Study on Systematic and Taxonomic of Anguilliformes Order in the Persian Gulf and Oman Sea's Iranian Waters
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ﻣﺠﻠﻪ ﺷﯿﻼت ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎره ﺳﻮم، ﭘﺎﯾﯿﺰ87 ﺑﺮرﺳﯽ ردهﺑﻨﺪی و ﺑﺎز ﻧﮕﺮی ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎی راﺳﺘﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺷﮑﻼن در آﺑﻬﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن * ﻣﺤﻤﺪ ﮐﺎﻇﻤﯿﺎن1، ﻓﺮﯾﺪون ﻋﻮﻓﯽ2 و ﺣﺪﯾﺚ ﻋﺒﺎﺳﯽﻗﺎدﯾﮑﻼﯾﯽ3 1اﺳﺘﺎدﯾﺎر ﮔﺮوه ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﯿﻼت داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزی و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺗﻬﺮان، 2ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺷﯿﻼت اﯾﺮان، ﺗﻬﺮان، 3داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﻪ ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽارﺷﺪ داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت Email: Info_ m _k@ yahoo.com ﭼﮑﯿﺪه راﺳﺘﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽﺷﮑﻼن (Anguilliformes) از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻮﺟﻮد درآبﻫﺎی ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽروﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ دارای ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی زﯾﻨﺘﯽ و ارزش ﺧﻮراﮐﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. اﯾﻦ ﻃﺮح ﺑﻪ ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ و ﻧﻮاﻗﺺ ردهﺑﻨﺪی آﻧﻬﺎ ﻣﯽﭘﺮدازد. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪﻣﺪت ﯾﮑﺴﺎل از ﺳﻮاﺣﻞ ﺟﻨﻮﺑﯽ اﯾﺮان ﺷﺎﻣﻞ ﭼﺎﺑﻬﺎر، ﺑﻮﺷﻬﺮ، ﺑﻨﺪرﻋﺒﺎس، ﺑﻨﺪرﻟﻨﮕﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﻮزهﻫﺎ، ﻣﺮاﮐﺰ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﺟﻤﻊآوری ﺷﺪ و ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﺎﻫﯽﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن 27 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ 10 ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺣﺎﺿﺮ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎی ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺑﺰرگ آب ﺷﻮر (Congridae)، ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن درﻧﺪه درﯾﺎﯾﯽ (Muraenesocidae)، ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن رﻧﮕﯿﻦ ﻧﻮاری (Muraenidae)، ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺣﻔﺎر (Ophichthidae)، ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺳﺎﮐﻦ آﺑﻬﺎی ﻋﻤﯿﻖ (Nettastomatidae) و ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺣﻠﻖﺑﺮﯾﺪه (Synaphobranchidae) ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪای را در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ دارا ﺑﻮده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی Pseudoxenomystax. Albeacens (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ)، Muraenesox bagio (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺗﯿﺰدﻧﺪان ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ)، Congeresox talabon (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﻮری ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ)،Congeresox talabonoides (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﻮری ﻫﻨﺪی)، lohnsoni Gymnothorax (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﻮری)، Gymnothorax kidako (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﻮری ﻗﻬﻮهای)، Strophidon sathete (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﻮری ﺑﺰرگ)، Rhinomuraena questathete (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﻮری ﻧﻮاری)، Hoplunnis diomedianus (ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ دمﺳﯿﺎه) و Synaphobranchus affinis (ﻣﻮری ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی ﺣﻠﻖ ﺑﺮﯾﺪه) ﺑﻪﻋﻨﻮان اوﻟﯿﻦ ﮔﺰارش از آبﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮔﺮدد. واژهﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی: ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ، ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس، درﯾﺎی ﻋﻤﺎن، ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ، ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺷﮑﻼن ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ. از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺟﺰء ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ راﺳﺘﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺷﮑﻼن ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﺑﻬﺎم در ﺗﺮازﻫﺎی ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪای ﻫﺴﺘﻨﺪ، در ﻓﺮاواﻧﯽ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻠﯿﺖ آن ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻌﻨﻮان آﺑﺰی ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ اﯾﻔﺎ ﮐﺮده و ﻣﯽﺗﻮان از آﻧﻬﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ ﻣﺎﻫﯿﺎن ﻏﯿﺮﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮراﮐﯽ در ﻧﻈﺎم ﺻﯿﺪ و ﺻﯿﺎدی و از ﻣﻮﺟﻮدات ﮐﻨﺘﺮلﮐﻨﻨﺪه ﺟﻤﻌﯿﺖﻫﺎی آﺑﺰﯾﺎن ﯾﺎد ﮐﺮد. ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از آﺑﺰﯾﺎن ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﻣﺼﺮف ﮔﻮﺷﺖ اﯾﻦ ﮔﺮوه از آﺑﺰﯾﺎن و دﻗﯿﻖ ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ آن دﭼﺎر ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ. ﺑﻄﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﺎزار ﭘﺴﻨﺪی در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی آن ﮐﻠﯽ ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﯽ ﮐﻪ ارزش اﻗﺘﺼﺎدی در ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺪارﻧﺪ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ و ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺑﺎ ارزش و ﺗﺠﺎری ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻗﺮار ﺑﺮای آﻧﻬﺎ آﻟﻮدﮔﯽﻫﺎی ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در ﺿﻤﻦ در ﻣﺠﻠﻪ ﺷﯿﻼت، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎره ﺳﻮم، ﭘﺎﯾﯿﺰ 87 ﻣﺤﻤﺪ ﮐﺎﻇﻤﯿﺎن و ﻫﻤﮑﺎران ﮐﺸﻮرﻫﺎی ژاﭘﻦ، ﭼﯿﻦ و آﻣﺮﯾﮑﺎ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺎن از ﺑﺎزار ﻣﺼﺮف ﺷﮑﻞ ﺑﺪن، ﺣﻀﻮر ﯾﺎ ﻏﯿﺎب ﺑﺎﻟﻪﻫﺎ، ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎﻟﻪ، ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺧﻮدارﻧﺪ ﺑﻪﻋﻼوه ارزش ﻣﺼﺮف داروﯾﯽ ﻧﯿﺰ دارﻧﺪ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار و ﻧﻮع ﺣﻔﺮه ﺑﯿﻨﯽ و ﺷﮑﺎف آﺑﺸﺸﯽ، ﺗﻌﺪاد (Fish base) و ﺑﺮای ﮔﺎمﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﺟﻬﺖ ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻣﻬﺮهﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد درﺳﺘﻮن ﻣﻬﺮه از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻘﯽ در ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻤﺎﯾﺰ و ﺑﯿﺎن ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪای راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﮐﻮﻟﻮژی و ﺑﯿﻮﻟﻮژی اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯿﺎن در دﺳﺖ داﺷﺖ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد (6). ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺗﺎ اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﯾﮏ ﮔﺎم ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻌﺪی ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﺷﺪه در آﺑﻬﺎی ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺑ ﻪﺷﻤﺎر آﯾﺪ. در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﯾﺴﺘﯽ ﻓﺎﮐﺘﻮر اوﻟﯿﻪ و دوره ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮد: دوره اول ﻣﻌﺮﻓﯽ 216 ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ار اﯾﻦ ﻻزم ﺑﺮای ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ درﺳﺘﯽ از ﻣﯿﺎن ﭘﻨﺞ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﻪ ﺟﻨﺲ و ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﯾﮏ آن ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه در دﺳﺖ داﺷﺖ درﯾﺎﯾﯽ ﺗﻌﻠﻖ دارد (8)، دوره دوم ﻣﻌﺮﻓﯽ 465 ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎی ﺟﻨﺴﯽ آﻧﻬﺎ و ﻫﻤﺎوری ﻣﻮﻟﺪﯾﻦ را ﺑﺮ 244 ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎرﺗﯽ ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه و 221 ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﺎر وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﻄﻠﻮب زﯾﺴﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد (5). راﺳﺘﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺰارش ﺷﺎﻣﻞ دو ﺧﺎﻧﻮاده؛ دو ﺟﻨﺲ و دو ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺷﮑﻼن ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮﭼﻬﺎر زﯾﺮ رده، 18 ﺧﺎﻧﻮاده و ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﺑﻬﺎی ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن (16 140ﺟﻨﺲ و ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ500 ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در آﺑﻬﺎی اﯾﺮان و 17) و در ﺳﺎل 1972 ﮐﺘﺎب ﻣﺎﻫﯿﺎن ﮐﻮﯾﺖ از ﻣﺤﺪوده ﻧﻪ ﺧﺎﻧﻮاده زﯾﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ: آﺑﻬﺎی ﮐﻮﯾﺖ و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ درآن 131 ,(Anguillidae, Mastacembelidae (Echelidae ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻫﯽ آﺑﻬﺎی ﮐﻮﯾﺖ و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه و Congridae, Muraenesocidae, Muraenide, ,Nettastomatidae, Ophichthidae, Ophididae ﺗﻌﺪاد ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﺎل 1968 ﺑﺎز Synaphobranchidae ﻣﯽﮔﺮدد (17). در ﺳﺎل 1977-1978 ﻫﺸﺖ ﮐﺸﻮر ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻫﻔﺖ ﺧﺎﻧﻮاده از اﯾﻦ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺳﺎﮐﻦ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی آب ﺷﻮر ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻬﯿﻪ راﻫﻨﻤﺎی ﻣﺼﻮر و درﯾﺎﯾﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﺑﻮده و دو ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺗﺠﺎری آﺑﻬﺎی ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ازﺳﻮی FAO ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ (Anguillidae) ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ و ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺑﯽﺑﺎﻟﻪ 82 ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در آن ﺳﻪ ﺟﻨﺲ و ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ (Echelidae) ﺳﯿﻨﻪای ﺳﺎﮐﻦ آب ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ (14). دوره ﺳﻮم اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻄﻮر ﺧﺎص در ﻣﻮرد ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی درﯾﺎﯾﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ380 ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺪ ﺧﻠﯿﺞﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﺑﺤﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد (6). ﺧﺎﻧﻮاده ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﻔﺖ ﺧﺎﻧﻮاده از آﻧﻬﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺷﮑﻼن ﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﺎرﺳﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻧﯽ ﻃﻮﯾﻞ و ﺷﺪه اﺳﺖ (13). ﺑﺎﻟﻪ ﺳﯿﻨﻪای و ﻣﺨﺮﺟﯽ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ دارﻧﺪ و ﺣﺘﯽ در ﺑﺮﺧﯽ Bianchi (1995) ﮐﺘﺎب ﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻨﺎﻃﻖ درﯾﺎﯾﯽ و ﻣﻮارد ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻟﻪ ﺳﯿﻨﻪای و ﻣﺨﺮﺟﯽ دﯾﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد. َﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺎﻟﻪ آبﻫﺎی ﻟﺐ ﺷﻮر ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﻮن ﻣﺎﻫﯿﺎن ًﭘﺸﺘﯽ ﻃﻮﯾﻞ ﺑﻮده و در اﻣﺘﺪاد ﺑﺎﻟﻪ دﻣﯽ ﻗﺮاردارد، ﺑﺎﻟﻪﻫﺎ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ دارد و در دارای اﺷﻌﻪ ﻧﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ. اﯾﻦ ﮔﺮوه از ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺷﮑﺎف آﺑﺸﺸﯽ آن ﺳﻪ ﺧﺎﻧﻮاده، ﺷﺶ ﺟﻨﺲ و ﺷﺶ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ داﺷﺘﻪ و ﯾﺎ در ﺑﺮﺧﯽ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ اﯾﻦ ﺷﮑﺎف در ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ (10). ﻗﺴﻤﺖ زﯾﺮﯾﻦ و ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺳﺮ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد. از دﯾﮕﺮ Al-Abdessalam و ﻫﻤﮑﺎران ﻧﯿﺰ در ﺳﺎل 1995 دو وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻓﻘﺪان ﺑﺎﻟﻪ ﺷﮑﻤﯽ، اﺷﻌﻪ ﺧﺎﻧﻮاده از ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن را در ﭼﻬﺎر ﺟﻨﺲ و ﭘﻨﺞ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺳﺨﺖ (ﺧﺎر) در ﺑﺎﻟﻪﻫﺎ و ﻓﻠﺲ اﺷﺎره ﮐﺮد. اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺮدﻧﺪ (7). در ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎل Randall و ﻫﻤﮑﺎران ﮐﺘﺎب ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ دارای ﻓﻠﺲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻓﻠﺲ از ﻧﻮع داﯾﺮهای، ﮐﻮﭼﮏ و 1 ﻣﺼﻮر دﯾﮕﺮی را ﺑﺎ ﻋﻨﻮان "ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺳﺎﺣﻠﯽ ﮐﺸﻮر ﻋﻤﺎن" زﯾﺮ ﭘﻮﺳﺘﯽ اﺳﺖ. ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن اﻏﻠﺐ ﺳﺎده ﻧﺒﻮده، 1- Coastal Fishes of Oman ﻣﺠﻠﻪ ﺷﯿﻼت، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎره ﺳﻮم، ﭘﺎﯾﯿﺰ 87 ﺑﺮرﺳﯽ ردهﺑﻨﺪی و ﺑﺎز ﻧﮕﺮی ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎی... را ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﭼﻬﺎر ﺧﺎﻧﻮاده، 14 ﺟﻨﺲ و 26 ﮔﻮﻧﻪ از د) ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ و ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻧﺪ (Carpenter .(19 و ﻫﻤﮑﺎران زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺻﯿﺪ و ﻧﯿﺰ در ﺳﺎل 1997 ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده، دو ﺟﻨﺲ و دو ﺟﻤﻊآوری ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻮزهای1 در آﯾﻨﺪ. ﻟﺬا ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﮔﻮﻧﻪ از ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن (11) و در ﮐﺘﺎب ﻣﺼﻮر "ﻣﻨﺎﺑﻊ زﻧﺪه ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺘﻌﺪد، ﺑﺎ اﺟﺮای اﯾﻦ ﭘﺮوژه درﯾﺎﯾﯽ ﮐﻮﯾﺖ، ﺷﺮق ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی، ﺑﺤﺮﯾﻦ، ﻗﻄﺮ و ﮐﻪ در ﻧﻮع ﺧﻮد اوﻟﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺴﺠﻢ و ﺑﺪﯾﻊ را اﻣﺎرات ﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﯽ"، 577 ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎری و ﻏﯿﺮﺗﺠﺎری از ﺟﻤﻊآوری ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ، زواﯾﺎی ﻣﺒﻬﻢ ردهﺑﻨﺪی ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن را ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن را در ﭼﻬﺎر ﺧﺎﻧﻮاده، ﻫﻔﺖ ﺟﻨﺲ و ﻫﺸﺖ ﮔﻮﻧﻪ آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺳﺎزد. ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮدﻧﺪ (12). در دوره ﭼﻬﺎرم "ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و ﻫـ) ﺷﻨﺎﺧﺖ وﺿﻌﯿﺖ ردهﺑﻨﺪی و اﺻﻼح و ﺑﺎزﻧﮕﺮی درﯾﺎی ﻋﻤﺎن" ﻣﻌﺮﻓﯽ 206 ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ 77 ﺧﺎﻧﻮاده ﮐﻪ ﮔﻮﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﻟﮕﻮی اﻧﺘﺸﺎر ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن دو ﺧﺎﻧﻮاده، ﺳﻪ ﺟﻨﺲ و ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن و ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎی ﺳﺎﺣﻠﯽـ درﯾﺎﯾﯽ و اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ درﯾﺎﯾﯽ ﺗﻌﻠﻖ دارد (1). ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ، ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯿﮏ، ﺷﮑﻼن ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺌﻮریﻫﺎی اﺻﻼح و ردهﺑﻨﺪی ﻣﺎﻫﯿﺎن اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺟﺎﻧﻮری و ردهﺑﻨﺪی ”Linnae“ و”Mayer” ﻋﻤﺎن ﻣﻮزه ﻣﻠﯽ ﺗﺎرﯾﺦ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﺮان ـ ﺗﻬﺮان ﺷﺎﻣﻞ دو (5). ﺧﺎﻧﻮاده، دوﺟﻨﺲ و دو ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ اﺳﺖ (3). و) ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﺎﻫﯽﺷﻨﺎﺳﯽ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی و در ﮐﺘﺎب ﻣﺎﻫﯿﺎن زﯾﻨﺘﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس، 990 ﮔﻮﻧﻪ زﯾﻨﺘﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﯿﻼﺗﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان و ﺧﺎص ﻣﻨﺎﻃﻖ آب ﺳﻨﮓﻫﺎی ﻣﺮﺟﺎﻧﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس ذﺧﺎﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮداﺷﺖ از ﯾﮏ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺎص و ﯾﺎ ﮔﺮوه ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده، ﯾﮏ ﺟﻨﺲ و ﯾﮏ ﮔﻮﻧﻪای، ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی آﺑﺰﯾﺎن از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰﺑﺎنﻫﺎی ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ (4). ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎرﮔﺎﻫﯽ (1383) ﺗﺨﺼﺼﯽ اﻧﮕﻞﻫﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎریزا در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ، ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯿﮏ، اﺻﻼح و ردهﺑﻨﺪی ﺑﺎدﮐﻨﮏ درﯾﺎﯾﯽ. ﻣﺎﻫﯿﺎن ﺧﻠﯿﺞ ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن را ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ز) ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ وﺗﮑﻤﯿﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻮن ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ (2). ﺷﮑﻼن ﮐﺸﻮر ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی در ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﺗﻨﻮع اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ در ﺧﺼﻮص ﻣﺎرﻣﺎﻫﯿﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﯾﺴﺘﯽ و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﺑﻮﻣﯽ2 و ﯾﺎ در ﻣﻌﺮض ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯿﮑﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮن در اﯾﺮان ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺧﻄﺮ3 و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺶ و اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف اﺳﺖ، ﻟﺬا اﻫﻤﯿﺖ و ﻫﺪف ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه را ﻣﯽﺗﻮان ﮐﻨﺘﺮل ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ذﺧﺎﯾﺮ و ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮔﻮﻧﻪای (ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻄﺮح ﻧﻤﻮد: ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪای) ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻄﯽ و اﻟﻒ) ﮐﻤﺒﻮد اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯿﮏ درﺑﺎره اﺟﺰای ﺗﻨﻮع اﮐﻮﻟﻮژﯾﮏ (ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ) ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﯾﻦ زﯾﺴﺘﯽ اﯾﻦ رده از ﻣﺎﻫﯿﺎن در ﺑﺴﯿﺎری از ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن. ﺑﺨﺶ ﭘﺮوژه، ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺷﯿﻼت و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺤﯿﻂ ب) ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزی در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ ﺷﺎﻣﻞ زﯾﺴﺖ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺟﻊ، ﺑﺎﻧﮏﻫﺎی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ در راﺳﺘﺎی اﻫﺪاف ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ در ﻣﻮاد و روشﻫﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﯽ ﺑﻮﯾﮋه در ﮐﺸﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ. ج) ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی ﺗﺎﮐﺴﻮﻧﻮﻣﯽ ﻣﺎرﻣﺎﻫﯽ ﺷﮑﻼن در ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ و ﻣﻨﻄﻘﻪای 1- Curate 2- Endemic 3- Endangered species ﻣﺠﻠﻪ ﺷﯿﻼت، ﺳﺎل دوم، ﺷﻤﺎره ﺳﻮم، ﭘﺎﯾﯿﺰ 87 ﻣﺤﻤﺪ ﮐﺎﻇﻤﯿﺎن و ﻫﻤﮑﺎران اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ از ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺳﺎل 1386 ﺗﺎ ﺷﻬﺮﯾﻮر ﺳﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ و اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه در ﻓﺮمﻫﺎی 1387 ﺑﺮ روی ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺟﻤﻊ آوری و ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﻃﯽ ﻣﺨﺼﻮص (ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ) ﺛﺒﺖ ﺷﺪ. ﺳﺎلﻫﺎی 1384-1355 در ﻣﺤﺪوده آﺑﻬﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﺧﻠﯿﺞ ﺳﭙﺲ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اوﻟﯿﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﺣﺪ ﺗﺎﮐﺴﻮن ﺧﺎﻧﻮاده ﻓﺎرس و درﯾﺎی ﻋﻤﺎن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ.