De Geschiedenis Van De Hoeveweg
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DE GESCHIEDENIS VAN DE HOEVEWEG Als je de doorgaande weg van De Blesse naar Noordwolde volgt, kun je na ongeveer 2000 meter voorbij de bebouwde kom van Steggerda-vaart links afslaan de Hoeveweg op. Als je de Hoeveweg blijft volgen kom je uit in buurdorp De Hoeve. Kortom, de Hoeveweg vormt de verbinding tussen de dorpen Steggerda en De Hoeve. In het verleden behoorde een deel van het huidige dorp De Hoeve tot het grondgebied van Steggerda. Er werd met betrekking tot het westelijke Fragment uit de topografische kaart Noordwolde. Verkend in 1922 en herzien in 1932. 1 deel onder meer gesproken over Westerhoeve of Steggerda-Hoeve. De Hoeve is pas sinds 1 januari 1938 een zelfstandig en officieel door de gemeente erkend dorp. De waterlossing De Wetering of Steggerda- wetering (1918/1946), nog eerder Maatsloot genoemd, ten noordoosten van Steggerda vormt sindsdien de natuurlijke grens tussen de beide dor- pen. Vinkega (Finkinga), dat ooit ook deel uit maakte van Steggerda en Nije-Steggerden werd genoemd, en De Hoeve liggen beide op een zand- rug, met daartussen een langgerekte laagte waarin De Wetering werd gegraven. Deze laagte markeert de plaats waar eens een oeroude zijtak van De Lende liep. Hier is in het verleden turf gewonnen. De Wetering loopt vanuit het buurtschap Molenburen naar De Lende en zorgt voor de afvoer van het overtollige water uit het gebied. De ontsluiting van Wester- hoeve en ook Oosterhoeve, lang geleden bestaande uit twee groepjes boerderijen, vond o.a. vanuit het aan de noordzijde van De Lende gelegen Oldeholtpade plaats. Dit blijkt uit een beschrijving van de staat van Fries- land uit 1788: Van dit Dorp loopt een rydweg door de landen naar Olde- holtpade, door een Wad in de Linde; doch deeze weg wordt sedert lang niet meer gebruikt. Deze weg die vanaf Vinkega via de Westerhoeven en het achter Oldeholtpade gelegen buurtschap Koningsbergen liep, raakte in onbruik toen rond 1645 bij het huidige Kontermans 1 een schutsluis werd gebouwd. Over het oostelijke sluishoofd werd een eenvoudige draaibrug of ‘Hille’ aangelegd. Deze heeft dienst gedaan tot in 1909 een nieuwe vaste betonnen brug werd gebouwd. De Oude Jokweg vormde daarna lang de enige en dus ook de hoofdver- binding tussen beide dorpen. Sinds de aanleg van het nieuwe deel van de Kontermansweg (1915), is dit deel van de Oude Jokweg een recreatieve fietsverbinding. De Jokweg, destijds nog bestaande uit een stelsel van zandpaden/menninge’s, liep na De Hoeve verder door in oostelijke rich- ting langs de Buitenburen bij Vinkega en de Meenthe naar Noordwolde. Daarnaast bestonden er toen twee oude voet-kerkpaden van De Hoeve dwars over het land naar de Hervormde kerken in Steggerda en Vinkega toe, welke vooral door schoolkinderen en kerkgangers werden benut 2. De Hoeveweg is een betrekkelijk jonge verbinding, die in 1902 als zand- weg is aangelegd, althans zo staat dit in een aankondiging van de ge- meente Weststellingwerf: De zandweg de Hoeveweg, vanaf den straat- weg te Steggerda tot den Jokweg onder Steggerda-Hoeve. In werkelijk- heid was er sprake van een grindweg of bepuinde weg. Veel mensen uit 1 Vernoemd naar Jan Harms Contermans. Hij was de schutmeester van het in 1650 ge- bouwde vallaat of de sluis in De Lende. Dat was in elk geval zo in het jaar 1742. Het vallaat dat in 1650 gereed is gekomen staat aangegeven op de in 1692 opgenomen en in 1718 uitgegeven kaart van Halma (Schotanus). 2 Bron kerkboek Hervormde gemeente Steggerda-Vinkega, in 1857 en 1880 staat het pad vermeld. 2 De Hoeve en Steggerda hebben destijds geholpen met het kruien van ste- nen, veldkeien, e.d. die met paard en wagen uit Peperga werden gehaald, om de nieuwe weg zoveel mogelijk te verstevigen. Het eerste deel, onge- veer 500 à 600 meter vanaf de huidige Steggerdaweg, is aangelegd over het tracé van een vroegere oude zandmennige . Deze staat in de kadas- trale atlas van Fryslân, deel 3 Weststellingwerf 1832 aangeduid als laan als weiland, met als eigenaar Gerlof Roelfs Hofman uit Blesdijke. De voor de weg benodigde grond werd op 27 november 1901 voor fl.1411,63 door de gemeente aangekocht van Pieter Klazes van Veen, van beroep land- bouwer en wonende te Steggerda. Uit de koopakte blijkt dat het ging om 8 smalle stroken land, variërende van 9 tot 12 meter breed met een totale lengte van ongeveer 2 km, plus nog een volledig perceeltje van bijna een 0.5 ha heidegrond. In de Hoeveweg over De Wetering lag aanvankelijk een houten brug, later is deze door een dam met een duiker vervangen. Het land aan weerszijden van de Hoeveweg was destijds klein verkaveld. Er zijn houtwallen, bos(ch), grasland, maar ook hier en daar bouwgrond. Hierop staat meestal, rogge, haver of aardappelen. Verder zijn er enkele kleinere stukken heide en is er een kleine dobbe (waterkom in het land) waar het vee en in de vrije natuur levende dieren konden drinken 3. In de twintiger jaren zijn er in het kader van de werkverschaffing (DUW) aan weers- zijden van de weg beukenbomenrijen geplant, zo blijkt uit de stukken van de gemeente. Hierdoor kon de Hoeveweg zich als een mooie laan ontwikkelen, zoals deze tegen- woordig bekend is. Fragment van de kaart van Halma. (uitgegeven in 1718) 3 Deze “dobbe” was ongeveer vier honderd meter vanaf de Steggerdaweg, aan de oost- zijdevan de Hoeveweg gelegen. 3 Sparwinkel Schulting en boerderij familie Peereboom aan de Steggerdaweg, met daartussenin het begin van de Hoeveweg. (foto P. Rijkmans) De Hoeveweg was destijds vooral ‘s winters moeilijk begaanbaar, vooral als het water hoog stond en De Lende en ook De Wetering (weer eens) buiten hun oevers traden. De weg veranderde op de lagere gedeelten in een modderpoel en het viel beslist niet mee er met paard en (beladen-) wagen te passeren. Het kwam wel voor dat de weg hierdoor enige dagen moest worden afgesloten. Enkele decennia later is de Hoeveweg daarom verhard met asfalt, toen sprak men nog over de realisatie van een teer- weg. De bekende en ook beruchte S-bocht -halverwege in de Hoeveweg- vormde een lastig obstakel om te passeren, vooral voor aan elkaar ge- koppelde boerenwagens viel het niet mee om de bocht veilig te nemen. Toen het autoverkeer toenam, werd de situatie ter plaatse steeds gevaar- lijker en zijn er hier meerdere ongelukken zijn gebeurd. Zo kantelde er onder meer een vrachtwagen van de Friesche Coöperatieve Exportslage- rij (FCE) uit Akkrum, waarmee varkens bij de boeren werden opgehaald. Deze vrachtwagen kwam in de sloot terecht en de berging verliep zeer moeizaam. In 1936 kocht de gemeente Weststellingwerf een hoekje land aan van J.G. van Schoot uit Wolvega i.v.m. wegneming van de gevaarlijke S-bocht, zo staat dit in de stukken omschreven. Een spoedige verbetering 4 van de situatie leek in zicht, maar vermoedelijk door de crisistijd en ver- volgens het uitbreken van WOII, liet de uitvoering van het werk nog lang op zich wachten. Pas rond 1966/1968 is dit knelpunt d.m.v. een bochtaf- snijding in het kader van de ruilverkaveling Linde-Zuid (1965-1973) opge- lost. Heden ten dage, is nog goed te zien hoe het vroegere tracé heeft gelopen en hoe scherp (2 x 90 graden) de oude bochten zijn geweest. Het resterende hoekje land is toen met bos beplant. De huidige Buitenweg, een zijweg van de Hoeveweg naar het westen, is eveneens in het kader van de genoemde ruilverkaveling aangelegd. Dit ten behoeve van de landbouw om de bereikbaarheid van het achterland richting De Lende te vergroten en om hier de bouw van enkele nieuwe moderne boerderijen, mogelijk te maken. Ook is toen de Vinkegavaartweg, de nieuwe wegver- binding tussen Oldeholtpade via de Kontermansbrug naar Noordwolde, gerealiseerd 4. Sindsdien kruizen de Hoeveweg en de Vinkegavaartweg elkaar even ten noorden van de Wetering, maar we zijn dan al op het grondgebied van De Hoeve beland. Bijzonder is dat de Vinkegavaartweg voor een deel het tracé van de vroegere Finkegasloot/Finkegavaart volgt, en dat deze hiervoor is gedempt. De voormalige mennige’s : de We- teringweg en de Ratellaan, zijn ook hierin opgegaan. Verder is er in de zeventiger jaren een plan ontwikkeld om naast de Hoe- veweg een fietspad aan te leggen. Men vond dit bij nader inzien kennelijk toch niet nodig, want in 1979 is dit voornemen weer uit het gemeentelijke fietspadenplan geschrapt. De voorheen nog ten oosten van de Hoeve- weg, ten noorden en stroomopwaarts aan De Wetering staande vijf kleine arbeiderswoningen werden de jaren ‘50/’60 opgekocht en zijn in het kader van de krotsanering afgebroken. De laatste (hoofd-) bewoners waren: Johannes en Ieke Oostra, Thijs Waldus (2 kinderen: Dirk en Joukje), Leendert de Heij, Bart Nijk en Hen- drik Wallinga. Het nieuwe elektrische gemaal in De Wetering 1965-1966. (foto J. Roorda) 4 Op 26 juni 1967 stelde de gemeenteraad van Weststellingwerf onder meer de straatnamen Buitenweg en Vinkegavaartweg vast. 5 De ruilverkaveling had eveneens grote gevolgen voor het land aan weers- zijden van de Hoeveweg en de waterbeheersing ter plaatse. Het land werd heringericht, herverdeeld voor het mogelijk maken van grootscha- liger moderne landbouw. Hierbij werden houtwallen gerooid, oude sloten gedempt en nieuwe (rechte) sloten en wijken gegraven. Het tracé van De Wetering werd deels verlegd en er is in 1965-1966 op het land van H.J.J. Logtenberg (nu eigendom van It Fryske Gea) een nieuw elektrisch gemaal in gebouwd 5 waarmee het aanliggende in agrarisch gebruik zijnde land wordt bemalen. Tevens is langs de oevers van De Wetering plaatselijk een kade aangebracht waarmee het buiten de oevers treden van De We- tering niet meer voorkomt. In deze jaren verdwenen de beide oude kerk- paden eveneens, evenals de laatste stukjes rietland, heideveld en de dobbe , maar er vond er ook nieuwe bosaanplant op overhoekjes en langs De Wetering plaats.