Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice Na Lata 2021-2030

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030

PROJEKT – MARZEC 2021

Opracowanie:

Urząd Gminy Przygodzice we współpracy z Wielkopolską Akademią Nauki i Roz- woju Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Spółka komandytowa oraz Krajowym Instytutem Jakości.

Strategię Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 opracowano w oparciu o materiały źródłowe referatów Urzędu Gminy oraz gminnych jednostek organizacyjnych.

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 zawiera dane według stanu na 31 grudnia 2019 roku, o ile nie zaznaczono inaczej.

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ...... 4 CZĘŚĆ I: ...... 7 STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE ...... 7 1. Wnioski z diagnozy sytuacji społecznej ...... 8 2. Wnioski z diagnozy sytuacji gospodarczej ...... 11 3. Wnioski z diagnozy sytuacji przestrzennej ...... 14 4. Jakość życia w Gminie – wyniki badań ankietowych ...... 16 4.1. Ocena sytuacji Gminy ...... 16 4.2. Pożądane priorytety rozwojowe ...... 17 5. Analiza SWOT z uwzględnieniem elementów partycypacji społecznej ...... 19 CZĘŚĆ II: ...... 24 STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE ...... 24 1. Misja i wizja ...... 25 2. Cele strategiczne rozwoju w wymiarze przestrzennym, gospodarczym i społecznym. Kierunki działań podejmowanych dla osiągnięcia celów strategicznych. Oczekiwane rezultaty planowanych działań oraz wskaźniki ich osiągnięcia ...... 26 3. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej, ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej Gminy Przygodzice ...... 37 4. Spójność kierunków rozwoju Gminy z kierunkami wynikającymi ze strategii rozwoju województwa. Obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa wraz z zakresem planowanych działań...... 42 6. System realizacji strategii, w tym wytyczne do sporządzenia dokumentów wykonawczych ...... 49 7. Ramy finansowe i źródła finansowania ...... 51 Spis tabel ...... 52 Spis rycin ...... 52 ZAŁĄCZNIKI ...... 53 Załącznik 1: Diagnoza sytuacji przestrzennej, gospodarczej i społecznej Gminy Przygodzice .. 54 Załącznik 2: Ankieta ...... 96 Załącznik 3: Tabela ewaluacyjna ...... 101

WPROWADZENIE

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 4

WPROWADZENIE

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice jest formalnym dokumentem, który określa strategiczne kierunki rozwoju Gminy na lata 2021-2030. Jest ona komplementarna z innymi regulacjami planistyczno-strate- gicznymi, obowiązującymi w Gminie. Dokument będzie nadrzędny względem dokumentów sektorowych dotyczących obszaru Gminy Przygodzice, jednocześnie będzie spójny z dokumentami wyższego rzędu – Strategią Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2030 roku. Strategia będzie wyznaczała ramy dla planów i programów powstających w Gminie podczas jej obowiązywania.

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice została opracowana na podstawie aktualnych dokumentów planistycznych, sprawozdań oraz danych statystycznych. Diagnoza strategiczna została uzupełniona o analizę ankiet wypełnionych przez mieszkańców. Ważnym źródłem informacji były warsztaty diagno- styczne oraz strategiczne z przedstawicielami Urzędu Gminy, stowarzyszeń, organizacji senioralnych, radnymi i sołtysami, które przeprowadzili specjaliści z Wielkopolskiej Akademii Nauki i Rozwoju.

Podstawowym dokumentem prawnym określającym zadania Gminy, na którym opierano się podczas przygotowywania Strategii była ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dokument został sporządzony z uwzględnieniem zmian w Ustawie z dn. 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019 r. poz. 1295 ze zm.). zapisów ustawy z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020 r. poz. 1378).

Istotny wkład w Strategię mieli Wójt Gminy Przygodzice Krzysztof Rasiak oraz członkowie Zespołu do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030, w skład którego wchodzili reprezentanci władz, jednostek organizacyjnych i społeczności lokalnej, którzy aktywnie uczestniczyli w warsztatach strategicznych:

1. Lucyna Koczorowska – Zastępca Wójta Gminy Przygodzice – przewodnicząca, 2. Dariusz Kryś – Sekretarz Gminy Przygodzice – zastępca przewodniczącego, 3. Piotr Kryszczak – Kierownik Referatu Ochrony Środowiska i Promocji – sekretarz, 4. Damian Kołacki – Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego – członek 5. Dariusz Piechowiak – Inspektor ds. funduszu sołeckiego i środków zewnętrznych – członek, 6. Robert Kaczmarek – Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Przygodzicach – członek, 7. Magdalena Misiek – p.o. Dyrektor Biblioteki Publicznej Gminy Przygodzice – członek, 8. Agnieszka Olejniczak – p.o. Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przygodzicach – członek, 9. Dariusz Spychalski – Dyrektor Gminnego Zespołu Ekonomiczno- Administracyjnego Szkół – czło- nek, 10. Janina Wojtasiak – Przewodnicząca Rady Gminy Przygodzice – członek, 11. January Pacyna – Radny Gminy Przygodzice – członek, 12. Wiesław Witek – Radny Gminy Przygodzice – członek, 13. Dorota Szmaj – Radna Gminy Przygodzice - członek, 14. Dariusz Górski – Radny Gminy Przygodzice – członek, 15. Iwona Król – Radna Gminy Przygodzice – członek, 16. Mariusz Harych – Radny Gminy Przygodzice – członek, 17. Sebastian Krakowski – Wiceprezes Ludowego Klubu Sportowego DĄB Dębnica – członek, 18. Tomasz Koczorowski – Prezes Ochotniczej Straży Pożarnej w Jankowie Przygodzkim – członek, 19. Agnieszka Kątna-Dolata – Prezes Agroturystycznego Stowarzyszenia Ziemi Ostrowski-Ostrze- szowskiej „w Siodle” – członek. 20. Beata Bartosz – Prezes Stowarzyszenia "QUATRO".

Dodatkowo Zespół Strategiczny wspierali eksperci z Wielkopolskiej Akademii Nauki i Rozwoju z Po- znania: • Tomasz Michałowicz – Starszy specjalista ds. strategii i rozwoju lokalnego, • Marcin Masternak – Specjalista ds. strategii i rozwoju lokalnego, • Anna Przygodzka-Gacek – Socjolog, trener, konsultant.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 5

WPROWADZENIE

Prace nad Strategią rozpoczęto we wrześniu 2020 roku, kiedy to Wójt Gminy Przygodzice Krzysztof Rasiak podjął decyzję o przystąpieniu do opracowywania dokumentu. Szczegółowy tryb i harmonogram pracy nad dokumentem uchwalono uchwałą nr XX/178/2020 Rady Gminy Przygodzice z dnia 10 grudnia 2020 r. w sprawie określenia szczegółowego trybu i harmonogramu opracowania projektu Strategii Roz- woju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030. Proces tworzenia Strategii poprzedzono analizą sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy, którą pogłębiono podczas warsztatów diagnostycznych przeprowadzonych z Zespołem do opracowania Strategii, a także analizując wyniki badania ankietowego. Na tej podstawie wyznaczono obszary problemowe. Następnie przeprowadzono warsztaty strategiczne, podczas których opracowano misję i wizję rozwoju Gminy, a także cele strategiczne, operacyjne i działania, któ- rych realizacja wpłynie na osiągnięcie podstawowych celów. Warsztaty przeprowadzone zostały metodą design thinking polegającym na spojrzeniu na problem z wielu perspektyw oraz wyjściu poza utarte schematy. Efektem tej metody jest wypracowanie niestandardowych rozwiązań i rozwój innowacji. W marcu 2021 roku przygotowano projekt Strategii. Następnie projekt dokumentu strategicznego został wyłożony do publicznego wglądu, a w późniejszym etapie zaopiniowany przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego.

Poniżej przedstawiono poszczególne etapy procesu prac na Strategią.

Spotkanie robocze z kierownictwem Urzędu

Powołanie Zespołu ds. Strategii

Analiza dokumentów

Badanie ankietowe

Warsztat diagnostyczny (potencjał Gminy, założenia analizy SWOT)

Diagnoza potencjału

Wyznaczenie obszarów problemowych

Warsztat strategiczny (opracowanie misji, wizji, celów i działań strategicznych)

Projekt dokumentu

Konsultacje społeczne

Opinia Zarządu Województwa

Uchwalenie Strategii

Wdrażanie Strategii STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 6

WPROWADZENIE

CZĘŚĆ I: STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 7

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

1. Wnioski z diagnozy sytuacji społecznej

Z diagnozy sytuacji społecznej Gminy Przygodzice wynika, że w okresie ostatnich 10 lat obserwowane są pozytywne trendy demograficzne, których przyczyną jest wzrost liczby ludności. W roku 2010 Gminę Przygodzice zamieszkiwało 11 859 mieszkańców, podczas gdy w 2019 roku było to już 12 179 osób. Zarówno przyrost naturalny, jak i saldo migracji, które mają największy wpływ na liczbę ludności Gminy, były zróżnicowane na przestrzeni analizowanych lat. Średnia dynamika wzrostu liczby mieszkańców w ostatnich latach należy do najwyższych w powiecie i wynosi 100,4% (dla lat 2015-2019). Fakt ten związany jest z bliskim położeniem względem Ostrowa Wielkopolskiego, atrakcyjnością Gminy oraz napływem nowych mieszkańców. Ostrów Wielkopolski na przestrzeni ostatnich lat traci mieszkańców, na czym zyskują Gminy ościenne, w tym Przygodzice – obserwuje się duży rozwój głównie miejscowości położonych najbliżej Ostrowa.

Porównując wskaźniki demograficzne Gminy Przygodzice do gmin powiatu ostrowskiego, są one na jednym z wyższych poziomów. Dodatkowo cechują się najwyższą dynamiką w okresie ostatnich kilku lat. Wynika z tego, że pozytywne zmiany demograficzne zachodzą w Gminie Przygodzice szybciej niż w pozostałych jednostkach powiatu.

140 12 300

120 12 179 12 200 100 12 123 41 12 096 80 12 100 7 12 012 60 12 014 11 995 4 40 12 000 40 71 30 11 950 31 20 48 11 901 53 3 11 859 32 26 24 11 900 11 846 14 24 0 22 10 -17 -8 -20 11 800 -61 -40 11 700 -60 -80 11 600 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

przyrost naturalny saldo migracji ludność ogółem

Ryc. 1 Zmiany liczby ludności w Gminie Przygodzice w latach 2010-2019 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Analiza struktury wiekowej ludności Gminy Przygodzice oraz dynamika zmian wskazuje na powolny proces starzenia się społeczeństwa. Wskaźnik senioralnego obciążenia demograficznego (czyli stosunek liczby osób w wieku poprodukcyjnym do osób w wieku produkcyjnym), który wynosił w roku 2019 22,2%, był najwyższy w powiecie zaraz po Ostrowie Wielkopolskim. W najbliższych latach przewiduje się przewyższenie liczby seniorów nad liczbą dzieci i młodzieży. To z kolei będzie skutkowało wzrostem zapotrzebowania na nowe usługi społeczne, a jednocześnie spadkiem zapotrzebowania na inne, obecnie jeszcze poszukiwane. Nie zmienia to faktu, że zachodzi potrzeba ciągłego zapewnienia jak najwyż- szej jakości usług dla ludzi młodych i rodzin z dziećmi, aby przyciągnąć nowych mieszkańców i zatrzy- mać odpływ obecnych. W tym celu należy zapewnić wysoką jakość nauczania i opieki nad dziećmi, szeroką ofertę kulturalną i integracyjną dla mieszkańców.

Na terenie Gminy działają 4 przedszkola publiczne, a także oddziały przedszkolne w 4 szkołach. Co- rocznie zwiększa się udział dzieci w wieku przedszkolnym, które uczęszczają do placówek w Gminie – w roku 2019 było to 88%. W związku z intensywnym rozwojem miejscowości położonych blisko Ostrowa Wielkopolskiego, przewiduje się wzrost zapotrzebowania na miejsca w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych głównie w Przygodzicach, Jankowie Przygodzkim oraz Wysocku Małym. W momencie

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 8

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

powstawania dokumentu w Gminie Przygodzice nie funkcjonowały żadne formy opieki nad dziećmi do lat 3.

Gmina Przygodzice jest organem prowadzącym dla 7 szkół podstawowych w następujących miejsco- wościach: Chynowa, Czarnylas, Dębnica, Janków Przygodzki, Przygodzice, Przygodziczki i Wysocko Małe. Największa liczba uczniów (226) uczęszczała w roku 2020 do szkoły podstawowej w Jankowie Przygodzkim, natomiast najmniejszą liczebnością odznacza się szkoła w Przygodziczkach (25 uczniów), w której również stwierdzono bardzo niską średnią wielkość oddziału, wynoszącą 4,17 ucznia/oddział. Infrastruktura szkolna i baza oświatowa są na wysokim poziomie. Przewiduje się jednak dalsze działania stale podnoszące jakość nauczania i możliwości wykorzystania placówek, w tym dostosowywania ich do potrzeb wszystkich uczniów oraz osób ze specjalnymi potrzebami. Przy szkołach funkcjonują obiekty sportowe, a pasje uczniów rozwijane są podczas zajęć dodatkowych. Do- strzega się jednak jeszcze większy potencjał do prowadzenia zajęć dodatkowych rozwijających umie- jętności uczniów w niektórych placówkach. Mimo prowadzonego doradztwa zawodowego, zauważa się potrzebę rozwijania tej działalności szkół. Konieczna jest promocja zawodów przyszłości. Wyniki egza- minów ósmoklasistów w roku 2019 i 2020 są porównywalne z wynikami powiatowymi i wojewódzkimi, a w przypadku egzaminów z języka polskiego wyróżniają się pozytywnie. Jest to jeden z elementów pozwalających pozytywnie ocenić jakość edukacji w szkołach na terenie Gminy.

Jednostki oświatowe Gminy Przygodzice ściśle współpracują z organizacjami pozarządowymi, szcze- gólnie w zakresie pozyskiwania środków na rozwój oświaty. Ważnym aspektem jest uczestnictwo Gminy w projekcie „Edukacja dla Doliny Baryczy” wdrażanym przez Stowarzyszenie LGD Partnerstwo dla Do- liny Baryczy, w ramach którego pozyskiwane są środki na zajęcia pozalekcyjne oraz wycieczki dla dzieci i młodzieży po regionie Doliny Baryczy – edukacja regionalna.

W ramach realizacji Rządowego programu rozwijania szkolnej infrastruktury oraz kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych– „Aktywna tablica” Szkoła Podsta- wowa w Czarnymlesie została w 2019 roku wyposażona w sprzęt za ogólną kwotę 17 500,00 zł. Szkoły z wyjątkiem szkoły Podstawowej w Czarnymlesie, która została wpisana do Ogólnopolskiej Sieci Edu- kacyjnej, uczestniczą w projekcie Cyfrowa Szkoła Wielkopolska finansowanym przez Samorząd Woje- wództwa Wielkopolskiego Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu. Projekt jest przedsięwzię- ciem innowacyjnym, zmierzającym do rozwoju systemu kształcenia, poprzez dostarczenie szkołom nowoczesnych narzędzi oraz wdrożenie nowatorskich metod dydaktycznych, wykraczających ponad ogól- nopolskie standardy kształcenia.

Działalność kulturalna, artystyczna i edukacyjna prowadzona jest w ramach Gminnego Ośrodka Kultury (GOK) w Przygodzicach. Oferta GOK jest zróżnicowana i obejmuje zarówno uczestnictwo w zajęciach muzycznych, wokalnych, tanecznych, teatralnych, plastycznych, fotograficzno-filmowych, rekreacyjno- sportowych, nauki gry na instrumentach jak i wsparcie grup artystycznych takich jak m.in. Zespół Pieśni i Tańca „Przygodzice”, Zespół Tańca Ludowego „Kosynierzy”, Kapela „Boćki”, Zespół Śpiewaczy „Ba- ryczanki”, Zespół Śpiewaczy „Czarnoleskie Nutki”, Grupa Teatralna „Łzy Feniksa”. GOK prowadzi także punkt informacji turystycznej, Chatę Regionalną, a także nadzoruje funkcjonowanie Galerii Sztuki „Ope- ris.Artis” w Antoninie. Posiada w użyczeniu łowisko wędkarskie „Glinianka” oraz infrastrukturę edukacyjno-turystyczną wokół stawu. GOK prezentuje także swoją ofertę w ramach programu Edukacja dla Doliny Baryczy i jest kandydatem do otrzymania Znaku Dolina Baryczy Poleca. W budynku GOK mieści się także Biblioteka Publiczna Gminy Przygodzice im. Gustawa Bojanowskiego, która wraz ze swoimi filiami zaspokaja potrzeby czytelnicze mieszkańców, ale także gromadzi, przechowuje i opracowuje ma- teriały dotyczące Gminy Przygodzice i regionu Doliny Baryczy oraz prowadzi działalność wydawniczą w tym zakresie. Biblioteka posiada na swojej stronie bibliotecznej katalog on-line, w którym czytelnicy mogą rezerwować i zamawiać książki. Jest możliwość wypożyczeni międzybibliotecznych. Od listopada 2020 roku działa program „Książka na Telefon” dla osób starszych , na kwarantannie oraz z niepełno- sprawnościami. Zamówione książki dowożone są do domu.

Na terenie Gminy znajduje się 13 świetlic wiejskich, jednak obecnie stała oferta aktywnego spędzania czasu w oparciu o tą infrastrukturę jest niewystarczająca. Świetlice częściowo są wykorzystywane oraz STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 9

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

stanowią duży potencjał do wykorzystania przez liczne i aktywne organizacje pozarządowe. Współpraca Gminy z NGO przybiera głównie charakter finansowy i polega na wsparciu oraz zlecaniu zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji.

Położenie Gminy Przygodzice w regionie Doliny Baryczy warunkuje jej przynależność do Stowarzysze- nia LGD „PdDD”. Wypracowana we współpracy z innymi jednostkami marka, stanowi wyjątkowy poten- cjał zarówno kulturowy, jak i turystyczno-rekreacyjny, na którym samorząd może budować i rozszerzać swoją ofertę. Ze względu na położenie Gminy w Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej oraz przynależności do ZIT tej aglomeracji, realizowane są społeczno-gospodarcze i infrastrukturalno-środowiskowe działa- nia rozwojowe.

Dużym potencjałem zarówno kulturalnym, edukacyjnym, integracyjnym, jak i rekreacyjno-turystycznym odznacza się Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Ludwikowie, które w 2019 roku zostało częściowo przebudowane i zaadaptowane do wykorzystania jako Centrum Kreatywności. W związku z pandemią COVID-19, ośrodek nie jest jeszcze w pełni wykorzystywany.

Obiektem rozpoznawalnym na skalę ogólnopolską jest Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów w Antoni- nie, który oferuje miejsca noclegowe, kawiarnię i restaurację. W pałacu odbywają się wydarzenia mu- zyczne i kulturalne, w tym Międzynarodowy Festiwal „Chopin w barwach jesieni", Turniej Pianistów Sty- pendystów Zagranicznych o nagrodę księcia Antoniego Radziwiłła czy Międzynarodowa Wystawa Eks- librisu Muzycznego. Antonin jest również miejscem organizacji plenerów artystycznych, które przyczy- niły się m.in. do powstania galerii sztuki.

Aktywność sportowa na terenie Gminy rozpowszechniania jest przez aktywnie działające kluby sportowe w dziedzinach piłki nożnej, siatkówki czy kolarstwa. W większości miejscowości gminnych znajdują się obiekty sportowe. Część z nich zlokalizowana jest przy szkołach i służą głównie w celu realizacji podstawy programowej, część natomiast wymaga remontu i rozbudowy.

Bezpieczeństwo na terenie Gminy Przygodzice zapewniane jest w oparciu o funkcjonowanie posterunku policji, zmodernizowanych baz Ochotniczych Straży Pożarnych, a także stację karetki pogotowia. W kilku miejscach Gminy zainstalowany został monitoring publiczny, którego rozwój mógłby wpłynąć na jeszcze większe poczucie bezpieczeństwa wśród mieszkańców.

Pomimo zapewniania podstawowej opieki zdrowotnej przez ośrodki zdrowia działające na terenie Gminy, mieszkańcy wskazują na niewystarczający dostęp do kadry medycznej, w tym do lekarzy spe- cjalistów. W pewnym stopniu rozwiązaniem tego problemu jest bliskość Ostrowa Wielkopolskiego, jednak z powodu wykluczenia transportowego części miejscowości oraz utrudnionego dojazdu, nie wszy- scy mieszkańcy Gminy mogą korzystać z oferty dostępnej w mieście.

Podmiotem wykonującym zadania Gminy w zakresie pomocy społecznej jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przygodzicach, który w 2019 roku obejmował pomocą 435 rodzin (1 104 osoby). Najczęst- sze powody objęcia pomocą społeczną to ubóstwo, długotrwałą chorobę, wielodzietność, niepełno- sprawność, bezrobocie oraz bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych.

Na terenie Gminy w 2019 roku utworzono Gminny Klub Senior+, który jako stały ośrodek funkcjonuje dla 15 osób, jednak z jego działalności miesięcznie korzysta nawet 50 osób w wieku 60 lat i więcej. Dodatkowo w roku 2020 sformalizował się ośrodek wsparcia Klub Senior + w Czarnymlesie. Przy Wój- cie i Radzie Gminy nie funkcjonują jednak organy doradcze zarówno jeśli chodzi o seniorów, jak i mło- dzież.

Liczba mieszkań socjalnych i komunalnych w latach 2015-2019 ulegała nieznacznym zmianom. Do- strzega się potrzebę aktywnego włączenia Gminy w politykę mieszkaniową, mając na uwadze chęć zapewnienia atrakcyjnego miejsca do zamieszkania dla młodych ludzi oraz całych rodzin.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 10

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

2. Wnioski z diagnozy sytuacji gospodarczej

Uwarunkowania przestrzenne Gminy Przygodzice, jej położenie względem Ostrowa Wielkopolskiego oraz całej Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej oraz głównych szlaków komunikacyjnych, warunkuje jej duży potencjał i atrakcyjność pod względem inwestorów. Dodatkowo, położenie w Dolinie Baryczy umożliwia wspólne budowanie i korzystanie z marki regionu, a także współpracę gospodarczą pomiędzy samo- rządami. Przynależność do Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo dla Doliny Baryczy”, które jest instytucją otoczenia biznesu, niesie również korzyści w ramach zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wpływa na kultywowanie tradycji rybackich.

Gmina Przygodzice należy do Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Małej Przedsiębiorczości. Główny potencjał gospodarczy Gminy wiąże się z obszarem inwestycyjnym o powierzchni 100 ha, położonym przy drodze powiatowej pomiędzy Przygodzicami a Jankowem Przygodzkim.

W roku 2019 na terenie Gminy Przygodzice w rejestrze REGON zarejestrowanych było 1 250 podmio- tów, czyli o 178 więcej niż w roku 2015. Wskazuje to na dynamiczny rozwój Gminy w obszarze gospodarki. W związku z dużym potencjałem terenów inwestycyjnych, przewiduje się wzrost liczby przedsię- biorstw, co będzie miało swój wpływ na wzrost wpływów z podatków do budżetu Gminy Przygodzice. Najwięksi przedsiębiorcy działają w branżach mechanicznej, budowlanej, chemicznej, medycznej, me- blarsko-stolarskiej i przetwórstwa rolnego.

Ryc. 2 Dynamika przyrostu liczby podmiotów gospodarczych w powiecie ostrowskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Średnia dynamika przyrostu nowych podmiotów gospodarczych (w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców) w latach 2015-2019 najniższa była w Ostrowie Wielkopolskim, a najwyższa w Gminach ościennych: Gminie wiejskiej Ostrów Wielkopolski, Przygodzice, Odolanów, Sieroszewice oraz Sośnie. Wynika z tego, że inwestorzy poszukują terenów inwestycyjnych poza obszarem miasta, w Gminach okolicz- nych, co może być wyznacznikiem rozwoju przestrzennego, gospodarczego i społecznego samorządów w kolejnych latach.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 11

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Analizując poziom bezrobocia zauważa się tendencję spadkową w latach 2015-2019, co jest charakterystyczne dla większości gmin w Polsce. Gmina Przygodzice charakteryzuje się niższym udziałem osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym niż średnia powiatowa i wojewódzka. Ta informacja wskazuje na stosunkowo duży wpływ do budżetu Gminy z tytułu udziału w podatku PIT – corocznie udział ten się zwiększa, a w 2019 roku wyniósł niemal 10 mln zł.

Ryc. 3 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w grupie osób w wieku produkcyjnym w powiecie ostrowskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W roku 2019 udział osób bezrobotnych wśród mieszkańców w wieku produkcyjnym najwyższy był w Gminie Sośnie, a najniższy w Gminach Raszków, Nowe Skalmierzyce i Przygodzice.

Podstawą rozwoju gospodarczego każdej Gminy jest infrastruktura. Szkielet komunikacyjny Gminy bu- dują drogi S11, droga krajowa nr 25, a także drogi wojewódzkie nr 444, 445, 447 oraz 490. Uzupełnie- niem są drogi powiatowe i gminne. Wśród tych ostatnich, 130 km stanowią drogi utwardzone, pozostałe to ciągi nieutwardzone. Część dróg na terenie Gminy wymaga remontu ze względu na niezadowalający stan techniczny. Ponadto, problemem w zakresie dojazdu do terenów inwestycyjnych jest bardzo ostry zakręt wpływający na atrakcyjność pod względem firm transportowych, a także niski wiadukt, który ogranicza przemieszczanie się pod nim części samochodów ciężarowych.

W zakresie infrastruktury sieciowej, 95,5% mieszkańców ma dostęp do sieci wodociągowej, 36,7% do sieci kanalizacyjnej, a 41,8% do sieci gazowej. Potrzeby związane z gospodarką ściekową nie są więc w pełni zaspokojone. Ze względu na ograniczony dostęp do sieci kanalizacyjnej, mieszkańcy korzystają z przydomowych oczyszczalni ścieków oraz zbiorników bezodpływowych, których ewidencja prowadzona jest przez Urząd Gminy. Jest to ważny element polityki środowiskowej Gminy, pozwalający na możliwość kontrolowania prawidłowości w wywozie nieczystości. Głównymi dostawcami Internetu na terenie Gminy są Orange i Promax, a także lokalni operatorzy radiowi. Nie wszystkie miejscowości mają dostęp do Internetu szerokopasmowego.

Jednym z głównych zagadnień dotyczących środowiska na terenie Gminy Przygodzice jest kwestia od- padów komunalnych. Ich masa corocznie się zwiększa. Coraz większy udział w zebranych odpadach stanowią odpady segregowane. W latach 2015-2018 Gmina Przygodzice osiągała wymagane poziomy

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 12

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

recyklingu i odzysku, jednak w roku 2019 przy wymaganym poziomie 40%, osiągnięto tylko 28%. W Gminie nie funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, co wpływa na poziom segregacji i odzysku odpadów.

Postępujące zmiany klimatyczne (skutkujące m.in. suszą rolniczą), a także poziom zanieczyszczenia środowiska negatywnie wpływa zarówno na jakość życia i zdrowie mieszkańców Gminy, ale także na produkcje rolniczą. Poprawie jakości powietrza służą działania podejmowane przez Gminę Przygodzice, w tym monitoring jakości powietrza w wybranych miejscach. Gmina inwestuje także w odnawialne źródła energii, z których korzysta 488 mieszkańców, a także zasilają one budynki użyteczności publicznej. Wpływa to zarówno na redukcję zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, jak również podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców. Część Gminy (na południe od Topoli Wielkiej) zagrożona jest wystąpieniem powodzi, co może prowadzić do uszkodzenia infrastruktury gminnej, a także mienia mieszkańców tego terenu. W celu minimalizacji ryzyka powodziowego, w Gminie zlokalizowane są obiekty służące retencji wód oraz regulacji przepływów i odpływów wody w ciekach.

Ważnym elementem rozwoju gospodarczego Gminy jest stan finansów samorządowych. Dochody do budżetu Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 stale rosły. W 2019 roku wyniosły prawie 68 mln zł, co w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosiło 5 582,19 zł. Ponadto Gmina aktywnie pozyskuje fundusze zewnętrzne i krajowe zarówno na projekty infrastrukturalne, jak i społeczne. Analizując lata 2015-2019 stwierdzono coroczny spadek udziału dochodów własnych do budżetu Gminy na rzecz dotacji i subwen- cji. Taka sytuacja wpływa na znaczne ograniczenie możliwości Gminy w zakresie samodzielnego finansowania inwestycji.

Wraz ze wzrostem dochodów, rosły też wydatki z budżetu Gminy. W latach 2017-2019 kwota wydatków przewyższała kwotę dochodów, co wpłynęło na ujemny wynik budżetu. To z kolei wpłynęło na potrzebę zaciągnięcia nowych zobowiązań finansowych. W latach 2015-2019 kwota nadwyżki operacyjnej w bu- dżecie gminnym była zdecydowanie niższa niż kwota długu, która charakteryzowała się tendencją wzro- stową.

Analizując Wieloletnią Prognozę Finansową Gminy Przygodzice na lata 2020-20401, wskaźnik faktycz- nej obsługi zadłużenia kształtuje się znacznie poniżej maksymalnego wskaźnika obsługi zadłużenia. Taka sytuacja pozwala na możliwość obsługi potencjalnych dodatkowych zobowiązań finansowych w kolejnych latach.

Potencjał inwestycyjny Gminy rozumiany jako suma środków finansowych pozostałych do dyspozycji, po pokryciu wszystkich bieżących kosztów funkcjonowania (wydatków bieżących) oraz spłacie obecnie zaplanowanych rat kapitałowych (rozchodów) w latach 2021-2030 wyniesie nieco ponad 43 mln zł.

1 Zgodnie z uchwałą nr XXI/187/2020 Rady Gminy Przygodzice z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającej uchwałę w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Przygodzice na lata 2020-2040. STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 13

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

3. Wnioski z diagnozy sytuacji przestrzennej

Gmina Przygodzice położona jest w południowej części województwa wielkopolskiego, w obszarze Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej. Bezpośrednie sąsiedztwo miasta wpływa na rozwój przestrzenny Gminy, m.in. w zakresie rozbudowy terenów inwestycyjnych, przemysłowych, mieszkaniowych.

Na rozwój Gminy duży wpływ ma także układ komunikacyjny, oparty na liniach kolejowych nr 272 Klucz- bork – Poznań oraz nr 355 Ostrów Wielkopolski – Grabowno Wielkie, drogach krajowych nr 11 i nr 25, które prowadzą do drogi ekspresowej S11 stanowiącej obwodnicę Ostrowa Wielkopolskiego, a także drogach wojewódzkich o nr 444, 445, 447 i 490. W części miejscowości funkcjonuje publiczny transport zbiorowy, stanowiący przedłużenie transportu organizowanego w mieście Ostrów Wielkopolski, a także transport prywatny na pozostałej części Gminy. Nadal część miejscowości jest wykluczona transpor- towo, co wpływa na zmniejszenie możliwości dojazdu do szkół ponadpodstawowych, swobodnego do- stępu do usług społecznych, medycznych i kulturalnych oferowanych przez miasto.

Rozwój Gminy Przygodzice w wymiarze przestrzennym, gospodarczym i społecznym uwarunkowany jest występowaniem walorów przyrodniczych i kulturowych. W związku z położeniem w wyjątkowym krajobrazie naturalnym, zdecydowana większość powierzchni Gminy objęta jest różnymi formami ochrony przyrody. Wyróżnić można zarówno Park Krajobrazowy Doliny Baryczy, jak i obszary Natura 2000, obszar chronionego krajobrazu, rezerwat przyrody, a także liczne pomniki przyrody.

Dzięki wysokim walorom przyrodniczym i krajobrazowym powstało wiele szlaków turystycznych – za- równo pieszych, rowerowych, konnych – które w połączeniu z bazą noclegową stanowią o wysokim potencjale turystyczno-rekreacyjnym obszaru. Obiekty turystyczne nie są jednak wystarczająco powią- zane ze sobą, brak jest szeroko zakrojonej współpracy i wzajemnej promocji pomiędzy poszczególnymi podmiotami. Brakuje też wysokiej jakości ścieżek rowerowych łączących interesujące miejsca na mapie Gminy, których oczekuje współczesny turysta.

Takie położenie przestrzenne Gminy niesie obok dużego potencjału również ryzyka. Fragment Gminy zagrożony jest wystąpieniem powodzi (w związku z nieuregulowanym stanem koryta rzeki Barycz), co może negatywnie wpłynąć na stan infrastruktury gminnej. Wiele aspektów, głównie turystyczno-rekreacyjnych, zależnych jest od postępujących zmian klimatu i czynników atmosferycznych – susza, zmniej- szone przepływy wód w Baryczy, wysychanie stawów.

Polityka przestrzenna Gminy Przygodzice prowadzona jest w oparciu o Studium uwarunkowań i kierun- ków zagospodarowania przestrzennego, które pochodzi z 1999 roku. W okresie obowiązywania Stu- dium było wielokrotnie zmieniane, a w 2019 roku podjęto Uchwałę o opracowaniu nowego dokumentu dla całej Gminy.

Uszczegółowieniem zapisów Studium, a jednocześnie aktami prawa miejscowego w zakresie gospodarki przestrzennej są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Według stanu na koniec 2019 roku tylko 2% powierzchni Gminy objętych było tymi dokumentami. Kolejne plany powstawały w 2020 roku i w momencie tworzenia niniejszego dokumentu.

Małe pokrycie Gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego skutkowało prowadzeniem polityki przestrzennej opartej głównie na wydawanych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Gmina Przygodzice oraz Gmina Ostrów Wielkopolski odznaczały się wysoką liczbą tych dokumentów, na co wpływ miał również rozwój zabudowy mieszkaniowej na terenach podmiejskich Ostrowa.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 14

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Ryc. 4 Decyzje o warunkach zabudowy w powiecie ostrowskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Prowadzenie polityki przestrzennej w dużej mierze opartej na takich decyzjach, może skutkować nie- kontrolowanym rozwojem zabudowy, powodując chaos urbanistyczny. Jest to szczególnie istotne w po- wiązaniu z trendem wzrostu liczby mieszkańców w Gminie, a co za tym idzie – wzrostem zapotrzebowania na zabudowę mieszkalną głównie w miejscowościach podmiejskich.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 15

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

4. Jakość życia w Gminie – wyniki badań ankietowych

Na potrzeby diagnozy stanu społeczno-gospodarczego Gminy Przygodzice w grudniu 2020 roku i stycz- niu 2021 roku przeprowadzono badania ankietowe wśród mieszkańców. W formie kwestionariusza online zebrano 141 odpowiedzi. Celem badania było poznanie opinii dotyczącej podstawowych sfer działalności samorządu, potrzeb mieszkańców, a także określenie priorytetów rozwojowych na najbliż- sze lata.

Większość respondentów (60%) stanowiły kobiety. Pod względem wiekowym, aż 65% ankietowanych to osoby w wieku 26-45 lat. Odpowiedzi udzielała także młodzież oraz seniorzy. Zdecydowaną więk- szość grupy stanowiły osoby pracujące, wypowiedzieli się również przedsiębiorcy, osoby bezrobotne, emeryci i renciści, a także studenci i uczniowie. Wzór ankiety dla mieszkańca stanowi załącznik 2 do opracowania. 4.1. Ocena sytuacji Gminy W pierwszej części ankiety respondenci w skali od 1 do 5 oceniali poszczególne zagadnienia z zakresu 6 pogrupowanych obszarów działalności Gminy: społeczeństwa, gospodarki, przestrzeni i środowiska, infrastruktury technicznej, turystyki i rekreacji, edukacji i kultury. Wśród mieszkańców Gminy Przygo- dzice, najwyższe oceny otrzymał dział związany z edukacją i kulturą. Ankietowani również wysoko oce- nili kwestie związane z infrastrukturą techniczną. Zagadnienia dotyczące społeczeństwa, w tym usług społecznych oraz gospodarki ocenione zostały nieco niżej.

EDUKACJA I KULTURA 3,26

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 3,11

ŚRODOWISKO I PRZESTRZEŃ 2,99

TURYSTYKA I REKREACJA 2,80

SPOŁECZEŃSTWO 2,74

GOSPODARKA 2,63

1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 5,00

Ryc. 5 Poziom rozwoju poszczególnych obszarów według ankietowanych Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników ankiet

Tabela poniżej przedstawia najwyżej i najniżej oceniane elementy przez ankietowanych w poszczegól- nych obszarach. Zdecydowanie najlepiej oceniono dostęp do edukacji w szkołach podstawowych (4,11 pkt) oraz walory środowiska przyrodniczego (4,06 pkt). Najniżej ocenione ze wszystkich obszarów zostały: dostęp do specjalistycznej opieki medycznej (1,76 pkt), a także możliwość uzyskania zatrudnienia na terenie Gminy (2,04 pkt).

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 16

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Tabela 1 Podsumowanie wyników ankietyzacji wśród mieszkańców Obszar Najwyżej oceniane Najniżej oceniane

Bezpieczeństwo publiczne na terenie Dostęp do specjalistycznej opieki me- Społeczeństwo Gminy dycznej Atrakcyjność inwestycyjna obszaru Możliwość uzyskania zatrudnienia na Gospodarka Gminy terenie Gminy Walory środowiska przyrodniczego Infrastruktura melioracji szczegółowej Środowisko i przestrzeń w Gminie (rowy, sieć drenarska, przepusty itp.) Bezpieczeństwo przy głównych dro- Infrastruktura techniczna Jakość sieci gazowej gach w związku z ruchem aut osobowych i ciężarowych Oferta spędzania wolnego czasu na Turystyka i rekreacja Atrakcyjność turystyczna Gminy terenie Gminy dla dorosłych Dostęp do edukacji w szkołach pod- Edukacja i kultura Działalność świetlic wiejskich stawowych Źródło: Opracowanie wyników ankiet wśród mieszkańców

4.2. Pożądane priorytety rozwojowe W ankiecie należało również wskazać główne priorytety rozwojowe Gminy. Wśród najczęściej wskazywanych znalazła się poprawa infrastruktury drogowej, wsparcie dla budowy instalacji odnawialnych źró- deł energii oraz rozbudowa ścieżek pieszo-rowerowych. Mieszkańcy często wskazywali także na po- prawę elementów wpływających na jakość życia w Gminie, takich jak poprawa dostępu do usług medycznych, stworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 i rozbudowa oświetlenia ulicznego.

Na poniższym wykresie zaznaczono wyniki ankiet w zakresie wskazywanych przez mieszkańców prio- rytetów rozwojowych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 17

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

poprawa infrastruktury drogowej 74 wsparcie dla budowy instalacji OZE 57 rozbudowa ścieżek pieszo-rowerowych 53 poprawa dostępu do usług medycznych 49 stworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3 42 rozbudowa oświetlenia ulicznego 41 budowa sieci kanalizacji i przydomowych oczyszczalni 34 rozwój przedsiębiorczości 33 zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży 28 zmniejszenie bezrobocia 27 poprawa funkcjonowania gospodarki odpadami 27 poprawa poziomu czystości wód 27 budowa i modernizacja sieci wodociągowej 27 inwestycje w rozwój turystyki 25 zwiększenie dostępu do Internetu 21 rozwój infrastruktury sportowej 21 utworzenie transportu zbiorowego 21 stworzenie miejsc opieki nad os. starszymi i… 19 poprawa bezpieczeństwa publicznego 15 zwiększenie dostępności przedszkoli 15 aktywizacja osób starszych 14 promocja gminy 13 podniesienie poziomu nauczania w szkołach 12 rozwój kultury 10 budowa i modernizacja świetlic wiejskich 9 rozwój sieci gazowej 9 Inne 4

0 20 40 60 80

Ryc. 6 Główne priorytety rozwoju Gminy Przygodzice według ankietowanych Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników ankiet

Przeprowadzone badania ankietowe wśród mieszkańców wskazują, że kluczowe dla rozwoju i wyma- gające interwencji obszary to:

• infrastruktura techniczna, głównie w zakresie ścieżek rowerowych, dróg i chodników, • ochrona środowiska i przechodzenie na odnawialne źródła energii, • poprawa dostępu do usług medycznych, zarówno podstawowych jak i specjalistycznych, • usługi społeczne, głównie w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3.

Jako najczęściej pojawiające się propozycje dotyczące tego, co powinno wyróżniać Gminę na tle innych wskazywano:

• przyroda i obszary chronione, • turystyka i rekreacja oparta na walorach naturalnych i kulturowych, • ścieżki rowerowe. STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 18

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

5. Analiza SWOT z uwzględnieniem elementów partycypacji społecznej

Analiza SWOT jest powszechnie wykorzystywana w jednostkach administracji publicznej jako narzędzie diagnozy strategicznej. Pozwala ono porównać silne i słabe strony Gminy wynikające z otoczenia we- wnętrznego, z szansami i zagrożeniami dla rozwoju płynącymi z otoczenia zewnętrznego, a także okre- ślić ich wzajemne oddziaływanie. Analizy dokonano w oparciu o: • wnioski z opisu charakterystyki Gminy; • dane liczbowe, opisowe i przestrzenne pozyskane z Gminy oraz ze źródeł zewnętrznych; • wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród mieszkańców Gminy; • wyniki warsztatów diagnostycznych. Analizie poddano czynniki wpływające na rozwój Gminy, wpisujące się w jeden z 6 obszarów. Dla zachowania przejrzystości opracowania, analizę SWOT przedstawiono w poniższych tabelach według ob- szarów tematycznych.

SPOŁECZNOŚĆ, ZDROWIE MOCNE STRONY SŁABE STRONY dodatni przyrost naturalny skutkujący rosnącą niewystarczający dostęp do kadry medycznej, liczbą ludności Gminy, w tym lekarzy specjalistów, wysoki poziom infrastruktury kulturalnej, w tym świetlic wiejskich - grupy społeczne (formalne mała aktywność Gminy w zakresie budownictwa i nieformalne) mają bazę do prowadzenia dzia- komunalnego, łań, zróżnicowanie miejscowości pod względem ak- aktywnie działające i współpracujące z Urzędem tywności mieszkańców - w części miejscowości Gminy organizacje pozarządowe, w tym m.in. są grupy społeczników, organizujące inicjatywy Koła gospodyń wiejskich w każdej miejscowości, oddolne, w części brak lokalnych liderów, aktywnie działające jednostki Ochotniczej Straży brak organów doradczych przy Urzędzie Gminy Pożarnej (dodatkowo w strukturach OSP Przygo- ze strony młodzieży i seniorów - rady młodzieżo- dzice i OSP Janków Przygodzki są ratownicy wej, rady seniorów, medyczni), dostępna baza opieki zdrowia - 3 ośrodki oraz niski stopień integracji międzypokoleniowej, stacja karetki pogotowia, przebudowane Szkolne Schronisko Młodzieżowe w Ludwikowie, częściowo zaadaptowane na brak stomatologów w szkołach na terenie Gminy, Centrum Kreatywności, nadal występujące braki w zakresie dostępności partycypacja mieszkańców w dysponowaniu dla osób ze szczególnymi potrzebami np. do bi- środkami funduszu Sołeckiego, blioteki, do środków transportu, sklepów, aktywna współpraca z innymi samorządami w ra- brak odpowiedniego zagospodarowania czasu mach Stowarzyszenia „Partnerstwo dla Doliny i urozmaicenia oferty aktywnego spędzania czasu Baryczy", na świetlicach wiejskich, SZANSE ZAGROŻENIA stale dodatnie saldo migracji, skutkujące wzro- stopniowe starzenie się społeczeństwa - perspek- stem liczby mieszkańców, szczególnie w miej- tywa zwiększenia się udziału seniorów z jedno- scowościach położonych bliżej Ostrowa Wielko- czesnym spadkiem liczby osób w wieku produk- polskiego, cyjnym, migracja (głównie zarobkowa oraz związana ze ponowne uruchomienie struktur harcerskich, studiami) do większych ośrodków miejskich skut- które wcześniej występowały w Gminie, kująca odpływem młodych, wykształconych pra- cowników, formalizacja organizacji społecznych np. Kół Go- możliwość osłabienia więzi społecznych i integra- spodyń Wiejskich (dzięki czemu mogą np. sięgać cji wśród mieszkańców jako skutek pandemii samodzielnie po środki zewnętrzne), i izolacji społecznej,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 19

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

EDUKACJA, WYKSZTAŁCENIE, POTENCJAŁ LUDZKI MOCNE STRONY SŁABE STRONY rozwinięta oświatowa baza infrastrukturalna, po- brak żłobka lub innej formy opieki nad dziećmi do zwalająca zapewnić aktualne potrzeby, lat 3, wysoki poziom współpracy pomiędzy szkołami niewystarczająca liczba miejsc w przedszkolach i przedszkolami a środowiskiem lokalnym, w tym i godziny otwarcia dla rozwijających się miejsco- edukacja pozaszkolna np. plastyczna, zajęcia dla wości, seniorów, zajęcia sportowe, stypendia Wójta Gminy jako system motywacji braki w kadrze nauczycielskiej, głównie w dziedzi- wpływający na wyniki edukacyjne uczniów, nach nauk ścisłych, zaangażowanie stowarzyszeń, które wspierają szkoły, przedszkola m.in. w zakresie pomocy część szkół niedostatecznie wykorzystująca po- w pozyskaniu dofinansowania, w tym projekt tencjał do rozwoju zajęć pozalekcyjnych, "Edukacja dla Doliny Baryczy" pozyskujący środki na wycieczki i zajęcia pozaszkolne, niewystarczające wsparcie doradców zawodo- dostępność ośrodków edukacji pozaszkolnej, wych dla uczniów i ich rodziców, wraz z oceną w tym ekologicznej (np. Nadleśnictwa), predyspozycji zawodowych, niewystarczający dostęp (głównie w kontekście dojazdu) do edukacji ponadpodstawowej dosto-

sowanej do potrzeb rynku pracy, w tym szkół branżowych, SZANSE ZAGROŻENIA zagrożenie demograficzne niektórych obwodów zakończenie budowy i uruchomienie żłobka szkolnych - prawdopodobieństwo wygaszania, re- i przedszkola Wysocku Małym, strukturyzacji obwodów, Centrum kreatywności w Ludwikowie - uruchomienie obiektu i zapewnienie kontynuacji oferty odpływ osób wykształconych poza granice Gminy edukacyjnej na gruncie pozaszkolnym, a także z powodu ograniczonej możliwości zatrudnienia integracja i rekreacja dla społeczeństwa, współpraca pomiędzy samorządami lub pu- zmniejszające się pokrycie wydatków w zakresie bliczno-prywatna w zakresie zapewnienia do- edukacji subwencją oświatową - konieczność jazdu do szkół w Kaliszu, zwiększenia finansowania z budżetu Gminy, pogłębienie współpracy przedsiębiorców ze odpływ uczniów do szkól w Ostrowie Wielkopol- szkołami i urzędami pracy (zapewnienie kształ- skim, wynikający np. z bliskości względem mia- cenia kadry pracowników), sta, dużą mobilnością rodziców,

GOSPODARKA MOCNE STRONY SŁABE STRONY duża powierzchnia terenów inwestycyjnych (po- niekorzystny dojazd do terenów inwestycyjnych nad 100 ha), (ostry zakręt, niski wiadukt, przejazd kolejowy), dobre położenie komunikacyjne Gminy wzglę- dem większych ośrodków miejskich - przez niskie klasy bonitacyjne gleb użytkowanych rolni- gminę przebiega droga S11 oraz droga krajowa czo, nr 25, a także linie kolejowe nr 272 i 355, brak dużych i bardzo dużych zakładów pracy za- przynależność do Kamiennogórskiej Specjalnej trudniających specjalistów i pracowników fizycz- Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości, nych,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 20

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

rzetelna, profesjonalna, kompleksowa pomoc brak korelacji pomiędzy kształceniem wykwalifi- przy zakładaniu działalności gospodarczej oraz kowanych pracowników a potrzebami lokalnego indywidualne podejście do przedsiębiorców, rynku pracy, wzrastająca liczba innowacyjnych przedsiębior- słaba jakość Internetu w niektórych obszarach ców, Gminy, wzrastająca liczba wyspecjalizowanych i nowo- słaba jakość gazu, głównie w miejscowościach czesnych gospodarstw rolnych, Chynowa i Przygodziczki, bardzo niskie bezrobocie, SZANSE ZAGROŻENIA pogłębiająca się dysproporcja między dochodami przekształcenie całej drogi S11 jako drogi tranzy- a wydatkami Gminy, co może skutkować cięciami towej, i ograniczeniami w budżecie, rozbudowa infrastruktury w ciągach dróg krajo- tereny inwestycyjne w większości należące do wych, a także linii kolejowej w celu usprawnienia powiatu, dojazdu do terenów inwestycyjnych, partycypacja Gminy w programach rozwojowych, niepewność w zakresie ogólnokrajowych przepi- możliwości zewnętrznego finansowania dla sów dotyczących lokalnych produktów, przetwór- przedsiębiorców, inwestorów na rozpoczęcie stwa lokalnego, i rozwój działalności, gospodarcze skutki czynników zewnętrznych budowa gazociągu wysokometanowego dla m.in. epidemiologicznych, np. zagrożenie upadku wschodniego obszaru Gminy, przedsiębiorstw, wzrostu bezrobocia,

OCHRONA ŚRODOWISKA MOCNE STRONY SŁABE STRONY wsparcie mieszkańców w korzystaniu z progra- mów prośrodowiskowych np. fotowoltaika, duże zanieczyszczenie powietrza, głównie ze źró- unieszkodliwianie azbestu, czyste powietrze, wy- deł niskiej emisji, w tym starych pieców opala- miana pieców tradycyjnych i dopłata do ekolo- nych często niskiej jakości opałem, gicznych form ogrzewania, brak kanalizacji sanitarnej w części Gminy i nie- występujące w Gminie kaskadowe zbiorniki re- wystarczająca liczba oczyszczalni przydomo- tencyjne, wych, skutkująca zanieczyszczeniem wód, położenie w Dolinie Baryczy, z czym wiążą się niski poziom świadomości ekologicznej, głównie liczne obszary chronione, w tym stawy, obszary wśród osób dorosłych, związany m.in. ze skut- ptasie Natura 2000, rezerwat Wydymacz, ob- kami nieodpowiednego palenia w piecach i zanie- szary lęgowe ptaków przy stawach Trzcieliń- czyszczaniem powietrza oraz wód, skich, które Gmina aktywnie promuje, duża liczba stawów, w tym hodowlanych (o łącz- brak oferty edukacyjnej i turystycznej Stawów nej powierzchni ponad 700 ha), Przygodzickich, powszechna dostępność informacji ze strony niska świadomość części rolników w zakresie za- Gminy m.in. na temat programów prośrodowi- nieczyszczenia wód, gleby, stosowania oprysków skowych, w tym system informacji SMS, i pestycydów, prowadzenie monitoringu środowiska i kontroli m.in. w zakresie jakości powietrza, zagospodarowania nieczystości ciekłych, zrealizowane inwestycje w zakresie infrastruktury OZE (fotowoltaika, także na budynkach gminnych),

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 21

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

SZANSE ZAGROŻENIA rozwój technologii kontenerowych oczyszczalni rozwój gospodarczy Gminy mogący wpłynąć na ścieków i przeniesienie jej na grunt gminny, ochronę lęgowisk ptaków, wykorzystanie potencjału lokalnych organizacji ograniczenia finansowe i wysokie koszty budowy do edukowania społeczeństwa w zakresie kanalizacji w miejscowościach o rozproszonej za- ochrony środowiska, budowie, szersza współpraca z jednostkami odpowiedzial- brak systematycznych badań jakości wody na nymi za środowisko m.in. Państwowym Gospo- ciekach wodnych przez instytucje do tego powo- darstwem Wodnym Wody Polskie, łane, właścicieli cieków, zewnętrzne zanieczyszczenie środowiska,

INFRASTRUKTURA, KOMUNIKACJA, BEZPIECZEŃSTWO MOCNE STRONY SŁABE STRONY dobre położenie komunikacyjne - przy drodze zbyt mała liczba i usytuowanie zjazdów z obwod- ekspresowej S11, droga krajowa nr 25, linie ko- nicy, lejowe nr 272 i 355, problematyczny dostęp z głównych tras do tere- wysoki stopień zwodociągowania Gminy, nów inwestycyjnych (tory kolejowe, ostre zakręty, niski wiadukt), dostęp do sieci gazowej w każdej miejscowości niezadowalający stan części dróg, Gminy, niedostosowane do potrzeb funkcjonowanie komu- dobre połączenie kolejowe i autobusowe z du- nikacji publicznej oraz wykluczenie komunikacyjne żymi ośrodkami miejskimi, części miejscowości, niewystarczająca sieć utwardzonych ścieżek rowe- sieć kanalizacyjna na terenie największych rowych łączących miejscowości gminne oraz miej- miejscowości podmiejskich, sca o wysokim potencjale turystyczno-rekreacyjnym, bezpieczeństwo na terenie Gminy zapewniane przez posterunek policji, zmodernizowane bazy wymagająca częściowej modernizacji sieć wodo- OSP, stację karetki pogotowia, szybki system ciągowa, powiadamiania SMS, niewielkie pokrycie Gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (2% po-

wierzchni) oraz niekonsekwentna polityka przestrzenna, SZANSE ZAGROŻENIA ryzyko pogłębiania się wykluczenia komunikacyj- dalsza rozbudowa drogi ekspresowej S11 wraz nego niektórych miejscowości (zmniejszająca się z kolejnymi zjazdami m.in. na wysokości Wy- liczba połączeń, możliwość pojawienia się miejsco- socka, wości do których transport zbiorowy nie będzie do- cierał), brak zainteresowania inwestorów nowymi terenami aktualizacja dokumentów planistycznych po- inwestycyjnymi ze względu na niedostateczną in- rządkujących politykę przestrzenną, frastrukturę oraz bliskość obszaru Natura2000, możliwość pojawienia się konfliktów pomiędzy osobami pragnącymi osiedlić się na terenach wiejskich członkostwo w Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej, a mieszkającymi i pracującymi tam już rolnikami (np. w zakresie nieprzyjemnych zapachów, noc- nych hałasów w czasie żniw itp.), możliwości finansowe w związku z uruchomie- niem nowej perspektywy finansowej UE,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 22

STAN I WYZWANIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

PROMOCJA, TURYSTYKA, SPORT, KULTURA MOCNE STRONY SŁABE STRONY wysokie walory przyrodniczo-krajobrazowe Gminy i jej okolicy, w tym Park Krajobrazowy Do- brak spójności i promocji oferty turystycznej, lina Baryczy, obszary Natura 2000, rezerwat Wy- dymacz, duża lesistość, brak bazy kamperowej i namiotowej w Antoninie, istniejąca baza noclegowa wymaga modernizacji. bogactwo szlaków turystycznych pieszych, kon- Istniejąca oferta Antonina wymaga ciągłego i bie- nych, edukacyjnych, żącego dostosowania do oczekiwań tury- stów/mieszkańców, Niewystarczająca stała oferta kulturalna w świetli- cach - to związane m.in. z niedostateczną do- występujące na terenie Gminy ośrodki jeździec- stępnością specjalistów - prowadzących zajęcia; kie, agroturystyczne, oferta kulturalna dotycząca specjalistycznych ak- tywności koncentruje się w Przygodzicach, niewystarczająco rozwinięta sieć ścieżek rowero- walory kulturowe, w tym zabytki i dziedzictwo wych - brak dojazdu do miejsc o potencjale tury- kulturowe (m.in. historia rodu Radziwiłłów) oraz stycznym, w tym stawów, a także niewystarcza- ich promocja, jąca promocja i oznakowanie ścieżek i szlaków pieszo-rowerowych, dobry stan infrastruktury kulturalnej, świetlic wiejskich, bibliotek, Gminnego Ośrodka Kultury infrastruktura sportowa na dobrym poziomie w wielu miejscowościach, duża liczba wydawnictw o historii regionu, zainte- resowanie społeczeństwa lokalną tradycją i hi- storią, bogata oferta Gminnego Ośrodka Kultury, koncerty Chopinowskie organizowane w Antoni- nie we współpracy z zewnętrznymi jednostkami kulturalnymi, SZANSE ZAGROŻENIA rozwój wspólnej oferty turystycznej w ramach sezonowość oferty turystycznej na obszarze "Partnerstwa dla Doliny Baryczy", Gminy, współpraca z różnymi podmiotami w zakresie szerszej promocji oferty turystycznej, rekreacyjnej, w tym szlaków przebiegających przez Gminę Przygodzice,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 23

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

CZĘŚĆ II: STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 24

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

1. Misja i wizja

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 jest dokumentem, w którym zdiagnozowano aktualną sytuację Gminy. Zwrócono uwagę zarówno na mocne strony, jak i obszary problemowe. W procesie strategicznym stworzono misję oraz wizję Gminy Przygodzice, które stanowiły drogowskaz dla wyznaczania celów strategicznych.

Misja jest to element strategii, który ukazuje najważniejsze kierunki rozwoju Gminy. Koncentruje się ona na podstawowych wartościach, które przyświecają władzom Gminy i jej mieszkańcom w procesach rozwojowych. Wskazuje także na czynniki uzasadniające przyjęcie określonych wartości jako nadrzędnych. Jest to ścieżka, jaką należy podążać do osiągnięcia wizji. Zawiera w sobie odpowiedzi na pytania: Kim jesteśmy? Czym się zajmujemy? Dlaczego? Co jest naszym priorytetem?

Uwzględniając przyjęte założenia misja Gminy Przygodzice brzmi następująco:

Gmina Przygodzice - miejscem ludzi aktywnych.

W procesie powstawania dokumentu istotne jest również stworzenie WIZJI, czyli obrazu Gminy, który będzie efektem realizacji podejmowanej strategii. Wizja ukazuje Gminę Przygodzice w perspektywie strategicznej - zmienionej poprzez realizację przyjętych działań i osiągnięcie zamierzonych przez wła- dze celów.

Wizja Gminy: • obrazuje stan docelowy Gminy w 2030 roku, • ukazuje aspiracje władz i mieszkańców Gminy, • jednoczy społeczność lokalną wokół określonej idei.

Wizja Gminy Przygodzice brzmi następująco:

W 2030 roku jesteśmy Gminą atrakcyjną i otwartą dla mieszkańców, bezpieczną, przyjazną, rozwijającą się, będącą partnerem dla społeczności lokalnej, przedsiębiorców i inwestorów, łączącą historię i tradycję z nowoczesnością oraz poszanowaniem środowiska przyrodniczego i turystycznego Doliny Baryczy.

Największą wartością Gminy Przygodzice są jej mieszkańcy. Władze Gminy jako najważniejsze warto- ści determinujące jej rozwój wskazują bezpieczeństwo, otwartość, nowoczesność, partnerstwo, a także atrakcyjność zarówno względem obecnych mieszkańców, jak i turystów oraz osób zainteresowanych potencjalnie zamieszkaniem oraz inwestowaniem w Gminie. Wyjątkowe walory przyrodniczo-kulturowe Gminy Przygodzice, w tym jej położenie u źródeł Baryczy, a także przynależność do stowarzyszenia „Partnerstwo dla Doliny Baryczy”, wpływają na zintegrowanym podejściu do rozwoju gospodarczego łącząc tradycje z nowoczesnością, szanując przy tym środowisko naturalne. Zwiększanie atrakcyjności inwestycyjnej musi iść w parze z ochrona przyrody oraz zrównoważonym rozwojem. Wspomniana w misji Gminy aktywność mieszkańców związana jest zarówno z zapewnieniem im możliwości rozwoju i ak- tywności zawodowej, ale także odnosi się do kultywowania lokalnej historii i tradycji, a także przekazywania tych wartości kolejnym pokoleniom. Niezwykle istotne jest także wspieranie aktywności fizycznej mieszkańców, w tym także seniorów. Możliwości rekreacyjnego i turystycznego wykorzystania terenu wynikają m.in. z atrakcyjnego położenia w krajobrazie pozytywnie wpływającym na możliwości wypoczynku w sposób aktywny.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 25

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

2. Cele strategiczne rozwoju w wymiarze przestrzennym, gospodarczym i społecznym. Kierunki działań podejmowanych dla osiągnię- cia celów strategicznych. Oczekiwane rezultaty planowanych dzia- łań oraz wskaźniki ich osiągnięcia

Na podstawie diagnozy aktualnego stanu Gminy Przygodzice, jej sytuacji gospodarczej, społecznej i przestrzennej oraz uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, a także wyników przeprowadzonych warsztatów, określono 3 cele strategiczne, którymi są:

CEL I: Zapewnienie odpowiedniej jakości infrastruktury oraz przestrzeni z poszanowaniem środowiska przyrodniczego

CEL II: Rozwój gospodarczy Gminy warunkujący dobrobyt mieszkańców

CEL III: Wysokiej jakości usługi społeczne wizytówką Gminy Przygodzice

Cele strategiczne Gminy Przygodzice odwzorowują obszary rozwojowe w sferze gospodarczej, spo- łecznej i przestrzennej, które są zależne od siebie i wzajemnie się przenikają. Podstawą do podejmowania działań w sferze gospodarczej i społecznej powinno być racjonalne gospodarowanie przestrzenią oraz ochrona ładu przestrzennego. Z kolei zadania realizowane w zakresie infrastruktury technicznej będą podstawą do realizacji zadań w sferze gospodarczej, rozwoju usług społecznych, a także pozytywnie wpłyną na poprawę jakości środowiska przyrodniczego. Cele osiągnięte w ramach sfery społecz- nej i gospodarczej wpłyną również na poprawę jakości życia mieszkańców oraz zwiększenie atrakcyj- ności przestrzeni.

Cele strategiczne będą osiągnięte poprzez realizację celów operacyjnych, które zaprezentowano w tabeli poniżej.

CELE STRATEGICZNE: CEL I: Zapewnienie odpowiedniej jakości CEL II: Rozwój gospodarczy CEL III: Wysokiej jakości infrastruktury oraz przestrzeni Gminy warunkujący dobrobyt usługi społeczne wizytówką z poszanowaniem mieszkańców Gminy Przygodzice środowiska przyrodniczego CELE OPERACYJNE:

1.1. Rozwój Infrastruktury 2.1. Gmina Przygodzice – 3.1. Zapewnienie wysokiego drogowej strefą aktywności poziomu edukacji i komunikacyjnej gospodarczej opartej formalnej i nieformalnej w Gminie Przygodzice na nowoczesnych dla różnych grup technologiach społecznych w Gminie 1.2. Rozwój infrastruktury Przygodzice wodno-kanalizacyjnej, 2.2. Gmina Przygodzice gazowej jako centrum 3.2. Poprawa dostępności i energetycznej turystyczno- i jakości usług w Gminie Przygodzice rekreacyjne zdrowotnych na terenie wschodniej części Gminy Przygodzice 1.3. Ochrona środowiska Doliny Baryczy i adaptacja do zmian 3.3. Rozwój usług klimatu w Gminie 2.3. Gmina Przygodzice społecznych w Gminie Przygodzice wspierająca Przygodzice i promująca 1.4. Zapewnienie ładu dziedzictwo kulturowe przestrzennego w Gminie Przygodzice

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 26

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

CEL STRATEGICZNY I: ZAPEWNIENIE ODPOWIEDNIEJ JAKOŚCI INFRASTRUKTURY ORAZ PRZESTRZENI Z POSZANOWANIEM ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

1.1. Rozwój Infrastruktury drogowej i komunikacyjnej w Gminie Przygodzice 1.2. Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, gazowej i energetycznej w Gminie Przygodzice 1.3. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu w Gminie Przygodzice 1.4. Zapewnienie ładu przestrzennego w Gminie Przygodzice

Jedną z podstaw rozwoju społeczno-gospodarczego każdej Gminy jest infrastruktura. Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury transportowej jest jednym z najważniejszych celów wyznaczonych w strategii rozwoju województwa wielkopolskiego w odniesieniu do obszaru Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej. Sieć drogowa na terenie Gminy Przygodzice będzie rozbudowywana i modernizowana w zakresie dróg gminnych, co wpłynie na poprawę funkcjonalności transportowej w skali lokalnej. Gmina będzie współpraco- wała w zakresie rozbudowy i remontów dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych z innymi instytucjami. Ważnym elementem ze względu na turystyczno-rekreacyjny charakter Gminy jest system ścieżek rowerowych, który został uwzględniony w pierwszym celu strategicznym.

Aby zapewnić wysoką jakość życia mieszkańców, a także chronić przed zanieczyszczeniami środowi- sko gruntowo-wodne, podjęty będzie pakiet działań mających na celu rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Rozwój technologii, a także wzrost świadomości ekologicznej wśród mieszkańców wska- zują na potrzebę zapewniania szerszego dostępu do sieci zarówno energetycznej, jak i gazowej. Ta ostatnia pozytywnie wpływa także na jakość i stan środowiska, co również poruszone zostało w tym celu strategicznym.

Ochrona środowiska jest jednym z ważniejszych wyzwań stojących przed samorządami w XXI wieku. Jakość środowiska wodnego, leśnego, a także stan powietrza atmosferycznego wpływają na wizerunek Gminy w oczach turystów, ale także mieszkańców obecnych i potencjalnych. W Strategii Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 zawarto szeroki katalog działań związanych z ochroną środowi- ska, przy założeniu, że wszystkie zadania będą realizowane przy równoległym wzroście świadomości ekologicznej oraz wprowadzaniu elementów edukacji środowiskowej wśród mieszkańców. Biorąc pod uwagę postępujące zmiany klimatu, Gmina podejmie działania z zakresu adaptacji do zmian klimatu – przeciwdziałające skutkom suszy, zwiększające możliwości wykorzystania ekologicznych źródeł ciepła, a także zwiększania retencji wodnej.

Rozwój gospodarczy i społeczny Gminy musi być spójny z założeniami polityki przestrzennej oraz nie powodować negatywnych oddziaływań w przestrzeni gminnej. Gospodarowanie przestrzenią Gminy bę- dzie oparte o powstające w momencie tworzenia dokumentu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a także miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego stano- wiące akty prawa miejscowego.

Powyższe cele operacyjne stanowić będą podstawę do realizacji konkretnych działań, które zamieszczono w poniższej tabeli.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 27

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

CEL STRATEGICZNY I: ZAPEWNIENIE ODPOWIEDNIEJ JAKOŚCI INFRASTRUKTURY ORAZ PRZESTRZENI Z POSZANOWANIEM ŚRODOWISKA PRZYRODNI- CZEGO

OCZEKIWANE REZULTATY WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘCIA CEL OPERACYJNY KIERUNKI DZIAŁAŃ PLANOWANYCH DZIAŁAŃ DZIAŁAŃ 1) Budowa, rozbudowa i modernizacja dróg gminnych, wiaduktów, parkingów, chodników oraz pozostałej infrastruktury przydrożnej. • długość wybudowanych dróg gmin- 2) Współpraca z Zarządem Dróg Powiatowych nych (km), i Wojewódzkich, uczestnictwo w programie • rozbudowa sieci drogowej na tere- • długość zmodernizowanych dróg budowy dróg, chodników, ścieżek rowerowych nie Gminy (drogi gminne, powia- gminnych (km), przy drogach powiatowych i wojewódzkich. towe, wojewódzkie), • długość zmodernizowanych dróg 3) Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych na • poprawa stanu i jakości dróg już ist- i ciągów pieszo-rowerowych we terenie Gminy. niejących na terenie Gminy, współpracy z Powiatowym i Woje- 4) Zwiększenie bezpieczeństwa poprzez bu- • zwiększenie bezpieczeństwa ruchu wódzkim Zarządem Dróg (km), 1.1. Rozwój Infrastruktury dowę, rozbudowę i modernizację systemu drogowego na terenie Gminy, • liczba nowych punktów oświetlenia drogowej i komunika- oświetlenia ulicznego na terenie Gminy, bu- • zachęcenie mieszkańców do korzy- przydrożnego (szt.), cyjnej w Gminie Przy- dowę przejść dla pieszych, sygnalizacji świetl- stania z transportu rowerowego godzice nej, poprawę stanu oznakowania drogowego. • długość ciągów pieszo-rowerowych 5) Rozbudowa infrastruktury wspierającej przy • integracja mieszkańców z różnych na terenie Gminy (km), ścieżkach rowerowych (wieże widokowe, części Gminy dzięki usprawnieniu • liczba nowych elementów infra- wiaty, poprawa oznakowania tras, tworzenie komunikacji, struktury towarzyszącej ścieżkom miejsc postoju). • zwiększenie estetyki miejsc publicz- rowerowym np. wiat, przystanków, 6) Budowa kanałów technologicznych przy dro- nych, w tym przystanków komuni- tablic informacyjnych (szt.), gach gminnych. kacji publicznej. • liczba zmodernizowanych przy- 7) Dbałość o estetykę istniejących oraz budowa stanków komunikacji publicznej nowych wiat, miejsc przystankowych i zato- (szt.). czek przy przystankach, a także dostosowanie ich do osób ze specjalnymi potrzebami.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 28

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

1) Utworzenie gminnego funduszu/programu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków oraz promowanie tego rozwią- • liczba przydomowych oczyszczalni zania wśród mieszkańców. ścieków powstałych przy wsparciu • zwiększenie atrakcyjności Gminy Gminy (szt.), 2) Rozbudowa sieci wodociągowej oraz moderni- pod względem nowych mieszkań- • długość rozbudowanej/zmodernizo- zacja istniejącej. ców i przedsiębiorców, 3) Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyj- wanej sieci wodociągowej (km), • polepszenie jakości środowiska nej na terenie Gminy. • długość rozbudowanej/zmodernizo- wodnego dzięki zmniejszeniu nie- 1.2. Rozwój infrastruktury 4) Budowa studni głębinowych na terenach gdzie wanej sieci kanalizacyjnej (km), kontrolowanego odpływu ścieków, wodno-kanalizacyjnej, nie ma możliwości doprowadzenia systemu • procent mieszkańców mających • polepszenie jakości sieci wodocią- gazowej i energetycz- wodociągowego. dostęp do sieci wodociągowej (%), gowej, nej w Gminie Przygo- 5) Rozbudowa i modernizacja istniejących stacji • procent mieszkańców mających • przyciągnięcie nowych mieszkań- dzice uzdatniania wody. dostęp do sieci kanalizacyjnej (%), ców dzięki dostępnym uzbrojonym 6) Budowa kontenerowych oczyszczalni ścieków • procent mieszkańców mających terenom dostosowanym pod miesz- w miejscach gdzie nie ma możliwości dopro- dostęp do sieci gazowej (%), kalnictwo, wadzenia sieci kanalizacyjnej. • liczba nowych/zmodernizowanych • polepszenie jakości powietrza 7) Modernizacja oczyszczalni ścieków w Antoni- stacji uzdatniania wody (szt.), dzięki rozwojowi sieci gazowej. nie. • liczba kontenerowych oczyszczalni 8) Współpraca z operatorami w zakresie rozbu- ścieków na terenie Gminy (szt.). dowy sieci gazociągowej i energetycznej na terenie Gminy. • liczba przeprowadzonych kampanii • zwiększenie atrakcyjności Gminy 1) Edukacja ekologiczna mieszkańców Gminy społecznych w zakresie edukacji pod względem nowych mieszkań- skierowana i dostosowana do różnych grup ekologicznej (szt.), ców i przedsiębiorców, społecznych (dorosłych, seniorów, młodzieży, • liczba budynków użyteczności pu- • zwiększenie świadomości miesz- rolników). blicznej poddana termomoderniza- kańców w zakresie ochrony środo- 2) Termomodernizacja budynków użyteczności cji (szt.), publicznej oraz wsparcie termomodernizacji wiska oraz postępowania z odpa- • liczba nowych instalacji odnawial- budynków mieszkalnych prywatnych. dami, nych źródeł energii na terenie 3) Budowa infrastruktury OZE na terenie Gminy • spełnienie wymaganych poziomów Gminy (szt.), (m.in. panele fotowoltaiczne, solarne, siłownie recyklingu, 1.3. Ochrona środowiska • liczba mieszkańców korzystających wiatrowe). • optymalizacja kosztów systemu go- i adaptacja do zmian ze wsparcia w zakresie inicjatyw 4) Wsparcie wymiany wysokoemisyjnych źródeł spodarki odpadami, klimatu w Gminie Przy- proekologicznych (os.), ciepła na terenie Gminy. • zwiększenie liczby gospodarstw do- godzice • liczba usuniętych wysokoemisyj- 5) Wsparcie wymiany azbestowych pokryć da- mowych ogrzewanych ekologicznych źródeł ciepła (szt.), chowych oraz innych elementów konstrukcyj- nymi źródłami ciepła, • udział odpadów segregowanych nych zawierających azbest. • zwiększenie udziału energii pozy- w stosunku do całości wyproduko- 6) Likwidacja dzikich wysypisk śmieci. skiwanej ze źródeł odnawialnych na wanych odpadów (%), 7) Budowa Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów potrzeby budynków użyteczności • masa odpadów zebranych w ra- Komunalnych na terenie Gminy. publicznej oraz ich promocja wśród mach funkcjonowania PSZOK 8) Promocja działań proekologicznych wśród mieszkańców, (Mg), mieszkańców poprzez organizację konkursów, • poprawa ekologicznego wizerunku • liczba zlikwidowanych dzikich wy- akcji społecznych, spotkań informacyjnych itp. Gminy, sypisk śmieci (szt.),

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 29

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

9) Rozbudowa i prawidłowe utrzymanie systemu • zabezpieczenie Gminy przed nega- • liczba działań w obszarze edukacji melioracji na terenie Gminy. tywnymi skutkami zmian klimatycz- środowiskowej zorganizowanych 10) Rozwój współpracy z nadleśnictwem w zakre- nych, we współpracy z nadleśnictwem sie infrastruktury, edukacji, turystyki. • stworzenie systemu zielonej i błękit- (szt.), 11) Prowadzenie monitoringu środowiska w zakre- nej infrastruktury. • liczba zanotowanych przekroczeń sie jakości powietrza, zagospodarowania od- dopuszczalnych poziomów zanie- padów i nieczystości ciekłych. czyszczenia środowiska w oparciu 12) Budowa zbiorników retencyjnych oraz zbiorni- o monitoring (szt.), ków gromadzących wodę deszczową na tere- • liczba zbiorników retencyjnych oraz nie Gminy. punktów małej retencji wodnej 13) Rozbudowa "zielonej" i "błękitnej infrastruk- (szt.). tury" na terenie Gminy. 1) Opracowanie i uchwalenie nowego Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzen- • rozwój zabudowy mieszkaniowej, nego Gminy Przygodzice. usługowej, produkcyjnej z zacho- • stopień pokrycia Gminy MPZP (%), 2) Zwiększenie stopnia pokrycia Gminy miejsco- waniem ładu przestrzennego, • powierzchnia terenów uzbrojonych wymi planami zagospodarowania przestrzen- • zwiększenie funkcjonalności prze- 1.4. Zapewnienie ładu technicznie pod zabudowę miesz- nego. strzeni, przestrzennego kaniową i inwestycyjną (ha), 3) Tworzenie infrastruktury technicznej na nowo- • usystematyzowanie polityki prze- w Gminie Przygodzice • liczba obiektów i miejsc o znacze- powstających terenach mieszkaniowych i in- strzennej, niu kulturowym poddanych renowa- westycyjnych zgodnie z dokumentami plani- • wysoka estetyka miejsc cennych ze cji (szt.). stycznymi. względu na walory kulturowe 4) Dbałość o miejsca kultu religijnego, miejsca Gminy. o wartości historycznej i kulturowej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 30

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE CEL STRATEGICZNY II: ROZWÓJ GOSPODARCZY GMINY WARUNKUJĄCY DOBROBYT MIESZKAŃCÓW

2.1. Gmina Przygodzice – strefą aktywności gospodarczej opartej na nowoczesnych technologiach 2.2. Gmina Przygodzice jako centrum turystyczno-rekreacyjne wschodniej części Doliny Baryczy 2.3. Gmina Przygodzice wspierająca i promująca dziedzictwo kulturowe

Na jakość życia mieszkańców Gminy duży wpływ mają warunki gospodarcze – zarówno w zakresie stanu finansów samorządowych, jak i sytuacji na rynku pracy. Dochody budżetu Gminy częściowo za- leżne są od podatków wpływających z zarejestrowanych firm. Liczba przedsiębiorstw warunkuje z kolei liczbę miejsc pracy, co wpływa na poziom bezrobocia. Położenie Gminy Przygodzice sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości, m.in. w oparciu o bliskość drogi S11 oraz podmiejskie położenie względem Ostrowa Wielkopolskiego. W drugim celu strategicznym wskazano kierunki działań zmierzające do wzrostu liczby przedsiębiorstw na terenie Gminy, m.in. poprzez doprowadzenie niezbędnej infrastruktury oraz przygotowanie oferty terenów inwestycyjnych. Obszary przeznaczone pod zabudowę przemysłową, usługową, będą wprowadzane w oparciu o dokumenty planistyczne, co pomoże uniknąć chaosu urbanistycznego.

Jedną z najważniejszych gałęzi gospodarki Gminy Przygodzice jest turystyka. Decydujący wpływ na ten fakt ma położenie Gminy względem większych ośrodków miejskich, a także walory przyrodnicze zwią- zane m.in. z Doliną Baryczy. Przynależność do stowarzyszenia „Partnerstwo dla Doliny Baryczy” dodatkowo potęguje możliwości turystyczno-rekreacyjnego potencjału Gminy. Aby jednak mieszkańcy mogli czerpać wymierne korzyści z działalności turystycznej, konieczny jest rozwój bazy i infrastruktury, ale także współpraca pomiędzy podmiotami turystycznymi i ich sieciowanie, np. w oparciu o przygotowana do tego stronę internetową.

Na rozwój turystyczny wpływa także lokalne dziedzictwo charakterystyczne dla obszaru Gminy. Jego ochrona powinna iść w parze z aktywną promocją zarówno zabytków, miejsc, atrakcji turystycznych, jak i wyrobów lokalnych, a także działalności grup folklorystycznych. Postępujące trendy technologiczne wskazują na konieczność znajdowania nowych kanałów promocji, w tym przy wykorzystaniu środków masowego przekazu, mediów społecznościowych oraz stron internetowych i różnego rodzaju aplikacji. Istotne działania planowane są także w sferze rozwoju kulturalnego, w tym polepszenie infrastruktury oraz odpowiednie jej wykorzystanie. Działalność kulturalna powinna być skierowana do różnych grup odbiorców i prowadzona z uwzględnieniem mieszkańców wszystkich miejscowości gminnych.

Powyższe cele operacyjne stanowić będą podstawę do realizacji konkretnych działań, które zamieszczono w poniższej tabeli.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 31

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

CEL STRATEGICZNY II: ROZWÓJ GOSPODARCZY GMINY WARUNKUJĄCY DOBROBYT MIESZKAŃCÓW

OCZEKIWANE REZULTATY WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘCIA CEL OPERACYJNY KIERUNKI DZIAŁAŃ PLANOWANYCH DZIAŁAŃ DZIAŁAŃ

1) Przygotowanie i promocja oferty inwestycyjnej • promocja istniejących terenów inwesty- Gminy. cyjnych wśród potencjalnych inwesto- 2) Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w nie- rów (z terenu Gminy oraz z zewnątrz), • liczba nowych podmiotów go- zbędną infrastrukturę techniczną. • zwiększenie atrakcyjności inwestycyj- spodarczych na terenie Gminy 3) Skomunikowanie terenów inwestycyjnych nej Gminy, (szt.), z drogami głównymi. • zwiększenie liczby ofert inwestycyjnych • powierzchnia terenów przygoto- 2.1. Gmina Przygodzice – 4) Doprowadzenie sieci Internetu szerokopasmo- na terenie Gminy, wanych na cele inwestycyjne strefą aktywności gowego i dostosowanie jej do potrzeb przedsię- • zwiększenie liczby nowych przedsię- (ha), spodarczej opartej na biorstw oraz mieszkańców. wzięć (napływ nowego kapitału inwe- • liczba mieszkańców korzysta- nowoczesnych tech- 5) Wsparcie promocyjne przedsiębiorców z wy- stycyjnego) na terenie Gminy, jąca ze wsparcia doradczego nologiach korzystaniem nowoczesnych technologii. • aktywizacja gospodarcza mieszkańców w zakresie zakładania i rozwoju 6) Szerokie informowanie oraz wsparcie dorad- Gminy (np. poprzez zakładanie przez działalności (os.), cze dotyczące zakładania i rozwoju działalno- nich nowych działalności gospodar- • udział bezrobotnych w liczbie ści gospodarczej. czych), mieszkańców w wieku produk- 7) Plany zagospodarowania przestrzennego • zmniejszenie bezrobocia, cyjnym (%). Gminy dostosowane do potrzeb rozwoju • zmniejszenie wykluczenia cyfrowego przedsiębiorczości. wśród mieszkańców Gminy. 1) Dalszy rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej na terenie Gminy m.in. poprzez budowę nowych obiektów (np. czatownie, wiaty obserwa- • zwiększenie bazy i oferty turystycznej cyjne) i rozbudowę istniejących m.in. Ośrodek w Gminie, • liczba powstałych obiektów tury- LIDO w Antoninie. • współpraca i wzajemna promocja pod- stycznych (szt.), 2) Przygotowanie oferty turystyczno-rekreacyjnej miotów działających turystycznie na tere- • liczba powstałych obiektów rekre- wykorzystującej potencjał Gminy i jej miesz- nie Gminy, acyjnych (szt.), kańców. • zwiększenie możliwości rekreacyjnego • liczba powstałych miejsc nocle- 2.2. Gmina Przygodzice 3) Połączenie elementów infrastruktury tury- wykorzystania potencjału wynikającego gowych (szt.), jako centrum turystyczno-rekreacyjnej oraz sieciowanie ośrod- z położenia i walorów Gminy, • długość wyznaczonych szlaków styczno-rekreacyjne ków turystycznych. • zmniejszenie bezrobocia, turystycznych (km), wschodniej części 4) Wyznaczenie kolejnych szlaków turystycz- • promocja Gminy na zewnątrz, Doliny Baryczy • liczba osób korzystających nych, w tym z uwzględnieniem źródeł rzeki • zwiększenie zainteresowania ofertą tury- z elektronicznej mapy ścieżek ro- Baryczy. styczną Gminy, werowych (os.), 5) Zaktywizowanie działalności schroniska mło- • poszerzenie bazy noclegowej i gastrono- • liczba osób korzystających dzieżowego w Ludwikowie jako kreatywne micznej, z bazy kempingowo-kamperowej miejsce edukacji turystyczno-ekologicznej. • zapewnienie oferty spełniającej oczeki- (os.). 6) Rozwój sieci nowoczesnych i bezpiecznych wania nowoczesnego modelu turysty. ścieżek rowerowych łączących poszczególne miejscowości.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 32

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

7) Stworzenie elektronicznej mapy ścieżek rowerowych na terenie Gminy. 8) Odtworzenie i modernizacja bazy kempingowo-kamperowej w Antoninie. 1) Rozwój gminnej infrastruktury kulturalnej, jej odpowiednie zagospodarowanie we wszyst- • zwiększenie świadomości walorów kul- kich miejscowościach i stworzenie stałej oferty turowych i turystycznych wśród miesz- kulturalnej dla różnych grup odbiorców. kańców Gminy, odwiedzających i tury- • liczba aktywności w stałej ofer- 2) Organizacja spotkań, wydarzeń kulturalnych stów, cie kulturalnej Gminy z podzia- łem na grupy wiekowe odbior- i historycznych popularyzujących pobyt i twór- • wzmacnianie tożsamości społecznej ców (szt.), czość Chopina w Antoninie oraz znaczenie i kulturowej mieszkańców, • liczba zorganizowanych wyda- rodu Radziwiłłów dla rozwoju regionu. • rozwój lokalnych twórców, 3) Rozwój projektu "Blisko Bocianów". rzeń kulturalnych, historycz- • wzmocnienie rozpoznawalności Gminy, 4) Promocja naturalnej hodowli karpia, w tym nych (szt.), 2.3. Gmina Przygodzice w oparciu o cykliczne imprezy zwią- m.in. imprezy kulinarne związane z karpiem. • liczba lokalnych twórców wspie- wspierająca i promu- zane z dziedzictwem lokalnym 5) Wsparcie rozwoju działalności zespołów folk- ranych finansowo, merytorycz- jąca dziedzictwo kul- • aktywizacja lokalnej społeczności. lorystycznych i ludowych kultywujących trady- nie lub promocyjnie przez turowe • poszerzenie oferty spędzania czasu cje i obyczaje. gminę (os.), wolnego wśród mieszkańców o charak- 6) Utworzenie portalu www.antonin.pl sieciują- • liczba odwiedzających stronę terze kulturowym, cego ofertę turystyczną, rekreacyjną i gastro- internetową www.antonin.pl • rozwój osobisty i kulturalny mieszkań- nomiczną z obszaru Gminy. (os.), ców, 7) Aktywne korzystanie z walorów przyrodni- • liczba organizacji pozarządo- • dopasowanie oferty usług do zmienia- czych, narzędzi promocyjnych i marki Doliny wych aktywnie współpracują- jącej się struktury demograficznej, Baryczy. cych z Gminą (szt.). 8) Zwiększenie integracji społecznej m.in. po- • budowanie tożsamości lokalnej w opar- przez aktywną współpracę z organizacjami po- ciu o Dolinę Baryczy zarządowymi oraz wspieranie ich rozwoju.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 33

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

CEL STRATEGICZNY III: WYSOKIEJ JAKOŚCI USŁUGI SPOŁECZNE WIZY- TÓWKĄ GMINY PRZYGODZICE

3.1. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji formalnej i nieformalnej dla różnych grup społecznych w Gminie Przygodzice 3.2. Poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych na terenie Gminy Przygodzice 3.3. Rozwój usług społecznych w Gminie Przygodzice

Czynniki społeczne, w tym usługi oferowane przez samorząd są jednym z czynników decydujących o jakości życia w Gminie jak i jej atrakcyjności w oczach potencjalnych mieszkańców. Ważnym elementem usług społecznych jest oświata i edukacja zarówno formalna, jak i nieformalna prowadzona przez jednostki gminne. Jakość edukacji w Gminie Przygodzice jest na odpowiednim poziomie, jednak nadal dostrzega się konieczność rozwoju zarówno bazy infrastruktury oświatowej, jak i katalogu zajęć dodatkowych. Niezwykle istotnie jest dopasowanie kierunków edukacji do wymagań lokalnego rynku pracy, co w przyszłości wpłynie na zmniejszenie odpływu młodych mieszkańców, którzy aktualnie często po- szukują odpowiedniej pracy poza granicami Gminy. Kompetencje kluczowe, związane m.in. z wykorzystaniem nowoczesnych technologii istotne są nie tylko dla dzieci i młodzieży, ale także dla osób doro- słych i seniorów. W trzecim celu strategicznym wskazano także kierunki działań związanych z edukacją pozaszkolną – edukacją ekologiczną, środowiskową, która prowadzona będzie w oparciu o zasoby i na- rzędzia płynące z położenia Gminy w Dolinie Baryczy.

W związku z zachodzącymi zmianami demograficznymi (w tym starzeniem się społeczeństwa), przewidziano katalog kierunków działań w zakresie dostosowania oferty Gminy do potrzeb osób starszych oraz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ze względu na niewystarczający dostęp do lekarzy specjalistów, władze Gminy będą podejmowały próby współpracy z jednostkami związanymi z ochroną zdrowia. Gmina będzie także brała udział w organizacji programów profilaktycznych, w tym nakierowa- nych na choroby cywilizacyjne jak np. cukrzyca, otyłość, choroby układu krążenia.

Usługi społeczne w Gminie Przygodzice będą odpowiadały potrzebom mieszkańców z każdej kategorii wiekowej. Osoby pracujące i młode rodziny będą miały zapewnioną opiekę nad dziećmi nie tylko w oparciu o bazę przedszkolną, ale także powstałe miejsca opieki nad dziećmi do lat 3. Gmina będzie atrak- cyjnym miejscem dla rodzin wielopokoleniowych, ze względu na zapewnienie odpowiedniej opieki nad seniorami, a także zagospodarowania im czasu w sposób aktywny. Na napływ nowych mieszkańców wpłynąć może planowany rozwój mieszkalnictwa socjalnego i komunalnego. Ponadto, przy wsparciu organizacji pozarządowych, przewidywane jest rozszerzenie zakresu pomocy dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych takim wykluczeniem.

Powyższe cele operacyjne stanowić będą podstawę do realizacji konkretnych działań, które zamieszczono w poniższej tabeli.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 34

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

CEL STRATEGICZNY III: WYSOKIEJ JAKOŚCI USŁUGI SPOŁECZNE WIZYTÓWKĄ GMINY PRZYGODZICE

OCZEKIWANE REZULTATY WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘCIA CEL OPERACYJNY KIERUNKI DZIAŁAŃ PLANOWANYCH DZIAŁAŃ DZIAŁAŃ

1) Systematyczny rozwój infrastruktury edukacyj- • poprawa warunków nauczania w szko- nej i sportowej dostosowany do potrzeb rozwi- łach podstawowych i przedszkolach, • liczba zmodernizowanych i wy- 3.1. Zapewnienie wyso- jającej się Gminy. • zwiększenie korelacji pomiędzy kształ- budowanych obiektów (szt.), kiego poziomu edu- 2) Dostosowanie oferty edukacyjnej do lokalnego ceniem młodzieży a potrzebami na • liczba zajęć pozalekcyjnych rynku pracy. rynku pracy, kacji formalnej i nie- z zakresu kompetencji miękkich 3) Rozwój zajęć kształtujących kluczowe po- • wielopłaszczyznowy rozwój dzieci formalnej dla różnych w poszczególnych szkołach stawy i kompetencje (np. postawy kreatywne i i młodzieży, zarówno pod kątem edu- (szt.), grup społecznych aktywne, IT, radzenie sobie ze stresem) wśród kacyjnym, ruchowym, jak i kreatyw- • liczba mieszkańców korzystają- w Gminie Przygo- dzieci, młodzieży i dorosłych. nym, cych z różnych form edukacji dzice 4) Rozwój i promocja edukacji regionalnej i eko- • zwiększenie świadomości ekologicznej regionalnej i ekologicznej (os.). logicznej Doliny Baryczy wśród wszystkich oraz tożsamości lokalnej wśród miesz- mieszkańców. kańców wszystkich grup wiekowych. 1) Wspieranie zdrowotnych programów profilaktycznych. • liczba programów profilaktycznych wspieranych przez Gminę 2) Zapewnienie opieki stomatologicznej w szko- • stworzenie dobrych warunków do życia (szt.), łach. i zamieszkania dla rodzin wielopokole- • udział szkół zapewniających 3) Współpraca z instytucjami służby zdrowia niowych, w celu zapewnienia szybkiego dostępu do le- opiekę stomatologiczną • polepszenie zdrowia mieszkańców karzy specjalistów oraz stworzenia bogatej w ogóle szkół (%), Gminy, oferty opieki geriatrycznej dla seniorów. • liczba lekarzy specjalistów 3.2. Poprawa dostępności • zwiększenie aktywności fizycznej 4) Stworzenie oferty dotyczącej promocji zdrowia przyjmująca na terenie Gminy mieszkańców, a także zmniejszenie i jakości usług zdro- (m.in. zajęcia ruchowe, dietetyka). (os.), narażenia na choroby cywilizacyjne jak wotnych na terenie 5) Ciągły rozwój infrastruktury wspierającej zdro- • liczba obiektów sportowych na choroby serca, cukrzyca, otyłość, wie i aktywność fizyczną mieszkańców. terenie Gminy (szt.), Gminy Przygodzice • poprawa jakości życia i włączenie spo- 6) Współpraca z organizacjami sportowymi i in- • liczba organizacji pozarządo- łeczne osób z niepełnosprawnością, nymi instytucjami działającymi w dziedzinie wych współpracujących z • zapewnienie swobodnego dostępu do promocji zdrowia. Gminą w zakresie zdrowia i ak- dóbr, usług oraz możliwości udziału 7) Zapewnienie dostępności architektonicznej, tywności fizycznej (szt.), w życiu społecznym i publicznym osób komunikacyjnej i cyfrowej dla osób ze specjal- • liczba obiektów dostosowanych ze specjalnymi potrzebami. nymi potrzebami, w tym uwzględnianie ich po- do osób ze specjalnymi potrze- trzeb na etapie planowania przedsięwzięć bami (szt.). gminnych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 35

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

• dopasowanie oferty usług do zmienia- jącej się struktury demograficznej, • poprawa jakości zdrowia i aktywności społecznej, • promocja zdrowego trybu życia, • poszerzenie usługi ogólnodostępnego wsparcia osób niepełnosprawnych, 1) Poszerzenie oferty klubów seniora i innych • liczba miejsc w klubach seniora form dziennego pobytu dla seniorów oraz pro- • zwiększenie i polepszenie dostępu na terenie Gminy (os.), wsparcia form usług opiekuńczych, mowanie zdrowego trybu życia. • liczba spotkań ze specjalistami 2) Zapewnienie instytucji opiekuńczych dzieciom • zmniejszenie liczby osób zagrożonych w zakresie zdrowego stylu ży- do lat 3. ubóstwem i/lub wykluczeniem społecz- cia (szt.), 3) Rozwój różnych form pomocy dla osób wyklu- nym dzięki zwiększonemu wsparciu • liczba aktywności w ofercie se- czonych (np. poprawa warunków bytowych, tych osób, nioralnej (szt.), stworzenie możliwości powrotu na rynek • powrót rodziców, a w szczególności 3.3. Rozwój usług spo- • liczba miejsc w żłobkach lub in- pracy). kobiet na rynek pracy dzięki możliwości łecznych w Gminie nych formach opieki nad 4) Wspieranie działalności organizacji pozarzą- zapewnienia przez gminę miejsc opieki dziećmi do lat 3 (os.), Przygodzice dowych na rzecz osób potrzebujących, samot- dla dzieci do lat 3, • liczba osób potrzebujących ob- nych, wykluczonych lub zagrożonych wyklu- • przyciągnięcie nowych mieszkańców jętych systemem wsparcia czeniem społecznym. z małymi dziećmi dzięki zapewnieniu (os.), 5) Rozwój budownictwa komunalnego i socjal- ścieżki rozwoju dziecka od 3 roku ży- • liczba mieszkań w zasobie nego, cia, gminnym (szt.), 6) Wspieranie rodzin, w tym rodzin w potrzebie, • integracja mieszkańców, • liczba rodzin objętych wspar- m.in. poprzez zapewnienie opieki psycholo- • zwiększenie liczby mieszkań w zasobie ciem Gminy (szt.). gicznej, paczki dla noworodków. gminnym, • zachęcanie potencjalnych mieszkań- ców do osiedlenia się i założenia rodziny w Gminie, • poprawa zdrowia psychicznego i prze- ciwdziałanie negatywnym procesom społecznym.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 36

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

3. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej, ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej Gminy Przygodzice

Gmina Przygodzice ze względu na położenie komunikacyjne i geograficzne powiązana jest z trzema dużymi aglomeracjami: Poznaniem (drogą krajową nr 11), Wrocławiem (drogą krajową nr 25, dalej S8) i Łodzią (drogą krajową nr 11, dalej S8). Jakość poszczególnych tras komunikacyjnych oraz długi czas potrzebny do ich pokonania (np. dojazd do Poznania trwa około 2 godzin) jest jednak czynnikiem sta- nowiącym zagrożenie dla rozwoju. Jednym z istotniejszych przedsięwzięć mających znaczenia dla Gminy Przygodzice będzie budowa drogi S11, która uwzględniona została w dokumentach planistycznych i strategicznych wyższego szczebla, w tym w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Woje- wództwa Wielkopolskiego. Ponadto w niniejszym dokumencie wskazano obszary szczególnie istotne ze względu na poszczególne cechy i potencjały rozwojowe jednostek. Gmina Przygodzice została zakwalifikowana w następujących obszarach:

• Miejski obszar ośrodka regionalnego –Aglomeracja Kalisko-Ostrowska, • Obszary ochrony gleb dla celów produkcji rolnej, • Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi w skali dorzeczy, • Obszary cenne przyrodniczo, • Obszary ochrony krajobrazów kulturowych, • Obszary ochrony i kształtowania zasobów wodnych, • Obszary o najniższej dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich, • Obszary o najniższej dostępności do usług warunkujących możliwości rozwojowe.

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 zawiera kierunki działań spójne z powyższymi obszarami.

Struktura funkcjonalno-przestrzenna Gminy Przygodzice warunkowana jest w dużej mierze przez 3 czynniki: • położenie podmiejskie względem Ostrowa Wielkopolskiego, • szkielet komunikacyjny oparty o drogę krajową nr 25, drogę S11 stanowiącą obwodnicę Ostrowa Wielkopolskiego, drogi wojewódzkie o nr 444, 445, 447 i 490 oraz linie kolejowe nr 272 i 355, • położenie w Dolinie Baryczy wpływające na mnogość obszarów cennych przyrodniczo.

Z powyższymi czynnikami wiąże się podział Gminy na dominujące funkcje. Gminę Przygodzice można podzielić na 3 obszary funkcjonalno-przestrzenne (widoczne na poniższej mapie), wynikające z istnie- jącego i pożądanego zagospodarowania oraz z uwarunkowań środowiska przyrodniczego:

• strefa I – osadniczo-usługowo-produkcyjna, rolnicza, • strefa II – rolniczo-osadnicza, agroturystyczna, • strefa III – turystyczno-wypoczynkowo-rekreacyjna.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 37

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

III

Ryc. 7 Model struktury funkcjonalno-przestrzennej Gminy Przygodzice Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice

Strefa I - osadniczo-usługowo-produkcyjna, rolnicza

Wśród miejscowości w tej strefie wyróżnić można Przygodzice, Topola Wielka, Janków Przygodzki, Wysocko Małe i Smardów.

Głównym czynnikiem warunkującym rozwój tej strefy jest bliskość Ostrowa Wielkopolskiego oraz procesy suburbanizacyjne zachodzące w granicach administracyjnych miasta oraz poza nimi. W ostatnich latach obserwuje się wzmożony ruch inwestycyjny (głównie w zakresie zabudowy mieszkaniowej, ale także produkcyjnej) w miejscowościach położonych w północnej części Gminy Przygodzice. Jest to wynik trendu społecznego panującego wśród długoletnich mieszkańców większych miast, polegającego na chęci wyprowadzki z centrum miasta i osiedlenia się na obszarach podmiejskich, wiejskich. Jedno- cześnie, owi mieszkańcy w większości nie decydują się na rezygnację z pracy, a także usług kulturalnych i społecznych oferowanych przez miasto. Dlatego ich celem do osiedlenia stają się obszary wiejskie z dobrym dojazdem i niedaleką odległością od centrum miasta, w tym przypadku Ostrowa Wielko- polskiego.

Tereny te obecnie charakteryzują się dużym i stale zwiększającym się udziałem zabudowy mieszkaniowej oraz usługowej i produkcyjnej – są one atrakcyjne pod kątem inwestorów ze względu na bliskość miasta, głównych tras komunikacyjnych, a także dostępność kapitału społecznego – mieszkańców miasta i obszarów podmiejskich, jako potencjalnych pracowników.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 38

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Ze względu na nadal występujący charakter rolniczy Gminy, część terenów stanowią grunty użytkowane rolniczo. Strefa I jako jedyna w Gminie nie jest objęta obszarowymi formami ochrony przyrody, co niesie również swoje konsekwencje w postaci braku ograniczeń do rozwoju inwestycyjnego.

Przewiduje się kontynuację trendu związanego ze wzrostem atrakcyjności osiedleńczej północnej czę- ści Gminy, czego skutkiem będzie dalszy rozwój zabudowy mieszkaniowej, a także wzrost zapotrzebowania na określone usługi społeczne.

W Strategii przewidziano więc kierunki działań, których realizacja w szczególnym stopniu będzie miała znaczenie w omawianej strefie.

Do takich działań z pewnością należą te związane z prawidłowym prowadzeniem polityki przestrzennej oraz rozwojem infrastruktury podstawowej oraz terenów inwestycyjnych, wskazane w celach operacyjnych:

1.1. Rozwój Infrastruktury drogowej i komunikacyjnej w Gminie Przygodzice.

1.2. Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, gazowej i energetycznej w Gminie Przygodzice.

1.4. Zapewnienie ładu przestrzennego w Gminie Przygodzice.

2.1. Gmina Przygodzice – strefą aktywności gospodarczej opartej na nowoczesnych technologiach.

Szczególne istotne będą również kierunki działań w sferze społecznej, przewidzianych w następujących celach operacyjnych:

3.1. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji formalnej i nieformalnej dla różnych grup spo- łecznych w Gminie Przygodzice.

3.2. Poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych na terenie Gminy Przygodzice.

3.3. Rozwój usług społecznych w Gminie Przygodzice.

Wśród powyższych niezwykle istotne jest zapewnienie w jednej z miejscowości podmiejskich dostępu do miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, a także przygotowanie odpowiedniej oferty senioralnej – zarówno pod kątem ochrony zdrowia, jak i dostępu do kultury i rozrywki, a także organizowanie różnych form aktywności fizycznej.

Strefa II - rolniczo-osadnicza, agroturystyczna

W ramach tej strefy wyróżnić można miejscowości Chynowa, Bogufałów i Przygodziczki. Są to tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z elementami osadnictwa (w obrębie wsi), w tym obszarami i gospo- darstwami o funkcji agroturystycznej. W tej strefie występują charakterystyczne dla tego odcinka Doliny Baryczy liczne rowy melioracyjne. Co więcej, teren należy do Obszaru Chronionego Krajobrazu „Wzgó- rza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska”.

Ze względu na przeważające rolnicze użytkowanie obszaru, powstało tutaj kilka gospodarstw agroturystycznych, co częściowo stanowi reakcję mieszkańców na zmiany zachodzące w strukturze gospodarstw rolnych. Małe, rozdrobnione gospodarstwa (poza ekologicznymi) są coraz mniej opłacalne – stąd potrzeba znalezienia dodatkowego źródła dochodu. Gospodarstwa agroturystyczne są jednym z pomy- słów, jednak ich nadmierna liczba wpłynie negatywnie na konkurencyjność branży – istnieje obawa, że podaż zdecydowanie przekroczy popyt na ten rodzaj wypoczynku. Istotne więc jest nabywanie kompetencji miękkich, kluczowych przez osoby utrzymujące się z rolnictwa, na wypadek potrzeby znalezienia innego, pozarolniczego źródła dochodu.

W związku z powyższym, wśród kierunków działań szczególnie dedykowanych strefie II, można wymie- nić te związane z edukacją formalną i nieformalną, nastawioną na dostosowanie kierunków kształcenia do lokalnego rynku pracy, nabywanie kompetencji kluczowych, w tym w obszarze IT, a także

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 39

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE sieciowanie usług turystycznych w Gminie i wzajemna promocja wśród podmiotów działających w tej branży. Takie działania znajdują się przede wszystkim w poniższych celach operacyjnych:

2.2. Gmina Przygodzice jako centrum turystyczno-rekreacyjne wschodniej części Doliny Bary- czy.

2.3. Gmina Przygodzice wspierająca i promująca dziedzictwo kulturowe.

3.1. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji formalnej i nieformalnej dla różnych grup spo- łecznych w Gminie Przygodzice.

Strefa III – turystyczno-wypoczynkowo-rekreacyjna

Strefa III obejmuje przede wszystkim miejscowości Antonin, Dębnica, Czarnylas, Hetmanów, Ludwików. Należy jednak zaznaczyć, że elementy charakterystyczne dla turystyki, wypoczynku i rekreacji wystę- pują także z mniejszym natężeniem w innych miejscowościach Gminy Przygodzice – funkcje te prze- platają się zarówno w strefie I jak i strefie II.

Głównym czynnikiem wpływającym na funkcję turystyczno-wypoczynkowo-rekreacyjną w tej strefie jest położenie w Dolinie Baryczy wraz ze szczególnymi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Zdecydo- wana większość obszaru to tereny leśne łączące się w duży kompleks ciągnący się aż do Ostrzeszowa. Obszar lasu jest jednak podzielony przez infrastrukturę drogową, w tym drogi krajowe i wojewódzkie.

Centralna część obszaru charakteryzuje się występowaniem dużych stawów, a także mniejszych zbior- ników wodnych. W tym miejscu koncentrują się najważniejsze obszary chronione występujące na terenie Gminy – Park krajobrazowy „Dolina Baryczy”, a także 2 obszary Natura 2000 – ptasi „Dolina Bary- czy” oraz siedliskowy „Ostoja nad Baryczą”. Pozostałą część obszaru zajmuje Obszar Chronionego Krajobrazu „Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska”, a w okolicy miejscowości Antonin zlokalizowany jest rezerwat przyrody „Wydymacz”.

Na potencjał turystyczny wpływają również liczne zabytki usytuowane na terenie Gminy. Zaliczyć do nich można m.in. Pałac w Antoninie, który oferuje usługi noclegowe i gastronomiczne, a także odznacza się szeroką ofertą kulturalną, która przyciąga odwiedzających z różnych części Polski.

Powyższe elementy wpływają na wyjątkowy potencjał turystyczno-wypoczynkowo-rekreacyjny tej strefy, jednak niosą również ze sobą istotne obostrzenia m.in. pod kątem wprowadzania przedsięwzięć, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko. Zagrożeniem jest również możliwość wystąpienia powodzi – szczególnie na obszarze przenikania się strefy turystycznej, podmiejskiej i rolniczej – na południe od Topoli Wielkiej i Jankowa Przygodzkiego.

Ze względu na ograniczenia wynikające z przepisów dotyczących ochrony przyrody, a także mając na celu zachowanie wyjątkowego krajobrazu występującego w tej sferze, nie przewiduje się znacznej in- gerencji w ten obszar. Planowanie kierunki działań dotyczą w szczególności rozwoju bazy turystyczno- rekreacyjnej, zachowania dziedzictwa lokalnego, a także ochrony środowiska – nie tylko na terenie strefy turystyczno-wypoczynkowo-rekreacyjnej, ale w całej Gminie.

Kierunki działań szczególnie ważne dla strefy III wskazane są w następujących celach operacyjnych:

1.3. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu w Gminie Przygodzice.

2.2. Gmina Przygodzice jako centrum turystyczno-rekreacyjne wschodniej części Doliny Bary- czy.

2.3. Gmina Przygodzice wspierająca i promująca dziedzictwo kulturowe.

3.1. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji formalnej i nieformalnej dla różnych grup spo- łecznych w Gminie Przygodzice.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 40

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Tak jak wspomniano, funkcje poszczególnych stref wzajemnie się przenikają i nie można wskazać dla nich konkretnych granic. Szczególne nagromadzenie wszystkich funkcji widoczne jest w przebiegają- cym równoleżnikowo pasie Gminy, położonym najbliżej przepływającej Baryczy. Zaznaczają się tam zarówno elementy krajobrazu ściśle rolniczego, jak i naturalnego związanego z przepływającym ciekiem wodnym i jego doliną. Ponadto obszar położony jest w dość bliskiej odległości od granic administracyjnych Ostrowa Wielkopolskiego.

Zdecydowana większość obszaru Gminy Przygodzice, mająca w swoim zasięgu części wszystkich trzech stref, została wskazana jako obszar zdegradowany w Lokalnym Programie Rewitalizacji Gminy Przygodzice na lata 2017-2023. Obszar rewitalizacji obejmuje m.in. części miejscowości Przygodzice, Antonin i Ludwików. Należy dalej realizować zadania rewitalizacyjne na wskazanym obszarze, a po upływie aktualności dokumentu, zweryfikować granice obszaru zdegradowanego i w razie konieczności opracować nowy Program Rewitalizacji.

Dalsze prowadzenie polityki przestrzennej Gminy powinno odpowiadać na oczekiwania mieszkańców i inwestorów przy konieczności zachowania zasad zrównoważonego rozwoju. Poza przeznaczeniem terenów w sposobie zagospodarowania poszczególnych obszarów należy uwzględnić wymogi z zakresu m.in. ochrony środowiska i przyrody, ochrony krajobrazu kulturowego, dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, występo- wania terenów górniczych, zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, o których mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, zgodnie z uniwersalnym projektowaniem, występowania terenów okresowo zalewowych. Inten- syfikacja rozwoju ma następować poprzez uzupełnianie i przekształcanie zabudowy, wypełnienie wol- nych przestrzeni, modernizację zabudowy zainwestowania wiejskiego (w tym rolniczego) oraz jej infrastruktury technicznej i komunikacyjnej.

Ze względu na nieaktualność części zapisów Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice z 1999 roku z późniejszymi zmianami, jako jedno z działań przewi- dziane jest stworzenie nowego dokumentu, nad którym prace w momencie uchwalania niniejszej Stra- tegii już trwają.

Uzupełnieniem i doszczegółowieniem zapisów Studium, będą miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, stanowiące akty prawa miejscowego w zakresie polityki przestrzennej Gminy. Reko- menduje się objąć miejscowymi planami m.in. tereny:

• predysponowane dla lokalizacji inwestycji usługowych i przemysłowych, • wskazane do intensywnego rozwoju nowej zabudowy mieszkaniowej, • podlegające rekultywacji, • parkowe i rekreacyjne, • o wysokich walorach przyrodniczych i kulturowych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 41

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

4. Spójność kierunków rozwoju Gminy z kierunkami wynikającymi ze strategii rozwoju województwa. Obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa wraz z zakresem planowanych działań.

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 jest dokumentem spójnym z dokumentami wyższego rzędu. Przy opracowywaniu strategii brano pod uwagę kierunki rozwoju wyznaczone w Kra- jowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 (KSRR) oraz Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2030.

Jako cel główny polityki regionalnej kraju określono „efektywne wykorzystanie endogenicznych poten- cjałów terytoriów i ich specjalizacji dla osiągania zrównoważonego rozwoju kraju, co tworzyć będzie warunki do wzrostu dochodów mieszkańców Polski przy jednoczesnym osiąganiu spójności w wymiarze społecznym, gospodarczym, środowiskowym i przestrzennym”. Cel główny polityki regionalnej do roku 2030 realizowany będzie w oparciu o uzupełniające się trzy cele szczegółowe: 1. Zwiększenie spójności rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym, środowisko- wym i przestrzennym, 2. Wzmacnianie regionalnych przewag konkurencyjnych, 3. Podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk ukierunkowanych terytorialnie.

Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do roku 2030, wpisuje się w kierunki KSRR. W dokumencie wojewódzkim wyznaczono następujące cele strategiczne: 1. Wzrost gospodarczy Wielkopolski bazujący na wiedzy swoich mieszkańców, 2. Rozwój społeczny Wielkopolski oparty na zasobach materialnych i niematerialnych regionu, 3. Rozwój infrastruktury z poszanowaniem środowiska przyrodniczego Wielkopolski, 4. Wzrost skuteczności wielkopolskich instytucji i sprawności zarządzania regionem.

Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 wpisuje się w założenia powyższych doku- mentów. W poniższej tabeli wskazano, które cele Strategii gminnej powiązane są z tymi wskazanymi w Strategii wojewódzkiej.

Tabela 2 Spójność Strategii Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 ze Strategią rozwoju województwa wielkopolskiego do 2030 roku Cele Strategii rozwoju województwa Cele Strategii rozwoju Gminy Przygodzice na lata wielkopolskiego na lata 2020-2030 2021-2030 1. Wzrost gospodarczy Wielkopolski ba- Cel strategiczny II: Rozwój gospodarczy Gminy zujący na wiedzy swoich mieszkańców: warunkujący dobrobyt mieszkańców 1.1. Zwiększenie innowacyjności i konkuren- 2.1. Gmina Przygodzice – strefą aktywności gospo- cyjności gospodarki regionu darczej opartej na nowoczesnych technologiach 1.2. Wzrost aktywności zawodowej i utrzy- 2.2. Gmina Przygodzice jako centrum turystyczno-re- manie wysokiej jakości zatrudnienia kreacyjne wschodniej części Doliny Baryczy 1.3. Wzrost i poprawa wykorzystania kapi- tału ludzkiego na rynku pracy Cel strategiczny III: Wysokiej jakości usługi spo- łeczne wizytówką Gminy Przygodzice 3.1. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji formalnej i nieformalnej dla różnych grup społecznych w Gminie Przygodzice 2. Rozwój społeczny Wielkopolski oparty Cel strategiczny II: Rozwój gospodarczy Gminy na zasobach materialnych i niematerial- warunkujący dobrobyt mieszkańców nych regionu 2.2. Gmina Przygodzice jako centrum turystyczno-re- 2.1. Rozwój Wielkopolski świadomy demo- kreacyjne wschodniej części Doliny Baryczy graficznie 2.3. Gmina Przygodzice wspierająca i promująca dzie- 2.2. Przeciwdziałanie marginalizacji i wyklu- dzictwo kulturowe czeniom

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 42

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

2.3. Rozwój kapitału społecznego i kulturo- Cel strategiczny III: Wysokiej jakości usługi spo- wego regionu łeczne wizytówką Gminy Przygodzice 3.1. Zapewnienie wysokiego poziomu edukacji formalnej i nie-formalnej dla różnych grup społecznych w Gminie Przygodzice 3.2. Poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych na terenie Gminy Przygodzice 3.3. Rozwój usług społecznych w Gminie Przygodzice 3. Rozwój infrastruktury z poszanowa- Cel strategiczny I: Zapewnienie odpowiedniej ja- niem środowiska przyrodniczego Wielko- kości infrastruktury oraz przestrzeni z poszanowa- polski niem środowiska przyrodniczego 3.1. Poprawa dostępności i spójności komu- 1.1. Rozwój Infrastruktury drogowej i komunikacyjnej nikacyjnej województwa w Gminie Przygodzice 3.2. Poprawa stanu oraz ochrona środowi- 1.2. Rozwój infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, ga- ska przyrodniczego Wielkopolski zowej i energetycznej w Gminie Przygodzice 3.3. Zwiększenie bezpieczeństwa i efektyw- 1.3. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu ności energetycznej w Gminie Przygodzice 1.4. Zapewnienie ładu przestrzennego w Gminie Przy- godzice 4. Wzrost skuteczności wielkopolskich Cel strategiczny I: Zapewnienie odpowiedniej ja- instytucji i sprawności zarządzania regio- kości infrastruktury oraz przestrzeni z poszanowa- nem niem środowiska przyrodniczego 4.1. Rozwój zdolności zarządczych i świad- 1.4. Zapewnienie ładu przestrzennego w Gminie Przy- czenia usług godzice 4.2. Wzmocnienie mechanizmów koordyna- cji i rozwoju Cel strategiczny III: Wysokiej jakości usługi spo- łeczne wizytówką Gminy przygodzice 3.2. Poprawa dostępności i jakości usług zdrowotnych na terenie Gminy Przygodzice 3.3. Rozwój usług społecznych w Gminie Przygodzice

Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego wskazuje również obszary strategicznej interwencji (OSI), które są podstawą terytorialnego ukierunkowania celów interwencji. Projektowanie interwencji przebiegać będzie zgodnie z zasadami wielopoziomowego zarządzania, subsydiarności, partycypacji społecznej, w dialogu z partnerami społeczno-gospodarczymi.

Gmina Przygodzice została zakwalifikowana do jednego z Miejskich Obszarów Funkcjonalnych – Aglo- meracji Kalisko-Ostrowskiej. Aglomeracja Kalisko-Ostrowska (AKO) to zespół gmin i powiatów po- wiązanych funkcjonalnie z Kaliszem i Ostrowem Wielkopolskim. Oba miasta tworzą dwubiegunowy ośrodek regionalny, położony w południowo-wschodniej części województwa. Głównymi atutami regionu jest położenie pomiędzy trzema ważnymi ośrodkami metropolitalnymi: Poznaniem, Wrocławiem i Łodzią, zasoby środowiska kulturowego i przyrodniczego. Jednymi z głównych problemów rozwojowych są niekorzystne trendy demograficzne, związane ze starzeniem się społeczeństwa, ograniczony dostęp do usług medycznych, a także niewystarczający dostęp do infrastruktury wodno-kanalizacyjnej.

Na poniższej mapie zaznaczono położenie Gminy Przygodzice na tle Obszarów Strategicznej Interwen- cji wyznaczonych w województwie wielkopolskim. W dalszej części, w postaci tabelarycznej, wskazano na powiązania kierunków rozwoju Gminy Przygodzice z kluczowymi kierunkami działań dla obszaru Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 43

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Ryc. 8 Obszary strategicznej interwencji w Wielkopolsce o indykatywnym zasięgu Źródło: Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2030 roku

Tabela 3 spójność kierunków działań Gminy Przygodzice z kierunkami dla Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej Kluczowe kierunki działań dla Aglomeracji Cele operacyjne i kierunki działań w Strategii Kalisko-Ostrowskiej Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021- 2030 W ramach celu strategicznego 1. Wzrost go- 2.1. spodarczy wielkopolski bazujący na wiedzy • Przygotowanie i promocja oferty inwesty- swoich mieszkańców: cyjnej Gminy. • podnoszenie i promocja atrakcyjności inwe- • Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w nie- stycyjnej jako jedne z elementów zbędną infrastrukturę techniczną.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 44

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

kształtujących aktywność gospodarczą i 2.2. konkurencyjność AKO • Przygotowanie oferty turystyczno-rekreacyjnej wykorzystującej potencjał Gminy i jej mieszkańców. • podniesienie atrakcyjności lokalnego 2.1. rynku pracy jako narzędzia przeciwdzia- • Przygotowanie i promocja oferty inwesty- łającego emigracji zarobkowej cyjnej Gminy. • Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w nie- zbędną infrastrukturę techniczną. • promowanie i wspieranie samozatrudnie- 3.1. nia, m.in. przez opracowanie atrakcyjnej • Rozwój zajęć kształtujących kluczowe po- oferty instrumentów finansowych stawy i kompetencje (np. postawy kreatywne i aktywne, IT, radzenie sobie ze stresem) wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. • podniesienie jakości kształcenia i dopaso- 3.1. wanie oferty edukacyjnej szkół do lokal- • Dostosowanie oferty edukacyjnej do lokalnego rynku pracy, w tym wymagań wyso- nego rynku pracy. kotechnologicznego przemysłu, wsparcie • Rozwój zajęć kształtujących kluczowe po- rozwoju infrastruktury edukacyjnej wyso- stawy i kompetencje (np. postawy krea- kiej jakości, upowszechnienie kształcenia tywne i aktywne, IT, radzenie sobie ze stre- ustawicznego, dualnego i zawodowego sem) wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. • podnoszenie jakości życia ludzi młodych 3.1. stanowiących potencjał (zasoby pracy) dla • Dostosowanie oferty edukacyjnej do lokal- rozwoju gospodarki kreatywnej i innowacyj- nego rynku pracy. nej • Rozwój zajęć kształtujących kluczowe postawy i kompetencje (np. postawy kreatywne i aktywne, IT, radzenie sobie ze stresem) wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. • wzmocnienie potencjału IOB i zapewnie- 2.3. nie przedsiębiorcom szerokiego wachlarza • Aktywne korzystanie z walorów przyrodni- usług doradczych dla MŚP i rzemiosła czych, narzędzi promocyjnych i marki Do- liny Baryczy.

• wsparcie działalności klastrowej, w tym kla- 2.3. stra lotniczego i spożywczego • Promocja naturalnej hodowli karpia, w tym m.in. imprezy kulinarne związane z karpiem. • mobilizacja współpracy nauki i biznesu, 3.1. zwiększenie zainteresowania sektora pry- • Dostosowanie oferty edukacyjnej do lokal- watnego działalnością B+R, rozwój szkolnego rynku pracy. nictwa wyższego AKO • Rozwój zajęć kształtujących kluczowe postawy i kompetencje (np. postawy kreatywne i aktywne, IT, radzenie sobie ze stresem) wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. • Rozwój i promocja edukacji regionalnej i ekologicznej Doliny Baryczy wśród wszystkich mieszkańców. • wsparcie rzemiosła przez rozwój edukacji, 3.1. produkcji i usług związanych z tym sekto- • Dostosowanie oferty edukacyjnej do lokal- rem, wykorzystanie potencjału Centrum nego rynku pracy. Wsparcia Rzemiosła, Kształcenia Dual- • Rozwój zajęć kształtujących kluczowe po- nego i Zawodowego w Kaliszu stawy i kompetencje (np. postawy kreatywne i aktywne, IT, radzenie sobie ze stresem) wśród dzieci, młodzieży i dorosłych. W ramach celu strategicznego 2. Rozwój spo- 2.2. łeczny wielkopolski oparty na zasobach ma- • Zaktywizowanie działalności schroniska terialnych i niematerialnych regionu: młodzieżowego w Ludwikowie jako krea- • rozwój usług wyższego rzędu stanowiących tywne miejsce edukacji turystyczno-ekolo- istotne uzupełnienie oferty stolicy gicznej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 45

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

województwa, dotyczących w szczególno- 3.2. ści obsługi biznesu, usług kulturalnych, • Wspieranie zdrowotnych programów profi- specjalistycznej opieki zdrowotnej laktycznych. • Zapewnienie opieki stomatologicznej w szkołach. • Współpraca z instytucjami służby zdrowia w celu zapewnienia szybkiego dostępu do lekarzy specjalistów oraz stworzenia bogatej oferty opieki geriatrycznej dla seniorów. • Stworzenie oferty dotyczącej promocji zdrowia (m.in. zajęcia ruchowe, dietetyka). • rozwój usług społecznych 3.3. • Poszerzenie oferty klubów seniora i innych form dziennego pobytu dla seniorów oraz promowanie zdrowego trybu życia. • Zapewnienie instytucji opiekuńczych dzieciom do lat 3. • upowszechnienie programów profilaktycz- 3.2. nych i rehabilitacyjnych dla poprawy stanu • Wspieranie zdrowotnych programów profi- zdrowia mieszkańców AKO laktycznych. • rozwój obsługi turystycznej z poszanowa- 2.2. niem dziedzictwa przyrodniczego i stworze- • Dalszy rozwój bazy turystyczno-rekreacyj- nie produktu kulturalno-turystycznego AKO nej na terenie Gminy m.in. poprzez budowę nowych obiektów (np. czatownie, wiaty obserwacyjne) i rozbudowę istniejących m.in. Ośrodek LIDO w Antoninie. • Zaktywizowanie działalności schroniska młodzieżowego w Ludwikowie jako kreatywne miejsce edukacji turystyczno-ekologicznej.

2.3. • Aktywne korzystanie z walorów przyrodniczych, narzędzi promocyjnych i marki Do- liny Baryczy. • wykorzystanie potencjału przyrodniczego 2.2. przez modernizację dróg wodnych dla ce- • Wyznaczenie kolejnych szlaków turystycz- lów turystycznych, wykorzystanie walorów nych, w tym z uwzględnieniem źródeł rzeki nadrzecznych na potrzeby rekreacyjno-wy- Baryczy. poczynkowe 2.3. • Promocja naturalnej hodowli karpia, w tym m.in. imprezy kulinarne związane z karpiem. • Aktywne korzystanie z walorów przyrodniczych, narzędzi promocyjnych i marki Do- liny Baryczy.

W ramach celu strategicznego 3. Rozwój infra- 1.1. struktury z poszanowaniem środowiska przy- • Budowa, rozbudowa i modernizacja dróg rodniczego Wielkopolski: gminnych, wiaduktów, parkingów, chodni- • rozwój systemu komunikacji i infrastruktury ków oraz pozostałej infrastruktury przydroż- transportowej nej. • Współpraca z Zarządem Dróg Powiato- wych i Wojewódzkich, uczestnictwo w programie budowy dróg, chodników, ścieżek rowerowych przy drogach powiatowych i wojewódzkich.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 46

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

• Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych na terenie Gminy. • wzmacnianie wewnętrznej spójności ko- 1.1. munikacyjnej AKO przez rozwój lokalnej • Budowa, rozbudowa i modernizacja dróg infrastruktury drogowej, rozwój transportu gminnych, wiaduktów, parkingów, chodni- niskoemisyjnego, tworzenie sieci ścieżek ków oraz pozostałej infrastruktury przydroż- rowerowych, uruchomienie kolei aglome- nej. racyjnej, rozwój sieci komunikacji autobu- • Współpraca z Zarządem Dróg Powiato- sowej, integrację systemów transportu wych i Wojewódzkich, uczestnictwo w pro- zbiorowego i budowę węzłów przesiadko- gramie budowy dróg, chodników, ścieżek wych rowerowych przy drogach powiatowych i wojewódzkich. • Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych na terenie Gminy. • wsparcie kształtowania zielonego pierście- 1.4. nia AKO w celu przeciwdziałania negatyw- • Opracowanie i uchwalenie nowego Stu- nym skutkom suburbanizacji dium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice. • przeciwdziałanie suszy i powodzi –wzrost 1.3. retencji wody, w tym budowa Zbiornika • Budowa zbiorników retencyjnych oraz Wielowieś Klasztorna na rzece Prośnie zbiorników gromadzących wodę desz- czową na terenie Gminy. • Rozbudowa "zielonej" i "błękitnej infrastruktury" na terenie Gminy. • poprawa jakości powietrza, m.in. przez 1.3. działania na rzecz efektywności energe- • Termomodernizacja budynków użyteczno- tycznej i rozwój alternatywnych źródeł ści publicznej oraz wsparcie termomoderni- energii zacji budynków mieszkalnych prywatnych. • Budowa infrastruktury OZE na terenie Gminy (m.in. panele fotowoltaiczne, solarne, siłownie wiatrowe). • Wsparcie wymiany wysokoemisyjnych źró- deł ciepła na terenie Gminy. • rozwój inicjatyw klastrowych w sektorze 1.3. energetycznym, w tym dalsza rozbudowa • Budowa infrastruktury OZE na terenie Ostrowskiego Rynku Energii jako narzędzia Gminy (m.in. panele fotowoltaiczne, so- do osiągnięcia samowystarczalności ener- larne, siłownie wiatrowe). getycznej • zwiększenie efektywności gospodarki 1.2. wodno-ściekowej i inwestycji w infrastruk- • Utworzenie gminnego funduszu/programu turę wodno-kanalizacyjną dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków oraz promowanie tego rozwiązania wśród mieszkańców. • Rozbudowa sieci wodociągowej oraz modernizacja istniejącej. • Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy. • Budowa kontenerowych oczyszczalni ście- ków w miejscach gdzie nie ma możliwości doprowadzenia sieci kanalizacyjnej. • Modernizacja oczyszczalni ścieków w An- toninie. W ramach celu strategicznego 4. Wzrost sku- 1.4. teczności wielkopolskich instytucji i spraw- • Opracowanie i uchwalenie nowego Stu- ności zarządzania regionem: dium uwarunkowań i zagospodarowania • prowadzenie racjonalnej polityki prze- przestrzennego Gminy Przygodzice. strzennej, w tym mieszkaniowej • Zwiększenie stopnia pokrycia Gminy miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 47

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

3.3. • Rozwój budownictwa komunalnego i socjalnego • rewitalizacja obszarów zdegradowanych 1.4. oraz obszarów o wysokich wartościach • Dbałość o miejsca kultu religijnego, miejsca historycznych i kulturowych o wartości historycznej i kulturowej. • wzrost wykorzystania nowoczesnych tech- 2.2. nologii w usługach • Stworzenie elektronicznej mapy ścieżek rowerowych na terenie Gminy.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 48

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

6. System realizacji strategii, w tym wytyczne do sporządzenia doku- mentów wykonawczych

Stopień wdrożenia w życie celów i kierunków działań przewidzianych w Strategii weryfikuje skuteczność działania władz lokalnych oraz słuszność i trafność założeń przyjętych do realizacji w dokumencie. Pra- widłowy przebieg procesu realizacji Strategii warunkowany jest przez jej odpowiednie wdrażanie, a na- stępnie monitoring i ewaluację. Poprzez gromadzenie i analizę danych, wprowadzony zostanie system stałej kontroli i oceny efektów realizacji ustaleń Strategii. Pozwoli to na identyfikację zaistniałych niepra- widłowości, a następnie rozwiązanie oraz zapobieganie ich negatywnym skutkom w przyszłości.

Jednym z elementów wdrażania Strategii jest obowiązek pracowników Urzędu oraz jednostek organizacyjnych do zapoznania się z dokumentem oraz wyznaczenie obszarów, za które każda jednostka, wydział lub pracownik będą odpowiedzialni. W proces wdrażania Strategii zaangażowane będą trzy główne grupy. Pierwsza z nich to sektor publiczny, na czele z wójtem, który będzie stymulował i koor- dynował działania podejmowane przez różnorodne podmioty i środowiska. W proces mogą włączone zostać również samorządy sąsiednie, a także wyższego szczebla. Kolejna grupa to sektor biznesowy – przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, zrzeszenia gospodarcze, które wpływają na rozwój gospodarczy jednostki samorządowej. Trzecią grupą jest sektor społeczny, w tym ogół mieszkańców, organizacje pozarządowe, liderzy społeczni i grupy nieformalne. Społeczność lokalna również może zostać zaangażowana w proces realizacji Strategii, co również zwiększy integrację mieszkańców.

Rekomenduje się aktualizację bądź przyjęcie szczegółowych planów i programów określających szcze- gółowy zakres działań koniecznych do realizacji zadań danego celu strategicznego m.in. Strategia Roz- woju Oświaty, Strategia Rozwoju Turystyki, Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych. Nie wszystkie dokumenty muszą mieć charakter odrębnego programu czy strategii – istotne jest nakreślenie polityki Gminy w zakresie najbardziej strategicznych obszarów.

W 2020 roku w Gminie Przygodzice realizowane były następujące strategie, polityki i programy:

• Gminny Program Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2016-2022 • Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych • Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii • Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2016-2022 • Strategia Rozwoju Gminy Przygodzice do roku 2020 • Program współpracy Gminy Przygodzice z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego • Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Przygodzice na lata 2017-2023 • Program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie Gminy Przygodzice • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice. • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Przygodzice na lata 2014-2021.

Wszystkie dokumenty strategiczne i programowe obowiązujące aktualnie w Gminie Przygodzice będą wymagały aktualizacji w trakcie realizacji Strategii. Dokumenty powinny być zgodnie z zapisami niniejszej strategii, która stanowi wyznacznik dla podejmowanych kierunków działań. Katalog kierunków dzia- łań strategicznych jest otwarty i w okresie realizacji dokumentu może być poszerzany w wyniku potrzeb związanych ze zmianami w sferze przestrzennej, gospodarczej lub społecznej.

Wdrażając Strategię, Gmina będzie dbała o dobrą współpracę z lokalnymi organizacjami pozarządo- wymi, otoczeniem społeczno-gospodarczym, ale również z innymi jednostkami samorządu terytorialnego oraz administracją rządową. Dodatkowo Gmina będzie dążyć do wprowadzenia rozwiązań zwią- zanych z inteligentnym zarządzaniem, wykorzystując nowoczesne technologie informacyjno-

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 49

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE komunikacyjne. Narzędzia te zapewnią sprawną pracę Urzędu Gminy, jednostek podległych, ale rów- nież wpłyną na ochronę środowiska i możliwości pomiaru jakości życia w Gminie.

W celu wdrożenia praktyki angażowania organizacji pozarządowych we wspólne działania na rzecz rozwoju Gminy projekty będą realizowane w partnerstwie z NGO. Dzięki temu przy realizacji przedsię- wzięć uda się dotrzeć do coraz większej liczby odbiorców ze względu na aktywność stowarzyszeń i fun- dacji w poszczególnych sołectwach Gminy. System monitorowania jest swoistym narzędziem, który wspomaga zarządzanie Gminą, w tym podejmowanie strategicznych decyzji i przewidywanie zagrożeń. Efekty Strategii będą monitorowane i opisywane w corocznym Raporcie o stanie gminy, który jest obo- wiązkowym dokumentem zgodnie z art. 28 aa ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z powyż- szą ustawą „Raport obejmuje podsumowanie działalności wójta w roku poprzednim, w szczególności realizacją polityk, programów, strategii, uchwał rady gminy i budżetu obywatelskiego”.

Dodatkowo, narzędziem wspomagającym monitorowanie wdrażania Strategii będzie tabela ewaluacyjna stanowiąca Załącznik nr 3 do niniejszego dokumentu. W tabeli znajduje się miejsce na wprowadzenie jednostki odpowiedzialnej za realizację celów, a także kolumny z planowaną datą wykonania zadania oraz datą faktyczną. Na podstawie tego uzupełniona zostanie ostatnia część tabeli ewaluacyj- nej, zawierająca informacje czy dane działanie zostało zrealizowane czy nie. W ten sposób można bę- dzie ocenić, w jakiej części osiągnięto założony cel operacyjny, a dalej strategiczny.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 50

ŚWIETLICA WIEJSKA W SĘKOWIE STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

7. Ramy finansowe i źródła finansowania

Gmina Przygodzice na bieżąco analizuje możliwości pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania działalności, w tym kierunków działań przewidzianych w Strategii, zarówno stanowiących wydatki bie- żące i majątkowe. Analizy te obejmują:

• fundusze unijne, w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego dla bieżą- cej perspektywy finansowej (wdrażanej do roku 2023) oraz kolejnego okresu, a także ogólno- polskich programów operacyjnych oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich; • programy rządowe, w tym m.in. Fundusz Rozwoju Dróg Samorządowych, Maluch+, Senior+, Dostępność+, Fundusz Inwestycji Lokalnych oraz inne programy w obszarze ochrony środo- wiska, sportu, kultury, edukacji i innych; • programy jednostek samorządu terytorialnego wyższych szczebli, w tym zwłaszcza programy finansowane ze środków Samorządu Województwa Wielkopolskiego; • inne, nieunijne fundusze międzynarodowe, np. Fundusze Norweskie; • inne zwrotne i bezzwrotne źródła finansowania, dystrybuowane przez podmioty publiczne i prywatne.

Powyższe instrumenty finansowe, jak i środki własne Gminy wskazują na potencjalne źródła finansowe, z których mogą być pozyskane środki na realizację Strategii Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021- 2030. Głównymi źródłami finansowania celów rozwojowych będą dochody własne Gminy, takie jak podatki i opłaty lokalne, udział w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz pozostałe środki publiczne. Jednocześnie wiele zadań przewidzianych w strategii realizowanych będzie w ramach bieżącej działalności poszczególnych komórek Urzędu Gminy oraz jednostek organizacyjnych Gminy Przygo- dzice.

Realizacja części zadań przewidzianych w Strategii wymaga również i zakłada współpracę z Gminami sąsiednimi, powiatem ostrowskim oraz województwem wielkopolskim i ich jednostkami organizacyjnymi. Współpraca ta może obejmować również wymiar finansowy, w tym przekazanie dotacji na realizację zadania.

Podstawą do określenia ram finansowych działań strategicznych stanowić będzie budżet Gminy oraz wieloletnia prognoza finansowa. Gmina będzie utrzymywać nadwyżkę operacyjną w sposób nie zagra- żający dyscyplinie finansów publicznych i umożliwiający spłacie wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Pozostałe środki, a także dochody majątkowe przeznaczane będą na realizację zaplanowanych inwestycji. Długookresowe cele strategiczne określane będą w wieloletniej prognozie finansowej. W celu oddania realności prognozy oraz rzetelności finansowego przedstawienia planowanych działań, wieloletnia prognoza finansowa oddawać będzie wszystkie wydarzenia, które mają lub mogą mieć wpływ na gospodarkę finansową Gminy, a przede wszystkim uzależnione będą od czynników makroekonomicz- nych, takich jak: PKB, inflacja, tempo wzrostu wynagrodzeń, czy planowane zmiany systemowe np. w podatkach dochodowych. Na tej podstawie wyznaczane będą możliwe do przeznaczenia limity wy- datków w poszczególnych latach na wyznaczone przedsięwzięcia. W przypadku zaciągania zwrotnych źródeł finansowania, kształt wskaźnika obsługi zadłużenia określonego w art. 243 ustawy o finansach publicznych w każdym roku prognozy powinien uwzględniać obsługę dodatkowych zobowiązań Gminy.

Zgodnie z uchwałą nr XXI/187/2020 Rady Gminy Przygodzice z dnia 30 grudnia 2020 r. zmieniającej uchwałę w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Przygodzice na lata 2020- 2040, potencjał inwestycyjny Gminy rozumiany jako suma środków finansowych pozostałych do dyspozycji, po pokryciu wszystkich bieżących kosztów funkcjonowania (wydatków bieżących) oraz spłacie obecnie zaplanowanych rat kapitałowych (rozchodów), w latach 2021-2030 wyniesie ponad 43 mln zł.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 51

STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE

Spis tabel Tabela 1 Podsumowanie wyników ankietyzacji wśród mieszkańców ...... 17 Tabela 2 Spójność Strategii Rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 ze Strategią rozwoju województwa wielkopolskiego do 2030 roku ...... 42 Tabela 3 Spójność kierunków działań Gminy Przygodzice z kierunkami dla Aglomeracji Kalisko- Ostrowskiej ...... 44

Spis rycin Ryc. 1 Zmiany liczby ludności w Gminie Przygodzice w latach 2010-2019 ...... 8 Ryc. 2 Dynamika przyrostu liczby podmiotów gospodarczych w powiecie ostrowskim ...... 11 Ryc. 3 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w grupie osób w wieku produkcyjnym w powiecie ostrowskim ...... 12 Ryc. 4 Decyzje o warunkach zabudowy w powiecie ostrowskim ...... 15 Ryc. 5 Poziom rozwoju poszczególnych obszarów według ankietowanych ...... 16 Ryc. 6 Główne priorytety rozwoju Gminy Przygodzice według ankietowanych ...... 18 Ryc. 7 Model struktury funkcjonalno-przestrzennej Gminy Przygodzice ...... 38 Ryc. 8 Obszary strategicznej interwencji w Wielkopolsce o indykatywnym zasięgu ...... 44

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 52

ZAŁĄCZNIKI

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 53

Załącznik 1: Diagnoza sytuacji przestrzennej, gospodarczej i społecznej Gminy Przygodzice

ZAŁĄCZNIK 1: DIAGNOZA SYTUACJI PRZE- STRZENNEJ, GOSPODARCZEJ I SPOŁECZNEJ GMINY PRZYGODZICE

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 54

SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ 1: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY ...... 56

1.1. Informacje ogólne ...... 56

1.2. Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne ...... 57

1.3. Walory przyrodnicze i kulturowe ...... 59

CZĘŚĆ 2: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY ...... 65

2.1. Gospodarka lokalna i rynek pracy ...... 65

2.2. Infrastruktura i środowisko ...... 68 Infrastruktura drogowa ...... 68 Urządzenia sieciowe ...... 68 Gospodarka odpadami ...... 69 Pozostała działalność w zakresie ochrony środowiska ...... 70

2.3. Stan finansów samorządowych ...... 71 Wykonanie budżetu ...... 71 Struktura dochodów i wydatków ...... 73 Potencjał inwestycyjny ...... 75

CZĘŚĆ 3: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY ...... 76

3.1. Demografia ...... 76

3.2. Kapitał społeczny ...... 79 Przedszkola ...... 79 Szkoły 80 Kultura i sport ...... 84 Bezpieczeństwo publiczne ...... 87 Otoczenie wewnętrzne Gminy ...... 87 Partnerzy Gminy ...... 90

3.3. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna ...... 91

SPIS TABEL ...... 94

SPIS RYCIN ...... 95

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 55

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

CZĘŚĆ 1: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

1.1. Informacje ogólne

Gmina Przygodzice jest gminą wiejską położoną w powiecie ostrowskim w południowej części woje- wództwa wielkopolskiego. Graniczy z 4 Gminami z tego samego powiatu: Ostrów Wielkopolski, Siero- szowice, Sośnie, Odolanów oraz Miastem Ostrów Wielkopolski, a także z 2 Gminami powiatu ostrze- szowskiego: Mikstat i Ostrzeszów. Siedzibą Gminy jest miejscowość Przygodzice. W skład Gminy wcho- dzi 14 sołectw: Antonin, Bogufałów, Chynowa, Czarnylas, Dębnica, Hetmanów, Ludwików, Przygodzice, Przygodziczki, Janków Przygodzki, Smardów, Topola Wielka, Topola-Osiedle oraz Wysocko Małe.

Ryc. 9. Położenie Gminy Przygodzicach na tle gmin sąsiadujących Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii

Całkowita powierzchnia Gminy wynosi 163,8 km2, przy czym 73,56 km2 stanowią lasy, a 40,87 km2 użytki rolne. Przez południową część Gminy przepływa rzeka Barycz wraz ze swoimi dopływami. Cał- kowita długość cieków przepływających przez Gminę wynosi 41,1 km. Mimo, że na obszarze Gminy nie występują naturalne zbiorniki wodne to wyróżnia się zbiorniki retencyjne i stawy hodowlane, zlokalizowane w większości w jej centralnej części. Wśród największych stawów wyróżnia się: Trzcielin Wielki i Nowy, Dębnicę Górną i Dolną oraz Szperek.

Gmina Przygodzice charakteryzuje się dobrymi połączeniami komunikacyjnym i dzięki utworzonej na jej obszarze sieci dróg powiatowych, wojewódzkich, krajowych i ekspresowych. Przez teren Gminy prze- biegają drogi krajowe nr 11 i 25, którymi dojechać można do drogi ekspresowej S11. Na terenie Gminy wyróżnia się także 4 drogi wojewódzkie nr 444, 445, 447 i 490.

Najbliżej położonym od Gminy ośrodkiem miejskim jest Ostrów Wielkopolski. Miasto zlokalizowane jest w odległości niecałych 9 km od siedziby Gminy Przygodzice, a dojazd do niego zajmuje około 15 min. Drugim takim ośrodkiem jest Miasto Kalisz położone w odległości niecałych 40 km od Przygodzic, a przejazd zajmuje około 35 min. Odległość Gminy od innych dużych aglomeracji wynosi:

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 56

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

• Wrocław – 88 km, czas dojazdu: 1 h i 25 min, • Łódź – 131 km, czas dojazdu: ok. 2h, • Poznań – 139 km, czas dojazdu: ok. 2 h, • Częstochowa – 150 km, czas dojazdu ok. 2 h i 20 min, • Warszawa – 300 km, czas dojazdu w zależności od trasy od 3 h do 3 h i 30 min.

Na korzystne uwarunkowania komunikacyjne wpływ ma również transport kolejowy. Przez Gminę przebiega linia kolejowa nr 272 Kluczbork – Poznań oraz linia kolejowa nr 355 Ostrów Wielkopolski – Gra- bowno Wielkie. Przewozy odbywające się na terenie Gminy organizowane są przez przedsiębiorstwa Polregio (pociągi Regio) oraz Koleje Wielkopolskie. Na obszarze Gminy znajdują się 3 przystanki kolejowe, w Antoninie, Jankowie Przygodzkim i Przygodzicach. Pociągi kursują w kierunku miast Kluczbork (2 połączenia dziennie), Kępno (5 połączeń dziennie), Ostrów Wielkopolski (3 połącznia dziennie) oraz Poznań (3 połącznia dziennie).

Sieć komunikacyjną Gminy uzupełnia publiczny transport zbiorowy, działający w oparciu o porozumienie międzygminne. Współpraca obejmuje Miasto Ostrów Wielkopolski, jako lidera przedsięwzięcia oraz wszystkie Gminy ościenne. Oprócz transportu publicznego na terenie Gminy przewozy organizują także prywatni przewoźnicy (PYKA i Kawaler). Połącznie transportu publicznego i prywatnego umożliwia prze- jazdy zarówno w obrębie Gminy Przygodzice pomiędzy miejscowościami gminnymi a siedzibą Gminy, jak i między siedzibą Gminy a siedzibą powiatu i siedzibami innych gmin.

1.2. Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

Gmina Przygodzice zaklasyfikowana została do strefy zewnętrznej ośrodka funkcjonalnego miast su- bregionalnych.

Nadrzędnym dokumentem planistycznym Gminy jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice zostało przyjęte uchwałą nr XIV/76/99 Rady Gminy Przygodzice z dnia 16 grudnia 1999 roku. Ostatnia i zarazem czwarta zmiana SUiKZP przyjęta została uchwałą nr XXVII/241/2017 Rady Gminy Przygodzice z dnia 20 czerwca 2017 roku w sprawie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice dla terenu w miej- scowości Bogufałów.

Wielkość sygnalizowanych potrzeb przez osoby fizyczne i podmioty gospodarcze wprowadzania zmian do istniejącego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygo- dzice, a także planowanych inwestycji przez Gminę spowodowała konieczność aktualizacji i uchwalenia nowego studium, w związku z czym podjęta została uchwała nr VII/58/2019 Rady Gminy Przygodzice z dnia 18 czerwca 2019 roku w sprawie przystąpienia do sporządzania studium uwarunkowań i kierun- ków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice wraz z załącznikami graficznymi. Studium wymaga aktualizacji m. in. również z uwagi na to, iż obecnie obowiązujące studium nie spełnia już aktualnych wymagań ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym co powoduje szereg kon- fliktów przestrzennych podczas sporządzania planów miejscowych.

W momencie powstawania niniejszej diagnozy prace w zakresie przygotowania nowego SUiKZP były na etapie opracowania koncepcji. Powierzchnia terenów planowanych w Studium obejmuje 163,44 km2. Dostrzega się jednak konieczność zmiany powierzchni zabudowy dla terenów Gminy Przygodzice, bez względu na ich funkcję. W związku z tym powierzchnia terenów planowanych w Studium obejmować będzie 195 726 m2, przy czym maksymalne zapotrzebowanie na nową zabudowę:

• mieszkaniową w perspektywie 20 lat wynikające z analiz wynosi 353 472 m2, a po zwiększeniu zapotrzebowania o 30% – 459 514 m2, • usługową w perspektywie 20 lat wynikające z analiz wynosi 10 306 m2, a po zwiększeniu zapotrzebowania o 2,5% – 13 398 m2, • produkcyjno-magazynową w perspektywie 20 lat wynikające z analiz wynosi 66 017 m2, a po zwiększeniu zapotrzebowania o 10% – 72 596 m2.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 57

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

Aktami prawa miejscowego regulującymi planowanie przestrzenne w Gminie są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ustalenie przeznaczenia terenu oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu w planie miejscowym jest spójne z określoną w Studium polityką przestrzenną Gminy. Planowanie przestrzenne oparte na obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wpływa na racjonalne planowanie rozwoju zabudowy, rozwoju sieci infrastruktury technicznej i drogowej. Wpływa pozytywnie na transparentność i pozwala na partycypację obywatelską mieszkańców Gminy, a zatem zapobiega konfliktom przestrzennym i środowiskowym.

Teren Gminy Przygodzice objęty jest miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w 2% całkowitej powierzchni. Plany dotyczą wsi Wysocko Małe, Topola Wielka, Przygodzice (rejon ul. Mertki i ul. Bursztynowej), Dębnica (rejon ul. Ostrowskiej i ul. Litewskiej), Chynowa (rejon Świetlicy i Cmenta- rza). Inne plany dotyczą rurociągu paliwowego DN250 Ostrów Wielkopolski-Wrocław na terenie Gminy Przygodzice we wsiach Topola Wielka, zespołu zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w miejscowo- ści Przygodzice w rejonie Pardalina oraz terenów aktywizacji gospodarczej w miejscowości Przygo- dzice. Rekomenduje się objąć miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego m. in. tereny:

• predysponowane dla lokalizacji inwestycji usługowych i przemysłowych, • natężonej intensyfikacji lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej, • podlegające rekultywacji, • parkowe i rekreacyjne, • o wysokich walorach przyrodniczych i kulturowych.

Na terenach nie objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego wydaje się decyzje o warunkach zabudowy i decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. W poniższej tabeli przedstawiono liczbę wydawanych w Gminie Przygodzice decyzji o warunkach zabudowy w latach 2015-2018. Liczba wydawanych decyzji w Gminie corocznie ulegała zwiększeniu, jedynie w 2018 roku wydano mniej decyzji niż w roku poprzedzającym. W przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców w Gminie wydawanych jest zdecydowanie więcej decyzji niż w powiecie, a różnica ta corocznie się zwiększa. W latach 2017-2019 w Gminie w przeliczeniu na 1 tys. osób wydawano średnio o 10 decyzji więcej niż w powiecie. W 2019 roku wydano 232 decyzje o warunkach zabudowy.

Tabela 4 Liczba decyzji o warunkach zabudowy wydanych w latach 2015-2018 2015 2016 2017 2018 2019

Decyzje o warunkach zabudowy Przygodzice 149 171 227 211 232 ogółem powiat 1 020 1 379 1 347 1 261 1 351

Decyzje o warunkach zabudowy w Przygodzice 12,42 14,24 18,77 17,40 19,05 przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców powiat 6,32 8,53 8,33 7,81 8,36 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy

Brak planów miejscowych, a tym samym korzystanie z alternatywy w postaci decyzji o warunkach zabudowy może jednak utrudniać racjonalną politykę przestrzenną władzom samorządowym, ponieważ rodzi to możliwość przypadkowych i rozproszonych lokalizacji inwestycji, niekoniecznie zgodnych z ła- dem przestrzennym.

Uchwałą nr XXVIII/255/2017 Rady Gminy Przygodzice z dnia 28 lipca 2017 roku przyjęty został Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Przygodzice na lata 2017-2023. Na poniżej mapie przedstawiono lokali- zację poszczególnych przedsięwzięć na podobszarach rewitalizacji:

1 – przebudowa i adaptacja byłego dworca w Antoninie na cele społeczne, 2 – rozbudowa i przebudowa budynku Gminnego Ośrodka Kultury w Przygodzicach, 3 – termomodernizacja budynku użyteczności publicznej w Przygodzicach ul. Wrocławska 52, 4 – przebudowa Szkolnego Schroniska Młodzieżowego w Ludwikowie oraz adaptacja pomieszczeń na Centrum Kreatywności, 5 – nowoczesna edukacja w Przygodzicach, 6 – wsparcie mieszkańców, którzy chcą rozpocząć własną działalność gospodarczą, 7 – organizacja zajęć artystycznych dla młodych mieszkańców obszaru rewitalizacji.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 58

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

Ryc. 10 Lokalizacja planowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych na podobszarach rewitalizacji na terenie Gminy Przygodzice Źródło: Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Przygodzice na lata 2017-2023

1.3. Walory przyrodnicze i kulturowe

Gmina Przygodzice położna jest na obszarze o urozmaiconej rzeźbie terenu, uwarunkowanej jej polo- dowcowym pochodzeniem. Ma ona swoje odzwierciedlenie w różnicach wysokości pojawiających się na terenie Gminy. Dolina Baryczy jest najniżej położonym punktem (117,4 m n.p.m.), z kolei najwyżej położony punkt występuje na obszarze Chynowa-Przygodziczki (197,5 m n.p.m.).

Budowa geologiczna charakterystyczna dla Gminy ma wpływ na jej wysoką zasobność w surowce naturalne. Występujące na terenie Gminy złoża to surowce ilaste i kruszywa naturalne. Złoża surowców ilastych udokumentowano w miejscowościach Antonin i Przygodzice, a kruszyw naturalnych w Bogufa- łowie i Chynowej. Złoża eksploatowane są na odkrywkach Bogufałów, Bogufałów I, Chynowa I, Chy- nowa II, Przygodzice (Pole II i ob. Wysocko). Na obszarze Gminy odbywa się również eksploatacja złóż gazu ziemnego. W granicach Gminy położone są tereny 3 obszarów górniczych: część obszaru i terenu górniczego Tarchały oraz obszar i teren górniczy „Wysocko Małe” i „Wysocko Małe E”.

Położenie Gminy Przygodzice na obszarze doliny rzeki Baryczy ma wpływ na jej unikalne walory przyrodnicze i krajobrazowe. Charakterystycznym elementem przyrody są tutaj Stawy Przygodzickie, na

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 59

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY które składa się około 70 stawów rybnych. Zajmują one powierzchnię bliską 730 ha i występują na obszarze od Przygodzic do Antonina, w większości zlokalizowane w centralnej części Gminy. Odzna- czają się zróżnicowaną wielkością (od 1 ha do ponad 110 ha) i rozwiniętą gospodarką rybną. Większość z nich składa się na dwa duże kompleksy stawów: Przygodzice-Trzcieliny i Dębnica-Kocięba, a pozo- stałe to najczęściej stawy śródleśne (Wydymacz, Goszczyn, Piec Dolny) i rekreacyjne (Szperek w An- toninie, Górecznik pod Przygodzicami). Stawy zasilane są wodami rzeki Baryczy oraz jej dopływami. Najczęściej pojawiającym się w nich gatunkiem ryb jest karp, ale występuję tam również wiele innych gatunków, m. in. lin, lesz, karaś, okoń, szczupak itp. Stawy odgrywają również niezwykle ważną rolę siedliska dla wielu gatunków ptaków, płazów, gadów, ssaków i owadów, często objętych ochroną.

Z położeniem Gminy wiąże się także występowanie na jej terenie wielu form ochrony przyrody. Jedną z nich jest florystyczno-krajobrazowy rezerwat przyrody „Wydymacz”, objęty ochroną za względu na występujące na jego terenie rzadkie gatunki roślin i zwierząt (szczególnie ptaków wodnych) oraz liczne drzewa pomnikowe. Powierzchnia rezerwatu obejmuje niecałe 48 ha, przy czym większą część zajmuje las, a około 11 ha staw Wydymacz.

Część terenu Gminy pokrywają także Obszary Natura 2000, do których zalicza się:

• Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Dolina Baryczy” (kod obszaru: PLB 020001), o całko- witej powierzchni 55 516 ha, którą w większości stanowią grunty orne, łąki oraz pastwiska (43% powierzchni), a także tereny leśne (37% powierzchni). Obszar obejmuje dolinę Baryczy pomię- dzy Żmigrodem na zachodzie a okolicą Przygodzic na wschodzie. Na jego obszarze wyróżnia się 10 kompleksów stawów rybnych (w sumie 130 stawów), spośród których część występuje na terenie Gminy Przygodzice. Obecność stawów wiążę się z intensywną hodowlą ryb, głównie karpia, w związku z czym w sąsiedztwie stawów odstrzeliwane są ptaki rybożerne (m. in. czaple i kormorany).

• Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja nad Baryczą” (kod obszaru: PLH 020041), swoją powierzchnią obejmuje ponad 82 tys. ha, które pokryte są przez rozległe bagniste obni- żenie doliny Baryczy. Obszar obejmuje kompleks łąk zalewowych, stawów rybnych, pól upraw- nych i rozległych terenów leśnych. O specyfice terenu decyduje bogata sieć hydrograficzna z licznymi kanałami, naturalnymi i sztucznymi ciekami wodnymi, stawami i mokradłami. W po- bliżu cieków wodnych zachowały się cenne fragmenty łęgów i olsów, a na wyżej położonych terenach cenne buczyny i grądy. Uboższe siedliska porastają bory sosnowe i bory mieszane.

Kolejną formą ochrony przyrody jest Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy”. Tereny te zostały objęte ochroną ze względu na zachowanie doliny rzeki Baryczy wraz z łąkami, starorzeczami i terenami pod- mokłymi oraz zachowanie stawów i innych zbiorników wodnych, będących siedliskami chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Jego całkowita powierzchnia wynosi 86 336,54 ha, przy czym pokrywa 3 927 ha Gminy Przygodzice.

Ze względu na niezwykłe walory przyrodnicze na terenie Gminy ustanowiony został także obszar chronionego krajobrazu „Wzgórza Ostrzeszowskie i Kotlina Odolanowska”. Utworzony został w celu ochrony obszaru zbliżonego do naturalnego oraz zapewnienia społeczeństwu warunków do wypoczynku i turystyki, a swoją powierzchnią obejmuje cały obszar Gminy.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 60

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

Ryc. 11 Formy ochrony przyrody występujące na terenie Gminy Przygodzice Źródło: wykonanie własne na podstawie danych GIOŚ

Ostatnią formą ochrony przyrody występującą na terenie Gminy Przygodzice są pomniki przyrody oży- wionej, których jest łącznie 40. Wśród nich wyróżnia się 60 sztuk drzew, które składają się na pojedyn- cze pomniki oraz skupiska drzew, a także 4 kępy paproci gatunku długosz królewski. Do występujących drzew będących pomnikami przyrody zalicza się gatunki takie jak: dąb szypułkowy, świerk pospolity, jesion wyniosły, sosna pospolita. Warto wyróżnić tutaj Dęby Antonińskie, które są drugim co do wielkości w Polsce skupiskiem dębów szypułkowych (po Dębach Rogalińskich), chociaż tylko część z nich uznana została za pomniki przyrody.

Oprócz form ochrony przyrody na terenach Nadleśnictwa Antonin utworzony został Leśny Kompleks Promocyjny. Celem jego istnienia jest prowadzenie oraz promowanie trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej, prowadzonej na podstawach ekologicznych, integrowaniu jej z celami ochrony przyrody, ochrony krajobrazu oraz ochrony i kształtowania środowiska oraz edukacji ekologicznej.

Bogactwo walorów przyrodniczych i kulturowych stwarza szerokie możliwości rozwoju turystyki i rekreacji na terenie Gminy. W związku z tym powstały ścieżki piesze, rowerowe i konne. Wyróżnia się 5 ście- żek pieszych:

• szlak niebieski – trasa: Antonin - Strugi - Kocięba - rezerwat „Wydymacz” – Antonin, długość szlaku wynosi 16 km i prowadzi przez rezerwat „Wydymacz”, pomnikowe dęby i część Stawów Przygodzickich, na trasie znajdują się również ciekawe zabytki historyczne,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 61

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

• szlak czerwony – trasa: Ostrów Wielkopolski - Janków Przygodzki - Nadstawki - Czarnylas - Ludwików - Antonin - Siedlec - Kotłów, o długości 35 km, biegnie przy wielu cennych zabyt- kach, • szlak czarny – trasa: Przygodzice PKP - staw Trzcielin Wielki - Trzcieliny - Szkudlarka - Dęb- nica PKS, charakteryzuje się długością 11,4 km, a na jego trasie znajdują się ciekawe miejsca takie jak: mini zoo, pomnik poległych żołnierzy z czterech wojen i obelisk 600-lecia Przygodzic czy chata Regionalna z izbami muzealnymi i punktem informacji turystycznej, • szlak żółty – trasa liczy sobie ponad 208 km i biegnie od Jarocina do miejscowości Gola, w Gminie Przygodzice rozpoczyna się w pobliżu cmentarza w Smardowie, następnie biegnie przez atrakcyjne łąki do miejscowości Chynowa, skąd kieruje się do Strzyżewa, • szlak zielony – trasa: Odolanów PKP - Huta - Dębnica - Kocięba - Masanów – rezerwat „Wy- dymacz” - Antonin - Helenów - Mikstat Pustkowie - Mikstat - Kotłów - Kozaki - Strzyżówek - Urban - Ołobok, o długości 39,9 km, poprowadzona m. in. wśród stawów oraz obok Pałacu myśliwskiego książąt Radziwiłłów.

Na terenie Gminy funkcjonują także dwie tematyczne ścieżki piesze wokół rezerwatu „Wydymacz” w An- toninie i „Glinianki” w Przygodzicach. Zaprojektowano także trzy nowe ścieżki tematyczne na terenie Antonina w ramach Sieci Najciekawszych Wsi.

Przez teren Gminy przebiega Transwielkopolska Trasa Rowerowa (odcinek południowy TTR-S), licząca sobie łącznie około 280 km, oznaczona kolorem zielonym. Na terenie Gminy Przygodzice biegnie m. in. przez miejscowości: Janków Przygodzki, Trzcieliny, Dębica, Kocięba, Antonin. Na trasie znajdują się liczne stawy, rezerwat „Wydymacz”, Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów oraz Ośrodek Rekreacyjno- Wypoczynkowy „Lido”. W Gminie Przygodzice znajduje się również szlak rowerowy czerwony Dookoła Powiatu Ostrowskiego. Całkowita długość tego szlaku wynosi 201,3 km, a w Gminie biegnie przez miej- scowości Czarnylas, Ludwików i Antonin. Oprócz tego wyróżnia się jeszcze 4 szlaki rowerowe: im. Fry- deryka Chopina (żółty) na trasie Ostrów Wielkopolski - Antonin, o całkowitej długości 59 km, szlak Nad- leśnictwa Antonin (czarny) na tej samej trasie o długości 20 km, szlak Ostrów Wielkopolski-Moja Wola (niebieski) o długości 58 km oraz Rowerowy Szlak Doliny Baryczy (pomarańczowy) biegnący wzdłuż rzeki, na trasie Wąsosz - Żmigród - Sułów - Postolin - Milicz - Odolanów – Dębnica o długości 93 km (w części wschodniej Doliny Baryczy ok. 8 km).

Rozległe tereny zielone sprzyjają również jeździe konnej. W związku z tym powstał szlak konny w Doli- nie Baryczy. Po wschodniej części Doliny Baryczy jest to Pętla wokół Przygodziczek licząca około 115 km. Pętla wokół Przygodziczek to wędrówka wierzchowcem przez piaszczyste, długie i proste drogi. Jednak kryje w sobie sporo wzgórz, a więc wiele ostrych podjazdów i zjazdów. Znaczna część Pętli Małej wytyczonej wokół Przygodziczek przebiega przez tereny wiejskie i prowadzi lokalnymi drogami asfaltowymi, szutrowymi i często kamienistymi.

Położenie Gminy w dolinie rzeki Baryczy jest również związane z jej historią. Osadnictwo na przygodzickich ziemiach występuje od epoki neolitu, przez opokę brązu, aż do średniowiecza. Wtedy też za pośrednictwem zabagnionej rzeki Baryczy wykształciła się naturalna granica między Śląskiem a Wiel- kopolską. Istotnym elementem świadczącym o rozwoju średniowiecznego osadnictwa na obszarze Gminy są zachowane historyczne układy przestrzenne wsi, powstających głównie w XIV i XV wieku. W źródłach pisanych zachowały się pierwsze wzmianki o osadach z terenu Gminy Przygodzice właśnie z tego okresu. Potwierdzone zostało istnienie Przygodzic w 1403 rok, Jankowa Przygodzkiego w 1407 roku, Chynowej w 1430 roku czy Dębnicy w 1460 roku, jednak wiadomo, że założone były one już wcześniej. Czarnylas założony został nieco później, bo w XVI w., a Antonin i Ludwików na początku XIX w. Z historią terenów, na których położona jest Gmina Przygodzice związane są rodziny Głuchowskich oraz Leszczyńskich, z rąk których ziemie przygodzickie przeszły w majątek Jana Jerzego Przebendow- skiego, a następnie za sprawą małżeństwa jego córki z księciem Janem Mikołajem Radziwiłłem dobra przygodzickie pozostały w rękach rodu Radziwiłłów aż do II wojny światowej. Michał Hieronim Radziwiłł usprawnił na tych terenach administrację, zagospodarowywał nieużytki, zorganizował nowoczesną go- spodarkę stawową i leśną oraz przemysł browarniczo-gorzelany. Wtedy też niezwykle rozwinięta zo- stała gospodarka rybna, osiągając poziom przodujący w Europie. Okres wojenny odcisnął duże piętno

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 62

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY na Gminie. Po I wojnie światowej mieszkańcy Gminy wzięli udział w powstaniu wielkopolskim i śląskim, a także wojnie polsko-bolszewickiej. Okres międzywojenny obfitował w rozwój życia społecznego na skutek dużego zaangażowania i aktywności mieszkańców. Trwało to do czasu II wojny światowej, która narzuciła na mieszkańców wiele represji, m. in. wysiedlenia, zamykanie szkół i kościołów itp. Po II wojnie światowej tereny Gminy zaczęły stopniowo, ale znacznie zaludniać się, nastąpił rozwój społeczny, kulturalny, gospodarczy i techniczny.

Z Gminą jest związany Fryderyk Chopin, który odwiedził ziemie przygodzickie dwukrotnie, w 1826 roku i 1829 roku. Chopin był gościem księcia Antoniego Radziwiłła i w czasie swojego pobytu w Przygodzi- cach zamieszkiwał w jego pałacu. Wtedy też skomponował utwór muzyczny na wiolonczelę „Alla Pol- lacca”. Zachowały się także dwa portrety Chopina, naszkicowane przez Elizę Radziwiłłówną w Pałacu Radziwiłłów.

Z historią Gminy wiążą się liczne zabytki pozostałe na jej terenie. Do najciekawszych z nich należą:

• Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów z otoczeniem w Antoninie – neoklasycystyczny pałac po- wstały w latach 1821-1824, obecnie odbywają się w nim coroczne festiwale ,,Chopin w barwach jesieni”, • Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej w Antoninie – neoromański kościół wybudowany w latach 1835-1835, początkowo pełnił rolę kaplicy grobowej książąt Radziwiłłów, • Chata Regionalna w Przygodzicach, wybudowana w 1813 roku, • Dworek Przebendowskiego w Przygodzicach, którego początki sięgają XV w., • Dom Ludowy im. Józefa Piłsudskiego w Przygodzicach, wybudowany w latach 1935-1936.

Oprócz wyżej wspomnianych na terenie Gminy znajduje się wiele innych zabytków, liczne kościoły, ka- pliczki, pomniki i obeliski. W sumie 228 obiektów ujętych zostało w Gminnej Ewidencji Zabytków.

W nawiązaniu do rozwoju turystki na terenie Gminy powstały przewodniki po Gminie Przygodzice (Gmina Przygodzice. Przewodnik, Walory historyczno-krajoznawcze gminy Przygodzice). Zawierają one obszerne informacje na temat Gminy i jej miejscowości, występujących na terenie Gminy atrakcji tury-stycznych, a także jej bazie noclegowej i gastronomicznej.

Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy LIDO mieści się przy stawie Szperek. Otaczają go lasy i piasz- czysta plaża. Bazę noclegową tego Ośrodka stanowi około 250 miejsc w domkach turystycznych, pokojach gościnnych oraz na polu namiotowym. W sezonie letnim na terenie Ośrodka czynne jest kąpie- lisko strzeżone, wyznaczone stanowiska dla wędkarzy, wypożyczalnia sprzętu wodnego i plażowego, nauka jazdy konnej, a wieczorami możliwość zorganizowania ogniska oraz imprezy taneczne. Na terenie ośrodka znajdują się bary sezonowe, mała gastronomia, place zabaw, boisko wielofunkcyjne oraz patio z fontanną. Ośrodek otoczony jest lasami, co sprzyja spacerom, wycieczkom rowerowym oraz stwarza znakomite warunki dla grzybiarzy. W granicach Ośrodka mieści się także Galeria Sztuki „Opris.Artis”.

Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów w Antoninie również położony jest w pobliżu stawu Szperek wśród lasów. Oferuje miejsca noclegowe dla 24 osób, w 12 pokojach, a także możliwość organizacji imprez rodzinnych i bankietów. Wewnątrz znajdują się Kawiarnia i Restauracja Pałacowa. W Pałacu odbywa się wiele wydarzeń muzycznych i kulturalnych m. in. Międzynarodowy Festiwal „Chopin w barwach jesieni", Turniej Pianistów Stypendystów Zagranicznych o nagrodę księcia Antoniego Radziwiłła czy Międzynarodowa Wystawa Ekslibrisu Muzycznego.

Hotel i Karczma Górecznik w Strugach położony jest w niezwykle malowniczym miejscu, nad samym stawem Górecznik. W miejscu tym oprócz noclegów zorganizować można też duże imprezy, takie jak wesela, ale także konferencje, szkolenia itp. Wokół stawu Górecznik utworzony został Rodzinny Park Przygód i Edukacji w którym znajdują się: Park Dinozaurów, Park linowy „TARZAN”, plac zabaw, zjazd tyrolski, tor gokartowy, Park Trampolin, zjazd pontonowy, Bajkowa wyspa z Chatką Babci Czerwonego Kapturka, skansen sprzętu gospodarstwa domowego, zagrody ze zwierzętami oraz kilka ścieżek edukacyjnych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 63

CZĘŚĆ I: DIAGNOZA SYTUACJI PRZESTRZENNEJ GMINY

Pensjonat Lido w Antoninie oferuje zarówno miejsca noclegowe, jak i usługi gastronomiczne – w ramach Restauracji Lido. Zarówno Pensjonat jak i Restauracja posiadają znak Dolina Baryczy Poleca. Na markę znaku jak i całego regionu Doliny Baryczy wpływają przede wszystkim wysoka jakość oferowanych produktów i usług, ich przyjazność dla środowiska, silny związek z regionem, miejscową historią oraz tradycją.

Na terenie Gminy zlokalizowanych jest także kilka gospodarstw agroturystycznych:

• „Agro-Spa” w Chynowej, • „Agro-Kawaler” w Przygodziczkach, • Folwark Jeździecki „Jurand” w Przygodziczkach.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 64

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

CZĘŚĆ 2: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

2.1. Gospodarka lokalna i rynek pracy

Gmina Przygodzice należy do Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębior- czości. Jednym z najważniejszych potencjałów gospodarczych dla rozwoju Gminy odznacza się teren inwestycyjny o powierzchni około 100 ha, znajdujący się pomiędzy Jankowem Przygodzkim a Przygo- dzicami. Po uzbrojeniu obszar ten będzie szczególnie atrakcyjny dla inwestorów. Działki przylegają bez- pośrednio do instalacji ciśnieniowej do odbioru ścieków bytowych, a przez ich teren przebiega linia wysokiego napięcia. Została również wydzielona działka pod budowę stacji elektroenergetycznej. Odle- głość działek od sieci wodociągowej wynosi od 300 do 500 m, a od sieci kanalizacyjnej od 300-400 m. Działki przylegają do drogi powiatowej, natomiast odległość od najbliższej drogi ekspresowej (S11) wynosi 6 km. Dla terenów tych wykonane zostały badania geologiczne gruntu. Nie wymagają one odrol- nienia, a klasa bonitacyjna gleb na których są położone to III-IVb i V.

Na poniższej mapie przedstawione zostały działki przeznaczone pod inwestycję w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego z 2015 roku.

Ryc. 12 Tereny inwestycyjne w Gminie Przygodzice Źródło: www.przygodzice.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=399&strona=1

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 65

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

Gmina należy do Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania „Partnerstwo dla Doliny Baryczy”, będącej instytucją otoczenia biznesu. Celem istnienia Stowarzyszenia jest szeroko rozumiana działalność na rzecz wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i rybackich regionu Doliny Baryczy dzięki wykorzystaniu walorów przyrodniczo-kulturowych, w szczególności obszaru Natura 2000.

Do największych przedsiębiorstw funkcjonujących w Gminie Przygodzice zalicza się te działające w branżach: mechanicznej, budowlanej, chemicznej, medycznej i przetwórstwa rolnego. Ponadto wśród podmiotów gospodarczych działających na terenie Gminy dominują branże: handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych (włączając motocykle), budownictwo.

O poziomie przedsiębiorczości Gminy świadczy w dużej mierze liczba podmiotów gospodarczych dzia- łających na jej terenie. W poniższej tabeli przedstawiono zmianę liczby podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON w powiecie ostrowskim w latach 2015-2019. Ponad połowa podmiotów zarejestrowanych w powiecie zlokalizowana jest w Mieście Ostrów Wielkopolski. Liczba podmiotów zarejestrowanych w Gminie Przygodzice utrzymuje się na podobnym poziomie w stosunku do gmin miejsko-wiejskich powiatu, tj. Odolanów, Nowe Skalmierzyce czy Raszków. Spośród gmin wiejskich najwięcej podmiotów działa w Gminie Ostrów Wielkopolski, a Gmina Przygodzice osiąga tutaj drugie miejsce. Świadczy to o wyższym rozwoju przedsiębiorczości w Gminie Przygodzice niż w innych Gminach wiejskich powiatu. Na przestrzeni analizowanych lat liczba podmiotów zarejestrowanych w Gminie Przygodzice wzrosła o 178 firm i w 2019 roku odsetek przedsiębiorstw na terenie Gminy stanowił 7% spośród wszystkich podmiotów zarejestrowanych w powiecie ostrowskim.

Tabela 5 Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w powiecie ostrowskim w latach 2015-2019 zmiana liczby 2015 2019 zarejestrowa- JST liczba zarejestro- liczba zarejestro- nych podmio- odsetek w odsetek w wanych podmio- wanych podmio- tów w okresie powiecie powiecie tów w REGON tów w REGON 2015-2019 powiat ostrowski 16 176 100,0% 17 735 100,0% 1 559 Przygodzice 1 072 6,6% 1 250 7,0% 178 Ostrów Wielkopolski (miasto) 9 124 56,4% 9 482 53,5% 358 Ostrów Wielkopolski (Gmina) 1 653 10,2% 1 971 11,1% 318 Nowe Skalmierzyce 1 085 6,7% 1 274 7,2% 189 Odolanów 1 072 6,6% 1 263 7,1% 191 Raszków 1 027 6,3% 1 151 6,5% 124 Sieroszewice 722 4,5% 850 4,8% 128 Sośnie 421 2,6% 494 2,8% 73 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Kolejną informacji o poziomie przedsiębiorczości w Gminie jest wykres przedstawiający liczbę zarejestrowanych podmiotów w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców w porównaniu do powiatu i województwa. Z wykresu odczytać można, iż liczba ta w zestawieniu z porównanymi jednostkami jest najniższa dla Gminy. Powodem tego jest fakt, iż większość przedsiębiorstw zarejestrowanych jest w Miastach, co zdecydowanie zawyża wynik powiatu.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 66

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

130

125

120

115

110

105

100

80 2015 2016 2017 2018 2019

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 13 Liczba podmiotów zarejestrowanych w REGON w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Czynnikiem nierozłącznie związanym z rynkiem pracy i poziomem życia mieszkańców jest kwestia zatrudnienia, a także informacja dotycząca liczby osób bezrobotnych na danym terenie. Udział zarejestrowanych osób bezrobotnych w Gminie corocznie ulega zmniejszeniu i jest to sytuacja typowa dla więk- szości jednostek w kraju. Z poniższego wykresu odczytać można, iż Gmina Przygodzice wypada najko- rzystniej na tle powiatu i województwa, gdyż udział osób bezrobotnych jest w Gminie najniższy i osiąga największe tempo spadku.

4,5

3,5

2,5

1,5

1 2015 2016 2017 2018 2019

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 14 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 67

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

2.2. Infrastruktura i środowisko

Infrastruktura drogowa

Sieć dróg gminnych tworzy około 290 km dróg, przy czym około 160 km stanowią drogi nieutwardzone. Zapotrzebowanie mieszkańców na parkingi w Gminie jest zaspokojone. W związku z dominującą na terenie Gminy zabudową jednorodzinną, większość mieszkańców posiada miejsca parkingowe na wła- snej posesji.

Istotną informacją dotyczącą infrastruktury drogowej jest analiza wydatków na ten cel. W tabeli poniżej zestawiono wydatki Gminy w dziale transport i łączność w latach 2015-2019 w podziale na wydatki bieżące i majątkowe. Całkowita kwota wydatków na przestrzeni analizowanych lat ulegała zwiększeniu. Corocznie zmieniał się stosunek kwoty przeznaczanej na cele bieżące do kwoty wydatkowanej na inwestycje w tym dziale. Warto zauważyć, iż w 2017 roku wydatki bieżące wzrosły o ponad 1 mln zł w stosunku do roku poprzedniego i do roku 2019 utrzymują się na poziomie powyżej 1 mln zł. W 2018 roku znaczna kwota przeznaczona została na inwestycje (prawie 5,4 mln zł), co spowodowało wzrost środków przeznaczonych na wydatki ogółem w tym roku.

Tabela 6 Wydatki w dziale transport i łączność w latach 2015-2019 2015 2016 2017 2018 2019 WYDATKI OGÓŁEM 1 435 673,38 2 338 377,88 3 425 657,59 6 798 228,16 4 130 149,87 Wydatki bieżące 430 615,18 568 807,14 1 586 474,70 1 412 157,51 1 289 007,19 Wydatki majątkowe 1 005 058,2 1 769 570,74 1 839 182,89 5 386 070,65 2 841 142,68 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań budżetowych

Gmina ściśle współpracuje z Powiatowym Zarządem Dróg. Współpraca realizowana jest poprzez dziel- nie finansów przy inwestycjach na terenie Gminy, konsultacje przy planowaniu rozwiązań służących poprawie bezpieczeństwa drogowego, a także przy odśnieżaniu dróg.

Urządzenia sieciowe

Podmiotem odpowiedzialnym za dostarczanie wody oraz odprowadzanie ścieków komunalnych w Gmi- nie Przygodzice jest Zakład Usług Wodno-Kanalizacyjnych WODA w Przygodzicach. Do zaspokojenia potrzeb mieszkańców w zakresie dostarczania wody wykorzystywanych jest 14 ujęć wód podziemnych wraz z 17 studniami w miejscowościach: Czarnylas (1 studnia), Dębnica (1 studnia), Ludwików (1 studnia), Przygodzice (4 studnie), Topola Wielka (3 studnie), Wysocko Wielkie-Smardów (1 studnia), Chy- nowa (1 studnia), Janków Przygodzki (1 studnia), Antonin (3 studnie). Długość czynnej sieci wodocią- gowej w 2019 roku wynosiła 133 km i było do niej podłączone 3 595 przyłączy.

Gmina Przygodzice razem z Gminami Raszków, Ostrów Wielkopolski i Miastem Ostrów Wielkopolski podlega pod Aglomerację Ostrów Wielkopolski powołaną na podstawie uchwały nr XIII/369/15 z dnia 21 grudnia 2015 roku. Ścieki z terenu Gminy Przygodzice odprowadzane są do mechaniczno-biolo- giczno-chemicznej oczyszczalni ścieków Rąbczyn. Ponadto na terenie Gminy funkcjonuje biologiczna oczyszczalnia ścieków Antonin o przepustowości 397 m3/dobę, do której podłączonych jest 490 osób. Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2019 roku wynosiła 28,8 km, natomiast ilość przyłączy prowa- dzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania stanowiła 1 207 sztuk.

Gmina prowadzi ewidencję posiadania przydomowych oczyszczalni ścieków oraz zbiorników bezodpły- wowych, a działalność w zakresie transportu nieczystości ciekłych prowadzi 10 podmiotów.

Długość czynnej sieci gazowej w 2019 roku na terenie Gminy wynosiła 151 km. Podłączonych do niej było 1 316 przyłączy. Przez teren Gminy przebiegają 3 gazociągi wysokiego ciśnienia łączące: Ostrów- Mikstat, Ostrów-Odolanów, Odolanów-Ostrzeszów. Ponadto przez teren Gminy przebiega sieć gazowa wysokiego ciśnienia, która podlega Operatorowi Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział w Poznaniu.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 68

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

Jednym z podstawowych zadań Gminy jest zapewnienie mieszkańcom jak najlepszych warunków bytowych, m. in. poprzez dostęp do sieci wodno-kanalizacyjnej oraz gazowej. Wykres poniżej obrazuje udział mieszkańców korzystających z urządzeń sieciowych na terenie Gminy Przygodzice w stosunku do powiatu i województwa. Poziom zwodociągowania Gminy w 2018 roku wynosił 95,5%. Zdecydowa- nie najmniej korzystnie Gmina wypada w przypadku sieci kanalizacyjnej. Niespełna 37% mieszkańców miało dostęp do kanalizacji. Jest to w przybliżeniu o połowę mniejsza liczba niż w przypadku średniej wojewódzkiej. Z kolei korzystnie na tle województwa wypadał cały powiat, jednak pamiętać należy, iż wynik ten zawyżany jest przez Miasto Ostrów Wielkopolski, gdzie dostęp do sieci kanalizacyjnej miało 92% mieszkańców. Analizując poziom dostępności do sieci gazowej Gmina nie odbiega znacząco od średniej powiatu i województwa i w 2018 roku udział mieszkańców korzystających z gazociągu wynosił prawie 42%.

97,9 100 96,6 95,5

80 72,1 64,8 60 48,3 46,3 41,8 40 36,7

0 woda kanalizacja gaz

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 15 Udział korzystających z instalacji w Gminie Przygodzice w 2018 roku na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na obszarze Gminy nie funkcjonuje sieć ciepłownicza, w związku z czym dominuje system lokalnych źródeł ciepła ogrzewających obiekty. Do ogrzewania budynków na terenie Gminy służą paliwa stałe, płynne i gazowe. Część budynków ogrzewana jest także ciepłem pochodzącym z odnawialnych źródeł energii.

Głównymi dostawcami Internetu na terenie Gminy są Orange i Promax, a także lokalni operatorzy radiowi. Wśród miejscowości z dostępem do Internetu szerokopasmowego wyróżnia się: Przygodzice, Janków Przygodzki, Topola-Osiedle, Topola Wielka, Wysocko Małe, Czarnylas, Hetmanów, Smardów, Chynowa, Przygodziczki, Bogufałów, Dębnicę, Antonin oraz Ludwików.

Gospodarka odpadami

Od wejścia w życie znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w Gminie Przygodzice systemem gospodarki odpadami objęto wszystkich właścicieli nieruchomości zamieszkałych oraz nie- zamieszkałych. Od 1 września 2020 roku z systemu tego zostali wyłączeni właściciele nieruchomości na których powstają odpady, a nie są zamieszkałe tj. firmy, zakłady, punkty gastronomiczne itp.

Odpady zbierane są w sposób selektywny z podziałem na 7 frakcji. Częstotliwość odbioru odpadów zależy od frakcji: zmieszane odpady komunalne – co 2 tygodnie w okresie letnim, a w okresie zimowym co 3 tygodnie, odpady segregowane – co 4 tygodnie, odpady ulegające biodegradacji – w okresie letnim

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 69

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY co 2 tygodnie, w okresie zimowym co 4 tygodnie. Od 1 stycznia 2021r. w okresie zimowym odbierane są również selektywne odpady popiołów z częstotliwością co 2 tygodnie.

Poniższa tabela przedstawia stan gospodarki odpadami w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019. Liczba osób objętych systemem gospodarowania odpadami utrzymywała się na podobnym poziomie i na przestrzeni analizowanych 5 lat wzrosła o 90 osób. Masa zbieranych odpadów komunalnych ulega zwiększeniu, w tym także udział odpadów segregowanych. W przypadku odpadów z papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła Gmina Przygodzice, osiąga poziomy recyklingu określone przepisami. Na przestrzeni lat nie osiągano poziomów recyklingu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kie- rowanych do składowania. Wprowadzenie dodatkowej frakcji odpadów segregowanych tj. popiołu, ma wpłynąć na poprawę poziomów recyklingu.

Tabela 7 Stan gospodarki odpadami w Gminie Przygodzice w latach 2014-2019 2015 2016 2017 2018 2019

Liczba mieszkańców objętych systemem go- 10 700 10 650 10 700 10 800 10 790 spodarowania odpadami komunalnymi

Ilość zebranych odpadów komunalnych, 2 714,20 3 571,59 3 871,66 4 299,74 4 699,59 w tym: zmieszane 2 065,50 2 948,70 3 176,48 3 405,10 3 610,65 segregowane 648,70 622,89 695,18 894,64 1 088,94 udział odpadów segregowanych 24% 17% 18% 21% 23% Odsetek gospodarstw segregujących odpady 93,10% 96,30% 95,60% 95,53% 95,50% komunalne Poziom recyklingu, przygoto- Przygodzice 26,3% 25,05% 23,34% 30,8% 44,48% wania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw wymagany 16% 18% 20% 30% 40% sztucznych i szkła Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań

W celu podnoszenia poziomu i jakości segregacji odpadów Gmina podejmuje działania, do których na- leży m. in. zwiększanie liczby frakcji segregowanych odpadów komunalnych (odpady biodegradowalne czy popioły i żużle), prowadzenie akcji edukacyjnych o segregacji odpadów wśród dzieci w placówkach oświatowych, rozprowadzanie ulotek wśród mieszkańców z harmonogramami wywozu odpadów, zbie- ranie odpadów wielkogabarytowych oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Na terenie Gminy nie funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, jednak miesz- kańcy mają możliwość przekazywania odpadów do PSZOK w Ostrowie Wielkopolskim.

W Gminie nie dostrzega się problemu związanego z występowaniem dzikich wysypisk odpadów.

Pozostała działalność w zakresie ochrony środowiska

Postępujące zanieczyszczanie środowiska oraz wynikające z niego zmiany klimatyczne, będące skutkiem nadmiernej ekspansji człowieka na środowisko zmuszają do podejmowania działań ograniczają- cych jego degradację oraz służących poprawie jego składowych, takich jak powietrze, wody czy gleby. W związku z tym w zakresie ochrony jakości powietrza na terenie Gminy Przygodzice prowadzony jest jego monitoring. Stacje pomiarowe zlokalizowane są na budynkach szkół podstawowych w Jankowie Przygodzkim, Topoli Wielkiej, Wysocku Małym i Czarnymlesie, a także przy Urzędzie Gminy Przygo- dzice. W celu ochrony jakości gleb i wód Gmina przeprowadza kontrole dotyczące sposobu zagospodarowania nieczystości ciekłych. Kontrole odbywają się na podstawie zgłoszenia nieprawidłowości do Urzędu Gminy.

Wpływ na ochronę środowiska, a także związany z nią zrównoważony rozwój Gminy mają realizowane na jej terenie inwestycje. W związku z tym analizie poddana została liczba wydawanych decyzji o śro- dowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco od- działywać na środowisko lub przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 70

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

środowisko. W poniższej tabeli zestawiono liczbę wydawanych decyzji na terenie Gminy Przygodzice w latach 2012-2019. Do najważniejszych wydawanych decyzji zalicza się:

• „Przebudowę drogi gminnej w Dębnicy – ulica Wiatrakowa”, • „Rozbudowę drogi dojazdowej do gruntów rolnych w miejscowości Chynowa”, • „Rozbudowę drogi wojewódzkiej nr 447 na odcinku od skrzyżowania z DK 11 do miejscowości Mikstat”, • „Rozbudowę istniejącego gospodarstwa tuczu brojlera o kolejny budynek inwentarski przewi- dziany do tuczu brojlera o łącznej obsadzie 232 DJP”, • „Przebudowę drogi dojazdowej do gruntów rolnych we wsi Chynowa (Lipie) – nr ewidencyjny działek 162/1 i 162/2 w obrębie Chynowa, Gmina Przygodzice, powiat ostrowski, woj. wielkopolskie odcinek długości 1 073 m”, • „Budowę budynku inwentarskiego – kurnika dla hodowli drobiu o obsadzie 245 DJP na działce nr 842, Gmina Przygodzice, obręb 0012 Topola Wielka”.

Tabela 8 Liczba decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji wydanych w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019

Decyzje o środowiskowych uwarun- 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 kowaniach zgody na realizację inwestycji 8 7 3 1 2 0 3 4

Źródło: opracowanie właśnie na podstawie danych Urzędu Gminy

Jednym z działań na rzecz poprawy jakości powietrza jest zastępowanie tradycyjnych źródeł energii odnawialnymi źródłami energii. Na terenie Gminy Przygodzice OZE są źródłem ciepła dla 488 miesz- kańców Gminy Przygodzice oraz 3 budynków użyteczności publicznej. W budynkach tych mieszczą się: Gminny Ośrodek Kultury w Przygodzicach, Sala Wiejska i Wiejski Dom Kultury w Dębnicy oraz Szkoła Podstawowa w Chynowej.

Na skutek zachodzących zmian klimatycznych Gmina zmaga się w występującymi na jej obszarze su- szami rolniczymi. W 2018 i 2019 roku wpłynęło łącznie 765 wniosków o oszacowanie zakresu i wyso- kości szkód w gospodarstwie rolnym lub dziale specjalnym produkcji, spowodowanych wystąpieniem suszy. Szkody oszacowano łącznię na kwotę 8 215 406,57 zł. Wystąpienie powodzi na obszarze Gminy możliwe jest w przypadku znacznego podniesienia poziomu wód w rzekach na skutek długotrwałych i intensywnych opadów czy roztopów śniegu. W takim przypadku największe zagrożenie stwarzać bę- dzie rzeka Barycz. W zakresie działań przeciwpowodziowych na terenie Gminy zlokalizowane są obiekty retencji wody i urządzenia wodne, służące do regulacji przepływów i odpływów wody w ciekach. Na rzece zlokalizowanych jest 5 jazów oraz 2 zastawki.

2.3. Stan finansów samorządowych

Wykonanie budżetu

W latach 2015-2019 dochody Gminy Przygodzice corocznie się zwiększały z poziomu 37,7 mln zł w 2015 roku do 67,8 mln zł w 2019 roku. Największy wzrost nastąpił w 2018 roku, kiedy dochody zwięk- szyły się o ponad 11,0 mln zł w porównaniu z rokiem poprzednim, co spowodowane było wzrostem wydatków inwestycyjnych. Przeliczając dochody na 1 mieszkańca wynosiły one średnio 4.274,58 zł, co sytuuje Gminę na wyższym poziomie w stosunku do średniej powiatu ostrowskiego. W 2019 roku dochód na 1 mieszkańca w Gminie Przygodzice wyniósł 5.582,19 zł i był mniejszy od średniej woje- wódzkiej o 182,07 zł.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 71

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

6 000,00

5 500,00

5 000,00

4 500,00

4 000,00

3 500,00

3 000,00

2 500,00 2015 2016 2017 2018 2019

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 16 Dochody ogółem na 1 mieszkańca w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wśród dochodów budżetowych najwyższy udział stanowią dochody bieżące (średnio 91%). Widoczny wpływ na ich kształtowanie ma coroczne i stabilne zwiększanie się udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz dotacji i środków przeznaczonych na cele bieżące.

Corocznie wzrastają również wydatki ogółem Gminy. W 2015 roku wydatki kształtowały się na poziomie 37,6 mln zł i w 2019 roku wzrosły do 69,3 mln zł. Tendencja ta jest zjawiskiem naturalnym, typowym dla gmin w Polsce. Ważne jest jednak, aby wzrost wydatków był współmierny do wzrostu uzyskiwanych dochodów. W Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 dynamika wzrostu dochodów i wydatków była na tyle stabilna, że poziom uzyskiwanej nadwyżki operacyjnej (różnicy między dochodami a wydatkami) wzrósł z poziomu 3,7 mln zł w 2015 roku do poziomu 5,4 mln zł w 2019 roku (niecałe 10% w stosunku do dochodów ogółem), co oddziaływało na zwiększenie możliwości inwestycyjno-kredytowych Gminy. 80000000

70000000

60000000

50000000

40000000

30000000

20000000

10000000

0 2015 2016 2017 2018 2019 -10000000

Dochody ogółem Wydatki ogółem Wynik budżetu Nadwyżka operacyjna Kwota długu

Ryc. 17 Wykonanie budżetu Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań budżetowych

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 72

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

Należy również wspomnieć, że zwiększyła się kwota przeznaczana przez Gminę na inwestycje. W latach 2015-2017 było to średnio około 6 mln zł rocznie. W 2018 roku wydatkowana kwota wzrosła do ponad 22 mln zł. Skutkowało to ujemnym wynikiem budżetowym w tym roku na poziomie -7,8 mln zł. Ujemny wynik budżetu wpłynął z kolei na konieczność zaciągnięcia nowych zobowiązań na poziomie 13,2 mln zł. Spowodowało to wzrost zadłużenia do poziomu 24,9 mln zł. W 2019 roku kwota przeznaczona na wydatki majątkowe również była wysoka (17,9 mln zł), co wpłynęło na konieczność zaciągnię- cia nowych zobowiązań.

Struktura dochodów i wydatków

Wśród dochodów budżetowych najważniejszą rolę odgrywają dochody własne, które decydują o samo- dzielności finansowej jednostki. Zalicza się do nich przede wszystkim podatki i opłaty lokalne. Jest to o tyle ważne, że w przypadku tej kategorii dochodów Gmina posiada kompetencje do wydawania uchwał, dzięki którym może decydować o stawkach podatkowych, wprowadzaniu ulg i zwolnień, uma- rzaniu należności, a także do przejmowania z nich wpływów. Dzięki dużemu zakresowi swobody w kształtowaniu tych dochodów, jednostka może również oddziaływać na podmioty gospodarcze, które funkcjonują na danym terenie, a przez to stymulować rozwój lokalny.

100%

90% 27% 25% 36% 33% 80% 42%

70%

60% 41% 43% 50% 32% 21% 29% 40%

30% 15% 15% 15% 14% 15% 20%

22% 10% 20% 20% 18% 17% 0% 2015 2016 2017 2018 2019

dochody własne udziały w podatkach centralnych dotacje subwencje

Ryc. 18 Struktura dochodów Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań budżetowych W 2015 roku udział dochodów własnych Gminy w ogólnych dochodach stanowił 22%. W latach 2016- 2019 nastąpił jednak ich spadek do poziomu 17%. Było to związane przede wszystkim ze zwiększeniem się dotacji na cele bieżące przekazywanej z budżetu państwa oraz dotacji i środków przeznaczonych na inwestycje. Wówczas nastąpił wzrost udziału dotacji w budżecie Gminy z 21% w 2015 roku do 43% w 2019 roku. Dodając udziały w podatku PIT i CIT, dochody własne Gminy Przygodzice w 2019 roku wynosiły 32%, co znacznie ogranicza możliwość samodzielnego oddziaływania Gminy na kształt i struk- turę dochodów, a tym samym możliwość samodzielnego finansowania inwestycji, ponieważ wysokość dochodów w dużym stopniu nie jest bezpośrednio zależna od władz samorządowych.

W zakresie dochodów własnych największe znaczenie mają dochody z tytułu udziału w podatku PIT, generujące w analizowanym okresie średnio 7,5 mln zł rocznie i podatek od nieruchomości w kwocie

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 73

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY

średnio 4,9 mln zł. Z kolei wpływy z podatku CIT w analizowanym okresie wynosiły średnio 113 tys. zł rocznie, co oznacza, że działalność przedsiębiorstw na terenie Gminy jest niewielka.

Tabela 9 Dochody podatkowe Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 2015 2016 2017 2018 2019

PIT 5 577 285,00 6 454 645,00 7 297 466,00 8 417 052,00 9 953 225,00

CIT 79 860,12 105 249,83 90 025,42 109 270,92 180 177,36

podatek rolny 326 298,24 295 057,95 291 838,04 276 812,05 284 397,29

podatek od nieruchomości 4 547 908,94 4 685 108,89 4 836 973,96 5 000 780,21 5 166 820,64

podatek leśny 140 902,30 223 759,00 222 214,00 229 655,80 227 226,60

podatek od środków transportowych 101 914,00 114 805,00 127 704,00 155 547,00 170 684,00

podatek od osób fizycznych opłacany 2 280,05 2 797,38 2 412,52 465,00 638,49 w formie karty podatkowej

podatek od czynności cywilnoprawnych 238 036,28 309 766,03 430 435,50 370 121,50 504 704,72

wpływy z opłaty skarbowej 22 140,00 29 711,00 30 347,00 34 170,00 37 003,00

wpływy z opłaty eksploatacyjnej 262 439,30 166 267,91 36 027,01 94 933,31 89 204,87 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań budżetowych

Z kolei biorąc pod uwagę wydatki, największy ich udział przypadał w działach: oświata i wychowanie (średnio 34% w latach 2015-2019), rodzina (16%), pomoc społeczna i administracja publiczna (po 9%), transport i łączność, gospodarka komunalna i ochrona środowiska, kultura i ochrona dziedzictwa naro- dowego (po 7%), rolnictwo i łowiectwo (6%).

35,0

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0 2015 2016 2017 2018 2019

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 19 Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wydatki inwestycyjne w latach 2015-2019 stanowiły 20% ogólnych wydatków. Był to wynik wyższy od średniej powiatu i województwa, dla których wydatki majątkowe stanowiły 15,5%. W 2018 roku nastąpił znaczny wzrost udziału tych wydatków (do prawie 33%) w wydatkach ogółem. Wydatki majątkowe w tym roku wyniosły ponad 22 mln zł, a inwestycje realizowane były ze środków współfinansowanych przez Unię Europejską i dotyczyły wielu obszarów działalności Gminy, m. in. rozbudowy sieci kanalizacyjnej,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 74

CZĘŚĆ II: DIAGNOZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ GMINY przebudowy dróg i budowy oświetlenia przy nich, termomodernizacji szkół i budynków użyteczności publicznej czy rozbudowy lub przebudowy Gminnego Ośrodka Kultury, sal wiejskich itp.

Potencjał inwestycyjny

Wykres poniżej przedstawia kształtowanie się wskaźnika obsługi zadłużenia Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 zgodnie z uchwałą nr XXI/187/2020 Rady Gminy Przygodzice z dnia 30 grudnia 2020 roku zmieniającej uchwałę w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Przygodzice na lata 2020-2040. Pozwala on na ocenę możliwości inwestycyjno-kredytowych Gminy w przyszłości.

Zgodnie z art. 243 ustawy o finansach publicznych, dopuszczalna wysokość spłaty zobowiązań JST w danym roku (faktyczna obsługa zadłużenia) nie może przekroczyć indywidualnie liczonego, maksymalnego wskaźnika obsługi zadłużenia. Jak wynika z wykresu, obecny kształt wskaźnika obsługi zadłu- żenia Gminy Przygodzice pozwala na obsługę dodatkowych zobowiązań.

9 000 000,00 16,00%

8 000 000,00 14,00%

7 000 000,00 12,00% 6 000 000,00 10,00% 5 000 000,00 8,00% 4 000 000,00 6,00% 3 000 000,00 4,00%

2 000 000,00

528,00 250,00 547,00 961,00 261,00 571,00 042,00 754,00 267,00 416,00

1 000 000,00 2,00%

819 602 830 740 379 590 841 352 386 629

3 1 1 2 3 3 4 6 7 7 0,00 0,00% 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

potencjał inwestycyjny faktyczna obsługa zadłużenia maksymalna obsługa zadłużenia

Ryc. 20 Kształtowanie się wskaźnika obsługi zadłużenia Gminy Przygodzice na lata 2021-2030 Źródło: opracowanie własne na podstawie Uchwały nr XXI/187/2020 Rady Gminy Przygodzice z dnia 30 grudnia 2020 r. zmienia- jącej uchwałę w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Przygodzice na lata 2020-2040

Dodatkowo na wykresie przedstawiono potencjał inwestycyjny Gminy rozumiany jako suma środków finansowych pozostałych do dyspozycji, po pokryciu wszystkich bieżących kosztów funkcjonowania (wy- datków bieżących) oraz spłacie obecnie zaplanowanych rat kapitałowych (rozchodów) w latach 2021- 2030. Wynika z niego, że potencjał inwestycyjny w okresie prognozy wyniesie ponad 43 mln zł.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 75

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

CZĘŚĆ 3: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

3.1. Demografia

Sytuację demograficzną konkretnego obszaru określa między innymi informacja dotycząca gęstości zaludnienia. W 2019 roku gęstość zaludnienia w Gminie Przygodzice wynosiła 75 os./km2. W porównaniu do innych gmin wiejskich w kraju jest to dość wysoka wartość. Mniejszą gęstością zaludnienia charak- teryzują się tylko 2 Gminy sąsiadujące: Sośnie i Sieroszewice. Gęstość zaludnienia dla całego powiatu kształtowała się na poziomie 139 os./km2, jednak pamiętać należy iż wynik ten jest mocno zawyżony przez Miasto Ostrów Wielkopolski (1 717 os./km2).

Ryc. 21 Gęstość zaludnienia w powiecie ostrowskim w 2019 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii

W poniżej tabeli przestawiono zmiany liczby ludności w powiecie ostrowskim na przestrzeni lat 2015- 2019. W 2019 roku Gminę Przygodzice zamieszkiwało 12 179 osób, co stanowiło 8% ludności zamiesz- kującej powiat. Średnia dynamika wzrostu liczby ludności w analizowanych latach wynosiła 100,4% dla Gminy i była jedną z wyższych w powiecie. Jedynie w Mieście Ostrów Wielkopolski oraz Gminie Sośnie obserwuje się odpływ liczby ludności.

Tabela 10 Zmiany liczby ludności w powiecie ostrowskim w latach 2015-2019 udział w średnia JST 2015 2016 2017 2018 2019 2019 r. dynamika

powiat ostrowski 161 435 161 574 161 763 161 519 161 581 100% 100,0% Przygodzice 11 995 12 012 12 096 12 123 12 179 8% 100,4% Ostrów Wielkopolski (miasto) 72 635 72 526 72 364 72 050 71 931 45% 99,8% Ostrów Wielkopolski (Gmina) 18 999 19 052 19 113 19 097 19 147 12% 100,2%

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 76

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Nowe Skalmierzyce 15 264 15 333 15 430 15 478 15 563 10% 100,5% Odolanów 14 446 14 501 14 605 14 628 14 655 9% 100,4% Raszków 11 829 11 875 11 893 11 901 11 849 7% 100,0% Sieroszewice 9 659 9 669 9 680 9 663 9 684 6% 100,1% Sośnie 6 608 6 606 6 582 6 579 6 573 4% 99,9% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Opisane procesy demograficzne zachodzące w Gminie są uzależnione od przyrostu naturalnego i salda migracji. W 2019 roku przyrost naturalny w Gminie Przygodzice był dodatni i wynosił 1,98, co sytuowało Gminę na 5 miejscu w powiecie. Wskaźnik ten zwiększył się o 3,4 na przestrzeni lat 2015-2019. Ponadto przyrost naturalny w Gminie był 4 krotnie wyższy niż w powiecie. Jeśli chodzi o saldo migracji to wskaź- nik ten również był na poziomie dodatnim w Gminie, co sytuowało ją na drugim miejscu w powiecie (po Gminie Nowe Skalmierzyce). Przekłada się to na wspomniany wcześniej wzrost liczby ludności w Gmi- nie. Migracje dotyczyły w większości zameldowań z innych miast, m. in. Ostrowa Wielkopolskiego.

Tabela 11 Przyrost naturalny i saldo migracji na 1 tys. mieszkańców w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 na tle powiatu i województwa przyrost naturalny na 1000 saldo migracji na 1000 miesz- mieszkańców kańców JST zmiana wskaź- zmiana wskaź- 2019 r. 2019 r. nika od 2015 r. nika od 2016 r.

województwo wielkopolskie 0,92 -0,11 0,42 0,12 powiat ostrowski 0,52 0,45 -0,67 0,06 Przygodzice 1,98 3,40 2,55 2,30 Ostrów Wielkopolski (miasto) -1,68 -0,81 -0,93 1,39 Ostrów Wielkopolski (Gmina) 2,25 1,56 0,89 -0,63 Nowe Skalmierzyce 1,80 0,82 4,05 1,43 Odolanów 3,42 0,44 -1,91 -3,15 Raszków 1,60 1,01 -5,81 -6,40 Sieroszewice 2,69 3,21 -2,07 0,10 Sośnie 2,28 -0,61 -5,32 -1,38 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Odnosząc się do struktury ludności, w Gminie Przygodzice obserwuje się stopniowe starzenie się spo- łeczeństwa. Jest to sytuacja typowa dla wielu gmin w kraju. Wskaźnik senioralnego obciążenia demograficznego przedstawia ludność w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym. W 2019 roku wskaźnik ten był niższy w Gminie niż w powiecie i województwie, a dynamika wzrostu tego wskaźnika wyniosła 117%. Świadczy to o rosnącej liczbie seniorów, jednak w Gminie Przygodzice proces ten postępował wolniej niż w powiecie i województwie.

Istotnym wskaźnikiem jest również procent mieszkańców w wieku kreatywnym, czyli ludność w wieku 25-34 lat w stosunku do ludności ogółem, stanowiąca główną siłę napędową rozwoju ekonomicznego w Gminie. W Gminie Przygodzice wskaźnik ten uległ zmniejszeniu, co świadczy o zmniejszającej się liczbie mieszkańców w wieku kreatywnym. Mimo to w 2019 roku wskaźnik ten był wyższy i zmniejszał się wolnej w Gminie niż w powiecie i województwie, co jest sytuacją korzystną dla Gminy.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 77

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Tabela 12 Wskaźniki demograficzne dla Gminy Przygodzice w 2015 i 2019 roku mieszkańcy w wieku kreatywnym1 senioralne obciążenie demogra- (%) ficzne2 (%)

JST 2015 2019 dynamika 2015 2019 dynamika

województwo wielkopolskie 16,26 14,46 89% 21,10 25,20 119% powiat ostrowski 15,88 14,56 92% 21,50 25,70 120% Przygodzice 15,47 14,85 96% 19,00 22,20 117% Ostrów Wielkopolski (miasto) 15,67 13,45 86% 25,30 31,10 123% Ostrów Wielkopolski (Gmina) 15,52 14,79 95% 18,90 21,40 113% Nowe Skalmierzyce 16,67 16,07 96% 19,10 21,70 114% Odolanów 16,28 15,92 98% 18,10 21,10 117% Raszków 15,96 14,89 93% 18,70 21,80 117% Sieroszewice 16,31 16,15 99% 18,40 21,70 118% Sośnie 16,48 15,87 96% 17,10 20,10 118% 1 ludność w wieku 25-34 lat w stosunku do ludności ogółem 2 ludność w wieku poprodukcyjnym w stosunku do ludności w wieku produkcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Struktura demograficzna w Gminie Przygodzice kształtuje się w sposób korzystny, jednak zwiększająca się dynamika wzrostu liczby ludności w wieku poprodukcyjnym oraz wolniejszy wzrost liczby osób w wieku przedprodukcyjnym doprowadzi do sytuacji, w której liczba seniorów będzie wyższa niż dzieci i młodzieży.

9 000

8 000 7 628 7 605 7 583 7 538 7 491

7 000

6 000

5 000

4 000

3 000 2 417 2 395 2 420 2 431 2 448

2 000 2 154 2 240 1 950 2 012 2 093 1 000

0 2015 2016 2017 2018 2019

wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny

Ryc. 22 Struktura ludności w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 78

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

3.2. Kapitał społeczny

Przedszkola

Na terenie Gminy Przygodzice działają 4 przedszkola publiczne w miejscowościach: Czarnylas, Dęb- nica, Janków Przygodzki i Przygodzice. W poniższej tabeli przedstawiono informacje dotyczące każdej z placówek. Największa liczba dzieci uczęszcza do przedszkoli w Przygodzicach i Jankowie Przygodz- kim. Średnia wielkość oddziału liczy między 22 a 25 dzieci. Placówki otwarte są w podobnych godzinach, między 6:00 a 16:30, przy czym najdłużej otwarte jest przedszkole w Przygodzicach (10,5 godziny).

Tabela 13 Przedszkola publiczne na terenie Gminy Przygodzice Liczba oddzia- Średnia Liczba łów na poszcze- Godziny Przedszkole Adres wielkość dzieci gólnych pozio- otwarcia oddziału mach nauczania

Publiczne Przedszkole ul. ks. Wojciecha Liber- 66 3 22,00 6:30-16:00 "Calineczka" skiego 3, Czarnylas Publiczne Przedszkole ul. Ostrowska 74, Dęb- 50 2 25,00 6:00-16:00 "Stokrotka" nica Publiczne Przedszkole ul. Szkolna 2, 96 4 24,00 6:00-16:00 "Bajka" Janków Przygodzki Publiczne Przedszkole ul. Słoneczna 3D, Przy- 100 4 25,00 6:00-16:30 im. Jasia i Małgosi godzice Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy

Każde z przedszkoli posiada własny plac zabaw, na który składają się: karuzela, huśtawki, bujaki, zjeż- dżalnie, przeplotnie, domki, ławki, piaskownice, zestawy sprawnościowe – grzybki, tablice do rysowania, tablice kwiatki, gry itp. Publiczne Przedszkole im. Jasia i Małgosi wyposażone jest w sale do ćwiczeń ruchowych. Każde z przedszkoli w Czarnymlesie, Jankowie Przygodzkim i Przygodzicach dysponuje 3 salami zajęć, natomiast placówka w Dębnicy ma ich 2.

Ponadto w 4 szkołach podstawowych utworzone zostały oddziały przedszkolne. Dotyczy to szkół w Chy- nowej (2 oddziały), Dębnicy (1 oddział), Jankowie Przygodzkim (1 oddział) i Wysocku Małym (2 od- działy). Oddziały przedszkolne dla zapewnienia prawidłowej realizacji treści podstawy programowej w zakresie wychowania przedszkolnego w 2019 roku czynne były po 5 godzin dziennie, plus 1 godzina w tygodniu religii. Oddział przedszkolny w Chynowej czynny był 10 godzin dziennie. Koszt utrzymania dziecka w przedszkolu gminnym w 2019 roku wynosił 1 121,43 zł.

W ramach współpracy międzygminnej w zakresie wychowania przedszkolnego w 2019 roku 41 dzieci z terenu Gminy Przygodzice uczęszczało do przedszkoli na terenie innych gmin.

W zamieszczonej poniżej tabeli przedstawiono poziom upowszechniania edukacji przedszkolnej w Gmi- nie Przygodzice w latach 2015-2019. Z danych wynika, iż corocznie większa liczba dzieci objęta zostaje opieką w placówkach wychowania przedszkolnego.

Tabela 14 Poziom upowszechniania edukacji przedszkolnej w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 Upowszechnienie edukacji przed- 2015 2016 2017 2018 2019 szkolnej 76,00% 75,00% 83,00% 85,00% 88,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy W Gminie nie ma przedszkoli niepublicznych, specjalnych, żłobków ani innych form opieki nad dziećmi do lat 3.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 79

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Szkoły

Na terenie Gminy Przygodzice funkcjonuje 7 szkół podstawowych. W poniższej tabeli zestawione zo- stały podstawowe informacje dotyczące każdej z placówek. Szkołą do której uczęszcza największa liczba uczniów jest Szkoła Podstawowa im. Powstańców Wielkopolskich w Jankowie Przygodzkim. W szkole tej jest najwięcej oddziałów i są one największe spośród wszystkich szkół w Gminie. Podsta- wówki w Chynowej, Dębnicy, Przygodzicach i Wysocku Małym charakteryzują się podobną wielkością pod względem liczby uczących się w nich dzieci oraz liczby i wielkości oddziałów. Zdecydowanie naj- mniejszą placówką edukacyjną jest Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Przygodziczkach do której w 2020 roku uczęszczało 25 uczniów.

Tabela 15 Szkoły podstawowe na terenie Gminy Przygodzice Liczba oddziałów na Średnia Liczba Szkoła Adres poszczególnych po- wielkość uczniów ziomach nauczania oddziału

Szkoła Podstawowa im. Kardynała kl. I-III: 3 Chynowa 70A 178 16,18 Karola Wojtyły w Chynowej kl. IV-VIII: 6

kl. I-III: 3 Szkoła Podstawowa w Czarnymlesie ul. Odolanowska 42 101 12,63 kl. IV-VIII: 5

Szkoła Podstawowa im. Polskich kl. I-III: 3 ul. Ostrowska 140 190 17,27 Olimpijczyków w Dębnicy kl. IV-VIII: 7

Szkoła Podstawowa im. Powstańców kl. I-III: 3 Wielkopolskich w Jankowie Przygodz- ul. Szkolna 4 226 18,80 kl. IV-VIII: 8 kim

Szkoła Podstawowa im. Orła Białego kl. I-III: 5 ul. Wysocka 2 174 15,82 w Przygodzicach kl. IV-VIII: 6

Szkoła Podstawowa im. Marii Konop- Przygodziczki 32 25 I-VI: 6 4,17 nickiej w Przygodziczkach

Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Ko- kl. I-III: 3 ul. Kościelna 22 182 18,20 pernika w Wysocku Małym kl. IV-VIII: 5

Źródło: opracowanie właśnie na podstawie danych z Urzędu Gminy

Poniższa tabela przedstawia stan bazy dydaktycznej każdej ze szkół podstawowych funkcjonujących na terenie Gminy Przygodzice. Wszystkie szkoły wyposażone są w obiekty sportowe (sala lub hala sportowa oraz boisko), a także w pracownie przedmiotowe do nauk humanistycznych, matematyczno- przyrodniczych itp. Jedynie SP w Przygodziczkach korzysta z zastępczej sali gimnastycznej oraz boiska wielofunkcyjnego przy sali wiejskiej. W celu poszerzania wiedzy i rozwijania pasji uczniów w szkołach organizowane są zajęcia dodatkowe, m. in. w SP w Dębnicy odbywają się spotkania kółka teatralnego oraz sportowego. Ponadto we wszystkich szkołach uczniowie skorzystać mogą z doradztwa zawodowego, natomiast dla nauczycieli prowadzone jest dokształcanie. Szkoły są ponadto wyposażone w szafki dla uczniów, toalety z prysznicami oraz parkingi. We wszystkich placówkach (wyłączając Przy- godziczki) funkcjonują świetlice, zgodnie z zapotrzebowaniem. W stołówki szkolne wyposażone są szkoły w Chynowej, Jankowie Przygodzkim, Przygodzicach i Przygodziczkach. Gabinety pielęgniarskie znajdują się we wszystkich szkołach, lecz w żadnej nie działa gabinet stomatologiczny.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 80

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Tabela 16 Stan bazy dydaktycznej w szkołach podstawowych na terenie Gminy Przygodzice w 2020 roku

Szkoła Podstawowa

Małe

Czarnylas

godzki

SP Dębnica SP

SP SP

SP Wysocko SP

SP Chynowa SP

SP Przygodzice SP

SP Prygodziczki SP SP Janków SP Przy- sala gimna- tak tak tak tak Obiekty styczna/ hala tak tak tak sportowa sportowe boisko tak tak tak tak tak tak tak

Pracownie przedmiotowe tak tak tak tak tak tak tak Klasy dwujęzyczne / sportowe tak/nie/ tak/nie/ nie nie nie nie nie / integracyjne nie nie Kółka zainteresowań nie tak tak nie tak tak tak

Doradztwo zawodowe tak tak tak tak tak tak tak

Dokształcanie nauczycieli1 tak tak, 80% tak, 75% tak tak, 3% nie tak tak, 33% tak, 44% tak, 80% tak, 25% Stołówki szkolne2 nie nie nie uczniów uczniów uczniów uczniów Szafki dla każdego ucznia tak tak tak tak tak tak tak tak, tak, tak, tak, tak, Świetlice tak 12:45- 12:20- 6:30- 12:00- nie 12:00- 15:15 15:00 16:30 15:00 16:00 Toalety / prysznice tak tak tak tak tak tak tak

Parkingi dla kadry / rodziców tak tak tak tak tak tak tak Gabinet pielęgniarki / stoma- tak/nie tak/nie tak/nie tak/nie tak/nie tak/nie tak/nie tologiczny Dowóz uczniów3 27/16% nd 43/26% 12/5% nd nd nd 1 udział nauczycieli objętych dokształcaniem, poza szkoleniami dla rad pedagogicznych 2 udział uczniów korzystających z obiadów w szkole 3 liczba uczniów objętych dowozem do szkół/udział w ogólnej liczbie uczniów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Konieczność dowozu uczniów do szkół dotyczy placówek w Chynowej, Dębnicy i Jankowie Przygodz- kim. W 2020 roku dowozem do SP w Dębnicy objętych było 43 uczniów, co stanowiło około 36% całko- witej liczby dzieci uczęszczających do tej szkoły. Pierwszy autobus wyjeżdżał o godzinie 7:50, a naj- dłuższy kurs autobusu trwał 25 min. Do szkoły w Jankowie dojeżdża około 5% uczniów, pierwszy autobus wyjeżdżał o godzinie 7:00, a najdłuższy kurs trwał 10 min. Dowozem do SP w Chynowej objętych było 27 uczniów, co stanowiło około 16% całkowitej liczby dzieci uczęszczających do tej szkoły. Rodzice uczniów dojeżdżających do szkoły w Chynowej otrzymują refundację kosztów dowozu realizowanego we własnym zakresie, a zajęcia pozalekcyjne dostosowane są do możliwości udziału uczniów. W związku z czym dowóz nie ogranicza możliwości udziału uczniów w zajęciach pozalekcyjnych, z wy- jątkiem zajęć organizowanych na terenie szkoły przez organizacje pozarządowe (na te zajęcia rodzice dowożą dzieci we własnym zakresie).

Część dzieci zamieszkujących Gminę Przygodzice uczęszcza do szkół na terenie innych Gmin. Najczę- ściej dotyczy to placówek w Ostrowie Wielkopolskim oraz w Topoli Małej. Największa liczba dzieci do- jeżdżających do szkół w innych Gminach zamieszkuje Wysocko Małe i Topola – Osiedle. Wynika to z tego, iż miejscowości te graniczą z Ostrowem Wielkopolskim, gdzie często zamieszkują dziadkowie uczniów, którzy odbierają dzieci ze szkoły i zajmują się nimi do powrotu rodziców z pracy. Jest to decyzja i wybór rodziców. Z kolei dzieci, które mieszkają blisko granicy z Topolą Małą uczęszczają do niej do szkoły z uwagi na mniejszą odległość. W 2019 roku w sumie 261 dzieci uczęszczało do szkól na terenie innych gmin, co stanowiło ponad 23% wszystkich dzieci z wieku szkolnym z terenu Gminy Przygodzice.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 81

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Dane te bazują na ewidencji ludności, obejmującej dzieci zameldowane na terenie gminnych miejsco- wości, które faktycznie mieszkają za granicą lub w innej części kraju. Sporadycznie zdarza się, że po zmianie miejsca zamieszkania na jedną z miejscowości gminnych dzieci objęte już wcześniej obowiąz- kiem szkolnym w Ostrowie Wielkopolskim kontynuują tam naukę, gdyż nie ma woli zmiany szkoły na aktualną obwodową, zgodną z nowym miejscem zamieszkania.

Poziom edukacji szkół gminnych określają między innymi wyniki egzaminów przeprowadzanych w każ- dej z placówek. Na poniższym wykresie zobrazowano kształtowanie się wyników osiągniętych przez uczniów uczęszczających do szkół na terenie Gminy Przygodzice w porównaniu do średnich dla powiatu i województwa. W pierwszej kolejności warto zauważyć, iż wyróżnia się tutaj SP w Czarnymlesie, której uczniowie uzyskali najwyższe wyniki ze wszystkich przedmiotów. Średnie wyniki Gminy plasują się na poziomie nieco wyższym od średnich powiatowych i wojewódzkich, co jest sytuacją bardzo korzystną dla Gminy, gdyż należy pamiętać, iż wyniki wojewódzkie są w dużym stopniu zawyżane przez miasta. Należy również wskazać, iż najniższe wyniki egzaminów dotyczyły szkół w Chynowej i Przygodzicach. Konieczne jest podniesienie poziomu nauczania w szczególności z matematyki i języka angielskiego w SP w Przygodzicach oraz z języka polskiego w Chynowej.

70,0

60,0

50,0

40,0

30,0 68,7

61,9

60,0

58,8

58,7

58,6

57,4

56,9

56,7

56,0

55,2

53,7

53,2

52,5

52,2

51,5

51,4

45,9

44,2 44,1

20,0 43,7

43,4

42,7

41,1

40,6 35,8 10,0

0,0 j. polski matematyka j. angielski

SP Dębnica SP Czarnylas SP Chynowa SP Wysocko Małe SP Przygodzice SP Janków Przygodzki Gmina Przygodzice powiat ostrowski województwo wielkopolskie

Ryc. 23 Wyniki egzaminu ósmoklasisty w szkołach w Gminie Przygodzice w 2020 roku na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OKE Poznań

Informacji na temat poziomu nauczania w Gminie dostarcza także poniższy wykres przedstawiający wyniki egzaminów ósmoklasisty w 2019 i 2020 roku na tle średnich dla powiatu i województwa. W przypadku języka polskiego wyniki uległy pogorszeniu we wszystkich analizowanych jednostkach, lecz uczniowie gminnych szkół osiągnęli najwyższe wyniki. W przypadku matematyki wszystkie średnie plasują się na bardzo podobnym poziomie w obu analizowanych latach. Uczniowie szkół gminnych uzyskali wyniki plasujące Gminę na poziomie nieco wyższym od powiatu, lecz trochę niższym niż województwo. Wyniki egzaminu z języka angielskiego podobnie, jak w przypadku języka polskiego, uległy pogorszeniu. Uczniowie przygodzickich szkół otrzymali podobne wyniki w obu latach, co uplasowało ich na poziomie niższym od średniej w powiecie i województwie w roku 2019 i wyższym od średniej powiatu i województwa w roku 2020.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 82

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

64,43

61,04

58,6

59,47

56,9

56,7

56,28

52,2

53,55

51,6

51,5

51,5 44,1

20 43,7

42,7

43,07

42,25 39,9

0 2019 2020 2019 2020 2019 2020 język polski matematyka język angielski

Gmina Przygodzcie powiat ostrowski województwo wielkopolskie

Ryc. 24 Wyniki egzaminu ósmoklasisty w Gminie Przygodzice w latach 2019 i 2020 na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych OKE Poznań Dla uczniów z trudnościami w nauce oraz szczególnymi potrzebami, w szkołach organizowane są dodatkowe zajęcia. Największa liczba uczniów korzystających z zajęć wyrównujących szanse uczęszcza do szkoły w Chynowej. Łącznie było to 73 uczniów, przy czym najwięcej brało udział w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych. W tabeli poniżej zamieszczono informacje dotyczące liczby uczniów korzy- stających z form wsparcia w pozostałych szkołach na terenie Gminy.

Tabela 17 Formy wsparcia dla uczniów z trudnościami w 2019 roku

Dębnica

Forma wsparcia godzki

SP SP

SP Chynowa SP

SP Czarnylas SP

SP Przygodzice SP

SP Prygodziczki SP

SP Janków SP Przy- SP Wysocko SP Małe

Liczba uczniów

zajęcia logopedyczne 20 9 6 4 grupy

zajęcia korekcyjno-kompensacyjne 24 7 23 2 grupy 35 27 4 zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze 28 10 15 2 grupy

zajęcia rewalidacyjne 1 1 2 - Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy

Wsparcie otrzymują również uczniowie za specjalnie osiągnięcia, zarówno w nauce, jak i sporcie. W tabeli umieszczonej poniżej zestawione zostały informacje dotyczące liczby uczniów, którzy otrzymali sty- pendium za wysokie wyniki w nauce wraz z kwotą na nie przeznaczoną. Najwięcej stypendystów uczęszcza do szkoły w Dębnicy. W 2019 roku było to 43 uczniów. Łącznie w tym roku we wszystkich szkołach na stypendia z tytułu wyników w nauce wydatkowano prawie 63,5 tys. zł. Dodatkowo za spe- cjalne osiągnięcia w dziedzinach sportu stypendia otrzymało 11 uczniów szkoły w Jankowie Przygodz- kim oraz 1 uczeń szkoły w Dębnicy. Na ten cel wydatkowano łącznie prawie 4 tys. zł.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 83

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Tabela 18 Rodzaj i wysokość stypendiów udzielanych w szkołach za wyniki w nauce na terenie Gminy Przygodzice w 2019 roku Wydatkowana kwota Placówka edukacyjna Liczba stypendystów łącznie

Szkoła Podstawowa w Chynowej 18 5 750,00 zł Szkoła Podstawowa w Czarnymlesie 25 8 500,00 zł Szkoła Podstawowa w Dębnicy 43 13 550,00 zł Szkoła Podstawowa w Jankowie Przygodzkim 23 8 305,00 zł Szkoła Podstawowa w Przygodzicach 42 13 700,00 zł Szkoła Podstawowa w Przygodziczkach 5 1 500,00 zł Szkoła Podstawowa w Wysocku Małym 42 12 150,00 zł Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Coroczne wydatki w dziale oświata i wychowane pokrywane są ze środków własnych Gminy oraz sub- wencji oświatowej. Poniższa tabela przedstawia kwoty wydatkowane na ten dział w latach 2015-2019 w Gminie Przygodzice. Zauważyć można, iż wydatki te corocznie wzrastają, przy czym zdecydowaną większość stanowią wydatki bieżące, z których znaczna część przeznaczana jest na wynagrodzenia i pochodne. Pozostałe wydatki bieżące w analizowanych latach wynosiły średnio 25% całkowitych wy- datków bieżących. Z kolei wydatki majątkowe stanowiły średnio ok. 14% wydatków ogółem. Stopień pokrycia wydatków w dziale oświata i wychowanie subwencją oświatową w latach 2015-2019 wynosił średnio 56%.

Tabela 19 Wydatki w dziale oświata i wychowanie w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 2015 2016 2017 2018 2019 WYDATKI OGÓŁEM 19 180 401,15 17 667 958,30 16 145 701,74 19 511 109,22 20 322 970,13 Wydatki bieżące, w tym: 15 370 809,87 15 318 601,18 15 390 601,35 16 114 404,48 17 307 210,22 Wynagrodzenia i pochodne 11 006 863,34 11 567 114,16 11 520 539,50 12 167 272,04 12 913 068,54 Pozostałe wydatki bieżące 4 363 946,53 3 751 487,02 3 870 061,85 3 947 132,44 4 394 141,68 Wydatki majątkowe 3 809 591,28 2 349 357,12 755 100,39 3 396 704,74 3 015 759,91 SUBWENCJA OŚWIATOWA 9 706 112,00 10 080 940,00 10 038 821,00 10 505 669,00 11 004 511,00 Różnica między subwencją oświatową a wydatkami w 9 474 289,15 7 587 018,30 6 106 880,74 9 005 440,22 9 318 459,13 dziale oświata i wychowanie Stopień pokrycia 51% 57% 62% 54% 54% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy

Szkoły i przedszkola na terenie Gminy Przygodzice wspierane są również przez organizacje pozarzą- dowe. Wsparcie to głównie polega na pomocy w pozyskiwaniu dofinansowań ze źródeł zewnętrznych bądź krajowych. Ponadto Gmina uczestniczy w projekcie „Edukacja dla Doliny Baryczy”, w ramach któ- rego pozyskiwane są środki na zajęcia pozalekcyjne czy wycieczki dla dzieci i młodzieży.

Kultura i sport

Główną jednostką kulturalną na terenie Gminy Przygodzice jest Gminny Ośrodek Kultury, zlokalizowany w Przygodzicach, pod adresem Wrocławska 52. GOK jest samorządową instytucją kultury. Ośro- dek prowadzi działalność kulturalną, artystyczną i edukacyjną. Celem ośrodka jest rozpoznanie, rozbu- dzanie i zaspokajanie potrzeb kulturalnych oraz rozwijanie zainteresowań dzieci, młodzieży i dorosłych. Poprzez organizację różnych form edukacji, przeglądów, wystaw, imprez kulturalnych, artystycznych i rekreacyjnych inicjuje i promuje innowacyjne formy uczestnictwa w kulturze. Różnorodność propozycji zajęć rozwija poziom edukacji kulturalnej i twórczości artystycznej. Oferta GOK jest zróżnicowana i obejmuje zarówno uczestnictwo w zajęciach muzycznych, wokalnych, tanecznych, teatralnych, plastycznych, fotograficzno-filmowych, rekreacyjno-sportowych, nauki gry na instrumentach jak i wsparcie grup artystycznych takich jak m.in. Zespół Pieśni i Tańca „Przygodzice”, Zespół Tańca Ludowego

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 84

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

„Kosynierzy”, Kapela „Boćki”, Zespół Śpiewaczy „Baryczanki”, Zespół Śpie-waczy „Czarnoleskie Nutki”, Grupa Teatralna „Łzy Feniksa”. GOK prowadzi także punkt informacji turystycznej, Chatę Regionalną, a także nadzoruje funkcjonowanie Galerii Sztuki „Operis.Artis” w Antoninie. Posiada w użyczeniu łowi- sko wędkarskie „Glinianka” oraz infrastrukturę edukacyjno-turystyczną wokół stawu. GOK prezentuje także swoją ofertę w ramach programu Edukacja dla Doliny Baryczy i jest kandydatem do otrzymania Znaku Dolina Baryczy Poleca.

W budynku GOK mieści się Biblioteka Gminy Przygodzice im. Gustawa Bojanowskiego. Misją Bi- blioteki jest rozpoznawanie, rozwijanie i zaspakajanie potrzeb czytelniczych i informacyjnych mieszkań- ców Gminy oraz upowszechnianie wiedzy i kultury. Misję tę Biblioteka realizuje poprzez zadania szcze- gółowe, takie jak: • gromadzenie, opracowywanie i przechowywanie materiałów bibliotecznych, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów dotyczących regionu Gminy Przygodzice i Doliny Baryczy, • udostępnianie zbiorów bibliotecznych na miejscu, wypożyczanie do domu oraz prowadzenie wypożyczeń międzybibliotecznych, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb dzieci i młodzieży oraz osób z niepełnosprawnościami, • prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej, • popularyzacja książki i czytelnictwa, • udostępnianie Internetu w celach informacyjno-edukacyjnych, • współdziałanie z bibliotekami innych sieci, instytucjami upowszechniania kultury, organizacjami i towarzystwami w rozwijaniu i zaspakajaniu potrzeb oświatowych i kulturalnych społeczeństwa, • działalność wydawnicza.

Do najciekawszych cyklicznych wydarzeń kulturalno-sportowych odbywających się na terenie Gminy Przygodzice zalicza się: Przegląd Kulturalny Doliny Baryczy, Estrada Folkloru, dożynki, zawody węd- karskie, Retrospektywa, Majówka, Zapusty, Konkurs Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej o Grand Prix „Złoty Mikrofonik", Rajd Rowerowy, Noc Świętojańska, warsztaty międzynarodowe, wydarzenia w ramach Dni Karpia.

Na terenie Gminy zlokalizowanych jest 13 świetlic wiejskich, w miejscowościach: Antonin, Chynowa, Czarnylas, Topola Wielka, Wysocko Małe, Smardów, Bogufałów, Ludwików, Topola – Osiedle, Janków Przygodzki, Dębnica, Hetmanów. W momencie opracowania niniejszego dokumentu wszystkie świetlice były wyremontowane, a dwie (w Przygodziczkach i Bogufałowie) nowo wybudowane.

W 2019 roku wykonana została przebudowa Szkolnego Schroniska Młodzieżowego w Ludwikowie oraz adaptacja niektórych jego pomieszczeń na Centrum Kreatywności. Miejsce to stwarza potencjał do organizacji spotkań i zajęć dodatkowych dla różnych grup społecznych m. in. rozwijających zainteresowania. Jednak ze względu na sytuację spowodowaną pandemią COVID-19 i związanymi z nią ograniczeniami w organizacji spotkań grupowych rozwój działalności Centrum musiał zostać wstrzymany.

Na terenie Gminy działają kluby sportowe upowszechniające piłkę nożną, siatkówkę czy kolarstwo. W związku z ich funkcjonowaniem w Gminie powstała rozbudowana infrastruktura sportowa. Większość obiektów jest nowa lub została wyremontowana. Na bazę sportową Gminy Przygodzice składają się obiekty w miejscowościach:

Przygodzice:

• kompleks sportowy "Moje Boisko – Orlik 2012", • kompleks boisk ze sztuczną nawierzchnią, sala sportowa i strzelnica przy Zespole Szkół Po- nadpodstawowych CKU, • hala widowiskowo-sportowa przy Szkole Podstawowej w Przygodzicach wraz z infrastrukturą wokół (boisko wielofunkcyjne i bieżnia), • sala widowiskowo-rekreacyjna w GOK,

Przygodzice-Pardalin:

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 85

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

• wielofunkcyjne boisko asfaltowe, • boisko trawiaste do piłki nożnej 5-osobowej,

Janków Przygodzki:

• sala gimnastyczna, wielofunkcyjne boisko sportowe, boisko do piłki plażowej, boisko pełno- wymiarowe do piłki nożnej oraz bieżnią lekkoatletyczną przy Szkole Podstawowej,

Czarnylas:

• boisko pełnowymiarowe do piłki nożnej, • sala gimnastyczna i wielofunkcyjne boisko sportowe przy Szkole Podstawowej,

Wysocko Małe:

• wielofunkcyjne boisko sportowe przy Szkole Podstawowej w Wysocku Małym, • sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej w Wysocku Małym, • boisko wielofunkcyjne z boiskiem pełnowymiarowym do piłki nożnej przy sali wiejskiej w Wy- socku Małym,

Chynowa:

• sala gimnastyczna z wielofunkcyjnym boiskiem sportowym przy Szkole Podstawowej, • boisko pełnowymiarowe do piłki nożnej,

Przygodziczki:

• boisko wielofunkcyjne przy świetlicy wiejskiej,

Antonin:

• boisko wielofunkcyjne na terenie Ośrodka LIDO,

Topola Wielka:

• boisko sportowo-rekreacyjne,

Topola Osiedle:

• boisko niepełnowymiarowe do piłki nożnej,

Dębnica:

• sala gimnastyczna z wielofunkcyjnym boiskiem sportowym przy Zespole Szkół, • boisko pełnowymiarowe do piłki nożnej,

Ludwików:

• Centrum Sportu i Rekreacji, • Baza rowerowa, • Mini boisko trawiaste,

Hetmanów:

• Boisko do piłki siatkowej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 86

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Bezpieczeństwo publiczne

Za bezpieczeństwo mieszkańców Gminy Przygodzice odpowiadają funkcjonariusze z Posterunku Policji w Przygodzicach, podlegającego pod Komendę Powiatową Policji w Ostrowie Wielkopolskim. Posteru- nek w Przygodzicach znajduje się pod adresem ul. Kasztanowa 2. Pracuje tam 8 funkcjonariuszy policji. Teren Gminy podzielony został na 3 rejony: Dzielnica nr 6, Dzielnica nr 7 i Dzielnica nr 8. Pod każdy rejon przypisany został dzielnicowy oraz działanie priorytetowe. Dzielnica nr 6 obejmuje miejscowości Przygodzice, Chynowa, Przygodziczki i Bogufałów, a głównym zadaniem dzielnicowego jest ograniczenie zakłócenia ładu i porządku publicznego, ciszy nocnej oraz dewastacji mienia przez grupy młodzieży na terenie siłowni zewnętrznej w Przygodzicach przy ul. Ogrodowej. Pod Dzielnicę nr 7 podlegają miej- scowości Janków Przygodzki, Topola Wielka, Topola – Osiedle, Wysocko Małe, Smardów, Trzcieliny i Pardalin, a działaniem priorytetowym dla tego rejonu jest ograniczenie zakłócenia ładu i porządku publicznego ciszy nocnej oraz spożywania alkoholu w miejscach zabronionych, a w szczególności w rejonie sklepu GS w Wysocku Małym przy ul. Ostrowskiej oraz znajdującym się naprzeciwko sklepu przy- stanku autobusowego. Dzielnica nr 8 obejmuje miejscowości Antonin, Czarnylas, Dębnica, Ludwików i Hetmanów, a głównym zadaniem dzielnicowego jest ograniczenie zakłócenia ładu i porządku publicznego w rejonie sklepu spożywczego ABC w Czarnymlesie przy ul. Odolanowskiej.

Wśród najczęściej popełnianych wykroczeń na terenie Gminy wyróżnia się: kradzieże (w sklepach, na stacjach benzynowych itp.) i kierowanie pojazdem mechanicznym na drodze publicznej przez osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwości.

Na terenie Gminy funkcjonuje 12 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, w miejscowościach: Przygo- dzice, Janków Przygodzi, Dębnica, Wysocko Małe, Smardów, Topola Wielka, Ludwików, Bogufałów, Chynowa, Przygodziczki, Antonin i Czarnylas. Spośród tych jednostek 2 ujęte zostały w Krajowym Sys- temie Ratowniczo-Gaśniczym, są to OSP Przygodzice i Czarnylas. Dodatkowo, w strukturach OSP Przygodzice i OSP Janków Przygodzki działają ratownicy medyczni.

W celu zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców w Gminie zainstalowany został monitoring. Dotyczy to każdej ze szkół podstawowych znajdujących się na terenie Gminy, sal wiejskich w Topoli Wielkiej, Chynowie, Przygodziczkach i Czarnymlesie oraz placu zabaw w Topoli Wielkiej i placu rekreacyjnego w Dębnicy.

Otoczenie wewnętrzne Gminy

Na terenie Gminy Przygodzice funkcjonują 34 organizacje pozarządowe i fundacje, w tym:

• Przygodzickie Stowarzyszenie Absolwentów, • Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Społeczności Wiejskiej Gminy Przygodzice, • Agroturystyczne Stowarzyszenie Ziemi Ostrowsko – Ostrzeszowskiej „W Siodle”, • Wielkopolskie Stowarzyszenie „Przyjaciel”, • Stowarzyszenie Rozwój i Edukacja Sołectwa Janków Przygodzki, • Stowarzyszenie Rozwoju Wsi dla Wysocka Małego i Smardowa, • Stowarzyszenie Przyjaciół i Absolwentów Szkoły w Wysocku Małym, • Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Topola Osiedle „Lepsze jutro”, • Stowarzyszenie Inicjatyw Gospodarczych na Rzecz Topoli Osiedle, • Towarzystwo Miłośników Przygodzic, • Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Przygodzic, • Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Czarnylas i Hetmanów „Złotnica”, • Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Wsi Bogufałów „Źródło Baryczy”, • Stowarzyszenie Klub Sportowy „Activita”, • Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Dębnica, • Stowarzyszenie „Aktywni dla Przyszłości”,

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 87

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

• Stowarzyszenie Na Rzecz Promocji i Rozwoju Edukacji Powiatu Ostrowskiego, • Stowarzyszenie „Zielona Dolina” Chynowa, • Stowarzyszenie „QUATRO”, • Stowarzyszenie „Szansa Dla Aktywnych”, • Stowarzyszenie „Jedni dla drugich”, • Rada Gminna Zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych, • Gminny Ludowy Klub Sportowy „Barycz”, • Ludowe Kluby Sportowe „Czarnylas” i „Barycz”, • Uczniowskie Kluby Sportowe: „CZARNYLAS”, „TĘCZA”, „JANKOVIA”, „JUNIOR”, „DĄB”, „SO- KÓŁ”, „CHYNOWA”, • Międzyszkolny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „SZPEREK”, • Fundacja „Warto Żyć Dla Kogoś”, • Przygodzickie Stowarzyszenie Absolwentów.

Nad wieloma działającymi na terenie Gminy Przygodzice klubami sportowymi piecze sprawuje Rada Gminna Zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych. Zajmuje się w szczególności upowszechnianiem i rozwijaniem rekreacji ruchowej, sportu i turystyki oraz innych form aktywnego wypoczynku, z uwzględ- nieniem dzieci, młodzieży i osób z niepełnosprawnościami. Ponadto Rada dąży do rozwijania dbałości o zdrowie, rozwój fizyczny i duchowy młodzieży. Bierze również czynny udział w kulturalnym, gospodarczym i społecznym rozwoju życia kraju. Dodatkowo uczestniczy w ochronie przyrody, krajobrazu, zabytków kultury i naturalnego środowiska człowieka, prowadzi działalności w zakresie sportu i rekreacji ruchowej, wspiera działalność uczniowskich klubów sportowych, a także organizacje szkolenia dla kadr trenersko-instruktorskich.

Aktywna współpraca z organizacjami pozarządowymi i środowiskiem lokalnym jest jednym z elementów efektywnego kierowania Gminą Przygodzice. Współpraca o charakterze finansowym Gminy z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego polega na zlecaniu zadań publicznych w formie ich powierzenia wraz z udzieleniem dotacji. Zlecanie zadań odbywa się w drodze otwartych konkursów ofert ogłaszanych w trybie pożytku publicznego oraz wnio- sków złożonych w ramach inicjatywy lokalnej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2018 poz. 450). W 2018 i 2019 roku realizowane były zadania takie jak:

• Organizacja czasu wolnego poprzez zajęcia sportowe dla młodzieży szkolnej ze szczególnym wykorzystaniem obiektów na terenie Gminy Przygodzice, • Podnoszenie sprawności fizycznej społeczeństwa w różnych dziedzinach sportu, • Przeprowadzenie zawodów dla SP i Gimnazjum z terenu Gminy Przygodzice zgodnie z harmo- nogramem SZS Gminy Przygodzice, • Projekt „Akademia Piłkarska Orlik” dla dzieci z terenu Gminy Przygodzice roczników 2008/2009 i młodszych z przeprowadzeniem zajęć i rozgrywek z wykorzystaniem Boiska Sportowego Orlik w Przygodzicach, • Wsparcie rozwoju sportu poprzez LZS z terenu Gminy Przygodzice, • Projekt „Mała koszykówka” dla dzieci SP z terenu Gminy Przygodzice z klas 1-3 – realizacja Hala Sportowa przy SP w Przygodzicach, • Projekt „Koszykarzem być” – zajęcia dla młodzieży z klas 4-8 – realizacja sala sportowa przy SP w Chynowej, • Projekt „Siatkówka z uśmiechem” – zajęcia dla młodzieży z klas 4-8 realizacja sala sportowa przy SP w Jankowie Przygodzkim, • Organizator sportu wśród dzieci i młodzieży w środowisku wiejskim na terenie Gminy Przygo- dzice, • Szkółka kolarska, • Organizacja imprez kulturalnych, festiwali, konkursów, przeglądów, plenerów i wystaw oraz pre- zentacja dorobku artystów działających na terenie Gminy w zakresie muzyki, śpiewu i tańca.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 88

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

W poniższej tabeli zestawiono organizacje, które otrzymały dofinansowanie na wymienione wyżej cele w 2018 i 2019 roku wraz z kwotą przyznanej dotacji. Łącznie w 2018 roku przyznano dotacje w wyso- kości 161,2 tys. zł. W 2019 roku kwota ta wzrosła do 186,5 tys. zł.

Tabela 20 Kwoty dotacji przyznawane organizacjom pozarządowym w Gminie Przygodzice w latach 2018 i 2019

Dotacja (zł) Lp. Nazwa podmiotu 2018 2019 Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Społeczności wiejskiej Gminy Przygo- 1. 14 900,00 13 100,00 dzice 2. Uczniowski Klub Sportowy „SOKÓŁ” 2 700,00 2 800,00 3. Uczniowski Klub Sportowy „CHYNOWA” 10 000,00 10 000,00 4. Uczniowski Klub Sportowy „JANKOVIA” 9 700,00 3 400,00 5. Stowarzyszenie Mieszkańców Wsi Czarnylas I Hetmanów „ZŁOTNICA" 12 800,00 21 850,00 6. Wielkopolskie Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe 6 000,00 - Agroturystyczne Stowarzyszenie Ziemi Ostrowsko-Ostrzeszowskiej 7. 7 800,00 7 200,00 „W Siodle” 8. Stowarzyszenie "Aktywni dla Przyszłości" 14 000,00 13 850,00 9. Wielkopolski Związek Kolarski w Kaliszu 1 200,00 1 500,00 10. Fundacja Wspierania Talentów „Akademia Krecika” 3 000,00 3 000,00 11. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Wsi Dębnica 16 800,00 18 600,00 12. Ludowy Klub Sportowy Czarnylas 1 000,00 1 000,00 13. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Dla Wysocka Małego i Smardowa” 9 300,00 - 14. Rada Gminna Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe 12 000,00 26 950,00

15. Międzyszkolny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „SZPEREK” 9 600,00 9 200,00 16. Towarzystwo Sportowe „Ostrovia” 10 000,00 12 000,00

17. Stowarzyszenie na rzeczy promocji i rozwoju edukacji powiatu ostrow- 1 400,00 1 100,00 skiego 18. Stowarzyszenie Klub Sportowy „Activita” 6 500,00 6 000,00 19. Stowarzyszenie Przyjaciół i Absolwentów Szkoły w Wysocku Małym 5 300,00 10 950,00 20. Ochotnicza Straż Pożarna w Jankowie Przygodzkim 1 500,00 2 000,00 21. Stowarzyszenie „Jedni dla drugich” 4 500,00 4 200,00 22. Gminny Ludowy Klub Sportowy „BARYCZ” Janków Przygodzki 1 200,00 13 800,00 23. Stowarzyszenie „QUATRO” i OSP w Topoli Wielkiej - 4 000,00 Łącznie 161 200,00 186 500,00

Źródło: opracowanie właśnie na podstawie Sprawozdania z realizacji programu współpracy Gminy Przygodzice z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego za lata 2018 i 2019

Poniższy wykres przedstawia liczbę organizacji pozarządowych działających na terenie Gminy Przygo- dzice w przeliczeniu na 1 tyś. mieszkańców w zestawieniu z powiatem i województwem. Liczba ta była najwyższa w Gminie spośród analizowanych jednostek i w 2019 roku stanowiła 4,19. Świadczy to o wysokim poziomie rozwoju działalności organizacji pozarządowych.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 89

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

4,40

4,20

4,00

3,80

3,60

3,40

3,20 2015 2016 2017 2018 2019

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 25 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 1 tys. mieszkańców w Gminie Przygodzice na tle powiatu i woje- wództwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Partnerzy Gminy

Szeroka działalność kulturalna oraz ciągle dążenie do rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Przy- godzice doprowadziło do nawiązania współpracy partnerskiej z innymi Gminami, również zagranicz- nymi, a także instytucjami i stowarzyszeniami.

Do gmin partnerskich współpracujących z Gminą Przygodzice zalicza się francuską Gminę Luitré, nie- miecką Gminę Schönwölkau oraz ukraińskie Gminy Kiwerce i Zwedeniwka. Partnerstwo z Luitré budo- wane od roku 2002 roku opiera się na corocznej wymianie mieszkańców i doświadczeń w zakresie m. in. kultury, gospodarki, rolnictwa, edukacji oraz innych dziedzin życia. Współpraca z Gminami Kiwerce i Zwedeniwka trwa od roku 2007 roku i polega na współpracy w sferach: funkcjonowania samorządów terytorialnych, ich gospodarki (w tym komunalnej i rolnej), kultury, turystyki, sportu, ochrony środowiska, nauki, oświaty i ochrony zdrowia.

Położenie Gminy Przygodzice na obszarze Doliny Baryczy warunkuje jej przynależność do Stowarzy- szenia „Partnerstwo dla Doliny Baryczy”. Stowarzyszenie działa aktywnie od 2008 roku na rzecz zrów- noważonego rozwoju obszarów wiejskich i rybackich Doliny Baryczy. Zrzesza przedstawicieli sektora publicznego, gospodarczego i społecznego, a także osoby fizyczne, jako podmioty zamieszkałe i dzia- łające na obszarze Doliny Baryczy. W ramach współpracy członkowie Stowarzyszenia zajmują się m. in. organizacją wydarzeń takich jak: „Dni Karpia” czy promocja lokalnego certyfikatu jakości „Dolina Ba- ryczy Poleca", który ma stać się markowym produktem turystycznym i sposobem na zachowanie naj- cenniejszych wsi pod względem walorów materialnego dziedzictwa, autentyzmu wiejskiej przestrzeni oraz form życia mieszkańców.

Gmina należy również do Polskiej Sieci Odnowy i Rozwoju Wsi. Jest to stowarzyszenie zrzeszające wiele samorządów, których głównym celem jest współdziałanie na rzecz zachowania istniejących i tworzenia nowych istotnych wartości na polskiej wsi, w szczególności w sferach: tożsamości, zrównoważo- nego rozwoju gospodarczego i społecznego, środowiska, rewitalizacji, zachowania dziedzictwa kulturowego oraz kształtowania przestrzeni i krajobrazu wiejskiego, a także oddolnej aktywności mieszkańców wsi. W ramach Stowarzyszenia budowana jest marka pod nazwą „Sieć Najciekawszych Wsi”, która składa się z atrakcyjnych wsi zlokalizowanych na terenie całego kraju.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 90

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu jest instytucją, która zarządza Pałacem Myśliwskim Książąt Radzi- wiłłów w Antonie. Współpraca Gminy z CKiS w Kaliszu polega m.in. na współorganizowaniu w pałacu koncertów i festiwali fortepianowych, w tym również wydarzeń międzynarodowych. CKiS przekazał rów- nież Gminie administrowanie stroną internetową www.antonin.pl.

3.3. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna

Placówkami zapewniającymi podstawową opiekę zdrowotną na terenie Gminy Przygodzice są:

• Ośrodek Zdrowia Przygodzice, zlokalizowany pod adresem: ul. Kasztanowa 5, • Ośrodek Zdrowia Czarnylas, zlokalizowany pod adresem: ul. Odolanowska 106.

W Ośrodkach Zdrowia specjalistyczną opiekę zdrowotną zapewniają 2 gabinety stomatologiczne. W Przygodzicach funkcjonuje także Indywidualna Praktyka Pielęgniarska oraz 2 Indywidualne Praktyki Położnej. W ramach Ośrodka Zdrowia utworzony został także gabinet lekarza i pielęgniarki podstawowej opieki medycznej. Najbliższy szpital znajduje się w Ostrowie Wielkopolskim, w odległości 8 km od siedziby Gminy. Punkt stacjonowania karetki pogotowia zlokalizowany jest w Przygodzicach przy ul. Szkolnej 7.

Apteki funkcjonujące na terenie Gminy również mieszczą się pod tym samym adresem co Ośrodki Zdro- wia. Są to Apteka Optima w Czarnymlesie i Apteka św. Tomasza w Przygodzicach, czynne w godzinach 8:00-20:00 od poniedziałku do piątku oraz w godzinach 8:00-15:00 w soboty.

Na terenie Gminy Podmiotem wykonującym zadania z pomocy społecznej jest Gminny Ośrodek Po- mocy Społecznej w Przygodzicach mieszczący się pod adresem ul. Wrocławska 50 Przygodzice. Struk- tura zatrudnienia w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej to 14 stałych pracowników. Pracownicy biorą udział w szeregu szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe. W strukturze pracowników wy- różnia się między innymi 5 pracowników socjalnych którzy objęli opieką w roku 2019: 435 rodzin, 2 asy- stentów rodzin którzy w roku 2019 objęli opieką 21 rodzin. Celem działania ośrodka jest realizacja polityki społecznej państwa zmierzająca do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, jak również działania profilaktycznie oraz pomoc rodzinom w zaspokajaniu podstawowych potrzeb bytowych.

Do najczęstszych powodów objęcia pomocą zalicza się ubóstwo długotrwałą chorobę i niepełnospraw- ność następnie bezrobocie.

Tabela 21 Liczba rodzin zamieszkujących Gminę Przygodzice objętych pomocą Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej z wy- szczególnieniem powodu objęcia pomocą w 2019 roku Liczba osób w rodzi- Lp. Powód Liczba rodzin nach 1. Ubóstwo 128 275 2. Potrzeba ochrony macierzyństwa 31 145 3. Wielodzietność 20 108 4. Bezrobocie 38 95 5. Niepełnosprawność 82 133 6. Długotrwała choroba 106 178 Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowaw- 7. 19 149 czych 8. Alkoholizm i narkomania 6 15 9. Zdarzenia losowe 3 6 10. Przemoc w rodzinie 0 0 11. Kęska żywiołowa 2 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie Sprawozdania z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przygodzicach za 2019 rok

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 91

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

Liczba beneficjentów korzystających z pomocy w formie świadczeń pieniężnych ma tendencje spad- kową jest to sytuacja charakterystyczna dla większości gmin w kraju, jednakże obserwuje się wzrost pomocy w zakresie pracy socjalnej której zrealizowanie zajmuje znacznie więcej czasu pracownikom OPS 650

600

550

500

450

400

350 2015 2016 2017 2018

województwo wielkopolskie powiat ostrowski Przygodzice

Ryc. 26 Beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej na 10 tys. ludności w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W celu poprawy warunków i jakości usług świadczonych przez instytucje pomocy społecznej planuje się podjęcie działań mających na celu udoskonalenie świadczenia usługi pomocy społecznej, a także dostosowanie ich oferty do potrzeb społeczności lokalnej. W celu przeciwdziałania wykluczeniu spo- łecznemu konieczne jest wzmocnienie profilaktyki społecznej oraz wsparcie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (m.in. niepełnosprawni, osoby starsze, chore przewlekle, bezrobotni). Należy wspierać powstawanie i rozwój podmiotów, które mają na celu integrację społeczną, zatrudnianie osób grup szczególnie zagrożonych wykluczeniem społecznym, wspomagając ich przez udzielanie konsulta- cji i doradztwa oraz opiekę psychologiczną. Założeniem jest udzielanie rodzinom oraz kadrze Ośrodka cyklicznego wsparcia specjalistycznego, w postaci poradnictwa psychologicznego.

Ośrodek kontynuuje współpracę z Centrum Integracji Społecznej w Odolanowie, wspierając osoby wy- kluczone społecznie zapewniając im staż finansowany z Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrowie Wiel- kopolskim, który realizują do 18 miesięcy. W ramach stażu zatrudnione osoby wykonują pracę porząd- kowe na terenie Gminy Przygodzice. Osoby zatrudnione w CIS otrzymują wsparcie specjalistów.

Ponadto przewiduje się wprowadzenie usługi asystenta osoby niepełnosprawnej poprzez przystąpienie w ramach programu ogłoszonego przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej. Celem jest wprowadzenie i rozpowszechnienie usługi asystenta jako formy ogólnodostępnego wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Dzięki pomocy asystenta osoby niepełnosprawne mogą podejmować aktywność społeczną. Asystent pomaga osobie niepełnosprawnej w wykonywaniu codziennych czynności oraz zaspokajaniu dodatkowych potrzeb (pójście do sklepu, kina, na koncert, do urzędu, lekarza, rodziny). Ad- resatami programu są osoby niepełnoprawne posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Z analizy potrzeb mieszkańców wynika, że występuje wzrost zapotrzebowania pomocy na świadczenie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. W tym celu planuje się m. in. przystąpienie do realizacji projektu pn. „Rozwój Usług Społecznych na terenie Gminy Przygodzice” trwający przez okres 3 lat w ramach którego zostaną zatrudnione osoby w oparciu o umowę o prace i będą świadczyły pomoc usłu- gową dla mieszkańców.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 92

CZĘŚĆ III: DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ GMINY

W Ośrodku Pomocy Społecznej w Przygodzicach wsparcia rodzinom przeżywającym trudności w wy- pełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej wsparcia udzielają asystenci rodziny. Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną, motywując ją do aktywnego współdziałania określonego planu, wspiera, moty- wuje, pomaga odkryć własne możliwości.

Praca rzecz osób starszych to jeden z priorytetów GOPS Przygodzice w obszarze polityki społecznej. Przykładem skutecznej polityki senioralnej jest Program Wieloletni Senior +, którego celem jest zwięk- szenie uczestnictwa seniorów w życiu społecznym.

Działania będą prowadzone w Klubach Seniora, które funkcjonują w ramach struktury GOPS w Przygo- dzicach. Celem Klubów są działania prozdrowotne, zajęcia rehabilitacyjno-ruchowe i aktywne spędzanie czasu. Głównym celem Klubów Senior + jest wspieranie i aktywizowanie osób w wieku 60+.

W poniższej tabeli przedstawione zostało jak zmieniała się liczba mieszkań socjalnych i komunalnych będących w zasobie Gminy Przygodzice w latach 2015-2019. Na przestrzeni analizowanych lat liczba mieszkań socjalnych zwiększyła się o jedno, natomiast liczba mieszkań komunalnych zmniejszyła się o jedno. Średni czas oczekiwania na mieszkanie z zasobu Gminy wynosi około 2-3 lat.

Tabela 22 Liczba mieszkań socjalnych i komunalnych w zasobie Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 2015 2016 2017 2018 2019 Liczba mieszkań socjalnych 8 8 8 9 9 Liczba mieszkań komunalnych 12 12 12 11 11 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 93

SPIS TABEL

Tabela 4 Liczba decyzji o warunkach zabudowy wydanych w latach 2015-2018 ...... 58 Tabela 5 Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w powiecie ostrowskim w latach 2015-2019 ...... 66 Tabela 7 Wydatki w dziale transport i łączność w latach 2015-2019 ...... 68 Tabela 8 Stan gospodarki odpadami w Gminie Przygodzice w latach 2014-2019 ...... 70 Tabela 9 Liczba decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji wydanych w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 71 Tabela 10 Dochody podatkowe Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 74 Tabela 11 Zmiany liczby ludności w powiecie ostrowskim w latach 2015-2019 ...... 76 Tabela 12 Przyrost naturalny i saldo migracji na 1 tys. mieszkańców w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 na tle powiatu i województwa ...... 77 Tabela 13 Wskaźniki demograficzne dla Gminy Przygodzice w 2015 i 2019 roku ...... 78 Tabela 14 Przedszkola publiczne na terenie Gminy Przygodzice ...... 79 Tabela 15 Poziom upowszechniania edukacji przedszkolnej w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 79 Tabela 16 Szkoły podstawowe na terenie Gminy Przygodzice ...... 80 Tabela 17 Stan bazy dydaktycznej w szkołach podstawowych na terenie Gminy Przygodzice w 2020 roku ...... 81 Tabela 18 Formy wsparcia dla uczniów z trudnościami w 2019 roku ...... 83 Tabela 19 Rodzaj i wysokość stypendiów udzielanych w szkołach za wyniki w nauce na terenie Gminy Przygodzice w 2019 roku ...... 84 Tabela 20 Wydatki w dziale oświata i wychowanie w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 84 Tabela 21 Kwoty dotacji przyznawane organizacjom pozarządowym w Gminie Przygodzice w latach 2018 i 2019 ...... 89 Tabela 22 Liczba rodzin zamieszkujących Gminę Przygodzice objętych pomocą Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej z wyszczególnieniem powodu objęcia pomocą w 2019 roku ...... 91 Tabela 23 Liczba mieszkań socjalnych i komunalnych w zasobie Gminy Przygodzice w latach 2015- 2019 ...... 93

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 94

SPIS RYCIN Ryc. 9. Położenie Gminy Przygodzicach na tle gmin sąsiadujących ...... 56 Ryc. 10 Lokalizacja planowanych przedsięwzięć rewitalizacyjnych na podobszarach rewitalizacji na terenie Gminy Przygodzice...... 59 Ryc. 11 Formy ochrony przyrody występujące na terenie Gminy Przygodzice ...... 61 Ryc. 12 Tereny inwestycyjne w Gminie Przygodzice ...... 65 Ryc. 13 Liczba podmiotów zarejestrowanych w REGON w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa ...... 67 Ryc. 14 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa ...... 67 Ryc. 15 Udział korzystających z instalacji w Gminie Przygodzice w 2018 roku na tle powiatu i województwa ...... 69 Ryc. 16 Dochody ogółem na 1 mieszkańca w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa...... 72 Ryc. 17 Wykonanie budżetu Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 72 Ryc. 18 Struktura dochodów Gminy Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 73 Ryc. 19 Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa ...... 74 Ryc. 20 Kształtowanie się wskaźnika obsługi zadłużenia Gminy Przygodzice na lata 2021-2030...... 75 Ryc. 21 Gęstość zaludnienia w powiecie ostrowskim w 2019 roku ...... 76 Ryc. 22 Struktura ludności w Gminie Przygodzice w latach 2015-2019 ...... 78 Ryc. 23 Wyniki egzaminu ósmoklasisty w szkołach w Gminie Przygodzice w 2020 roku na tle powiatu i województwa ...... 82 Ryc. 24 Wyniki egzaminu ósmoklasisty w Gminie Przygodzice w latach 2019 i 2020 na tle powiatu i województwa ...... 83 Ryc. 25 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne na 1 tys. mieszkańców w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa ...... 90 Ryc. 26 Beneficjenci środowiskowej pomocy społecznej na 10 tys. ludności w Gminie Przygodzice na tle powiatu i województwa ...... 92

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 95

ANKIETA

Załącznik 2: Ankieta

Strategia rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030

Szanowni Państwo, W związku z przygotowaniem Strategii rozwoju Gminy Przygodzice na lata 2021-2030, zwracamy się z prośbą o wypełnienie ankiety. Ankieta jest anonimowa. Dziękujemy Państwu za udział w zbieraniu danych, Państwa opinia i uwagi pomogą za planować działania, niezbędne do rozwoju naszej Gminy!

Część I Proszę o wpisanie znaku X w odpowiednie pola poniższej tabeli. W przyjętej skali 1 oznacza najniższą, natomiast 5 najwyższą ocenę.

Społeczeństwo Jak oceniasz: Nie 1 2 3 4 5 dotyczy / nie mam zdania Aktywność mieszkańców na rzecz Gminy? Skuteczność działania pomocy społecznej? Dostęp do podstawowej opieki medycznej? Dostęp do specjalistycznej opieki medycznej? Wsparcie osób starszych oferowane przez gminę? (DPS, Klub Seniora) Wsparcie osób niesamodzielnych? Zadowolenie z usług świadczonych przez Urząd Gminy? Bezpieczeństwo publiczne na terenie Gminy? Funkcjonalność budynków administracji publicznej? Gospodarka Jak oceniasz: Nie 1 2 3 4 5 dotyczy / nie mam zdania Atrakcyjność inwestycyjną obszaru Gminy? Możliwość uzyskania zatrudnienia na terenie Gminy? Warunki prowadzenia i rozwijania działalności gospodarczej na terenie Gminy? Połączenia komunikacyjne z innymi Gminami i miastami? Dostępność usług na terenie Gminy? Perspektywy rozwojowe działalności rolniczej w Gminie? Konkurencyjność Gminy jako miejsca zamieszkania i lokalizacji inwestycji? Konkurencyjność przedsiębiorstw na rynku lokalnym? Środowisko i przestrzeń Jak oceniasz: Nie 1 2 3 4 5 dotyczy / nie mam zdania Estetykę swojej Gminy?

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 96

ANKIETA

Jakość powietrza w Gminie? Ofertę Gminy w działaniach wspierających ochronę środowiska? Czystość wód powierzchniowych i terenów przylegających? Infrastrukturę melioracji szczegółowej (rowy, sieć drenarska, przepusty itp.)? Czystość terenów zieleni (lasów, parków)? Świadomość ekologiczną mieszkańców? System odbioru odpadów na terenie Gminy? Efektywność zagospodarowania przestrzeni w Gminie (czy tereny są wykorzystywane optymalnie)? Walory środowiska przyrodniczego w Gminie? Rozwój odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy? Infrastruktura techniczna Jak oceniasz: Nie 1 2 3 4 5 dotyczy / nie mam zdania Stan dróg w Gminie? Małą infrastrukturę drogową (chodniki, oświetlenie, przystanki, itp)? Bezpieczeństwo przy głównych drogach w związku z ruchem aut osobowych i ciężarowych? Jakość sieci wodociągowej? Jakość sieci kanalizacyjnej? Jakość sieci gazowej? Dostęp do Internetu w Gminie? Turystyka i rekreacja Jak oceniasz: Nie 1 2 3 4 5 dotyczy / nie mam zdania Atrakcyjność turystyczną Gminy? Poziom bazy sportowo-rekreacyjnej w Gminie? Poziom bazy turystyczno-wypoczynkowej? Poziom bazy gastronomicznej? Wyposażenie placów zabaw i siłowni zewnętrznych System ścieżek rowerowych? Ofertę spędzania wolnego czasu na terenie Gminy dla dzieci? Ofertę spędzania wolnego czasu na terenie Gminy dla młodzieży? Ofertę spędzania wolnego czasu na terenie Gminy dla dorosłych? Ofertę spędzania wolnego czasu na terenie Gminy dla seniorów? Działania promocyjne Gminy, mające na celu pozyskanie potencjalnych turystów? Edukacja i kultura Jak oceniasz: Nie 1 2 3 4 5 dotyczy / nie mam zdania

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 97

ANKIETA

Dostęp do edukacji przedszkolnej? Jakość edukacji przedszkolnej w Gminie? Jakość infrastruktury przedszkolnej na terenie Gminy? Dostęp do edukacji w szkołach podstawowych? Jakość edukacji w szkołach podstawowych w Gminie? Jakość infrastruktury w szkołach podstawowych (sale lekcyjne, sale sportowe, wyposażenie pracowni szkolnych, szatnie, inne)? Jak oceniasz dojazd do szkół ponadpodstawowych poza terenem Gminy? Wsparcie dla uczniów zdolnych w szkołach na terenie Gminy? Wsparcie dla uczniów z trudnościami w nauce w szkołach na terenie Gminy? Dodatkową ofertę (kółka zainteresowań, klasy sportowe, dodatkowe zajęcia itp.) w szkołach na terenie Gminy? Organizację dowozu dzieci do szkół? Jakość i różnorodność wydarzeń kulturalno- rozrywkowych w Gminie? Dostęp do obiektów kulturalnych w Gminie? (godziny i dni otwarcia, itp.) Działalność domu kultury i biblioteki? Działalność świetlic wiejskich?

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 98

ANKIETA

Część II:

1. Proszę o zaznaczenie 5 aspektów, które są najistotniejsze do poprawy w Gminie w ciągu najbliższych lat:  poprawa infrastruktury drogowej (chodników, dróg)  utworzenie transportu zbiorowego  rozbudowa ścieżek pieszo-rowerowych  rozbudowa oświetlenie ulicznego  rozwój infrastruktury sportowej  budowa i modernizacja sieci wodociągowej  budowa sieci kanalizacji sanitarnej oraz przydomowych oczyszczalni ścieków  rozwój sieci gazowej  budowa i modernizacja świetlic wiejskich  rozwój przedsiębiorczości/ ułatwienie zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej  poprawa poziomu czystości wód powierzchniowych i podziemnych  poprawa funkcjonowania gospodarki odpadami na terenie Gminy  zwiększenie dostępu do Internetu  wsparcie dla budowy instalacji pozyskujących energię odnawialną ze słońca, wiatru, biomasy  stworzenie miejsc opieki nad dziećmi do lat 3  stworzenie miejsc opieki nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi  poprawa dostępu do usług medycznych  zmniejszenie bezrobocia  promocja Gminy  inwestycje w rozwój turystyki  podniesienie poziomu nauczania w szkołach podstawowych  zwiększenie dostępności przedszkoli  zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży  poprawa bezpieczeństwa publicznego  rozwój kultury  aktywizacja osób starszych

 inne (jakie?)

Część III: 1. Co Pani/Pana zdaniem powinno być wizytówką Gminy? …………

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 99

ANKIETA

Metryczka

Płeć:  kobieta  mężczyzna

Wiek:  poniżej 18 lat  18-25 lat  26-35 lat  36-45 lat  46-55 lat  56-65 lat  powyżej 65 lat

Zatrudnienie:  uczeń/student  rolnik  przedsiębiorca  osoba pracująca  osoba bezrobotna  emeryt / rencista  inne (jakie?) ......

Zamieszkanie:  jestem mieszkańcem Gminy  nie jestem mieszkańcem Gminy

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 100

TABELA EWALUACYJNA

Załącznik 3: Tabela ewaluacyjna

CEL I: ZAPEWNIENIE ODPOWIEDNIEJ JAKOŚCI INFRASTRUKTURY ORAZ PRZESTRZENI Z POSZANOWANIEM ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

Jednostka Planowany Faktyczny CEL OPERA- Realizacja KIERUNKI DZIAŁAŃ odpowie- termin wy- termin wy- (TAK / NIE) CYJNY dzialna konania konania 1) Budowa, rozbudowa i modernizacja dróg gminnych, wiaduktów, parkingów, chodników oraz pozostałej infrastruktury przydrożnej. 2) Współpraca z Zarządem Dróg Powiatowych i Wojewódzkich, uczestnictwo w programie budowy dróg, chodników, ścieżek rowerowych przy drogach powiatowych i wojewódz- kich. 3) Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych na terenie Gminy. 1.1. Rozwój 4) Zwiększenie bezpieczeństwa Infrastruktury poprzez budowę, rozbudowę i moderni- drogowej i ko- zację systemu oświetlenia ulicznego na munikacyjnej terenie Gminy, budowę przejść dla pie- w Gminie Przy- szych, sygnalizacji świetlnej, poprawę godzice stanu oznakowania drogowego. 5) Rozbudowa infrastruktury wspierającej przy ścieżkach rowerowych (wieże widokowe, wiaty, poprawa oznakowania tras, tworzenie miejsc postoju). 6) Budowa kanałów technologicznych przy drogach gminnych. 7) Dbałość o estetykę istnieją- cych oraz budowa nowych wiat, miejsc przystankowych i zatoczek przy przystankach, a także dostosowanie ich do osób ze specjalnymi potrzebami. 1) Utworzenie gminnego funduszu/programu dofinansowania budowy przydomowych oczyszczalni ścieków oraz promowanie tego rozwiązania wśród mieszkańców. 2) Rozbudowa sieci wodocią- gowej oraz modernizacja istniejącej. 3) Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy. 1.2. Rozwój 4) Budowa studni głębinowych infrastruktury na terenach gdzie nie ma możliwości wodno-kanaliza- doprowadzenia systemu wodociągo- cyjnej, gazowej wego. i energetycznej 5) Rozbudowa i modernizacja w Gminie Przy- istniejących stacji uzdatniania wody. godzice 6) Budowa kontenerowych oczyszczalni ścieków w miejscach gdzie nie ma możliwości doprowadzenia sieci kanalizacyjnej. 7) Modernizacja oczyszczalni ścieków w Antoninie. 8) Współpraca z operatorami w zakresie rozbudowy sieci gazociągo- wej i energetycznej na terenie Gminy.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 101

TABELA EWALUACYJNA

1) Edukacja ekologiczna miesz- kańców Gminy skierowana i dostosowana do różnych grup społecznych (do- rosłych, seniorów, młodzieży, rolników). 2) Termomodernizacja budyn- ków użyteczności publicznej oraz wsparcie termomodernizacji budynków mieszkalnych prywatnych. 3) Budowa infrastruktury OZE na terenie Gminy (m.in. panele fotowoltaiczne, solarne, siłownie wiatrowe). 4) Wsparcie wymiany wysokoemisyjnych źródeł ciepła na terenie Gminy. 5) Wsparcie wymiany azbestowych pokryć dachowych oraz innych elementów konstrukcyjnych zawierają- cych azbest. 1.3. Ochron 6) Likwidacja dzikich wysypisk a środowiska śmieci. i adaptacja do 7) Budowa Punktu Selektywnej zmian klimatu Zbiórki Odpadów Komunalnych na tere- w Gminie Przy- nie Gminy. godzice 8) Promocja działań proekologicznych wśród mieszkańców poprzez organizację konkursów, akcji społecz- nych, spotkań informacyjnych itp. 9) Rozbudowa i prawidłowe utrzymanie systemu melioracji na terenie Gminy. 10) Rozwój współpracy z nadle- śnictwem w zakresie infrastruktury, edukacji, turystyki. 11) Prowadzenie monitoringu środowiska w zakresie jakości powietrza, zagospodarowania odpadów i nie- czystości ciekłych. 12) Budowa zbiorników retencyjnych oraz zbiorników gromadzących wodę deszczową na terenie Gminy. 13) Rozbudowa "zielonej" i "błę- kitnej infrastruktury" na terenie Gminy. 1) Opracowanie i uchwalenie nowego Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego Gminy Przygodzice. 2) Zwiększenie stopnia pokry- 1.4. Zapew- cia Gminy miejscowymi planami zago- nienie ładu prze- spodarowania przestrzennego. strzennego 3) Tworzenie infrastruktury w Gminie Przy- technicznej na nowopowstających tere- godzice nach mieszkaniowych i inwestycyjnych zgodnie z dokumentami planistycznymi. 4) Dbałość o miejsca kultu religijnego, miejsca o wartości historycznej i kulturowej.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 102

TABELA EWALUACYJNA

CEL II: ROZWÓJ GOSPODARCZY GMINY WARUNKUJĄCY DOBROBYT MIESZKAŃCÓW

Jednostka Planowany Faktyczny CEL OPERA- Realizacja odpowie- termin wy- termin wy- KIERUNKI DZIAŁAŃ (TAK / NIE) CYJNY dzialna konania konania 1) Przygotowanie i promocja oferty inwestycyjnej Gminy. 2) Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w niezbędną infrastrukturę techniczną. 3) Skomunikowanie terenów inwestycyjnych z drogami głównymi. 2.1. Gmina 4) Doprowadzenie sieci Inter- Przygodzice – netu szerokopasmowego i dostosowa- strefą aktywno- nie jej do potrzeb przedsiębiorstw oraz ści gospodarczej mieszkańców. opartej na nowoczesnych tech- 5) Wsparcie promocyjne przed- nologiach siębiorców z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. 6) Szerokie informowanie oraz wsparcie doradcze dotyczące zakłada- nia i rozwoju działalności gospodarczej. 7) Plany zagospodarowania przestrzennego Gminy dostosowane do potrzeb rozwoju przedsiębiorczości. 1) Dalszy rozwój bazy turystyczno-rekreacyjnej na terenie Gminy m.in. poprzez budowę nowych obiektów (np. czatownie, wiaty obserwacyjne) i rozbudowę istniejących m.in. Ośrodek LIDO w Antoninie. 2) Przygotowanie oferty turystyczno-rekreacyjnej wykorzystującej potencjał Gminy i jej mieszkańców. 3) Połączenie elementów infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej oraz 2.2. Gmina sieciowanie ośrodków turystycznych. Przygodzice jako 4) Wyznaczenie kolejnych szla- centrum tury- ków turystycznych, w tym z uwzględnie- styczno-rekrea- niem źródeł rzeki Baryczy. cyjne wschod- 5) Zaktywizowanie działalności niej części Do- schroniska młodzieżowego w Ludwiko- liny Baryczy wie jako kreatywne miejsce edukacji turystyczno-ekologicznej. 6) Rozwój sieci nowoczesnych i bezpiecznych ścieżek rowerowych łą- czących poszczególne miejscowości. 7) Stworzenie elektronicznej mapy ścieżek rowerowych na terenie Gminy. 8) Odtworzenie i modernizacja bazy kempingowo-kamperowej w Anto- ninie. 1) Rozwój gminnej infrastruktury kulturalnej, jej odpowiednie zagospodarowanie we wszystkich miejsco- 2.3. Gmina wościach i stworzenie stałej oferty kul- Przygodzice turalnej dla różnych grup odbiorców. wspierająca 2) Organizacja spotkań, wyda- i promująca dzie- rzeń kulturalnych i historycznych popu- dzictwo kultu- laryzujących pobyt i twórczość Chopina rowe w Antoninie oraz znaczenie rodu Radzi- wiłłów dla rozwoju regionu. 3) Rozwój projektu "Blisko Bo- cianów".

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 103

TABELA EWALUACYJNA

4) Promocja naturalnej hodowli karpia, w tym m.in. imprezy kulinarne związane z karpiem. 5) Wsparcie rozwoju działalno- ści zespołów folklorystycznych i ludowych kultywujących tradycje i obyczaje. 6) Utworzenie portalu www.antonin.pl sieciującego ofertę turystyczną, rekreacyjną i gastronomiczną z obszaru Gminy. 7) Aktywne korzystanie z walo- rów przyrodniczych, narzędzi promocyjnych i marki Doliny Baryczy. 8) Zwiększenie integracji spo- łecznej m.in. poprzez aktywną współ- pracę z organizacjami pozarządowymi oraz wspieranie ich rozwoju.

CEL III: WYSOKIEJ JAKOŚCI USŁUGI SPOŁECZNE WIZYTÓWKĄ GMINY PRZYGODZICE

CEL OPERA- Jednostka Planowany Faktyczny Realizacja KIERUNKI DZIAŁAŃ odpowie- termin wy- termin wy- (TAK / CYJNY dzialna konania konania NIE) 1) Systematyczny rozwój infrastruktury edukacyjnej i sportowej dostoso- 3.1. Za- wany do potrzeb rozwijającej się Gminy. pewnienie wy- 2) Dostosowanie oferty edukacyj- sokiego po- nej do lokalnego rynku pracy. ziomu edukacji 3) Rozwój zajęć kształtujących formalnej i nie- kluczowe postawy i kompetencje (np. po- formalnej dla stawy kreatywne i aktywne, IT, radzenie różnych grup sobie ze stresem) wśród dzieci, młodzieży społecznych i dorosłych. w Gminie Przy- godzice 4) Rozwój i promocja edukacji regionalnej i ekologicznej Doliny Baryczy wśród wszystkich mieszkańców. 1) Wspieranie zdrowotnych pro- gramów profilaktycznych. 2) Zapewnienie opieki stomatologicznej w szkołach. 3) Współpraca z instytucjami służby zdrowia w celu zapewnienia szybkiego dostępu do lekarzy specjalistów oraz stworzenia bogatej oferty opieki ge- 3.2. Po- riatrycznej dla seniorów. prawa dostęp- 4) Stworzenie oferty dotyczącej ności i jakości promocji zdrowia (m.in. zajęcia ruchowe, usług zdrowot- dietetyka). nych na terenie 5) Ciągły rozwój infrastruktury Gminy Przygo- wspierającej zdrowie i aktywność fizyczną dzice mieszkańców. 6) Współpraca z organizacjami sportowymi i innymi instytucjami działają- cymi w dziedzinie promocji zdrowia. 7) Zapewnienie dostępności architektonicznej, komunikacyjnej i cyfrowej dla osób ze specjalnymi potrzebami, w tym uwzględnianie ich potrzeb na etapie planowania przedsięwzięć gminnych. 1) Poszerzenie oferty klubów se- 3.3. Roz- niora i innych form dziennego pobytu dla wój usług spo- seniorów oraz promowanie zdrowego łecznych trybu życia. w Gminie Przy- 2) Zapewnienie instytucji opie- godzice kuńczych dzieciom do lat 3.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 104

TABELA EWALUACYJNA

3) Rozwój różnych form pomocy dla osób wykluczonych (np. poprawa wa- runków bytowych, stworzenie możliwości powrotu na rynek pracy). 4) Wspieranie działalności organizacji pozarządowych na rzecz osób po- trzebujących, samotnych, wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecz- nym. 5) Rozwój budownictwa komunalnego i socjalnego, 6) Wspieranie rodzin, w tym rodzin w potrzebie, m.in. poprzez zapewnienie opieki psychologicznej, paczki dla no- worodków.

STRATEGIA ROZWOJU GMINY PRZYGODZICE NA LATA 2021-2030 105