STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH GMINY LUBACZÓW NA LATA 2008-2014 KWIECIE Ń 2008 ROK Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014 SPIS TRE ŚCI 1. WST ĘP ................................................................................................................................................. 3 2. PRZEBIEG I METODOLOGIA PROCESU PLANOWANIA. ........................................... 15 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ........................................................................... 22 3.1. Zasoby przyrodnicze i krajobrazowe.............................................................................. 24 3.2. Sytuacja demograficzna.................................................................................................. 25 3.3. Praktyki religijne. ........................................................................................................... 28 3.4. Charakterystyka gospodarstw domowych i ich główne źródła utrzymania. .................. 29 3.5. Warunki mieszkaniowe gospodarstw domowych............................................................ 32 4. DOST ĘP DO DÓBR I USŁUG SPOŁECZNYCH UMOśLIWIAJ ĄCYCH INTEGRACJ Ę SPOŁECZN Ą ......................................................................................................................33 4.1. Kultura............................................................................................................................ 33 4.2. Sport i rekreacja. ............................................................................................................ 35 4.3. Dost ęp do opieki zdrowotnej. ......................................................................................... 37 4.4. Personel w podstawowej opiece zdrowotnej. ................................................................. 38 4.5. Realizacja zada ń ochrony zdrowia przez samorz ąd gminy............................................ 39 4.6. Transport i komunikacja................................................................................................. 39 5. INSTYTUCJE I ŚWIADCZENIA POMOCY SPOŁECZNEJ. ............................................ 90 5.1. Mapa wyst ępowania problemów społecznych na terenie gminy.................................... 90 5.2. Powody udzielania pomocy społecznej. ......................................................................... 92 5.3. Świadczenia rodzinne. .................................................................................................. 101 5.4. Opieka nad dzieckiem i rodzin ą. .................................................................................. 102 5.5. Niepełnosprawni........................................................................................................... 103 6. RYNEK PRACY I AKTYWNO ŚĆ EKONOMICZNA MIESZKA ŃCÓW. .................... 104 6.1. Pracuj ący...................................................................................................................... 104 6.2. Bezrobocie. ................................................................................................................... 105 6.3. Indywidualna aktywno ść ekonomiczna......................................................................... 110 6.4 Pomoc osobom bezrobotnym......................................................................................... 110 7. BEZPIECZE ŃSTWO PUBLICZNE I PATOLOGIE SPOŁECZNE. .............................. 111 7.1. Przest ępczo ść ................................................................................................................ 111 7.2. Uzale Ŝnienia ................................................................................................................. 115 7.3. Działania profilaktyczne............................................................................................... 116 8. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE. ....................................................................................... 120 9. EDUKACJA I PLACÓWKI O ŚWIATOWE. ......................................................................... 123 10. ANALIZA BADA Ń ANKIETOWYCH. ................................................................................. 127 11. ANALIZA SWOT. ....................................................................................................................... 142 12. MISJA POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE LUBACZÓW. ..................................... 148 13. CELE STARTEGICZNE I OPERACYJNE. ....................................................................... 148 14. HARMONOGRAM REALIZACJI. ........................................................................................ 112 15. PROPONOWANE ŹRÓDŁA FINASOWANIA. ................................................................. 131 16. PROCES AKTUALIZACJI STRATEGII ............................................................................. 141 2 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014 1. WST ĘP Rozwi ązywanie problemów społecznych stanowi jedno z najwaŜniejszych zada ń administracji publicznej, szczególnie samorz ądowej wszystkich szczebli. Działania w obszarze polityki społecznej powinny by ć realizowane w ramach zintegrowanego systemu, w którym równorz ędnym partnerem jednostki samorz ądu terytorialnego s ą organizacje pozarz ądowe oraz inne instytucje i podmioty, nale Ŝą ce do ró Ŝnych sektorów Ŝycia publicznego. W polityce społecznej nast ępuje proces przej ścia od modelu pomocy, którego zasadnicz ą funkcj ą było udzielanie wsparcia materialnego, do modelu nastawionego na wzmocnienie postaw aktywnych oraz wspieranie osób i rodzin zgłaszaj ących si ę z pro śbą o pomoc w rozwi ązywaniu problemów społecznych. Jest to mo Ŝliwe dzi ęki rozwojowi ró Ŝnego rodzaju usług dla ró Ŝnych grup, korzystaj ących z pomocy społecznej. Działania samorz ądów lokalnych, w szczególno ści ośrodków pomocy społecznej powinny mie ć na celu nie tylko łagodzenie skutków trudnej sytuacji bytowej świadczeniobiorców pomocy społecznej, lecz tak Ŝe usuwanie przyczyn wykluczenia społecznego i zawodowego. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej nało Ŝyła na samorz ądy terytorialne obowi ązek opracowania i wdro Ŝenia strategii rozwi ązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzgl ędnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Posiadanie strategii „społecznej" nie powinno by ć jednak tylko wypełnieniem ustawowego obowi ązku i wymogu formalnego. Praktyczn ą rol ę tego dokumentu jest pełnienie roli „drogowskazu" w realizacji systemowych i długofalowych działa ń z zakresu integracji społecznej oraz w procesie pozyskiwania przez samorz ąd lokalny funduszy zewn ętrznych na polityk ę społeczn ą. Opracowanie i realizacja strategii rozwi ązywania problemów społecznych pozwala skoordynowa ć i skoncentrowa ć działania ró Ŝnych instytucji działaj ących na polu polityki społecznej w gminie wokół głównych kierunków działa ń i głównych potrzeb w tej sferze. Strategia ta nie ogranicza si ę zatem w swych zapisach tylko do zada ń realizowanych bezpo średnio przez instytucje pomocy społecznej gminy. Powinna proponowa ć cele i zadania, które stanowi ą wyzwania dla całej społeczno ści lokalnej oraz wszystkich podmiotów działaj ących na polu polityki społecznej w gminie. Współpraca wielu partnerów na etapie budowy i wdra Ŝania strategii społecznej zapewni sukces w rozwi ązywaniu problemów społeczno ści lokalnych. Strategia rozwi ązywania problemów pomocy społecznej powinna słu Ŝyć tak Ŝe rozszerzeniu i poprawie jako ści form pracy socjalnej. Jest to mo Ŝliwe w przypadku profesjonalizacji 3 Opracowanie: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej – Rzeszowski O środek Samorz ądu Terytorialnego 35-065 Rzeszów, ul. Przesmyk 6 tel. (17) 86 26 964, tel./fax. (17) 85 07 420 e-mail: [email protected] www.frdl.rzeszow.pl Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Lubaczów na lata 2008-2014 i przystosowania do nowych wyzwa ń instytucji i organizacji, zajmuj ących si ę pomoc ą społeczn ą w gminie oraz nawi ązania współpracy pomi ędzy instytucjami działaj ącymi w szerszym obszarze polityki społecznej mi ędzy innymi jak: edukacja, ochrona zdrowia, bezpiecze ństwo publiczne, pomoc niepełnosprawnym, zapobieganie wykluczeniu społecznemu, polityka równego statusu kobiet i m ęŜ czyzn itd. Działania zawarte w powy Ŝszym dokumencie b ędą kierowane głównie do środowisk, które pozostaj ą na marginesie Ŝycia społecznego, wykluczonych społecznie lub zagroŜonych tym zjawiskiem. Zgodnie z Narodow ą Strategi ą Integracji Społecznej poj ęcie wykluczenia oznacza brak lub ograniczenie mo Ŝliwo ści uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny być dost ępne dla wszystkich, a szczególno ści dla osób ubogich. S ą to mi ędzy innymi: publiczna edukacja, po średnictwo pracy, ochrona pracy, transport publiczny i publiczny sektor mieszkaniowy, administracja publiczna, sektor pozarz ądowy i organizacje społeczne, rynek pracy, rynek