DOCSLIB.ORG

Download This PDF File

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Download This PDF File GEOLOGIA SUDETICA VOL. XX, NR 2. 1985 PL ISSN 0072-I00X POZYCJA GEOLOGICZNA BLOKU SOWIOGÓRSKIEGO I JEGO WPŁYW NA PALEOGEOGRAFIĘ PALEOZOIKU SUDETÓW ŚRODKOWYCH* Geological position of the Sowie Góry block and its influence on the paleogeography of the Paleozoic of Central Sudetes Tadeusz GUNIA Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego ul. Cybulskiego 30, 50-205 Wrocław Wstęp 83 Niektóre dawniejsze i współczesne poglądy na pozycję geologiczną bloku sowiogórskiego i jego wpływ na paleogeografię paleozoiku Sudetów środkowych 84 Serie skalne bloku sowiogórskiego 86 Próba rekonstrukcji serii premetamorficznych 89 Problem wieku serii premetamorficznych 90 Problem ewolucji strukturalnej bloku sowiogórskiego 93 Wiek izotopowy gnejsów i migmatytów Gór Sowich na tle datowari wieku izotopowego prekambryjskich serii metamorficznych Europy środkowej 94 Wpływ bloku sowiogórskiego na paleogeogrąfię paleozoiku obszarów przyległych ... 99 Północno-zachodnie obrzeżenie — depresja Świebodzic . 99 Południowo-wschodnie obrzeżenie — Góry Bardzkie i metamorfik kłodzki .... 103 Zachodnie obrzeżenie — niecka śródsudecka 106 Wschodnie obrzeżenie — metamorfik kamieniecko-niemczański 110 Wyniki badań 112 Literatura 114 Summary 117 STRESZCZENIE. Praca jest syntezą najnowszych badań datowania wieku izotopowego gnejsów i migmatytów Gór wykonanych w obrębie gnejsowego bloku sowiogórskiego oraz Sowich na tle datowań wieku izotopowego prekambryjskich na obszarach przyległych. Przedstawiono w niej charaktery- serii metamorficznych Europy środkowej, oraz wpływ bloku stykę serii skalnych, próbę rekonstrukcji serii premetamorficz- sowiogórskiego na paleogeografię paleozoiku Sudetów Środ- nych Gór Sowich, paleontologiczne udokumentowanie ich kowych. wieku, problem ewolucji strukturalnej bloku sowiogórskiego. WSTĘP Pozycja geologiczna bloku sowiogórskiego ja- sowiogórskiego i na obszarach przyległych, które ko jednostki strukturalnej Sudetów Środkowych, stawiają w nowym świetle zarówno problem po- była problemem dyskutowanym przez dziesiątki zycji geologicznej bloku sowiogórskiego, jak i jego lat w literaturze. Rozpatrywano go w pracach do- znaczenia dla paleogeografii paleozoiku Sudetów tyczących regionalnej geologii Sudetów oraz w syn- Środkowych. Niniejsza praca jest próbą syntezy tetycznych opracowaniach odnoszących się do ca- nowszych badań wykonanych w tej części Sude- łego północnego obrzeżenia Masywu Czeskiego. tów. Przedstawiono w niej również niektóre daw- W minionym trzydziestoleciu przeprowadzono niejsze poglądy dla porównania z wynikami współ- wiele specjalistycznych badań na obszarze bloku czesnych badań. * Praca została wykonana w ramach planu Polskiej Akademii Nauk MR 1-16 oraz w Programie 22 IGCP (UNESCO). 84 TADEUSZ GUNIA NIEKTÓRE DAWNIEJSZE I WSPÓŁCZESNE POGLĄDY NA POZYCJĘ GEOLOGICZNĄ BLOKU SOWIOGÓRSKIEGO I JEGO WPŁYW NA PALEOGEOGRAFIĘ PALEOZOIKU SUDETÓW ŚRODKOWYCH Sowiogórski blok gnejsów jako jednostka geo- górskich w górnym dewonie depresji Świebodzic logiczna Sudetów od dawna budził zainteresowa- świadczy o tym, że gnejsy istniały już przed gór- nie geologów. W wielu szczegółowych, syntetycz- nym dewonem. Pogląd ten potwierdza później nych i porównawczych pracach przedstawiono róż- Pawlik (1939). Według Bederkego (1929) na połud- ne poglądy na to zagadnienie. W niniejszej pracy niowym obrzeżeniu bloku gnejsowego występują wybrano tylko niektóre, dotyczące problemu wie- dolnokarbońskie zlepieńce gnejsowe i wapień wę- ku bloku gnejsowego i jego wpływu na paleo- glowy piętra glyphiocerasowego, które zachowały geografię paleozoiku obszarów przyległych. się także na gnejsach w rowach tektonicznych, Cloos (1922) w swojej monografii sugeruje, że przy czym nie zostały one tu sfałdowane w od- blok gnejsowy Gór Sowich w stosunku do są- różnieniu od osadów dolnego karbonu obszarów siednich obszarów, na których odbywała się sedy- sąsiednich. Przynajmniej część bloku sowiogór- mentacja paleozoiku, był przypuszczalnie „masą skiego w górnym dewonie była erodowana, nato- oporową". Problem wieku gnejsów nie jest jego miast w starszej części dolnego karbonu obszar zdaniem wyjaśniony, być może gnejsy stanowią sowiogórski był obszarem wysokogórskim. Na wydźwignięty w stosunku do młodszej osłony frag- krawędzi południowej osadziły się niższe ogniwa ment prekambryjskiego Masywu Czeskiego lub — dolnego karbonu (piętro Pericyclus) natomiast na zgodnie z opinią Lepsiusa — byłby on młodszy samych gnejsach osadziły się tylko młodsze ogni- od starszego paleozoiku i przez to porównywalny wa (piętro Glyphioceras). Zachodnia granica tek- z osłoną Karkonoszy i saksońskich Gór Granuli- toniczna z niecką śródsudecką powstała w fazie towych. Cloos podkreśla ponadto, że w sylurze sudeckiej, natomiast w fazie kruszcogórskiej i astu- Gór Bardzkich oraz w zlepieńcach górnego de- ryjskiej była ona „powierzchnią ruchów". Blok wonu Dzikowca nie występują otoczaki gnejsów gnejsowy Gór Sowich wypiętrzony został w cza- sowiogórskich. Finckh (1923) przyjmował, że gnej- sie ruchów waryscyjskich. sy Gór Sowich są wysoko zmetamorfizowanymi Północną granicę bloku gnejsowego Gór So- skałami paleozoicznymi przypuszczalnie wieku wich według tego autora wyznacza również uskok, kambro-sylurskiego. który jest młodszy od struktur fałdowych depresji W kilka lat później Kossmat (1925) i Suess Świebodzic. Ku wschodowi uskok ten odgranicza (1926) przedstawili nowy pogląd, że blok sowio- gnejsy sowiogórskie od serpentynitów grupy gór- górski ma cechy „bloku płaszczowinowego" oder- skiej Ślęzy. Serpentynity zaś są płasko nasunięte wanego od Masywu Czeskiego w czasie ruchów na gnejsy. waryscyjskich. Kossmat (1925) stwierdził, że na Wschodnia granica z seriami łupków meta- południu z gnejsami sowiogórskimi graniczą „trans- morficznych (metamorfik kamieniecko-niemczań- gresywne" zlepieńce kulmowe z Productus gigan- ski) ma według Bederkego również charakter dyslo- tem, które lokalnie sięgają na obszar Gór Sowich, kacji, przy czym „seria fyllitowa" tej strefy byłaby gdzie leżą niezgodnie na gnejsach, dalej zaś ku nasunięta na gnejsy. Autor ten dyskutuje z po- południowi występuje sylur, natomiast na północy glądem Finckha, który przyjmował, że na granicy w depresji Świebodzic górny dewon. W takim z gnejsami występują zmetamorfizowane szarogła- otoczeniu zdaniem Kossmata pozycja bloku sowio- zy kulmu złożone z materiału gnejsowego, na górskiego jest obca, analogicznie jak obca jest po- które później zostały nasunięte sylurskie łupki zycja geologiczna masywów Frankenberg-Wilden- i kwarcyty. Te szarogłazy stanowiłyby według fels i Miinchberg w stosunku do ich geologicz- Finckha zaklinowane resztki dawnej pokrywy kul- nego otoczenia. mowej gnejsów sowiogórskich. Zdaniem Bederke- W roku 1929 Bederke przeprowadził meryto- go bardziej uzasadnione byłoby przyjęcie, że te ryczną dyskusję z poglądami Kossmata i Suessa szarogłazy mogłyby odpowiadać „podstawowym przedstawiając argumenty przeczące tej hipotezie. ogniwom" serii sylurskiej. Można przypuszczać, Według Bederkego granice bloku sowiogórskiego jak twierdzi Bederke, że zarówno występujące na z sąsiednimi jednostkami są tektoniczne i wyzna- północnym obrzeżeniu łupki sylurskie Wzgórz Jen- czone przez uskoki, a częściowo także przez na- kowskich, jak również fyllity i łupki szarogłazowe sunięcia. Występowanie otoczaków gnejsów sowio- Kłodzka (południowe obrzeżenie) zbudowane są POZYCJA GEOLOGICZNA BLOKU SOWIOGORSKIEGO 85 z detritusu gnejsów, chociaż w tym przypadku łańcuchów fałdowych. Brzegi „trójkąta" bloku so- jego pochodzenie z bloku gnejsowego Gór Sowich wiogórskiego wyznaczają strefy dyslokacyjne to- nie zostało bezpośrednio udowodnione. warzyszące rozłamom sięgającym głęboko w sko- W późniejszej pracy Bederke (1934) ponownie rupę ziemską. Intruzje magmowe oraz silny wulka- zajmuje się problemem pozycji geologicznej bloku nizm występujące na obwodzie trójkąta sowiogór- sowiogórskiego. Powtórzone tu zostały poglądy skiego w okresach wzmożonych ruchów tekto- z poprzedniej pracy. Nowy jest pogląd odnośnie nicznych wskazują na istnienie takich rozłamów. do granicy bloku sowiogórskiego z niecką śród- Problem pozycji geologicznej bloku sowiogór- sudecką. Według tego autora gnejsy sowiogórskie skiego dyskutowany był również w pracach Ober- występują w podłożu niecki śródsudeckiej, przy ca. W jednej z pierwszych prac (Oberc 1957) czym jednostka fleksuralna gnejsów oddziela nieckę autor ten przyjmuje, że sam blok sfałdowany zo- wałbrzyską od pozostałych części tego obszaru. stał w starszych ruchach przedtakońskich, nato- Poglądy Bederkego o wpływie gnejsów sowiogór- miast w młodszych ruchach przedtakońskich sta- skich na paleogeografię górnego dewonu depresji nowił już masę śródgórską mającą wpływ na kie- Świebodzic, a przede wszystkim na transport oto- runki struktur związanych z tymi ruchami. Po- czaków gnejsowych potwierdza później swoimi ba- nadto sugeruje, że gnejsy były prawdopodobnie daniami Pawlik (1939). przykryte seriami metamorficznymi analogicznymi Nowsze poglądy odnośnie do pozycji geolo- do tych, jakie występują w ich obrzeżeniu i stąd gicznej gnejsowego bloku sowiogórskiego przed- też można przyjąć, że masa śródgórską gnejsów stawione zostały w kilku pracach. Do najwcześniej- Gór Sowich wyciśnięta jest z „młodszego przed- szych należy zaliczyć pracę H. Teisseyre'a (Teis- takońskiego" górotworu i ukazuje się w jądrze seyre, Smulikowski, Oberc 1957). Według tego elementu mającego charakter potężnej antykliny. autora „kra sowiogórska" w okresie orogenezy W późniejszej pracy Oberc (1966) podtrzymuje waryscyjskiej stanowiła już element zesztywniały,
Load more

Recommended publications
  • World Map Showing Surface and Subsurface Distribution, and Lithologic Character of Middle and Late Neoproterozoic Rocks
    World Map Showing Surface and Subsurface Distribution, and Lithologic Character of Middle and Late Neoproterozoic Rocks By John H. Stewart1 Open-File Report 2007-1087 2007 U.S. Department of the Interior U.S. Geological Survey 1 Menlo Park, Calif. U.S. Department of the Interior DIRK KEMPTHORNE, Secretary U.S. Geological Survey Mark D. Myers, Director U.S. Geological Survey, Reston, Virginia 2007 Revised and reprinted: 2007 For product and ordering information: World Wide Web: http://www.usgs.gov/pubprod Telephone: 1-888-ASK-USGS For more information on the USGS—the Federal source for science about the Earth, its natural and living resources, natural hazards, and the environment: World Wide Web: http://www.usgs.gov Telephone: 1-888-ASK-USGS Suggested citation: Stewart, John H., 2007, World map showing surface and subsurface distribution, and lithologic character of Middle and Late Neoproterozoic rocks: U.S. Geological Survey Open-File Report 2007-1087. Any use of trade, product, or firm names is for descriptive purposes only and does not imply endorsement by the U.S. Government. Although this report is in the public domain, permission must be secured from the individual copyright owners to reproduce any copyrighted material contained within this report. ii Contents Introduction......................................................................................................................... 3 Sources of information ........................................................................................................ 2 Africa [AF]
    [Show full text]
  • Pan-African Orogeny 1
    Encyclopedia 0f Geology (2004), vol. 1, Elsevier, Amsterdam AFRICA/Pan-African Orogeny 1 Contents Pan-African Orogeny North African Phanerozoic Rift Valley Within the Pan-African domains, two broad types of Pan-African Orogeny orogenic or mobile belts can be distinguished. One type consists predominantly of Neoproterozoic supracrustal and magmatic assemblages, many of juvenile (mantle- A Kröner, Universität Mainz, Mainz, Germany R J Stern, University of Texas-Dallas, Richardson derived) origin, with structural and metamorphic his- TX, USA tories that are similar to those in Phanerozoic collision and accretion belts. These belts expose upper to middle O 2005, Elsevier Ltd. All Rights Reserved. crustal levels and contain diagnostic features such as ophiolites, subduction- or collision-related granitoids, lntroduction island-arc or passive continental margin assemblages as well as exotic terranes that permit reconstruction of The term 'Pan-African' was coined by WQ Kennedy in their evolution in Phanerozoic-style plate tectonic scen- 1964 on the basis of an assessment of available Rb-Sr arios. Such belts include the Arabian-Nubian shield of and K-Ar ages in Africa. The Pan-African was inter- Arabia and north-east Africa (Figure 2), the Damara- preted as a tectono-thermal event, some 500 Ma ago, Kaoko-Gariep Belt and Lufilian Arc of south-central during which a number of mobile belts formed, sur- and south-western Africa, the West Congo Belt of rounding older cratons. The concept was then extended Angola and Congo Republic, the Trans-Sahara Belt of to the Gondwana continents (Figure 1) although West Africa, and the Rokelide and Mauretanian belts regional names were proposed such as Brasiliano along the western Part of the West African Craton for South America, Adelaidean for Australia, and (Figure 1).
    [Show full text]
  • Soils of Lower Silesia [Gleby Dolnego Śląska]
    GLEBY DOLNEGO ŚLĄSKA: geneza, różnorodność i ochrona SOILS OF LOWER SILESIA: origins, diversity and protection SOILS of Lower Silesia: origins, diversity and protection Monograph edited by Cezary Kabała Polish Society of Soil Science Wrocław Branch Polish Humic Substances Society Wrocław 2015 GLEBY Dolnego Śląska: geneza, różnorodność i ochrona Praca zbiorowa pod redakcją Cezarego Kabały Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Oddział Wrocławski Polskie Towarzystwo Substancji Humusowych Wrocław 2015 Autorzy (w porządku alfabetycznym) Contributors (in alphabetic order) Jakub Bekier Andrzej Kocowicz Tomasz Bińczycki Mateusz Krupski Adam Bogacz Grzegorz Kusza Oskar Bojko Beata Łabaz Mateusz Cuske Marian Marzec Irmina Ćwieląg-Piasecka Agnieszka Medyńska-Juraszek Magdalena Dębicka Elżbieta Musztyfaga Bernard Gałka Zbigniew Perlak Leszek Gersztyn Artur Pędziwiatr Bartłomiej Glina Ewa Pora Elżbieta Jamroz Agnieszka Przybył Paweł Jezierski Stanisława Strączyńska Cezary Kabała Katarzyna Szopka Anna Karczewska Rafał Tyszka Jarosław Kaszubkiewicz Jarosław Waroszewski Dorota Kawałko Jerzy Weber Jakub Kierczak Przemysław Woźniczka Recenzenci Reviewers Tadeusz Chodak Michał Licznar Jerzy Drozd Stanisława Elżbieta Licznar Stanisław Laskowski Polskie Towarzystwo Gleboznawcze Oddział Wrocławski Polskie Towarzystwo Substancji Humusowych Redakcja: Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska 50-357 Wrocław, ul. Grunwaldzka 53 Druk i oprawa: Ultima-Druk Sp z o.o. 51-123 Wrocław, ul. W. Pola 77a ISBN 978-83-934096-4-8 Monografia
    [Show full text]
  • Stratigraphic Studies on the Precambrian in Finland
    STRATIGRAPHIC STUDIES ON THE PRECAMBRIAN IN FINLAND by Ahti Simonen Simonen, A. 1986, Stratigraphie studies on the Preeambrian in Finland. Geological Survey 01 Finland, Bulletin 336, 21-37.3 figures, one table, one appendix. The main historieal outlines of the stratigraphie study of the Preeambrian in Finland are presented. Detailed field work and the applieation of new methods of research have steadily inereased our stratigraphie knowledge, and many reinterpretations of earlier eonelusions have therefore been neeessary. Key words: stratigraphy, basement , Svecokarelides, Preeambrian. research, history , glossary, Finland Prof. Ahti Simonen, Otakllja 3 D 46, 02/50 Espoo /5, Finland CONTENTS Introduction ." , .. " .... "" .. "" .......... , ... ",., ... ",... ... 22 Main historical outlines .",."" .. .... , ... .. , ... ",." ... ... ""... 22 Pre-Svecokarelidic base me nt complex 27 Svecokarelides 28 Karelidic belt 29 Svecofennidic belt ,., ........... ..... , ... "' . ..... , ,, .. .. .. .. , 32 Post-Svecokarelian rocks ... .. , .. ,." .. ", ... ........ .. """, . ", 34 ConcIuding Remarks .... .... .. ............ ..... .. ... ......... .. , 35 References ...... , . ...... .. , ...... , ..... ,......... .. .... .... 35 Appendix: Explanation of the terms (by Ahti Simonen and Carola Eklundh) Geological Survey of Finland, Bulletin 336 22 Ahti Simonen INTRODUCTION The study of the sueeession of events and Finland. Furthermore, the methods suitable the stratigraphie cIassifieation of formations for stratigraphie interpretation of metamorphie
    [Show full text]
  • Precambrian in the External Zones of the Variscides: Central and Northern Parts O F the Armprican Massif
    Chapter 1 Precambrian in the external zones of the Variscides: central and northern parts o f the Armprican Massif Jean Cogné,* Bernard auvray,* Lionel dupretv Jean-Jacques Chauvel,* and Dominique Rabu* * Centre Armoricain d ’Etude Structurale des Socles (CNRS), Institut de Géologie de l’Université de Rennes, 35042 Rennes-Cedex ’Laboratoire de Géologie Armoricaine, Université de Caen, 14032 Caen-Cedex 'B.R.G.M., Service Géologique Régional ‘Pays de Loire’, 10, Rue H. Picherit, 44300 Nantes Contents General framework J. Cogné 414 1.1 Precambrian in the Domnonean domain: the Trégor Massif of north Brittany B. Auvray 415 References 433 1.2 Problem of the Lower Brioverian in the context of a two-phase Cadomian orogenic cycle: the Precambrian of the Penthièvre Massif and its adjoining Mancellian boundary J. Cogné 434 References 443 1.3 The Proterozoic of northeastern Armorican Massif L. Dupret 444 References 460 1.4 Brioverian in central Brittany J.-J. Chauvel and D. Rabu 462 References 470 1.5 Geodynamic evolution of the Cadomian fold belt in the Armorican Massif: present data and new problems J. Cogné 470 References 482 413 Precambrian in the external zones o f the Variscides 415 Cadomian tectonic effects appear relatively minor defined in this massif (Cogné, 1959) and even if the and are seen to diminish in importance as one goes existence of an ancient basement is very likely, there towards the south and east away from the is no evidence so far for rocks older than 1000 Ma. Domnonean ‘Cordillera’ (ridge). The deformation This is in contrast with the situation further north style of these external parts of the Cadomian chain in the Trégor massif and in the Channel Islands is characterized by a lack of cleavage and a (Fig.
    [Show full text]
  • Structure and Tectonic Evolution of the Armorican Massif
    Downloaded from http://jgs.lyellcollection.org/ by guest on September 25, 2021 J. geol. Soc. London, Vol. 137, 1980, pp. 211-216. Printed in Northern Ireland. Conference Report Structure and tectonic evolution of the Armorican Massif R. A. Roach Report of a meeting of the Tectonic Studies Group held onthe foliated granodiorites and quartz-diorites, to at Burlington House, 14 March 1979. The meeting was helpdistinguishto Pentevrian andCadomian organized by Dr A. J. Barber and Dr P. R. Cobbold. magmatic-metamorphic episodes. Whiledeformation, metamorphic and magmatic The papers presented provided a timely review of the episodes occurring between 670 and 490 Ma are well major advances during the last decade in understand- establishedfor the northern part of theMassif, the ing the structure and tectonic evolutionof the Armori- significance of Cadomian structures in central Brittany canMassif. The establishment of specialresearch has been recently questioned. According to Hanmer, groups at the Universities of Rennes, Brest, Caen and Le Corre & Bertht,who presented a considerable Nantes, supported by the CNRS, has been the prime amount of supporting data, the main syn-metamorphic factor in this development. As a result, the geological deformation recognized within the Upper Brioverian evolution of this region is probably better understood of central Brittany is Hercynian in age. Less certain, thanthat of otherNercynian Massifs in central and however, is their conclusion that the Upper Brioverian western Europe. is thepost-tectonic molasse to the main phases of Thegeological evolution of the Armorican Massif Cadomianorogeny. CognC,in his model,envisaged canbe traced back more than 2000 Ma, beginning deposition of thecentral Brittany Brioverian on the withthe deposition of aLower Proterozoic or late southerncontinental slope of thePentevrian micro- Archaean supracrustal sequence which was polyphase continent, whereas Auvray & Lefort suggested deposi- deformed,metamorphosed, and intruded by granitic tion within a marginal sea.
    [Show full text]
  • Paleozoic Evolution of Pre-Variscan Terranes: from Gondwana to the Variscan Collision
    Geological Society of America Special Paper 364 2002 Paleozoic evolution of pre-Variscan terranes: From Gondwana to the Variscan collision Gérard M. Stamp×i Institut de Géologie et Paléontologie, Université de Lausanne, CH-1015 Lausanne, Switzerland Jürgen F. von Raumer Institut de Minéralogie et Pétrographie, Université de Fribourg, CH-1700 Fribourg, Switzerland Gilles D. Borel Institut de Géologie et Paléontologie, Université de Lausanne, CH-1015 Lausanne, Switzerland ABSTRACT The well-known Variscan basement areas of Europe contain relic terranes with a pre-Variscan evolution testifying to their peri-Gondwanan origin (e.g., relics of Neo- proterozoic volcanic arcs, and subsequent stages of accretionary wedges, backarc rift- ing, and spreading). The evolution of these terranes was guided by the diachronous subduction of the proto-Tethys oceanic ridge under different segments of the Gond- wana margin. This subduction triggered the emplacement of magmatic bodies and the formation of backarc rifts, some of which became major oceanic realms (Rheic, paleo- Tethys). Consequently, the drifting of Avalonia was followed, after the Silurian and a short Ordovician orogenic event, by the drifting of Armorica and Alpine domains, ac- companied by the opening of the paleo-Tethys. The slab rollback of the Rheic ocean is viewed as the major mechanism for the drifting of the European Variscan terranes. This, in turn, generated a large slab pull force responsible for the opening of major rift zones within the passive Eurasian margin. Therefore, the µrst Middle Devonian Variscan orogenic event is viewed as the result of a collision between terranes detached from Gondwana (grouped as the Hun superterrane) and terranes detached from Eurasia.
    [Show full text]
  • The Sudetic Geological Mosaic: Insights Into the Root of the Variscan Orogen
    Przegl¹d Geologiczny, vol. 52, no. 8/2, 2004 The Sudetic geological mosaic: Insights into the root of the Variscan orogen Ryszard Kryza*, Stanis³aw Mazur*, Teresa Oberc-Dziedzic* A b s t r a c t: The Sudetes in the NE part of the Bohemian Massif stretch between the NW–SE-trending Odra Fault Zone and Elbe Fault Zone and represent a structural mosaic which was shaped, predominantly, during the Variscan orogeny. They are composed of various geological units, including basement units in which Neoproterozoic to Carboniferous rocks are exposed, and a post-orogenic cover of younger deposits. During the long history of geological research, the Sudetes have become a “type locality” for a range of important geological phenomena, such as granites and orthogneisses, ophiolites and (meta)volcanic sequences, granulites, eclogites and blueschists, nappe tectonics and terrane concepts. In spite of significant recent achievements, many key problems need further study, and a selection of them is proposed in this paper: (a) the presence of older, Neoproterozoic (Cadomian) rocks and their position within the Variscan collage, (b) the character and emplacement setting of Palaeozoic, pre-Variscan sedimentary successions and magmatic complexes (including ophiolites), (c) structural evolution, metamorphism (in particular HP/T grades) and exhumation of deeper crustal blocks during the Variscan orogeny, and (d) post-orogenic development. Future investigations would require an interdisciplinary approach, combining various geological disciplines: structural geology, petrology, geochemistry, geophysics and geochronology, and, also, multilateral interlaboratory cooperation. Key words: Variscan Belt, Sudetes, Cadomian orogeny, Variscan orogeny, (meta)granitoids, (meta)volcanics, ophiolites, granulites, eclogites, blueschists, nappe tectonics, terranes The Variscan orogen of Europe, one of the classically compared to the Sudetic mountain range, and largely cove- defined, global-scale orogenic systems (Suess, 1926; Kos- red by Cenozoic deposits.
    [Show full text]
  • CHAPTER 2 MANTLED GNEISS DOMES by Paula F. Trever PART I
    CHAPTER 2 MANTLED GNEISS DOMES by Paula F. Trever PART I: A REVIEW OF THE LITERATURE INTRODUCTION The recognition of metamorphic rocks in the hinterland of t he North American Cordillera was accompanied by a renewed interest in the classic concepts of orogenic development. Did these r ocks r epresent a classic "metamorphic core," a zone in which formerly mobile orogenic infrastructure was raised to view (Armstrong and Hansen, 1966; Price and Mountjoy, 1970)? As the model of the Cordilleran "metamorphic core complex" developed, infrastructural imagery was superseded by an emphasis on a superimposed Tertiary mylonitic-cataclastic effect, unrelated to earlier orogenesis. The model, as presently expounded (Davis and Coney, 1979), does not emphasize the conclusions of local studies which indicate that mobile behavior was necessary for the structural development of some of the complexes (McMillan, 1973; Reesor and Moore, 1971; Fox and others, 1977; Armstrong, 1968; Wagg, 1968). The concept of mobilization, somewhat foreign to Cordilleran geologists, has been reviewed by Watson (1967), who noted the contributions of Sederholm (1926), Wegmann (1935), and Eskola (1949). The terminology of Wegman is familiar to those who are acquainted with the later work of Haller (1955). However, it is the work of Eskola,with his formulation of the mantled gneiss dome concep½ that is best known to North American geologists and has the most frequently been applied to the metamorphic terranes of the Cordil­ lera . This chapter will provide a basis on which to assess such usage. 65 THE MANTLED GNEISS DOME OF ESKOLA (1949) Eskola described from the Karelide (early Proterozoic) zone of East Finland gneissic domes overlain by sedimentary strata in which the layering was parallel to both the dome contacts and the foliation of the gneiss.
    [Show full text]
  • Cuius Regio? Ideological and Territorial Cohesion of the Historical Region of Silesia (C
    Cuius regio? Ideological and Territorial Cohesion of the Historical Region of Silesia (c. 1000-2000) vol. 4 eds Lucyna Harc, Przemysław Wiszewski, Rościsław Żerelik Online access: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/63930 http://cuiusregio.uni.wroc.pl/en/publikacje http://cuiusregio.uni.wroc.pl/pl/publikacje Region Divided. Times of Nation-States (1918-1945) eds Marek Czapliński, Przemysław Wiszewski Wrocław 2014 The book was published with funds of the program Cuius regio. Analiza sił spajających i destrukcyjnych w obrębie regionu określających przynależność osób (grup społecznych) oraz spójność społeczną jako zjawisko historyczne / Cuius regio. An analysis of the cohesive and disruptive forces destining the attachment of (groups of) persons to and the cohesion within regions as a historical phenomenon, decision of the Polish Minister of Science and Higher Education No. 832/N-ESF-CORECODE/2010/0. Peer review: Piotr Greiner Translated by: Katarzyna Hussar (chapters), Przemysław Wiszewski and Maciej Zińczuk (summaries) Language proofreading: Matthew La Fontaine, Matthew Bastock © Copyright by Authors and Uniwersytet Wrocławski Cover design: Marcin Fajfruk Typesetting: Anna Lenartowicz, Tomasz Kalota ISBN 978-83-927132-8-9 Publishing House eBooki.com.pl ul. Obornicka 37/2 51-113 Wrocław tel.: +48 602 606 508 email: [email protected] WWW: http://www.ebooki.com.pl Table of Contents Przemysław Wiszewski In the shadow of nation-states. Silesia divided (1918-1945) ..............................9 Tomasz Kruszewski Silesian administrative
    [Show full text]
  • Images of Lithospheric Heterogeneities in the Armorican Segment of the Hercynian Range in France
    Tectonophysics 358 (2002) 121–134 www.elsevier.com/locate/tecto Images of lithospheric heterogeneities in the Armorican segment of the Hercynian Range in France S. Judenherca,*, M. Graneta, J.-P. Brunb, G. Poupinetc, J. Plomerova´ d, A. Mocquete, U. Achauera a Ecole et Observatoire des Sciences de la Terre, UMR 7516, Strasbourg, France b Ge´osciences Rennes UPR 4661, Rennes, France c Laboratoire de Ge´ophysique Interne et de Tectonique, UMR 5559, Grenoble, France d Geophysical Institute, Czech Academy of Sciences, Prague, Czech Republic e Laboratoire de Plane´tologie et de Ge´ophysique, FRE-CNRS 2129, Nantes, France Received 4 September 2000; received in revised form 4 April 2001; accepted 15 June 2002 Abstract The Armorican Massif is located in western France. It is a part of the Hercynian Range formed in several phases of SE–NW compression from Devonian to Carboniferous time (ca. 400–300 Ma). The main tectonic features are the North and South Armorican shear zones with WNW–ESE strike. In the framework of the Ge´oFrance3D program, we have installed 35 seismological stations along two NS lines crossing the main Hercynian WNW–ESE fault systems. The data set collected during the experiment allows us to compute a 3D P-velocity model and to map S-wave seismic anisotropy at depth using teleseismic shear waves splitting measurements. The South Armorican shear zone (SASZ) is characterized by a strong (4–5%) velocity contrast and a fast shear wave azimuth parallel to its strike. The North Armorican shear zone (NASZ) does not show any significant lithospheric signature. The tomographic image and anisotropy results suggest that the Armorican lithosphere consists of the juxtaposition of distinct lithospheric blocks assembled in a subduction type process predating the Hercynian Orogeny.
    [Show full text]
  • Edinburgh Geologist No. 24. Spring 1990
    The Edinburgh Geologist No. 24 Spring 1990 Incorporating the Proceedings of the Edinburgh Geological Society ISSth Session 1988-1989 The Ochil Fault at Stirling THE EDIN8URGH GEOLOGIST No. 24 Spring 1990 Incorporating the Proceedings of the Edinburgh Geological Society 155th Session 1988-1989 Acknowledgements Cover Illustration Upper Carbo niferous sedimentary rocks, down faulted by the Ochil Fault against Lower Devonian volcanics of the Gchil Hills near Stirlin g. BGS photograph D 1938, reproduced by permission of the Director, Briti'sh Geological Survey, NERC copyright reservcd. Published by The Edinburgh Geological Society clo British Geological Survey West Mains Road Edinburgh E H9 3LA rSSN 0265-7244 Price £1.50 net Printed by Drummond Street Reprographics Unit. Typesct by Drummond Street Reprographics U nit. Editorial The current issue includes the Proceedings of the Society (for the 1988-1989) Session and four articles that I hope will stir the interest of members, particularly those who are fascinated by geological enigmas. The life and work of James Neilson is reviewed, by Alistair Sutherland of the Royal Museum of Scotland. Neilson was a prominent Scottish Geologist at the turn of the century, about whom significant facts (including his place and date of birth) remain unknown. Bill Baird comments on two more geological curiosities: the Stone-Spheres of Central America, that are thought to be giant spherulites, but which were originally described as artifacts, carved by members of an unknown early race that inhabited the region, and the discovery in 1972, of naturally occurring nuclear reactors in Proterozoic rocks of Gabon in SW Africa. Arlene Hunter's article describes geological mapping in the Lahnalhti area of Finland, supported in part, by a grant from the Society's Clough Fund.
    [Show full text]