STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY LUBACZÓW NA LATA 2008-2014
KWIECIE Ń 2008 ROK
Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
SPIS TRE ŚCI 1. WST ĘP ...... 3 2. PRZEBIEG I METODOLOGIA PROCESU PLANOWANIA...... 15 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ...... 22 3.1. Zasoby przyrodnicze i krajobrazowe...... 24 3.2. Sytuacja demograficzna...... 25 3.3. Praktyki religijne...... 28 3.4. Charakterystyka gospodarstw domowych i ich główne źródła utrzymania...... 29 3.5. Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych...... 32 4. DOST ĘP DO DÓBR I USŁUG SPOŁECZNYCH UMOśLIWIAJ ĄCYCH INTEGRACJ Ę SPOŁECZN Ą ...... 33 4.1. Kultura...... 33 4.2. Sport i rekreacja...... 35 4.3. Dost ęp do opieki zdrowotnej...... 37 4.4. Personel w podstawowej opiece zdrowotnej...... 38 4.5. Realizacja zada ń ochrony zdrowia przez samorz ąd gminy...... 39 4.6. Transport i komunikacja...... 39 5. INSTYTUCJE I ŚWIADCZENIA POMOCY SPOŁECZNEJ...... 90 5.1. Mapa wyst ępowania problemów społecznych na terenie gminy...... 90 5.2. Powody udzielania pomocy społecznej...... 92 5.3. Świadczenia rodzinne...... 101 5.4. Opieka nad dzieckiem i rodzin ą...... 102 5.5. Niepełnosprawni...... 103 6. RYNEK PRACY I AKTYWNO ŚĆ EKONOMICZNA MIESZKA ŃCÓW...... 104 6.1. Pracuj ący...... 104 6.2. Bezrobocie...... 105 6.3. Indywidualna aktywno ść ekonomiczna...... 110 6.4 Pomoc osobom bezrobotnym...... 110 7. BEZPIECZE ŃSTWO PUBLICZNE I PATOLOGIE SPOŁECZNE...... 111 7.1. Przest ępczo ść ...... 111 7.2. Uzale Ŝnienia ...... 115 7.3. Działania profilaktyczne...... 116 8. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE...... 120 9. EDUKACJA I PLACÓWKI O ŚWIATOWE...... 123 10. ANALIZA BADA Ń ANKIETOWYCH...... 127 11. ANALIZA SWOT...... 142 12. MISJA POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE LUBACZÓW...... 148 13. CELE STARTEGICZNE I OPERACYJNE...... 148 14. HARMONOGRAM REALIZACJI...... 112 15. PROPONOWANE ŹRÓDŁA FINASOWANIA...... 131 16. PROCES AKTUALIZACJI STRATEGII ...... 141
2 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
1. WST ĘP
Rozwi ązywanie problemów społecznych stanowi jedno z najwaŜniejszych zada ń administracji publicznej, szczególnie samorz ądowej wszystkich szczebli. Działania w obszarze polityki społecznej powinny by ć realizowane w ramach zintegrowanego systemu, w którym równorz ędnym partnerem jednostki samorz ądu terytorialnego s ą organizacje pozarz ądowe oraz inne instytucje i podmioty, nale Ŝą ce do ró Ŝnych sektorów Ŝycia publicznego. W polityce społecznej nast ępuje proces przej ścia od modelu pomocy, którego zasadnicz ą funkcj ą było udzielanie wsparcia materialnego, do modelu nastawionego na wzmocnienie postaw aktywnych oraz wspieranie osób i rodzin zgłaszaj ących si ę z pro śbą o pomoc w rozwi ązywaniu problemów społecznych. Jest to mo Ŝliwe dzi ęki rozwojowi ró Ŝnego rodzaju usług dla ró Ŝnych grup, korzystaj ących z pomocy społecznej. Działania samorz ądów lokalnych, w szczególno ści ośrodków pomocy społecznej powinny mie ć na celu nie tylko łagodzenie skutków trudnej sytuacji bytowej świadczeniobiorców pomocy społecznej, lecz tak Ŝe usuwanie przyczyn wykluczenia społecznego i zawodowego. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej nało Ŝyła na samorz ądy terytorialne obowi ązek opracowania i wdro Ŝenia strategii rozwi ązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Posiadanie strategii „społecznej" nie powinno by ć jednak tylko wypełnieniem ustawowego obowi ązku i wymogu formalnego. Praktyczn ą rol ę tego dokumentu jest pełnienie roli „drogowskazu" w realizacji systemowych i długofalowych działa ń z zakresu integracji społecznej oraz w procesie pozyskiwania przez samorz ąd lokalny funduszy zewn ętrznych na polityk ę społeczn ą. Opracowanie i realizacja strategii rozwi ązywania problemów społecznych pozwala skoordynowa ć i skoncentrowa ć działania ró Ŝnych instytucji działaj ących na polu polityki społecznej w gminie wokół głównych kierunków działa ń i głównych potrzeb w tej sferze. Strategia ta nie ogranicza si ę zatem w swych zapisach tylko do zada ń realizowanych bezpo średnio przez instytucje pomocy społecznej gminy. Powinna proponowa ć cele i zadania, które stanowi ą wyzwania dla całej społeczno ści lokalnej oraz wszystkich podmiotów działaj ących na polu polityki społecznej w gminie. Współpraca wielu partnerów na etapie budowy i wdra Ŝania strategii społecznej zapewni sukces w rozwi ązywaniu problemów społeczno ści lokalnych. Strategia rozwi ązywania problemów pomocy społecznej powinna słu Ŝyć tak Ŝe rozszerzeniu i poprawie jako ści form pracy socjalnej. Jest to mo Ŝliwe w przypadku profesjonalizacji 3 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
i przystosowania do nowych wyzwa ń instytucji i organizacji, zajmuj ących si ę pomoc ą społeczn ą w gminie oraz nawi ązania współpracy pomi ędzy instytucjami działaj ącymi w szerszym obszarze polityki społecznej mi ędzy innymi jak: edukacja, ochrona zdrowia, bezpiecze ństwo publiczne, pomoc niepełnosprawnym, zapobieganie wykluczeniu społecznemu, polityka równego statusu kobiet i m ęŜ czyzn itd. Działania zawarte w powy Ŝszym dokumencie b ędą kierowane głównie do środowisk, które pozostaj ą na marginesie Ŝycia społecznego, wykluczonych społecznie lub zagroŜonych tym zjawiskiem. Zgodnie z Narodow ą Strategi ą Integracji Społecznej poj ęcie wykluczenia oznacza brak lub ograniczenie mo Ŝliwo ści uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny być dost ępne dla wszystkich, a szczególno ści dla osób ubogich. S ą to mi ędzy innymi: publiczna edukacja, po średnictwo pracy, ochrona pracy, transport publiczny i publiczny sektor mieszkaniowy, administracja publiczna, sektor pozarz ądowy i organizacje społeczne, rynek pracy, rynek dóbr konsumenckich, rynek usług telekomunikacyjnych, bankowych i innych, prywatna własno ść i przedsi ębiorczo ść . Do najbardziej zagro Ŝonych zjawiskiem wykluczenia społecznego nale Ŝy zaliczy ć: • rodziny z trudno ściami wychowawczymi z dziećmi ze środowisk zaniedbanych, • osoby niepełnosprawne, • ofiary patologii Ŝycia rodzinnego, • kobiety samotnie wychowuj ące dzieci, • osoby długotrwale bezrobotne, • osoby przewlekle chore, • starsze osoby samotne, • osoby Ŝyj ące w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych, • osoby uzale Ŝnione od alkoholu, narkotyków i innych uzale Ŝnie ń. Działania okre ślone w strategii powinny by ć adekwatne do rzeczywistych potrzeb powy Ŝszych grup, które pozostaj ą na marginesie Ŝycia społecznego, wykluczonych społecznie lub zagro Ŝonych marginalizacj ą. Dlatego podstawowe znaczenie na etapie opracowania dokumentu ma przeprowadzenie diagnozy społecznej na terenie gminy. Rzetelna i mo Ŝliwie pełna diagnoza rzeczywistych potrzeb społeczno ści lokalnej jest niezb ędnym warunkiem efektywnej realizacji polityki społecznej na terenie gminy i zwi ększa szanse na zaanga Ŝowanie do tego procesu mo Ŝliwie szerokiej reprezentacji społeczno ści lokalnej. Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych dla Gminy Lubaczów na lata 2008-2014 powstała w oparciu o zapisy Ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy 4 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
społecznej. Art. 17 ust.1. pkt.1 Ustawy mówi: „do zada ń własnych gminy o charakterze obowi ązkowym nale Ŝy opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwi ązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka”. Strategia składa si ę z nast ępuj ących elementów: • diagnozy aktualnego stanu zagadnie ń społecznych w gminie Lubaczów, opartego na analizie materiałów sprawozdawczych GOPS, analizie materiałów przygotowanych przez inne jednostki organizacyjne Urz ędu Gminy Lubaczów (m.in. zespół obsługi szkół, Wydział Promocji) oraz instytucje - policj ę, placówki o światowe, o środek zdrowia, instytucje kultury, organizacje pozarz ądowe działaj ące na terenie gminy; • analizy bada ń ankietowych przeprowadzonych w śród mieszka ńców Gminy Lubaczów i pozostałych sołectw, dotycz ących problemów i potrzeb społecznych społeczności lokalnej; • analizy strategicznej SWOT gminy (mocnych i słabych stron, szans i zagro Ŝeń); • okre ślenia misji i wizji oraz celu strategicznego ogólnego i celów szczegółowych (operacyjnych); • okre ślenia metod realizacji celów; • propozycji harmonogramu; • propozycji źródeł finansowania wa Ŝnych zada ń okre ślonych w strategii. Zawarto ść niniejszego dokumentu wynika tak Ŝe z nowych mo Ŝliwo ści, zwi ązanych ze wst ąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Gmina Lubaczów, jak ka Ŝda gmina w Polsce staje przed wyzwaniem pozyskiwania funduszy strukturalnych na rozwój lokalny, w tym na działania w zakresie polityki społecznej. Wydatki na polityk ę społeczn ą w Polsce to 0,9% PKB, a średnia europejska to 2,1%. W najbli Ŝszym okresie napływ środków na integracj ę społeczn ą do samorz ądów lokalnych znacz ąco wzro śnie, dlatego istotna jest efektywno ść pozyskania środków na rzecz sfery społecznej. Istotny wpływ na tre ść niniejszego dokumentu ma tak Ŝe fakt udziału Gminy Lubaczów w Poakcesyjnym Programie Wspierania Obszarów Wiejskich i przyznanie gminie dotacji z Programu Integracji Społecznej. Mo Ŝliwo ść sfinansowania ze środków PIS wielu działa ń dotycz ących integracji społecznej jest niew ątpliw ą szans ą dla gminy. Ale strategia niniejsza ma szerszy zakres czasowy i zadaniowy od realizacji PPWOW na terenie gminy. Ma tak Ŝe szersze ramy finansowe od dotacji otrzymanej w ramach tego programu. Bezpo średnim skutkiem przyst ąpienia gminy do PPWOW jest zaproponowanie zada ń, które stanowi ą wyzwania dla całej 5 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
społeczno ści lokalnej i podmiotów zainteresowanych popraw ą sytuacji społecznej mieszka ńców gminy, bowiem zasada współpracy mi ędzysektorowej jest jednym z fundamentalnych elementów wykorzystania dotacji z Programu Integracji Społecznej. Partnerstwo i budowanie lokalnych koalicji jest tak Ŝe istotnym czynnikiem branym pod uwag ę przy ocenie wniosków o dotacje np. z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, znacznie zwi ększaj ącym szanse na otrzymanie wsparcia finansowego. Do świadczenia krajów „starej” UE, ale tak Ŝe i w Polsce dowodz ą, Ŝe lokalne partnerstwa społeczne s ą najbardziej efektywnym sposobem na rozwi ązywania problemów społecznych. Skuteczne i efektywne partnerstwo lokalne charakteryzuje si ę: • istnieniem formalnej struktury organizacyjnej dla tworzenia programów i ich wdra Ŝania, • zaangaŜowaniem do koalicji mo Ŝliwie wielu, ró Ŝnych partnerów, najlepiej reprezentuj ących trzy główne sektory – samorz ąd, NGO i biznes, • wielowymiarowym planem działania, • sformułowaniem wspólnych celów takich jak walka z bezrobociem, bied ą i społecznym wykluczeniem oraz promowaniem społecznej spójno ści i wł ączenia społecznego 1. Okres realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych dla Gminy Lubaczów przyj ęto na lata 2008-2014. Ułatwi to władzom samorz ądowym realizacj ę zada ń w ramach nowego okresu programowania i rozliczania funduszy strukturalnych. Strategia posiada ścisł ą korelacj ę z nast ępuj ącymi lokalnymi dokumentami planistycznymi: - „Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007 - 2015”, opracowana przez Przemysk ą Agencj ę Rozwoju Regionalnego. W dokumencie tym okre ślono nast ępuj ący cel strategiczny IV. „Poprawa warunków Ŝycia mieszka ńców, w szczególno ści poprzez inwestycje w infrastruktur ę społeczn ą oraz wszechstronny rozwój kapitału społecznego”. Powy Ŝszy cel strategiczny rozpisano na 15 celów szczegółowych, w tym bardzo istotne dla rozwi ązywania problemów społecznych jak: - podejmowanie szerokich działa ń maj ących na celu wspieranie osób zagro Ŝonych marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym, w tym osób niepełnosprawnych oraz zagro Ŝonych patologiami (alkoholizm w śród młodzie Ŝy, narkomania, wandalizm, chuliga ństwo i przemoc); - rozwój oferty edukacyjnej, opieku ńczej i wychowawczej skierowanej do dzieci i młodzieŜy; - aktywne działania na rzecz zmniejszania bezrobocia; - tworzenie klimatu dla rozwoju społecze ństwa obywatelskiego i wykorzystania potencjału sektora organizacji pozarz ądowych
1 Podr ęcznik moderatora warsztatów partycypacyjnego modelu budowania SRPS, PPWOW, Warszawa 2007 6 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
W strategii rozwoju zapisano mi ędzy innymi, Ŝe „podejmowane b ędą działania informacyjne i profilaktyczne, programy informacyjno-integracyjne dla ró Ŝnych grup społecznych, wdra Ŝane nowoczesne programy interwencyjne skierowane do grup ryzyka. Aby zwalczy ć zjawisko marginalizacji społecznej, konieczny jest, oprócz niezb ędnych działa ń osłonowych, rozwój form aktywnych, takich jak edukacja i aktywizacja środowisk marginalizowanych zawodowo i społecznie, a tak Ŝe wspieranie zatrudnienia tych grup. Wspierane b ędzie pogł ębianie współdziałania i partnerstwa słu Ŝb pomocy społecznej z instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi działaj ącymi na rzecz osób zagro Ŝonych marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym, instytucjami rynku pracy, ko ściołem katolickim i innymi ko ściołami oraz lokalnymi mediami w zakresie bie Ŝą cego monitorowania środowisk marginalnych tworzonych przez osoby ubogie, uzale Ŝnione, bezrobotne i niepełnosprawne. W celu tworzenia społecze ństwa obywatelskiego wa Ŝne jest nadanie inicjatywom obywatelskim, z udziałem sektora organizacji pozarządowych, odpowiedniego znaczenia, a tym samym tworzenie warunków do dialogu obywatelskiego kształtuj ącego ró Ŝnorodne formy partycypacji społecznej”. Powy Ŝsze zapisy s ą spójne z zało Ŝeniami niniejszej strategii rozwi ązywania problemów społecznych i proponowanym sposobem jej wdra Ŝania. - „Gminny System Profilaktyki i Opieki Nad Dzieckiem i Rodzin ą na lata 2008 – 2014”. Program został zatwierdzony w kwietniu 2008r przez Rad ę Gminy Lubaczów. Priorytety gminnego systemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodzin ą to: - eliminowanie czynników sprzyjaj ących wykluczeniu rodzin; - rozwój programów ochrony zdrowia dzieci i młodzieŜy; - tworzenie infrastruktury instytucjonalno – organizacyjnej i finansowej wspomagaj ącej programy integracji mi ędzypokoleniowej, - wł ączenie w Ŝycie społeczno ści dzieci i młodzie Ŝy niepełnosprawnej oraz ludzi młodych z deficytami edukacyjno - wychowawczymi i nieprzystosowanych społecznie; - tworzenie zintegrowanych programów przeciwdziałania przemocy, wykolejenia i przest ępczo ści młodego pokolenia. Dokument okre śla nast ępuj ące główne cele operacyjne: 1. Wzmacnianie potencjału rozwojowego rodziny w ramach którego zaplanowano zadania: • opracowanie raportu na temat warunków Ŝycia rodzin oraz dzieci i młodzie Ŝy • inicjowanie programów słu Ŝą cych rozwojowi młodego pokolenia i rodziny, wzmocnieniu czynników zapobiegaj ących dezorganizacji Ŝycia rodzinnego; • rozbudowa zaplecza usługowego wspieraj ącego rodzin ę w wypełnianiu jej funkcji i zada ń;
7 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
• rozwijanie lokalnej infrastruktury informacyjnej, edukacyjnej, terapeutycznej wspomagaj ącej rodzin ę w rozumieniu i rozwi ązywaniu problemów społecznych; 2. Wspieranie rodziców w ich funkcjach opieku ńczo – wychowawczych z zadaniami: • organizowanie na terenie placówek o światowych zaj ęć informacyjno - warsztatowych rozbudowuj ących wiedz ę rodziców na temat rozwoju dzieci i młodzie Ŝy; • wł ączenie rodziców w proces dydaktyczno – wychowawczy dzieci; • rozwijanie form opieki krótkoterminowej; • rozwijanie systemu wsparcia dla rodzin w kryzysie; • budowanie systemu wsparcia dla rodzin i edukacji dla rodzin zagro Ŝonych uzale Ŝnieniami i przemoc ą; • budowanie poradnictwa i edukacji dla rodziców słu Ŝą cych rozpoznawaniu zagro Ŝeń i uzale Ŝnie ń dzieci i młodzie Ŝy. 3. Poprawa standardu i jako ści Ŝycia rodzin, umo Ŝliwiaj ących realizowanie funkcji i zada ń słu Ŝą cych rozwojowi oraz osi ąganiu samodzielno ści, zaradno ści, niezale Ŝno ści i odpowiedzialno ści jej członków Ten cel operacyjne zawiera nast ępuj ące zadnia: • diagnoza i monitoring warunków i jako ści Ŝycia rodziny; • rozbudowa zintegrowanego systemu chroni ącego rodzin ę przed utrat ą bezpiecze ństwa socjalnego (wsparcie dla rodzin z osoby długotrwale bezrobotn ą); • rozwój zintegrowanego systemu wsparcia dla rodzin z niepełnosprawnymi członkami rodziny lub mieszkaj ącymi z osobami starszymi. 4. Wspieranie rodzin zagro Ŝonych ubóstwem, który zawiera nast ępuj ące zadania: • dostarczenie usług i świadcze ń pomocy społecznej rodzinom Ŝyj ącym w trudnych warunkach materialnych; • zapewnienie dzieciom i młodzie Ŝy z rodzin ubogich posiłków w szkole, wyposa Ŝenia w podr ęczniki i przybory szkolne, wypoczynku w czasie ferii letnich i zimowych - „Gminny Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii na 2008 rok ” przyj ęty Uchwal ą Rady Gminy Lubaczów z dnia 8 lutego 2008 Cele Gminnego Programu i kierunki działania na rok 2008 to: 1. Podniesienie poziomu wiedzy społecze ństwa na temat problemów zwi ązanych z u Ŝywaniem alkoholu i narkotyków.
8 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
2. Zahamowanie tempa wzrostu zainteresowania i popytu na napoje alkoholowe oraz narkotyki wśród dzieci i młodzie Ŝy poprzez rozwój pozaszkolnych programów profilaktycznych jako alternatywnych form sp ędzania wolnego czasu. 3. Zwi ększenie liczby kompetentnych realizatorów działa ń profilaktycznych. 4. Zwi ększenie liczby programów profilaktycznych uwzgl ędniaj ących problematyk ę profilaktyki alkoholowej i zapobiegania narkomanii. 5. Wspieranie szkolnych i środowiskowych działa ń profilaktycznych. Źródłem finansowania zada ń zawartych w Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii s ą środki finansowe bud Ŝetu gminy pochodz ące z opłat przedsi ębiorców za wydawanie zezwole ń na sprzeda Ŝ napojów alkoholowych, zamieszczone w dziale „Ochrona zdrowia”, rozdziały: „Przeciwdziałanie alkoholizmowi” i „Przeciwdziałanie narkomanii”. - „ Program Rozwoju Sportu w Gminie Lubaczów na lata 2008-2010” Priorytety w rozwoju sportu w Gminie Lubaczów na lata 2008-2010 są konsekwencj ą głównego celu strategicznego Strategii Rozwoju Sportu w Polsce do 2015 roku „Aktywne i sprawne społecze ństwo”. Okre ślone w programie zadania priorytetowe w rozwoju sportu w Gminie Lubaczów na lata 2008-2010 to: I. Wspieranie tworzenia i działalno ści organizacji społecznych realizuj ących zadania z zakresu sporu i rekreacji. II. Promowanie aktywno ści fizycznej i działalno ści rekreacyjnej z uwzgl ędnieniem turystyki aktywnej. III. Podnoszenie atrakcyjno ści lekcji wychowania fizycznego i sportu szkolnego. IV. Popularyzacja uprawiania sportu i rekreacji w śród ludzi dorosłych. V. Aktywna turystyka oparta na walorach krajobrazowych, przyrodniczych i historycznych. VI. Upowszechnianie systemu kształcenia i dokształcania kadr instruktorskich i trenerskich. VII. Promocja sportu i aktywno ści fizycznej osób niepełnosprawnych. VIII. Współudział we wdra Ŝaniu nowoczesnych programów kontroli sprawno ści fizycznej. IX. Doposa Ŝenie szkół i stowarzysze ń kultury fizycznej w urz ądzenia i sprz ęt sportowy. X. Budowa ogólnodost ępnych, wielofunkcyjnych boisk sportowych oraz sal gimnastycznych. XI. Opracowanie i wdro Ŝenie mechanizmów pozyskiwania środków finansowych na rozbudow ę, modernizacj ę i zarz ądzanie
- „Program Rozwoju Przedsi ębiorczo ści Gminy Lubaczów na lata 2008 - 2010” W niniejszym opracowaniu wyodr ębniono nast ępuj ące kluczowe cele, jakie nale Ŝy zrealizowa ć 9 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
w latach 2008-2010. Cel 1. Zapewnienie korzystnych warunków do prowadzenia działalno ści gospodarczej oraz współdziałanie z samorz ądem na płaszczy źnie rozwoju gospodarczego. Czynnikiem warunkuj ącym rozwój gospodarczy regionu jest wzrost przedsi ębiorczo ści, który charakteryzuje si ę wzrostem liczby nowopowstaj ących firm oraz nakładami finansowymi na inwestycje w ju Ŝ istniej ących. Cel 2. Promocja przedsi ębiorczo ści. Promocja, w tym równie Ŝ przedsi ębiorczo ści, jest integralnym elementem Strategii Rozwoju Gminy na 2007-2015. Głównym jej celem jest zainteresowanie Gmin ą Lubaczów i regionem potencjalnych inwestorów i turystów. Cel 3. Poprawa dost ępno ści przedsi ębiorców do usług doradczo – szkoleniowych.
Z analizy SWOT wynika, Ŝe przedsi ębiorcy oczekuj ą aktualnych informacji o warunkach i mo Ŝliwo ściach uzyskania wsparcia merytorycznego, finansowego, itp. Istotnym czynnikiem, który sprzyja rozwojowi lokalnej przedsi ębiorczo ści jest wsparcie otoczenia okołobiznesowego. Na poziomie powiatu niniejszy dokument jest zgodny z „Strategi ą Rozwoju Powiatu Lubaczowskiego” . W dokumencie tym w Obszarze 5. „Rozwój społeczny” okre ślono nast ępuj ące cele operacyjne: • Zahamowanie procesów migracyjnych z terenu powiatu • Zmniejszenie poziomu bezrobocia • Wzrost poziomu usług medycznych • Zapewnienie bezpiecze ństwa publicznego • Ograniczenie zjawiska patologicznych i kryminogennych • Pomoc społeczna rodzinom najubo Ŝszym • Wzrost mobilno ści społecznej, innowacyjno ści i umiej ętno ści współpracy mieszka ńców • Nawi ązywanie współpracy z regionami krajów europejskich. Ka Ŝdy z powy Ŝszych celów operacyjnych oraz okre ślone dla nich cele szczegółowe s ą spójne z zało Ŝeniami niniejszej gminnej strategii. Na poziomie wojewódzkim strategia jest spójna ze „Strategi ą Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007 – 2020”, przyj ętą 20 pa ździernika 2006 r. przez Sejmik Województwa Podkarpackiego. W Obszarze Strategicznym „Zabezpieczenie społeczne” zapisano: „zidentyfikowane w strategii działania kierunkowe w tym obszarze powinny by ć realizowane m. in. Poprzez rozbudow ę i modernizacje niezb ędnej infrastruktury oraz rozwój
10 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
zawodowy kadr pomocy społecznej. Wymaga to prowadzenia kompleksowych działa ń skierowanych głównie do osób zagro Ŝonych marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym. Efektem tych działa ń powinno by ć przede wszystkim ograniczenie sfery ubóstwa skrajnego. W tym celu niezb ędne jest tworzenie wła ściwych warunków dla rozwoju rodziny i opieki nad dzie ćmi”. Strategia niniejsza jest spójna z wieloma zapisami zawartymi w Obszarze 7. Kapitał społeczny oraz okre ślonych dla niego celów strategicznych: - Wszechstronny rozwój kapitału społecznego, umo Ŝliwiaj ący pełne wykorzystanie potencjału i mo Ŝliwo ści rozwoju osobistego mieszka ńców regionu. Priorytet 1: Poprawa jako ści systemu edukacji jako warunek pogł ębiania wiedzy i wzrostu kompetencji. Priorytet 2: Wzmocnienie jako ściowego rozwoju zasobów pracy regionu. Priorytet 3: Rozwój kultury. Priorytet 4: Wspieranie rozwoju społecze ństwa obywatelskiego. Podobnie jest w przypadku Obszaru 10. Zabezpieczenie społeczne i jego celach strategicznych: Integracja działa ń w zakresie pomocy społecznej. Priorytet 1: Wspieranie działa ń na rzecz osób zagro Ŝonych marginalizacja i wykluczeniem społecznym. Priorytet 2: Tworzenie warunków dla rozwoju rodziny i opieki nad dziećmi. Priorytet 3: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury pomocy społecznej oraz rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej. Priorytet 4: Propagowanie i rozwijanie obywatelskiego uczestnictwa w zaspokajaniu ludzkich potrzeb. Ponadto na szczeblu krajowym strategia jest zgodna z: - Narodow ą Strategi ą Spójno ści na lata 2007 – 2015 i jej calami horyzontalnymi: - celem 1: Poprawa jako ści funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, - celem 2: Poprawa jako ści kapitału ludzkiego i zwi ększenie spójno ści społecznej, - celem 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej, - celem 4: Podniesienie konkurencyjno ści i innowacyjno ści przedsi ębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej warto ści dodanej oraz rozwój sektora usług, - celem 5: Wzrost konkurencyjno ści polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej,
11 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
- celem 6: Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich; - zało Ŝeniami Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, którego finansowanie odbywa si ę ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w zakresie przeciwdziałania zjawisku wykluczenia społecznego, promowania aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka, aktywnej polityki rynku pracy i wyrównywania szans kobiet na rynku pracy, - działaniami przewidzianymi do realizacji w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w zakresie rozwoju umiej ętno ści powi ązanego z potrzebami regionalnego rynku pracy i mo Ŝliwo ści kształcenia ustawicznego w regionie, Na płaszczy źnie ogólnokrajowej Strategia pozostaje w zgodno ści z: - Strategi ą Polityki Społecznej na lata 2007-2013; - Strategi ą Rozwoju Społecze ństwa Obywatelskiego na lata 2007 – 2013; - Strategi ą rozwoju edukacji na lata 2007 – 2013; - Strategi ą Pa ństwa dla Młodzie Ŝy na lata 2003 – 2012; - Narodow ą Strategi ą Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013; - Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006-2015 zgodnie z projektem z ko ńca stycznia 2006 r.; - Ustaw ą o Przeciwdziałaniu Narkomanii z 29 lipca 2005r. (Dz. U. 2005 Nr 179); - Krajowym Planem Działa ń na Rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006, przyj ętym przez Rad ę Ministrów 21 wrze śnia 2004 r.; - Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia 2007 – 2013.; - Poakcesyjnym Programem Wsparcia Obszarów Wiejskich; - Programem Operacyjnym Rozwoju Polski Wschodniej 2007 -2013, (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 25 lipiec 2006 r. Przy opracowywaniu dokumentu autorzy brali tak Ŝe pod uwag ę jego zgodno ść z przepisami nast ępuj ących aktów prawnych : • Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593) • Ustawa o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. Dz. U. Nr 288, poz. 2255) • Ustawa o post ępowaniu wobec dłu Ŝników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej z dnia 22 kwietnia 2005 r. (Dz. U. Nr 86, poz. 732) • Ustawa o dodatkach mieszkaniowych z dnia 21 czerwca 2001 r. (Dz. U. Nr 71, poz. 734)
12 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
• Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 99. poz. 1001) • Ustawa o działalno ści po Ŝytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 873) • Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r. (Dz. U. Nr 122, poz. 1143) • Ustawa o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 pa ździernika 1982 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231) • Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 24) • Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. ( Dz. U. z 1997 r., Nr 123, poz. 776). Strategia powstała w okresie od 26 pa ździernika 2007 roku do 4 marca 2008 roku. Dokument został opracowany przez Zespół Roboczy, w skład którego weszli reprezentanci gminy: władz lokalnych – Wójt, Sekretarz, Przewodnicz ący Rady Gminy i Radni, reprezentanci mieszka ńców – sołtysi miejscowo ści, Kierownik i pracownicy Gminnego O środka Pomocy Społecznej, przedstawiciele środowisk pozarz ądowych (stowarzysze ń: Stowarzyszenia Koła Gospody ń Wiejskich, OSP), reprezentanci placówek o światowych z terenu gminy, o środka zdrowia, placówek kulturalnych oraz Ko ścioła Katolickiego. Powy Ŝszy podstawowy skład Zespołu Roboczego ulegał zaw ęŜ eniu, zale Ŝnie od potrzeb i tematyki okre ślonego warsztatu partycypacyjnego. Ze strony Gminy prace w Zespole Roboczym koordynował Pan Stefan Chomyszyn – Kierownik Referatu Rozwoju i Promocji Gminy Lubaczów. Skład Zespołu Roboczego uzupełniała Pani El Ŝbieta Tomczak – Konsultant Regionalny Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich. Stały skład Zespołu Roboczego do spraw opracowania strategii tworzyli: Imi ę i nazwisko Stanowisko/funkcja mgr Wiesław Kapel Wójt Gminy Lubaczów mgr in Ŝ. Mariusz Pieróg Sekretarz Gminy Lubaczów mgr in Ŝ. Stefan Chomyszyn Kierownik Referat Rozwoju i Promocji Gminy Maria Oleszycka Kierownik Gminnego O środka Pomocy Społecznej
Za organizacj ę prac, prowadzenie warsztatów partycypacyjnego modelu budowania strategii oraz merytoryczn ą zawarto ść dokumentu odpowiedzialni byli trzej eksperci Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowskiego O środka Samorz ądu Terytorialnego: - Piotr Buczek – socjolog, moderator konsultacji społecznych, osoba do kontaktu z Gmin ą,
13 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
- Katarzyna Jedziniak - konsultant projektów z zakresu integracji społecznej, - Daniel Mróz – ekspert ds. projektów profilaktyki uzale Ŝnie ń i programów aktywizacji społeczno ści lokalnych, prezes Stowarzyszenia Pedagogów i Psychologów „Progres” w Rzeszowie. Osoby powy Ŝsze serdecznie dzi ękuj ą za pomoc i aktywny udział w opracowaniu niniejszego dokumentu Wójtowi Gminy Lubaczów, Przewodnicz ącemu Rady Gminy oraz radnym, Sekretarzowi Gminy, sołtysom, Kierowniczce i pracownikom GOPS, Kierownikowi Referatu Rozwoju i Promocji oraz innym pracownikom Urz ędu Gminy, dyrektorom szkół oraz wszystkim mieszka ńcom Gminy Lubaczów.
14 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
2. PRZEBIEG i METODOLOGIA PROCESU PLANOWANIA. Uspołecznienie planowania strategicznego jest istotnym wymogiem Unii Europejskiej. W praktyce wymaga zastosowania w procesie planowania co najmniej dwóch z czterech poni Ŝszych zasad polityki strukturalnej Unii Europejskiej: • programowanie – obowi ązek tworzenia długookresowych strategii i planów rozwoju na poziomie narodowym, wojewódzkim i wsz ędzie tam, gdzie jest to uzasadnione potrzebami lokalnymi – tak Ŝe na poziomie gmin i powiatów, • subsydiarno ść – jasne okre ślenie kompetencji władzy wykonawczej ró Ŝnych szczebli i upowa Ŝnienie (na mocy stosowanych aktów prawnych) samorz ądów do programowania i realizacji polityki społecznej regionu, • partnerstwo – statutowy obowi ązek konsultowania polityki społecznej z partnerami społecznymi na ka Ŝdym poziomie programowania polityki społecznej. • koncentracja – wybór i ustalenie hierarchii priorytetów w ramach programów operacyjnych i systematyczne zwi ększanie przydziału środków na te działania w obszarach, na których koncentruj ą si ę problemy społeczne i ekonomiczne. W poni Ŝszej strategii zostały uwzgl ędnione powy Ŝsze cztery zasady. Z drugiej strony Gmin ę Lubaczów, jako uczestnika Programu Integracji Społecznej PPWOW, obowi ązywały wysokie wymagania dotycz ące „uspołecznienia” strategii. Jej opracowanie wymagało aktywnego udziału przedstawicieli społeczno ści lokalnej, nie tylko na etapie skonsultowania gotowego dokumentu, ale na ka Ŝdym z poni Ŝszych etapów procesu jego powstawania. 1. Konsultacje społeczne realizowano metod ą warsztatów partycypacyjnych. Przy prowadzeniu warsztatów moderatorzy FRDL stosowali metodologi ę opracowan ą przez ekspertów MPiPS w ramach Poakcesyjnego Programu Wspierania Obszarów Wiejskich. Metoda zaleca przeprowadzenie na terenie gminy minimum czterech warsztatów z udziałem przedstawicieli społeczno ści lokalnej. Warsztaty dotyczyły nast ępuj ących zagadnie ń: Warsztat I. Diagnoza sytuacji społecznej w gminie. Celem tego warsztatu było omówienie diagnozy sytuacji społecznej w gminie. Przedstawiono dotychczasowe działania, przedsi ęwzi ęcia, podejmowane projekty oraz najlepsze praktyki w lokalnym środowisku. Swoje opinie prezentowały instytucje i organizacje działaj ące w zakresie integracji społecznej na terenie gminy. Po prezentacji opinii uczestnicy dyskutowali o sposobach rozwi ązywania problemów społecznych społeczno ści oraz o lokalnych mo Ŝliwo ściach zaspokojenia potrzeb społecznych mieszka ńców gminy.
15 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Warsztat II. Analiza problemów społecznych w gminie. Celem było okre ślenie typologii problemów społecznych w gminie, okre ślenie potrzeb społecznych oraz mo Ŝliwo ści ich zaspokajania, okre ślenie zasobów społecznych umo Ŝliwiaj ących rozwi ązywanie tych problemów, w tym ocena współpracy pomiędzy podmiotami działaj ącymi w zakresie integracji społecznej. Wa Ŝnym elementem tego warsztatu było spisanie i skategoryzowanie problemów lokalnych oraz uporz ądkowanie ich wedle stopnia wa Ŝno ści. Warsztat III. Opracowywane wa Ŝnych elementów strategii – analizy SWOT. Eksperci wraz z przedstawicielami gminy opracowali analiz ę mocnych i słabych stron gminy Lubaczów oraz szans i zagro Ŝeń. Analiza zasobów wewn ętrznych gminy (silne i słabe strony polityki społecznej) oraz analiza otoczenia zewn ętrznego pod k ątem szans i zagro Ŝeń dla dalszego rozwoju polityki społecznej w gminie to powszechnie stosowana metoda pracy strategicznej. W otoczeniu zewn ętrznym zidentyfikowano i uszczegółowiono czynniki ekonomiczne, społeczne, technologiczne, ekologiczne i prawne, rozumiane jako szanse, a z drugiej strony jako zagro Ŝenia. Warsztat IV. Okre ślenie misji, wizji, celów strategicznych oraz celów operacyjnych. Ustalenie misji, wizji, priorytetów strategicznych i celów szczegółowych zostało przeprowadzone na podstawie analizy SWOT oraz wyników bada ń ankietowych. Kluczowym elementem ka Ŝdej strategii jest sformułowanie misji, czyli naczelnych celów, wokół których powinny koncentrowa ć si ę działania ró Ŝnych lokalnych instytucji publicznych, środowisk i organizacji społecznych. Członkowie Zespołu Roboczego zaproponowali swoje propozycje misji, które stały si ę podstaw ą dla jej ko ńcowej wersji, oddaj ącej aspiracje mieszka ńców i słu Ŝą cej długofalowemu rozwojowi społecznemu Gminy Lubaczów. Kolejny etap pracy warsztatowej z Zespołem Roboczym dotyczył wyboru celów strategicznych, a nast ępnie doprecyzowanie celów operacyjnych dla zidentyfikowanych obszarów priorytetowych polityki społecznej. Warsztaty z członkami Zespołu Roboczego prowadzano metod ą moderowanej dyskusji pozwalaj ącej uczestnikom indywidualnie i grupowo identyfikowa ć, nast ępnie analizowa ć i proponowa ć mo Ŝliwe rozwi ązania. Ten sposób pracy traktuje uczestników spotkań jako ekspertów posiadaj ących znacz ące do świadczenie, a rol ą konsultantów jest prowadzenie procesu budowy strategii oraz proponowanie narz ędzi i podawanie przykładów rozwi ąza ń sprawdzonych w innych samorz ądach.
16 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Warsztaty partycypacyjne w Gminie Lubaczów odbywały si ę w dniach – 26 pa ździernika, 20 grudnia 2007 roku oraz 20 lutego oraz 4 marca 2008 roku. 2) Uzupełniaj ące badanie ankietowe - zorientowane na okre ślenie stopnia integracji społecznej i zidentyfikowanie problemów społecznych. Eksperci przygotowali ankiet ę dla mieszka ńców gminy Lubaczów, któr ą wypełnili respondenci ze wszystkich sołectw gminy. Ankiety w ilo ści ponad 300 egzemplarzy za po średnictwem Urz ędu Gminy, szkół, GOPS, organizacji pozarz ądowych oraz sołtysów skierowano do reprezentatywnej grupy mieszka ńców gminy. Aby zapewni ć maksimum reprezentatywno ści badanej grupy zastosowano metod ę losowo-warstwow ą. Ankieterom u świadomiono wag ę udziału w sonda Ŝu wybranych grup mieszka ńców ze wzgl ędu na reprezentatywno ść próby. Szczególnie zadbano o reprezentowanie w badaniu mieszka ńców poszczególnych sołectw, osób z grup zagro Ŝonych marginalizacj ą (podopiecznych pomocy społecznej), ró Ŝnych grup wiekowych i zawodowych oraz o ró Ŝnym statusie materialnym. W wyniku podj ętej pracy ankieterskiej pozyskano 205 kompletnych i nadaj ących si ę do analizy statystycznej kwestionariuszy ankiet. 3) Udost ępnienie strategii do konsultacji społecznej – oprócz tego, Ŝe w warsztatach partycypacyjnych brała udział szeroka reprezentacja społeczno ści lokalnej Urz ąd Gminy zadbał, by projekt "Strategii rozwi ązywania problemów społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008- 2014" trafił do mo Ŝliwie du Ŝego grona zainteresowanych. W tym celu projekt został w dniu 3 kwietnia 2008 roku zawieszony na stronie www.lubaczow.com.pl (oficjalnej stronie Urz ędu Gminy). Wydruk roboczej wersji dokumentu został te Ŝ udost ępniony w GOPS oraz Referacie Rozwoju i Promocji Gminy Lubaczów oraz przesłany w wersji elektronicznej dyrektorom szkół i placówek o światowych, instytucji kultury, radnym, instytucjom pozarz ądowym, sołtysom. Przedstawiciele społeczno ści zostali zaproszeni do lektury niniejszego dokumentu i przesłanie ewentualnych uwag do dnia 15 kwietnia br. w wersji elektronicznej na adres emaliowy Referatu Rozwoju i Promocji lub w wersji papierowej na adres Urz ędu Gminy Lubaczów. 4) Prezentacja Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych – odbyła si ę podczas posiedzenia Rady Gminy w dniu 25 kwietnia 2008 rok, podczas której nast ąpiło przyj ęcie strategii uchwał ą Rady Gminy Lubaczów. 5) Monitoring i ewaluacja. Ostateczna wersja Strategii jest dokumentem perspektywicznym i długofalowym, który na najbli Ŝszych siedem lat okre śli płaszczyzn ę współpracy i aktywno ści na rzecz rozwi ązywania wa Ŝnych lokalnych problemów społecznych oraz rozwoju społecznego gminy Lubaczów. Proces jej wdro Ŝenia dotyczy trzech poziomów:
17 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
• organizacyjnego – zarz ądzanie strategi ą, • merytorycznego – ocena i przegl ąd zapisów strategii, • społecznego – promocja i pozyskiwanie partnerów. Poniewa Ŝ jest to dokument długofalowy, a jednocze śnie dotycz ący sfery społecznej, w której mog ą zachodzi ć dynamiczne zmiany, strategia mo Ŝe i powinna by ć modyfikowana i aktualizowana. Sposoby dokonywania aktualizacji dokumentu zostały opisane w ostatnim rozdziale niniejszego opracowania. Modyfikacje i ewentualne aktualizacje dokumentu powinny by ć dokonywane na podstawie monitoringu i ewaluacji. Monitoring jest rozumiany jako proces systematycznego zbierania informacji, słu Ŝą cy ocenie post ępów w osi ąganiu zakładanych rezultatów. Przyjmuje si ę, Ŝe dobrze prowadzony monitoring zapewnia aktywny udział beneficjentów monitorowanych działa ń. Celem monitoringu jest: - uzyskanie informacji niezb ędnych do oceny post ępów w realizacji strategii; - usprawnienie systemu zarz ądzania i podejmowania decyzji o koniecznych zmianach; - doskonalenie sposobu diagnozowania lokalnych potrzeb oraz projektowania i świadczenia wybranych usług społecznych; - zapewnienie lokalnym społeczno ściom, w tym odbiorcom oferowanych usług, wpływu na sposób realizacji programu. Monitoringiem obj ęte zostan ą ró Ŝne obszary i poziomy realizacji strategii np.: • monitoring kontekstu (aktualnego obrazu potrzeb społecznych na tle ogólnej sytuacji społeczno-gospodarczej w gminie/regionie) – analizy takie powinny prowadzi ć jednostki organizacyjne Urz ędu Gminy (np. GOPS, ZEAS, szkoły), ale potrzebne dane mo Ŝna pozyskiwa ć tak Ŝe z instytucji szczebla powiatowego (PUP, PCPR), czy wojewódzkiego (np. ROPS, WUP, Urz ąd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Urz ąd Statystyczny); • monitoring finansowy, dotycz ący bie Ŝą cej analizy wydatków przeznaczanych na zadania, obj ęte strategi ą, w tym ze środków własnych oraz pozyskanych ze źródeł zewn ętrznych, otrzymanych dotacji na projekty ze sfery integracji społecznej. Praktycznym etapem wdro Ŝenia monitoringu finansowego b ędzie wykorzystanie i rozliczenie dotacji z Programu Integracji Społecznej. Gmina Lubaczów ma tak Ŝe do świadczenia w finansowym rozliczaniu dotacji otrzymanych z EFS, wi ęc dysponuje pracownikami skutecznie realizuj ącymi monitoring finansowy; • monitoring produktów (wyników działa ń), rezultatów (korzy ści/zmian, których do świadczyli beneficjenci ostateczni, grupy docelowe), realizowany na podstawie bada ń 18 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
socjologicznych: technik ilo ściowych – bada ń ankietowych oraz jako ściowych np. zogniskowanych wywiadów grupowych FGI, pogł ębionych wywiadów indywiduach IDI; • monitoring wykonania (czy wykonano to, co zaplanowano; w zaplanowanym czasie, przy wykorzystaniu zaplanowanych zasobów). Metody gromadzenia danych b ędą obejmowa ć m.in. analiz ę dokumentów, wizyty terenowe, badanie u Ŝytkowników/beneficjentów, panele ekspertów, wywiady z kluczowymi reprezentantami instytucji i organizacji integracji społecznej, metody uczestnicz ące: spotkania warsztatowe, dyskusje grupowe, grupy fokusowe itp., dokumentowanie i przetwarzanie danych w systemie informatycznym. Za wymierne wska źniki efektywno ści realizacji strategii mo Ŝna uzna ć mi ędzy innymi: - ilo ść zlikwidowanych barier architektonicznych, - ilo ść oddanych do u Ŝytku mieszka ń socjalnych, - ilo ści wyremontowanych, zmodernizowanych obiektów i infrastruktury komunalnej, słu Ŝą cych instytucjom, organizacjom, działaj ących w sferze integracji społecznej, - ilo ść kursów, szkole ń, sta Ŝy itp. słu Ŝą cych aktywizacji bezrobotnych, - ilo ść stworzonych miejsc pracy, w tym tak Ŝe dla osób niepełnosprawnych, - liczb ę dzieci obj ętych edukacj ą elementarn ą w stosunku do ogółu dzieci w gminie, - liczb ę dzieci i młodzie Ŝy, którym udzielono specjalistycznej pomocy w zakresie diagnozowania i eliminowania deficytów rozwojowych, - ilo ść zaj ęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych i liczba dzieci korzystaj ących z tej oferty, - liczb ę rodzin z problemami opieku ńczo-wychowawczymi, którym udzielono specjalistycznej pomocy w tym zakresie; - liczb ę osób, obj ętych ró Ŝnymi formami profilaktyki uzale Ŝnie ń, - liczb ę osób uzale Ŝnionych, którym udzielono wsparcia i pomocy terapeutycznej, - liczb ę atrakcji (zaj ęć , imprez itp.) organizowanych, głównie dla dzieci i młodzie Ŝy, maj ących na celu rozwój zainteresowa ń oraz promocj ę zdrowego stylu Ŝycia. Ewaluacja strategii ma charakter okresowy oraz ko ńcowy. Ewaluacja okresowa polega na ocenie, czy realizowane działania s ą zgodne z zaplanowanymi czy prowadz ą do oczekiwanych rezultatów i czy nie s ą konieczne jakie ś zmiany. Zakładamy, Ŝe b ędzie prowadzona raz do roku, a w pierwszym okresie wdra Ŝania strategii (2008-2009) cz ęś ciej – minimum raz na pół roku . Jej wyniki posłu Ŝą przede wszystkim do ewentualnej korekcji, modyfikacji realizowanych działa ń. Celem głównym ewaluacji ko ńcowej jest okre ślenie warto ści strategii w odniesieniu do wybranych kryteriów. Jako kryteria oceny przyjmuje si ę nast ępuj ące kryteria: skuteczno ści,
19 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
efektywno ści, odpowiednio ści, u Ŝyteczno ści oraz kryterium zapewniania partycypacji społecznej. Podmiotami skutecznego zarz ądzania strategi ą b ędą przede wszystkim: • Rada Gminy oraz Wójt Gminy Lubaczów • Koordynator Strategii – Kierownik Gminnego O środka Pomocy Społecznej • Zespół Koordynuj ący • Koordynatorzy celów strategicznych i Zespoły Zadaniowe Realizuj ą one nast ępuj ące zadania: Rada Gminy pełni nadzór nad realizacj ą strategii, uwzgl ędnia przy tworzeniu bud Ŝetu roczne plany realizacji strategii, uchwala zmiany zapisów strategii, Wójt Gminy podejmuje bie Ŝą ce decyzje realizacyjne, przygotowuje materiały informacyjne i decyzyjne dla Rady, Koordynator Strategii odpowiada za organizowanie prac Zespołu Koordynuj ącego, okre ślenie wska źników realizacji do poszczególnych celów szczegółowych, gromadzenie danych zwi ązanych z realizacj ą strategii oraz informacji okre ślaj ących post ępy w jej realizacji, prowadzenie bazy danych i wymiany informacji o programach realizuj ących cele Strategii, monitorowanie stanu realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych, ewaluacj ę stanu realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych, opracowywanie cało ściowego okresowego raportu o stanie realizacji Strategii, upowszechnianie informacji o stanie realizacji Strategii. Zespół Koordynuj ący kontynuuje prace grupy przygotowuj ącej strategi ę w uspołecznionym procesie, opiniuje i przyjmuje roczne plany realizacji strategii oraz przyjmuje i opiniuje raporty Koordynatora celów z realizacji strategii w danym okresie sprawozdawczym. Koordynatorzy celów strategicznych i Zespoły Zadaniowe opracowuj ą i wdra Ŝaj ą programy i projekty zebrane w roczny plan realizacji strategii, zbieraj ą i analizuj ą informacje o podejmowanych działaniach i zadaniach oraz realizowanych programach i projektach, które wpisuj ą si ę w osi ąganie okre ślonego celu , uzyskuj ą informacje zwrotne od Beneficjentów Ostatecznych poszczególnych działa ń, sporz ądzaj ą okresowe sprawozdania cz ąstkowe z realizacji poszczególnych działa ń zgodnie z ustalonymi terminami ich sporz ądzania, które przekazuj ą Koordynatorowi strategii System zarz ądzania realizacj ą strategii oraz monitoringu, ewaluacji został dokładnie opisany w Zał ączniku nr 1 do niniejszego dokumentu. Wdra Ŝanie strategii w Gminie Lubaczów powinno rozpocz ąć si ę od spotkania Zespołu Koordynuj ącego, Koordynatora Strategii, Zespołów Zadaniowych i Koordynatorów celów, na
20 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
którym zostan ą wybrane najwa Ŝniejsze działania do realizacji w 2008 roku. Spotkanie takie powinno odby ć si ę nie najpó źniej ni Ŝ miesi ąc od przyj ęcia strategii uchwał ą Rady Gminy. Kryteria priorytetyzacji działa ń powinny by ć jasno i precyzyjnie okre ślone przez uczestników spotkania. Przykładowe kryteria wyboru zada ń, które mo Ŝna zastosowa ć to: - pilno ść – okre śla znaczenie zadania pod wzgl ędem kryterium czasu np. czy konkretne działanie nie wynika z konieczno ści dostosowania do aktualnego obowi ązku prawnego, czy nie jest odpowiedzi ą na pal ący problem społeczny itp., - wa Ŝno ść – czy zadanie słu Ŝy rozwi ązywaniu najistotniejszych problemów lokalnych lub przyczyni si ę do złagodzenia ich negatywnych, - długotrwało ść rezultatów – czy wdro Ŝone działania przynios ą trwałe zmiany na lepsze, na jak długo realizacja zadania przyniesie po Ŝytek dla społeczno ści lokalnej, - oddziaływanie - okre śla oddziaływanie na innych, ni Ŝ bezpo średni adresaci zadania np. na inne grupy społeczne, na otoczenie adresatów działania, - powszechno ść – jak du Ŝa grupa mieszka ńców skorzysta na realizacji działania - akceptacja społeczna - czy realizacja zadania uzyska poparcie społeczności lokalnej, czy mo Ŝliwa b ędzie szeroka współpraca mi ędzysektorowa przy jego realizacji, - przygotowanie do realizacji – jak długiego okresu przygotowawczego wymaga działanie, - dost ępno ść funduszy na realizacj ę – okre śla wag ę działania w kontek ście aktualnie dost ępnych zewn ętrznych źródeł jego współfinansowania np. ogłosze ń konkursów w ramach poszczególnych priorytetów PO KL. Wybór zada ń do realizacji w okre ślonym okresie zostanie przeprowadzony na postawie rangowania (przypisania okre ślonych warto ści liczbowych) w kontek ście powy Ŝszych kryteriów i b ędzie odzwierciedlał bie Ŝą cą wiedz ę oceniaj ących na temat pilno ści, wa Ŝno ści, szans powodzenia danego zadania, jego efektów itp. taki proces planistyczny umo Ŝliwi realizacj ę planów operacyjnych . Programy mo Ŝna realizowa ć w okresach rocznych, dłu Ŝszych lub krótszych, w zale Ŝno ści od charakteru danego projektu. Projekty i programy mog ą by ć przyjmowane przez Rad ę Gminy stosownymi uchwałami, które winny przybiera ć formuł ę zał ączników do niniejszej strategii. Projekty i programy realizowane w ramach strategii powinny by ć zgodne z przyj ętymi w niniejszym dokumencie kierunkami działa ń.
21 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY Gmina Lubaczów poło Ŝona jest w północno - wschodniej cz ęś ci województwa podkarpackiego przy granicy polsko-ukrai ńskiej. Poło Ŝona u uj ścia rzeki Sołotwy do rzeki Lubaczówki, dopływu Sanu. Najbli Ŝszym s ąsiadem Gminy jest miasto Lubaczów. Szczególne poło Ŝenie wzgl ędem miasta Lubaczowa (gmina półpier ścieniem otacza miasto) ma wyraz nie tylko w samej nazwie gminy, ale równie Ŝ w istnieniu wi ęzi społeczno-gospodarczych, ł ącz ących obie jednostki administracyjne. Pozostałymi s ąsiadami gminy Lubaczów s ą: na północ, w odległo ści 11 km, Miasto i Gmina Cieszanów, 8 km na zachód, gmina Oleszyce, 22 km na północny wschód gmina Horyniec, na południe w odległo ści 26 km z przej ście graniczne w Korczowej i z gmin ą Wielkie Oczy. Powierzchnia gminy Lubaczów, z siedzib ą w Lubaczowie, nale Ŝy do jednej z wi ększych w województwie podkarpackim i wynosi 203 km kw. Oprócz gminy Lubaczów w skład powiatu lubaczowskiego, wchodz ą nast ępuj ące gminy: • miasto i gmina Cieszanów, • miasto Lubaczów • gmina Lubaczów, • miasto i gmina Narol, • miasto i gmina Oleszyce, • gmina Horyniec, • gmina Stary Dzików, • gmina Wielkie Oczy. Wi ększe miasta bliskie terytorialnie to: Jarosław, Le Ŝajsk, Tarnogród, Tomaszów Lubelski.
Powiat Lubaczowski
22 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Gmina Lubaczów dzi ęki du Ŝej powierzchni posiada a Ŝ 23 sołectwa: Antoniki, Bałaje, Basznia Dolna, Basznia Górna, Budomierz, D ąbków, D ąbrowa, Hurcze, Karolówka, Krowica Hołodowska, Krowica Lasowa, Krowica Sama, Lisie Jamy, Młodów, Mokrzyca, Opaka, Piastowo, Podlesie, Szczutków, Tymce, Wólka Krowicka, Zału Ŝe. Najwi ększymi wsiami gminy s ą: Lisie Jamy, Basznia Dolna, Młodów, Zału Ŝe, Krowica Sama. Szczegółowe zestawienie sołectw wraz z przysiółkami przedstawia poni Ŝsza tabela. Tabela 1. Sołectwa Gminy Lubaczów Integralne cz ęś ci miejscowo ści Lp. Miejscowo ści Nazwa Rodzaj 1. Antoniki - - 2. Bałaje - - 3. Basznia Dolna Basznia, Lubasy, Piaski, Szymeczki, Ruda, cz ęść 4. Basznia Górna Dąbrowa, Malce, przysiółek 5. Borowa Góra - - 6. Budomierz - - 7. Dąbków - - 8. Dąbrowa Holiki, Kornagi, Krause, M ądra, Michalce, Szutki, Wasie cz ęść 9. Hurcze - - 10. Karolówka - - Krowica Cetynia, Hołodówka, przysiółek 11. Hołodowska Mielniki cz ęść 12. Krowica Lasowa Boble - 13. Krowica Sama Blusy, Cetynia, Obrawczyzna, Wychylówka cz ęść Flisy, Smolice, Wygna ńce, cz ęść 14. Lisie Jamy Misztale przysiółek 15. Młodów Pilipy przysiółek 16. Mokrzyca - - Kamienna, Tuczarnia cz ęść 17. Opaka śuki przysiółek 18. Piastowo - - 19. Podlesie - - 20. Huta Kryształowa - - Mielniki, Onyszczaki, Prewedy, Sysaki cz ęść 21. Szczutków Ruda Szczutkowska przysiółek 22. Tymce - - 23. Wólka Krowicka Brozie przysiółek 24. Zału Ŝe Czarne, Moczar Du Ŝy, Moczar Mały cz ęść Źródło: Urz ąd Gminy Lubaczów Oprócz sołectw wyró Ŝniono dodatkowo osad ę Hut ę Kryształow ą, która jest jednym z trzech wolno stoj ących osiedli byłego PGR-u.
23 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
3.1. Zasoby przyrodnicze i krajobrazowe. Teren Gminy Lubaczów pod wzgl ędem fizyczno-geograficznym znajduje si ę w obszarze Płaskowy Ŝu Tarnogrodzkiego (wznosi si ę do wysoko ści 261 m. n.p.m.), który jako mezoregion zajmuje wschodni ą cz ęść Kotliny Sandomierskiej, z granic ą wyznaczon ą przez doliny rzek Sanu, Tanwi i Szkła. W dolnym odcinku Lubaczówki obszar Gminy poło Ŝony jest na wysoko ści około 199 m.n.p.m. wznosz ąc si ę w gór ę rzeki do wysoko ści 222 m. n.p.m. Płaskowy Ŝ Tarnogrodzki jest najintensywniej urze źbiony w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy. Tereny ze wzgl ędu na wysoko ść s ą bardzo zró Ŝnicowane. Ró Ŝnice wysoko ści przekraczaj ą 15 m, spadki dochodz ą do 10 %, a lokalnie nawet wi ęcej. Płaskowy Ŝ jest rozdzielony przez doliny rzek Lubaczówki, Sołotwy, Świdnicy i Smolinki. Lokalny klimat jest zaliczany do strefy umiarkowanej, z zabarwieniem kontynentalnym. Obszar ten posiada jeden z najdłu Ŝszych, na tle kraju, okresów wegetacyjnych (225 dni), co sprzyja bogactwu flory i fauny. Na terenie gminy Lubaczów wyst ępuj ą lokalne zasoby surowców mineralnych i kopalin wyst ępuj ące na terenie gminy Lubaczów to: zło Ŝe gazu ziemnego, zło Ŝe siarki rodzimej, zło Ŝe iłów nadaj ących si ę do produkcji ceramiki budowlanej, ruda darniowa (obecnie nie eksploatowana).Rozpocz ęcie eksploatacji gazu ziemnego w rejonie Lubaczowa datuje się na 1957 rok. Sze ść lat pó źniej na terenie gminy Lubaczów utworzone zostały dwa obszary górnicze gazu: „Uszkowce” i „Lubaczów”. Obecnie eksploatowany obszar górniczy gazu „Lubaczów 1” obejmuje powierzchni ę 2080 ha, co stanowi 10% obszaru gminy. Na terenie gminy Lubaczów, w cz ęś ci obszaru górniczego znajduje si ę kilkana ście eksploatowanych odwiertów gazowych, oprócz nich gazoci ągi kopalniane oraz obiekty technologiczne - w ęzłowe dla infrastruktury kopalnianej (kopalnia gazu i tłocznia zło Ŝowa). Drugim naturalnym bogactwem gminy jest zło Ŝe siarki rodzimej szacowane na około 150 mln ton (powierzchnia obszaru wynosi około 3675 ha, co stanowi około 20% powierzchni gminy). Dzi ęki zło Ŝom iłów wykorzystywanych w produkcji ceramiki budowlanej został zało Ŝony Obszar Górniczy Iłów. Lasy w gminie Lubaczów stanowi ą 35,8 % powierzchni gminy, czyli 7481 ha. Ponad 82% ogólnej powierzchni lasów stanowi ą lasy pa ństwowe, których gospodarzem jest Nadle śnictwo Lubaczów. Pozostała cz ęść to własno ść mienia komunalnego (11,9 %), Agencji Własno ści Rolnej Skarbu Pa ństwa, Pa ństwowego Funduszu Ziemi (2,2 %) i własno ść prywatna (3,5 %). Najbardziej zalesione obszary gminy Lubaczów znajduj ą si ę w jej południowej i południowo- wschodniej cz ęś ci, tj. na pograniczu z Ukrain ą oraz na pograniczu z gminami Wielkie Oczy
24 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
i Oleszyce. Przewa Ŝaj ą lasy mieszane, w których dominuj ą sosny. Stan zdrowotny lasów oceniany jest jako dobry. Na terenie gminy Lubaczów wyst ępuj ą trzy typy lasów ochronnych: klimatyczne, wodochronne i marginalne lasy nasienne. W sumie stanowi ą one 21,3% ogółu powierzchni obszarów le śnych gminy. Na terenie gminy Lubaczów wyst ępuj ą gleby przede wszystkim bielicowe, pseudobielicowe oraz mady. Oznacza to, i Ŝ ziemie charakteryzuj ą si ę piaszczystym lub pylastym podło Ŝem. Przewa Ŝaj ą gleby klasy 3, 4 i 5 co wskazuje, na słabo wydajne grunty rolne i ograniczenie wydajno ści produkcji rolnej.
3.2. Sytuacja demograficzna. Na dzie ń 30 czerwca 2006 r. gmin ę Lubaczów zamieszkiwały 9133 osoby, w tym 4536 męŜ czyzn (49,7% ogółu mieszka ńców) i 4597 kobiet (50,3 % ludno ści). Wska źnik ilo ści kobiet na 100 m ęŜ czyzn wyniósł 98. Liczb ę mieszka ńców i średni ą g ęsto ść zaludnienia poszczególnych miejscowo ści Gminy Lubaczów w 2006 roku przedstawia poni Ŝsza tabela.
Tabela 2. Powierzchnia i ludno ść w 2006 roku. Ludno ść Kobiety na Miejscowo ść Powierzchnia Ogółem MęŜ czy źni Kobiety Na 1 km2 100 w km2 męŜ czyzn Lubaczów 203 9133 4536 4597 45 101 Gmina wiejska Źródło: Urz ąd Gminy Lubaczów Według danych najwi ększ ą liczb ę ludno ści w 2006 r. posiadały miejscowo ści: - Lisie Jamy (1169 mieszka ńców), - Basznia Dolna (973) - Młodów (910) Przy powierzchni gminy 203 km kw., g ęsto ść zaludnienia to 45 osób na 1 km kw. Najwi ększa gęsto ść zaludnienia wyst ępowała w miejscowo ściach: D ąbków (132 na 1 km 2), Lisie Jamy (124) i Dąbrowa (106). Liczb ę ludno ści w podziale na poszczególne sołectwa Gminy Lubaczów przedstawia poni Ŝsza tabela.
Tabela 3. Liczba ludno ści i g ęsto ść zaludnienia w sołectwach gminy Lubaczów. 25 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Źródło: Urz ąd Gminy Lubaczów Według stanu na koniec czerwca 2006 roku mieszka ńcy gminy Lubaczów w wieku przedprodukcyjnym stanowili 25,6 % ludno ści, odsetek osób w wieku produkcyjnym wyniósł 57,8 %, natomiast mieszka ńców w wieku poprodukcyjnym było 16,9 %. W śród mieszka ńców w wieku 65 (+) widoczna jest znaczna przewaga kobiet nad m ęŜ czyznami (odpowiednio 813 26 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
kobiet i 528 m ęŜ czyzn). Współczynnik staro ści – zdefiniowany jako udział ludno ści w wieku poprodukcyjnym w śród całej ludno ści Gminy w roku 2006 wyniósł 0,14 liczony jako iloraz sumy kobiety i m ęŜ czyzn do ogólnej liczby mieszka ńców. Tabela 4 . Struktura wiekowa mieszkańców Gminy Lubaczów (stan na 30.06.2006 r.) Przedziały wiekowe Kobiety MęŜ czyźni Ogółem 0-19 1 253 1 409 2 662 20-24 374 404 778 25-29 325 301 626 30-39 632 669 1301 40-49 532 705 1 237 50-59 437 466 903 60-64 170 115 285 65 i wi ęcej 813 528 1 341 Ogółem 4 536 4 597 9 133 Źródło: GUS W strukturze wieku ludno ści gminy najwi ęcej jest osób młodych poni Ŝej 19 roku Ŝycia. Jednak mo Ŝna zaobserwowa ć powolny proces zmiany struktury wiekowej w kierunku przewagi osób starszych. Grupa osób starszych, powy Ŝej 60 roku Ŝycia obecnie stanowi ł ącznie około 18 %. Fakt, Ŝe Ŝyjemy dłu Ŝej i w lepszym zdrowiu to sukces współczesnej medycyny i polepszaj ących si ę warunków Ŝycia. Niemniej zjawisko to stawia przed władzami samorz ądowymi i społeczno ściami lokalnymi du Ŝo wyzwa ń m.in. wzrost kosztów ubezpiecze ń i świadcze ń socjalnych, zagro Ŝenie marginalizacj ą osób starszych w Ŝyciu społecznym, konieczno ść zapewnienia odpowiedniej ilo ści i jako ści usług opieku ńczych mieszka ńcom gminy. Analizuj ąc ruch naturalny w gminie Lubaczów w latach 2002-2007 mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe przyrost naturalny utrzymywał si ę na poziomie dodatnim . Jednak w okresie 2004-2007 znacznie zmalał (z 32 do 9). Liczba zgonów utrzymywała si ę na zbli Ŝonym poziomie (80-82- 77), natomiast liczba urodze ń do ść znacznie zmalała – ze 114 w 2004 roku do 86 w 2007 roku.
Tabela 5 . Zestawienie urodze ń i zgonów mieszka ńców gminy Lubaczów w latach 2002-2007
Lp. Wyszczególnienie Rok 2002 2004 2006 2007 1 Urodzenia 104 114 84 86 2 Zgony 80 82 82 77 3 Przyrost naturalny 24 32 2 9 Źródło: własne dane gminy To niepokoj ące zjawisko demograficzne jest malej ącego przyrostu naturalnego tak Ŝe nakłada na pa ństwo (ale i gmin ę) obowi ązek ochrony macierzy ństwa i wsparcia rodzin wielodzietnych. 27 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Dlatego nale Ŝy obj ąć potrzebuj ące rodziny pomoc ą finansow ą ( świadczenia rodzinne, urlopy macierzy ńskie, zasiłki celowe, okresowe) oraz wsparciem rzeczowym i specjalistycznym. Szerzej o problemach rodzin piszemy w rozdziale „Opieka na dzieckiem i rodzin ą”. Saldo migracji czyli ró Ŝnica mi ędzy napływem (imigracja), a odpływem (emigracja) ludno ści w powiecie lubaczowskim w 2006 roku sytuuje si ę w przedziale od - 6 do - 3 na 1000 ludno ści. Tak Ŝe niekorzystnie przedstawia si ę sytuacja pod wzgl ędem migracji ludno ści w gminie Lubaczów. Systematycznie z roku na rok powi ększa si ę ujemne saldo migracji. W roku 2005 wyniosło - 18. Saldo to wynika ze wzrastaj ącej liczby osób, które wyje ŜdŜaj ą z gminy. Liczba mieszka ńców, którzy wymeldowali si ę z gminy w roku 2004 wzrosła w porównaniu z rokiem 2000 o 16 osób. Procesy migracyjne mieszka ńców gminy, podobnie jak w całym kraju, w okresie ostatnich dwóch latach s ą bardzo dynamiczne trudno je precyzyjnie okre śli ć i podda ć analizie. Trudno jest na podstawie aktualnie dost ępnych źródeł okre śli ć jak du Ŝa grupa mieszka ńców gminy wyjechała do Europy Zachodniej (głównie Anglii, Irlandii, Niemiec, krajów skandynawskich) w poszukiwaniu pracy i lepszych zarobków. Obserwuj ąc tendencje ogólnokrajowe i analizuj ąc wyniki bada ń, dotycz ących zjawiska emigracji zarobkowej (m.in. wyniki bada ń „Polacy w Wielkiej Brytanii i Irlandii” realizowanych przez o środek bada ń społecznych „ARC Rynek i Opinia” na próbie ogólnopolskiej, tak Ŝe na Podkarpaciu) z du Ŝym prawdopodobie ństwem mo Ŝna jednak stwierdzi ć, Ŝe zjawisko wyjazdów z Podkarpacia za granic ę jest do ść masowe i dotyczy głównie wa Ŝnej dla rozwoju regionu gminy grupy mieszka ńców - ludzi młodych, wykształconych, aktywnych i przedsi ębiorczych. Jakie skutki społeczne przyniesie „nowa emigracja” dla kraju, poszczególnych regionów i dla społeczno ści lokalnych trudno okre śli ć bez przeprowadzenia wnikliwych analiz, które ze wzgl ędu na zło Ŝono ść problemu nie stały si ę przedmiotem analizy niniejszego opracowania.
3.3. Praktyki religijne. Religia to system wierze ń i praktyk przyj ętych w danej społeczno ści, okre ślaj ący relacj ę jednostki do ró Ŝnie pojmowanej sfery sacrum, czyli świ ęto ści i sfery boskiej. Manifestuje si ę ona w wymiarze doktrynalnym (doktryna), w czynno ściach religijnych (kult), w sferze społeczno-organizacyjnej (ko ściół, wspólnota religijna) i w sferze duchowo ści indywidualnej (m. in. mistyka). Polska, szczególnie na południu jest uwa Ŝana za typowo katolicki obszar, ale ze wzgl ędu na historyczne uwarunkowania jest miejscem wyst ępowania równie Ŝ innych religii. W gminie Lubaczów podstawowym wyznaniem jest katolicyzm. Odnotowuje si ę równie Ŝ przedstawicieli Ko ścioła Chrze ścijan Baptystów – ł ącznie 52 osoby.
28 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
3.4. Charakterystyka gospodarstw domowych i ich główne źródła utrzymania. Gospodarstwo domowe to zespół ludzi funkcjonalnie ze sob ą powi ązanych, oddzielonych od innych wyra źnie zarysowan ą zasad ą odr ębno ści, któr ą stanowi wspólny bud Ŝet, trwałe podstawy materialne (dom - mieszkanie, jego wyposa Ŝenie) oraz d ąŜ enie do wypełniania przyj ętych zada ń. W śród elementów składowych gospodarstwa domowego naleŜy uwzgl ędni ć przede wszystkim czynnik ludzki (element podmiotowy), czynnik społeczno-ekonomicznej aktywno ści (element funkcjonalny) i czynnik materialny (element przedmiotowy). Istot ą współczesnego gospodarstwa domowego jest prowadzenie działalno ści gospodarczej, na któr ą składaj ą si ę zakupy produktów i usług, wytwarzanie i przetwórstwo produktów, wykonywanie czynno ści usługowych oraz proces faktycznej konsumpcji. Charakter prac w gospodarstwie domowym jest wyznacznikiem funkcji gospodarstwa domowego. Wyró Ŝniamy funkcj ę: Ŝywieniow ą, odzie Ŝow ą, mieszkaniowo-porz ądkow ą, opieku ńczo-wychowawcz ą, organizacyjno-kierownicz ą i zwi ązan ą z zagospodarowaniem wolnego czasu. Proces transformacji systemowej rozpocz ęty w Polsce po 1989 roku przyniósł szereg zmian. Obok licznych zjawisk pozytywnych zwi ązanych z powstaniem wolnego rynku, takich m.in. jak mnogo ść towarów i łatwy do nich dost ęp, swoboda podejmowania decyzji i mo Ŝliwo ści rozwijania własnej działalno ści gospodarczej, procesowi temu towarzysz ą bardzo powa Ŝne problemy społeczno-ekonomiczne: bezrobocie, zubo Ŝenie znacznej cz ęś ci społecze ństwa i rozwarstwienie ekonomiczne oraz wycofywanie si ę pa ństwa z wielu funkcji opieku ńczych. Niektóre gospodarstwa domowe przyj ęły pasywn ą akceptacj ę zmian ze skłonno ści ą ku "przeczekaniu" i "przetrwaniu", w innych zrodziły si ę mechanizmy intensyfikuj ące działania skierowane na popraw ę poziomu Ŝycia. Cz ęść rodzin wobec niskich dochodów osobistych prowadzi bardzo oszcz ędn ą gospodark ę dochodami, pozwalaj ącą na zaspokojenie głównie potrzeb podstawowych. Ograniczenia dotycz ą przede wszystkim wydatków na rozrywki towarzyskie i udział w Ŝyciu kulturalnym, a tak Ŝe na zakup prasy, ksi ąŜ ek. Odzie Ŝ i obuwie stanowi ą nast ępn ą grup ę produktów, na któr ą s ą ograniczenia wydatków (kupuje si ę w mniejszej ilo ści i poszukuje ta ńszych źródeł zakupu). Nast ąpił te Ŝ wyra źny wzrost procesów samoobsługowych w gospodarstwie domowym (we własnym zakresie wykonywane s ą prace remontowe i modernizacyjne w mieszkaniu). Bardziej przedsi ębiorczy szukaj ą źródeł uzupełniania bud Ŝetu domowego uruchamiaj ąc produkcj ę b ądź usługi. Skromne, jak dot ąd przejawy drobnej przedsi ębiorczo ści na wsi s ą najcz ęś ciej wynikiem obaw przed rynkiem oraz brakiem środków na jej rozpocz ęcie.
29 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
W gospodarstwie rolnym uzyskany dochód rodzinny dzielony jest na potrzeby gospodarstwa rolnego i potrzeby gospodarstwa domowego. Lubaczów to gmina typowo rolnicza, gdzie głównym źródłem dochodu jest uprawa ro ślin i hodowla zwierz ąt. Poniewa Ŝ powierzchnie upraw s ą niewielkie (du Ŝe rozdrobnienie gospodarstw), gleby stosunkowo mało Ŝyzne, ogólna rentowno ść produkcji rolnej w kraju jest do ść niska, dlatego w gospodarstwach tych jest niska lub bardzo niska dochodowo ść . Pozarolnicze zatrudnienie jest mo Ŝliwe przede wszystkim w mie ście Lubaczów, które jest centrum aktywno ści ekonomicznej ludno ści, a tym samym podstawowym miejscem zatrudnienia zarówno mieszka ńców samego miasta jak i okolicznej ludno ści. W śród nierolniczych źródeł utrzymania mieszka ńców gminy nale Ŝy wymieni ć zatrudnienie w instytucjach publicznych/samorz ądowych np. urz ędzie gminy, szkołach, instytucjach kultury, placówkach ochrony zdrowia. Działalno ść gospodarcza jest źródłem dochodu stosunkowo nielicznej grupy gospodarstw domowych. W gminie działa około 300 podmiotów gospodarczych, ale w wi ększo ści s ą to firmy małe - jednoosobowe działalno ści gospodarcze. W województwie Podkarpackim przeci ętne miesi ęczne wydatki na 1 osob ę w gospodarstwach domowych nieznacznie, aczkolwiek stale wzrastaj ą (o 100 zł w latach 2001-2006). Wi ększo ść wydatków w gospodarstwach domowych dotyczy zakupu towarów i usług konsumpcyjnych (ponad 95% ogółu wydatków). Tabela 6 . Przeci ętne miesi ęczne wydatki na 1 osob ę w gospodarstwach domowych w zł
.p. Województwo Wyszczególnienie 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
OGÓŁEM 471,78 507,07 524,58 535,88 566,18 599,75 589,27 624,34
1. PODKARPACKIE w tym towary 453,53 489,77 497,41 509,02 540,45 571,80 560,96 593,16 i usługi konsumpcyjne
Źródło: GUSW, dane porównywalne z latami poprzednimi (przeliczone o system wag w oparciu o BAEL) Dochody gminach wiejskich Podkarpacia w przeliczeniu na mieszka ńca przedstawia tabela 7. Tabela 7 . Dochody gmin wiejskich w woj. Podkarpackim na mieszka ńca gmina dochód na dynamika Dynamika gmina dochód na dynamika dynamika mieszka ńca dochodu Dochodu mieszka ńca dochodu dochodu 2005 2005/2004 2006/2005 2005 2005/2004 2006/2005 plany plany Adamówka 125,1 149,1 106,8 Laszki 96,6 107,3 120,7 Baligród 143,1 112,9 93,7 Le Ŝajsk 165,4 125,5 98,4 Besko 153,1 113,2 127,3 Lubaczów 107,0 115,8 112,7 Białobrzegi 205,9 126,0 104,6 Lubenia 192,2 110,6 112,2 Bircza 118,7 102,3 117,5 Lutowiska 260,1 131,6 104,6
30 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Boguchwała 313,3 120,6 113,4 Łańcut 262,2 118,2 102,1 Bojanów 152,5 112,2 106,3 Majdan Królewski 110,8 117,4 115,7 Borowa 204,6 139,4 118,6 Markowa 155,3 123,6 108,7 Brzostek 126,1 103,4 112,6 Medyka 161,0 113,9 106,7 Brzyska 141,7 106,5 109,3 Miejsce Piastowe 243,2 112,5 113,4 Bukowsko 156,3 120,6 136,4 Mielec 300,2 110,1 113,5 Chłopice 116,0 82,4 112,0 Niebylec 169,2 97,2 108,9 Chmielnik 204,3 127,6 118,5 Niwiska 114,4 112,6 113,2 Chorkówka 222,6 111,7 114,4 Nowy śmigród 145,4 98,8 102,6 Cisna 253,1 110,9 93,1 Nozdrzec 120,4 113,9 109,4 Cmolas 108,3 99,3 123,0 Olszanica 167,7 105,1 96,9 Czermin 155,8 112,3 1 25,0 Orły 123,9 120,0 110,8 Czudec 196,7 113,3 115,0 Osiek Jasielski 150,6 109,7 93,6 Dębica 308,6 115,4 81,0 Ostrów 173,4 129,9 108,5 Dębowiec 145,8 108,1 110,0 Padew Narodowa 170,3 107,1 119,3 Domaradz 137,7 111,5 120,4 Pawłosiów 215,4 114,6 112,5 Dubiecko 133,6 111,4 110,1 Pruchnik 114,1 112,1 108,3 Dydnia 207,4 146,9 82,7 Przecław 149,3 115,1 133,4 Dynów 94,4 95,2 133,4 Przemy śl 198,9 102,2 113,5 Dzikowiec 97,7 116,5 115,2 Przeworsk 186,2 116,4 88,8 Fredropol 118,6 131,8 102,2 Pysznica 267,0 143,1 98,7 Frysztak 157,3 113,6 113,6 Radomy śl n. Sanem 159,6 97,8 135,2 Ga ć 132,7 118,5 118,3 Radymno 153,1 106,4 94,4 Gawłuszowice 252,4 107,5 96,3 Rakszawa 154,9 109,3 113,8 Gorzyce 324 109 111 Rani Ŝów 125,3 125,9 107,1 Gr ębów 160,5 104,0 108,8 Rokietnica 106,2 106,3 118,1 Grodzisko Dolne 158,0 121,9 109,8 Ro źwienica 112,0 107,9 125,0 Haczów 184,7 109,4 109,9 Sanok 153,9 112,2 119,6 Harasiuki 118,1 111,7 117,9 Skołyszyn 171,6 101,3 118,1 Horyniec-Zdrój 145,6 108,4 117,5 Stary Dzików 102,3 130,6 103,3 Hy Ŝne 127,3 105,1 117,8 Stubno 129,7 123,4 118,1 Iwierzyce 181,9 120,5 122,3 Świlcza 287,4 129,0 112,5 Jarocin 141,0 111,5 110,8 Tarnowiec 253,5 101,1 101,7 Jarosław 164,1 115,7 117,0 Try ńcza 150,4 118,4 125,0 Jasienica Rosielna 177,1 107,0 108,9 Trzebownisko 267,4 113,8 116,2 Jasło 238,3 128,8 109,4 Tuszów Narodowy 261,7 109,7 103,2 Jawornik Polski 130,0 115,0 113,8 Tyrawa Wołoska 97,9 123,1 103,5 Je Ŝowe 115,4 111,1 119,9 Wadowice Górne 175,4 111,1 122,6 Jodłowa 192,2 116,2 95,4 Wi ązownica 129,2 103,0 117,0 Kamie ń 106,8 111,6 116,4 Wielkie Oczy 95,9 105,6 123,0 Kołaczyce 152,6 109,1 107,6 Wielopole 114,1 101,7 114,5 Skrzy ńskie Koma ńcza 171,4 112,9 124,8 Wi śniowa 151,6 117,6 105,8 31 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Korczyna 233,6 120,3 124,1 Wojaszówka 207,1 110,7 112,0 Krasiczyn 347,9 172,2 120,0 Zaklików 197,2 122,4 116,3 Krasne 418,6 129,5 69,7 Zaleszany 251,5 108,2 105,0 Krempna 124,2 106,0 104,3 Zarszyn 197,3 117,7 111,6 Kro ścienko 547,9 135,4 88,2 Zarzecze 134,9 112,1 128,5 Wy Ŝne Krzeszów 125,9 115,9 119,6 śołynia 142,9 116,2 112,4 Krzywcza 94,3 105,1 118,1 śurawica 223,1 113,6 106,5 Kuryłówka 117,2 114,0 107,2 śyraków 245,7 123,6 104,6 Źródło: Obliczenia IG WSIiZ na podstawie BDR GUS i planów bud Ŝetowych gmin Analiza powy Ŝszego zestawiania wskazuje, Ŝe dochody własne Gminy Lubaczów w przeliczeniu na jednego mieszka ńca stale rosn ą, chocia Ŝ w odniesieniu do średniego dochodu województwa podkarpackiego s ą relatywnie niskie. W porównaniu z dochodami mieszka ńców innych podkarpackich gmin wiejskich kształtuj ą si ę na do ść niskim poziomie. Dochody mieszka ńców s ąsiednich gmin wiejskich (Horyniec, Stary Dzików, Wielkie Oczy) s ą porównywalne. 3.5. Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych. Gmina Lubaczów zajmuje drugie miejsce co do ilo ści posiadanych mieszka ń w powiecie Lubaczowskim. Według danych z 2005 roku, dysponuje 197,1 tysi ącami metrów kw. mieszka ń. Ogółem posiada 2189 mieszka ń, w których skład wchodziło 8819 izb. Średnia liczba izb w mieszkaniu wynosiła 4, 06. Na jedno mieszkanie przypadało 4,17 osoby, co w przeliczeniu na izby dawało 1,03 mieszka ńca na 1 izb ę. Był to wska źnik, podobnie jak w gminie Oleszyce, najwy Ŝszy w powiecie Lubaczowskim. Przeci ętna powierzchnia u Ŝytkowa mieszkania wynosiła 89,7 m 2, w tym na 1 osob ę przypada 21,5 m 2. Bior ąc pod uwag ę powy Ŝsze dane nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe sytuacja mieszkaniowa w gminie Lubaczów jest dobra. Charakterystyczne dla zasobów mieszkaniowych gminy Lubaczów jest przede wszystkim budownictwo indywidualne, które składa si ę z małych budynków mieszkaniowych, budownictwa jednorodzinnego, wielorodzinnego oraz zabudowa ń gospodarczych. Budownictwo wielorodzinne stanowi ą zabudowania typu Domy Nauczycieli, O środki Zdrowia, budynki byłych PGR-ów oraz osiedla. 20 % zabudowa ń powstało przed II Wojn ą Światow ą, st ąd typowa drewniana zabudowa charakterystyczna dla tego okresu. Pó źniejsza architektura jest ju Ŝ w formie murowanej, a spora cz ęść domów to obiekty do ść nowoczesne architektonicznie i technologicznie, powstałe w latach 90-tych i ostatnim okresie. Zdecydowana wi ększo ść gospodarstw domowych jest wyposa Ŝonej w bie Ŝą cą wod ę zasilan ą wodoci ągiem, instalacj ę elektryczn ą, cz ęś ciowo uzupełnian ą o sie ć gazu ziemnego i kanalizacj ę. Gmina ma w swym posiadaniu 12 budynków, z 18-ma lokalami mieszkalnymi, gdzie 3 z nich to lokale socjalne. Sieci wodoci ągowe funkcjonuj ą we wszystkich miejscowo ściach na terenie gminy. 32 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Od roku 2000 sukcesywnie buduje si ę sieci kanalizacyjne na terenie Gminy. Wybudowano kolektory sanitarne w miejscowo ściach: D ąbków, Opaka, Opaka - Osiedle, Młodów-Górka, Lisie Jamy. Ścieki z w/w miejscowo ści dostarczane s ą do Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Lubaczowie. W latach 1999-2005 gmina zrealizowała zadanie „Budowa oczyszczalni ścieków w miejscowo ści Zału Ŝe oraz kanalizacji sanitarnej w cz ęś ci miejscowo ści Zału Ŝe, Basznia Dolna i Młodów” - oczyszczalnia typu Stalbudom STB-20 o przepustowo ści 250 m3 na dob ę. W 2007 roku Gmina Lubaczów przyst ąpiła do dalszej rozbudowy systemu kanalizacyjnego doprowadzaj ącego ścieki z pozostałej cz ęś ci miejscowo ści Zału Ŝe i Mokrzyca do oczyszczalni w Zału Ŝu oraz jest w trakcie przygotowania projektów i studiów wykonalno ści dla rozwi ązania gospodarki ściekowej w dorzeczu rzek Lubaczówki i Sołotwy. Ponadto na terenie gminy aktualnie funkcjonuj ą trzy oczyszczalnie ścieków przy szkołach podstawowych: Basznia Dolna, Krowicy Samej i w Młodowie oraz oczyszczalnia typu Bioblok w Krowicy Samej. Sie ć ruroci ągów gazowych na terenie gminy jest dobrze rozwini ęta. Przez obszar gminy przechodz ą trzy niezale Ŝne układy gazownicze: sie ć gazowa regionalna, obejmuj ąca przesyłowe gazoci ągi wysokopr ęŜne z Kopalni Gazu „Szczutków” w gł ąb kraju. Sie ć ta obsługiwana jest przez Zakład Gazowniczy w Jarosławiu, sie ć gazowa lokalna, zasilaj ąca bezpo średnio obszar gminy oraz układ kopalniany - zwi ązany z kopalnictwem gazu ziemnego w Obszarze Górniczym Gazu „Lubaczów 1”, prowadzonym przez Sanocki Zakład Górnictwa Nafty i Gazu. Dla potrzeb Lubaczowskiego Parku Inwestycyjnego planuje si ę rozbudow ę ruroci ągów gazowych w kierunku Krowicy Hołodowskiej i Budomierza. Na terenie gminy jest bardzo dobrze rozwini ęta sie ć telekomunikacyjna, która w pełni zaspokaja potrzeby mieszka ńców. W latach 1999 - 2000 przeprowadzono kompleksową telefonizacj ę gminy. W wyniku tej inwestycji do nowoczesnej sieci telefonicznej zostało podł ączonych we wszystkich miejscowo ściach 783 nowych abonentów. W gminie dost ępny jest tak Ŝe sygnał wszystkich operatorów telefonii komórkowej.
4. DOST ĘP DO DÓBR I USŁUG SPOŁECZNYCH UMO śLIWIAJ ĄCYCH INTEGRACJ Ę SPOŁECZN Ą
4.1. Kultura. Gminny O środek Kultury w Lubaczowie to główny inicjator i realizator działalno ści kulturalnej. Jego filie w Baszni Dolnej, Krowicy Samej, Lisich Jamach, Zału Ŝu i Młodowie ułatwiaj ą dost ęp miejscowej ludno ści do oferty kulturalnej GOK-u, a zarazem organizuje przestrze ń do wspólnych inicjatyw samych mieszka ńców i organizacji, które działaj ą na terenie danej wsi. Filie w Baszni Dolnej, Lisich Jamach, Krowicy Samej, Zału Ŝu s ą wyposa Ŝone w sprz ęt 33 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
muzyczny oraz całe zaplecze potrzebne do organizowania spotka ń towarzyskich, dyskotek, biesiad oraz innych imprez masowych. Oprócz tego Basznia Dolna, Bałaje i Zału Ŝe posiadaj ą siłownie. GOK stara si ę przyci ąga ć szczególnie dzieci i młodzie Ŝ, tworz ąc zespoły wokalne, organizuj ąc zaj ęcia z zakresu umiej ętno ści gry na instrumentach, kusz ąc atrakcyjn ą gam ą gier i zabaw. Jednym z wa Ŝnych zada ń GOK-u jest kultywowanie tradycji, folkloru, które mog ą by ć podtrzymywane dzi ęki aktywnej współpracy z organizacjami pozarz ądowymi z terenu gminy, takimi jak: Koło Gospody ń Wiejskich, Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna, oraz przedszkolami, szkołami, bibliotekami czy parafiami. To tak Ŝe współpraca z o ściennymi gminami w organizowaniu szerszych akcji. Filie GOK-ów corocznie organizuj ą dla dzieci przegl ądy piosenki, konkursy plastyczne, szkolenia i pokazy sztuki kulinarnej dla kobiet z Kół Gospody ń Wiejskich prowadzone przez przedstawicieli Podkarpackiego O środka Doradztwa Rolniczego w Boguchwale i oddziałem w Lubaczowie, a nawet wieczory kinowe. Wie ś Krowica Sama słynie z kapeli oraz zespołu śpiewaków „Niespodzianka”, który odnosi sukcesy na przegl ądach folklorystycznych oraz u świetnia swoj ą muzyk ą i śpiewem miejscowe wydarzenia. Warto wspomnie ć, Ŝe GOK- Zału Ŝe prowadzi, atrakcyjn ą szczególnie dla starszej młodzie Ŝy, sekcj ę kulturystyczn ą. Pr ęŜ ne działania GOK-u w Baszni Dolnej objawia si ę funkcjonowaniem zespołu młodzie Ŝowego „Samaria”, corocznym Turniejem w warcabach 100- polowych, Gminnym Zimowymi Igrzyskami Mieszka ńców Wsi oraz Turniejem Piłki No Ŝnej Chłopców o Puchar Wójta Gminy. Urz ądzanie spotka ń o ró Ŝnym charakterze daje okazj ę miejscowej ludno ści na spotkanie si ę, rozmowy, sp ędzanie wspólnie wolnego, co stanowi podstaw ę tworz ącej si ę silnej, to Ŝsamej siebie wspólnoty. Istotnym elementem oddziaływa ń kulturalnych jest działanie 13 świetlic wiejskich w Tymcach, Baszni Górnej, Borowej Górze, Piastowie, Młodowie, Wólce Krowickiej, Budomierzu, Krowicy Lasowej, D ąbrowie, Opace, D ąbkowie, Szczutkowie oraz Hurczu. S ą one centrum aran Ŝuj ącym spotkania, przyj ęcia, a nawet wesela. A tak Ŝe 4 świetlic szkolnych, które gwarantuj ą dzieciom i młodzie Ŝy opiek ę i zagospodarowanie czasu przed i po lekcjach. Analizuj ąc gmin ę Lubaczów pod wzgl ędem kultury nie mo Ŝna pomin ąć działa ń Gminnej Biblioteki Publicznej w Baszni Dolnej oraz jej pi ęciu filii w miejscowo ściach Młodów, Opaka, Lisie Jamy, Zału Ŝe, Krowica Sama. Ksi ęgozbiór ł ącznie liczył, według danych z 2005 roku, 41638 woluminów. Przez cały czas jest on uzupełniany o nowo ści wydawnicze, co przyci ąga czytelników, którzy pomimo wysokich cen ksi ąŜ ek i braku funduszy na ich zakup, mog ą
34 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
zaspokoi ć potrzeby estetyczne, intelektualne, naukowo-informacyjne, a tak Ŝe rozrywkowe. Dzi ęki łatwemu dost ępowi do ksi ąŜ ek czytelnictwo w gminie w 2005 roku wynosiło 23,3 ksi ąŜ ki na 1 czytelnika, co świadczy o skutecznym propagowaniu bibliofilstwa w śród mieszka ńców gminy.
4.2. Sport i rekreacja. W Gminie Lubaczów du Ŝą rol ę odgrywa sport, st ąd du Ŝą popularno ści ą ciesz ą si ę kluby sportowe. Obecnie działa ich około 13, nosz ąc miano Ludowych lub Uczniowskich Klubów Sportowych. Realizacji aktywno ści w dziedzinie wychowania fizycznego sprzyja szeroka baza ró Ŝnego rodzaju obiektów sportowych. Dzi ęki funduszom Unii Europejskiej przy szkole podstawowej w Krowicy Samej powstał kompleks boisk sportowych, korty tenisowe, boiska do piłki r ęcznej, koszykowej, siatkowej, rzutnia do kuli, bie Ŝnia, plac do imprez plenerowych. Zespół Szkół w Baszni Dolnej posiada nowoczesn ą hal ę sportow ą z pełnym wyposa Ŝeniem oraz zapleczem (szatnie, przebieralnie, kabiny natryskowe, sanitariaty, magazyny). Oprócz tego gmina dysponuje 7 boiskami do piłki no Ŝnej, które wykorzystuj ą Ludowe Kluby Sportowe (Basznia Dolna, Krowica Hołodowska, Lisie Jamy, Młodów, Opaka, Wólka Krowicka, Zału Ŝe). Na terenie gminy działaj ą 3 siłownie (Bałaje, Basznia Dolna oraz Zału Ŝe). Ludowe Kluby Sportowe specjalizuj ące si ę w piłce no Ŝnej. Jako samodzielne Stowarzyszenia Kultury Fizycznej odnosz ą znacz ące sukcesy, bior ąc udział w rozgrywkach ligowych klasy A i B ( LKS „Huragan” Basznia Dolna, LKS „Zryw” Młodów, LKS „Orkan” Zału Ŝe, LKS „Start” Lisie Jamy, wyst ępuj ą w klasie A seniorów; LKS „Walter” Opaka, LKS „Rolnik” Wólka Krowicka, LKS „Graniczni” Krowica, wyst ępuj ą w klasie B seniorów). Ludowe Kluby Sportowe b ędące organizacjami pozarz ądowymi, realizuj ąc zadania z zakresu upowszechniania kultury fizycznej i sportu korzystaj ą nieodpłatnie z obiektów sportowych b ędących własno ści ą Gminy Lubaczów. W ka Ŝdej miejscowo ści, gdzie działa Ludowy Klub Sportowy znajduje si ę boisko sportowe i szatnia sportowa. Członkowie Uczniowskich Klubów Sportowych i Ludowych Klubów Sportowych opieraj ą swoj ą działalno ść na społecznej, nieodpłatnej aktywno ści jej członków. Na terenie gminy działaj ą nast ępuj ące UKS: - Mi ędzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy „Partner” w Szkole Podstawowej i Publicznym Gimnazjum w Młodowie, - Uczniowski Klub Sportowy „Sokół II” w Publicznym Gimnazjum w Wólce Krowickiej, - Uczniowski Klub Sportowy „Kryształ” w Szkole Podstawowej w Lisich Jamach, - Uczniowski Klub Sportowy „Zryw” w Szkole Podstawowej w Krowicy Samej, 35 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
- Uczniowski Klub Sportowy „Start” w Szkole Podstawowej w Baszni Dolnej, - Uczniowski Klub Sportowy „Orzeł” w Publicznym Gimnazjum w Baszni Dolnej, - Gminny O środek Kultury w Lubaczowie, - Ludowy Klub Sportowy „HURAGAN” Basznia Dolna, - Ludowy Klub Sportowy „START” Lisie Jamy, - Ludowy Klub Sportowy „ZRYW” Młodów, - Ludowy Klub Sportowy „ORKAN” Zału Ŝe, - Ludowy Klub Sportowy „ GRANICZNI” Krowica - Ludowy Klub Sportowy „ROLNIK” Wólka Krowicka, - Ludowy Klub Sportowy „WALTER” Opaka, Szkoły podstawowe i gimnazja dysponuj ą nast ępuj ącymi obiektami sportowymi: - sala gimnastyczna i kompleks boisk sportowych – wspólne u Ŝytkowanie przez Szkoł ę Podstawow ą i Publiczne Gimnazjum w Baszni Dolnej, - sala gimnastyczna i kompleks boisk sportowych – wspólne u Ŝytkowanie przez Szkoł ę Podstawow ą i Publiczne Gimnazjum w Młodowie, - kompleks boisk sportowych i zast ępcza sala gimnastyczna – Szkoła Podstawowa w Krowicy Samej - zast ępcze sale gimnastyczne – Szkoła Podstawowa w Lisich Jamach, Szkoła Podstawowa w Zału Ŝu, Publiczne Gimnazjum w Wólce Krowickiej, Szkoła Podstawowa w D ąbkowie. - Publiczne Przedszkole w Lisich Jamach w ogóle nie maj ą sali gimnastycznej. W trakcie budowy jest sala gimnastyczna przy Szkole Podstawowej w Lisich Jamach i boisko sportowe w Zału Ŝu. Planowana jest tak Ŝe budowa sali sportowej przy Szkole Podstawowej w Krowicy Samej oraz w Młodowie. .W miejscowo ściach: Bałaje, Basznia Dolna, Zału Ŝe znajduj ą si ę ogólnie dost ępne dla mieszka ńców siłownie. O aktywnym Ŝyciu sportowo-rekreacyjnym mieszka ńców gminy Lubaczów świadczy fakt, Ŝe cyklicznie, ka Ŝdego roku odbywaj ą si ę: • Gminne Zimowe Igrzyska Mieszka ńców Wsi, • Gminne Świ ęto Sportu Wsi, • Memoriał w piłce no Ŝnej im. Juliana Janczury w Lisich Jamach oraz Aleksandra Zaborniaka w Młodowie, • Turniej o Puchar Wójta Gminy Lubaczów. Mieszka ńcy reprezentuj ą równie Ŝ gmin ę na szczeblu powiatowym i wojewódzkim m.in. na: • Podkarpacka Olimpiada Tenisa Stołowego,
36 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
• Powiatowe Świ ęto Sportu Wsi, • Memoriał im. Stanisława Mazurka w siatkówce m ęŜczyzn w Cieszanowie, • Powiatowy oraz Wojewódzki Turniej w warcabach planszowych juniorek i juniorów, • Wojewódzkie Zimowe Igrzyska Mieszka ńców Wsi w Jarosławiu, • Mecz Piłki No Ŝnej Chłopców o Puchar Redaktora Naczelnego „ śycia Podkarpackiego”, • Udział warcabistów z Baszni Górnej i Dolnej w Mistrzostwach Polski pionu LZS, • Wojewódzkie Świ ęto Sportu Wsi (aktualnie Rejonowe Świ ęto Sportu Wsi), • Turniej Piłki No Ŝnej Chłopców o Puchar Wójta Gminy, • Turniej Powiatowy w Piłce No Ŝnej. Powy Ŝszy opis działalno ści kulturalnej i sportowej w Gminie Lubaczów świadczy o do ść du Ŝym poziomie zaspokojenia tych potrzeb w społeczno ści. 41 % mieszka ńców gminy uczestnicz ących w badaniu ankietowym pozytywnie ocenia działalno ść kulturaln ą na terenie gminy. Mimo to z analizy wypowiedzi uczestników warsztatów partycypacyjnych wynikaj ą nast ępuj ące problemy w zakresie kultury i sportu: - ograniczona oferta kulturalna dla dzieci i młodzie Ŝy oraz niewystarczaj ąca ilo ść miejsc aktywnego sp ędzania wolnego czasu dla tych grup wiekowych (Kluby Młodzie Ŝowe, , kawiarenki internetowe), - mała oferta kulturalna, słu Ŝą ca integracji osób starszych (kluby seniora, koła zainteresowa ń, kultywowanie tradycji, inicjatywy integracji mi ędzypokoleniowej), - niedofinansowanie lokalnych instytucji kulturalnych np. w GOK-u mimo do ść dobrej bazy lokalowej brakuje środków na pełny rozwój działalno ści – zatrudnienie instruktorów, animatorów ruchu kulturalnego oraz rozszerzenie i uatrakcyjnienie oferty), - konieczno ść doposa Ŝenia LKS i UKS w sprz ęt sportowy, - niektóre przyszkolne obiekty sportowe wymagaj ą rozbudowy (np. powstanie bie Ŝni lekkoatletycznych) i modernizacji
4.3. Dost ęp do opieki zdrowotnej. Pomoc medyczna w gminie Lubaczów skupiona jest przede wszystkim wokół placówek w mie ście Lubaczów, które oprócz Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej, posiada szpital i poradnie specjalistyczne. Inne placówki świadcz ące opiek ę medyczn ą to: - Zakład Opieki Zdrowotnej R-36 w Lubaczowie z Przychodni ą Rejonow ą - Punkt Zdrowia w Krowicy Samej,
37 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
- Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Poradnia Zdrowia” z przychodni ą w Lubaczowie oraz O środkiem Zdrowia na terenie Gminy Lubaczów w Opace i w Baszni Dolnej. Mieszka ńcy maj ą tak Ŝe do dyspozycji całodobow ą ambulatoryjn ą opiek ę medyczn ą. Stan słu Ŝby zdrowia w gminie Lubaczów na tle powiatu lubaczowskiego przedstawia poni Ŝsza tabela. Tabela 8. Opieka zdrowotna oraz apteki w powiecie lubaczowskim (stan na 31.12.2005 r.) Ambulatoryjna opieka zdrowotna Gminy Zakład Praktyki Apteki Liczba ludno ści prz ypadaj ąca na 1 aptek ę przypadaj ąca na 1 os. Cieszanów m. - 1 1 1 902 Horyniec 1 - 1 4 912 Lubaczów m. 7 4 6 2 065 Lubaczów gm. 2 - - - Narol m. 1 - 1 2 121 Narol gm. - - 1 6 265 Oleszyce m. 1 - 2 1 581 Stary Dzików 1 - 1 4 609 Źródło: Publikacja US w Rzeszowie pt. ”Województwo podkarpackie - podregiony, powiaty, gminy 2006”
Mieszka ńcy gminy korzystaj ą z aptek, które s ą zlokalizowane w mie ście Lubaczów. Zaopatruj ą one w leki poprzez prowadzone na przemian dy Ŝury całodobowe, okoliczni mieszka ńcy mog ą nawet w nocy dokona ć zakupu potrzebnych leków.
4.4. Personel w podstawowej opiece zdrowotnej. Personel w podstawowej opiece zdrowotnej według podziału na zespoły opieki zdrowotnej przedstawia si ę nast ępuj ąco: - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej obejmuj ący swoim działaniem szpital oraz poradnie specjalistyczne zatrudnia ogółem 39 lekarzy, 164 piel ęgniarek i 33 poło Ŝne, - Zakład Opieki Zdrowotnej R-36 w Lubaczowie z Przychodni ą Rejonow ą oraz na terenie Gminy Lubaczów Punktem Zdrowia w Krowicy Samej - 17 lekarzy, 24 piel ęgniarki i 6 poło Ŝnych, - Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Poradnia Zdrowia” z przychodni ą w Lubaczowie oraz O środkiem Zdrowia na terenie Gminy Lubaczów w Opace i w Baszni Dolnej, posiada kadr ę w składzie: 14 lekarzy, 14 piel ęgniarek i 3 poło Ŝne.
38 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
4.5. Realizacja zada ń ochrony zdrowia przez samorz ąd gminy. Opieka zdrowotna jako ogół środków maj ących na celu zapobieganie i leczenie chorób jest realizowana za pomoc ą narz ędzia jakim jest system ochrony zdrowia. Na gminie spoczywa obowi ązek opracowania, realizacji oraz oceny efektów programów zdrowotnych wynikaj ących z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszka ńców gminy; inicjowania i udziału w wytyczaniu kierunków przedsi ęwzi ęć lokalnych zmierzaj ących do zaznajomienia mieszka ńców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami; podejmowanie innych działa ń wynikaj ących z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszka ńców gminy. Obowi ązek taki nakłada na gmin ę art.6. ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 210 poz.2135 z pó źn. zm.), który zobowi ązuje władze publiczne do zapewnienia równego dost ępu do świadcze ń opieki zdrowotnej. Gmina Lubaczów w ramach swych zada ń posiada opracowane dwa programy profilaktyczne, które s ą finansowane z dochodów uzyskanych ze sprzeda Ŝy licencji na sprzeda Ŝ alkoholu. Gminny Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych. Bior ąc pod uwag ę powy Ŝsze dane mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe mieszka ńcy gminy maj ą zapewniony w miar ę równy dost ęp do opieki medycznej (ze wzgl ędu na funkcjonowanie ośrodków zdrowia tak Ŝe w sołectwach). Tak Ŝe blisko ść o środka miejskiego - Lubaczowa, w którym działaj ą palcówki medycyny specjalistycznej sprawia, Ŝe oferta słu Ŝby zdrowia dla mieszka ńców gminy (pod wzgl ędem zasobów kadrowych słu Ŝby zdrowia) jest do ść dobra, w porównaniu z innymi gminami w powiecie lubaczowskim, bardziej oddalonymi od miasta. Co trzeci uczestnik sonda Ŝu, realizowanego w ramach opracowywania tej strategii pozytywnie, co drugi średnio ocenia system ochrony zdrowia w gminie.
4.6. Transport i komunikacja. Mocn ą stron ą Gminy Lubaczów jest jej podwójna sie ć komunikacyjna, na któr ą składaj ą si ę szlaki komunikacji drogowej i kolejowej. Komunikacja drogowa składa si ę z dróg o statusie wojewódzkim, które charakteryzuje du Ŝe nat ęŜ enie ruchu, średnio powy Ŝej 3000 pojazdów na dob ę. S ą to dwie drogi:
39 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
• droga nr 866 Dachnów o długo ści 19,298 km - granica Pa ństwa, prowadz ącą przez Lubaczów, Lisie Jamy, Wólk ę Krowick ą, Krowic ę Hołodowsk ą i Budomierz. • droga nr 867 Sieniawa o długo ści 71,518 km - Oleszyce - Hrebenne, prowadz ąca przez Lubaczów, Młodów, Baszni ę Doln ą i Horyniec. Obie te drogi maj ą wa Ŝne znaczenie dla transportu i spedycji. Z jednej strony s ą szans ą na rozwój działalno ści gospodarczej przy głównych szlakach komunikacji drogowej (gastronomia, hotelarstwo, handel paliwami, warsztaty napraw pojazdów itp.). Z drugiej strony znaczne nat ęŜ enie ruchu, w du Ŝej mierze samochodów o du Ŝej masie (TIR-ów) ma wpływ po pierwsze na stan nawierzchni i konieczno ść stałej jej poprawy, po drugie na bezpiecze ństwo pojazdów i pieszych w ruchu drogowym. Gęsta sie ć dróg umo Ŝliwia łatwe przemieszczanie si ę zarówno transportem prywatnym, jak i transportem zbiorowym, którego głównym organizatorem jest Polska Komunikacja Samochodowa. Drogi powiatowe stanowi ą na terenie gminy szlaki o ł ącznej długo ści 73,682 km. Tabela 9. Sie ć dróg powiatowych na terenie gminy Lubaczów. Numer i nazwa drogi Długo ść Nawierzchnia Nawierzchnia Gruntowa w km ulepszona nie ulepszona w km w km w km P O 692 R Horyniec - Wólka Horyniecka - 0,453 - - - P O 674 R Lubaczów - Szczutków - Dunkowice 6,953 6,953 - - P O 673 R Opaka - przez wie ś 0,884 0,447 0,203 0,234 P O 671 R Oleszyce - Borchów -Lubaczów 1,234 1,234 - - P O 691 R Basznia D. - Wólka Horyniecka 6,568 4,501 - 2,067 P O 690 R Tymce - Basznia Dolna 3,061 3,061 - - P O 664 R Lubaczów - Tymce 10,076 10,076 - - P O 689 R Zału Ŝe - Moczar Du Ŝy 1,467 1,467 - - P O 688 R Lubaczów - Basznia Dolna 6,663 5,042 1,124 0,497 P O 681 R Karolówka - przez wie ś 0,466 0,466 - - P O 682 R Lubaczów - Borowa Góra 5,600 5,600 - - P O 680 R Lisie Jamy - D ąbrowa 5,637 4,277 1,070 0,290 P O 679 R Lubaczów - Krowica Lasowa 5,626 5,626 - - P O 678 R Szczutków - D ąbrowa 3,736 3,736 - - P O 695 R D ąbrowa - Łukawiec 2,663 2,663 - - P O 677 R Szczutków - W.Oczy -G. Pa ństwa 2,378 2,378 - - P O 694 R Łukawiec - Krowica Hołodowska 5,567 5,567 - - P O 693 R Krowica Hoł. -śmijowska -W.Oczy 4,650 4,085 - 0,565 Razem 73,682 67,179 2,850 3,653 Źródło: Urz ąd Gminy Lubaczów Mieszka ńcy Gminy Lubaczów, szczególnie korzystaj ą z linii kolejowej pasa Ŝersko - towarowej nr 101 Munina - Werchrata - Hrebenne oraz linia kolejowa Jarosław - Horyniec Zdrój z przystankiem osobowym w Baszni Dolnej. Odbiorcami PKS s ą głównie mieszka ńcy wsi Zału Ŝe, Basznia Dolna i przyległe przysiółki. Ka Ŝda z miejscowo ści ma zapewnione poł ączenie z centrum gminy, którym jest Lubaczów, które posiada bezpo średnie poł ączenia z takimi
40 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
miejscowo ściami jak: Korczowa (przej ście graniczne z Ukrain ą – 25 km) Przemy śl, Jarosław do drogi E40, Beł Ŝca, Tomaszów Lubelski, przej ście graniczne w Hrebennem (50 km), Horyniec- Zdrój, Budomierz - granicy pa ństwa (planowane przej ście graniczne – 12 km) a tak Ŝe Biłgoraj, Cewków, Chełm, Cieszanów, Horyniec, Hrubieszów, Mielec, Narol, Oleszyce, Rzeszów, Stalowa Wola, Stary Dzików, Warszawa, Werchrata, Wielkie Oczy, Zamo ść . Infrastruktura transportowa pozwala na rozwój usług spedycyjnych o charakterze krajowym oraz mi ędzynarodowym (tranzyt na wschód), a tak Ŝe ułatwia przemieszczanie si ę z miejsca zamieszkania do szkół ponadgimnazjalnych oraz miejsc pracy.
41 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
5. Instytucje i świadczenia pomocy społecznej. Działaniami z zakresu pomocy społecznej w gminie Lubaczów zajmuje si ę O środek Pomocy Społecznej. Jest on jednostk ą organizacyjn ą gminy, realizuj ącą zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, jak równie Ŝ zadania zlecone gminie z zakresu administracji rz ądowej. Zatrudnienie w GOPS Lubaczów obejmuje 9 osób zatrudnionych w wymiarze pełnego etatu na czas nieokre ślony, w tym: • Kierownik - wykształcenia policealne • 4 pracowników socjalnych - 2 osoby wykształcenie wyŜsze, 2 osoby wykształcenie policealne • 1 ksi ęgowy - wykształcenie średnie • 3 pracowników świadcze ń rodzinnych - 1 osoba wykształcenie wy Ŝsze, 1 osoba wykształcenie licencjackie, 1 osoba wykształcenie średnie. Wymóg okre ślony w ustawie o pomocy społecznej mówi ący o minimum 1 pracowniku socjalnym przypadaj ącym na 2000 mieszka ńców nie jest w pełni spełniony. GOPS dysponuje 3 pomieszczeniami, a jego zasoby techniczne to: 8 komputerów z dost ępem do Internetu oraz podstawowe wyposa Ŝenie biurowe (telefon, fax, drukarki).
5.1. Mapa wyst ępowania problemów społecznych na terenie gminy. Najwy Ŝszy procentowy wska źnik procentowy osób korzystaj ących z pomocy społecznej w stosunku do liczby mieszka ńców z po śród 24 sołectw posiada Huta Kryształowa - a Ŝ 46,84 % mieszka ńców jest odbiorcami świadcze ń z OPS. W Baszni Górnej wsparcie OPS obejmuje 38,21% ludno ści. W miejscowo ściach Wólka Krowiska, Krowica Lasowa, Zału Ŝe i Podlesie 30%-35% ludno ść zwraca si ę o pomoc. Kolejny przedział beneficjentów lokuje się w granicach 20-26% , wyst ępuje on w okolicach takich jak: Antonimi, Opaka, D ąbrowa i Szczutków. Najmniejsz ą grup ę klientów GOP posiadaj ą Piastowo (5%), D ąbków(5,03%), Karolówka(5,76%). Huta Kryształowa to po PGR-owska wie ś z historycznymi tradycjami – huta szkła została tu zało Ŝona przez Adama Mikołaja Sieniawskiego ju Ŝ w 1717 roku. Upadek PGR-u oraz źle sprywatyzowane bogactwo naturalne, którym była siarka tzw. basznie ńska w latach 90-tych spowodowało znaczne zubo Ŝenie rodzin. Blisko płowa mieszka ńców jest pod opiek ą Gminnego O środka Pomocy społecznej. Dzieci i młodzie Ŝ od przedszkola po gimnazjum korzystaj ą z bezpłatnych obiadów. Doro śli znajduj ą zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych. Sami mieszka ńcy twierdz ą, Ŝe tu ko ńczy si ę Unia i Polska, a o społeczno ści
2008-08-04Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 90 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Kryształowej Huty w sąsiednich wsiach mówi ą, Ŝe to "zesła ńcy" albo "oddelegowani z innych popegeerowskich osiedli" 2. Na ternie Baszni do 1993 roku prowadzona była eksploatacja Kopalnia Siarki "Basznia". Na pocz ątku lat 90-tych inwestor (Sulphurquest of Poland Ltd.) zastosował nowoczesn ą technologi ę pozyskiwania siarki, która pozwalała 10-krotnie obni Ŝyć koszty jej wydobycia. Po uzyskaniu stosownego pozwolenia zacz ął eksploatowa ć siarkowe zło Ŝa w Baszni Górnej, poprzednio u Ŝytkowanej przez O środek Badawczo-Rozwojowy ,,Siarkopol". Niestety rentowna działalno ść przedsi ębiorcy nie trwała długo. Przemysł siarkowy prze Ŝywał gł ęboki kryzys, czego dowodem było zamykanie kolejnych kopalni. Wówczas szansa na utrzymanie znacznej ilo ści miejsc pracy, na które liczył samorz ąd lokalny została nie wykorzystana, a du Ŝa grupa pracowników zasiliła grono bezrobotnych. Na terenach tych istnieje te Ŝ problem zagro Ŝenia ekologicznego. Od momentu zaprzestania eksploatacji nast ępowała dewastacja kopalni i jej urz ądze ń, a tak Ŝe degradacja terenów górniczych poniewa Ŝ poprzedni wła ściciel wykonał bardzo niewiele prac zabezpieczaj ących, eliminuj ących zagro Ŝenie dla środowiska. Ludzie z Baszni Górnej i okolicznych wsi nie czuj ą si ę bezpiecznie, bo nie s ą pewni czy nie grozi im niebezpiecze ństwo ze strony pozostawionej kopalni, na przykład erupcja siarkowodoru. Najcz ęś ciej wyst ępuj ącymi problemami społecznymi s ą na tych terenach: bezrobocie, uzale Ŝnienie alkoholowe, przemoc domowa (ale nie zgłaszana oficjalnie i nie notowana przez Policj ę), choroby, niewydolno ść wychowawcza rodzin. W sołectwach, gdzie nasilenie problemów społecznych jest najwy Ŝsze (m.in. Huta Kryształowa, Krowica Lasowa, Wólka Krowiska, Zału Ŝe, Basznia Górna i Podlesie) władze samorz ądowe, przede wszystkim GOPS, w partnerstwie z instytucjami (policj ą, s ądami, kuratorami, lekarzami i piel ęgniarkami środowiskowymi, pedagogami szkolnymi, specjalistami z poradni itp.) oraz organizacjami pozarz ądowymi i Ko ściołem nasil ą działania zmierzaj ące do poprawy sytuacji. Wiele takich „lokalnych działa ń naprawczych” zawartych jest w niniejszej strategii. Cz ęść z nich zostanie zrealizowana ju Ŝ w pierwszym okresie jej wdra Ŝania (w latach 2008 – 2009) m.in. w ramach wykorzystania dotacji z Programu Integracji Społecznej (PPWOW). Niew ątpliwie długotrwały efekt tych działa ń mo Ŝna osi ągn ąć wył ącznie w oparciu o inicjatywy samopomocowe oraz aktywizuj ące grupy wykluczonych lub zagro Ŝonych marginalizacj ą. Ten kontekst tak Ŝe jest podstaw ą wielu celów operacyjnych, zawartych w tym dokumencie.
2 „Super Nowo ści”, Rzeszów, 13 sierpnia 2008 roku. 2008-08-04Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 91 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
Podział na mieszka ńców, którzy korzystaj ą ze wsparcia GOPS w stosunku do ogólnej liczby mieszka ńców poszczególnych sołectw przedstawia poni Ŝsza tabela. Tabela 10. Korzystaj ący z pomocy społecznej w poszczególnych sołectwach gminy Lubaczów
LP SOŁECTWA ILO ŚĆ ILO ŚĆ OSÓB W ŚRODOWI SKACH OPS ŚRODO Ilo ść osób w w tym do Liczba % osób korzystaj ących WISK środowiskach 17 lat mieszk. z pomocy społecznej ogółem (2006 r) do liczby mieszka ńców 1 Antoniki 12 53 42 208 25,48 2 Bałaje 6 26 10 138 18,84 3 Basznia Dolna 36 185 92 973 19,01 4 Basznia Górna 24 141 72 444 38,21 5 Borowa Góra 8 37 18 227 16,30 6 Budomierz 4 16 8 103 15,53 7 Dąbków 3 15 8 298 5,03 8 Dąbrowa 14 74 41 349 21,20 9 Hurcze 3 16 6 133 12,03 10 Huta Kryształ. 8 37 16 79 46,84 11 Karolówka 2 11 6 191 5,76 12 Krowica Hołod. 15 70 39 495 14,14 13 Krowica Sama 27 145 74 770 18,83 14 Lisie Jamy 49 239 118 1169 20,44 15 Młodów 26 118 65 910 12,97 16 Mokrzyca 3 17 7 123 13,82 17 Opaka 20 121 55 527 22,96 18 Piastowo 1 9 7 180 5,00 19 Podlesie 4 21 9 70 30,00 20 Szczutków 17 76 33 374 20,32 21 Tymce 9 55 27 300 18,33 22 Wólka Krowicka 28 136 64 412 33,00 23 Krowica Lasowa 16 81 45 212 31,76 24 Zału Ŝe. 63 278 124 819 33,94
Źródło: GOPS Lubaczów - Sołectwa zagro Ŝone pauperyzacj ą (16 – 29,99%)
5.2. Powody udzielania pomocy społecznej. W roku 2007 roku najwa Ŝniejszym powodem udzielania pomocy społecznej w gminie Lubaczów było ubóstwo - pomoc z tego powodu otrzymało 401 rodzin, przy czym jedna rodzina mogła korzysta ć z pomocy z kilku ró Ŝnych powodów. W ostatnich latach liczba rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej ze wzgl ędu na ubóstwo podwoiła si ę (z 306 w 2000 roku do 690 w 2006 roku), w ostatnim 2007 roku jednak zmalała. Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe ubóstwo jest z reguły efektem długotrwałego utrzymywania si ę w strefie niskich dochodów i
2008-08-04Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 92 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
nie mo Ŝe by ć traktowane równowa Ŝnie z innymi „typowymi” powodami przyznawania pomocy, lecz jako powód współwyst ępuj ący. Analiza problemu ubóstwa jest do ść trudna z powodu niesprecyzowanych kryteriów, kiedy mo Ŝna mówi ć o problemie ubóstwa w rodzinie. Z punktu wiedzenia analiz statystycznych kryterium dochodowe do ść precyzyjnie okre śla ilo ść rodzin, których dochody nie przekraczaj ą progu dochodowego, okre ślonego w ustawie, i które w zwi ązku z tym maj ą prawo do korzystania ze świadcze ń pomocy społecznej. Jednak w bie Ŝą cej codziennej działalno ści pracownicy socjalni maj ą trudno ści w obiektywnym zdiagnozowaniu skali ubóstwa w rodzinie. W ich opinii kryterium dochodowe nie oddaje zło Ŝono ści tego problemu, bo na przykład wiele rodzin, które nie wykazuj ą Ŝadnych dochodów (ze wzgl ędu na szar ą stref ę, migracj ę zarobkow ą) tak naprawd ę w stanie ubóstwa nie Ŝyj ą. Na drugim miejscu powodów udzielania pomocy społecznej jest bezrobocie . Z tego powodu pomocy udzielono 400 rodzinom. Tu tak Ŝe mo Ŝna na przestrzeni lat zaobserwowa ć znaczn ą tendencj ę wzrostu – od 2000 roku a Ŝ trzykrotnie zwi ększyła si ę liczba rodzin korzystaj ących ze świadcze ń z powodu bezrobocia. Długotrwały brak zatrudnienia ma istotny wpływ nie tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb Ŝyciowych jak zakup Ŝywno ści, odzie Ŝy, utrzymanie miejsca zamieszkania. W wi ększo ści przypadków prowadzi tak Ŝe do powstawania lub pogł ębienia zjawisk patologii społecznej (uzale Ŝnie ń, przemocy), prowadzi do niewydolno ści i kryzysu rodziny, prowadzi do negatywnych postaw społecznych - z jednej strony bierno ść , brak motywacji i wiary we własne mo Ŝliwości, obni Ŝenie poczucia własnej warto ści, a z drugiej strony postawa roszczeniowa, „cwaniactwo” i korzystanie z luk prawnych w systemie pomocy społecznej, dewaluowanie warto ści pracy. Brak stałego źródła dochodu, wynikaj ącego z zatrudnienia powoduje szybk ą degradacj ę ekonomiczn ą rodzin, obni Ŝaj ąc poziom Ŝycia mieszka ńców. W badaniu ankietowym brak środków finansowych jest najcz ęś ciej wymienian ą barier ą podnoszenia własnych kwalifikacji zawodowych, zdobywania nowych umiej ętno ści, a w konsekwencji podejmowania działa ń samopomocowych. Dlatego długotrwałe bezrobocie jest jednym z czynników prowadz ących do wykluczenia społecznego. Bli Ŝej zjawisko bezrobocia w gminie Lubaczów jest zdiagnozowane w rozdziale „Bezrobocie” oraz „Pomoc osobom bezrobotnym” niniejszego opracowania. Trzecie miejsce pod wzgl ędem powodów udzielania pomocy społecznej zajmuje bezradno ść w sprawie opieki wychowawczej w zwi ązku, z którym z pomocy społecznej korzystało w 2007 r. 131 rodzin. Mo Ŝna zaobserwowa ć spadek liczby rodzin obj ętych pomocą z tego powodu – z 345 w 2002 roku do 131 w 2007 roku. W opinii pracowników socjalnych 2008-08-04Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 93 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
lubaczowskiego GOPS w okresie ostatnich kilku latach powodów bezradno ści opieku ńczo- wychowawczej nale Ŝy upatrywa ć w „euro sieroctwie”, jako narastaj ącym negatywnym skutku migracji zarobkowej. Wiele rodzin z powodu zarobkowego wyjazdu za granic ę jednego lub dwojga rodziców traci realn ą mo Ŝliwo ść sprawowania opieki wychowawczej. Kolejne miejsce w śród powodów korzystania z pomocy społecznej jest wielodzietno ść - 73 rodziny z tego powodu korzysta z pomocy GOPS. W 2002 i 2003 nast ąpił bardzo znaczny wzrost liczby rodzin wielodzietnych, korzystaj ących z ró Ŝnego wsparcia GOPS – z 62 (2001 rok) do 303 rodzin wielodzietnych, wspieranych przez pomoc społeczn ą. W sytuacji ogólnokrajowej tendencji spadku przyrostu naturalnego taka sytuacja powinna budzi ć niepokój. Konieczne jest wprowadzenie systemowych rozwi ąza ń wsparcia rodzin wielodzietnych, nie tylko ograniczaj ących si ę do zmian w systemie podatkowym (paradoksalnie mog ą na nich skorzysta ć rodziny o do ść wysokim dochodzie, umo Ŝliwiaj ącym skorzystanie prorodzinnej ulgi podatkowej). Niniejsza strategia zawiera kilka lokalnych działa ń, słu Ŝą cych wsparciu rodzin wielodzietnych. Z pomocy GOPS-u korzysta tak Ŝe 68 rodzin, w których osoby s ą dotkni ęte długotrwał ą chorob ą. W tym przypadku liczba beneficjentów utrzymuje się na zbli Ŝonym poziomie. Osoby przewlekle chore maj ą podobne problemy jak osoby niepełnosprawne. Borykaj ą si ę z utrudnionym dost ępem do specjalistycznej opieki medycznej, czy wysokimi kosztami leczenia. Obecnie problemem staj ą si ę tzw. choroby cywilizacyjne (m.in. kardiologiczne, onkologiczne), dotykaj ące tak Ŝe ludzi młodych i w średnim wieku. Kolejne miejsca powodów wsparcia dla rodzin z opieki społecznej w 2006 roku zajmuj ą: • niepełno ść rodziny - 54 rodzin niepełnych otrzymało pomoc ze strony GOPS. Liczba rodzin niepełnych, które s ą beneficjentami pomocy społecznej utrzymuje si ę w okresie lat 2002 – 2006 na podobnym poziomie (od 32do 42 rodzin). • niepełnosprawno ść - 53 rodzin. W 2002 roku nast ąpił dziesi ęciokrotny wzrost liczby świadczeniobiorców z powodu niepełnosprawno ści (z 8 do 84). W niewielkim stopniu dysfunkcje dotycz ą potrzeby ochrony macierzy ństwa (11 rodzin w 2006 roku) i alkoholizmem (2-3 przypadki rocznie.) W Gminie Lubaczów nie odnotowano problemu bezdomno ści oraz trudno ści w przystosowaniu si ę do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego w gminie (tylko jeden przypadek w 2004 roku). Powody udzielania pomocy społecznej przez GOPS w Lubaczowie w latach 2001- 2007 przedstawia poni Ŝsza tabela. Tabela 11. Powody udzielania pomocy społecznej rodzinom w gminie Lubaczów w 2001- 2007*
2008-08-04Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 94 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl
Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014
POWÓD TRUDNEJ SYTUACJI LICZBA RODZIN KORZYSTAJ ĄCYCH Z POMOCY SPOŁECZNEJ śYCIOWEJ
Lata 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 UBÓSTWO 378 586 645 731 679 690 401