Türkiye'de Senfonik Orkestralarda Görev
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK EĞİTİMİ BİLİM DALI TÜRKİYE’DE SENFONİK ORKESTRALARDA GÖREV YAPAN BAŞKEMANCILARIN TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ İÇİNDEKİ YERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Ayşe Elif KILIÇASLAN BURSA - 2010 T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK EĞİTİMİ BİLİM DALI TÜRKİYE’DE SENFONİK ORKESTRALARDA GÖREV YAPAN BAŞKEMANCILARIN TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ İÇİNDEKİ YERİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Ayşe Elif KILIÇASLAN Danışman Prof. İsmail BOZKAYA BURSA - 2010 ÖZET Yazar : Ayşe Elif Kılıçaslan Üniversite : Uludağ Üniversitesi Anabilim Dalı : Güzel Sanatlar Eğitimi Bilim Dalı : Müzik Eğitimi Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi Sayfa Sayısı : xv +255 Mezuniyet Tarihi : …. /…. / 2010 Tez Danışmanı : Prof. İsmail BOZKAYA TÜRKİYE’DE SENFONİK ORKESTRALARDA GÖREV YAPAN BAŞKEMANCILARIN TÜRK MÜZİK KÜLTÜRÜ İÇİNDEKİ YERİ Bu araştırma, Türkiye’de senfonik orkestralarda görev yapan başkemancıların Türk müzik kültürü içindeki yerini belirleme amacına yönelik yapılmıştır. Araştırmanın problem cümlesi “Türkiye’de senfonik orkestralarda görev yapan başkemancıların Türk müzik kültürü içindeki yeri nedir?” şeklinde belirlenmiş ve problem cümlesine bağlı olarak 5 alt probleme yanıt aranmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye’deki senfonik orkestralar ve bu orkestralarda görev yapan başkemancılar oluşturmaktadır. Ülkemizde sınırlı sayıda senfonik orkestra olduğu düşüncesinden yola çıkılarak ayrıca örneklem grubu belirlenmemiş, bu orkestraların ve başkemancıların tamamı örneklem grubunda değerlendirilerek tam sayılı evren olarak düşünülmüştür. Bu araştırma orkestra ve başkemancılık ile ilgili kavramlar konusunda tarama modeline uygun olarak yapılarak tarihsel gelişim süreci belirlenmiş, genel olarak geniş bir arşiv taraması yapılarak günümüzde Türkiye’de görev yapan senfonik orkestralar ile bu orkestralarda kuruluşundan itibaren görevli başkemancıların kimler olduğu, eğitimleri, performans becerileri, orkestra içindeki statüleri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca 22 başkemancıdan bilgi almak için görüşme tekniklerinden yararlanılmıştır. Problemin çözümüne ilişkin kaynak taraması ve görüşme yoluyla elde edilen verilerin bir bölümü gruplandırılarak tablolar halinde gösterilmiş, bir bölümüne ise metin içinde bilgi akış sırasına göre yer verilmiş; kişilerden alınan diploma, afiş, konser programı gibi örnekler ekler bölümünde gösterilmiştir. Araştırma, bu alanda yapılan ilk çalışma olması nedeniyle önemli görülmektedir. Anahtar Sözcükler: Orkestra, Senfonik Orkestra, Keman, Başkemancı iii ABSTRACT Writer : Ayşe Elif Kılıçaslan University : Uludag University Department : Fine Arts Education Branch : Music Education Purpose of Thesis : Master’s Thesis Page Count : xv + 255 Graduation Date : …. /…. / 2010 Supervisor : Prof. İsmail Bozkaya THE PLACE OF CONCERTMEISTERS SERVING IN TURKISH SYMPHONIC ORCHESTRAS WITHIN THE TURKISH MUSIC CULTURE The purpose of this research is to determine the place of concertmeisters serving in Turkish orchestras within the Turkish music culture. The problem statement of the research has been defined as “What is the place of concertmeisters serving in symphonic orchestras in Turkey, in the Turkish music culture?” and in connection to the main problem statement, answers for 5 sub-problems have been searched. The universe of the research is composed of the symphonic orchestras in Turkey and the concertmeisters serving in these orchestras. Since there are limited number of symphonic orchestras in Turkey, all of these orchestras and their concertmeisters have been evaluated in the sampling group. They have been considered as integer universe and no separate sampling group has been defined. This research has been performed about the concepts of orchestra and concertmeister in accordance with archive scanning model and the historical development process has been determined. In general, a broad archive scan has been performed and; it has been tried to determine which symphonic orchestras are performing in Turkey and who are the concertmeisters serving from the foundation of these orchestras, what their education, performance skills and status within the orchestra are. In addition, interviews have been performed with 22 concertmaisters. Some of the data related with the solution of the problem derived from source scanning and interviews have been grouped and demonstrated as charts. The remaining parts have been placed in the text in accordance with the information flow and the samples like diplomas, posters, concert programs have been demonstrated in the annexes. This research is considered as critical, since it is the first study performed on this subject. Keywords: Orchestra, Symphonic Orchestra, Violin, Concertmeister iv ÖNSÖZ Senfonik orkestralarda lider konumunda bulunan başkemancıların yeri, her zaman farklı olmuş, orkestraların sanatsal performansı açısından önemli bir yer tutmuşlardır. Bu konu ile ilgili olarak sadece Amerika’da bir çalışma yapılmış, başka bir yerde örneğine rastlanmamıştır. Chicago Senfoni Orkestrasının başkemancılarından Mischa Mischakoff’un kızı Anne Mischakoff Heiles’in 2007 yılında yayımladığı “America’s Concertmasters” adlı kitabı, başkemancılıkla ilgili yapılmış önemli bir çalışma olarak araştırmama ışık tutmuştur. Türkiye’de de senfonik orkestralarda başkemancılık yapan sanatçılarla ilgili henüz bir araştırmanın yapılmamış olduğu görülmüş, Türkiye’deki başkemancıların bulundukları kurumlardaki hizmetleri, aldıkları yüksek sorumluluklar, yaptıkları sanatsal çalışmalar ve sağladıkları önemli katkılar ile, Türk müzik kültürü içinde önemli bir yere sahip oldukları gözlenmiştir. Bu konudaki bilgiler kişilerin ya da ailelerinin kendi arşivlerinde, dağınık olarak bulunmakta olup, bu çalışmada olabildiğince bir araya getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmam boyunca; bana olan güvenini daima hissettiren ve yönlendirmeleri ile destek veren değerli danışmanım Prof. İsmail Bozkaya’ya, keman sanatçısı olarak yetişmemde on yıl boyunca emek veren, kendisi de 34 yıllık başkemancı olan değerli hocam Oktay Dalaysel’e, araştırmamda yararlanılan İngilizce kaynakların çevirilerinde destek olan kardeşim N. Aslı Erçin’e, çalışmalarım sırasında desteği ve sabrıyla bana her zaman güç veren eşim Çağatay Kılıçaslan’a, yazım sırasında karşılaştığım teknik sorunlarda her zaman yardımcı olan arkadaşım Mehmet Aybars’a, belge ve arşiv taramasında bana yardımcı olan değerli başkemancılarımıza, ailelerine ve yakınlarına teşekkürü bir borç bilirim. A.Elif Kılıçaslan v İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET ...............................................................................................................................iii ABSTRACT.....................................................................................................................iv ÖNSÖZ ............................................................................................................................. v İÇİNDEKİLER ................................................................................................................vi TABLOLAR LİSTESİ...................................................................................................viii RESİMLER LİSTESİ ....................................................................................................... x KISALTMALAR............................................................................................................xii TERİMLER ...................................................................................................................xiv BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ................................................................................................................................1 İKİNCİ BÖLÜM BULGULAR ve YORUMLAR...................................................................................... 27 2.1 Türkiye’deki Senfonik Orkestralar ve Başkemancılar.......................................... 27 2.1.1 Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar ............................. 27 2.1.2 Ankara Devlet Opera ve Balesi Orkestrası ve Başkemancılar ...................... 39 2.1.3 İstanbul Devlet Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar .................................. 45 2.1.4 İstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestrası ve Başkemancılar ..................... 52 2.1.5 İzmir Devlet Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar....................................... 56 2.1.6 İzmir Devlet Opera ve Balesi Orkestrası ve Başkemancılar.......................... 61 2.1.7 Mersin Devlet Opera ve Balesi ve Başkemancılar ........................................ 64 2.1.8 Çukurova Devlet Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar................................ 66 2.1.9 Akbank Oda Orkestrası ve Başkemancılar .................................................... 67 2.1.10 Karadeniz Tekfen Filarmoni Orkestrası ve Başkemancılar......................... 69 2.1.11 Bilkent Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar ............................................. 71 2.1.12 Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası ve Başkemancılar .......................... 75 2.1.13 Cemal Reşit Rey İstanbul Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar ................ 78 2.1.14 Antalya Devlet Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar................................. 79 vi 2.1.15 Bursa Bölge Devlet Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar ......................... 80 2.1.16 Antalya Devlet Opera ve Balesi Orkestrası ve Başkemancılar.................... 82 2.1.17 Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar..... 84 2.1.18 Şişli Senfoni Orkestrası ve Başkemancılar.................................................