En Leefbaarheidsplan Oost-Groningen
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Regionaal woon- en leefbaarheidsbasisplan Oost-Groningen Van krimp naar kwaliteit eindversie KAW architecten en adviseurs Oldambt, Menterwolde, Pekela, Veendam, Stadskanaal, Bellingwedde en Vlagtwedde 1 Inhoudsopgave Inleiding 5 Oost-Groningen in 2030: Mooi hè? 7 Een terugblik op twintig jaar werken aan kwaliteit en leefbaarheid Hoe staan we ervoor? 11 Samenvatting van het inventarisatierapport De opgaven 19 In acht samenhangende clusters Bestuurlijke strategie 23 Gemeenten doen het niet alleen Actieplan 29 Samen de vaart erin houden Financiën 37 Bijlagen 40 Oost-Groningen: zeven gemeenten, drie subregio’s ‘Oost-Groningen’ is de algemene omschrijving van onze regio. Zij bestaat uit zeven gemeenten: Oldambt, Menterwolde, Pekela, Veen- dam, Stadskanaal, Bellingwedde en Vlagwedde. Deze zeven gemeenten werken samen op het niveau van de regio als geheel en - nog intensie- ver- op het niveau van de subregio. Er zijn drie subregio’s • Subregio I: Oldambt gemeente Oldambt (voor 2010 de gemeenten Winschoten, Scheemda en Reiderland). Totaal ca. 40.000 inwoners. • Subregio II: Groninger Veenkolonien gemeenten Veendam, Pekela en Menterwolde. Totaal ca. 53.000 inwoners. • Subregio III: Westerwolde gemeenten Stadskanaal, Bellingwedde en Vlagtwedde. Totaal ca. 59.000 inwoners. Onder Oost-Groningen rekenen we hier uitsluitend het gebied van deze zeven gemeenten. Het Eemsmondgebied, dat in andere contexten ook wel tot Oost-Groningen wordt gerekend, hoort er in dit plan dus niet bij. 4 Oldambt, Menterwolde, Pekela, Veendam, Stadskanaal, Bellingwedde en Vlagtwedde KAW architecten en adviseurs Inleiding Inventarisatie, opgaven, strategie en actie Allereerst zijn de veranderingen in de bevolking en de gevolgen ervan zorgvuldig in beeld gebracht. Eind 2010 verscheen het Inven- tarisatierapport Wonen en Leefbaarheid Oost-Groningen, dat ook de belangrijkste opgaven voor de regio in beeld bracht. Vervolgens hebben de verantwoordelijke bestuurders zich uitgesproken over Minder bewoners, meer ouderen en minder jongeren een aantal principiële keuzes en richtinggevende vragen over de Oost-Groningen, grofweg bestaande uit de landstreken Oldambt, rol van de gemeente, samenwerking met buurgemeenten en maat- Groninger Veenkoloniën en Westerwolde, is een prachtig stuk schappelijke instanties, en participatie van burgers en bedrijven. (de Nederland. Maar het is ook een regio waar in de toekomst de be- bestuurlijke strategie). In de derde fase zijn ook de maatschappelijke volkingssamenstelling flink zal veranderen: minder bewoners, meer partners actief bij het proces betrokken onder meer op een toogdag ouderen en minder jongeren. in Veendam, waar gezamenlijk is gewerkt aan een concreet actieplan. De aldus verzamelde ingrediënten, aangevuld met een smaakmaker Oost-Groningen vitaal en leefbaar te houden (Oost-Groningen in 2030) en een eerste financiële verkenning vormen Als de bevolking in aantal terugloopt en in samenstelling verandert de basis voor het nu voorliggende Woon- en leefbaarheidsbasisplan wordt dat als eerste zichtbaar op de woningmarkt. Huizen staan voor Oost-Groningen. langer te huur en te koop of komen zelfs leeg te staan. Als er meer (oude) ouderen komen, zal ook de behoefte aan specifieke ouderen- woningen toenemen, net als de behoefte aan zorg. Minder inwoners heeft ook gevolgen op allerlei andere terreinen: winkels, scholen, cul- turele - en sportaccommodaties, verenigingen... al deze voorzieningen Bevolkingsprognoses voorspellen een krimp van 7% in de jaren 2010 krijgen te maken met minder mensen en dus met minder draagvlak, - 2030. Op een totaal van ruim 150.000 inwoners in Oost-Groningen, als eerste de voorzieningen voor jongeren. De veranderingen in de betekent zo’n 10.000 inwoners minder. Het aandeel jongeren tot 20 bevolking plaatsen gemeenten en andere betrokken instanties voor jaar neemt af: van 22% nu, tot 19% in 2030. Een geringer percentage nieuwe opgaven; op de woningmarkt en op alle gebieden van leef- op een kleiner totaal betekent in absolute zin een forse afname: van baarheid. In de kern gaat het om de vraag hoe we op de veranderin- 33.000 jongeren in 2010 naar 27.000 in 2030. Het aandeel ouderen gen in de bevolking moeten inspelen om ervoor te zorgen dat Oost- daarentegen zal flink toenemen, zowel procentueel (van 19% in 2010 Groningen voor de huidige en toekomstige bewoners een plezierig en tot 29% in 2030) als absoluut (28.000 in 2010; 41.000 in 2030). vitaal leefgebied blijft. KAW architecten en adviseurs Oldambt, Menterwolde, Pekela, Veendam, Stadskanaal, Bellingwedde en Vlagtwedde 5 Tot in de 19e eeuw was Oost Groningen in economisch opzicht een tamelijk welvarend gebied. De graanproductie was hoog, diverse indus- We wonen hier met ruim 150.000 mensen in goed voorziene stadjes gegrepen. trieënZo is groeidenonze regionale en bloeiden. soap Aan Onderweegns deze bloei kwam noar een geleidelijkKnoal een eind en mooie dorpen in een landschap dat niet alleen voor de inwoners enorme hitvanaf onder de jaren jongeren. ’30 in de In vorige deze eeuw. soap Datgeen werd snelle niet alleenjongens veroorzaakt met door de wereldcrisis en de oorlog, ook de massale toepassing van maar ook voor de vele bezoekers ontspanning en enorme afwisse- stropdassen en meisjes in mantelpakken maar succesvolle jongeren kunstmest op schralere gronden elders ontnam Oost Groningen zijn ling biedt. Zo kun je zeilen vanuit het historische Winschoten over met eerlijke beroepen die een beroepsopleiding volgen in Knoal. bijzondere agrarische positie. Na de oorlog werd met industriepolitiek de vele meren in Oldambt tot aan de uitgestrekte energielanderijen Starters opleidenen spreiding en vanvasthouden, overheidsdiensten dat is geprobeerdhet recept. de En werkgelegenheid natuurlijk helpt rondom Veendam en vandaar per trein naar het Nationaal Park Wes- ook de aanlegin de vanregio het op peilenorme te houden. Bio-park, Voor grote na de groepen Eemshaven bewoners het bleef groot de - terwolde. ste bedrijfsthema-gebiedregio aantrekkelijk van als alternatiefNoord Nederland. voor de matige kwaliteit van snel- groeiende kernen als Groningen en Emmen. Oost-Groningen is als gemeente onderdeel van de Interregionale De zorg is in Oost Groningen allang geen zorgenkindje meer. Om te Op het eind van de 20e eeuw veranderden deze omstandigheden Provincie Noordgrens die zijn hoofdstad heeft in Leer. Intensivering beginnen is de zorgvraag eenvoudigweg afgenomen. Niet alleen door opnieuw: het economisch beleid raakte gericht op de versterking van van de bestuurlijke samenwerking werd terecht als eerste voorwaar- de gezondheidspreventie vanuit de OGS maar ook omdat welzijn, kernzones zowel binnen als buiten Noord Nederland, werkgelegen- de gezien voor een verbetering van de leefkwaliteit. mantelzorgheidsbeleid en professionele door spreiding zorg werd van verlaten.het kleinste En door gehucht de toegenomen tot aan de drie regionaleautomobiliteit specialistische raakten wonen Multi en dedicatedwerken steeds OK’s minder perfect verweven. op De Een flinke bijdrage aan het positieve imago van Oost Groningen is elkaar zijn kwaliteitafgestemd. van steden Drijvende als Groningen, kracht achterEmmen endeze Assen integratie nam toe doorzijn gek geleverd door de Oost Groninger Standaard (OGS), een door de genoeg de grootschaligebewoners zelf.investeringen. Zorg is Heteindelijk vertrek vraaggestuurd van jongeren uit geworden, de regio naar regio zelf ontwikkelde kwaliteitsstandaard voor het onderwijs, die de basiszorgde stadwordt werd geregeld niet langer door gecompenseerd dorpscoöperaties. door terugkerende De gezamenlijke startende gezinnen. Stads wonen werd weer aantrekkelijk. uiteindelijk landelijk is ingevoerd. OGS maakte een einde aan het mo- coöperaties kopen de meest patiëntvriendelijke specialistische zorg in. De regio ontgroende, vergrijsde en kromp in inwoneraantal. Dit werd nomane meten uit het CITO-tijdperk en introduceerde maatstaven voelbaar vanaf het begin van deze eeuw. Scholen krompen en moesten voor sociale en culturele vaardigheden, beroepsoriëntatie en gezond- Wonen in sluiten,Oost Groningenwinkels liepen is in een aantal plezier. terug. CultuurvoorzieningenHuurders van sociale hadden huur het- heid. Uiteraard was daar samenwerking met vele maatschappelijke woningen betalenmoeilijk en geen de kwaliteit energie en meer, verkoopbaarheid sterker, ze van produceren delen van de meerparticu - geledingen buiten het onderwijs voor nodig. Naast het Waterschap dan ze verbruiken.liere woningvoorraad Verkrottende bleven panden achter. De zijn ouderenzorg opgekocht groeide en krijgen in vo- hebben wij in onze regio daarom nu ook het Schoolschap. Het is het vaak een culturelelume, maar of werd recreatieve geplaagd door functie. personeelstekorten De samenwerking en voortdurende tussen de Schoolschap gelukt om het onderwijs in de regio beter en efficiënter corporaties,bezuinigingen. bouwbedrijven Deze ontwikkeling en banken werd is in samengevat dit opzicht in zeerde term succesvol. ‘krimp’ en na een eerste korte ontkenningsfase was de aanvankelijke reactie te organiseren. De besparingen die hier mee zijn bereikt zijn allemaal “Van hier voortvarende door het zoogenaamde Damfterdiep, of vooral een toegenomen concurrentie. Gemeenten beconcurreerden in de ontwikkeling van OGS geïnvesteerd. De cultuurdiscussie van dertig jaar geleden is allang vergeten. Cultuur Trekvraart, heeft men ter wederzijde een fchoon en vermakelyk elkaar op inwoners, bedrijven en voorzieningen, scholen vochten om is nu een volstrekte vanzelfsprekendheid en een economie op zich. In Gezicht over de vruchtbare