RHAGLEN DIGWYDDIADAU EVENTS PROGRAMME

IONAWR- AWST 2020 JANUARY- AUGUST 2020

WWW.LLYFRGELL.CYMRU | WWW.LIBRARY. CIPOLWG | AT A GLANCE

January | Ionawr 15 Datgloi Ein Treftadaeth Sain: Cyfweliadau Llyfrgell Ceredigion 1:00pm Alison Smith, Rheinallt Llwyd & Ann Ffrancon

22 Lunchtime Recital: Cyngherddau gan ddisgyblion Ysgol Penglais | 1:00pm Concerts by Penglais School pupils Chwefror | February 1 Diwrnod yng nghwmni Deian a Loli 10:00am-5:00pm

12 The Vikings in Wales: Cultural Perspectives, Lucie Hobson 1:00pm

14 Ffilm | Film: Mr Jones (15) 7:30pm

22 Lansiad a Darlith: Syr O.M. Edwards - y Dyn a’r Ddelwedd, Yr Athro Hazel Walford Davies 2:00pm

26 Rebel o Ro-wen: Bywyd Huw T. Edwards drwy Sain a Ffilm, Gwyn Jenkins 1:00pm

28 Gig: Atgyfodi’r Hen Ganeuon 7:30pm

Mawrth | March 6 Cyngerdd Gyda’r Nos | Evening concert 7:30pm Cyngherddau gan ddisgyblion Ysgol Penglais | Concerts by Penglais School pupils

11 Can Mlynedd o Gofnodion yr Eglwys yng Nghymru, 1:00pm Parchedig Ganon | Rev’d Canon Philip Wyn Davies

14 Writing the Nation for the New Millennium – The Cambridge History of Welsh Literature, 2:00pm Helen Fulton & Geraint Evans

18 Fflyd o Eiriau, Yr Athro | Professor Ann Parry Owen 1:00pm

19 The Itinerant Life: Painters, Preachers, Poets 5:00pm

27 Gig: Gadael Tir – Hanes Hawliau Tir a Phrotest yng Nghymru 7:30pm

NODER Bydd nifer o’n cyflwyniadau awr PLEASE NOTE Several of our lunchtime ginio yn cael eu darlledu’n fyw ar ein presentations will be broadcast live on cyfryngau cymdeithasol. Gwyliwch allan our social media platforms. Look out for am wybodaeth bellach. further details.

2 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 January | Ionawr Ebrill | April 15 Datgloi Ein Treftadaeth Sain: Cyfweliadau Llyfrgell Ceredigion 1:00pm 1 Y Berthynas Rhwng Darlun, Gair a Darllenydd Mewn Cylchgronau 1:00pm Alison Smith, Rheinallt Llwyd & Ann Ffrancon Cymraeg i Blant 1892–1930, Megan Haf Morgans

22 Lunchtime Recital: Cyngherddau gan ddisgyblion Ysgol Penglais | 1:00pm 16 Great Expectations: The Eyes of the World on Edgar Herbert Thomas, speaker, Peter Lord 5:00pm Concerts by Penglais School pupils 20 A Family in War, Holocaust and Palestinian Nakba Through a Century of Letters 6:30pm Chwefror | February 22 1283 in 1983: Commoditizing and Commemorating the Medieval Welsh Past 1:00pm 1 Diwrnod yng nghwmni Deian a Loli 10:00am-5:00pm Euryn Eoberts

12 The Vikings in Wales: Cultural Perspectives, Lucie Hobson 1:00pm 25 Gŵyl ar Lafar 10:00am-4:00pm

14 Ffilm | Film: Mr Jones (15) 7:30pm 29 Revealing the Archaeology of Ceredigion and mid Wales: Prehistoric, Roman and 1:00pm Medieval Discoveries from the Drought Summer of 2018, Dr Toby Driver 22 Lansiad a Darlith: Syr O.M. Edwards - y Dyn a’r Ddelwedd, Yr Athro Hazel Walford Davies 2:00pm Mai | May 26 Rebel o Ro-wen: Bywyd Huw T. Edwards drwy Sain a Ffilm, Gwyn Jenkins 1:00pm 6 Braving The Dragons: An Artist’s Expedition Into the Archaeological Imagination, 1:00pm 28 Gig: Atgyfodi’r Hen Ganeuon 7:30pm Carmen Mills

Mawrth | March 13 The Living Wells of Wales, Phil Cope 1:00pm 6 Cyngerdd Gyda’r Nos | Evening concert 7:30pm 19 An Evening with AberCycleFest 6:30pm Cyngherddau gan ddisgyblion Ysgol Penglais | Concerts by Penglais School pupils 21 Medieval Fantasies and Modern Artists: Lord Howard De Walden, speaker, Peter Lord 5:00pm 11 Can Mlynedd o Gofnodion yr Eglwys yng Nghymru, 1:00pm Parchedig Ganon | Rev’d Canon Philip Wyn Davies 22 Carto Cymru - Symposiwm Mapiau Cymru | The Wales Map Symposium 2020: 9:30am-4:30pm Arolygu’r Strydoedd | Surveying the Streets 14 Writing the Nation for the New Millennium – The Cambridge History of Welsh Literature, 2:00pm Helen Fulton & Geraint Evans Mehefin | June 18 Fflyd o Eiriau, Yr Athro | Professor Ann Parry Owen 1:00pm 17 ‘Communicating Loveliness to Others’: Patronesses of Music in Wales, Dr Rhian Davies 1:00pm

19 The Itinerant Life: Painters, Preachers, Poets 5:00pm 18 M. E. Eldridge and Henry Williamson: The Star-born and the Dance of Life, 5:00pm speaker, Peter Lord 27 Gig: Gadael Tir – Hanes Hawliau Tir a Phrotest yng Nghymru 7:30pm Gorffennaf | July 1 The True Crime Genre in Nineteenth Century Wales, Dr Douglas Jones 1:00pm

11 Dinas ar y Bryn, Dehonglydd Trysorau, Dr Rhidian Griffiths 2:00pm

15 Lunchtime Recital: Cyngherddau gan ddisgyblion Ysgol Penglais | 1:00pm Concerts by Penglais School pupils

16 Poverty, Piety and Politics: Conflicting Realities in a Century of Welsh Painting, 5:00pm speaker, Peter Lord

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 3 Dewch i fwynhau casgliadau hynod y Llyfrgell Genedlaethol sy’n cael eu harddangos yn ein horielau. Os mai dyma’ch ymweliad cyntaf, neu os ydych wedi ymweld o’r blaen, mae croeso cynnes yma bob amser. Mae mynediad i’n holl arddangosfeydd yn rhad ac am ddim ac rydym yn croesawu teuluoedd. Come and explore the National Library’s remarkable collections on display in our galleries. Whether this is your first visit, or you have been here before, you’re assured of a warm welcome. All our exhibitions are free and families are welcome.

MYNEDIAD AM DDIM FREE ADMISSION

Nodwch os gwelwch yn dda, y gall dyddiadau rhai arddangosfeydd newid yn ystod cyfnod adnewyddu'r Llyfrgell. Mae'r Llyfrgell yn ymddiheuro am unrhyw anghyfleustra y gall hyn ei achosi ond yn diolch i chi am eich amynedd. Cewch y wybodaeth ddiweddaraf am y gwaith hwn a'i effaith posib ar wasanaethau ar ein tudalen Gwaith Adeiladu: www.llyfrgell.cymru/gwaith-adeiladu/

Please note that during the Library’s period of refurbishment some exhibition dates may be subject to change. We apologise for any inconvenience this may cause and we thank you for your patience. For all the latest information about the work and how it may have an effect on services, visit our Building Works page: www.library.wales/building-works/ DIGWYDDIADAU EVENTS

10 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 DATGLOI EIN TREFTADAETH SAIN: CYFWELIADAU LLYFRGELL CEREDIGION ALISON SMITH, RHEINALLT LLWYD & ANN FFRANCON

Dydd Mercher 15 Ionawr Wednesday 15 January, 1:00pm

Dewch i glywed hanesion Siani Come and hear the stories of Siani Bob Man a Gwenallt gan wrando Bob Man and Gwenallt and listen ar leisiau pobl megis Dafydd to the voices of individuals such MYNEDIAD AM Edwardes, Tudfor Jones a Cassie as Dafydd Edwardes, Tudfor Jones DDIM TRWY Davies wrth i Rheinallt Llwyd ac and Cassie Davies as Rheinallt DOCYN Ann Ffrancon hel atgofion am eu Llwyd and Ann Ffrancon reminisce FREE ADMISSION cyfnod yn recordio cyfweliadau about their time recording BY TICKET gyda thrigolion Ceredigion yn interviews with residents of ystod y 70au. Ceredigion during the 70s. C T Dyma gyfle gwych i glywed am y This is a great opportunity to gwaith hanfodol y mae’r Llyfrgell hear about the vital work the yn ei wneud o ddigido a diogelu Library is undertaking in digitizing casgliadau sain Cymru ar gyfer and protecting Welsh sound y dyfodol fel un o’r 10 sefydliad collections for the future as one yn y consortiwm Prydeinig sy’n of the 10 organizations in the gweithio ar y prosiect Datgloi Ein British consortium working on Treftadaeth Sain. the Unlocking Our Sound Heritage project. #DETS #UOSH

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 11 DIWRNOD YNG NGHWMNI DEIAN A LOLI

Dydd Sadwrn 1 Chwefror Saturday 1 February, 10:00am – 5:00pm

Cyfle arbennig i gwrdd â’ch A chance to meet your heroes arwyr Deian a Loli! Deian and Loli! MYNEDIAD TRWY DOCYN Mewn diwrnod llawn hwyl a sbri In a fun-filled day you will have I’R SESIWN HOLI AC ATEB, FFILM A STORI: £3 cewch gyfle i holi cwestiynau i’r the chance to ask questions to Y PLENTYN, AM DDIM I ddau direidus a chael tynnu’ch Deian and Loli and have your OEDOLION llun gyda nhw. Byddwch hefyd photo taken with them. You’ll also yn cael gwylio dangosiad cyntaf see a premiere of new episodes ADMISSION BY TICKET o benodau newydd o’r rhaglen of the programme and join them TO THE QUESTION AND ANSWER SESSION, FILM ac ymuno â nhw i gael stori! for a story! AND STORY: £3 PER Ar y diwrnod bydd peintio The day will include face painting, CHILD, FREE FOR ADULTS wynebau, crefft a stondin craft and a stall with Deian and nwyddau Deian a Loli yn ogystal! Loli merchandise as well! Digwyddiad ar y cyd gyda A joint event with Mudiad Mudiad Meithrin gyda’r elw Meithrin with proceeds yn mynd at Gylch Meithrin going towards Cylch Meithrin Aberystwyth. Aberystwyth. Gofynnir i riant/oedolyn ddod A parent/adult should accompany gyda’r plentyn/plant their child/children

Bydd amrywiaeth o weithgareddau’n The Library will organise a variety of cael eu trefnu i deuluoedd yn y Llyfrgell activities for families this season. Look y tymor yma. Gwyliwch allan am fwy out for more information about these o fanylion am y gweithgareddau hyn activities as we announce them on our wrth i ni eu cyhoeddi ar ein cyfryngau social media accounts! cymdeithasol!

12 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 THE VIKINGS IN WALES: CULTURAL PERSPECTIVES LUCIE HOBSON

Brut y Tywysogion, Casgliad Llawysgrifau Peniarth LlGC The Chronicle of the Princes, NLW Peniarth Manuscripts Collection, MS 20 Dydd Mercher 12 Chwefror Wednesday 12 February, 1:00pm

Rhwng y 9fed a’r 11eg ganrif, Between the 9th and 11th daeth y Llychlynwyr i Gymru centuries, the Vikings came to fel ysbeilwyr, masnachwyr ac Wales as raiders, traders and MYNEDIAD AM ymsefydlwyr. Gan dynnu ar settlers. Drawing on aspects of DDIM TRWY agweddau o ymchwil y siaradwr, the speaker’s research, this talk DOCYN FREE ADMISSION bydd y sgwrs hon yn defnyddio uses sources from the Library’s BY TICKET ffynonellau o gasgliad y Llyfrgell collection and beyond to explore a thu hwnt i archwilio dylanwad the influence of Viking culture in E diwylliant Llychlynnaidd yng medieval Wales and the Welsh Nghymru’r Oesoedd Canol a safle position in the wider medieval Cymru yn y byd Llychlynnaidd Norse world. canoloesol ehangach.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 13 FFILM | FILM: MR JONES (15)

Nos Wener 14 Chwefror Friday 14 February, 7:30pm

Stori ryfeddol a phwerus y The extraordinary and powerful newyddiadurwr Gareth Jones story of real-life journalist MYNEDIAD TRWY DOCYN (James Norton) a ddatgelodd Gareth Jones (James Norton) ADMISSION BY newyn erchyll Stalin yn yr Wcrain who uncovered Stalin’s genocidal TICKET: £5.00 rhwng y ddau Ryfel Byd, a famine in Ukraine between the laddodd bron i 10 miliwn. two World Wars that killed 119 MUNUD almost 10 million. MINUTES

E

14 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 LANSIAD A DARLITH: SYR O.M. EDWARDS - Y DYN A’R DDELWEDD YR ATHRO HAZEL WALFORD DAVIES

Dydd Sadwrn, 22 Chwefror O. M. Edwards, Llyfr Ffoto LlGC | NLW Photo Album 1198B. Saturday 22 February, 2:00pm

Ymunwch â ni yn lansiad y gyfrol Join us at the launch of the new newydd O.M.: Cofiant Syr O. M. publication: O.M.: Cofiant Syr O. M. MYNEDIAD AM Edwards (Gwasg Gomer) gan Edwards (Gwasg Gomer) by Hazel DDIM TRWY Hazel Walford Davies. Yn y sesiwn Walford Davies. In this special DOCYN arbennig hwn bydd Y Prifardd session, Y Prifardd Jim Parc Nest FREE ADMISSION Jim Parc Nest yn holi’r awdur will discuss with the author BY TICKET ynghylch y profiad o ysgrifennu’r her experience in writing this cofiant arloesol hwn. groundbreaking biography. C T I ddilyn, bydd darlith i goffáu To follow, a lecture will canmlwyddiant marwolaeth Syr commemorate the centenary of the O.M. Edwards, un o gymwynaswyr death of Sir O.M. Edwards, one of pennaf y genedl, ac ar ddydd Gŵyl the most important cultural figures Dewi cyhoeddir cofiant llawn of his generation in Wales. On St cyntaf y gŵr dylanwadol hwn. David’s Day the first comprehensive Yn y sgwrs bydd ei gofiannydd, biography of this influential figure Hazel Walford Davies, yn sôn am y will be published, and in her talk his darganfyddiadau annisgwyl a thra biographer, Hazel Walford Davies, diddorol y daeth hi o hyd iddynt yn will describe the unexpected and y broses o ysgrifennu’r cofiant. Ceir fascinating discoveries made during yn y gyfrol bortread tra gwahanol the writing of the life. The biography i’r eicon cyfarwydd, ac yn y sgwrs presents a fresh and revealingly new trafodir cryfderau, obsesiynau a portrait of this celebrated icon, and chymhlethdodau O.M. ynghyd â the talk will deal with the strengths, thrasiediau a siomedigaethau ei obsessions and complexities of fywyd personol. O.M., along with the tragedies and disappointments of his personal life.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 15 Y REBEL O RO-WEN: BYWYD HUW T. EDWARDS DRWY SAIN A FFILM GWYN JENKINS

Huw T. Edwards Casgliad Portread LlGC Dydd Mercher 26 Chwefror NLW Portrait Collection Wednesday 26 February, 1:00pm

Yn ei ddydd, roedd Huw T. In his day, Huw T. Edwards Edwards (1892–1970) yn un o (1892–1970) was one of Wales’s ddynion amlycaf Cymru. most prominent men. MYNEDIAD AM ‘Gwladgarwr, undebwr llafur, He is described as a ‘Patriot, trade DDIM TRWY DOCYN sosialydd, llenor’ yw’r disgrifiad unionist, socialist, writer’ on his FREE ADMISSION ohono ar y gofeb iddo yn ei memorial in his birth village of BY TICKET bentref genedigol Ro-wen. O Ro-wen. From a poor background, gefndir tlodaidd, dringodd i he rose to a position of influence in C T safle o ddylanwad yng Nghymru Wales through his tireless service drwy ei wasanaeth diflino a’i and public activity before the days weithgaredd cyhoeddus cyn of devolution. dyddiau datganoli. In this presentation, Gwyn Jenkins, Bydd Gwyn Jenkins, cyn-Geidwad former Keeper of Manuscripts at Adran Llawysgrifau y Llyfrgell the National Library, and author Genedlaethol, ac awdur ei gofiant, of the biography, Huw T. Edwards: Huw T. Edwards: Prif Weinidog Prif Weinidog Answyddogol Cymru, Answyddogol Cymru, yn cyflwyno will present Huw T. Edwards’ ychydig o hanes bywyd amlochrog multifaceted and entertaining life a difyr Huw T. Edwards, gan story, using films from the Library’s ddefnyddio ffilmiau o Archif Sgrin Screen and Sound Archive and a Sain y Llyfrgell ac o’i gasgliad from his personal collection of personol o dapiau sain. audio tapes.

16 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 CAN MLYNEDD O GOFNODION YR EGLWYS YNG NGHYMRU PARCHEDIG GANON REV’D CANON PHILIP WYN DAVIES

Dydd Mercher 11 Mawrth Wednesday 11 March, 1:00pm

Ym mlwyddyn canmlwyddiant In this centenary year since the datgysylltu’r Eglwys yng disestablishment of the Church Nghymru, bydd y Parchedig in Wales, the Rev’d Canon Philip Ganon Philip Wyn Davies yn Wyn Davies, will look at the MYNEDIAD AM edrych ar Archifau’r Eglwys Church in Wales Archives, held DDIM TRWY DOCYN yng Nghymru, sydd ar gadw at the National Library, and their FREE ADMISSION yn y Llyfrgell Genedlaethol, a’u historical significance. BY TICKET harwyddocâd hanesyddol. C T

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 17 WRITING THE NATION FOR THE NEW MILLENNIUM – THE CAMBRIDGE HISTORY OF WELSH LITERATURE HELEN FULTON & GERAINT EVANS

Dydd Sadwrn, 14 Mawrth Saturday 14 March, 2:00pm

Wedi’i chyhoeddi ym mis Ebrill Published in April 2019, 2019, The Cambridge History of The Cambridge History of TOCYNNAU Welsh Literature yw’r gyfrol hanes Welsh Literature is the first TICKETS gynhwysol gyntaf o lenyddiaethau comprehensive single-volume £4 Cymru yn y ddwy iaith. Mae’r history of the literatures of Wales AM DDIM I GYFEILLION LLGC llyfr, sy’n rhychwantu’r cyfnod in both languages. Spanning the FREE TO NLW o Brydain ôl-Rufeinig i Gymru period from post-Roman Britain FRIENDS ôl-ddatganoli, yn dadlau bod to post-devolution Wales, the dwyieithrwydd, sy’n nodwedd book argues that bilingualism, E gyson o gynhyrchu llenyddiaeth a constant feature of literary yng Nghymru, yn dod yn gyflwr production in Wales, is once more normadol unwaith eto. Bydd becoming a normative condition. golygyddion y llyfr, Geraint Evans The editors of the book, Geraint (Prifysgol Abertawe) a’r Athro Evans () and Helen Fulton (Prifysgol Bryste) Professor Helen Fulton (University yn rhoi eu persbectif hwy ar pam of Bristol) give their perspective y gwnaethon nhw ddatblygu’r on why they developed the book, llyfr, beth oedd eu gweledigaeth what their vision was for the book, ar gyfer y llyfr, a beth allai ei and what its impact might be on effaith fod ar faterion megis y issues such as the canon of Welsh canon o lenyddiaeth Cymru a literature and perceptions of Wales chanfyddiadau o Gymru fel cenedl, as a nation, both inside and outside y tu mewn a thu hwnt i Gymru. Wales.

18 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 FFLYD O EIRIAU YR ATHRO | PROFESSOR ANN PARRY OWEN

Casgliad Llawysgrifau Peniarth LlGC Dydd Mercher 18 Mawrth NLW Peniarth Manuscripts Collection, MS 307 Wednesday 18 March, 1:00pm

Mae John Jones, Gellilyfdy, John Jones of Gellilyfdy in Flintshire Sir y Fflint (c.1580–1658), yn (c.1580–1658) is famous as enwog fel copïydd llawysgrifau a a manuscript copyist and a MYNEDIAD AM chaligraffydd, ac mae ei glymau calligrapher, and beautiful Celtic DDIM TRWY Celtaidd hardd yn britho ei knotwork is found in many of his DOCYN lawysgrifau. Ond roedd ganddo manuscripts. But he also had an FREE ADMISSION hefyd ddiddordeb mewn geiriau, interest in words, and when he was BY TICKET a phan oedd yng ngharchar y incarcerated in London’s Fleet Prison Fflyd yn Llundain yn y 1630au, in the 1630s, he recorded words C T aeth ati i gofnodi geiriau am bob about many aspects of everyday agwedd ar fywyd bob dydd: y tŷ life: the house and farm, traditional a’r fferm, crefftau traddodiadol, crafts, the body and diseases, the y corff ac afiechydon, y tywydd, a weather, and much more. In this llawer mwy. Yn y cyflwyniad hwn presentation, Professor Ann Parry bydd yr Athro Ann Parry Owen Owen will look at his work which yn edrych ar ei waith sy’n rhoi gives us an invaluable insight cipolwg gwerthfawr i ni ar fywyd into the life and language of a ac iaith uchelwr o Sir y Fflint ar Flintshire-based gentleman in ddechrau’r 17eg ganrif. the early 17th century. Mae’r Athro Ann Parry Owen Professor Ann Parry Owen is yn Olygydd Hŷn gyda Geiriadur a Senior Editor on the staff of Prifysgol Cymru. Geiriadur Prifysgol Cymru.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 19 LOOKING OUT GAN | BY PETER LORD

Mewn cyfres o bum sgwrs, bydd Peter Lord William Roos, Richard Robert Jones, ‘Dic Aberdaron’, c. 1845 yn cyflwyno agweddau ar baentio Cymreig a ystyrir yn ei lyfr nesaf, Looking Out, sydd THE ITINERANT LIFE: i’w gyhoeddi gan Parthian Books ym mis Gorffennaf 2020. Bydd Peter yn datgelu PAINTERS, PREACHERS, POETS ymchwil newydd ar arlunwyr a noddwyr, yn amrywio o’r arlunydd artisan Evan Williams i gylch celf uchel yr Arglwydd Howard de Dydd Iau 19 Mawrth Walden. Bydd yn trafod yn benodol ddylanwad dosbarth cymdeithasol ar ddealltwriaeth o Thursday 19 March, 5:00pm gelf Gymreig ac yn gosod gwaith arlunwyr Cymru yng nghyd-destun ehangach hanes celf Yn ystod hanner cyntaf y 19eg ganrif, ’roedd y Ewropeaidd ac Americanaidd. ffyrdd yng Nghymru’n llawn pobl. Yn cerdded o bentref i bentref, o dref i dref, rhwng y In a series of five talks, Peter Lord will marchnadoedd a’r ffeiriau, teithiai byddin o introduce aspects of Welsh painting gymeriadau a ddaeth yn gyfarwydd â phob rhan considered in his next book, Looking Out, o’r wlad ac, yn aml, â chymunedau Cymreig dros to be published by Parthian Books in July y ffin, yn enwedig felly Lerpwl a Llundain. Yn eu 2020. Peter will reveal new research on plith ’roedd yr arlunwyr a gofnododd wynebau’r painters and patrons ranging from the dosbarth canol Cymreig newydd, a deallusion y artisan Evan Williams to the high-art circle genedl – yn arbennig y pregethwyr a’r beirdd. of Lord Howard de Walden. He will discuss in particular the influence of social class on the In the first half of the 19th century, the roads understanding of Welsh art and place the of Wales were thronged with people. Walking work of Welsh painters in the wider context from village to village, town to town, between of European and American art history. markets and fairs, were a small army of itinerants who became familiar with every part of the country, and often with Welsh communities beyond, in Liverpool and London. Among them were painters, who recorded MYNEDIAD AM the faces of a new Welsh middle class and DDIM TRWY DOCYN of the nation’s intelligentsia – especially the FREE ADMISSION preachers and the poets. BY TICKET

20 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Edgar Herbert Thomas, A Summer’s Evening, 1917, Casgliad Peter Lord Collection Sidney Sime, Howard de Walden and Josef Holbrooke, 19— Trwy ganiatâd | by permission of: The Sidney Sime GREAT EXPECTATIONS: Gallery, Worplesdon: www.sidneysimegallery.org.uk/ THE EYES OF THE WORLD MEDIEVAL FANTASIES ON EDGAR HERBERT AND MODERN THOMAS ARTISTS: LORD Dydd Iau 16 Ebrill HOWARD DE WALDEN Thursday 16 April, 5:00pm Dydd Iau 21 Mai O gefndir tlodaidd, daeth Edgar Thomas yn Thursday 21 May, 5:00pm arlunydd gyda chefnogaeth deallusion yng Nghaerdydd yn ystod y Diwygiad Cenedlaethol ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg. Roedd Wedi’i ysbrydoli gan Rhamantiaeth Geltaidd, yn gyfoeswr i Van Gogh yn Academi Antwerp, canfu’r Arglwydd Howard de Walden yng ond newidiodd ei weledigaeth artistig o ganlyniad Nghymru ffocws ar gyfer ei angen mawr i gymryd i ddigwyddiad seicotig a’i garcharu yn Ysbyty rhan mewn stori genedlaethol. Yng Nghastell y Meddwl Morgannwg. Dangoswyd ei luniau Waun rhoddodd gartref i arlunwyr a cherddorion symbolaidd rhyfeddol yn yr arddangosfa un-person amlwg ym myd celf Llundain, a daeth hefyd yn fwyaf o waith arlunydd Cymreig yn Llundain. rhan o grŵp rhyfeddol o artistiaid a weithiodd gyda’i gilydd yn Harlech. Born into poverty, Edgar Thomas became a painter with the support of intellectuals in Inspired by Celtic Romanticism, Lord Howard de Cardiff during the National Revival of the late Walden found in Wales a focus for his deeply felt nineteenth century. He was a contemporary need to participate in a national story. At Chirk of Van Gogh at the Antwerp Academy, but Castle he played host to painters and musicians a psychotic event and incarceration in the prominent in the London art world, and also Glamorgan Asylum changed his artistic vision. became involved with a remarkable group of His remarkable symbolist paintings were shown artists who worked together at Harlech. in the largest single-person exhibition ever devoted in London to the work of a Welsh artist. Tickets events.library.wales | 01970 632 548 21 Henry Clarence Whaite, Leaving Llanrhychwyn Church, c.1865, Casgliad Peter Lord Collection

M.E. Eldridge, Spirit of the Hill, c.1950 Trwy ganiatâd Canolfan Ymchwil R.S. Thomas / By Permission of R.S. Thomas Research Centre POVERTY, PIETY AND POLITICS: CONFLICTING M. E. ELDRIDGE AND REALITIES IN A CENTURY OF HENRY WILLIAMSON: WELSH PAINTING THE STAR-BORN AND THE DANCE OF LIFE Dydd Iau 16 Gorffennaf Thursday 16 July, 5:00pm Dydd Iau 18 Mehefin Thursday 18 June, 5:00pm O ddarlun , The Welsh Funeral i waith Josef Herman yn Ystradgynlais, mae tensiynau wedi codi rhwng realiti cymdeithasol a Realaeth Gall dathlu M. E. Eldridge fel arlunydd fel syniad artistig. Gellir gweld tebygrwydd benywaidd ymylol yn unig guddio agweddau dadlennol rhwng gwaith arlunwyr yng Nghymru cymdeithasol a gwleidyddol problematig a’r rhai sy’n gweithio ar y cyfandir, o Courbet i ei gwaith, yn enwedig y tebygrwydd i Laermans. baentiadau Heimat Almaenaidd cyn y rhyfel, ei lluniau i’r gwaith polemig The Star-Born gan yr From David Cox’s painting, The Welsh Funeral awdur Ffasgaidd Henry Williamson, a’i murlun to the work of Josef Herman in Ystradgynlais, ar raddfa fawr The Dance of Life. tensions have arisen between social reality and Realism as an artistic idea. Revealing parallels Celebrating M. E. Eldridge simply as a can be drawn between the work of painters marginalised woman painter may obscure in Wales and those working on the continent, socially and politically problematic aspects from Courbet to Laermans. of her work, especially the parallels with pre-war German Heimat painting, her illustrations to the Fascist writer Henry Williamson’s polemic The Star-Born, and her large-scale mural, The Dance of Life.

22 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Y BERTHYNAS RHWNG DARLUN, GAIR A DARLLENYDD MEWN CYLCHGRONAU CYMRAEG I BLANT 1892–1930 MEGAN HAF MORGANS

Twdls a Thwm y Gath, Cymru’r Plant, Tachwedd | November 1928 Trwy ganiatâd | By permission of Urdd Gobaith Cymru

Dydd Mercher 1 Ebrill Wednesday 1 April, 1:00pm

Yn y cyflwyniad hwn gan In this presentation by Megan Haf Megan Haf Morgans, eir ati i Morgans, the relationship between ddadansoddi’r berthynas rhwng picture, word and reader in Welsh MYNEDIAD AM darlun, gair a’r darllenydd children’s magazines at the turn of DDIM TRWY mewn cylchgronau Cymraeg the twentieth century is analyzed. DOCYN i blant ar droad yr ugeinfed The speaker will look in particular FREE ADMISSION ganrif. Canolbwyntir ar bedwar at four children’s magazines, BY TICKET cylchgrawn i blant, sef Cymru’r Cymru’r Plant, Perl y Plant, Trysorfa Plant, Perl y Plant, Trysorfa y Plant y Plant and Y Winllan, focusing C T ac Y Winllan, gan ffocysu ar on examples of illustrations that enghreifftiau penodol o ddarluniau appear in them. sy’n ymddangos ynddynt.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 23 A FAMILY IN WAR, HOLOCAUST AND PALESTINIAN NAKBA THROUGH A CENTURY OF LETTERS MIKE JOSEPH

Dydd Llun 20 Ebrill Monday 20 April, 6:30pm

Mae’r cyflwyniad dramatig hwn yn This dramatic presentation follows dilyn bywydau teulu sy’n gadael the lives of a family leaving eastern tlodi dwyrain Ewrop am yr Almaen, European poverty for Germany, MYNEDIAD AM yn gweithio ac yn magu teulu yno, working and raising a family there, DDIM TRWY yn ei chael hi’n anodd, ac o’r diwedd struggling and finally failing to DOCYN FREE ADMISSION yn methu goroesi yn y Drydedd survive in the Third Reich. A few BY TICKET Reich. Mae rhai yn dianc i fyw fel escape to live as refugees in Wales, ffoaduriaid yng Nghymru, eraill others as refugees in Palestine, E fel ffoaduriaid ym Mhalestina, where another refugee crisis lle mae argyfwng ffoaduriaid arall is born. yn datblygu. Drawing on inherited family Gan dynnu ar ohebiaeth deuluol correspondence, this is wedi’i hetifeddu, mae hon yn saga simultaneously a family saga, deuluol, hanes o gyfnod diweddar, a history of recent times, and a ac yn her yn ein hamser ein hunain. challenge in our own time. Mae gwaith Mike Joseph ar hil- Mike Joseph’s work on genocides laddiad a glanhau ethnig wedi’i and ethnic cleansing has been ddarlledu gan S4C ar BBC, ac wedi’i broadcast by S4C and BBC, and gyhoeddi yn Saesneg ac Almaeneg. published in English and German. Bydd y cyflwyniad hwn yn ffurfio This presentation will form part of rhan o lyfr ar y pwnc yn y dyfodol. a future book on the subject.

24 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 1283 IN 1983: COMMODITIZING AND COMMEMORATING THE MEDIEVAL WELSH PAST Tŷ Cenedl Papers EURYN ROBERTS

Dydd Mercher 22 Ebrill Wednesday 22 April, 1:00pm

“Buom yn paratoi am 700 “We’ve been preparing it for 700 mlynedd”: dyma un o blith nifer years” was but one of the many o ymadroddion y Bwrdd Croeso headlines used by the Wales Tourist MYNEDIAD AM i ddenu ymwelwyr i Gymru yn Board to advertise their largest DDIM TRWY ystod eu hymgyrch farchnata international marketing operation DOCYN ryngwladol fawr, Gŵyl y Cestyll to date, the 1983 Wales Festival FREE ADMISSION 1983, neu ‘Cestyll ’83’. Er nad of Castles, or ‘Cestyll ’83’. Yet what BY TICKET achosi tramgwydd mo’r bwriad, was intended as an uncontentious yn fuan newidiodd hynny wrth tourist promotion became a matter E i rai synied yn hytrach mai gŵyl of some controversy, with some i ddathlu concwest Cymru ym seeing the festival as a celebration 1282–3 oedd hon yn y bôn. of the 1282–3 conquest of Wales writ large. Gan ddefnyddio ystod o ffynonellau o gasgliadau’r Using a range of different sources Llyfrgell ac archifau lleol a drawn from the Library’s collections chenedlaethol eraill, bydd y and other local and national archives, cyflwyniad hwn yn olrhain rhai this talk sets out to consider some o’r materion dadleuol sy’n debyg of the controversial issues that can o godi pan fydd henebion sy’n arise when historically charged gyforiog o gysylltiadau yn cael eu monuments become objects of troi’n wrthrychau i’w marchnata. tourist promotion.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 25 GŴYL AR LAFAR Dydd Sadwrn 25 Ebrill Saturday 25 April, 10:00am – 4:00pm

Cyfle i ymwelwyr gymdeithasu, An opportunity for visitors to socialize, gan ddefnyddio’u Cymraeg mewn using their Welsh in a fun and awyrgylch hwyliog a chroesawgar welcoming atmosphere, and enjoy a mwynhau’r trysorau cenedlaethol the national treasures on display at sydd i’w gweld yn y Llyfrgell. the Library. Mae’r ŵyl rhad-ac-am-ddim yma This free festival is the result of a yn ffrwyth partneriaeth rhwng partnership between the National y Ganolfan Dysgu Cymraeg Centre for Learning Welsh, the National Genedlaethol, Llyfrgell Genedlaethol Library of Wales and Amgueddfa Cymru ac Amgueddfa Cymru. Cymru – National Museum Wales. Mae arlwy’r diwrnod yn cynnwys: Activities during the day include:

Gweithdy ffotograffiaeth Lolfa Lafar Photography workshop Cyfle i sgwrsio gydag aelodau staff Llyfrgell Genedlaethol Cymru sy’n dysgu Cymraeg. Gweithgaredd yn seiliedig ar ffotograffiaeth ar gyfer dysgwyr iau a’u teuluoedd. Sesiwn An opportunity to chat to members of staff galw heibio yn rhedeg gydol y dydd. at the National Library of Wales who are learning Welsh. A photography-based activity for younger learners and their families. A drop-in session, which runs throughout the day. Dihangfan Escape Room Cystadleuaeth Ffotograffiaeth Photography competition Bydd angen i ymwelwyr sydd am roi cynnig arni ddefnyddio sgiliau ymchwilio a datrys Tynnwch luniau ar y dydd a’u trydar #ArLafar20 posau er mwyn dianc o ddihangfan Llyfr-GELL Take photos on the day and tweet them Visitors wishing to try it out will need to use #ArLafar20 research skills and solve puzzles to escape the Llyfr-GELL escape room.

26 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 #ArLafar20 Cwis Quiz

Ar ddiwedd y prynhawn ymunwch yn yr hwyl yn dimau neu’n unigolion i ateb cwestiynau cyffredinol ar Gymru, y Gymraeg, Cerdd a chân Ffotograffiaeth a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Sing-along At the end of the afternoon join in the fun as teams or individuals to answer general Cyfle i ddysgwyr Cymraeg ymuno yn y canu yng questions on Wales, the Welsh language, Nghaffi Pen Dinas, dan arweiniad Côr y Llyfrgell. Photography and the National Library of Wales. An opportunity for Welsh learners to join in the singing at Caffi Pen Dinas, led by the Library Choir. Helfa Drysor Treasure Hunt Teithiau tywys Guided tours Casglwch atebion neu eitemau wedi eu cuddio yn adeilad y Llyfrgell i gwblhau’r helfa drysor Teithiau o amgylch yr adeilad a chyfle i Collect answers or items hidden in the Library ymweld â storfeydd ac ardaloedd caeedig building to complete the treasure hunt Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Guided tours of the building and a chance to visit the storage and restricted areas of the National Library of Wales. Bydd eitemau a llyfrau i ddysgwyr ar gael yn siop y Llyfrgell. Gwyliwch allan am fanylion amserau’r sesiynau ar ein cyfrifon Cyfryngau Cymdeithasol! Arddangosiad Exhibition Items and books for learners will be available in the Library’s shop. Look out for a full timetable of events on our Social Daguerreoteip Castell Margam gan Calvert Media accounts! Richard Jones, y ffotograff Cymreig cynharaf A daguerreotype of Margam Castle by Calvert Richard Jones, the earliest Welsh photograph

Sioe Mewn Cymeriad In Character Show MYNEDIAD Perfformiad ymson gan gwmni Mewn AM DDIM Cymeriad yn adrodd stori cymeriad FREE ADMISSION C hanesyddol o Gymru. A monologue performance by In Character telling the story of a historic Welsh character. Tickets events.library.wales | 01970 632 548 27 REVEALING THE ARCHAEOLOGY OF CEREDIGION AND MID WALES: PREHISTORIC, ROMAN AND MEDIEVAL DISCOVERIES FROM THE DROUGHT SUMMER OF 2018 DR TOBY DRIVER

Dydd Mercher 29 Ebrill Wednesday 29 April, 1:00pm

Sychodd haf poeth 2018 The drought summer of 2018 gaeau a bryniau Ceredigion parched the fields and hillslopes yn felynfrown, gan ddatgelu of Ceredigion yellow-brown, MYNEDIAD AM henebion archeolegol wedi’u revealing long-lost archaeological DDIM TRWY hen golli ynghyd â thaflu golau monuments as well as shedding DOCYN newydd ar gynlluniau claddedig new light on the buried plans of FREE ADMISSION BY TICKET bryngaerau, caerau Rhufeinig known hillforts, Roman forts and a chestyll. Bydd y sgwrs hon castles. This talk will showcase E yn arddangos y dystiolaeth the new evidence from the county, newydd o’r sir yng nghyd-destun in the context of Wales-wide darganfyddiadau ledled Cymru, discoveries, many of which have gyda llawer ohonynt dim ond only emerged after months of wedi dod i’r amlwg ar ôl misoedd cataloguing and analysis. o gatalogio a dadansoddi.

28 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 BRAVING THE DRAGONS: AN ARTIST’S EXPEDITION INTO THE ARCHAEOLOGICAL IMAGINATION CARMEN MILLS

Dydd Mercher 6 Mai Wednesday 6 May, 1:00pm

Cyflwyniad darluniadol gan yr Artist in Residence Carmen Mills Artist Breswyl Carmen Mills gives an illustrated presentation o’i hymarfer stiwdio, wrth iddi of her studio practice as she MYNEDIAD AM ddatblygu themâu a gyflwynir trwy develops themes presented by DDIM TRWY gyswllt â Chomisiwn Brenhinol contact with the Royal Commission DOCYN Henebion Cymru yn rhan o’i on the Ancient and Historical FREE ADMISSION hymchwiliadau i’r dychymyg Monuments of Wales in pursuit BY TICKET archeolegol. of her investigations into the archaeological imagination. E Bydd arddangosfa o ddetholiad o luniadau a chynfasau yn cyd- A small exhibition of drawings and fynd â’r sgwrs. canvases will accompany the talk.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 29 THE LIVING WELLS OF WALES PHIL COPE

Dydd Mercher 13 Mai Wednesday 13 May, 1:00pm

Dathliad darluniadol gyda An illustrated celebration in new ffotograffau newydd a hen photographs and old tales of chwedlau am ein ffynhonnau our sacred springs, holy wells MYNEDIAD AM cysegredig, ffynhonnau sanctaidd and spas. This talk by Phil Cope, DDIM TRWY a sbaon. Bydd y sgwrs hon gan based on his new publication, will DOCYN Phil Cope, sy’n seiliedig ar ei take us through the contested FREE ADMISSION gyhoeddiad newydd, yn ein histories of wellspring cultures, BY TICKET tywys trwy hanesion dadleuol revealing what is so special about diwylliannau ffynhonnau, gan our nation’s watery sites and the E ddatgelu beth sydd mor arbennig key challenges they now face. In am safloedd dyfrllyd y genedl a’r addition, it will share some of the heriau sy’n eu hwynebu nawr. Yn most inspiring responses from ogystal, bydd yn rhannu rhai o individuals and organisations to ymatebion mwyaf ysbrydoledig the threat, finally revealing what unigolion a sefydliadau i’r these liminal places can still offer bygythiad, gan ddatgelu o’r us in our dangerous world, riven by diwedd yr hyn y gall y lleoedd physical and ideological conflict. hyn sydd ar y trothwy gynnig i Phil Cope’s new publication, The ni mewn byd sy’n parhau i fod Living Wells of Wales, explores over yn beryglus, wedi’i rannu gan 300 sites, and is his fifth major wrthdaro corfforol ac ideolegol. volume on the wellsprings of Mae cyhoeddiad newydd Phil Britain. Cope, The Living Wells of Wales, yn archwilio dros 300 o safleoedd, a dyma ei bumed gyfrol fawr ar ffynhonnau Prydain.

30 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Trwy ganiatâd | By permission of: AN EVENING WITH Huw Fairclough ABERCYCLEFEST

Dydd Mawrth 19 Mai Tuesday 19 May, 6:30pm

Noson gydag AberCycleFest, i An evening with AberCycleFest, gynnwys cyflwyniad arbennig to include a feature presentation ac hefyd panel o westeion i and also a panel of guests to MYNEDIAD drafod materion beicio lleol yn discuss local cycling issues TRWY DOCYN Aberystwyth megis isadeiledd, in Aberystwyth such as ADMISSION diogelwch ar y ffyrdd, chwaraeon infrastructure, road safety, cycle BY TICKET beicio a phynciau trafod eraill. sport and other topics of debate. £3.50

E

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 31 CARTO CYMRU - SYMPOSIWM MAPIAU CYMRU

THE WALES MAP Plan of Aberystwyth, Cardigan, MAP 5445 SYMPOSIUM 2020: AROLYGU’R STRYDOEDD SURVEYING THE STREETS

Dydd Gwener 22 Mai Friday 22 May, 9:30am - 4:30pm

Bydd symposiwm eleni yn This year’s symposium will focus MYNEDIAD canolbwyntio ar sut mae trefi a on how towns and cities have been TRWY DOCYN dinasoedd wedi cael eu mapio mapped through time and how ADMISSION BY dros amser a sut y gall hyn ein this can help us to understand the TICKET£20 helpu i ddeall hanes a phrosesau history and processes of urban (I GYNNWYS PANED BORE A PHRYNHAWN twf trefol. I gyd-fynd â’r growth. To coincide with the A CHINIO YSGAFN) symposiwm bydd arddangosfa symposium there will also be a (INCLUDING MORNING & AFTERNOON REFRESHMENTS o eitemau wedi’u dethol display of specially selected items. AND BUFFET LUNCH) yn arbennig. In association with the Historic Mewn cydweithrediad â’r Towns Trust C T E Ymddiriedolaeth Trefi Hanesyddol

#CartoCymru #LoveMaps #CaruMapiau

32 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 ‘COMMUNICATING LOVELINESS TO OTHERS’: PATRONESSES OF MUSIC IN WALES DR RHIAN DAVIES

Gregynog Hall, LlGC Casgliad Ffotograffau P.B. Abery Dydd Mercher 17 Mehefin Photographic Collection NLW Wednesday 17 June, 1:00pm

I ddathlu canrif ers i Gwendoline To celebrate a century since a ddod i fyw Gwendoline and Margaret Davies i Gregynog ym mis Gorffennaf came to live at Gregynog in July MYNEDIAD AM 1920, bydd Dr Rhian Davies 1920, Dr Rhian Davies considers DDIM TRWY yn edrych ar y chwiorydd fel the sisters as part of the tradition DOCYN rhan o’r traddodiad o nawdd of musical patronage by women FREE ADMISSION cerddorol gan fenywod mewn at Welsh country houses. BY TICKET plastai yng Nghymru. E

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 33 THE TRUE CRIME GENRE IN NINETEENTH CENTURY WALES DR DOUGLAS JONES

Bywyd Turpin Leidr: sef hanes Richard Turpin, y lleidr pen-ffordd hynotaf ... yn traethu yn helaeth am ei ysbeiliadau rhyfygus ... at yr hyn y chwanegwyd cyflawn hanes o’i brawf, ei ddienyddiad, a’i gladdedigaeth, &c. Dydd Mercher 1 Gorffennaf cyfieithedig o’r Saesoneg. (Llanrwst, 1835) Wednesday 1 July, 1:00pm

Making a Murderer, The Jinx, Making a Murderer, The Jinx, Serial – Serial – mae’r genre trosedd the true crime genre is one of the go iawn yn un o’r rhai mwyaf most popular in our digital age, MYNEDIAD AM poblogaidd yn ein hoes ddigidol, but its roots can be traced back DDIM TRWY ond gellir olrhain ei wreiddiau i’r to the 16th century. However, DOCYN 16eg ganrif. Er hynny, yn y 19eg it was in the 19th century, with FREE ADMISSION ganrif y daeth yn ffenomenon the emergence of the penny BY TICKET torfol, gyda dyfodiad y wasg press, that it first became a mass geiniog. phenomenon. E Yn y sgwrs hon, gan dynnu ar In this talk Dr Douglas Jones, weithiau yn y Casgliad Print drawing on works in the Welsh Cymreig, mi fydd Dr Douglas Print Collection, examines the Jones yn olrhain hanes genre history of the nineteenth century trosedd go iawn y bedwaredd true crime genre in Wales, its ganrif ar bymtheg yng Nghymru, publications, its motivations ei gyhoeddiadau, ei ysgogiadau and its reception amongst the a’i dderbyniad ymhlith y Welsh public. cyhoedd Cymreig.

34 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 DINAS AR Y BRYN, DEHONGLYDD TRYSORAU DR RHIDIAN GRIFFITHS

Dydd Sadwrn 11 Gorffennaf Saturday 11 July, 2:00pm

Crewyd y Llyfrgell Genedlaethol The National Library was created er mwyn casglu a diogelu cyfoeth to collect and preserve the TOCYNNAU dogfennol Cymru at ddefnydd documentary wealth of Wales TICKETS £4 cenedlaethau i ddod. Ond o’r for the use of future generations. AM DDIM I dechrau’n deg cafwyd pwyslais But from the outset there was GYFEILLION LLGC ar gyflwyno a dehongli trwy an emphasis on presentation and FREE TO NLW arddangosfeydd, cyhoeddi a interpretation through exhibitions, FRIENDS chyflwyniadau. Cawn gipolwg publishing and presentations. The yn y ddarlith ar y ffordd y lecture gives an insight into how C T datblygodd y wedd hon ar this aspect of the Library’s life and fywyd a gwaith y Llyfrgell o’r work developed from the early blynyddoedd cynnar hyd heddiw. years to the present day.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 35 CERDDORIAETH MUSIC CYNGHERDDAU GAN DDISGYBLION YSGOL PENGLAIS CONCERTS BY PENGLAIS SCHOOL PUPILS

Y tymor yma, rydym yn falch i CYNGERDD GYDA’R NOS groesawu disgyblion o adran EVENING CONCERT gerdd Ysgol Penglais i gynnal cyfres o dri o gyngherddau Dydd Gwener 6 Mawrth This season we’re pleased to Friday 6 March, 7:30pm welcome pupils from the music Cyngerdd gyda’r nos ar gyfer wythnos Gŵyl department of Penglais School to Ddewi, gyda rhaglen o gerddoriaeth Gymreig, hold a series of three concerts yn gyfarwydd ac yn llai adnabyddus, gan gynnwys darnau wedi’u dethol yn arbennig o Archif Gerddorol y Llyfrgell. PERFFORMIADAU AWR GINIO An evening concert for the week of St Davids Day, LUNCHTIME RECITALS featuring a programme of Welsh music, both familiar and less well known, including pieces Dydd Mercher, 22 Ionawr a specially drawn from the Library’s Music Archive. Dydd Mercher 15 Gorffennaf Wednesday 22 January, 1:00pm & Wednesday 15 July, 1:00pm MYNEDIAD AM DDIM TRWY DOCYN FREE ADMISSION BY TICKET

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 37 GIG: ATGYFODI’R HEN GANEUON Nos Wener 28 Chwefror Friday 28 February, 7:30pm

Ymunwch â ni i ddathlu Gŵyl Join us to celebrate St David’s Ddewi yng nghwmni Arfon Day in the company of Arfon Gwilym a Sioned Webb. Gwilym and Sioned Webb. MYNEDIAD TRWY DOCYN Bar ar gael Bar available ADMISSION BY TICKET Gostyngiad i grwpiau Discount given to groups £8.00 o 5 neu fwy of 5 or more C T

38 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Nos Wener 27 Mawrth Friday 27 March, 7:30pm

Sioe afaelgar gyfoes gan Owen A fascinating contemporary Shiers & Gwilym Morus-Beard show by Owen Shiers & Gwilym sydd yn ail-adrodd hanes gwerin Morus-Beard that retells Welsh MYNEDIAD Cymru trwy ganu gwerin, cerdd folk history through folk music, TRWY DOCYN a stori. poetry and story. ADMISSION BY TICKET Bar ar gael Bar available £8.00 Gostyngiad i grwpiau Discount given to groups C T o 5 neu fwy of 5 or more

GIG: GADAEL TIR – HANES HAWLIAU TIR A PHROTEST YNG NGHYMRU Y LLYFRGELL YM MHOBMAN THE LIBRARY EVERYWHERE Dewch i weld oriel newydd y Llyfrgell Genedlaethol ochr yn ochr â llyfrgell gyhoeddus newydd, canolfan gwybodaeth i ymwelwyr a chaffi yng nghanol tref Hwlffordd. Yn arddangos pob agwedd ar gasgliadau’r Llyfrgell, o eitemau eiconig i rai sydd ddim yn cael eu harddangos yn aml. Ewch i’n gwefan www.llyfrgell.cymru/glanyrafon am fanylion pellach

Come and see our exciting new gallery situated alongside a new public library, tourist information centre and café in the centre of Haverfordwest. Showcasing all aspects of the National Library’s collections, with iconic greats alongside items rarely seen. Further information on our website www.library.wales/riverside

#Glanyrafon #Riverside

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 41 ARDDANGOSFEYDD YN HWLFFORDD EXHIBITIONS IN HAVERFORDWEST

STORI SIR BENFRO

THE STORY OF Vase of Flowers, Gwen John, Casgliad LlGC | NLW Collection PEMBROKESHIRE

Yng nghornel de-orllewinol Cymru In the southwest corner of Wales, there is mae sir o fynyddoedd garw ac arfordir a land of rugged mountains and dramatic dramatig, gyda’r môr yn ffin iddi ar dair coastlines bordered on three sides by sea. ochr. Dyma Sir Benfro, gwlad y cestyll This is Pembrokeshire, the land of castles a’r cromlechi. Yn yr arddangosfa hon and cromlechs. In this exhibition the magical daw chwedlau hudol, hanes cythryblus legends, colourful history and spectacular a thirlun ysblennydd Sir Benfro yn fyw landscape of Pembrokeshire are brought trwy gasgliadau amryfal ac unigryw to life through the diverse and unique Llyfrgell Genedlaethol Cymru. collections of The National Library of Wales.

42 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 Collecting Shells, Claudia Williams Casgliad Gweithiau Celf Mewn Ffrâm LlGC CYMRU A’R MÔR NLW Framed Works of Art Collection WALES AND THE SEA

09.11.19 – 27.06.20

Wedi’i hamgylchu gan y weilgi Surrounded by the ocean on ar dair ochr, does ryfedd fod gan three sides, it isn’t surprising that Gymru berthynas glos â’r môr. Wales has a close relationship Mae’r dyfroedd wedi siapio nid with the sea. These waters have yn unig arfordir Cymru, ond shaped not only the coastline hefyd hanes a dychymyg y of Wales, but also the history Cymry. Gan ddefnyddio hanes, and imagination of the Welsh straeon a delweddau o gasgliadau people. Inspired by stories and Llyfrgell Genedlaethol Cymru, images from the collections of Comisiwn Brenhinol Henebion The National Library of Wales, The Cymru, Amgueddfa Cymru – Royal Commission on the Ancient National Museum Wales a CADW, and Historical Monuments of bydd yr arddangosfa hon yn Wales, Amgueddfa Cymru – archwilio ein perthynas â’r môr National Museum Wales and a sut y bu iddo effeithio ar ein CADW, this exhibition explores our tirwedd a’n diwylliant. relationship with the sea and how it has impacted on our landscape and culture.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 43 CYFLWYNIADAU YN HWLFFORDD PRESENTIONS IN HAVERFORDWEST

CYMRU A’R MÔR: 10,000 O FLYNYDDOEDD O HANES Y MÔR WALES AND THE SEA: 10,000 YEARS OF WELSH MARITIME HISTORY DR MARK REDKNAP

Dydd Iau 27 Chwefror Thursday 27 February, 1:00pm

Cyflwyniad ar gyd-gyhoeddiad A presentation on the Royal diweddaraf y Comisiwn Brenhinol, Commission’s latest joint-publication, Cymru a’r Môr. Mae gan y Wales and the Sea. This new book MYNEDIAD AM llyfr newydd hwn dros 400 o has over 400 high-resolution DDIM TRWY ddelweddau cydraniad uchel sydd images largely drawn from the vast DOCYN FREE ADMISSION yn dod yn bennaf o gasgliadau collections of the Royal Commission BY TICKET helaeth Comisiwn Brenhinol on the Ancient and Historical Henebion Cymru, Llyfrgell Monuments of Wales, the National E Genedlaethol Cymru ac Amgueddfa Library of Wales and Amgueddfa Cymru. Bydd y cyflwyniad Cymru–National Museum Wales. darluniadol hwn yn cyflwyno stori This illustrated presentation will gyffrous, ond anhysbys, hanes introduce the exciting but little- morwrol cynhanesyddol, Rhufeinig, known story of the prehistoric, canoloesol a mwy diweddar Cymru. Roman, medieval and more recent maritime history of Wales.

44 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 GWIRFODDOLI GYDA LLYFRGELL GENEDLAETHOL CYMRU VOLUNTEERING WITH THE NATIONAL LIBRARY OF WALES GWYNETH DAVIES

Dydd Mawrth 16 Mehefin Tuesday 16 June, 5:00pm

Ers ei sefydlu yn 2012, mae Since its establishment in 2012, cynllun gwirfoddoli Llyfrgell the National Library of Wales’ Genedlaethol Cymru wedi mynd volunteering scheme has gone MYNEDIAD AM o nerth i nerth. Ymunwch â ni from strength to strength. Join us DDIM TRWY yn y cyflwyniad hwn i ddysgu in this presentation to learn more DOCYN mwy am y cynllun, o brosiectau about the scheme, from on site FREE ADMISSION yn adeilad y Llyfrgell i wirfoddoli projects to distance volunteering BY TICKET o bell ar ein gwefan cyfrannu on our crowdsourcing website. torfol. Cewch olwg ar ein gwaith You will be given an overview of C T estyn allan, sy’n defnyddio’r our outreach work, which uses the casgliadau cenedlaethol i wella national collections to improve sgiliau a chyfrannu at les. skills and contribute to well being.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 45 DIGWYDDIADAU ALLANOL EXTERNAL EVENTS

Eleni bydd y Llyfrgell This year the National Genedlaethol yn mynychu Library will attend the Eisteddfod yr Urdd Sir Denbighshire Urdd Ddinbych (25–30 Mai), Eisteddfod (25–30 May), Sioe Frenhinol Cymru yn the Royal Welsh Show in Llanfair ym Muallt (20–23 Builth Wells (20–23 July) Gorffennaf) ac Eisteddfod and the Ceredigion National Genedlaethol Ceredigion Eisteddfod (1–8 August). (1–8 Awst). Visit our stands to learn more about the Library and our collections, chat to knowledgeable staff, Dewch draw i’n stondinau i ddysgu mwy am purchase quality goods and be entertained with y Llyfrgell a’n casgliadau, sgwrsio â staff our programme of events. gwybodus, prynu nwyddau chwaethus a chael eich diddanu â rhaglen o ddigwyddiadau.

46 Tocynnau digwyddiadau.llyfrgell.cymru | 01970 632 548 NODER OS GWELWCH YN DDA PLEASE NOTE

Gofynnwn yn garedig i chi gymryd eich sedd In order to minimise disturbance to other yn brydlon fel nad ydych yn amharu ar aelodau attendees and speakers, we kindly ask that you eraill o’r gynulleidfa a’r siaradwyr. Os ydych make every effort to be in your seat promptly. yn gwybod eich bod yn mynd i fod yn hwyr If you know that you will be late arriving, please yn cyrraedd, rhowch wybod i’r Llyfrgell os inform the Library if possible. gwelwch yn dda. In events where tickets are offered free of Mewn digwyddiadau ble mae tocynnau am charge, your seat in the Drwm will be kept until ddim bydd eich sedd yn y Drwm yn cael ei 10 minutes after the event commences. After chadw tan 10 munud wedi i’r digwyddiad that the Library reserves the right to offer the ddechrau. Wedi hynny gall y Llyfrgell gynnig y seat to someone on our waiting list. sedd i rywun sydd ar ein rhestr aros. If for any reason you find that you are unable to Os ydych yn gwybod na fyddwch yn gallu attend an event, please get in touch to inform mynychu digwyddiad am ryw reswm neu’i us as soon as possible. gilydd, cysylltwch â ni mor fuan â phosib i roi Photographers may take photos or film at gwybod. events and exhibitions and the Library may Mae’n bosib y bydd ffotograffwyr yn tynnu want to use these images in our promotional lluniau neu’n ffilmio mewn digwyddiadau and marketing materials. If you do not wish an ac arddangosfeydd ac y bydd y Llyfrgell yn image or film in which you appear to be used defnyddio’r delweddau hyn mewn deunydd for these purposes, please inform a member of hyrwyddo a marchnata. Os nad ydych yn Library staff. We also use CCTV both inside and dymuno i lun neu ffilm sy’n eich cynnwys chi outside the Library building. gael ei ddefnyddio at y dibenion hyn, rhowch The details listed are correct at the time of wybod i aelod o staff y Llyfrgell os gwelwch publication but the Library reserves the right to yn dda. Rydym hefyd yn defnyddio Camerâu change the scheduling of events or exhibitions. Cylch Cyfyng y tu mewn a thu allan i adeilad y If details change, or if an event is cancelled, Llyfrgell. every effort will be made to inform ticket Mae’r manylion a geir yn y llyfryn hwn yn holders. gywir adeg ei gyhoeddi ond mae’r Llyfrgell yn cadw’r hawl i newid amseroedd a dyddiadau unrhyw ddigwyddiad neu arddangosfa. Os bydd manylion yn newid neu ddigwyddiad yn cael ei ohirio, bydd y Llyfrgell yn gwneud pob ymdrech i hysbysu deiliaid y tocynnau.

Tickets events.library.wales | 01970 632 548 47