitumicznej, • 2,034 km - o nawierzchni nieulepszonej – tłuczniowej, • 4,1130 km - o nawierzchni gruntowej wzmocnionej Ŝwirem, ŜuŜlem, • 1,450 km - o nawierzchni gruntowej – naturalnej.

W gminie s ą równie Ŝ drogi wewn ętrzne (zakładowe) nie zaliczane do dróg publicznych o ł ącznej długo ści 9,60 km. Drogi o nawierzchni bitumicznej stanowi ą 71% wszystkich dróg układu podstawowego, pozostałe 29% to drogi gruntowe i drogi o nawierzchni twardej nieulepszonej (tłucze ń, bruk). Problemem s ą drogi gminne, które w 70% maj ą nawierzchnie gruntowe.

11.1.2. Układ kolejowy. Przez obszar gminy przebiega linia kolejowa PKP relacji Łód ź – Sieradz – Wrocław ze stacj ą kolejow ą w S ędzicach, obsługuj ąca przewozy pasa Ŝerski i towarowe.

11.1.3. Dane o istniej ącym ruchu. Nat ęŜ enie ruchu drogowego ( ŚDR – średni dobowy ruch) w 2007 r. na drogach krajowych biegn ących przez gmin ę Wróblew wg pomiaru przez GDDKiA kształtuje si ę nast ępuj ąco: a) droga krajowa nr 12 - odcinek Błaszki–Sieradz: pojazdy samochodowe ogółem – 9686 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym: o 6758 pojazdów/dob ę to samochody osobowe, co stanowi 70%, o 1013 pojazdów/dob ę to lekkie samochody ci ęŜ arowe(dostawcze), co stanowi 10,5 %, o 1789 pojazdów/dob ę to samochody ci ęŜ arowe, co stanowi 18,5 %, o 98 pojazdów/dob ę to autobusy co stanowi 1%,

b) droga krajowa nr 14 - odcinek Sieradz–Złoczew : pojazdy samochodowe ogółem – 10 222 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym: o 6828 pojazdów/dob ę to samochody osobowe, co stanowi 67%,

101

o 1145 pojazdów/dob ę to lekkie samochody ci ęŜ arowe(dostawcze), co stanowi 11 %, o 2045 pojazdów/dob ę to samochody ci ęŜ arowe, co stanowi 20 %, o 174 pojazdów/dob ę to autobusy co stanowi 1,7 %.

Dla porównania przytoczono poprzednie dane z 1995 roku: Nat ęŜ enie ruchu drogowego ( ŚDR – średni dobowy ruch) w 1995 r. na drogach krajowych biegn ących przez gmin ę Wróblew wg pomiaru generalnego wykonanego przez „Transprojekt” kształtuje si ę nast ępuj ąco: a) droga krajowa nr 12 • odcinek Błaszki – Słomków Suchy 5 400 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym 64% samochody osobowe, 18% samochody ci ęŜ arowe, 1% autobusy, • odcinek Słomków Suchy – Sieradz 6 000 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym 73% samochody osobowe, 14% samochody ci ęŜ arowe, 2% autobusy, b) droga krajowa nr 14 • 7 300 poj. sam./dob ę w obu kierunkach, w tym 62% samochody osobowe, 23% samochody ci ęŜ arowe, 3% autobusy.

11.1.4. Komunikacja zbiorowa. Obsług ę pasa Ŝersk ą mieszka ńców gminy Wróblew zapewnia komunikacja autobusowa i kolejowa ze stacj ą w S ędzicach, Podstawowym środkiem przewozowym w zakresie komunikacji zbiorowej jest Pa ństwowa Komunikacja Samochodowa - PKS z dworcem i baz ą w Sieradzu. PKS obsługuje mieszka ńców gminy na kierunkach Jasionna, Br ąszewice, Błaszki, Warta. Komunikacja autobusowa prowadzona jest głównie drogami krajowymi i powiatowymi. Przez obszar gminy przebiegaj ą równie Ŝ trasy autobusów innych przedsi ębiorstw PKS –u np. Łód ź, Kalisz. Ponadto gmina posiada swój autobus szkolny, który dowozi dzieci i młodzie Ŝ do Szkoły Podstawowej i Gimnazjum we Wróblewie. Gminny autobus szkolny dowozi dzieci dwiema liniami • Wróblew – Sędzice – Wróblew • Wróblew – Tub ądzin – Wróblew – Dzieb ędów – Bli Ŝniew – Wróblew. Mieszka ńcy gminy korzystaj ą równie Ŝ z obsługi kolejowej PKP, ze stacj ą kolejow ą w S ędzicach, która umo Ŝliwia ł ączno ść z o środkami miejskimi: Łód ź, Sieradz, Kalisz, Wrocław. Przez gmin ę Wróblew w ci ągu doby przeje ŜdŜaj ą 32 poci ągi pasa Ŝerskie i 29 poci ągów towarowych.

11.1.5. Ocena obsługi komunikacyjnej. • Istniej ący układ drogowy zapewnia podstawowe powi ązania z wa Ŝnymi o środkami w gminie i w powiecie oraz powi ązania lokalne, • Wiele odcinków dróg układu podstawowego nie posiada parametrów odpowiadaj ących kategorii (klasie), któr ą pełni ą (np. brak utwardzonych poboczy, nienormatywne szeroko ści pasów drogowych, nawierzchnie gruntowe, brak widoczno ści na skrzy Ŝowaniach itp.), • Problem stanowi ą przede wszystkim drogi gminne, które s ą w złym stanie, w wi ększo ści s ą to drogi gruntowe, tylko 30% ma nawierzchni ę asfaltow ą, • Ruch samochodowy powoduje du Ŝą uci ąŜ liwo ść komunikacyjn ą, pogarsza warunki bezpiecze ństwa ruchu (szczególnie na drogach krajowych, które prowadz ą ruch ci ęŜ ki i biegn ą przez obszary zabudowane), • Istniej ący układ drogowy jest kolizyjny z torami kolejowymi PKP (brak strze Ŝonych przejazdów kolejowych),

102

• Komunikacja zbiorowa zapewnia obsług ę mieszka ńcom gminy w podstawowym zakresie, jest dostosowana do bie Ŝą cych potrzeb,

11.2. UWARUNKOWANIA I WNIOSKI

11.2.1. Wynikaj ące z planów wy Ŝszego rz ędu: • modernizacja i przebudowa drogi krajowej nr 12 i drogi krajowej nr 14 do wy Ŝszych parametrów technicznych, • modernizacja linii kolejowej Łód ź – Sieradz – Ostrów Wielkopolski – Wrocław do parametrów magistrali. • rezerwa terenu pod projektowan ą lini ę kolejow ą, dwa warianty, preferowany przebieg wzdłu Ŝ północnych granic gminy.

11.2.2. Wynikaj ące ze stanu istniej ącego: • sukcesywna modernizacja istniej ącej sieci drogowej w celu uzyskania odpowiednich parametrów technicznych dla poszczególnych kategorii (klas) dróg, które pełni ą, • bie Ŝą ce utrzymywanie istniej ących nawierzchni oraz budowa dróg asfaltowych, • utrzymanie istniej ącej dost ępno ści komunikacyjnej, jej rozwój w miar ę potrzeb oraz usprawnianie i podnoszenie standardu podró Ŝowania, • dostosowywanie no śno ści nawierzchni dróg nieprzygotowanych do zwi ększonego ruchu samochodowego (głównie tych, które przenosz ą ruch ci ęŜ ki), • wyznaczenie podstawowych ci ągów rowerowych ( ście Ŝki rowerowe) w gminie w celu bezpiecze ństwa ruchu rowerowego, zwi ększenia atrakcyjno ści komunikacyjnej gminy, jak równie Ŝ stworzenia preferencji dla ekologicznego sposobu podró Ŝowania.

XII. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA – STAN ISTNEJ ĄCY I UWARUNKOWANIA

12.1. ELEKTROENERGETYKA Na terenie gminy Wróblew nie funkcjonuje Główny Punkt zasilania – stacja 110/15 kV. Energia elektryczna dostarczana jest do odbiorców za po średnictwem magistralnych linii napowietrznych 15 kV wyprowadzonych z zewn ętrznych stacji transformatorowo-rozdzielczych 110/15 kV i RPZ „Sieradz” i RPZ „Błaszki”. Bezpo średnie zasilanie odbiorców odbywa si ę poprzez sie ć napowietrzno-kablow ą 15 kV zasilaj ącą stacje transformatorowe 15/0,4 kV zlokalizowane w bezpo średnim s ąsiedztwie odbiorców. Indywidualni odbiorcy powi ązani s ą ze stacjami transformatorowymi liniami napowietrznymi b ądź kablowymi pracuj ącymi na niskim napi ęciu (400/230 V). Najwi ększym odbiorc ą przemysłowym na opracowywanym terenie jest Zakład Ceramiki Budowlanej „Tub ądzin”. Zasilanie zakładu odbywa si ę ze stacji transformatorowej zlokalizowanej na terenie zakładu i zasilanej sieci ą kablow ą z istniej ących linii napowietrznych 15 kV. Generalnie sie ć jest zmodyfikowana i posiada rezerwy przepustowo ści. Linie napowietrzne 15 kV wykonane s ą z przewodów 25, 35, 50 i 70 mm 2. Nasycenie stacjami 15/0,4 kV jest dostateczne. Oceniaj ąc stan elektroenergetyki w gminie, stwierdza si ę, Ŝe gmina dysponuje: • dobrze rozwini ętym układem sieci 15 kV, • mo Ŝliwo ściami pewnego zasilania odbiorców napi ęciem 15 kV ze źródeł zewn ętrznych, • w przypadku wyst ępowania spadków napi ęć i niedoborów mocy nale Ŝy si ę liczy ć·z konieczno ści ą modernizacji sieci SN i nn (skracanie zbyt długich obwodów niskiego

103

napi ęcia). Celem działa ń w dziedzinie elektroenergetyki powinno by ć zapewnienie zgodnego z potrzebami bezawaryjnego zasilania w energi ę elektryczna. Oprócz w/w na terenie gminy zlokalizowana jest linia napowietrzna 110 kV relacji: Sieradz – Błaszki. Linia jest administrowana, zarz ądzana i eksploatowana przez Zakład Energetyczny Łód ź – Teren S.A.

12.2. CIEPŁO Mieszka ńcy gminy ogrzewani s ą głównie za po średnictwem pieców indywidualnych i kotłowni lokalnych opalanych w ęglem, koksem, gazem płynnym lub olejem opałowym. Kompleksowa gospodarka ciepłem na terenie gminy nie jest prowadzona. Znacz ące źródło ciepła na terenie gminy s ą zlokalizowane na terenie zakładu „Ceramika Tub ądzin” Zakład zaopatrywany jest w ciepło z dwóch kotłowni gazowych: • kotłownia na propan-butan o mocy 160kV zasilaj ąca muzeum, biurowiec i stołówk ę, • kotłownia na gaz ziemny (GZ50) zasilaj ąca pozostałe obiekty zakładu.

12.3. TELEKOMUNIKACJA Na terenie gminy działa jeden operator telekomunikacyjny – T.P. S.A. Abonenci telefoniczni w gminie obsługiwani s ą przez dwie centrale telefoniczne typu 5ESS zlokalizowane we Wróblewie i w Charłupi Wielkiej. Obydwie centrale powi ązane s ą światłowodami z central ą nadrz ędn ą w Sieradzu. Centrale nie są powi ązane ze sob ą i pracuj ą na odr ębne rejony zasilania. Zasład „Ceramika Tub ądzin” posiada własn ą central ę telefoniczn ą powi ązan ą z central ą we Wróblewie nowo wybudowan ą lini ą światłowodow ą Średnia g ęsto ść telefoniczna w gminie kształtuje si ę powy Ŝej 20 NN/100 Mk. Dost ęp do sieci bezprzewodowej jest i b ędzie realizowany poprzez dwie stacje bazowe telefonii komórkowej: • istniej ącą na terenie wsi Tub ądzin (Polkomtel S.A. - Plus GSM) • realizowan ą na terenie wsi Inczew ( Centertel) oraz, w mier ę potrzeb rozbudowa sieci bezprzewodowej.

12.4. GAZ Obecnie na terenie gminy nie wyst ępuje sie ć gazu przewodowego. Wyj ątek stanowi wybudowany gazoci ąg średniego ci śnienia ø 225/180 relacji: Sieradz – Tub ądzin. Trasa gazoci ągu przebiega wzdłu Ŝ terenów PKP po ich północnej stronie i wzdłu Ŝ drogi do Tub ądzina.

12.5. ZAOPATRZENIE W WOD Ę Stan wyposa Ŝenia gminy w wodoci ągi zbiorowe jest dobry. 29 wsi i ponad 94% mieszka ńców, a tak Ŝe wi ększo ść podmiotów gospodarczych i obiektów usługowych znajduj ących si ę na terenie gminy ma mo Ŝliwo ść korzystania z wody dostarczanej sieci ą wodoci ągów gminnych. Sie ć wodoci ągowa w przewa Ŝaj ącej wi ększo ści jest „młoda”, jej wiek nie przekracza 20 lat, stan techniczny jest dobry. Tylko niektóre odcinki sieci we Wróblewie s ą starsze. Długo ść sieci wodoci ągowej na koniec 2009 roku wynosiła 122,5 km. Źródłem wody dla wodoci ągów s ą wody podziemne wyst ępuj ące w utworach czwartorz ędowych i w utworach górnej kredy, ujmowane studniami gł ębinowymi w miejscowo ściach: Wróblew, Charłupia Wielka i Słomków Mokry. Ujmowana woda z uwagi na ponadnormatywn ą zawarto ść 104 zwi ązków Ŝelaza i manganu jest uzdatniana. Do wsi Ko ścierzyn doprowadzana jest woda z gminy Sieradz, z uj ęcia w Charłupi Małej przez Miejskie Przedsi ębiorstwo Wodoci ągów i Kanalizacji w Sieradzu. Funkcjonuj ące na terenie gminy systemy wodoci ągowe zrealizowane zostały w układzie dwustopniowego podawania wody do sieci. Woda z uj ęcia pompami 1° jest podawana na od Ŝelaziacze, a nast ępnie do zbiorników wyrównawczych. St ąd pompami 2° współpracuj ącymi z hydroforami przesyłana jest do sieci. Tylko wodoci ąg w Charłupi Wielkiej zrealizowany jest w systemie trójstopniowym. W miejscowo ści Oraczew wybudowana jest strefowa pompownia wody, po średnicz ąca w dostawie wody do wsi w zachodniej cz ęś ci gminy: • Uj ęcie wody i hydrofornia W.1 we Wróblewie czerpie wod ę z utworów górnej kredy, zalegaj ących na gł ęboko ści ok. 130 m. Czynne s ą dwie studnie gł ębinowe o poborze odpowiednio: 36 m 3/h i 33,8 m 3/h. Zasoby uj ęcia ustalone s ą ł ącznie dla obu studni w ilo ści 66 m 3/h; eksploatacja uj ęcia prowadzona jest zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym wydanym na podstawie decyzji nr RS 6210 – 1/11/99 z dnia 17 grudnia 1999 r, wydanej do 31 grudnia 2010 r. przez Starostwo Powiatowe w Sieradzu. Eksploatacja uj ęcia prowadzona jest z wydajno ści ą ≤ 63 m 3/h. Natomiast dobowa produkcja wody liczona jako średnia z 2009 r. wyniosła 184 m 3/dob ę. Sie ć wodoci ągowa o długo ści 16,6 km doprowadza wod ę do miejscowo ści: Wróblew, Ocin, Dąbrówka, Próchna. Wykonane jest 238 podł ącze ń do budynków. Wodoci ąg wymaga rozbudowy zbiorników retencyjnych i pompowni 2°dla zwi ększenia wydajno ści. Przy maksymalnych rozbiorach odczuwane s ą braki wody u odbiorców. • Uj ęcie wody i hydrofornia W.2 w Charłupi Wielkiej czerpie wod ę z utworów czwartorz ędowych, z zasobów ustalonych w wysoko ści 75 m 3/h. Czynne s ą dwie studnie gł ębinowe pracuj ące naprzemiennie o poborze ≤ 60 m 3/h. Uj ęcie z nadmiarem pokrywa potrzeby odbiorców. Średnia wielko ść · produkcji wody w 2009 roku wynosiła 328 m 3/d. Sie ć·wodoci ągowa o długo ści 65,2 km doprowadza wod ę do wsi: Charłupia Wielka, Oraczew, Oraczew Mały, Rowy, Drz ązna, Józefów, Tworkowizna, Tworkowizna Oraczewska, Rakowice, Smardzew, W ągłczew, W ągłczew – Kolonia, Orzeł Biały, Gaj, Gęsówka i Sadokrzyce oraz Łosieniec w gminie Sieradz. Wykonane jest 686 podł ącze ń do budynków. Eksploatacja uj ęcia prowadzona jest zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym - Decyzja nr RS 6223-1/39/02/03 z dnia 3 marca 2003 r. – wa Ŝna do 31 grudnia 2014 r. wydana przez Starostwo Powiatowe w Sieradzu. • Uj ęcie wody i hydrofornia W. 3 w Słomkowie Mokrym czerpie wod ę z utworów czwartorz ędowych, z zasobów ustalonych w ilo ści 74 m 3/h. Zgodnie z decyzj ą wodnoprawn ą - decyzja nr RS 6223 – 1/6/04 z dnia 6 wrze śnia 2004 r. – wa Ŝna do 31 grudnia 2014 r. wydana przez Starost ę Sieradzkiego, pobór wody okre ślony został w wysoko ści 40 m 3/h i 872 m 3/d, za po średnictwem dwóch studni pracuj ących jednocze śnie. Pokrywa to potrzeby odbiorców. Średnia wielko ść · produkcji wody w 2009 roku wynosiła 318 m3/d.Sie ć· wodoci ągowa o długo ści 32,7 km doprowadza wod ę do wsi: Słomków Suchy, Słomków Mokry, Inczew, S ędzice, Bli źniew, Dzieb ędów, Tub ądzin i Kobierzycko. Wykonane jest 445 podł ącze ń do budynków. • Do wsi Ko ścierzyn doprowadzana jest woda z gminy Sieradz, z uj ęcia w Charłupi Małej. Wodoci ąg ma długo ść · 7,9 km, wykonane jest 71 podł ącze ń do budynków.

Wydajno ść uj ęć wodoci ągów wiejskich w gminie Wróblew wg wydanych pozwole ń wodnoprawnych wynosi ł ącznie 163 m 3/h i ok. 2230 m 3/d i ok. 2 225 dam 3 /rok i nie jest wykorzystywana. Wielko ść wydobycia wody w 2004 rok wynosiła 312 dam 3 , tj. ok. 855 m 3/d średnio i stanowiło to ok. 38% zasobów udost ępnionych do eksploatacji. Istniej ące rezerwy źródłowe zapewniaj ą warunki dla rozwoju urbanizacji w gminie. 105

Na terenie gminy zlokalizowanych jest bardzo du Ŝo studni indywidualnych dla potrzeb rolnictwa oraz zakładowych. Pobór wód z uj ęć indywidualnych przekracza średnio 15 m3/h.

12.6. ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW SANITARNYCH Na terenie gminy tylko we Wróblewie rozpocz ęta została budowa gminnej sieci kanalizacji sanitarnej. W 2004 roku przekazana została do eksploatacji oczyszczalnia ścieków, zlokalizowana w południowo-wschodniej cz ęś ci wsi oraz ok. 2,2 km sieci kanalizacyjnej, obsługuj ącej tereny poło Ŝone po południowej stronie drogi krajowej: osiedle mieszkaniowe, szkoł ę, ubojni ę drobiu, stacj ę benzynow ą i inne obiekty poło Ŝone przy trasie kanałów. Opracowany jest projekt budowlany na rozbudow ę sieci kanalizacyjnej, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym pełne skanalizowanie wsi gminnej. W dalszej kolejno ści zasi ęg kanalizacji i oczyszczalni ścieków zostanie rozszerzony na tereny gminy. Oczyszczalnia ścieków wykonana została jako mechaniczno-biologiczna i składa si ę z nast ępuj ących urz ądze ń technologicznych: a) punktu zlewnego ścieków dowo Ŝonych z krat ą r ęczn ą, b) sita skratkowego firmy CONTEC c) reaktora biologicznego typu BIO-PAK KBA-110-1000,obejmuj ącego: − piaskownik pionowy, − dwukomorowy selektor beztlenowy, − komor ę nitryfikacji/denitryfikacji, − osadnik wtórny d) stacji dozowania PIX-u, e) zbiornika zag ęszczania osadu nadmiernego, wyposa Ŝonego w instalacje tlenowej stabilizacji osadu, f) instalacji odwodnienia osadu z pras ą komorow ą PEK-630/25 firmy Montech. W ramach I etapu wykonany został jeden ci ąg technologiczny o przepustowo ści Q śr = 200 m3/d. Przewidywana jest budowa drugiego ci ągu technologicznego, dla uzyskania docelowej przepustowo ści Q śr = 400 m 3/d , co powinno zapewni ć warunki dla przyj ęcia i oczyszczania ścieków z terenów wsi poło Ŝonych w projektowanym zasi ęgu oczyszczalni ścieków we Wróblewie. Zrealizowany układ technologiczny zapewnia wła ściwe efekty oczyszczania ścieków. Uzyskiwany stopie ń redukcji zanieczyszcze ń zgodny jest z aktualnym pozwoleniem wodnoprawnym, udzielonym Gminie Wróblew przez Starost ę Sieradzkiego i wynosi:

· dla BZT 5 - 90%, · dla ChZT – 75% · dla zawiesiny ogólnej – 90%. Oczyszczone ścieki odpływaj ą kolektorem do rowu melioracyjnego i za jego po średnictwem do ziemi, w ilo ściach: Qd śr = 190, 0 m3/d, Qd max = 190,0 m 3/d, Qh.max = 22,0 m 3/h. Na pozostałym obszarze gminy odprowadzanie ścieków realizowane jest w systemach kanalizacji indywidualnej i lokalnej: a) w kanalizacj ę zakładow ą wyposa Ŝony jest Zakład Ceramiki Budowlanej w Tub ądzinie: − ścieki bytowo-gospodarcze z biurowca odprowadzane s ą do zbiorników bezodpływowych, sk ąd s ą wywo Ŝone na oczyszczalni ę ścieków w Sieradzu, − ścieki deszczowe i technologiczne po oczyszczeniu w mechanicznej oczyszczalni s ą odprowadzane do cieku z Bartochowa. Na odprowadzanie ścieków do odbiornika 106

Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne b) lokalne mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków istniej ą: − w szkole Podstawowej w Charłupi Wielkiej, oczyszczalnia typu BIOPAN. Oczyszczone ścieki w ilo ści ok. 2,5 m 3/d odprowadzane s ą do ziemi, − przy osiedlach mieszkaniowych w Kobierzycku i w Inczewie. Oczyszczone ścieki odprowadzane s ą do rowów melioracyjnych, i za ich po średnictwem do ziemi, − mieszka ńcy zabudowy zagrodowej i jednorodzinnej, a tak Ŝe u Ŝytkownicy zabudowy usługowej najcz ęś ciej odprowadzaj ą ścieki do zbiorników typu „szambo”. Zgromadzone ścieki s ą okresowo wywo Ŝone przez firmy prowadz ące usługi asenizacyjne do punktu zlewnego ścieków na oczyszczalni ścieków w Warcie lub we Wróblewie lub s ą usuwane we własnym zakresie na pola lub w inne przypadkowe miejsca, stwarzaj ąc zagro Ŝenie dla wód powierzchniowych i gleby. Konieczno ść budowy gminnej kanalizacji zbiorczej w gminie Wróblew jest niekwestionowana, a wyrazem tego jest opracowana w 1996 roku „Koncepcja programowa odprowadzania i oczyszczania ścieków z terenu gminy”. Uchwał ą Rady Gminy z dn.24.VII.1997r.koncepcja programowa została przyj ęta, a budowa oczyszczalni ścieków we Wróblewie jest I etapem jej realizacji.

12.7. ODPROWADZANIE WÓD OPADOWYCH Przez obszar gminy przebiega dział wodny III rz ędu mi ędzy rzek ą Wart ą i rzek ą Prosn ą, przy tym tylko zachodnie obrze Ŝa odwadnia rzeka Prosna, za po średnictwem rzeki Swędry i zwi ązanych z jej dolin ą cieków i rowów melioracyjnych. Pozostał ą, przewa Ŝaj ącą cz ęść obszaru odwadnia rzeka Warta, poprzez rzek ę Myję i układ niewielkich cieków i rowów melioracyjnych w jej zlewni. Wody opadowe odprowadzane s ą przez spływ powierzchniowy. Kanalizacja deszczowa wyst ępuje fragmentarycznie i ma charakter lokalny.

12.8. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

12.8.1. Wodoci ągi. Działania perspektywiczne powinny utrzyma ć sprawno ść funkcjonowania i zapewni ć rozwój istniej ących systemów wodoci ągowych poprzez: • racjonalne i oszcz ędne gospodarowanie zasobami wod, • tworzenie warunków pełnej dost ępno ści do dobrej jako ści wody wszystkim mieszka ńcom, poprzez doprowadzenie sieci wodoci ągowej do wsi G ęsiówka i terenów dotychczas nie zwodoci ągowanych w Tub ądzinie, S ędzicach i Wróblewie, • rozbudow ę sieci wodoci ągowej na wyznaczonych terenach rozwojowych we Wroblewie, w Charłupi Wielkiej i W ągłczewie, w obszarze strefy aktywno ści gospodarczej w Kobierzycku oraz w obszarach rozwoju funkcji rekreacyjnej zwi ązanej z projektowanym zbiornikiem „Smardzew”, • rozbudow ę i modernizacj ę stacji wodoci ągowej we Wróblewie, w zakresie obejmuj ącym budow ę zbiorników retencyjnych wody uzdatnionej i pompowni 2°, dla zwi ększenia wydajno ści wraz z pełn ą automatyzacj ą i sygnalizacj ą procesów technologicznych, sterowania prac ą urz ądze ń źródłowych i przesyłowych, • działaniami o charakterze ochronnym powinny by ć·obj ęte tereny źródłowe komunalnych uj ęć ·wody, dla których wymagane jest opracowanie aneksów do dokumentacji hydrogeologicznych, z obliczeniem granic geologicznych terenów ochrony po średniej ka Ŝdego uj ęcia i je śli taka potrzeba zostanie stwierdzona, wyznaczenie tych stref w terenie 107

i ustalenie warunków ich zagospodarowania, zgodnie z przepisami w sprawie ustanawiania stref ochronnych źródeł i uj ęć ·wody,

12.8.2. Kanalizacja sanitarna. Gospodarka ściekowa w gminie wymaga kompleksowego uporz ądkowania. Jej stan jest jeszcze mało zadawalaj ący lecz b ędzie ulegał systematycznej poprawie w zwi ązku z wybudowaniem i przekazaniem do eksploatacji gminnej oczyszczalni ścieków i rozwojem sieci kanalizacyjnej we Wróblewie. Dla uzyskania wyra źnej poprawy i zapewnienia prawidłowych warunków rozwoju urbanizacji nale Ŝy : • sukcesywnie rozbudowywa ć·sie ć·kanalizacji sanitarnej na zurbanizowanych terenach w północnej cz ęś ci wsi gminy Wróblew, mo Ŝliwych do wyposa Ŝenia w ramach zrealizowanego I etapu gminnej oczyszczalni ścieków, o przepustowo ści Q=200 m 3 /d , • podejmowa ć·i prowadzi ć·działania inwestycyjne na nowych terenach po wcze śniejszym wyposa Ŝeniu tych terenów w sie ć·kanalizacyjn ą, • wybudowa ć·drugi ci ąg technologiczny gminnej oczyszczalni dla uzyskania docelowej przepustowo ści Q=400 m 3 /d i umo Ŝliwienia realizacji sieci kanalizacji sanitarnej na terenach wsi: Ocin, Kobierzycko, S ędzice, Ko ścierzyn, Gorzuchy i D ąbrówka. Zapewni to uporz ądkowanie gospodarki ściekowej u ponad 30% mieszka ńców gminy.

12.8.3.Odprowadzanie wód deszczowych. Działania prowadzone na obszarze gminy powinny zmierza ć w kierunku zapewnienia prawidłowych warunków odbioru wód opadowych przez odbiorniki naturalne. Wymaga to utrzymania wła ściwego stanu technicznego rowów melioracyjnych i odwadniaj ących oraz zapewnienia ich dro Ŝno ści przez odpowiedni ą konserwacj ę. Nale Ŝy rozbudowywa ć systemy melioracyjne w terenach o nieuregulowanych stosunkach wodnych, realizowa ć zbiorniki retencyjne.

Konieczne jest prowadzenie działa ń na rzecz poprawy jako ści i ochrony wód powierzchniowych. Obok porz ądkowania gospodarki ścieków sanitarnych wa Ŝne jest utrzymywanie w czysto ści zlewni oraz instalowanie odpowiednich urz ądze ń oczyszczaj ących ścieki deszczowe wsz ędzie, gdzie ich spływ stanowi potencjalne zagro Ŝenie dla środowiska (tereny magazynowe, przemysłowe, bazy transportu, stacje paliw, drogi szybkiego ruchu, parkingi i inne).

108

XIII. SYNTEZA UWARUNKOWA Ń ROZWOJU GMINY UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY WRÓBLEW SYNTEZA OGRANICZENIA I ZAGRO śENIA ROZWOJU SZANSE ROZWOJU, ATUTY GMINY UWARUNKOWANIA ZEWN ĘTRZNE

· Mało efektywna polityka stymuluj ąca · Prognozowany wzrost koniunktury przekształcenia i rozwój rolnictwa, gospodarczej kraju zwi ązany · Utrzymywanie si ę wysokiej stopy z przyst ąpieniem Polski do UE, oprocentowania kredytów inwestycyjnych, · Sukcesywny spadek stopy inflacji i poprawa · Niestabilne warunki dla napływu kapitału dost ępno ści kredytów inwestycyjnych, zewn ętrznego, · Stabilizowanie si ę pozytywnych efektów · Zwi ększenie zada ń własnych gminy przy reformy samorz ądowej, niedoinwestowaniu sfery bud Ŝetowej, · Sukcesywne przekształcenia własno ściowe · Nieustabilizowana polityka przestrzennego i restrukturyzacja gospodarki, w tym podj ęcie zagospodarowania kraju i regionów. działa ń reformuj ących rolnictwo, · Korzystne zmiany prawne dot. Finansów gmin, wzrost udziału gmin w podatkach, · Dost ępno ść ·środków pomocowych z UE. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE

· Istniej ąca struktura produkcyjna · Potencjalne mo Ŝliwo ści specjalizacji gospodarstw rolnych opieraj ąca si ę i intensyfikacji produkcji rolnej, głównie na gosp. małych do 5 ha i ich podejmowania przetwórstwa rolno- niedoinwestowanie techniczne, spo Ŝywczego i produkcji zdrowej Ŝywno ści, · Niekorzystne zmiany demograficzne, · Korzystne walory środowiska bardzo niski przyrost naturalny, znikomy przyrodniczego, nieska Ŝone powietrze udział ludno ści z wykształceniem i gleby, budowa zbiornika wodnego wy Ŝszym i średnim rolniczym, „Smardzew” sprzyjaj ące aktywizacji · Post ępuj ące procesy stepowienia gleb gospodarczej, pozyskiwaniu inwestorów dla przy bardzo niskim wska źniku lesisto ści działalno ści gospodarczej i dla rozwoju gminy, agroturystyki i rekreacji,

· Dekoncetracja zabudowy zwi ększaj ąca · Post ępuj ący wzrost wyposa Ŝenia terenów koszty budowy i eksploatacji systemów w infrastruktur ę techniczn ą, technicznego wyposa Ŝenia, · Współpraca z gminami s ąsiednimi w · Nieefektywna promocja walorów gminy, zakresie promocji walorów gminy i jej w tym zwi ązana z korzystnymi warunkami aktywizacji, ochrony gleb przed środowiska przyrodniczego i z stepowieniem oraz wspólnych zada ń posiadanymi zasobami gruntów publicznych, komunalnych, · Rozwijaj ąca si ę samorz ądno ść · jako · Przeci ętny wizerunek o środka gminnego czynnik sprzyjaj ący efektywnemu i jego wyposa Ŝenia w obiekty zarz ądzaniu, w oparciu o sporz ądzon ą infrastruktury społecznej, strategi ę rozwoju gminy. · Post ępuj ąca dekapitalizacja komunalnych i prywatnych zasobów mieszkaniowych, · Zbyt mała ilo ść ·znacz ących podmiotów aktywizacji gospodarczej w bran Ŝy rolniczej i pozarolniczej. 109

XIV. WYKAZ WNIOSKÓW DO STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Rozstrzygni ęcie Oznaczenie Data Nazwisko i imi ę, nazwa Burmistrza nieruchomo ści, Lp. wpływu jednostki organizacyjnej i Tre ść wniosku w sprawie Uwagi której dotyczy wniosku adres rozpatrzenia wniosek wniosku 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Firma Wind Field Sp.z Wniosek o lokalizacj ę ferm - dz. 427, Wniosek Nale Ŝy o.o. wiatrowych. wraz z - dz. 307, uwzgl ędniony. zweryfikowa ć al. Krakowska 264 niezb ędn ą infrastruktur ą - dz. 311, lokalizacj ę 02 – 210 Warszawa towarzysz ącą: drogami Sędzice, elektrowni tel. 669 166 662 dojazdowymi, placami - dz. 5, wiatrowych manewrowymi, liniami Słomków w stosunku do średniego napi ęcia SN, Suchy, istniej ącej stacjami - dz. 7/1 i projektowanej elektroenergetycznymi - dz. 57, zabudowy. SN/119kV, liniami - dz. 83, napowietrznymi SN i 110 kV. - dz. 128/1, - dz. 189/1, - dz. 272, 07. 08. Tub ądzin, 1. 2009 - dz. 2, Kobierzycko, - dz. 5, - dz. 19, - dz. 243, Dzieb ędów, - dz. 4/3, - dz. 4/1, - dz. 4/4, - dz. 2/7, - dz. 2/8, - dz. 179/2 - dz. 19/29, Inczew. Gajewski Marcin Wniosek o zmian ę - dz. 19/22; Wniosek 2. 31.08.2009 Wrz ąca 1 przeznaczenia działek z - dz. 21, uwzgl ędniony. 98 – 235 Błaszki terenów zorganizowanych Inczew.

110

działa ń inwestycyjnych na tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Wierci ńscy Katarzyna, Wniosek o zmian ę - dz. 19/31 Wniosek Krzysztof przeznaczenia działek z Inczew. uwzgl ędniony Gruszczyce 72 terenów zorganizowanych 3. 31.08.2009 98 – 235 Błaszki działa ń inwestycyjnych na tel. 609548434 tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Mizerski Józef Wniosek o zmian ę - dz. 275 Wniosek Ku śnie 21 przeznaczenia działki na (Obecna uwzgl ędniony 4. 01.09.2009 98 – 210 Sieradz teren pod zabudow ę 275/1; 275/2). tel. 511953300 mieszkaniow ą jednorodzinn ą. Charłupia Wielka. Kurzawa Jacek Wniosek o zmian ę - dz. 132/1, Wniosek ul. Bohaterów Wrze śnia przeznaczenia działki na - dz. 132/2, uwzgl ędniony 67/16 tereny pod zabudow ę - dz. 132/3, 98 – 200 Sieradz mieszkaniow ą.jednorodzinn ą. - dz. 132/4, - dz. 132/5, - dz. 132/6, 5. 12.10.2009 - dz. 132/7, - dz. 132/8, - dz. 132/9, - dz. 132/10, (dawna 132), Dąbrówka. Kędzia Danuta Wniosek o podział i zmian ę - dz. 52/2, Wniosek ul. Lutomierska 129/85, przeznaczenia działki na Drz ązna. uwzgl ędniony. 98-035 Łód ź teren pod zabudow ę mieszkaniow ą lub w zale Ŝno ści od post ępuj ącej 6. 04.11.2009 budowy zbiornika wodnego „Smardzew” na mieszkaniowo – usługow ą (usługi o charakterze rekreacyjnym). Zaremba Janusz, Ilona Wniosek o zmianę - dz. 20/2, Wniosek Sadokrzyce 5 przeznaczenia działek na - dz. 22, uwzgl ędniony. 7. 09.11.2009 98-285 Wróblew tereny pod zabudow ę Sadokrzyce. mieszkaniowo – usługow ą.

111

Nowak Ewa, Krzysztof Wniosek o zmian ę - dz. 290/2, Wniosek nie Brak ul. Sitowie 24/29 przeznaczenia działki na Drz ązna. uwzgl ędniony. dojazdu/dost ępu 81-495 Łód ź teren pod zabudow ę do drogi 8. 10.11.2009 tel. 601209348 mieszkaniowo – usługow ą. publicznej dla obsługi działek budowlanych. Młodak Tadeusz Wniosek o zmian ę - dz. 375 Wniosek Wnioskowana Charłupia Wielka 117 przeznaczenia działek na (mieszkaniowo uwzgl ędniony po zabudowa 98-285 Wróblew tereny pod zabudow ę – usługowa), wprowadzeniu gospodarcza mieszkaniowo – usługow ą - dz. 374 zmian. (kurnik) na oraz pod zabudow ę (gospodarcza), działce nr 374 9. 12.11.2009 gospodarcz ą. Charłupia wykluczona – z Wielka. powodu sąsiedztwa terenów rekreacyjnych. Witkowski Zbigniew Wniosek o zmian ę - dz. 162, Wniosek ul. Łokietka 1A/33, przeznaczenia działki na Józefów. uwzgl ędniony. 10. 12.11.2009 98 – 200 Sieradz tereny pod zabudow ę tel. 691 600 277, mieszkaniowo – usługow ą. Janiak Alicja, Wniosek o zmian ę - dz. 10/5 Wniosek Inczew 6, przeznaczenia działki na Inczew. uwzgl ędniony. 11. 12.11.2009 98-285 Wróblew tereny pod zabudow ę tel. 8213244 mieszkaniow ą jednorodzinn ą. Drytkiewicz Lilianna, Wniosek o zmian ę - dz. 312, Wniosek Stanisław przeznaczenia działek na - dz. 313, uwzgl ędniony. ul. Sieradzka 28 tereny pod zabudow ę (budownictwo 98-210 Sieradz mieszkaniowo – usługow ą mieszkaniowo 12. 12.11.2009 oraz pod zalesienie. – usługowe), - dz. 163, - dz. 182, (zalesienie), Józefów. Birski Waldemar Wniosek o zmian ę - dz. 86/2, Wniosek Józefów 18 przeznaczenia działki na Józefów. uwzgl ędniony. 13. 13.11.2009 98-285 Wróblew tereny pod zabudow ę mieszkaniowo – usługow ą. Janeczek Jakub, Wniosek o zmian ę - dz. 273/2, Wniosek nie Brak 14. 13.11.2009 ul. Rokitnicza 1A przeznaczenia działki na Drzazna uwzgl ędniony. dojazdu/dost ępu 98 – 100 Łask tereny pod zabudow ę do drogi

112

tel. 606754770; mieszkaniowo – usługow ą. publicznej dla Mi ązek Wojciech, obsługi działek Zako ściele 62, budowlanych. Mi ązek Paulina. ul. ks. Brzóski 34/57 Kokoszka Liliana Wniosek o zmian ę - dz. 273/2, Wniosek nie Brak dojazdu Ocin 30A przeznaczenia działki na Ocin. uwzgl ędniony. z drogi krajowej 15. 15.11.2009 98 – 285 Wróblew tereny pod zabudow ę Nr 12. mieszkaniow ą jednorodzinn ą. Królak Józef Wniosek o zmian ę - dz. 107/3, Wniosek Działka Sadokrzyce 33 przeznaczenia działki na Sadokrzyce. uwzgl ędniony przeznaczona 98 – 285 Wróblew tereny pod zabudow ę pod zabudow ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą. mieszkaniow ą 16. 16.11.2009 jednorodzinn ą w SUiKZP Gminy Wróblew z 2006 r.. Rybak Józef Wniosek o zmian ę - dz. 4, Wniosek Drz ązna 44 przeznaczenia działek na - dz. 6, uwzgl ędniony.. 17. 16.11.2009 98-285 Wróblew tereny pod zabudow ę Drz ązna. mieszkaniowo – usługow ą. Dopierała Marian, Anna Wniosek o zmian ę - dz. 70/3, Wniosek Sadokrzyce 6 przeznaczenia działek na - dz. 70/7, uwzgl ędniony.. 18. 16.11.2009 98 – 285 Wróblew tereny pod zabudow ę Sadokrzyce. mieszkaniowo – usługow ą. Tomczyk Bła Ŝej Michał, Wniosek o podział działki - dz. 56, Wniosek Katarzyna oraz przeznaczenie jej na Drz ązna uwzgl ędniony. Drz ązna 69 tereny pod zabudow ę 98-285 Wróblew, mieszkaniow ą oraz Tomczyk Jakub, Ewa zagrodow ą. Małgorzata 19. 20.11.2009 ul. Jagiello ńska 11/63 Sieradz, Tomczyk Marcin Jerzy, Barbara Drz ązna 69 98-285 Wróblew Gmina Wróblew Wniosek o zmian ę - dz. 25/4, Wniosek 20. 20.11.2009 Wróblew 15, przeznaczenia działki na Ko ścierzyn. uwzgl ędniony. 98-285 Wróblew tereny górnicze.

113

(Wydob ędzie kruszywa). Gierzy ński Marian, Wniosek o zmian ę - dz. 9, Wniosek Bo Ŝena przeznaczenia działek na - dz. 10/1, uwzgl ędniony. 21. 20.11.2009 Ul. Okrzei 2A tereny i obszary górnicze. - dz. 332/1, Zdu ńska Wola (Wydobycie kruszywa). Próchna. Skalpol Spółka z o.o. z Wniosek o zmian ę - dz. 6, Wniosek siedzib ą w Sieradzu przeznaczenia działek na - dz. 7, uwzgl ędniony.. Ul. Polskiej Organizacji tereny i obszary górnicze. - dz. 94, 22. 20.11.2009 Wojskowej 132 (Wydobycie kruszywa). - dz. 97, 98-200 Sieradz - dz. 1/2 Mantyki. Dłu Ŝak Paweł Wniosek o zmian ę - dz. 290/1 Wniosek nie Brak Ostrów 7c przeznaczenia działki na Drz ązna. uwzgl ędniony. dojazdu/dost ępu Gmina Brze źnio tereny pod zabudow ę do drogi 23. 23.11.2009 tel. 508-363-864 mieszkaniowo – usługow ą. publicznej dla obsługi działek budowlanych. Wniosek o zmian ę - dz. 39 Wniosek przeznaczenia działki na Sadokrzyce. uwzgl ędniony.. teren pod zabudow ę 24. 30.11.2009 mieszkaniowo – usługow ą. (Działka znajduje si ę na terenach zalewowych). Jewenki Dariusz Wniosek o zmian ę - dz. 37, Wniosek Brudzew 28 przeznaczenia działek na - dz, 38 uwzgl ędniony. 98-235 Błaszki tereny pod zabudow ę Dzieb ędów. 697-986-085 przemysłow ą. (Działalno ść polegaj ąca na wydobyciu, 25. 12.12.2009 uzdatnieniu i zapakowaniu wody na potrzeby gospodarstw domowych, na bazie istniej ących studni gł ębinowych). Kołodziej Bogdan Wniosek o zmian ę - dz. 112, Wniosek przeznaczenia działki na Charłupia uwzgl ędniony. 26. 01.04.2010 tereny pod zabudow ę Wielka mieszkaniowo – usługow ą.

114