Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Załącznik 1
Październik 2019
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Spis treści
Wstęp ...... 3
1. Uwarunkowania przestrzenne ...... 4
2. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze ...... 7
3. Uwarunkowania naturalne, kulturowe i turystyczne ...... 33
3.1. Klimat, gleby, zasoby naturalne ...... 33
3.2. Zasoby przyrodnicze ...... 34
3.3. Walory turystyczne...... 36
3.4. Zasoby kulturowe ...... 37
3.5. Kultura fizyczna ...... 38
4. Porównanie Gminy Boguchwała do Polski, województwa podkarpackiego i innych jednostek samorządu terytorialnego z powiatu rzeszowskiego ...... 39
5. Wnioski z analizy danych Gminy Boguchwała ...... 51
2
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wstęp Dążenie do rozwoju oraz do zaspokajania indywidualnych i zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej, a także zapewnienie najwyższego standardu życia powinno być podstawowym celem działania władz samorządowych. Spełnienie tego celu wymaga od władz realizacji nie tylko ustawowych zadań własnych, ale przede wszystkim dążenia do ciągłego rozwoju gminy. Tworzenie dokumentów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego wynika z licznych przesłanek formalno-prawnych. Szybko zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne gminy sprawiają, że władze Gminy Boguchwała są zobowiązane do działań odnoszących się do dłuższej perspektywy czasu. Stabilny i usystematyzowany rozwój gminy możliwy będzie wówczas, gdy opierać się będzie na wieloletnim programie rozwoju społeczno- -gospodarczego. W związku z tym opracowanie Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023 jest odpowiedzią na dynamikę zmian społecznych i gospodarczych. W Strategii wskazane zostaną kierunki rozwoju gminy – cele strategiczne i operacyjne oraz działania zaplanowane do realizacji, uwzględniające perspektywę finansową Unii Europejskiej na lata 2014–2020. Opracowanie Strategii ma na celu przede wszystkim wskazanie kierunków rozwoju Gminy Boguchwała, dających największe szanse na podniesienie jakości życia mieszkańców oraz stworzenie zachęt dla potencjalnych inwestorów oraz dla osób chcących się osiedlać na obszarze gminy. Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023 stanowi podstawę do opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023. Jest ona syntetycznym ujęciem sytuacji przestrzennej i społeczno- gospodarczej Gminy Boguchwała na tle powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski wraz ze wskazaniem trendów, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich lat (2010–2018). Dane wykorzystane w Diagnozie służą głównie ocenie obecnej sytuacji, wyznaczeniu mocnych i słabych stron gminy, a także jej potencjałów i problemów. To z kolei jest podstawą do sformułowania celów i wyznaczenia najważniejszych kierunków rozwoju.
3
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
1. Uwarunkowania przestrzenne Miejsko-wiejska Gmina Boguchwała położona jest w centralnej części województwa podkarpackiego, usytuowana na pograniczu dwóch malowniczych jednostek fizyczno- geograficznych: Karpat Zewnętrznych i Zapadliska Przedkarpackiego. Pod względem administracyjnym gmina leży w powiecie rzeszowskim. W jej skład, oprócz Miasta Boguchwała, które jest siedzibą władz administracyjnych, wchodzi dziewięć jednostek pomocniczych: Kielanówka, Lutoryż, Mogielnica, Niechobrz, Nosówka, Racławówka, Wola Zgłobieńska, Zarzecze i Zgłobień. Gmina graniczy od północy z Gminą Świlcza, od północy i wschodu z Miastem Rzeszów, od południowego wschodu z Gminą Lubenia, od południa z Gminą Czudec (powiat strzyżowski) i od zachodu z Gminą Iwierzyce (powiat ropczycko-sędziszowski)1. Gmina Boguchwała zajmuje łącznie 89 km2 co stanowi 0,50% powierzchni województwa podkarpackiego oraz 7,69% powierzchni powiatu rzeszowskiego. Liczba ludności według stanu na koniec 2018 roku w Gminie Boguchwała wynosiła 20 608 osób, w tym 10 028 mężczyzn oraz 10 580 kobiet. Gęstość zaludnienia wyniosła 232 osoby/km2, co było wartością wyższą niż średnia powiatu rzeszowskiego (148 osób/km2), województwa podkarpackiego (119 osoby/km2) oraz Polski (123 osoby/km2)2. Rysunek 1 przedstawia położenie gminy na tle województwa podkarpackiego oraz powiatu rzeszowskiego.
1 Oficjalny serwis Gminy Boguchwała, boguchwala.pl, inf. z 20.08.2018 r. 2 Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, stat.gov.pl. 4
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Rysunek 1 Położenie gminy na tle województwa podkarpackiego oraz powiatu rzeszowskiego
Źródło: Portal internetowy, www.administracja.mac.gov.pl
Przez miejscowości: Boguchwała, Lutoryż i Zarzecze przebiega droga krajowa nr 19 łącząca granicę państwa z Białorusią w miejscowości Kuźnica, województwo podlaskie z granicą państwa ze Słowacją w Barwinku. Przez teren gminy przebiega również 10 dróg powiatowych: ▪ 1388R relacji: Trzciana – Nosówka – Zwięczyca, ▪ 1391R relacji: Wola Zgłobieńska – Zgłobień – Przybyszówka – Rzeszów, ▪ 1405R relacji: Zarzecze – Siedliska, ▪ 1406R relacji: Czudec – Lutoryż, ▪ 1407R relacji: Niechobrz – Mogielnica – Boguchwała, ▪ 1408R relacji: Niechobrz – Boguchwała, ▪ 1409R relacji: Zwięczyca – Niechobrz – Czudec, ▪ 1434R relacji: Rzeszów – Kielanówka, ▪ 1435R relacji: Dojazd do stacji PKP w Boguchwale, ▪ 1436R relacji: Błędowa Zgłobieńska – Zgłobień – Niechobrz. Ponadto przez teren gminy przebiega lokalna linia kolejowa nr 106 relacji Rzeszów Główny – Jasło. Na odcinku gminy usytuowane są 2 przystanki kolejowe: w Boguchwale i Zarzeczu – „Wisłoczanka".
5
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Największy udział w powierzchni gminy mają grunty orne – 56,19% obszaru, drugie miejsce zajmują grunty leśne – 14,61%, zaś najmniejszą powierzchnię zajmują pozostałe użytki rolne (grunty rolne zabudowane) – 3,36%. Szczegółowy podział struktury użytkowania gruntów w Gminie Boguchwała w 2014 roku przedstawia tabela 1.
Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Boguchwała w 2016 roku Pozostałe Gmina Grunty Łąki Pastwiska Grunty Pozostałe Sady użytki Ogółem Boguchwała orne trwałe trwałe leśne grunty rolne [ha] 4 998 78 751 832 299 1 300 638 8 896 [%] 56,19 0,88 8,44 9,35 3,36 14,61 7,17 100,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
6
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
2. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, iż liczba osób zamieszkujących Gminę Boguchwała zwiększyła się na przestrzeni lat 2010–2018. W 2010 roku liczba mieszkańców wynosiła 18 865, natomiast w 2018 roku – 20 608 – od 2010 roku odnotowano wzrost liczby ludności o 1 743 osoby (wykres 1).
Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 20 608 21 000 20 423 20 500 19 952 20 186 19 753 20 000 19 459 19 210 19 500 18 865 19 104 19 000 18 500 18 000 17 500 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Prognoza demograficzna na lata 2020, 2025 i 2030 według stanu z 2014 roku dla województwa podkarpackiego przedstawia się bardzo niekorzystnie (wykres 2). Przewiduje się, że w kolejnych latach będzie następował spadek liczby ludności. Do roku 2030 liczba mieszkańców województwa podkarpackiego zmniejszy się o ponad 61 tys. w porównaniu z rokiem 2014. Natomiast prognoza ludności dla powiatu rzeszowskiego na lata 2020, 2025 i 2030 według stanu z 2014 roku wskazuje na wzrost liczby ludności (wykres 3). Do 2030 roku liczba mieszkańców powiatu wzrośnie o ponad 11 tys. w stosunku do roku 2014.
Wykres 2 Prognoza ludności w województwie podkarpackim na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) 2 140 000 2 120 000 2 129 187 2 100 000 2 114 595 2 080 000 2 095 612 2 060 000 2 067 683 2 040 000 2 020 000 2014 2020 2025 2030
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
7
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 3 Prognoza ludności dla powiatu rzeszowskiego na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) 180 000
175 000 177 844 175 043 170 000 171 521 165 000 166 643 160 000 2014 2020 2025 2030
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Sytuacja demograficzna w województwie i powiecie będzie bezpośrednio wpływać na liczbę osób zamieszkujących Gminę Boguchwała. Biorąc pod uwagę prognozy demograficzne należy przyjąć, iż liczba mieszkańców gminy również będzie wzrastać, co będzie miało swoje odzwierciedlenie w poprawie sytuacji społeczno-gospodarczej. Należy również zauważyć, że w ostatnich latach liczba ludności w gminie systematycznie się zwiększała – można więc przyjąć, iż taka tendencja będzie się utrzymywać. Wpływ na zmiany demograficzne mają przede wszystkim: współczynnik przyrostu naturalnego oraz saldo migracji. Współczynnik przyrostu naturalnego, który jest określony jako różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców, w latach 2010–2018 przyjmował wartości dodatnie na analizowanym obszarze (wykres 4). W 2018 roku współczynnik przyrostu naturalnego wynosił 2,7 i był wyższy od średniej odnotowanej dla województwa podkarpackiego i Polski, oraz nieco niższy od średniej odnotowanej dla powiatu rzeszowskiego (wykres 5).
Wykres 4 Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1 000 osób w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 5,0 3,8 3,9 4,0 3,4 3,5 3,0 3,0 2,5 2,7
2,0 1,6 1,7
1,0
0,0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
8
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 5 Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1 000 osób w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 4,0 2,9 3,0 2,7
2,0 0,9 1,0
0,0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska -1,0 podkarpackie -0,7
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wskaźniki salda migracji określają udział migracji we wzroście populacji. W latach 2010–2018 saldo migracji na analizowanym obszarze podlegało wahaniom, jednak można zauważyć, iż w ostatnim okresie wartości te były dodatnie, co wskazuje na korzystną tendencję napływu ludności do gminy (wykres 6). W 2018 roku w Gminie Boguchwała saldo migracji osiągnęło wartość 5,7 i było korzystne w porównaniu ze średnią dla powiatu rzeszowskiego (4,0), województwa podkarpackiego (-1,5) oraz Polski (0,0) – wykres 7.
Wykres 6 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na 1 000 osób w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 12,0 9,7 10,0 8,8 9,3 8,8 9,2 8,0 6,7 5,6 5,7 6,0 4,0 2,0 0,0 0,0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 7 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na 1 000 osób w 2018 roku – porównanie średniej dla Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 8,0 6,0 5,7 4,0 4,0 2,0 0,0 0,0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska -2,0 podkarpackie -4,0 -1,5
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
9
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
O sytuacji demograficznej na danym obszarze świadczy również struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w Gminie Boguchwała przedstawia wykres 8. Na analizowanym obszarze liczba ludności w wieku produkcyjnym systematycznie maleje, w wieku przedprodukcyjnym utrzymuje się na zbliżonym poziomie, natomiast wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym, co świadczy o starzejącym się społeczeństwie. Gmina na tle wybranych jednostek terytorialnych wyższego rzędu pod względem wskaźnika ekonomicznych grup wieku prezentuje się korzystnie. W 2018 roku liczba osób w wieku przedprodukcyjnym była wyższa niż średnia dla pozostałych obszarów. Liczba osób w wieku produkcyjnym była wyższa jedynie od średniej dla kraju. Natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym była mniejsza niż średni wskaźnik dla kraju i województwa (wykres 9).
Wykres 8 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 100,0 16,1 16,5 16,8 16,9 17,2 17,5 17,9 18,1 18,4 80,0 60,0 63,6 63,5 63,5 63,4 63,1 62,8 62,2 61,9 61,5 40,0 20,0 20,3 20,0 19,8 19,8 19,8 19,8 20,0 20,0 20,1 0,0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 9 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 100,0 18,4 17,8 19,8 21,4 80,0 60,0 61,5 62,2 62,0 60,6 40,0 20,0 20,1 20,0 18,2 18,1 0,0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Analizując strukturę ludności według wieku i płci – zobrazowaną na wykresie 10, można stwierdzić, iż największą liczbę osób wśród kobiet i mężczyzn stanowią mieszkańcy w wieku 35–39 lat. Najmniejszy udział stanowią natomiast osoby w wieku 85 lat i powyżej, widoczna jest tutaj
10
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023 przewaga kobiet. Widać znaczną przewagę w liczbie osób młodych nad osobami w wieku poprodukcyjnym. Obecnie jest to korzystne zjawisko, jednak liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym maleje, co świadczy o starzeniu się społeczeństwa.
Wykres 10 Struktura ludności według wieku i płci w Gminie Boguchwała w 2018 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS O polityce społecznej oraz dostępie do wysokiej jakości usług publicznych świadczy odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym. W 2010 roku odsetek ten w Gminie Boguchwała wynosił 61,1% natomiast w roku 2015 wartość wzrosła o 24,7 punktów procentowych i wynosiła 85,8% – zauważalny jest zatem pozytywny trend. Od 2016 roku zauważalny jest delikatny spadek wartości, która wynosiła wtedy 85,2% natomiast w 2017 roku 84,7% (wykres 11). W 2018 roku nastąpił ponowny wzrost wartości i wskaźnik wynosił 85,7%. Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 roku w Gminie Boguchwała był wyższy w porównaniu ze średnią województwa oraz niższy w porównaniu do polski i powiatu rzeszowskiego (wykres 12).
11
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 11 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 100 85,8 85,2 84,7 85,7 76,9 80 71,6 66,9 61,1 65,0 60
40
20
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 12 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 100,0 85,7 86,8 84,9 87,3 80,0
60,0
40,0
20,0
0,0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Na terenie Gminy Boguchwała znajduje się: 11 Szkół Podstawowych, 1 Liceum Ogólnokształcące, 2 Gminne Żłobki, 2 Przedszkola Publiczne oraz 9 Punktów Przedszkolnych3. Kolejnym analizowanym wskaźnikiem jest liczba uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców Gminy Boguchwała. Od 2013 roku można było zaobserwować wzrost liczby uczniów w szkołach podstawowych (wykres 13). W 2016 roku nastąpił spadek liczby uczniów. W 2017 roku natomiast zaobserwowano ponowny wzrost liczby uczniów szkół podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców Gminy Boguchwała. W 2018 roku liczba wynosiła 77 i była niewiele niższa od średniej dla powiatu rzeszowskiego i województwa podkarpackiego i Polski (wykres 14).
3 Strona internetowa Gminy Boguchwała, boguchwala.pl, inf. z dnia 01.10.2019 r.
12
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 13 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 80 77 66 62 65 60 60 60 61 58 60
40
20
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 14 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 100 83 77 78 79 80
60
40
20
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Analizując wskaźnik odnoszący się do liczby uczniów szkół gimnazjalnych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców, w Gminie Boguchwała można zauważyć spadek. W 2010 roku liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych na 1 000 mieszkańców Gminy Boguchwała wynosiła 24, natomiast w roku 2018 spadła do 7, co miało związek z reformą oświaty (wykres 15). Na tle średniej dla kraju, województwa podkarpackiego i powiatu rzeszowskiego Gmina Boguchwała wypada pod tym względem niekorzystnie (wykres 16).
Wykres 15 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 30 24 23 21 21 20 20 21 20 14
10 7
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
13
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 16 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2018 roku – porównanie średniej dla Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 20
9 9,6 9,22 10 7
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Jakość szkolnictwa w gminie obrazują średnie wyniki uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych. Średnie procentowe wyniki uzyskane przez uczniów w latach 2010–2018 zostały przedstawione w tabeli 2. Z powodu wprowadzonych zmian w egzaminach gimnazjalnych oraz w związku z reformą oświaty (likwidacja gimnazjów) możliwe jest porównanie między sobą jedynie osiągnięć uczniów w latach 2010–2011 oraz 2012–2018. Wykres 17 przedstawia średnią procentową uzyskaną przez uczniów ze wszystkich egzaminów w 2016 roku w Gminie Boguchwała w porównaniu ze średnim wynikiem dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski. Zauważyć można, iż wyniki kończące ten etap kształcenia w 2010, 2016 oraz 2018 uczniów gimnazjów z terenu Gminy Boguchwała były wyższe od wyników dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz średniej dla Polski.
Tabela 2 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w Polsce, województwie podkarpackim, powiecie rzeszowskim i Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 Średnie wyniki % ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych Jednostka terytorialna danym roku 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Polska 56,08 51,40 57,20 58,00 58,60 58,20 58,80 55,5 56,42
województwo podkarpackie 55,59 51,38 57,25 58,00 60,00 58,80 59,80 57,50 57,42
powiat rzeszowski 54,18 51,18 57,16 58,18 58,74 58,00 59,00 58,33 58,12
Gmina Boguchwała 61,21 49,65 57,04 57,28 57,70 58,20 60,80 57,83 65,12 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl
14
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 17 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 100
80 65,1 58,1 57,4 60 56,4
40
20
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl oraz Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie, oke.krakow.pl Sytuację gospodarczą na terenie gminy odzwierciedla wskaźnik liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności, wskaźnik jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności oraz wskaźnik liczby podmiotów na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym. W latach 2010–2018 liczba podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności stale wzrastała – w 2018 roku osiągnęła wartość 837 podmiotów. Wynik ten był wyższy o 151 podmiotów w stosunku do roku 2010 (wykres 18) oraz był wyższy od średniej dla powiatu rzeszowskiego i województwa podkarpackiego (wykres 19).
Wykres 18 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 1 000 791 813 837 735 758 764 780 800 686 697 600
400
200
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
15
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 19 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 1 200 1 136 1 000 837 821 757 800 600 400 200 0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w latach 2010–2018 podlegała wahaniom – w 2018 roku osiągnęła wartość 80 (wykres 20). Korzystnie wypada porównanie wskaźnika Gminy Boguchwała ze średnią powiatu i województwa – tylko średnia dla Polski w 2018 roku była wyższa niż w Gminie Boguchwała, wynosiła 102 (wykres 21).
Wykres 20 Jednostki nowo rejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 100 89 89 78 78 80 80 72 70 73 73
60
40
20
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 21 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 102 100 80 77 80 77 60 40 20 0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
16
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wskaźnik ilości podmiotów gospodarki narodowej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców na przestrzeni lat 2010–2018 stale wzrastał (wykres 22). W 2018 roku jego wartość wynosiła 136, jednak jest to nadal zdecydowanie niższy wynik niż średnia dla Polski (wykres 23).
Wykres 22 Podmioty gospodarki narodowej na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 150 131 136 124 116 120 121 127 120 108 110
90
60
30
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 23 Podmioty gospodarki narodowej na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2018 roku – porównanie średniej dla Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 200 187
150 136 121 132 100
50
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Liczba podmiotów gospodarki narodowej ogółem w Gminie Boguchwała w 2018 roku wynosiła 1 725, w tym 1 699 podmiotów sektora prywatnego. Wśród wszystkich podmiotów najwięcej zarejestrowanych było w sektorze handlu hurtowego i detalicznego (23%), budownictwa (14%), przetwórstwa przemysłowego (9%) i działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (11%), a 43% w pozostałych branżach. Organizacje pozarządowe są jedną z form aktywności lokalnej oraz przejawem społeczeństwa obywatelskiego. Mają istotne znaczenie w umacnianiu więzi społecznych i władz lokalnych oraz dają możliwość rozwoju społecznego obszaru. Na terenie Gminy Boguchwała w 2018 roku zarejestrowanych było łącznie 57 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych. Skupiają one wokół siebie ludzi, którzy mają wspólne pasje, zainteresowania, a także interesują się tym, co dzieje się w ich otoczeniu oraz aktywnie działają w wielu dziedzinach. Według danych GUS liczba
17
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023 działających fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2018 roku wyniosła w Gminie Boguchwała 28. Na przestrzeni lat 2010–2018 wartość ta systematycznie rosła, ale w 2018 r. minimalnie spadła (wykres 24). W porównaniu do wartości dla powiatu rzeszowskiego, w 2018 r. wartość w Gminie Boguchwała była o 1 punkt procentowy wyższa, natomiast przyjmowała niższe wartości w porównaniu do województwa podkarpackiego i Polski (wykres 25).
Wykres 24 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 40 30 29 29 28 30 26 27 27 24 22 20
10
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 25 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 40 36 37
30 28 27
20
10
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Sytuację na rynku pracy odzwierciedla udział procentowy bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym. W latach 2010–2013 wartość wskaźnika dla Gminy Boguchwała cały czas wzrastała (najwyższa w 2013 roku – 8,2%). W 2018 roku udział osób bezrobotnych zarejestrowanych wśród osób w wieku produkcyjnym spadł w stosunku do poprzednich lat i wyniósł 5,1% (wykres 26). Wartość ta była wyższa od średniej dla kraju oraz niższa w porównaniu ze średnią powiatu rzeszowskiego i województwa podkarpackiego (wykres 27).
18
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 26 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 10 7,9 8,2 7,8 7,8 8 7,3 6,9 6,6 5,9 6 5,1
4
2
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 27 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 2018 roku – porównianie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 8,0 6,0 6,3 6,0 5,1 4,2 4,0
2,0
0,0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Sytuacja gospodarcza na danym obszarze zależy od wielu czynników określających atrakcyjność inwestycyjną. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową określił atrakcyjność inwestycyjną w następujący sposób: „Atrakcyjność inwestycyjna jest rozumiana jako zdolność skłonienia do inwestycji poprzez oferowanie kombinacji korzyści lokalizacji możliwych do osiągnięcia w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Obszary oferujące optymalną kombinację czynników lokalizacji stwarzają zarazem najlepsze warunki dla funkcjonowania przedsiębiorstw, czym przyciągają inwestorów”4. Tabela 3 przedstawia atrakcyjność inwestycyjną województwa podkarpackiego w 2016 roku. Porównując czynniki atrakcyjności wszystkich województw – województwo podkarpackie uplasowało się ostatecznie na 12. pozycji w skali kraju. Największymi atutami województwa jest bezpieczeństwo powszechne oraz zasoby i koszty pracy, najsłabiej oceniono dostępność transportową i aktywność województwa wobec inwestorów oraz rynek zbytu.
4 Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2015, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2015, s. 7.
19
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 3 Atrakcyjność inwestycyjna województwa podkarpackiego w 2016 roku Lokata na 16 Czynniki atrakcyjności inwestycyjnej województw w Polsce Dostępność transportowa 14 Zasoby i koszty pracy 6 Rynek zbytu 12 Infrastruktura gospodarcza 9 Infrastruktura społeczna 10 Bezpieczeństwo powszechne 1 Aktywność województwa wobec inwestorów 13 Atrakcyjność inwestycyjna województwa 12 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2016 Ocenie zostały poddane także pod względem atrakcyjności inwestycyjnej wszystkie podregiony. Gmina Boguchwała położona jest w podregionie rzeszowskim – podregion ten znalazł się wśród podregionów o wysokiej atrakcyjności do prowadzenia działalności przemysłowej, najwyższej atrakcyjności do prowadzenia działalności usługowej oraz wysokiej atrakcyjności dla działalności zaawansowanej technologicznie (tabela 4).
Tabela 4 Atrakcyjność inwestycyjna podregionu rzeszowskiego w 2016 roku Atrakcyjność inwestycyjna Podregion rzeszowski
dla działalności przemysłowej wysoka
dla działalności usługowej najwyższa
dla działalności zaawansowanej technologicznie najwyższa
*Klasy atrakcyjności: najwyższa, wysoka, przeciętna, niska, najniższa. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2016
Kolejnym ważnym wskaźnikiem określającym sytuację ekonomiczną w gminie jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w stosunku do średniej krajowej. Dane dotyczące wynagrodzeń określane są w zestawieniach statystycznych na poziomie powiatu, zatem nie można jednoznacznie określić poziomu dochodów mieszkańców gminy, jednak sytuacja, która ma miejsce w powiece rzeszowskim w pełni obrazuje również możliwości finansowe wszystkich poszczególnych gmin, które leżą administracyjnie w jego granicach. Przeciętne wynagrodzenie brutto w 2016 r. w powiecie rzeszowskim wyniosło 3 520,65 zł. Był to wynik dalece odbiegający od przeciętnego wynagrodzenia w kraju (4 290,52 zł) oraz w województwie podkarpackim (3 653,67 zł).
20
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Sytuację finansową gminy obrazują wskaźniki dochodów i wydatków w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Dochody budżetu ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Boguchwała od 2012 roku wzrastały (wykres 28). W 2018 roku osiągnęły wartość 4 360 zł i były niższe zarówno od średniej powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego, jak i od średniej krajowej (wykres 29).
Wykres 28 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018
5 000 4360 3 991 4 000 3 505 3 222 2 961 3 000 2 606 2 256 2 408 2 576 2 000
1 000
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 29 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 5 387 6 000 5 003 4 988 4 360 4 500
3 000
1 500
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Boguchwała od 2011 do 2015 r. wzrastały (wykres 30). W 2018 roku osiągnęły wartość 1 630 zł i były niższe od średniej dla wszystkich jednostek administracyjnych (powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i kraju) (wykres 31).
Wykres 30 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 2000 1648 1626 1630 1354 1433 1411 1500 1181 1038 1047 1000 500 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
21
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 31 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 3 000 2 732
2 250 1 832 1 630 1 720 1 500
750
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na podstawie dochodów ogółem, a także dochodów własnych, można określić sprawność finansową danej jednostki – obrazuje ją procentowy wskaźnik dochodów własnych w dochodach ogółem (wykres 32). Udział dochodów własnych w 2010 roku wynosił 51,9%, natomiast w 2018 roku równy był 37,4 % (zmalał o 14,5 punktu procentowego). Wynik ten był wyższy niż średnia dla powiatu rzeszowskiego i województwa podkarpackiego (wykres 33).
Wykres 32 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 60 51,9 51,2 48,4 46,0 43,5 45,9 40,2 40,7 37,4 40
20
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 33 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 60 50,7
37,4 40 34,3 36,7
20
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
22
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Na dochody własne budżetu gminy składa się m.in. udział w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa w postaci wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy oraz od osób prawnych mających siedzibę na jej terenie w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Na wykresie 34 można zauważyć, iż wpływy z podatków od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Boguchwała w analizowanych latach rosły. W 2018 roku wynosiły 917 zł, podczas gdy w powiecie rzeszowskim 674 zł, w województwie podkarpackim 718 zł, a w Polsce 1 136 zł (wykres 35).
Wykres 34 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 1 000 917 805 800 707 622 559 600 501 527 410 440 400
200
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 35 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 1200 1136 923 900 674 718 600
300
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W Gminie Boguchwała podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca od 2012 roku systematycznie spadał, aż do roku 2015, kiedy to wzrósł w stosunku do roku poprzedniego. W roku 2015 podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosił 7,35 zł. W 2018 roku podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca wzrósł w porównaniu do poprzednich czterech lat – wynosił 10,26 zł (wykres 36). Gmina Boguchwała na tle jednostek terytorialnych wyższego rzędu wypada bardzo niekorzystnie – wskaźnik ten jest niższy zarówno od średniej krajowej, wojewódzkiej i powiatu (wykres 37).
23
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 36 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 20,00 16,08 16,97 15,00 13,24 12,89 10,26 10,00 7,35 7,54 6,84 4,99 5,00
0,00 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 37 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 100,00 84,38 80,00 60,00 44,45 40,00 26,35 20,00 10,32 0,00 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W analizowanym okresie – od 2010 do 2018 roku wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca ulegały wahaniom (wykres 38). W 2018 roku wskaźnik ten osiągnął wartość 4 840 zł, podczas gdy w powiecie rzeszowskim 5 347 zł, w województwie podkarpackim 5 195 zł, a w Polsce 5 575 zł (wykres 39).
Wykres 38 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 4 335 4 840 4 000 3 320 3 371 3 061 3 201 3 000 2 510 2 446 2 573
2 000
1 000
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
24
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 39 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 5 575 6 000 5 347 5 195 4 840 4 500
3 000
1 500
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W latach 2010–2018 wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Boguchwała wzrastały (wykres 40). W 2018 roku osiągnęły wartość 3 359 zł, ale były niższe od średniej dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski (wykres 41).
Wykres 40 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 3750 3 208 3 359 2 894 3000 2 374 2 171 2250 1 952 1 906 2 019 2 078
1500
750
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 41 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 5000 4 509 4 056 3 791 4000 3 359 3000 2000 1000 0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Ostatnią analizowaną kategorią wydatków są wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Suma wydatków w Gminie Boguchwała ulegała znacznym wahaniom, osiągając
25
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023 w 2018 roku wartość równą 1 450 zł (wykres 42). Kwota ta była wyższa w porównaniu ze średnią obliczoną dla województwa podkarpackiego oraz Polski (wykres 43).
Wykres 42 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 1 450
1200 1 084 1 120 1 103
900 808
588 600 475 423 460
300
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 43 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzesowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 1800 1 450 1 536 1500 1 138 1200 1 066 900 600 300 0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wskaźnikiem, na który warto również zwrócić uwagę, jest wielkość pozyskanych funduszy unijnych oraz wartość dofinansowania z UE przypadająca na 1 mieszkańca – obrazuje on aktywność samorządu. W tabeli 5 zostały przedstawione dane dla wszystkich gmin powiatu rzeszowskiego odnośnie liczby projektów, wartości dofinansowania oraz wartości dofinansowania w przeliczeniu na 1 mieszkańca z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego (RPO WP) na lata 2007–2013. Gmina Boguchwała zrealizowała 9 projektów, a wartość dofinansowania w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosła 892,11 zł. Był to piąty wynik ze wszystkich gmin leżących administracyjnie w powiecie rzeszowskim (wykres 44).
26
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 5 Wartość dofinansowania z RPO WP 2007–2013 w gminach powiatu rzeszowskiego Wartość Wartość dofinansowania Liczba Gmina dofinansowania z UE w przeliczeniu projektów z UE [zł] na 1 osobę [zł] Miasto Dynów 7 17 409 724,07 2 822,59 Gmina Błażowa 5 12 277 166,19 1 134,99 Gmina Boguchwała 9 17 799 367,15 892,11 Gmina Chmielnik 2 1 923 465,36 282,65 Gmina Dynów 1 1 923 465,36 37,11 Miasto i Gmina Głogów Małopolski 6 10 418 979 533,02 Gmina Hyżne 2 1 635 262,95 233,34 Gmina Kamień 8 14 127 538,58 2 063,02 Gmina Krasne 4 6 648 949,88 611,29 Gmina Lubenia 4 11 878 134,67 71,63 Miasto i Gmina Sokołów Małopolski 8 14 213 451,83 831,68 Gmina Świlcza 7 10 736 141,16 659,39 Gmina Trzebownisko 7 26 657 374,86 1 270,73 Miasto i Gmina Tyczyn 2 2 445 216,91 14,74 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007–2013, www.wrota.podkarpackie.pl/pl/rpo
27
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 44 Wartość dofinansowania z RPO WP 2007–2013 w przeliczeniu na 1 osobę (w zł) w gminach powiatu rzeszowskiego
Miasto Dynów 2 822,59
Gmina Błażowa 1 134,99
Gmina Boguchwała 892,11
Gmina Chmielnik 282,65
Gmina Dynów 37,11
Miasto i Gmina Głogów Małopolski 533,02 Gmina Hyżne 233,34
Gmina Kamień 2 063,02
Gmina Krasne 611,29
Gmina Lubenia 71,63
Miasto i Gmina Sokołów Małopolski 831,68
Gmina Świlcza 659,39
Gmina Trzebownisko 1 270,73 Miasto i Gmina Tyczyn 14,74
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony internetowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007–2013, www.wrota.podkarpackie.pl/pl/rpo
Pomoc społeczna polega na działaniu zmierzającym do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin. Obowiązek wykonywania zadań pomocy społecznej z mocy ustawy spoczywa na gminie oraz na administracji rządowej. Z tego obowiązku wynika podział na zadania zlecone finansowane z budżetu centralnego i zadania własne, na które środki pochodzą z budżetu gminy. Bezpośrednio realizacją zobowiązań wobec ludności zajmuje się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Boguchwale. Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Zdrowia SP ZOZ nr 2 w Boguchwale, Centrum Medyczne Medyk w Boguchwale, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej SOKRATES sp. z o.o. sp. komandytowa w Niechobrzu i Zgłobieniu oraz ANI-MED Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kielanówce. Wskaźnik liczby osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w 2017 roku wynosił 64 (wykres 45). Wartość ta była niższa od średniej dla powiatu rzeszowskiego i województwa podkarpackiego oraz wyższa od średniej dla Polski (wykres 46).
28
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 45 Osoby w gospodarstwach domowych korzystające z pomocy społecznej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2017 120
87 83 86 86 90 77 80 75 64 60
30
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 46 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2017 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzesowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 90 78 73 64 57 60
30
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Kolejnym wskaźnikiem obrazującym sytuację w gminie jest wskaźnik ilości dzieci, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców. W latach 2010–2015 wskaźnik ten systematycznie malał (wykres 47) – w 2015 roku osiągnął wartość 57, a w kolejnych latach nastąpił wzrost, w 2017 r. wskaźnik osiągnął wartość 63 i był wyższy jedynie od średniej dla Polski (wykres 48).
Wykres 47 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2017 100 86 78 80 71 65 62 63 59 57 60
40
20
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
29
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 48 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2017 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzesowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 100 81 80 75 63 57 60 40 20 0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Kolejnym analizowanym aspektem na terenie Gminy Boguchwała jest stan infrastruktury technicznej. Na koniec 2017 roku wg danych GUS do sieci wodociągowej było podłączonych 5 008 budynków. W 2017 roku z sieci wodociągowej korzystało 92,8% mieszkańców. Wartość ta wzrosła o 2,2 punktu procentowego w stosunku do roku 2010 i była wyższa od średniej wartości wyliczonej dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski (wykres 49).
Wykres 49 Korzystający z wodociągu w % ogółu ludności – porównanie Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski w roku 2010 i 2017 120 90,6 92,8 87,4 92,0 79,1 75,7 81,0 80 70,6
40
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
2010 2017
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Ścieki powstałe na terenie Gminy Boguchwała odprowadzane są do miejskiej oczyszczalni ścieków w Rzeszowie. Długość sieci kanalizacyjnej wg danych GUS w 2016 roku wynosiła 318,3 km – 4 538 przyłączy. Na terenie gminy w 2016 roku ścieki gromadzone były w 426 zbiornikach bezodpływowych. Liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej w latach 2010–2017 systematycznie wzrastała. W 2017 roku korzystało z niej 83,4% mieszkańców, podczas gdy w 2010 roku 71,2%. Osiągnięta wartość była wyższa niż średnia dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski (wykres 50).
30
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 50 Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności – porównanie Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski w roku 2010 i 2017 120 83,4 80 71,2 71,6 69,8 70,5 55,2 56,9 62,0 40
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie 2010 2017
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W Gminie Boguchwała liczba nowych budynków oddanych do użytkowania na przestrzeni analizowanych lat ulegała wahaniom, jednak najwyższą wartość osiągnęła w 2012 roku – 60 nowo oddanych budynków w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców (wykres 51). W 2017 roku wskaźnik ten osiągnął wartość 45 i był wyższy od średniej dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski (wykres 52).
Wykres 51 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2017 80 60 60 52 51 49 45 48 45 41 40
20
0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Wykres 52 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2017 roku – porównanie Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski 60 45 44 45 31 30 27
15
0 Gmina Boguchwała powiat rzeszowski województwo Polska podkarpackie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
31
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Na terenie Gminy Boguchwała zlokalizowana jest stacja redukcyjna 220/l 10 730 715 kV będąca jednym z głównych węzłów energetycznych województwa podkarpackiego. Stacja zasilana jest liniami wysokiego napięcia: 220 kV z Chmielowa koło Tarnobrzega i 110 kV z elektrowni Stalowa Wola. Stacja jest źródłem zasilania dla sieci 110 kV, wyprowadzonych do głównych punktów zasilania w Dynowie, Łańcucie, Rzeszowie, Sędziszowie i Strzyżowie. Z rozdzielni sieciowej średniego napięcia wyprowadzonych jest szereg linii magistralnych 30 i 15 kV stanowiących trzony sieci terenowych gmin sąsiednich. Tranzytowo przez teren gminy przebiega trasa linii 400 kV relacji Widełka – Krosno. Linia ta jest fragmentem krajowego systemu zasilania najwyższych napięć i nie bierze bezpośrednio udziału w obsłudze gminy5.
5 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Boguchwała na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016–2019, Warszawa 2012.
32
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
3. Uwarunkowania naturalne, kulturowe i turystyczne
3.1. Klimat, gleby, zasoby naturalne
Gmina Boguchwała leży w obrębie dwóch dzielnic rolniczo-klimatycznych6: ▪ dzielnicy Sandomiersko-Rzeszowskiej, ▪ dzielnicy Podkarpackiej. Dzielnica Sandomiersko-Rzeszowska charakteryzuje się okresem wegetacyjnym trwającym 210–220 dni. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,5oC przy amplitudzie miesięcznej do 23oC. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 17,6oC, zaś najchłodniejszym miesiącem jest styczeń ze średnią temperaturą -5,2oC. Liczba dni mroźnych waha się w przedziale 17,6–18,1 w styczniu i 3,6–13,7 w grudniu, do 5,5 w marcu. Ogółem notuje się średnio w roku 51,1 dni mroźnych. Największa liczba dni gorących występuje w lipcu i wynosi 11,4 dnia. Okres letni (średnia temperatura dobowa powyżej 15oC) trwa 90–100 dni w roku, natomiast dni z temperaturą poniżej zera obserwuje się średnio 121 w roku. W Dzielnicy Podkarpackiej występuje klimat umiarkowany charakteryzujący się łagodną zimą, długą i wilgotną wiosną, stosunkowo ciepłym latem z licznymi burzami oraz długą i ciepłą jesienią. Średnia roczna temperatura waha się w granicach 8,3°C, a w okresie wegetacji wynosi około 13,6°C. Warunki wilgotnościowe nie odbiegają od średnich krajowych. Najbardziej wilgotnymi miesiącami są listopad i grudzień (86–88% wilgotności względnej), najmniej czerwiec i maj. Z przebiegiem temperatury i wilgotności powietrza związane jest występowanie mgieł i zamgleń, których największa ilość przypada na ostatnie miesiące roku. Bardziej zmienny jest rytm dobowy wilgotności z maksimum w godzinach nocnych i minimum w południowych. Napływ suchego powietrza z południa w postaci wiatrów jasielsko-sanockich jest zwykle przyczyną zaburzenia tego rytmu. Na terenie Gminy Boguchwała wiatry zdominowane są napływem powietrza zachodniego i wschodniego oraz modyfikującą rolą doliny Wisłoka i gór sterujących wiatrami z południa i południowego-zachodu. Cisze i wiatry do 1 m/s występują przez około 8,6% czasu w roku. Przebieg roczny zachmurzenia jest typowy. Najbardziej chmurne są miesiące jesienno-zimowe, najmniej wiosenne i letnie. Ilość dni pogodnych z zachmurzeniem wynosi 45, pochmurnych około 150. Opady letnie są najwyższymi w ciągu roku, średnio wynoszą one 90–98 mm. W półroczu chłodnym pokrywa
6 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Boguchwała na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, Warszawa 2012.
33
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
śnieżna utrzymuje się średnio 83 dni. Roczna suma opadów wynosi około 650 mm. Klimat ten sprzyja uprawie wszystkich roślin. Na terenie gminy występują gleby powstałe na różnego rodzaju skałach macierzystych, co powoduje duże zróżnicowanie typów gleb. Dominujące są gleby lessowe i mady rzeczne. Większość gleb zaliczona została do I, II i III klasy bonitacyjnej i tworzą pszenny bardzo dobry i pszenny dobry kompleks glebowy – stanowią one 80% gruntów ornych o uregulowanych stosunkach wodnych. Około 15% gruntów ornych stanowią gleby o średniej produkcyjności tj. IV klasy bonitacyjnej, natomiast gleby o niższej produkcyjności tj. V i VI klasy bonitacyjnej zajmują około 5% gruntów ornych.
3.2. Zasoby przyrodnicze
Gmina Boguchwała charakteryzuje się rzeźbą wyżynną, z licznymi dolinami potoków, jarami i wąwozami. Gmina częściowo płożona jest w granicach Strzyżowsko-Sędziszowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, który powstał na mocy Rozporządzenia Nr 35/92 Wojewody Rzeszowskiego z dnia 14 lipca 1992 r. w sprawie zasad zagospodarowania obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa rzeszowskiego (Dz. Urz. Woj. Rzeszowskiego Nr 7 poz. 74). Strzyżowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje łączną powierzchnię 14 336 ha i obejmuje fragment Pogórza Strzyżowskiego. Krajobraz ma charakter głównie rolniczy. Cechą charakterystyczną jest obecność pokrywy lessowej w jego północnej części oraz strefy przejściowej do pokryw fliszowych w części południowej. Wśród drzew dominują tu grądy, a w obniżeniach buczyna karpacka i łęgi podgórskie wzdłuż potoków. Wśród gatunków chronionych roślin, do najważniejszych należą: lepiężnik biały, bluszcz pospolity, lilia złotogłów, podkolan biały, wawrzynek wilczełyko. Na obszarze Strzyżowsko-Sędziszowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu występują liczne siedliska ptaków, m.in. bociana czarnego, jarząbka, dzięcioła średniego, słowika szarego, kruka, grubodzioba7. Zgodnie z Rejestrem Form Ochrony Przyrody Województwa Podkarpackiego prowadzonym przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Rzeszowie8, na dzień 31 lipca 2018 roku na obszarze Gminy Boguchwała znajdowało się 5 pomników przyrody. Ponadto na obszarze Gminy Boguchwała znajduje się obszar Natura 2000 Wisłok Środkowy z Dopływami (PLH180030). Jest to specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) o powierzchni 1 064,6 ha. Obszar obejmuje rzekę Wisłok od zbiornika Besko do Rzeszowa wraz ze
7 Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, crftop.gdos.gov.pl, inf. z dnia 31.07.2018 r. 8 Strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie, rzeszow.rdos.gov.pl.
34
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Stobnicą od mostu w miejscowości Domaradz. W miejscowości Besko (poniżej zbiornika) rzeka opuszcza górską część zlewni i wpływa w rozległy i płaski obszar Dołów Jasielsko-Sanockich – podgórski fragment zlewni. Występują tu 4 cenne siedliska z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Stwierdzono również występowanie ponad 30 gatunków ryb wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, takich jak: minog strumieniowy, kiełb białopłetwy, głowacz białopłetwy, kiełb Kesslera. Jest to również miejsce występowania innych ważnych gatunków, takich jak: brzana, brzana peloponeska, świnka, głowacz pręgopłetwy, lipień. Do głównych zagrożeń obszaru zalicza się zaburzenie naturalnego reżimu przepływów rzek, fragmentację rzeki poprzez infrastrukturę energetyczną i przeciwpowodziową, eksploatację kruszywa niszczącą kamieniste tarliska ryb, zanieczyszczenia wód, w tym obszarowe z pól uprawnych, pobory wód, zabudowę terenów zalewowych, zaśmiecanie, zmiany form gospodarowania, w tym zmianę użytkowania łąk, melioracje, sukcesje, wypalanie, karczowanie, kłusownictwo9. Ze względu na cenne walory przyrodnicze, Gmina Boguchwała kładzie szczególny nacisk na zrównoważony rozwój obszaru. Działania związane z ochroną środowiska na terenie gminy są zgodne z Programem Ochrony Środowiska dla Gminy Boguchwała na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016–2019, którego nadrzędnym celem jest: Wdrożenie polityki ekologicznej państwa, województwa podkarpackiego oraz powiatu rzeszowskiego na obszarze gminy. Cele ekologiczne założone w programie są realizowane na płaszczyźnie inwestycyjnej i organizacyjnej. Inwestycje ochrony środowiska mają na celu zmniejszenie degradacji środowiska przyrodniczego, podniesienie jakości życia mieszkańców, a także zwiększenie konkurencyjności gospodarki województwa. Określone w Programie działania organizacyjne mają wpływ na rozwój struktur i narzędzi zarządzania środowiskiem oraz monitoringu środowiska. Ochrona środowiska naturalnego jest obowiązkiem zarówno władz publicznych, jak i obywateli. Władze administracyjne powinny zapewnić, poprzez politykę zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwo ekologiczne i dostęp do zasobów nieuszczuplonych współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Polityka ekologiczna prowadzona przez władze Gminy Boguchwała w pełni wpisuje się w ideę ekorozwoju, widoczną w planowaniu i realizacji inwestycji strategicznych. Władze samorządowe Gminy Boguchwała, mając na uwadze zdrowie mieszkańców oraz prawo Unii Europejskiej, od 2012 r. prowadzą program usuwania azbestu funkcjonujący w oparciu o Uchwałę nr XXIII/260/2012 Rady Miejskiej w Boguchwale z dnia 31 maja 2012 r. w sprawie
9 Strona internetowa Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, portal informacyjno-edukacyjny Natura 2000, natura2000.gdos.gov.pl.
35
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023 przeprowadzania działań pomocowych związanych z demontażem, transportem i utylizacją odpadów niebezpiecznych zawierających azbest10.
3.3. Walory turystyczne
Gmina Boguchwała położona jest w centralnej części województwa podkarpackiego, w powiecie rzeszowskim. Gmina ma charakter przemysłowo-rolniczy. Teren gminy należy do prowincji Karpaty i Podkarpacie, podprowincji – Zewnętrzne Karpaty, makroregionu – Pogórze Karpackie, mezoregionu – na granicy Przedgórza Rzeszowskiego i Pogórza Strzyżowskiego11.
Położenie komunikacyjne czyni gminę łatwo dostępną dla turystów. Stolica gminy – Boguchwała, znajduje się przy drodze krajowej numer 19 wiodącej w kierunku granicy państwa polskiego ze Słowacją i przejścia granicznego w Barwinku. Ważne znaczenie dla gminy ma również położenie na obrzeżach Miasta Rzeszowa, będącego stolicą województwa podkarpackiego. Gmina Boguchwała posiada w większości dobre warunki klimatyczno-glebowe do rozwoju produkcji rolniczej. Ze względu na budowę geologiczną, obszar gminy cechuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu, która w połączeniu z budową geomorfologiczną, stopniem zachowania i charakterem szaty roślinnej, strukturą użytków rolnych oraz zabytkami kultury materialnej decyduje o walorach krajobrazowych terenu. Biorąc pod uwagę powyższe walory oraz fakt, że w ostatnim czasie wzrasta zainteresowanie mieszkańców miast wypoczynkiem i spędzaniem czasu na atrakcyjnych podmiejskich terenach, Gmina Boguchwała usytuowana jest bardzo korzystnie – jednak atuty te nie są odpowiednio wykorzystywane. Stąd planowana jest rozbudowa podstawowej infrastruktury, przede wszystkim komunikacyjnej, takiej jak drogi dojazdowe, parkingi, szlaki piesze i rowerowe, a także obiektów towarzyszących, jak punkty widokowe, czy miejsca przystosowane do biernego i aktywnego wypoczynku. Kolejnym etapem będzie popularyzacja i promocja nowo powstałych obiektów. Atutem gminy są tereny położone w dolinie Wisłoka, stąd nacisk zostanie położony na stworzenie w ich pobliżu terenów rekreacyjnych.
10 UCHWAŁA NR XXV.322.2016 RADY MIEJSKIEJ W BOGUCHWALE z dnia 22 czerwca 2016 r. w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku. 11 Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 2013.
36
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
3.4. Zasoby kulturowe
Na terenie Gminy Boguchwała znajdują się również obiekty dziedzictwa kulturowego świadczące o historii gminy, które zostały objęte ścisłą ochroną konserwatorską. Według Rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa (stan na dzień 31 marca 2019 roku) do zabytków nieruchomych gminy zalicza się:
Boguchwała ▪ kościół pw. św. Stanisława Biskupa, 1727 rok (nr rej.: 987 z 17.11.1976 roku): − ogrodzenie, − plebania, ▪ zespół pałacowy, XVIII wiek: − pałac (nr rej.: 335 z 31.05.1968 roku), − oficyna – nie istnieje (nr rej.: 335 z 31.05.1968 roku), − park (nr rej.: 336 z 29.05.1968 roku), − spichrz, początek XX wieku (nr rej.: A-480 z 27.01.2011 roku), − brama wjazdowa, początek XX wieku (nr rej.: A- 1227 z 21.02.2014 roku), ▪ młyn wodny, ob. elektryczny, ul. Cicha 28, ok. 1870 roku (nr rej.: 1254 z 19.05.1992 roku);
Racławówka ▪ kościół parafialna pw. Wszystkich Świętych, 1719–1720 rok (nr rej.: A-157 z 16.08.2006 roku): − ogrodzenie z kapliczką i bramami, XIX wiek;
Zgłobień ▪ zespół kościoła parafialnego (nr rej.: A-181 z 18.01.2007 roku): − kościół pw. św. Andrzeja Apostoła, 1741 rok, 1913–23 rok, − plebania, 1892 rok, − wikarówka, 1929 rok, ▪ kaplica pw. św. Marka, na „Pasterniku”, XVIII wiek (nr rej.: A-137 z 22.12.2005 roku), ▪ zespół dworski (nr rej.: A-896 z 31.05.1975 roku): − dwór, 1 poł. XIX w., − spichlerz (d. dwór), k. XVI w., XVIII w., − park.
37
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
3.5. Kultura fizyczna
Dobrze rozwinięta infrastruktura sportowa na terenie Gminy Boguchwała stwarza bardzo dobre warunki do organizowania imprez sportowych nie tylko na szczeblu lokalnym, ale również o zasięgu ogólnopolskim. Infrastrukturę sportową na terenie gminy tworzą:
• Kompleks Basenów Kąpielowych w Boguchwale, • Stadion IZO ARENA w Boguchwale, • Zespół boisk „ORLIK” w Boguchwale, • Lodowisko w Boguchwale, • Stadion w Mogielnicy, • Gminne Centrum Sportu i Rekreacji w Niechobrzu.
Na terenie Gminy Boguchwała w 2017 roku odbyło się wiele imprezy sportowych m.in. turnieje piłki nożnej, turnieje siatkarskie oraz biegi, które skierowane były nie tylko do uczniów, ale również mieszkańców gminy. W imprezach tych brały udział osoby lubiące sport oraz zrzeszone w klubach działających w ramach stowarzyszeń sportowych12.
• Zakładowy Klub Sportowy Izolator Boguchwała, • Ludowy Klub Sportowy Jedność Niechobrz, • Ludowy Klub Sportowy Grom Mogielnica, • Novi Nosówka, • Ludowy Klub Sportowy Iskra Zgłobień, • Ludowy Klub Sportowy Płomyk Lutoryż, • Stowarzyszenie Sportowo-Turystyczne Lubcza w Racławówce, • Uczniowski Klub Sportowy Gimnasion Boguchwała.
12 Strona internetowa Gminy Boguchwała, www.boguchwala.pl, inf. z dnia 20.08.2018 r.
38
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
4. Porównanie Gminy Boguchwała do Polski, województwa podkarpackiego i innych jednostek samorządu terytorialnego z powiatu rzeszowskiego W tabelach od 6 do 17 zestawiono dane statystyczne dla Gminy Boguchwała i pozostałych gmin powiatu rzeszowskiego oraz dla województwa podkarpackiego i Polski. Dane dotyczą m.in. struktury ludności oraz sytuacji finansowej gminy i odnoszą się do lat 2010–2018. Gmina Boguchwała jest siódmą pod względem wielkości powierzchni gminą w powiecie rzeszowskim oraz czwartą gminą pod względem gęstości zaludnienia.
Tabela 6 Powierzchnia terenu i gęstość zaludnienia – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego w 2018 r. Powierzchnia Gęstość zaludnienia Jednostka terytorialna 2 ha km2 na 1 km Polska 31 269 610 312 695 123 województwo podkarpackie 1 784 576 17 846 119 powiat rzeszowski 115 333 1 153 147 Miasto Dynów 2 455 25 246 Gmina Błażowa 11 260 113 96 Gmina Boguchwała 8 896 89 232 Gmina Chmielnik 5 292 53 131 Gmina Dynów 11 902 118 59 Miasto i Gmina Głogów Małopolski 14 470 145 139 Gmina Hyżne 5 126 51 138 Gmina Kamień 7 363 74 93 Gmina Krasne 3 910 39 291 Gmina Lubenia 5 491 55 117 Miasto i Gmina Sokołów Małopolski 13 420 134 129 Gmina Świlcza 10 818 108 149 Gmina Trzebownisko 9 028 90 243 Miasto i Gmina Tyczyn 5 902 59 203 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
39
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 7 Liczba ludności w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Jednostka Liczba ludności terytorialna 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 38 529 38 538 38 533 38 495 38 478 38 437 38 433 38 411 Polska 38 432 992 866 447 299 659 602 239 558 148 województwo 2 127 2 128 2 129 2 129 2 129 2 127 2 129 2 127 656 2 129 138 podkarpackie 948 687 951 294 187 657 015 powiat 170 162 770 163 859 164 765 165 835 166 643 167 342 168 337 169 165 rzeszowski 486 Miasto Dynów 6 242 6 220 6 195 6 186 6 178 6 168 6 180 6 146 6 138 Gmina Błażowa 10 773 10 787 10 830 10 834 10 830 10 817 10 826 10 852 10 826 Gmina 20 608 18 865 19 104 19 210 19 459 19 753 19 952 20 186 20 423 Boguchwała Gmina 6 921 6 656 6 660 6 706 6 762 6 779 6 805 6 815 6 908 Chmielnik Gmina Dynów 7 143 7 105 7 042 7 034 7 007 6 966 6 949 6 912 6 941 Miasto 20 159 i Gmina Głogów 18 590 18 795 19 032 19 223 19 407 19 547 19 628 19 857 Małopolski Gmina Hyżne 6 971 6 996 6 996 6 968 6 994 7 008 7 004 7 012 7 044 Gmina Kamień 6 980 7 009 6 971 6 947 6 889 6 848 6 871 6 856 6 866 Gmina Krasne 10 240 10 408 10 543 10 659 10 735 10 877 10 989 11 123 11 332 Gmina Lubenia 6 523 6 525 6 518 6 504 6 455 6 448 6 422 6 438 6 428 Miasto 17 242 i Gmina Sokołów 16 905 16 951 16 988 17 038 17 058 17 090 17 071 17 144 Małopolski Gmina Świlcza 15 898 15 973 16 134 16 192 16 271 16 282 16 471 16 040 16 071 Gmina 21 907 19 942 20 168 20 315 20 565 20 787 20 978 21 177 21 538 Trzebownisko Miasto 12 003 11 042 11 158 11 285 11 464 11 500 11 556 11 748 11 916 i Gmina Tyczyn Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku omówiona została w rozdziale drugim (wykresy 8 i 9). Na podstawie przedstawionych danych w tabeli 8 można stwierdzić, iż Gmina Boguchwała jest gminą „młodą” w porównaniu do województwa podkarpackiego oraz Polski, natomiast wśród gmin powiatu rzeszowskiego 7 gmin w 2018 roku miało wyższy lub równy udział ludności w wieku przedprodukcyjnym, natomiast 8 gmin mniejszy udział ludności w wieku poprodukcyjnym niż Gmina Boguchwała.
Tabela 8 Ludność wg ekonomicznych grup wieku [%] w latach 2010 i 2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Ludność w wieku Ludność w wieku Ludność w wieku Jednostka terytorialna przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2010 2018 2010 2018 2010 2018 Polska 18,8 18,1 64,4 60,6 16,8 21,4 województwo podkarpackie 20,3 18,2 63,9 62,0 15,9 19,8 powiat rzeszowski 21,6 20 62,6 62,2 15,8 17,8
40
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Miasto Dynów 19,9 18,0 64,2 62,1 15,9 19,9 Gmina Błażowa 20,5 18,2 61,1 61,9 18,4 19,9 Gmina Boguchwała 20,3 20,1 63,6 61,5 16,1 18,4 Gmina Chmielnik 22,8 20,3 60,7 61,7 16,6 18,1 Gmina Dynów 21,5 18,3 59,9 61,6 18,6 20,1 Miasto i Gmina Głogów Małopolski 21,9 20,6 63,7 62,9 14,4 16,5 Gmina Hyżne 22,7 20,2 61,3 61,4 16,0 18,5 Gmina Kamień 23,7 18,4 61,5 65,1 14,8 15,9 Gmina Krasne 21,4 21,1 63,2 62,0 15,4 17,2 Gmina Lubenia 19,9 17,7 61,6 61,9 18,5 20,4 Miasto i Gmina Sokołów Małopolski 22,4 20,1 62,3 62,4 15,3 17,6 Gmina Świlcza 21,4 19,8 62,6 62,0 16,0 18,1 Gmina Trzebownisko 22,2 21,1 63,5 62,7 14,3 16,2 Miasto i Gmina Tyczyn 22,0 21,3 62,5 61,1 15,5 17,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
Udział osób bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na terenie powiatu utrzymuje się na wysokim poziomie (tabela 9). W 2018 roku najmniej bezrobotnych było zarejestrowanych w Gminie Trzebownisko (4,9%) i Gminie Boguchwała (5,1%), natomiast najwięcej w Mieście Dymów (10%). W wielu jednostkach administracyjnych można zauważyć spadek udziału procentowego bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w stosunku do roku 2017.
41
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 9 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Udział [%] bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku Jednostka terytorialna produkcyjnym 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 7,9 8,0 8,7 8,8 7,5 6,5 5,6 4,6 4,2 województwo podkarpackie 10,5 10,7 11,3 11,4 10,2 9,2 8,0 6,8 6,3 powiat rzeszowski 8,1 8,4 9,2 9,6 9,0 8,4 7,2 6,3 6,0 Miasto Dynów 11,7 12,5 13,6 13,0 12,5 12,3 11,3 9,7 10,0 Gmina Błażowa 7,9 8,3 8,4 8,6 8,0 7,1 5,8 5,3 5,3 Gmina Boguchwała 6,9 7,3 7,9 8,2 7,8 7,8 6,6 5,9 5,1 Gmina Chmielnik 8,2 7,9 9,0 8,7 8,0 7,4 5,7 4,9 5,2 Gmina Dynów 10,3 10,8 12,1 12,6 11,7 10,4 9,3 8,7 9,2 Miasto i Gmina Głogów Małopolski 7,5 7,7 8,4 9,3 8,6 8,3 6,7 5,7 5,3 Gmina Hyżne 7,2 7,6 8,5 9,6 8,6 8,4 6,6 5,4 5,8 Gmina Kamień 10,1 10,9 10,9 11,6 10,3 9,9 9,0 7,4 6,7 Gmina Krasne 7,3 7,4 8,7 8,7 7,8 7,2 6,4 5,8 5,6 Gmina Lubenia 9,6 10,9 12,1 11,9 11,3 10,9 9,1 7,1 7,3 Miasto i Gmina Sokołów Małopolski 9,1 9,6 10,5 10,5 10,1 9,5 8,5 7,7 7,1 Gmina Świlcza 7,2 7,4 8,3 9,1 8,6 8,0 7,0 6,1 5,9 Gmina Trzebownisko 7,4 7,5 8,0 8,5 8,0 7,4 5,8 5,1 4,9 Miasto i Gmina Tyczyn 7,9 8,0 9,3 9,6 9,7 8,0 7,6 6,4 6,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na terenie powiatu rzeszowskiego, w Gminie Boguchwała średni wydatek na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca był niższy od średniej dla kraju, województwa oraz powiatu. (tabela 10).
42
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 10 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska Jednostka terytorialna w przeliczeniu na 1 mieszkańca 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 257 242 230 264 325 352 313 347 459 województwo 512 336 264 210 271 300 312 263 316 podkarpackie powiat rzeszowski 346 154 124 241 258 342 187 243 479 Miasto Dynów 125 182 118 159 189 210 272 219 1 158 Gmina Błażowa 55 62 60 83 100 123 129 176 679 Gmina Boguchwała 293 260 243 290 587 350 242 394 285 Gmina Chmielnik 80 76 73 127 167 233 188 190 681 Gmina Dynów 58 87 68 75 121 137 109 140 161 Miasto i Gmina Głogów 382 234 127 149 121 189 1 130 187 267 Małopolski Gmina Hyżne 51 77 70 85 126 148 524 757 804 Gmina Kamień 123 82 103 146 284 548 318 494 1 889 Gmina Krasne 69 158 93 122 159 219 156 182 250 Gmina Lubenia 1 161 213 212 269 260 264 261 291 334 Miasto i Gmina 504 308 165 67 324 203 276 191 209 Sokołów Małopolski Gmina Świlcza 228 107 58 112 260 107 149 164 446 Gmina Trzebownisko 1 165 134 196 749 387 268 154 177 266 Miasto i Gmina Tyczyn 236 323 77 121 134 180 205 327 205 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Średnie wydatki jednostek samorządu terytorialnego na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca zostały przedstawione w tabeli 11. Gmina Boguchwała w 2017 roku zajęła 11. miejsce wydając 165 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca, co było kwotą niższą od średniej dla kraju (276 zł), województwa podkarpackiego (261 zł) oraz powiatu rzeszowskiego (199 zł). Najmniej na ten cel wydała Gmina Kamień (139 zł), natomiast najwięcej Miasto Dynów (306 zł). W roku następnym Gmina Boguchwała wydała 188 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca, co było kwotą wyższą niż w 2017 roku, ale jednocześnie niższą od średniej dla kraju (287 zł), województwa podkarpackiego (277 zł) oraz powiatu rzeszowskiego (256 zł).
43
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 11 Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca Jednostka terytorialna 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 495 486 502 520 537 549 1060 276 287 województwo podkarpackie 623 539 541 556 571 579 1144 261 277 powiat rzeszowski 456 448 450 463 477 484 1108 199 256 Miasto Dynów 492 509 546 567 567 584 1226 306 338 Gmina Błażowa 479 489 486 506 500 539 1105 181 186 Gmina Boguchwała 374 368 366 366 394 432 969 165 188 Gmina Chmielnik 555 491 485 490 508 501 1201 187 204 Gmina Dynów 591 547 557 534 552 596 1298 187 196 Miasto i Gmina Głogów 366 418 426 447 451 438 472 1075 186 Małopolski Gmina Hyżne 435 434 448 468 482 504 1212 231 308 Gmina Kamień 714 700 652 660 788 714 1385 139 537 Gmina Krasne 339 336 344 364 443 395 1018 172 309 Gmina Lubenia 410 447 375 384 405 406 1025 140 151 Miasto i Gmina Sokołów 176 499 484 511 532 548 543 1289 163 Małopolski Gmina Świlcza 434 415 440 468 455 445 970 249 262 Gmina Trzebownisko 408 375 382 403 399 413 1045 184 230 Miasto i Gmina Tyczyn 502 538 490 507 504 482 1126 231 240 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W tabelach 12 i 13 zostały przedstawione dochody uzyskiwane przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego z tytułu podatku od nieruchomości oraz od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018. Na terenie Gminy Boguchwała podatek od nieruchomości na 1 mieszkańca w 2018 roku wynosił 335 zł, co dawało gminie 4. miejsce wśród gmin powiatu rzeszowskiego, wartość ta jednak była niższa od średnich wartości dla kraju, województwa i powiatu. W przypadku wpływów z podatku od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca Gmina Boguchwała wypadła bardzo niekorzystnie i zajęła 12. miejsce wśród gmin powiatu rzeszowskiego, osiągając średnią wartość 14 zł.
44
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 12 Dochody podatkowe – podatek od nieruchomości w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Dochody podatkowe – podatek od nieruchomości w przeliczeniu na Jednostka terytorialna 1 mieszkańca 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 392 422 457 487 508 525 541 568 589 województwo podkarpackie 291 320 346 366 380 389 392 408 423 powiat rzeszowski 217 252 269 285 304 319 328 349 379 Miasto Dynów 210 222 245 265 272 297 308 312 323 Gmina Błażowa 81 120 124 144 149 155 112 121 125 Gmina Boguchwała 198 221 250 281 292 304 316 333 335 Gmina Chmielnik 286 176 202 191 126 133 140 139 151 Gmina Dynów 186 176 198 230 280 296 170 181 177 Miasto i Gmina Głogów 696 388 495 527 550 575 581 602 608 Małopolski Gmina Hyżne 66 79 106 92 96 101 103 105 105 Gmina Kamień 91 61 70 75 81 80 95 100 119 Gmina Krasne 434 475 519 516 546 572 583 599 623 Gmina Lubenia 111 141 148 164 213 210 214 204 242 Miasto i Gmina Sokołów 212 149 145 170 177 173 188 194 203 Małopolski Gmina Świlcza 183 302 249 249 262 245 266 297 324 Gmina Trzebownisko 284 331 363 398 475 527 575 658 727 Miasto i Gmina Tyczyn 139 161 165 183 184 206 229 242 260 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
45
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 13 Dochody podatkowe – podatek od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Dochody podatkowe – podatek od środków transportowych Jednostka terytorialna w przeliczeniu na 1 mieszkańca 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 22 23 24 24 25 26 27 28 30 województwo podkarpackie 17 19 19 20 20 21 22 22 22 powiat rzeszowski 15 19 20 19 20 22 22 22 23 Miasto Dynów 12 13 12 10 12 13 15 16 18 Gmina Błażowa 26 28 28 31 32 35 33 33 34 Gmina Boguchwała 11 12 15 15 15 15 14 14 14 Gmina Chmielnik 27 42 41 41 43 47 51 47 46 Gmina Dynów 7 8 5 13 8 24 13 13 26 Miasto i Gmina Głogów 33 21 30 35 29 29 30 34 30 Małopolski Gmina Hyżne 7 7 7 7 6 5 5 6 6 Gmina Kamień 13 19 19 18 20 17 16 20 19 Gmina Krasne 10 12 12 12 11 18 22 24 22 Gmina Lubenia 23 23 22 20 21 24 22 19 17 Miasto i Gmina Sokołów 33 16 23 27 27 27 30 33 32 Małopolski Gmina Świlcza 15 13 15 17 20 18 17 21 19 Gmina Trzebownisko 17 18 17 15 15 16 17 19 22 Miasto i Gmina Tyczyn 6 9 8 12 14 15 15 14 8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
W tabelach 14 i 15 został przedstawiony udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa będące podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz podatkiem dochodowym od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Gmina Boguchwała w 2018 roku zajęła 1. miejsce w powiecie rzeszowskim pod względem wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Analizując udział podatku dochodowego od osób prawnych, gmina w 2018 roku wypadła bardzo niekorzystnie w porównaniu do jednostek administracyjnych wyższego rzędu, a wśród jednostek należących do powiatu rzeszowskiego zajęła 7. miejsce.
46
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 14 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek Jednostka terytorialna dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 603 657 687 725 784 851 918 1 002 1 136 województwo podkarpackie 337 391 420 450 492 536 581 637 718 powiat rzeszowski 290 344 368 397 427 466 514 586 674 Miasto Dynów 198 255 282 304 332 365 394 435 496 Gmina Błażowa 189 235 255 266 309 340 371 403 462 Gmina Boguchwała 406 437 500 522 554 618 703 799 917 Gmina Chmielnik 279 307 342 376 424 465 534 614 686 Gmina Dynów 144 180 199 224 235 257 284 302 329 Miasto i Gmina Głogów 366 424 465 541 520 592 619 703 796 Małopolski Gmina Hyżne 167 212 217 237 279 302 326 377 437 Gmina Kamień 137 173 188 221 228 274 278 334 429 Gmina Krasne 383 483 498 562 559 635 726 755 859 Gmina Lubenia 225 279 300 324 365 379 425 492 572 Miasto i Gmina Sokołów 183 226 247 272 337 312 351 416 460 Małopolski Gmina Świlcza 303 354 383 402 447 464 508 591 675 Gmina Trzebownisko 328 384 425 430 485 516 545 623 744 Miasto i Gmina Tyczyn 421 523 436 450 457 529 619 749 870 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
47
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 15 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek Jednostka terytorialna dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 52,57 59,17 58,43 54,13 55,36 61,25 64,46 72,61 84,38 województwo podkarpackie 23,53 30,31 27,04 28,30 30,75 31,71 33,25 36,12 44,45 powiat rzeszowski 22,07 19,55 13,28 18,55 34,18 27,40 21,85 20,37 26,35 Miasto Dynów 9,17 8,26 10,13 15,74 14,24 17,60 11,69 18,02 27,73 Gmina Błażowa 1,82 1,58 1,20 1,50 0,59 1,32 1,59 2,35 2,95 Gmina Boguchwała 15,95 16,86 13,21 12,79 4,95 7,30 7,49 6,79 10,26 Gmina Chmielnik 6,02 2,36 2,79 0,59 4,38 4,39 1,83 1,93 4,42 Gmina Dynów 0,00 0,02 0,02 0,15 0,26 0,57 0,61 1,13 0,44 Miasto i Gmina Głogów 69,53 124,34 87,00 43,88 72,91 77,74 103,86 46,56 56,30 Małopolski Gmina Hyżne 0,69 0,47 0,66 0,50 0,26 0,35 0,60 0,28 0,56 Gmina Kamień 1,84 1,92 2,21 0,92 0,68 0,45 1,39 1,74 9,36 Gmina Krasne 42,34 46,87 41,77 44,24 46,25 40,17 41,06 44,57 44,00 Gmina Lubenia 1,35 0,51 1,35 1,14 0,56 7,21 2,64 0,73 0,88 Miasto i Gmina Sokołów 5,83 2,99 5,24 4,43 1,51 4,34 4,80 5,56 3,49 Małopolski Gmina Świlcza 5,84 8,66 8,69 9,27 15,61 9,73 6,37 13,40 12,42 Gmina Trzebownisko 6,96 16,48 9,44 21,99 144,47 65,63 79,18 51,37 72,56 Miasto i Gmina Tyczyn 10,98 8,42 11,32 16,64 10,89 12,60 12,56 11,39 15,05 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W tabelach 16 i 17 została zaprezentowana wielkość subwencji ogółem oraz subwencji oświatowej w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Wysoka subwencja negatywnie obrazuje sytuację gospodarczą gminy. Najwyższą subwencję w 2018 roku otrzymała Gmina Kamień (2 221 zł), natomiast najniższą Miasto i Gmina Głogów Małopolski (798 zł). Gmina Boguchwała znalazła się na 11. miejscu wśród gmin powiatu rzeszowskiego (1 006 zł). Zarówno subwencja ogólna, jak i oświatowa w 2018 roku w Gminie Boguchwała były niższe od średniej krajowej (1 139 zł), wojewódzkiej (1 349 zł) oraz powiatu (1 288 zł).
48
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 16 Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Jednostka Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca terytorialna 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 895 928 984 996 991 1 022 1 063 1 090 1 139 województwo 1 138 1 159 1 206 1 186 1 175 1 215 1 240 1 284 1 349 podkarpackie powiat rzeszowski 1 089 1 101 1 135 1 126 1 140 1 173 1 203 1 251 1 288 Miasto Dynów 1 229 1 158 1 160 1 258 1 436 1 438 1 475 1 479 1 486 Gmina Błażowa 1 345 1 365 1 308 1 389 1 445 1 545 1 635 1 700 1 789 Gmina Boguchwała 784 800 936 936 939 929 985 1 018 1 006 Gmina Chmielnik 1 168 1 251 1 057 1 178 1 153 1 200 1 269 1 312 1 384 Gmina Dynów 1 526 1 523 1 529 1 502 1 486 1 561 1 581 1 620 1 783 Miasto i Gmina 779 774 730 720 693 714 741 789 798 Głogów Małopolski Gmina Hyżne 1 447 1 517 1 527 1 512 1 482 1 587 1 647 1 673 1 767 Gmina Kamień 1 698 1 869 1 785 1 920 2 016 2 065 2 172 2 211 2 221 Gmina Krasne 748 741 796 763 750 786 824 825 855 Gmina Lubenia 1 156 1 216 1 237 1 193 1 178 1 187 1 176 1 275 1 339 Miasto i Gmina 1 316 1 376 1 407 1 438 1 419 1 485 1 516 1 636 1 692 Sokołów Małopolski Gmina Świlcza 1 026 1 015 1 121 1 096 1 120 1 155 1 186 1 274 1 332 Gmina Trzebownisko 1 006 928 1 064 946 959 962 882 925 952 Miasto i Gmina 1 032 1 064 1 132 1 039 1 123 1 153 1 223 1 225 1 240 Tyczyn Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
49
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 17 Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca Jednostka terytorialna 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Polska 700 738 789 798 803 830 859 876 907 województwo podkarpackie 794 822 866 870 869 890 906 923 952 powiat rzeszowski 734 765 811 814 831 853 879 896 914 Miasto Dynów 796 732 731 822 1 009 996 1 003 986 949 Gmina Błażowa 809 825 834 844 893 968 1 033 1 048 1 026 Gmina Boguchwała 566 595 689 686 709 711 732 762 780 Gmina Chmielnik 794 804 825 828 832 853 903 941 970 Gmina Dynów 761 786 850 824 826 871 866 840 843 Miasto i Gmina Głogów 611 649 727 720 693 714 741 789 798 Małopolski Gmina Hyżne 801 882 915 904 914 952 977 960 1 014 Gmina Kamień 996 1 127 1 050 1 175 1 258 1 294 1 347 1 353 1 302 Gmina Krasne 700 725 771 763 750 786 824 825 855 Gmina Lubenia 634 696 739 720 730 749 742 789 801 Miasto i Gmina Sokołów 820 867 918 920 906 949 967 983 1 005 Małopolski Gmina Świlcza 719 747 794 802 818 828 841 863 898 Gmina Trzebownisko 759 778 828 816 845 857 882 892 952 Miasto i Gmina Tyczyn 787 798 846 823 832 833 858 870 886 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
50
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
5. Wnioski z analizy danych Gminy Boguchwała Po przeprowadzeniu analizy danych dotyczących sytuacji społeczno-gospodarczej oraz finansowej Gminy Boguchwała, sformułowano następujące wnioski:
1. W Gminie Boguchwała następuje systematyczny wzrost liczby ludności. Wpływ na stale zwiększającą się liczbę ludności mają przede wszystkim dodatni wskaźnik przyrostu naturalnego na terenie gminy oraz wysoki dodatni wskaźnik salda migracji. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku przedstawia malejącą liczbę osób w wieku przedprodukcyjnym i rosnący udział osób w wieku poprodukcyjnym. Można więc zauważyć pogłębiającą się tendencję wzrostową liczby osób, które przekraczają potencjalny wiek zdolności do pracy, co w perspektywie długoterminowej wskazuje na postępujący proces starzenia się społeczeństwa. Zjawisko to ma niekorzystny wpływ na przyszłe możliwości sektora gospodarczego. 2. Sytuacja demograficzna w gminie jest dobra, jednak należy stworzyć odpowiednie warunki nie tylko zachęcające mieszkańców do pozostawania na terenie gminy, ale również skłaniające do osiedlania się na jej terenie, tak aby utrzymać dodatni wskaźnik salda migracji. Do działań tych można zaliczyć tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy oraz warunków mieszkaniowych i wspieranie rodziców przy powrocie do pracy poprzez zapewnienie większej ilości miejsc w przedszkolach i żłobkach oraz kształtowanie estetycznej i funkcjonalnej przestrzeni publicznej. 3. Liczba nowo rejestrowanych przedsiębiorstw w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2018 roku była niższa niż w 2017, wskaźnik ten na przestrzeni lat ulegał wahaniom. Ponadto w 2018 roku wskaźnik ten był wyższy niż średni wskaźnik dla powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego, jednak znacznie niższy niż średnia dla kraju. Nowo rejestrowane podmioty gospodarcze oraz wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i mieszkaniowej gminy powinny przyczynić się w dłuższej perspektywie czasu do wzrostu dochodów własnych w dochodach ogółem, co również poprawi sytuację społeczno- gospodarczą gminy. 4. Sytuacja na rynku pracy związana jest bezpośrednio z rozwojem przedsiębiorczości. Procentowy udział liczby osób bezrobotnych w stosunku do osób w wieku produkcyjnym w Gminie Boguchwała w 2018 roku był wyższy niż średnia dla Polski oraz niższy niż dla powiatu i województwa. Gmina Boguchwała uplasowała się na 2. miejscu pośród wszystkich gmin powiatu rzeszowskiego.
51
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
5. W latach 2010–2018 udział dochodów własnych Gminy Boguchwała w dochodach ogółem wahał się. Od 2013 roku miał tendencję wzrostową, natomiast od 2015 roku można zauważyć spadek wartości. Osiągnięta w 2018 roku średnia wartość – 37,4 była wyższa od średniej powiatu – 34,3. Wpływy z podatków od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w Gminie Boguchwała w analizowanych latach rosły. W 2018 roku wynosiły 917 zł, podczas gdy w powiecie rzeszowskim 674 zł, w województwie podkarpackim 718 zł, w Polsce 1 136 zł, natomiast podatek dochodowy od osób prawnych w 2018 roku był na niskim poziomie – ponad 4-krotnie niższym niż średnia dla województwa podkarpackiego oraz ponad 8-krotnie w porównaniu do Polski. Porównując poprzednie lata można zaobserwować stopniową poprawę samodzielności finansowej Gminy, która jest szczególnie istotna ze względu na jakość usług publicznych oraz nowe inwestycje o charakterze rozwojowym. 6. Wydatki majątkowe przeznaczane są na długo- lub krótkookresowe cele inwestycyjne, które służą rozwojowi sektora społecznego i gospodarczego obszaru. W okresie 2010–2018 wartości wydatków majątkowych gminy w przeliczeniu na 1 mieszkańca ulegały znacznym wahaniom. W 2018 r. wartość wskaźnika dla gminy wynosiła 1 450 zł. Kwota ta była wyższa w porównaniu ze średnią obliczoną dla powiatu rzeszowskiego (1 536 zł), województwa podkarpackiego (1 138 zł) oraz Polski (1 066 zł). 7. Do rozwoju społeczno-gospodarczego gminy przyczynia się również realizacja projektów dofinansowanych z funduszy unijnych. W latach 2007–2013 na terenie Gminy Boguchwała zrealizowano 9 projektów, które dofinansowano z RPO WP w kwocie 17 799 367,15 zł, a średnia wartość przypadająca na jednego mieszkańca wyniosła zaledwie 892,11 zł. Mimo iż był to piąty wynik ze wszystkich gmin leżących administracyjnie w powiecie rzeszowskim, Gmina Boguchwała powinna pozyskiwać więcej środków unijnych na nowe projekty w ramach programów unijnych na lata 2014–2020. 8. Liczba osób w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w latach 2010–2013 wahała się, natomiast od 2014 roku ma tendencję spadkową. W 2017 roku wskaźnik osiągnął poziom 64 osób w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców – wartość ta była niższa od średniej dla powiatu rzeszowskiego (73) i województwa podkarpackiego (78) oraz wyższa od średniej dla Polski (57). Negatywną sytuację w gminie obrazuje również wskaźnik liczby dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców. Wartość osiągnięta w 2017 roku była niższa niż średnia dla powiatu rzeszowskiego i województwa podkarpackiego oraz wyższa niż średnia dla Polski. 9. W 2018 roku na terenie Gminy Boguchwała zarejestrowanych było łącznie 57 organizacji pozarządowych, których celem jest działanie na rzecz rozwoju mieszkańców gminy. 52
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
W przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców wskaźnik wzrósł w stosunku do 2010 roku i przyjmował wartości wyższe niż w powiecie rzeszowskim, jednak cały czas niższe od średnich dla województwa podkarpackiego oraz Polski. Dlatego ważne jest, aby aktywizować społeczność lokalną i zachęcać do angażowania się w działalność non-profit. 10. Gmina Boguchwała posiada bogate walory przyrodnicze oraz potencjał do rozwoju turystyki na swoim obszarze. Znaczna część gminy położona jest na terenie Strzyżowsko- Sędziszowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Ponadto we wschodniej części gminy zlokalizowany jest obszar siedliskowy Natura 2000. Oprócz walorów przyrodniczych, atutem Gminy Boguchwała jest lokalizacja na obrzeżach dużego miasta, jakim jest Rzeszów. Jednym z najważniejszych działań, jakie należy podjąć, jest dążenie do ochrony środowiska naturalnego, aby zapobiegać degradacji cennych przyrodniczo obszarów (m.in. poprzez ograniczenie przemysłu), a także dążyć do wykorzystania istniejących zasobów w celu rozwoju gminy.
53
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Spis rysunków Rysunek 1 Położenie gminy na tle województwa podkarpackiego oraz powiatu rzeszowskiego ...... 5
Spis tabel
Tabela 1 Struktura użytkowania gruntów w Gminie Boguchwała w 2016roku ...... 6 Tabela 2 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w Polsce, województwie podkarpackim, powiecie rzeszowskim i Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 14 Tabela 3 Atrakcyjność inwestycyjna województwa podkarpackiego w 2016 roku ...... 20 Tabela 4 Atrakcyjność inwestycyjna podregionu rzeszowskiego w 2016 roku ...... 20 Tabela 5 Wartość dofinansowania z RPO WP 2007–2013 w gminach powiatu rzeszowskiego ...... 27 Tabela 6 Powierzchnia terenu i gęstość zaludnienia – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego w 2018 r...... 39 Tabela 7 Liczba ludności w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 40 Tabela 8 Ludność wg ekonomicznych grup wieku [%] w latach 2010 i 2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 40 Tabela 9 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 42 Tabela 10 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 43 Tabela 11 Wydatki na pomoc społeczną w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 44 Tabela 12 Dochody podatkowe – podatek od nieruchomości w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 45 Tabela 13 Dochody podatkowe – podatek od środków transportowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 46 Tabela 14 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 47
54
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Tabela 15 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 48 Tabela 16 Subwencja ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 49 Tabela 17 Subwencja oświatowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2010–2018 – porównanie wybranych jednostek samorządu terytorialnego ...... 50
Spis wykresów
Wykres 1 Liczba ludności w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 7 Wykres 2 Prognoza ludności w województwie podkarpackim na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) ...... 7 Wykres 3 Prognoza ludności dla powiatu rzeszowskiego na lata 2020, 2025, 2030 (wg danych na 2014 rok) ...... 8 Wykres 4 Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1 000 osób w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 8 Wykres 5 Przyrost naturalny w przeliczeniu na 1 000 osób w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 9 Wykres 6 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na 1 000 osób w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 9 Wykres 7 Saldo migracji na pobyt stały w przeliczeniu na 1 000 osób w 2018 roku – porównanie średniej dla Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 9 Wykres 8 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 10 Wykres 9 Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 10 Wykres 10 Struktura ludności według wieku i płci w Gminie Boguchwała w 2018 roku ...... 11 Wykres 11 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 12
55
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 12 Odsetek dzieci w wieku 3–5 lat objętych wychowaniem przedszkolnym w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 12 Wykres 13 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 13 Wykres 14 Liczba uczniów w szkołach podstawowych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 13 Wykres 15 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 13 Wykres 16 Liczba uczniów w szkołach gimnazjalnych w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2018 roku – porównanie średniej dla Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 14 Wykres 17 Średnie wyniki % uzyskane ze wszystkich egzaminów gimnazjalnych w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 15 Wykres 18 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 15 Wykres 19 Podmioty wpisane do rejestru REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 16 Wykres 20 Jednostki nowo rejestrowane w rejestrze REGON w przeliczeniu na 10 tys. ludności w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 16 Wykres 21 Jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 16 Wykres 22 Podmioty gospodarki narodowej na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 17 Wykres 23 Podmioty gospodarki narodowej na 1 000 mieszkańców w wieku produkcyjnym w 2018 roku – porównanie średniej dla Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 17 Wykres 24 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 18
56
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 25 Fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 18 Wykres 26 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 19 Wykres 27 Udział % bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w 2018 roku – porównianie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 19 Wykres 28 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 21 Wykres 29 Dochody budżetu w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 21 Wykres 30 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 21 Wykres 31 Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski 22 Wykres 32 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 22 Wykres 33 Udział % dochodów własnych w dochodach ogółem w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 22 Wykres 34 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 23 Wykres 35 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób fizycznych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 23 Wykres 36 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 24 Wykres 37 Udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa – podatek dochodowy od osób prawnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 24
57
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 38 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 24 Wykres 39 Wydatki ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 25 Wykres 40 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 25 Wykres 41 Wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 25 Wykres 42 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w Gminie Boguchwała w latach 2010–2018 ...... 26 Wykres 43 Wydatki majątkowe w przeliczeniu na 1 mieszkańca (w zł) w 2018 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzesowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 26 Wykres 44 Wartość dofinansowania z RPO WP 2007–2013 w przeliczeniu na 1 osobę (w zł) w gminach powiatu rzeszowskiego ...... 28 Wykres 45 Osoby w gospodarstwach domowych korzystające z pomocy społecznej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2017 ...... 29 Wykres 46 Osoby w gospodarstwach domowych korzystających z pomocy społecznej w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2017 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzesowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 29 Wykres 47 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2017 ...... 29 Wykres 48 Liczba dzieci, na które rodzice otrzymywali zasiłek rodzinny w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców w 2017 roku – porównanie średniej Gminy Boguchwała, powiatu rzesowskiego, województwa podkarpackiego oraz Polski ...... 30 Wykres 49 Korzystający z wodociągu w % ogółu ludności – porównanie Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski w roku 2010 i 2017 ...... 30 Wykres 50 Korzystający z kanalizacji w % ogółu ludności – porównanie Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski w roku 2010 i 2017 ...... 31 Wykres 51 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w Gminie Boguchwała w latach 2010–2017 ...... 31
58
Diagnoza społeczno-gospodarcza na potrzeby opracowania Strategii Rozwoju Gminy Boguchwała na lata 2019–2023
Wykres 52 Budynki nowe oddane do użytkowania w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców w 2017 roku – porównanie Gminy Boguchwała, powiatu rzeszowskiego, województwa podkarpackiego i Polski...... 31
Bibliografia:
1. Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2016. 2. Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Boguchwała, www.bip.boguchwala.pl. 3. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody, crftop.gdos.gov.pl. 4. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 2013. 5. Okołowicz W., Martyn D., Regiony klimatyczne, PPWK, Warszawa 1984. 6. Portal informacyjno-edukacyjny, obszary.natura2000.org.pl. 7. Portal informacyjny Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Lokalnych, stat.gov.pl. 8. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Boguchwała na lata 2012–2015 z perspektywą na lata 2016–2019, Warszawa 2012. 9. Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa, nid.pl. 10. Serwis Mapa dotacji UE Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju, mapadotacji.gov.pl. 11. Serwis Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, krakow.rdos.gov.pl. 12. Strona internetowa Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, cke.edu.pl. 13. Strona internetowa Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Rzeszowie, oke.rzeszow.pl. 14. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 roku o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1295).
59