Xi. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Dla Gminy Wieliczka

XI. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY WIELICZKA

Kraków, 2016 r.

Zamawiający: Stowarzyszenie Metropolia Krakowska

Wykonawca: Consus Carbon Engineering sp. z o.o.

Zespół autorów: mgr inż. Justyna Wysocka-Golec mgr inż. Agnieszka Gielar-Fotin mgr inż. Diana Drobniak mgr inż. Gabriela Cieślik mgr inż. Damian Niewęgłowski mgr inż. Katarzyna Myślińska mgr inż. Łukasz Zywar mgr inż. Małgorzata Ptak mgr inż. Wojciech Piskorski mgr Andrzej Haraśny mgr Iryna Dmytriv mgr Katarzyna Juras mgr Tomasz Pawelec inż. Edyta Kapała inż. Klaudia Jarosz inż. Paulina Kępka inż. Ramona Grzegorczyk inż. Szymon Ptak

SPIS TREŚCI

SKRÓTY I DEFINICJE ...... 3 STRESZCZENIE ...... 4 XI.1. OGÓLNA STRATEGIA ...... 6 XI.1.1. Cele strategiczne i szczegółowe ...... 6 XI.1.2. Metodologia opracowania ...... 14 XI.1.3. Metodologia inwentaryzacji ...... 14 XI.1.4. Sektory działań ...... 16 XI.1.5. Stan obecny ...... 17 XI.1.6. Identyfikacja obszarów problemowych ...... 44 XI.1.7. Aspekty organizacyjne i finansowe ...... 49 XI.1.8. Analiza SWOT ...... 52 XI.2. WYNIKI BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI DWUTLENKU WĘGLA ...... 53 XI.2.1. Rok 2010 ...... 54 XI.2.2. Rok 2013 ...... 54 XI.2.3. Podsumowanie ...... 58 XI.2.4. Prognoza na rok 2020 ...... 59 XI.3. DZIAŁANIA, ZADANIA I ŚRODKI ZAPLANOWANE W PERSPEKTYWIE DŁUGOTERMINOWEJ I KRÓTKOTERMINOWEJ DLA GMINY WIELICZKA ...... 60 XI.3.1. Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania ...... 60 XI.3.2. Krótkoterminowe i średnioterminowe działania oraz zadania do roku 2020 ...... 60 XI.3.3. Harmonogram realizacji działań i harmonogram rzeczowo-finansowy PGN ...... 69 XI.3.4. Podsumowanie przewidywanych efektów wdrożenia strategii długoterminowej i realizacji działań ...... 69 XI.4. MONITOROWANIE I RAPORTOWANIE ...... 71 XI.4.1. Monitorowanie ...... 71 XI.4.2. Raportowanie ...... 71 XI.4.3. Ocena realizacji ...... 72 XI.4.4. Wskaźniki monitorowania i ocena realizacji ...... 72 SPIS RYSUNKÓW ...... 74 SPIS TABEL ...... 74 LITERATURA I ŹRÓDŁA DANYCH ...... 75 ZAŁĄCZNIK 1. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY ...... 76 ZAŁĄCZNIK 2. ZESTAWIENIE DZIAŁAŃ Z PROGRAMU OCHRONY POWIETRZA DLA STREFY MAŁOPOLSKIEJ – GMINA WIELICZKA ...... 78 Ograniczenie emisji powierzchniowej ...... 78 Ograniczenie emisji z transportu ...... 84 Ograniczenie emisji przemysłowej ...... 89 Inne działania ...... 89

SKRÓTY i DEFINICJE

BEI Bazowa Inwentaryzacja Emisji MEI Kontrolna Inwentaryzacja Emisji PKD Polska Klasyfikacja Działalności DK Droga krajowa ESCO Przedsiębiorstwo usług energetycznych (ang. Energy Service Company) Europejski System Handlu Emisjami (ang. European Union Emission EU ETS Trading System) GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GUS Główny Urząd Statystyczny GPZ Główny Punkt Zasilania KSRR Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego KPZK Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Przez niską emisję w Planie rozumie się emisję zanieczyszczeń Niska emisja do powietrza z emitorów o wysokości nieprzekraczających 40 m LED Light-Emitting Diode, dioda elektroluminescencyjna OZE Odnawialne źródła energii P&R Park & Ride – Parkuj i Jedź PGN/Plan Plan gospodarki niskoemisyjnej SKA Szybka Kolej Aglomeracyjna WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WPF Wieloletnia Prognoza Finansowa Gospodarka Przez gospodarkę niskoemisyjną w Planie rozumie się gospodarkę niskoemisyjna nakierowaną na redukcję emisji gazów cieplarnianych NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej GHG Gazy cieplarniane (ang. Greenhouse Gases)

STRESZCZENIE

Plan gospodarki niskoemisyjnej (PGN) jest strategicznym dokumentem, który wyznacza kierunki rozwoju gospodarki niskoemisyjnej dla całego obszaru Gminy Wieliczka na lata 2015- 2020 w zakresie działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, w takich aspektach jak: transport publiczny i prywatny, budownictwo i mieszkalnictwo, gospodarka przestrzenna, energetyka i oświetlenie, gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa oraz informacja i edukacja. Niniejszy Plan został opracowany w celu przedstawienia koncepcji działań służących poprawie jakości powietrza na terenie gminy, w tym ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (CO2) i ograniczenia niskiej emisji, poprzez zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcję zużycia energii finalnej i poprawy efektywności energetycznej. Na podstawie dostępnych informacji została opracowana analiza SWOT możliwości ograniczania emisji w gminie, która jest jednym z podstawowych elementów opracowania skutecznych działań. Dla określenia celu wielkości redukcji emisji GHG została opracowana bazowa inwentaryzacja emisji dla roku 2010 (BEI) oraz kontrolna inwentaryzacja emisji dla roku 2013 (MEI). Jako rok bazowy ustalono rok 2010 ze względu na dostępność dokumentów strategicznych oraz wiarygodność niezbędnych danych. Wybrano rok inny niż zalecany rok 1990, gdyż dla 1990 nie dysponowano wiarygodnym zestawem informacji niezbędnych do oszacowania emisji. Dodatkowo, od 2010 roku podejmowane były inwestycje z zakresu termomodernizacji, poprawy efektywności energetycznej oraz zwiększenia udziału produkcji energii z odnawialnych źródeł, co wpływa na zmianę wielkości emisji. Dzięki inwentaryzacji emisji ustalono, że wielkość emisji dwutlenku węgla z obszaru gminy w roku bazowym wynosiła 167

197 Mg CO2. Wyniki kontrolnej inwentaryzacji emisji (przeprowadzonej w roku 2013) pokazały,

że wielkość emisji gazów cieplarnianych z obszaru gminy wynosiła 190 489 Mg CO2. Zgodnie z prognozą, kontynuacja obecnych trendów spowoduje, że wielkość emisji w roku 2020 bez podejmowania działań przewidzianych w PGN wyniesie 253 077 Mg CO2. Działania przewidziane do realizacji przez gminę zostały zestawione w harmonogramie rzeczowo-finansowym. Zadania w PGN koncentrują się głównie na rozwoju nowych rozwiązań energetycznych (w tym OZE), transporcie (rozwój sieci drogowej – upłynnienie ruchu, rozwój komunikacji publicznej), budownictwie (termomodernizacje) oraz wsparciu i edukacji mieszkańców w zakresie efektywnego wykorzystania energii i likwidacji niskiej emisji. Rozwój gospodarki niskoemisyjnej i efektywne wykorzystywanie potencjału energetycznego jest szczególnie ważnym aspektem dla realizacji Planu. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną jest bardzo ważnym punktem w polityce gminy jak i całego Obszaru Metropolitalnego. Ograniczenie niskiej emisji przyczyni się do poprawy stanu środowiska naturalnego oraz zwiększenia komfortu życia mieszkańców poprzez m.in. spadek zachorowań na choroby układu oddechowego i nerwowego wynikające z obecności szkodliwych substancji w powietrzu. Określone w harmonogramie rzeczowo-finansowym działania pozwalają na:

 ograniczenie o 3 348 Mg/rok emisji CO2 – redukcja emisji o 2,0% w stosunku do roku bazowego,  ograniczenie zużycia energii o 7 380 MWh/rok – redukcja zużycia energii o 1,4% w stosunku do roku bazowego,  wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 0,97% udziału OZE w końcowym zużyciu energii w 2020 roku . 4

Potencjał do osiągnięcia efektów redukcji w gminie jest duży (działania potencjalne), a jego realizacja zależna przed wszystkim od pozyskania odpowiednich środków finansowych. Łączne planowane koszty realizacji wszystkich zadań to ok 103,29 mln zł. W tym koszt obecnie zatwierdzonych do realizacji zadań (wg WPF) to ok. 86,43 mln zł. Koszty i sposób finansowania działań, które na etapie przygotowania PGN nie miały zaplanowanego budżetu w dokumentach planistycznych, mają określony szacunkowy koszt realizacji, który powinien być zweryfikowany i dopasowany do realnych możliwości gminy na etapie realizacji działania. Analogicznie należy traktować sposób finansowania działań. Realizacja PGN podlega władzom gminy. Zadania wynikające z Planu są przypisane poszczególnym jednostkom gminnym (interesariusze wewnętrzni) lub interesariuszom zewnętrznym. Ponieważ Plan jest przekrojowy i obejmuje wiele dziedzin funkcjonowania gminy konieczna jest jego skuteczna koordynacja oraz monitoring realizacji. Proponuje się, aby koordynację nad realizacją planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Wieliczka sprawował specjalnie powołany Zespół Koordynujący, w którego skład będą wchodzić pracownicy wydziałów Urzędu. Zaleca się także ścisłą współpracę z interesariuszami zewnętrznymi. PGN jest dokumentem, który powinien ułatwiać pozyskanie środków finansowych w nowej perspektywie finansowej UE na lata 2014-2020. Plan gospodarki niskoemisyjnej został sporządzony zgodnie z przepisami w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Procedurę przeprowadzono zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz 1235, z późniejszymi zmianami).

XI.1. OGÓLNA STRATEGIA

XI.1.1. Cele strategiczne i szczegółowe

XI.1.1.1. Strategia długoterminowa

Określając cele strategiczne i szczegółowe niniejszego Planu gospodarki niskoemisyjnej uwzględniono ustawy, rozporządzenia i strategie lokalne, regionalne, krajowe i europejskie, w tym dokumenty takie jak:  Założenia Pakietu energetyczno-klimatycznego (tzw. pakiet „3x20”);  Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu;  Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 roku (Dz.U. 2011 nr 94 poz. 551);  Ustawa o odnawialnych źródłach energii z dnia 20 lutego 2015 roku (Dz.U. 2015 poz. 478);  Prawo ochrony środowiska (Dz. u. z 2013 r., poz. 1232);  Polityka energetyczna Polski do 2030 roku;  Krajowy Plan Działania w Zakresie Energii ze Źródeł Odnawialnych;  Drugi Krajowy Plan Działań Dotyczący Efektywności Energetycznej dla Polski 2011;  Założenia Narodowego Programu Gospodarki Niskoemisyjnej;  Program Strategiczny Ochrona Środowiska Województwa Małopolskiego;  Program Ochrony Powietrza Województwa Małopolskiego;  Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020;  Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020;  Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego;  Założenia do planu zaopatrzenia gminy Wieliczka w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (projekt, czerwiec 2004);  Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Wieliczka na lata 2007 – 2013 (aktualizacja 2014);  Program ochrony środowiska Miasta i Gminy Wieliczka, 2008;  Program ochrony środowiska dla powiatu wielickiego na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017 – 2020;  Strategia rozwoju Gminy Wieliczka na lata 2007 – 2015;  Strategia rozwoju Miasta i Gminy Wieliczka na lata 2015 – 2022;  Program rewitalizacji Miasta Wieliczka;  Studium rozwoju ruchu rowerowego w mieście i gminie Wieliczka;  Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Wieliczka; Powyższe dokumenty definiują pewne cele, uwzględniające często także potrzeby zrównoważonego rozwoju. Według Strategii gminy Wieliczka wśród podstawowych celów wyróżnia się m.in. dbałość o tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości w obszarach, które nie są inwazyjne dla środowiska i nie umniejszają potencjału turystycznego gminy. Pozostałe cele to:

 Budowa własnej marki;  Rozwój gospodarczy z dominującą rolą przemysłu turystycznego;  Wygoda i bezpieczeństwo mieszkańców, europejskie standardy życia.

Pozostałe dokumenty strategiczne uwzględniają natomiast założenia strategiczne gminy polegające dążeniu do zrównoważonego gospodarowania energią, ochrony zasobów naturalnych, szersze stosowanie odnawialnych źródeł energii oraz ochronę środowiska jako całości celem stworzenia odpowiednich warunków życia mieszkańców oraz ochrony ich zdrowia. W odniesieniu do zapisów obowiązujących dokumentów o charakterze międzynarodowym, krajowym i regionalnym określono cele strategiczne i szczegółowe Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Wieliczka, które wyznaczają podstawowe kierunki działań zapewniające zrównoważony rozwój gminy w kontekście gospodarki niskoemisyjnej. Cel strategiczny I: Redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz poprawa jakości powietrza poprzez zwiększenie efektywności energetycznej i wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Zgodnie z europejską polityką klimatyczną celem strategicznym jest redukcja emisji gazów cieplarnianych we wszystkich sektorach, wzrost efektywności energetycznej, zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych oraz zapewnienie dalszego zrównoważonego rozwoju gospodarczego gminy i poprawy warunków życia mieszkańców. Jako cel strategiczny określono osiągnięcie do roku 2020, w porównaniu z rokiem bazowym (rok 2010), bez uwzględnienia efektów rozwoju społeczno-gospodarczego gminy, następujących wartości: a) ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 2,0%, b) ograniczenie zużycia energii o co najmniej 1,4%, c) wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do poziomu 0,97% udziału OZE w końcowym zużyciu energii w 2020 roku . Cel strategiczny II: Poprawa jakości powietrza Bardzo duże zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego jest jednym z głównych problemów, z zakresu ochrony środowiska w gminie. Ponadto zgodnie z zapisami Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego celem strategicznym gminy w tym zakresie jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń PM10, PM2,5 i B(a)P w odniesieniu do wszystkich źródeł emisji do osiągnięcia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń w perspektywie do 2023 r.

XI.1.1.2. Strategia krótkoterminowa

Kierunki działań pozwalających na realizację celu strategicznego określono jako cele szczegółowe: Cel szczegółowy 1. Poprawa efektywności energetycznej w poszczególnych sektorach zużycia energii. Cel szczegółowy 2. Wzrost udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Cel szczegółowy 3. Redukcja zużycia energii finalnej do 2020 r. Cel szczegółowy 4. Redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza.. Cel szczegółowy 5. Ograniczenie emisji z transportu. Cel szczegółowy 6. Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy. W odniesieniu do tak sformułowanych celów zaproponowano działania, które przyczynią się do realizacji założonych celów (Załącznik nr 1 - Harmonogram rzeczowo-finansowy). 7

Cele strategiczne oraz przypisane im cele szczegółowe, przyjęte w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Wieliczka przedstawia Rysunek XI.1.

Cel strategiczny I: Redukcja emisji gazów cieplarnianych poprzez poprawę efektywności Cel strategiczny II: Poprawa energetycznej przy zapewnieniu jakości powietrza zrównoważonego rozwoju obszaru

Cel szczegółowy 1: Poprawa efektywności Cel szczegółowy 4: energetycznej Sukcesywne ograniczanie w poszczególnych niskiej emisji sektorach zużycia energii

Cel szczegółowy 2: Cel szczegółowy 5: Wzrost udziału energii Ograniczenie emisji pochodzącej ze źródeł z transportu odnawialnych

Cel szczegółowy 6: Cel szczegółowy 3: Zwiększenie świadomości Redukcja zużycia energii ekologicznej mieszkańców finalnej 2020 r. gminy

Rysunek XI.1. Cele strategiczne i szczegółowe dla gminy Wieliczka Źródło: Opracowanie własne

XI.1.1.3. Międzynarodowe uwarunkowania realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej

Plan gospodarki niskoemisyjnej realizuje cele określone w pakiecie klimatyczno- energetycznym oraz cele w zakresie jakości powietrza wynikające z Dyrektywy CAFE (Clean Air for Europe - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, weszła w życie 11 czerwca 2008 r.). Jest spójny m.in. z następującymi dokumentami strategicznymi i programowymi, które obowiązują w Unii Europejskiej: Dokument: Zakres spójności:  ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20%;  zwiększenie do 20% udziału energii ze źródeł Strategia „Europa 2020” odnawialnych;  zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%;

Strategia Unii Europejskiej  rozwój zielonej infrastruktury; w zakresie przystosowania się do zmian klimatu  zapewnienie bardziej odpornej infrastruktury; Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego  ograniczenie emisji zanieczyszczeń: pyłu i Rady z 21 maja 2008 r. zawieszonego PM10, dwutlenku siarki, dwutlenku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla azotu, tlenku węgla, benzenu; Europy (CAFE – Clean Air For  poprawa jakości powietrza; Europe)

XI.1.1.4. Krajowe i lokalne uwarunkowania prawne realizacji Planu gospodarki niskoemisyjnej

Plan gospodarki niskoemisyjnej jest spójny z następującymi dokumentami strategicznymi i programowymi obowiązującymi w Polsce i na terenie Gminy Wieliczka:

Dokument: Zakres spójności: Dokumenty krajowe Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju – Polska  innowacyjność gospodarki; 2030. Trzecia fala nowoczesności  zmiana struktury nośników energii;  poprawa sprawności energetycznej procesów Średniookresowa Strategia wytwarzania i przesyłu; Rozwoju Kraju (Strategia  efektywne wykorzystanie energii i paliw przez Rozwoju Kraju 2020, ŚSRK poszczególne sektory gospodarki; 2020)  zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii energooszczędnych oraz opartych na odnawialnych źródłach energii;  konieczność przejścia na gospodarkę niskowęglową i niskoemisyjną;  ograniczenie zużycia energii we wszystkich Umowa partnerstwa sektorach;  poprawa infrastruktury drogowej i wprowadzenie zasad zrównoważonego transportu;  wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach; Program Operacyjny  przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz adaptacja Infrastruktura i Środowisko do zmian klimatu; 2014-2020  zachowanie i ochrona środowiska;  promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i zrównoważonego transportu; Linia demarkacyjna  Rodzaje projektów i kryteria wyboru projektów do pomiędzy programami dofinansowania według programów operacyjnych na krajowymi i regionalnymi poziomie krajowym i regionalnym Krajowa Strategia Rozwoju  efektywne wykorzystanie potencjału obszaru; Regionalnego (KSRR)  poprawa jakości życia mieszkańców;

 poprawa infrastruktury transportowej Koncepcja Przestrzennego i telekomunikacyjnej; Zagospodarowania Kraju  wykorzystanie potencjału wewnętrznego; 2030 (KPZK)  zwiększanie bezpieczeństwa energetycznego;  poprawa efektywności energetycznej;  zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł Polityka Energetyczna Polski energii; do 2030 roku  ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko; Polityka Ekologiczna  działania w obszarze edukacji ekologicznej; Państwa w latach 2009-2012  zarządzanie środowiskiem; z perspektywą do roku 2016  zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska (przede wszystkim ograniczenie ich Strategia Bezpieczeństwo zużycia); Energetyczne i Środowisko –  poprawa stanu środowiska, głównie w zakresie perspektywa do 2020 roku jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji (BEiŚ) zanieczyszczeń;  zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz efektywności energetycznej; Drugi Krajowy Plan Działań Dotyczący Efektywności  zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł Energetycznej dla Polski energii; 2011 Krajowy Plan Działań dot.  ograniczenie zużycia energii finalnej (końcowego efektywności energetycznej wykorzystana energii w poszczególnych sektorach dla Polski 2011 gospodarki);  rozwój niskoemisyjnych źródeł energii; Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej  poprawa efektywności energetycznej i związane (NPRGN), którego założenia z nią ograniczenie zużycia paliw; zostały przyjęte przez Radę  rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych; Ministrów dnia 16 sierpnia  poprawa efektywności gospodarowania odpadami; 2011 r.  promocja nowych wzorców konsumpcji;  dążenie do zrównoważonego rozwoju; Strategiczny Plan Adaptacji –  efektywne funkcjonowanie gospodarki; SPA 2020  poprawa jakości środowiska oraz warunków życia mieszkańców; Dokumenty regionalne

 poprawa jakości powietrza; Program Strategiczny  efektywna gospodarka odpadami; Ochrona Środowiska  poprawa jakości środowiska; Województwa Małopolskiego  kształtowanie i promocja postaw proekologicznych wśród mieszkańców; Strategia Zintegrowanych  ograniczanie negatywnego wpływu transportu, Inwestycji Terytorialnych dla przede wszystkim indywidualnego; Krakowskiego Obszaru  ograniczenie zużycia energii i zasobów, poprzez Funkcjonalnego wykorzystanie przepisów, norm w zakresie

efektywności energetycznej budynków oraz instrumentów rynkowych  poprawa jakości powietrza, redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza, zwłaszcza pochodzących z systemów indywidualnego ogrzewania mieszkań;  wzrost poziomu wykorzystania odnawialnych źródeł energii; Regionalny Program  zwiększenie efektywności energetycznej Operacyjny Województwa i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii; Małopolskiego na lata 2014-  wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną 2020 przyjęty przez Komisję we wszystkich sektorach; Europejską w dniu 12 lutego  zachowanie i ochrona środowiska naturalnego; 2015 r. i zatwierdzony przez Zarząd Województwa  wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami; Małopolskiego w dniu 4  promowanie dostosowania do zmian klimatu, marca 2015 r. Uchwałą Nr zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem; 240/15  promowanie zrównoważonego transportu; Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego  zrównoważony rozwój infrastruktury; na lata 2011-2020 przyjęta  redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza; przez Sejmik Województwa  racjonalne użytkowanie zasobami przyrodniczymi; Małopolskiego Uchwałą Nr  wprowadzenie zrównoważonej gospodarki XII/183/11 z dnia 26 odpadami; września 2011 r. Program ochrony powietrza dla województwa  ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza małopolskiego, przyjęty atmosferycznego ze źródeł punktowych, liniowych, przez Sejmik Województwa powierzchniowych oraz niezorganizowanych, co Małopolskiego Uchwałą Nr XLII/662/13 z dnia 30 przełoży się na poprawę jego jakości; września 2013 r.  zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, Założenia do planu  ochrona środowiska przyrodniczego przed zaopatrzenia gminy negatywnymi skutkami oddziaływania procesów Wieliczka w ciepło, energię energetycznych, elektryczną i paliwa gazowe;  przeciwdziałania lub zapobieganie szkodliwym wpływom na środowisko;  poprawa stanu środowiska (głównie w zakresie Program ochrony środowiska jakości powietrza) poprzez ograniczenie emisji Miasta i Gminy Wieliczka, zanieczyszczeń; 2008  efektywna gospodarka odpadami;  zachowanie i ochrona środowiska; Program ochrony środowiska  dążenie do zrównoważonego rozwoju, dla powiatu wielickiego  kompleksowa poprawa stanu środowiska na lata 2013-2016 przyrodniczego Powiatu Wielickiego dla zapewnienia z perspektywą na lata 2017 – 2020; bezpieczeństwa ekologicznego; Plan Gospodarki Odpadami  poprawa efektywności gospodarowania odpadami; Gminy Wieliczka

Strategia rozwoju Gminy Wieliczka na lata 2007 –  rozwój infrastruktury transportowej; 2015;  zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych; Strategia rozwoju Miasta i Gminy Wieliczka na lata  poprawa gospodarki odpadami; 2015 – 2022; Program rewitalizacji Miasta  potrzeba podniesienia standardu życia Wieliczka; mieszkańców i wizerunku gminy w oczach turystów;

 redukcja negatywnego oddziaływania transportu Studium rozwoju ruchu na środowisko; rowerowego w mieście  dążenie do zapewnienia wysokiej jakości usług i gminie Wieliczka; transportu zbiorowego, tworzących alternatywę dla podróży własnym samochodem osobowym;

 określenie warunków zagospodarowania przestrzennego obszaru w zgodności z wymogami kształtowania ładu przestrzennego Miejscowy Plan i zrównoważonego rozwoju; Zagospodarowania  określenie podstaw realizacji programów Przestrzennego Miasta inwestycyjnych w terenach przeznaczonych i Gminy Wieliczka do zabudowy, ochrony cennych zasobów przyrodniczych i kulturowych, rozwoju funkcji mieszkaniowej, usługowej i produkcyjnej oraz prowadzenia eksploatacji złóż;

XI.1.1.5. Założenia do Planu zrównoważonej mobilności Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego

Plan zrównoważonej mobilności powinien objąć swoim obszarem Gminę Miejską Kraków wraz z sąsiednimi gminami, w ramach Obszaru Funkcjonalnego. W związku z powyższym powinien on również obowiązywać na terenie gminy Wieliczka. Plan ma umożliwić logiczne powiązanie gmin pomiędzy sobą w zakresie transportu – w szczególności w zakresie systemów transportu zbiorowego. Plan powinien koncentrować się na zaspokojeniu potrzeb mobilności mieszkańców KrOF, ze szczególnym uwzględnieniem dojazdów do i z Krakowa. Szczególnie istotne jest zapewnienie udziału społeczeństwa w ramach jego opracowania. W celu opracowania Planu należy przyjąć następujące założenia:

 Głównym założeniem Planu ma być zaspokojenie potrzeb mobilności mieszkańców KrOF przy maksymalnym ograniczeniu wpływu transportu na środowisko (ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń), co bezpośrednio przyczyni się do poprawy jakości powietrza na terenie całej Metropolii Krakowskiej, w tym gminy Wieliczka.  Na terenie gmin KrOF, w tym także gminy Wieliczka, podstawowym środkiem komunikacji powinien być niskoemisyjny transport kołowy – autobusy oraz pojazdy indywidualne.  Należy dążyć do znaczącego wzrostu udziału i rozwoju komunikacji rowerowej w podróżach lokalnych (wewnątrz gminnych) oraz w celach rekreacyjnych. Plan swoim zakresem obejmie następujące zagadnienia (obszary problemowe i działania):

 zbiorowy transport publiczny (rozwój infrastruktury i modernizacja taboru) ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnego transportu autobusowego  transport niezmotoryzowany (tworzenie warunków do rozwoju tego transportu, drogi rowerowe, ciągi piesze itp.);  intermodalność (łączenie różnych środków transportu na terenie miasta – np. terminale przesiadkowe, P&R, B&R itp.);  transport drogowy (rozbudowa dróg w celu upłynnienia ruchu);  bezpieczeństwo ruchu drogowego (dostosowanie infrastruktury do odpowiednich standardów bezpieczeństwa);  wdrażanie nowych wzorców użytkowania transportu (tzw. modal shift do komunikacji publicznej, rowerowej – zwiększenie udziału podróży tymi środkami komunikacji);  promocja ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów (np. działania demonstracyjne i pilotażowe, wypożyczalnie rowerów, pojazdów elektrycznych itp.).

XI.1.2. Metodologia opracowania

Plan gospodarki niskoemisyjnej został opracowany zgodnie z wymaganiami NFOŚiGW określonymi z Załączniku nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/POIiŚ/9.3./2013 – „Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, Szczegółowe zalecenia dotyczące Planu Gospodarki Niskoemisyjnej”. Konkurs był realizowany w Priorytecie IX, Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna, Działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej - plany gospodarki niskoemisyjnej. Proponowane monitorowanie wskaźników prowadzone jest w oparciu o metodologię opracowaną przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji Europejskiej we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Energii (DG-ENER) i Biurem Porozumienia Burmistrzów, zawartą w poradniku „Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP)”. Założenia do przygotowania planu gospodarki niskoemisyjnej zgodnie z wytycznymi NFOŚiGW dotyczą:

 objęcia planem całości obszaru Gminy Wieliczka,  uwzględnienia działań możliwych do podjęcia na szczeblu gminnym,  skoncentrowania się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE oraz zmniejszających emisje zanieczyszczeń do powietrza,  współuczestnictwa podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii ze szczególnym uwzględnieniem działań w sektorze publicznym,  objęcia planem obszarów, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej (w tym planowanie przestrzenne),  podjęcia działań mających na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne),  podjęcia działań mających wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne),  PGN jest spójny z innymi planami i strategiami obowiązującymi na obszarze objętym opracowaniem. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej został poddany strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Bez względu na stanowisko odpowiednich organów opiniujących (RDOŚ i PWIS) dla przedmiotowego dokumentu została sporządzona prognoza oddziaływania na środowisko. Prace nad projektem obejmowały również przeprowadzenie inwentaryzacji czynnych pieców, kotłów i kominków na paliwo stałe, sporządzenie bazy danych emisji, opracowanie map przestrzennych, przeprowadzenie szkolenia dla pracowników Urzędu Gminy oraz przygotowanie materiałów informacyjnych i promocyjnych.

XI.1.3. Metodologia inwentaryzacji

Zakres terytorialny Inwentaryzacja obejmuje obszar Miasta i Gminy Wieliczka. Zakres czasowy

Inwentaryzacja obejmuje okres jednego pełnego roku kalendarzowego. Inwentaryzację wykonano dla lat 2010 (BEI – baseline emission inventory) oraz 2013 (MEI – monitoring emission inventory). Rok bazowy Jako rok bazowy ustalono rok 2010 ze względu na dostępność dokumentów strategicznych oraz wiarygodność niezbędnych danych. Wybrano rok inny niż zalecany rok 1990, gdyż dla 1990 nie dysponowano wiarygodnym zestawem informacji niezbędnych do oszacowania emisji. Dodatkowo, od 2010 roku podejmowane były inwestycje z zakresu termomodernizacji, poprawy efektywności energetycznej oraz zwiększenia udziału produkcji energii z odnawialnych źródeł, co wpływa na zmianę wielkości emisji. Ujęte gazy Inwentaryzacja obejmuje dwutlenek węgla. Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych opiera się na zużyciu energii końcowej na obszarze objętym opracowaniem we wszystkich obiektach, w związku z tym określone zostały emisje bezpośrednie i pośrednie wynikające ze zużycia:

 Energii elektrycznej (emisje pośrednie),  Paliw kopalnych: węgla, gazu ziemnego, oleju opałowego, paliw transportowych, i in. (emisje bezpośrednie)1; Obliczenie emisji gazów cieplarnianych Obliczenia wielkości emisji wykonano zgodnie z ogólną zasadą:

퐸퐺퐻퐺 = 퐶×퐸퐹 gdzie:

EGHG – oznacza wielkość emisji CO2 [Mg] C – oznacza zużycie energii (elektrycznej, ciepła, paliwa), lub inne parametry aktywności2

EF – oznacza wskaźnik emisji (CO2, lub inne gazy cieplarniane) Parametry paliw i energii przyjęte do obliczeń Do obliczeń wielkości emisji zastosowano uogólnione kategorie paliw (o średnich parametrach). Dla każdego z paliw określono wartość opałową oraz wskaźniki emisji CO2. Zużycie paliw do obliczeń wielkości emisji wyraża się w jednostkach energii (konieczne przeliczenie zużycia z jednostek miary i wagi na jednostki energii). do obliczeń przyjęto wartości opałowe oraz wskaźniki emisji zawarte w krajowych i międzynarodowych wytycznych (paliwa, parametry oraz źródła zestawiono w Tabela XI.1).

Tabela XI.1. Wskaźniki emisji CO2 odnoszące się do końcowego zużycia paliw i energii Wskaźniki emisji Jednostka Wartość ii [Mg/MWh] Paliwo/nośnik energii Gęstość zużycia opałowa i CO2 Gaz ziemny tys.m3 35,94 GJ/tys.m3 - - 0,202 Olej opałowy Mg 36,4 GJ/Mg 0,86 Mg/m3 0,276

1 Podstawą do obliczenia wielkości emisji z wykorzystania paliw jest całkowite zużycie energii z paliwa u użytkownika końcowego, bez uwzględnienia energii niezbędnej na wytworzenie i dostarczenie tego paliwa (energia finalna) 2 Parametr aktywności charakteryzuje wielkość danej działalności dla której obliczana jest emisja, jest on powiązany ze wskaźnikiem emisji (wskaźnik musi być dopasowany do danej aktywności) 15

Olej napędowy m3 36,4 GJ/Mg 0,83 Mg/m3 0,265 Benzyna m3 32,26 GJ/Mg 0,75 Mg/m3 0,248 Węgiel kamienny Mg 21,22 GJ/Mg - - 0,338 Drewno m3 9,44 GJ/Mg 0,605 Mg/m3 0 Energia elektryczna MWh - - - - 0,812 Ciepło sieciowe (w odniesieniu do Gminy GJ - - - - 104,3 kg/GJ Miejskiej Kraków oraz Gminy Skawina) Źródło: Opracowanie własne na podstawie wielu źródeł:

EDF Polska S.A Oddział nr 1 w Krakowie. i CEZ Skawina S.A.. Wytyczne Porozumienia Burmistrzów

Źródła danych Do obliczenia wielkości emisji niezbędne było zebranie danych dotyczących nośników energii. Wykorzystane zostały ankiety, oddzielne dla każdego inwentaryzowanego sektora. Wielkości zużycia energii w budynkach komunalnych i należących do gminy przedstawione zostały na podstawie zestawień znajdujących się w dyspozycji jednostek samorządu terytorialnego, których dotyczy opracowanie, danych statystycznych GUS oraz dokumentów planistycznych. Do wykorzystanych źródeł danych należały m.in.:

 Dane pozyskane od jednostek miejskich i gminnych oraz Urzędu Miasta i Gminy;  Dane z inwentaryzacji palenisk indywidualnych (stan na kwiecień 2015 r.);  Przedsiębiorstwa energetyczne (w zakresie danych o energii elektrycznej, cieple i gazie);  Bank Danych Lokalnych GUS;  Roczniki statystyczne GUS;  W uzasadnionych przypadkach braku możliwości pozyskania danych z ww. źródeł oparto się na doświadczeniu Wykonawcy i wykorzystano szacunki eksperckie (np. w zakresie obliczeń redukcji emisji w niektórych z planowanych zadań).

XI.1.4. Sektory działań

Plan gospodarki niskoemisyjnej obejmuje działania w obszarach społeczno-gospodarczych określonych w Tabela XI.2. w PGN nie uwzględniono instalacji objętych Europejskim Systemem Handlu Emisjami (EU ETS).

Tabela XI.2. Sektory i podsektory społeczno-gospodarcze

Sektory Podsektory Budynki, wyposażenie i urządzenia 1.1 użyteczności publicznej (komunalne) Budynki, wyposażenie i urządzenia 1 Budownictwo i przemysł 1.2 usługowe (niekomunalne) Budynki/wyposażenie/urządzenia Budynki mieszkalne (w tym komunalne 1.3 budynki mieszkalne) 1.4 Przemysł3

3 z wyłączeniem instalacji objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji 16

2.1 Transport gminny (pojazdy gminne) 2.2 Transport publiczny (komunikacja miejska) 2 Transport Transport prywatny i komercyjny (pozostałe 2.3 środki transportu)4 3.1 Gospodarka odpadami 3.2 Gospodarka wodno-ściekowa 3.3 Oświetlenie publiczne Dystrybucja ciepła, energii elektrycznej 3 Gospodarka komunalna 3.4 i gazu ziemnego Produkcja energii elektrycznej, ciepła 3.5 i chłodu w instalacjach nie objętych EU ETS 3.6 Zieleń 4.1 Planowanie miejskie 4 Zarządzanie miastem 4.2 Zamówienia publiczne 4.3 Informacja i edukacja Źródło: Opracowanie własne

XI.1.5. Stan obecny

XI.1.5.1. Dane ogólne

Gmina Wieliczka położona jest w województwie małopolskim w powiecie wielickim. Leży na południowy - wschód od Krakowa, zajmuje obszar 100,1 km2. Obszar gminy Wieliczka położony jest w dorzeczu rzeki Raby, Wilgi oraz Serafy, które wpływają do Wisły, stanowiącej północną granicę gminy. Jej strukturę administracyjną tworzy miasto Wieliczka oraz następujące sołectwa: Brzegi, Byszyce, Chorągwica, Czarnochowice, Dobranowice, Golkowice, Gorzków, Grabie, Grabówki, Grajów, Jankówka, Janowice, Kokotów, Koźmice Małe, Koźmice Wielkie, Lednica Górna, Mała Wieś, Mietniów, Pawlikowice, Podstolice, Raciborsko, Różnowa, Siercza, Strumiany, Sułków, Sygneczów, Śledziejowice, Węgrzce Wielkie oraz Zabawa. Gmina graniczy na północnym zachodzie z Krakowem, na południu z gminami Dobczyce i Gdów, na wschodzie z gminami Biskupice i Niepołomice a na zachodzie z gminami Świątniki i Siepraw.

4 transport samochodowy, komunikacja piesza i rowerowa, kolej 17

Rysunek XI.2. Wieliczka - ogólny plan gminy

Źródło: (Google Maps, 2015) Wieliczka to jedno z najczęściej odwiedzanych miast Małopolski. Przykładowo, w roku 2013 kopalnia w Wieliczce gościła 684,2 tys. turystów, co stanowi o 8% więcej niż w pierwszych siedmiu miesiącach 2012 roku. Oznacza to wzrost liczby odwiedzających o 52,2 tys. osób. Doskonałe położenie - bliskie sąsiedztwo głównych węzłów komunikacyjnych, piękne zabytki i nowe inwestycje władz, plasują w tej chwili Wieliczkę w czołówce najatrakcyjniejszych miast Polski.

XI.1.5.2. Struktura demograficzna

Gęstość zaludnienia w gminie Wieliczka pod koniec roku 2013 wynosiła 554 osoby/km2. Jest ona ponad dwukrotnie wyższa niż średnia gęstość zaludnienia w województwie małopolskim, wynosząca 221 osób/km2. Ogółem gminę zamieszkuje 55 231 osób. Kobiety stanowią 51,3% ogółu mieszkańców (28 330), a mężczyźni 48,7% (26 931). Tabela XI.3. Ludność wg miejsca zameldowania i zamieszkania i płci w gminie Wieliczka

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni Jednostka Osób % Osób % Osób % Populacja 55 231 100 28 330 51,3 26 931 48,7 Źródło: Dane wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013) Porównując dane za rok 2010, stwierdzono, iż gęstość zaludnienia wzrosła. Przyrost ten wyniósł ponad 20 osób na 1 km2. Zauważono niewielki spadek współczynnika feminizacji.

Tabela XI.4. Liczba ludności i gęstość zaludnienia w gminie Wieliczka

Jednostka Liczba ludności Gęstość zaludnienia [os./km2] terytorialna 2010 2013 2010 2013 Wieliczka 52 821 55 231 530 554 Wieliczka- 20 476 21 318 1 527 1 590 miasto Wieliczka – 32 345 33 913 375 393 obszar wiejski Województwo 3 336 699 3 360 581 220 221 małopolskie Źródło: Dane wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013)

Tabela XI.5. Struktura wiekowa gminy Wieliczka w latach 2010 i 2013

Jednostka terytorialna Wieliczka - Wieliczka – Grupa wiekowa Rok Wieliczka miasto obszar wiejski Liczba [%] Liczba [%] Liczba [%] 2010 52 821 100 20 476 38,8 32 345 61,2 Ogółem 2013 55 231 100 21 318 38,6 33 913 61,4 Wiek 2010 10 935 20,7 3 883 7,3 7 052 13,3 przedprodukcyjny 2013 11 319 20,5 4 073 7,4 7 246 13,1 2010 33 871 64,1 12 936 24,5 20 935 39,6 Wiek produkcyjny 2013 35 006 63,4 13 203 23,9 21 803 39,5 Wiek produkcyjny 2010 21 871 41,4 8 382 15,9 13 489 25,5 mobilny 2013 22 820 41,3 8 685 15,7 14 135 25,6 Wiek produkcyjny 2010 12 000 22,7 4 554 8,6 7 446 14,1 niemobilny 2013 12 000 21,7 4 518 8,1 7 668 14,5 2010 8 015 15,2 3 657 6,9 4 358 8,2 Wiek poprodukcyjny 2013 8 906 16,1 4 042 7,3 4 864 8,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013) Na podstawie danych przedstawionych wyżej stwierdzono, że w latach 2010 i 2013 udział poszczególnych grup wiekowych zmienia się nieznacznie. Jest on zachowany na stały poziomie. Najliczniejsza grupa wiekowa w roku 2013 to mieszkańcy w wieku produkcyjnym (35 006 osób), najmniej liczna to grupa mieszkańców w wieku poprodukcyjnym (8 906 osób).

XI.1.5.3. Energetyka

XI.1.5.3.1. Energia elektryczna

Na terenie gminy Wieliczka znajduje się napowietrzna dwutorowa linia energetyczna napięcia 400 kV relacji Tarnów-Tucznawa oraz napowietrzna dwutorowa linia 220 kV relacji Skawina- Klikowa z odgałęzieniem do GPZ Wanda. Właścicielem i użytkownikiem linii są Polskie Sieci Energetyczne S.A. Obszar gminy zaopatrywany jest w energię elektryczną przez Główne Punkty Zasilania: GPZ Wieliczka i GPZ Niepołomice oraz punkty zlokalizowane w Bieżanowie, Świątnikach Górnych i Dobczycach. GPZ Wieliczka wyposażony jest w 2 transformatory: 16 MVA i 25 MVA oraz posiada rezerwę mocy. Odbiorcy zaopatrywani są w energię poprzez system sieci napowietrznej średniego napięcia i stacje transformatorowe SN/0,4 kV. Stacje transformatowe to głównie stacje napowietrzne – słupowe. Ich moc waha się w granicach 400- 30 kVA. Są one zasilane siecią SN o napięciu 15 kV. Urządzenia energetyczne – linie SN, NN

i stacje transformatorowe - są własnością i pozostają w użytkowaniu Zakładu Energetycznego Kraków S.A. Istniejące urządzenia i sieci pozwalają na pokrycie zapotrzebowania na energię elektryczną.

XI.1.5.3.2. Oświetlenie uliczne

W oświetleniu ulicznym gminy Wieliczka wykorzystano lampy sodowe, rtęciowe i metalohalogenkowe. Liczba punktów świetlnych na terenie gminy wynosi 4258 szt. a szacunkowe zużycie energii 2 533 MWh/rok (przy przeciętnym rocznym czasie świecenia 4220 h, moc punktów świetlnych 600 kW). Sygnalizacja świetlna oparta jest natomiast na diodach LED. Są to diody o niskim napięciu, ich roczny czas świecenia wynosi 8760 h. Wyróżnionych zostało 6 punktów oświetlenia na odcinku drogi krajowej 94. Tabela XI.6 oraz Tabela XI.7 przedstawiają dane Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad opisujące oświetlenie uliczne dla gminy Wieliczka w roku 2010 oraz 2013. Tabela XI.6. Dane dotyczące sygnalizacji świetlnej gminy Wieliczka w roku 2010

Parametry 2010 DK94g DK94g DK94g DK94g DK94g Lokalizacja Wieliczka Wieliczka DK94g Wieliczka Wieliczka Wieliczka Wieliczka ul. oświetlenia ul. ul. ul.Czarnochowska ul. ul.Reformacka Niepołomska Krakowska Bogucka Grottgera Technologia Diody LED Diody LED Diody LED Diody LED Diody LED Diody LED oświetleniowa Moc punktu świetlnego 12 12 12 12 12 12 [W] Ilość punktów 24 36 24 24 24 42 [szt.] Moc całkowita 0,288 0,432 0,288 0,288 0,288 0,504 [kW] Roczne zużycie energii 2,100 6,500 2,300 1,700 1,800 2,900 elektrycznej [MWh] C – niskie C – niskie C – niskie C – niskie C – niskie C – niskie Napięcie sieci napięcie napięcie napięcie napięcie (nn) napięcie (nn) napięcie (nn) (nn) (nn) (nn) Całkowite roczne koszty zużycia 1 550,00 3 500,00 1 540,00 1 200,00 1 135,00 1 798,00 energii elektrycznej [PLN/kWh] Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2015)

Tabela XI.7. Dane dotyczące sygnalizacji świetlnej i gminy Wieliczka w roku 2013

Parametry 2013 DK94g DK94g DK94g DK94g DK94g Wieliczka DK94g Lokalizacja Wieliczka Wieliczka Wieliczka Wieliczka ul. Wieliczka ul. oświetlenia ul. ul. ul. ul. Czarnochowska Niepołomska Krakowska Bogucka Reformacka Grottgera Technologia Diody LED Diody LED Diody LED Diody LED Diody LED Diody LED oświetleniowa Moc punktu 12 12 12 12 12 12 świetlnego [W] Ilość punktów 24 36 24 24 24 42 [szt.] Moc całkowita 0,288 0,432 0,288 0,288 0,288 0,504 [kW] Roczne zużycie energii 1,500 3,800 1,300 1,200 1,600 3,000 elektrycznej [MWh] C – niskie C – niskie C – niskie C – niskie C – niskie C – niskie Napięcie sieci napięcie napięcie napięcie napięcie napięcie (nn) napięcie (nn) (nn) (nn) (nn) (nn) Całkowite roczne koszty zużycia energii 1 065,00 2 100,00 980,00 1 220,00 1 120,00 1 980,00 elektrycznej [PLN/kWh] Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2015)

XI.1.5.3.3. Zaopatrzenie w paliwa gazowe

Przez Gminę Wieliczka przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia, będące w eksploatacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. w Warszawie, Oddział Przesyłu w Tarnowie, ul. Bandrowskiego 16a, 33-100 Tarnów. Na obszarze gminy zlokalizowane są stacje redukcyjno – pomiarowe:

 Raciborsko o przepustowości 3000 m³/h

 Śledziejowice o przepustowości 9000 m³/h

 Węgrzce Wielkie o przepustowości 2500 m³/h Odbiorcy zlokalizowani na terenie gminy Wieliczka zasilani są ze stacji Raciborsko, Węgrzce Wielkie i Śledziejowice. Ze stacji Śledziejowice zasilani są również odbiorcy z południowej części Krakowa. Tabela XI.8. Stacje redukcyjno-pomiarowe w gminie Wieliczka

Przepustowość Rok Stan Nazwa Stacji Zasilany teren [Nm3/h] budowy techniczny Raciborsko 3000 1998 Gmina Wieliczka dobry 1968 Wieliczka 6000 Gmina Wieliczka dobry (1995) Wieliczka-Bogucice 2500 2002 Kopalnia Soli bardzo dobry Miasto Kraków, Śledziejowice 9000 1993 dobry Gmina Wieliczka Węgrzce Wielkie 2500 1968 Gmina Wieliczka dobry Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych (Urząd Miasta i Gminy Wieliczka, 2015) Na terenie gminy znajduje się złoże gazu ziemnego „Raciborsko” eksploatowane przez Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. w Warszawie, Oddział Sanok, Zakład Górnictwa Nafty 21

i Gazu w Sanoku. Gaz dostarczany jest do wszystkich miejscowości w gminie. Gaz ziemny wysokometanowy dostarczany jest do celów komunalno-bytowych oraz na potrzeby usług i przemysłu. Za eksploatację sieci gazowej niskiego i średniego ciśnienia odpowiedzialna jest Karpacka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie, Oddział Zakład Gazowniczy w Krakowie ul. Gazownicza 16, 31-060 Kraków. Większa część gminy zaopatrywana jest w gaz poprzez sieć rozdzielczą średniego ciśnienia, oprócz wschodniej i północnej części wsi Węgrzce Wielkie zasilanej z sieci niskiego ciśnienia. Źródłem zaopatrzenia w gaz sieci średnioprężnych są stacje redukcyjno-pomiarowa w Wieliczce, Śledziejowicach, Węgrzcach Wielkich, Raciborsku oraz poza terenem gminy w Świątnikach Górnych i Przebieczanach. System sieci średnioprężnych w południowej części gminy powiązany jest ze stacjami redukcyjno - pomiarowymi zlokalizowanymi w Gdowie i Dobczycach. Tabela XI.9 i Tabela XI.10 przedstawiają dane liczbowe dotyczące systemu gazowniczego i odbiorców gazu na terenie gminy Wieliczka.

Tabela XI.9. Liczba czynnych przyłączy gazowych oraz odbiorców gazu w latach 2010 i 2013 w gminie Wieliczka

Czynne przyłącza do budynków Odbiorcy gazu Jednostka mieszkalnych i niemieszkalnych Gosp. terytorialna [szt.] 2010 2013 2010 2013 Wieliczka 10 119 10 955 13 358 14 689 Wieliczka- miasto 2 593 2 880 6 182 6 602 Wieliczka – obszar wiejski 7 526 8 075 7 176 8 087 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013)

Tabela XI.10. Długość sieci gazowych na terenie gminy Wieliczka w latach 2010 i 2013

Długość czynnej Długość czynnej Długość czynnej Jednostka sieci ogółem [m] sieci przesyłowej [m] sieci rozdzielczej [m] terytorialna 2010 2013 2010 2013 2010 2013

Wieliczka 651 295 667 300 27 045 27 215 624 250 640 085 Wieliczka- miasto 120 633 126 777 4 798 4 862 115 835 121 915 Wieliczka – obszar wiejski 530 662 540 523 22 247 22 353 508 415 518 170 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013) Stan techniczny sieci gazowej jest dobry. Istniejący system gazowniczy na obszarze gminy posiada przepustowość zapewniającą zaspokojenie potrzeb dla celów komunalno-bytowych i grzewczych. w najbliższych latach modernizacja lub rozbudowa sieci gazowych na terenie gminy będzie następować tylko w przypadkach podłączenia nowych odbiorców do istniejącej sieci.

XI.1.5.3.4. Energia cieplna

Na obszarze gminy Wieliczka nie pracują scentralizowane systemy ogrzewania. Zaopatrzenie w ciepło ma tutaj charakter indywidualny, poprzez zasilanie obiektów przez określone źródła ciepła. w procesach energetycznych są wykorzystywane następujące paliwa:

 kotłownie - gaz ziemny, 22

 ogrzewania mieszkaniowe - gaz ziemny, węgiel, drewno oraz koks. Najczęściej stosowanym źródłem grzewczym w budownictwie jednorodzinnym w gminie Wieliczka są kotły węglowe (ok. 44%). Drugie, pod względem częstości występowania są kotły gazowe, które stanowią ok. 43% ogólnej liczby kotłów. Około 7% gospodarstw posiada piece kaflowe, stosowane do ogrzewania. Najrzadziej stosowanymi są kotły olejowe, pompy ciepła oraz inne źródła grzewcze. Duża popularność kotłów węglowych jest spowodowana przede wszystkim niskimi cenami tego rodzaju paliwa oraz dawnymi przyzwyczajeniami mieszkańców. Często stosowane są również kotły gazowe, których dużą zaletą jest wygodne użytkowanie i niewielka emisja zanieczyszczeń do powietrza. Rysunek XI.3 przedstawia średni udział poszczególnych sposobów ogrzewania.

piece kotły olejowe; kaflowe; 7% 6% pompy ciepła; 0%

kotły węglowe kotły gazowe kotły gazowe; kotły węglowe; 43% 44% piece kaflowe kotły olejowe pompy ciepła

Rysunek XI.3. Przeciętny udział poszczególnych sposobów ogrzewania w Gminie Wieliczka Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, 2015) Średnie wartości zużycia węgla, gazu i drewna w gminie Wieliczka wynoszą odpowiednio: 3,58 t węgla/rok, 1400 m3 gazu/rok oraz 4,67 m3 drewna/rok.

XI.1.5.3.5. Alternatywne źródła energii

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii to jest energii rzek, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalnej lub biomasy przyczynia się do oszczędzania zasobów surowców energetycznych oraz poprawy stanu środowiska. Ilość promieniowania słonecznego padającego na powierzchnię poziomą dla obszaru województwa małopolskiego waha się w granicach od 980 do 1060 kWh/(m2*rok). Takie warunki stwarzają możliwość pozyskania słonecznej energii cieplnej głównie dla potrzeb przygotowywania ciepłej wody użytkowej i dogrzewania budynków (szkół, domków letniskowych, basenów, hal sportowych, czy budynków użyteczności publicznej). Wielkość promieniowania słonecznego na obszarze Polski przedstawia Rysunek XI.4. Energia promieniowania słonecznego może być wykorzystywana również do uzyskiwania energii elektrycznej bezpośrednio z ogniw fotoelektrycznych. Przed zastosowaniem rozwiązań solarnych należy przeprowadzić analizę techniczno-ekonomiczną.

Rysunek XI.4. Wielkość promieniowania słonecznego w Polsce Źródło: (Powiślańska Regionalna Agnecja Zarżadzania Energią, 2015) Na wielu obiektach użyteczności publicznej zamontowane zostały instalacje solarne w ramach realizacji inwestycji pod nazwą „Poprawa jakości powietrza poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii - wykonanie instalacji solarnych na budynkach użyteczności publicznej w gminie Wieliczka”. Instalacje OZE zamontowano na dachach wiejskich szkół podstawowych w Golkowicach, Podstolicach, Gorzkowie, Śledziejowicach, w przedszkolach w Śledziejowicach oraz Strumianach, a także w Szkole Podstawowej nr 2 w Wieliczce. Nowoczesne kolektory zainstalowano również na dachach budynków gimnazjum w Węgrzcach Wielkich oraz Koźmicach Wielkich. w kolektory słoneczne zaopatrzone są również domy kultury w Czarnochowicach i Grabiu, świetlica w Koźmicach Wielkich. Ponadto, na terenie gminy wykonano, na budynkach prywatnych, ponad 800 instalacji wykorzystujących energię słoneczną. Tabela XI.11 przedstawia listę obiektów, na których dokonano montażu kolektorów słonecznych.

Tabela XI.11. Lista nazw oraz położenia obiektów w gminie Wieliczka, na których zamontowano kolektory słoneczne.

Lp. Nazwa oraz położenie obiektu Basen, hala, - Centrum Edukacyjno- 1. Rekreacyjne w Wieliczce 2. Gimnazjum w Węgrzcach Wielkich 3. Gimnazjum w Koźmicach Wielkich 4. Orlik w Parku A. Mickiewicza – w Wieliczce Korty tenisowe – Park A. Mickiewicza 5. w Wieliczce 6. Szkoła Podstawowa w Golkowicach 7. Szkoła Podstawowa w Podstolicach 8. Przedszkole w Śledziejowicach 9. Szkoła Podstawowa w Gorzkowie 10. Szkoła Podstawowa nr 3 w Wieliczce 11. Świetlica w Koźmicach Wielkich 12. Dom Ludowy w Czarnochowicach 13. Szkoła Podstawowa w Śledziejowicach 14. Dom Ludowy w Grabiu 15. Przedszkole w Strumianach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych (Urząd Miasta i Gminy Wieliczka, 2015)

Przez obszar gminy przepływa rzeka Wilga oraz liczne potoki, stanowiące potencjalne żródło energii wodnej. w gminie Wieliczka została wydana jedna decyzja środowiskowa dotycząca budowy elektrowni wodnej na rurociągu tranzytowym wody pitnej. Obszar gminy zlokalizowany jest w strefie niekorzystnie położonej, o małych zasobach energetycznych wiatru. w strefie tej średnia roczna prędkość wiatru na wysokości 30 m nad poziomem gruntu według danych IMGW wynosi 3,0-3,5 m/s. Energia wiatru na wysokości 10 m mieści się w przedziale 250 – 500 kWh/(m2/rok), a energia wiatru na wysokości 30 m mieści się w przedziale 500 – 750 kWh/(m2/rok). przekracza 5,5 m/s. Zasoby energetyczne wiatru w gminie Wieliczka nie umożliwiają wykorzystania energii wiatru w szerszej skali. Planowaną inwestycję siłowni wiatrowej należy poprzedzić szczegółową analizą ekonomiczno-techniczną.

XI.1.5.4. Budownictwo i gospodarstwa domowe

Gmina Wieliczka to gmina o charakterze miejsko-wiejskim. Przeważa zabudowa jednorodzinna z udziałem zabudowy zagrodowej i budowy wielorodzinnej (głównie miasto Wieliczka). Pozostała zabudowa to budynki administracji, obiekty handlowo-usługowe, budynki gospodarcze oraz zakłady pracy. w 2013 roku zasoby mieszkaniowe na obszarze gminy Wieliczka stanowiło 17 988 mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 1 631 620 m2. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania wynosi 95,8 m2, a przeciętna liczba osób przypadająca na jedno mieszkanie to 3,29 osoby. Tabela XI.12 przedstawia liczbę mieszkań ogółem oraz powierzchnię użytkową na rok 2010 i 2013.

Tabela XI.12. Liczba mieszkań ogółem oraz powierzchnia użytkowa na rok 2010 i 2013 w gminie Wieliczka

Ogółem Powierzchnia użytkowa Jednostka terytorialna Mieszkania [sztuki] mieszkania [m2] 2010 2013 2010 2013 Wieliczka 16 926 17 988 1 494 671 1 631 620 Wieliczka- miasto 7 529 7 951 580 878 622 432 Wieliczka – obszar wiejski 9 397 10 037 913 793 1 009 188 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013) Na podstawie danych udostępnionych przez GUS dotyczących struktury wiekowej budynków w powiecie krakowskim, została opracowana szacunkowa struktura wiekowa budynków w gminie Wieliczka.

Rysunek XI.5. Struktura wiekowa budynków mieszkalnych w gminie Wieliczka Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, 2015) Z informacji przedstawionych na wykresie wynika, że największą grupę budynków mieszkalnych w gminie stanowią budynki z lat 1945-1970 i jest to aż 24% ogółu. Udział budynków z lat 1971 – 1978 wynosi 11%, a z lat 1979 – 1988 14% wszystkich obiektów. Budynki z lat 1989 – 2002 stanowią 16% ogółu, a budynki z lat 2003 – 2007 11%. Budynki wybudowane przed 1918 rokiem stanowią najmniej liczną grupę - 5% wszystkich budynków, a budynki z lat 1918 – 1944 11%. Budynki wybudowane w latach 2008-2011 i nowsze stanowią ok. 8% całości. Duży udział budynków starych, z niewystarczającym stopniem zaawansowania termomodernizacji, jest główną przyczyną wysokiego zapotrzebowania energetycznego. Budynki powstałe po 1989 r., zwykle cechują się lepszym standardem wykonania oraz zastosowaniem nowszych technologii i materiałów. W ciągu ostatnich lat liczba budynków mieszkalnych wzrosła z 16 926 (rok 2010) do 17 988 (rok 2013), co stanowi ok. 6% wzrost. Średni wiek budynku mieszkalnego w gminie to 35 lat,

co oznacza, że jest on niższy niż przeciętny wiek domów w powiecie wielickim, który według danych GUS wynosił około 41 lat. Gmina Wieliczka ma stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową. Dostęp do instaalcji wodociągowej ma 85,6% mieszkańców, natomiast z sieci kanalizacyjnej korzysta 42,1% (GUS, 2013 r.). Tabela XI.13 i Tabela XI.14 ukazują dane liczbowe dotyczące sieci wodociągowej oraz sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Wieliczka w latach 2010 i 2013.

Tabela XI.13. Sieć wodociągowa i zużycie wody w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013

Długość czynnej Liczba ludności Zużycie wody Jednostka sieci wodociągowej korzystającej z sieci w gosp. domowych terytorialna rozdzielczej [km] wodociągowej na mieszkańca [m3] 2010 2013 2010 2013 2010 2013

Wieliczka 430,8 448,0 44 547 47 253 28,3 28,3 Wieliczka- miasto 118,4 124,7 199 52 20 816 37,0 34,1 Wieliczka – obszar wiejski 312,4 323,3 24 595 26 437 22,8 24,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013)

Tabela XI.14. Długość sieci kanalizacyjnej i ilość odprowadzonych ścieków w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 Długość czynnej sieci Ilość odprowadzonych Jednostka kanalizacyjnej [km] ścieków [dm3] terytorialna 2010 2013 2010 2013

Wieliczka 94,3 97,5 1491 1536,0 Wieliczka- miasto 61,5 63,7 1366 1406,0 Wieliczka – obszar wiejski 32,8 33,8 125 130,0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013)

XI.1.5.5. Transport

XI.1.5.5.1. Transport drogowy

Przez teren gminy Wieliczka przebiegają drogi różnej kategorii:

 drogi krajowe – w zarządzaniu: Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie ul. Mogilska 25 31-542 Kraków;  drogi wojewódzkie – w zarządzaniu: Zarządu Dróg Wojewódzkich w Krakowie ul. Głowackiego 56, 30-085 Kraków;  drogi powiatowe – w zarządzaniu: Zarządu Dróg Powiatowych w Wieliczce ul. Sienkiewicza 13A, 32-020 Wieliczka;  drogi gminne na terenie gminy Wieliczka - w zarządzaniu: Gminny Zarząd Dróg w Wieliczce ul. Limanowskiego 32 , 32-020 Wieliczka. Tabela XI.15 przedstawia szczegółowy wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Wieliczka.

Tabela XI.15. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Wieliczka

Długość Lp. Numer Nazwa drogi/ ulicy odcinka (w km) 1. 051 K ul. Ochota 1,163 2. 2050 K ul. Krzyszkowicka 1,340 3. 2047 K ul. Sadowa 1,768 ul. Janińska - 4. 2045 K 2,053 ul. Kościuszki ul. Klaśnieńska (do ul. 5. 2027 K 0,562 Janińskiej) 6. 2027 K Wieliczka - Myślenice 9,678 7. 2032 K przez Koźmice 2,155 8. 2049 K ul. Kasztanowa 0,580 Mogilany - Raciborsko do 9. 2026 K 4,450 964 10. 2031 K Koźmice - Zalas 3,297 11. 2040 K Gorzków - Byszyce 2,024 12. 2033 K Gorzków - Jankówka 2,158 13. 1954 K Dziekanowice - Jankówka 1,944 14. 1953 K Gorzków - Brzączowice 0,295 15. 2044 K ul. Jedynaka 0,856 16. 2022 K Wieliczka - Sułów 3,708 17. 2036 K Chorągwica - Raciborsko 1,956 od 964 Raciborsko 18. 2026 K 2,023 - Dobranowice 19. 2023 K Biskupice - Kunice 2,356 20. 2025 K Mietniów - Raciborsko 2,215 21. 2028 K Zbydniowice - Grabówki 5,332 22. 2029 K Podstolice - Ochojno 3,265 Koźmice Wielkie - 23. 2030 K 2,751 Rzeszotary 24. 2034 K Roznowa - Siercza 1,577 25. 2035 K Wieliczka - Grabówki 1,342 26. 2037 K Wieliczka - Czarnochowice 2,227 27. 2039 K Śledziejowice - Brzegi 5,063 28. 2012 K Bieżanów -Grabie 6,623 Targowisko - Węgrzce 29. 2009 K 1,620 Wielkie 30. 2011 K Kraków - Niepołomice 6,316 31. 2013 K Sułków - Tomaszkowice 2,850 32. 2038 K Mała Wieś - Strumiany 2,138 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych (Urząd Miasta i Gminy Wieliczka, 2015)

Tabela XI.16 Wykaz dróg gminnych na terenie Gminy Wieliczka

L.p. Nr drogi Ulica/droga 151 560901 K Bieżanów Zalesie 152 560902 K Węgrzce Wielkie – od drogi gminnej nr 560935 K 153 560903 K Zabawa – od drogi powiatowej 2013K 154 560904 K Kokotów Brzegi 155 560905 K Węgrzce Wielkie 156 560906 K Pawlikowice

157 560907 K Chorągwica Grajów – od drogi powiatowej 2026K 158 560908 K Węgrzce Wielkie – do dr. gminnej 560945 K 159 560909 K Rożnowa-Siercza – do drogi powiatowej 2027K 160 560910 K Węgrzce Wielkie 161 560911 K Koźmice Małe 162 560912 K Polanki – Podstolice 163 560913 K Węgrzce Wielkie – od drogi gminnej 560945 K 164 560914 K Zabawa – Śledziejowice 165 560915 K Janowice – Rzeszotary 166 560916 K Golkowice 167 560917 K Czarnochowice - Bogucice 168 560918 K Czarnochowice – Olszynki 169 560919 K Czarnochowice – Śledziejowice 170 560920 K Czarnochowice 171 560921 K Śledziejowice Kresy 172 560922 K Kokotów 173 560923 K Śledziejowice Zabawa 174 560924 K Śledziejowice Strumiany 175 560925 K Strumiany Zabawa 176 560926 K Zabawa 177 560927 K Kokotów 178 560928 K Kokotów Niedzielszczyzna I 179 560929 K Kokotów Niedzielszczyzna II 180 560930 K Kolonia Kokotów- Węgrzce 181 560931 K Grabie Szczurów 182 560932 K Grabie Zembrzeg 183 560933 K Brzegi 184 560934 K Węgrzce Wielkie – Krupy I 185 560935 K Węgrzce Wielkie 186 560936 K Grabie – na Kępy 187 560937 K Grabie – Grucyn 188 560938 K Węgrzce Wielkie –Krupy II 189 560939 K Węgrzce Wielkie – Brody 190 560940 K Węgrzce Wielkie – Wzory Brody 191 560941 K Węgrzce Wielkie – Przy Torze 192 560942 K Węgrzce Wielkie – Pożogi 193 560943 K Węgrzce Wielkie – Pożogi II 194 560944 K Węgrzce Wielkie – na Piaskach 195 560945 K Węgrzce Wielkie – na Piaskach 196 560946 K Węgrzce Wielkie 197 560947 K Węgrzce Wielkie – Ochmanów 198 560948 K Mała Wieś – Pyrzycki – na Zaboju 199 560949 K Mała Wieś 200 560950 K Mała Wieś – Krańcówka 201 560951 K Zabawa ul. Zielona 202 560952 K Zabawa – Przez Wieś 203 560953 K Sułków Ochmanów 204 560954 K Sułków Doły 205 560955 K Sułków Przebieczany 206 560956 K Lednica Górna Sułków 207 560957 K Lednica Górna Tomaszkowice 208 560958 K Lednica Górna 209 560959 K Lednica Górna Łysa Góra I 210 560960 K Lednica Górna – Łysa Góra II 211 560961 K Lednica Górna Kozi Rożek 212 560962 K Lednica Górna Pasternik I 213 560963 K Lednica Górna Pasternik II 214 560964 K Lednica Górna Chorągwica I 215 560965 K Chorągwica w Łąkach 29

216 560966 K Lednica Górna Chorągwica II 217 560967 K Chorągwica – Lednica Górna 218 560968 K Chorągwica na Gaiskach 219 560969 K Dobranowice 220 560970 K Chorągwica Dobranowice 221 560971 K Mietniów Chorągwica 222 560972 K Mietniów Mogiłki 223 560973 K Mietniów 224 560974 K Mietniów Pawlikowice 225 560975 K Pawlikowice Taszyce Podedwór 226 560976 K Pawlikowice Taszyce Kopaliny 227 560977 K Siercza Brzeziny I 228 560978 K Siercza Brzeziny II 229 560980 K Siercza Brzeziny III 230 560981 K Siercza Głęboczki 231 560982 K Siercza Wolnica 232 560983 K Sygneczów Kamieniec – Mulowizna 233 560984 K Sygneczów Lasowisko 234 560985 K Raciborsko Mostki – Podedwór 235 560986 K Raciborsko Mostki – Podlipowa 236 560987 K Raciborsko Nowe Pole 237 560988 K Raciborsko nad Banitą 238 560989 K Grajów Przymiarki 239 560990 K Grajów Rudnik 240 560991 K Grajów Kopaliny 241 560992 K Grajów I 242 560993 K Grajów Zalesie 243 560994 K Grajów Zamarzanka 244 560995 K Grajów Zakowa 245 560996 K Raciborsko Rola 246 560997 K Grajów Dębówka 247 560998 K Grajów II 248 560999 K Grajów Osice 249 561000 K Dobranowice Makowa 250 561001 K Dobranowice Sławkowice 251 561002 K Dobranowice Zawidnie 252 561003 K Grajów Wola Dobranowska 253 561004 K Dobranowice Wola Dobranowska 254 561005 K Podstolice – Janowice Krzynica 255 561006 K Golkowice Pastwiska 256 561007 K Golkowice Szkoła 257 561008 K Golkowice Sosnowiec 258 561009 K Golkowice Gracówka I 259 561010 K Golkowice Gracówka II 260 561011 K Golkowice Podlesie 261 561012 K Grabówki Zamłynie 262 561013 K Golkowice Obrytki 263 561014 K Koźmice Małe Zagrody 264 561015 K Raciborsko Witkowie 265 561016 K Raciborsko Podgorzków 266 561017 K Dobranowice Wypociny 267 561018 K Dobranowice Pasternik 268 561019 K Siercza na Potoku 269 561020 K Koźmice Wielkie Zawildze 270 561021 K Koźmice Wielkie – Koźmice Małe 271 561022 K Koźmice Małe 272 561023 K Janowice do Wilgi 273 561024 K Janowice Sroczyce 274 561025 K Janowice Panciawa I 30

275 561026 K Koźmice Wielkie Panciawa- Podjanowice 276 561027 K Koźmice Wielkie Bugaj I 277 561028 K Koźmice Wielkie Bugaj II 278 561029 K Koźmice Wielkie Mogiłki 279 561030 K Koźmice Wielkie Zalesie 280 561031 K Janowice Panciawa 281 561032 K Janowice Zatyczanka 282 561033 K Byszyce – Gorzków 283 561034 K Gorzków- Dulany 284 561035 K Byszyce – Łany 285 561036 K Byszyce – Pasternik 286 561037 K Gorzków I 287 561038 K Gorzków – Podstołówka 288 561039 K Gorzków – Sikorzyniec 289 561040 K Gorzków – Jankówka 290 561041 K Gorzków – Czarnociny 291 561042 K Byszyce 292 561043 K Raciborsko – Lipowa 293 561044 K Jankówka – Gręby 294 561045 K Jankówka Podgwizdów 295 561046 K Gorzków – Czarnociny II 296 561047 K Gorzków – Bieńkowice 297 561048 K Gorzków II 298 561049 K Podstolice – Za Rzeką 299 561050 K Podstolice – Pastwiska 300 561051 K Podstolice – Golkowice Kaliskie 301 561052 K Podstolice – Polanki I 302 561053 K Podstolice – Polanki II 303 561054 K Podstolice – Polanki III 304 561055 K Podstolice – Szwaby I 305 561056 K Podstolice – Szwaby II 306 561057 K Podstolice – do Rzeki 307 561058 K Janowice – Szwaby 308 561059 K Podstolice – Za Młynie 309 561060 K Brzegi – Duża Grobla 310 561061 K Brzegi Poniekąd 311 561062 K Grabie Cmentarz 312 561063 K Siercza Przetakówka 313 561064 K Rożnowa 314 561065 K Koźmice Wielkie- Bugaj 315 561066 K Dobranowice 316 561067 K Byszyce – Kopce Kawęciny 317 561068 K Brzegi – od drogi powiatowej 2011K 318 561069 K Brzegi – od drogi powiatowej 2011K 319 561070 K Byszyce – od drogi powiatowej 2040K 320 561071 K Byszyce – od drogi powiatowej 2040K 321 561072 K Byszyce – od drogi powiatowej 2040K 322 561073 K Byszyce – od drogi powiatowej 2040K 323 561074 K Byszyce – od drogi powiatowej 2040K 324 561075 K Czarnochowice – od drogi gminnej nr 560920 K 325 561076 K Dobranowice – od drogi powiatowej nr 2026K 326 561077 K Golkowice – od drogi powiatowej 2029K 327 561078 K Golkowice – od drogi gminnej 561051 K 328 561079 K Golkowice – od drogi gminnej 561011 K 329 561080 K Golkowice – od drogi gminnej 560916 K 330 561081 K Golkowice – od drogi gminnej 560916 K 331 561082 K Golkowice – od drogi gminnej 561009 K 332 561083 K Golkowice – od drogi powiatowej 2028K 333 561084 K Grabie – od drogi powiatowej 2011K 31

334 561085 K Grabie – od drogi powiatowej 2011K 335 561086 K Grabie – od drogi gminnej 560931 K 336 561087 K Grabie – od drogi gminnej 560931 K 337 561088 K Grabie od drogi powiatowej 2012K 338 561089 K Grabówki – od drogi powiatowej 2028K 339 561090 K Grabówki – od drogi powiatowej 2028K 340 561091 K Grabówki – od drogi powiatowej 2028K 341 561092 K Grabówki – od drogi powiatowej 2044K 342 561093 K Grabówki – od drogi powiatowej 2044K 343 561094 K Grabówki – od drogi powiatowej 2044K 344 561095 K Grajów – od drogi gminnej 561018K 345 561096 K Grajów – od drogi gminnej 560907K 346 561097 K Grajów – od drogi gminnej 560907K 347 561098 K Janowice – od drogi gminnej 561005 K do 560983 K 348 561099 K Janowice – od drogi gminnej Rzeszotary Dolne 349 561100 K Kokotów – od drogi gminnej 560904 K 350 561101 K Kokotów – od drogi gminnej 560928 K 351 561102 K Kokotów – od drogi gminnej 560922 K Kokotów 352 561103 K odc. 1 – od drogi powiatowej 2012K Kokotów odc. 2 – od drogi powiatowej 2039K 353 561104 K Kokotów – od drogi powiatowej 2012K Kokotów odc. 1 – od drogi powiatowej 2012K 354 561105 K Kokotów odc. 2 – od odc. 1 355 561106 K Koźmice Wielkie – od drogi powiatowej 2032K 356 561107 K Koźmice Wielkie – od drogi powiatowej 2027K 357 561108 K Koźmice Wielkie – od drogi gminnej 561026 K 358 561109 K Lednica Górna 359 561110 K Lednica Górna – od drogi gminnej 560963 K 360 561111 K Mietniów – Chorągwica – do drogi gminnej 560961 K 361 561112 K Pawlikowice – od drogi gminnej 560906 K 362 561113 K Pawlikowice – od drogi gminnej 560906 K 363 561114 K Pawlikowice – od drogi wojewódzkiej 964 Pawlikowice – Rożnowa – od drogi gminnej 560977 K do drogi 364 561115 K powiatowej 2034K 365 561116 K Podstolice – od drogi gminnej 561057 K 366 561117 K Podstolice – od drogi gminnej 561049 K Podstolice – od drogi gminnej 367 561118 K 561049 K do drogi powiatowej 2029K 368 561119 K Podstolice – od drogi powiatowej 2029K 369 561120 K Podstolice – od drogi gminnej 560912 K do 561057 K 370 561121 K Podstolice – od drogi gminnej 560912 K do 561057 K 371 561122 K Podstolice 372 561123 K Podstolice – od drogi gminnej 560912 K 373 561124 K Podstolice – od drogi gminnej 560912 K do 560912 K 374 561125 K Raciborsko – od drogi powiatowej 2026 K 375 561126 K Raciborsko – od drogi powiatowej 2026 K 376 561127 K Raciborsko odc.1 – od drogi powiatowej 2026K 377 561128 K Raciborsko odc.2 – od odc. 1 378 561129 K Raciborsko – od drogi powiatowej 2026K 379 561130 K Siercza – od drogi powiatowej 2027K 380 561131 K Siercza – od drogi gminnej 560909 K Siercza - Koźmice Wielkie – od drogi powiatowej 2027K 381 561132 K do drogi gminnej 560916 K 382 561133 K Sułków – od drogi powiatowej 2013K 383 561134 K Sułków – od drogi gminnej 561092 K 384 561135 K Sułków – od drogi gminnej 560955 K 385 561136 K Sułków - od drogi powiatowej 2013K 386 561137 K Sułków – od drogi krajowej nr 4 32

387 561138 K Sygneczów – od drogi gminnej 560909 K 388 561139 K Sygneczów – od drogi gminnej 560909 K 389 561140 K Sygneczów 390 561141 K Sygneczów – od drogi gminnej 560909 K 391 561142 K Sygneczów – do drogi gminnej 560909 K 392 561143 K Śledziejowice – od drogi powiatowej 2012K 393 561144 K Śledziejowice – od drogi powiatowej 2039K 394 561145 K Węgrzce Wielkie – od drogi powiatowej 2012K 395 561146 K Węgrzce Wielkie – od drogi powiatowej 2012K 396 561147 K Węgrzce Wielkie – od drogi gminnej 560944 K Źródło: (Gminny Zarząd Dróg w Wieliczce, 2015) Ogólny stan dróg nie jest zadowalający, konieczne jest utwardzenie wielu odcinków oraz modernizacja już utwardzonych, asfaltowych, które uległy zniszczeniu. Dotyczy to wielu odcinków ulic oraz dróg gminnych i powiatowych o znaczeniu lokalnym. Wszystkie wsie w gminie posiadają połączenia komunikacyjne z siedzibą gminy. w większości usługi te wykonywane są przez przewoźników prywatnych. Nasycenie ilości połączeń komunikacyjnych należy uznać za dobre. Transport prywatny obejmuje pojazdy poruszające się po drogach z wyłączeniem pojazdów komunikacji miejskiej, zaliczamy do nich samochody osobowe (stanowiące 75,5% wszystkich pojazdów w 2010 roku oraz stanowiące 75,9% w 2013 roku), autobusy (stanowiące 0,77% wszystkich pojazdów w 2010 roku oraz stanowiące 0,82% w 2013 roku), samochody ciężarowe (stanowiące 13,6% wszystkich pojazdów w 2010 roku oraz stanowiące 12,5% w 2013 roku), jednoślady (stanowiące 8,02% wszystkich pojazdów w 2010 roku oraz stanowiące 8,65% w 2013 roku) oraz pojazdy specjalne (stanowiące 0,55% wszystkich pojazdów w 2010 roku oraz stanowiące 0,62% w 2013 roku) i ciągniki rolnicze (stanowiące 1,59% wszystkich pojazdów w 2010 roku oraz stanowiące 1,52% w 2013 roku). Ilość zarejestrowanych pojazdów na terenie gminy przedstawia Tabela XI.17. Między 2010, a 2013 rokiem zaobserwowano wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów (Tabela I.XVI). Tabela XI.17. Liczba zarejestrowanych pojazdów w gminie Wieliczka Liczba zarejestrowanych Rok 2010 Rok 2013 pojazdów wg. rodzaju Samochody osobowe [szt.] 27 428 30 552 Autobusy [szt.] 277 330 Samochody ciężarowe [szt.] 4 938 5 034 Jednoślady [szt.] 2 916 3 483 Samochody specjalne [szt.] 201 248 Ciągniki rolnicze [szt.] 578 610 Suma [szt.] 36 338 40 257 Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2015) W roku 2005 oraz 2010 Generalna Dyrekcja Dróg i Autostrad na terenie całego kraju przeprowadzała pomiar ruchu na drogach krajowych. w gminie Wieliczka taki pomiar miał miejsce na odcinku drogi krajowej 4. na podstawie wyników GDDKiA sporządzona została Tabela XI.18. Długość trasy pomiarowej w 2005 roku wynosiła 27,5 km, a w 2010 roku 47,3 km. Dodatkowo w 2010 roku pomiar wykonano także na drodze wojewódzkiej na odcinkach: Wieliczka-Przejście, Wieliczka-Niepołomice oraz Wieliczka-Gdów. Łączna długość trasy pomiarowej wynosiła 22 km.

Tabela XI.18. Średniodobowe natężenie ruchu na drogach krajowych i wojewódzkich

ciężarowe

Samochody

Rowery

Autobusy

Motocykle

mikrobusy

Odcinekdrogi

Ciągnikirolnicze

Bez

Lekkiesamochody

Samochody osobowe, Samochodyosobowe,

Długośćw odcinka ciężarowe(dostawcze)

przyczepy

Pojazdyogółemsilnikowe ZPrzyczepą Drogi krajowe - rok 2005 Wieliczka - 4,3 22 614 23 16 621 2 058 1 312 2 216 384 0 13 Obwodnica Wieliczka - 16,2 16 856 17 12 051 1 450 843 2 124 371 0 7 Targowisko Opatkowice- 0 Kąpielow- 7 15 735 16 10 873 1 731 881 2 124 110 0

Wieliczka Drogi Krajowe - Rok 2010 Wieliczka- 19,8 18 499 39 12 509 1 369 1 027 3 309 246 0 0 Szarów Opatkowice- Kąpielowa- 7,0 29 853 88 20 544 3 859 1 333 3 907 122 0 0 Wieliczka Wieliczka- 4,3 16 097 88 12 584 1 614 830 910 66 5 10 Obwodnica Wieliczka- 16,2 6 838 38 5 325 728 317 375 54 1 7 Targowisko Drogi Wojewódzkie – Rok 2010 Wieliczka- 3,0 7 457 52 5 676 1 312 216 134 67 0 - Przejście Wieliczka - 5,6 8 934 54 6 940 992 438 447 54 0 - Niepołomice Wieliczka - 13,4 7 318 66 6 389 578 146 95 37 7 - Gdów Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, 2015)

XI.1.5.5.2. Zbiorowy transport pasażerski

Na terenie gminy Wieliczka funkcjonuje 11 linii autobusowych obsługiwanych przez Miejskie przedsiębiorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie, zapewniających połączenie z Krakowem:

 Linia 204, Wieliczka- Borek Fałęcki;  Linia 244, Wieliczka- Borek Fałęcki- Czerwone Maki;  Linia 304, Wieliczka- Dworzec Główny Zachód (Galeria);  Nocny- linia 904, Wieliczka- Prądnik Biały;  Linia 301, Niepołomice- Kraków (przez Wieliczkę);  Linia 224, Wieliczka - Centrum Jana Pawła II Kraków Łagiewniki;  Linia 243, Węgrzce Wielkie – Kraków,  Linia 221, Niepołomice – Kraków;  Linia 214, Grabówki – Kraków;

 Linia R1, Wieliczka Rynek Kopalnia – Raciborsko,  Linia B1, Wieliczka Rynek Kopalnia – Byszyce. Przewozy pasażerskie do miasta Wieliczka są również realizowane przez przewoźników prywatnych. Liczbę realizowanych przez nich kursów w ciągu doby przedstawia Tabela XI.19. Ponadto istnieją również inni przewoźnicy, którzy jadąc do celu przejeżdżają przez Wieliczkę, jednakże oszacowanie ich ilości jest niemożliwe ze względu na brak odpowiednich danych.

Tabela XI.19. Zestawienie liczby kursów i pracy przewozowej realizowanych przez prywatnych przewoźników w ciągu doby na terenie gminy Wieliczka

Liczba kursów w dniu Praca przewozowa w dniu Gmina statystycznym statystycznym

roboczy sobota niedziela święto roboczy sobota niedziela święto Wieliczka 175 71 23 30 2912 1351 487 650 Źródło: (Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Kraków i gmin sąsiadujących, z którymi gmina Kraków zawarła porozumienie w zakresie organizacji publicznego transportu zbiorowego, 2015) Na terenie gminy występują również połączenia kolejowe. Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 109 łącząca Wieliczkę z Krakowem oraz Oświęcimiem. Połączenie z Krakowem zapewnia tylko jeden tor, co ogranicza liczbę połączeń kolejowych przychodzących i wychodzących z miasta. Korzystnym rozwiązaniem dla gminy Wieliczka jest przeprowadzenie przez jej teren magistrali kolejowej E30 (Zgorzelec-Medyka), łączącej zachodnią i wschodnią granicę kraju (2 przystanki w miejscowościach Kokotów i Węgrzce Wielkie). Odcinek tej linii o długości 677 km łączy najważniejsze centra i regiony ekonomiczne południowej Polski (np. Kraków – Tarnów – Rzeszów – Przemyśl). od 2000 roku PKP Polskie Linie Kolejowe SA etapami realizuje jej modernizację, a docelowym założeniem jest spełnienie przez nią parametrów głównych międzynarodowych linii kolejowych i linii transportu kombinowanego, czyli zapewnić prędkości do 160 km/h dla pociągów pasażerskich i 120 km/h dla pociągów towarowych, a także dopuszczalny nacisk do 221 kN na oś. Planowany termin zakończenia inwestycji to rok 2015.

XI.1.5.5.3. Transport niezmotoryzowany

Wieliczka jest gminą turystyczną, w związku z czym posiada szlaki turystyczne umożliwiające piesze i rowerowe przemieszczanie się turystów po jej obszarze. Są to:

 Szlak „Żółty” turystyki pieszej i rowerowej, Wieliczka – Dobczyce: z Wieliczki wiedzie on obok Zamku Żupnego, Kościoła św. Klemensa przez Rynek Górny, do Kościoła św. Sebastiana i dalej przez Lednicę Górną, Chorągwicę, Dobranowice, Żakową, Hucisko, Rudnik, Dziekanowice i Przymiarki na Stary Rynek do Dobczyc. Prowadzi on turystę wzniesieniami o licznych, ciekawych punktach widokowych, m.in. Chorągwica, przysiółek Granie k. Dobczyc. Szlak posiada znaczne walory krajobrazowe.

 Szlak rowerowy – 23 km po Pogórzu Wielickim: Wieliczka - Siercza - Brzeziny - Pawlikowice - Koźmice Małe - Raciborsko - Grajów - Dobranowice - Sułów - Biskupice - Tomaszkowice - Lednica Górna - Lednica Dolna - Wieliczka. Punkty widokowe zlokalizowane w miejscowościach Pawlikowice, Raciborsko, Biskupice, Tomaszkowice. Dodatkowo szlakiem objęto Sierczę z uwagi na zabytkowy park, którego drzewostan zaliczony został do pomników przyrody. Park oraz znajdujący się tam budynek od końca XVI wieku do i połowy XVIII wieku, były posiadłością znanego rodu Lubomirskich. 35

 Zielony szlak rowerowy w gminie Wieliczka 15,5 km: Wieliczka - Grabówki - Sygneczów - Podstolice - Janowice -Siercza – Wieliczka.

XI.1.5.5.4. Transport lotniczy

W pobliskich Balicach, w odległości ok. 28 km od centrum Wieliczki, zlokalizowany jest Międzynarodowy Port Lotniczy im. Jana Pawła II Kraków - Balice, podkrakowskie lotnisko o statusie drugiego po stołecznym lotniska w kraju.

XI.1.5.6. Gospodarka

XI.1.5.6.1. Przemysł, handel i usługi

Gmina Wieliczka posiada wysoki potencjał gospodarczy w turystyce co powiązane jest z bliskim sąsiedztwem głównych tras komunikacyjnych, zabytków (m. in. Kopalnia Soli w Wieliczce). Rynek pracy tworzą zakłady przemysłowe, przedsiębiorstwa produkcyjno- usługowe, usługi (handel, gastronomia itd.) oraz instytucje i urzędy publiczne. Wiele osób mieszkających w mieście dojeżdża do pracy do Krakowa, dlatego rozwinął się sektor transportowy. Rozwój strefy handlowo-usługowej związany jest z popytem wewnętrznym oraz ruchem turystycznym na terenie gminy. Według danych GUS w latach 2009 – 2013 w gminie została zarejestrowana większa ilość podmiotów gospodarczych niż została wyrejestrowana (podział według sekcji PKD 2007). w poszczególnych sekcjach również zauważalny jest wzrost, jedynie w 2011 roku w obszarze przemysł i budownictwo ilość podmiotów wyrejestrowanych była większa od ilości podmiotów nowo zarejestrowanych. Rysunek XI.6 przedstawia zestawienie danych.

700 691 651 634 594 608 600 553 486 500 462 476 475

400

300

200 163 159 132 131 136 100 0 2 1 2 0 0 2009 2010 2011 2012 2013

ogólnie rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo poostała działalność

Rysunek XI.6. Podmioty gospodarcze nowo zarejestrowane wg sekcji PDK 2007 w gminie Wieliczka Źródło: Opracowanie własne na podstawie (Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, 2015)

700

600 527 500 420 382 400 361 314 326 272 300 253 259 196 200 143 90 89 93 100 63 1 0 2 0 1 0 2009 2010 2011 2012 2013

ogólnie rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo poostała działalność

Rysunek XI.7. Podmioty gospodarcze wyrejestrowane wg sekcji PKD 2007 w gminie Wieliczka Źródło: Opracowanie własne podstawie (Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, 2015) Powyżej przedstawione dane świadczą o rozwoju sektora gospodarczego w gminie. Gmina Wieliczka dzięki bliskości metropolii krakowskiej, położeniu w sąsiedztwie europejskiej trasy E40 oraz przebiegowi przez jej teren drogi krajowej nr 94 stwarza wyjątkowo atrakcyjne warunki inwestycyjne. Dobra kondycja gminy przekłada się na poprawę warunków życia mieszkańców. W 2013 roku ilość osób bezrobotnych w gminie wyniosła 2 435 (GUS, 2013), jest to znaczny wzrost w porównaniu z rokiem 2010 gdzie liczba osób bezrobotnych wynosiła 2006. Tabela XI.20 przedstawia szczegółowe zestawienie. Tabela XI.20. Liczba osób bezrobotnych w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 Liczba osób bezrobotnych 2010 2013 Ogółem 2006 2435 Kobiety 1011 1179 Mężczyźni 995 1256 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013) Wieliczka postrzegana jest jako atrakcyjne miejsce dla przedsiębiorców. Wpływa na to kilka czynników, spośród których wymienić należy:

 dostępność infrastruktury otoczenia biznesu - banki, notariat, Powiatowy Urząd Pracy oraz wiele instytucji w oddalonym o 15 kilometrów Krakowie,  dostępność komunikacyjną gminy,  chłonność rynku regionalnego (bliskość aglomeracji krakowskiej) jakość rynku pracy - wiele osób z wykształceniem średnim i wyższym,  atrakcyjność miasta i gminy jako miejsca zamieszkania - dodatni bilans migracji i budownictwa mieszkaniowego,  dostępność terenów przeznaczonych pod budownictwo jednorodzinne,

 możliwości wypoczynkowe - istniejąca infrastruktura turystyczna (hotele, korty tenisowe, obiekty gastronomiczne, szlaki piesze i rowerowe, zabytki) oraz powstająca infrastruktura agroturystyczna. Największa koncentracja zakładów wytwórczych i przemysłowych występuje w Wieliczce. Brak jest dominującej lub charakterystycznej dla regionu wytwórczości, dlatego lokalna działalność gospodarcza ma bardzo zróżnicowany charakter. W Tabela XI.21 przedstawiono listę największych zakładów na terenie gminy Wieliczka. Tabela XI.21. Lista największych zakładów na terenie gminy Wieliczka Lp. Nazwa Branża Siedziba 1. Kopalnia Soli górnictwo Wieliczka 2. Z.P. Wessem motoryzacyjna Wieliczka 3. ABC SPAX budownictwo Wieliczka 4. AMCO stolarstwo Wieliczka 5. ELSTA elektryczna Wieliczka 6. GRAJPEK spożywcza Grajów Z-d Ślusarsko- 7. metalowa Wieliczka Galwanizacyjny 8. S.I. „Promień” metalowa Wieliczka 9. KEMAR oświetleniowa Sułków 10. J. Mitarska budowlana Dobranowice Wytwórnia 11. spożywcza Zabawa Makaronów 12. PPH „RESIN” sprzęt ochronny Zabawa 13. PSS spożywcza Wieliczka RTV Centrum 14. telekomunikacyjna Mietniów Nadawcze Wytwórnia Makaronu 15. spożywcza Koźmice Wielkie „Makan” Zakład Prod. 16. budownictwo Chorągwica Supremy Wytwórnia 17. kosmetyczna Śledziejowice Kosmetyków HEAN 18. Herz technika grzewcza Wieliczka 19. GRAFIX poligraficzna Wieliczka Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych (Urząd Miasta i Gminy Wieliczka, 2015)

XI.1.5.6.2. Rolnictwo i rybactwo

Gleby występujące na terenie gminy Wieliczka są bardzo słabo zróżnicowane. Występują trzy typy gleb: w dolinie Serafy i częściowo Zabawki utworzyły się mady lekkie i średnie. w miejscach niżej położonych i lepiej nawodnionych mają one charakter gleb bagiennych, w południowej i wschodniej części gminy Wieliczka powstały gleby gliniasto-piaszczyste, natomiast w części północnej występują gleby lessowe o poziomie próchniczym do 40 cm miąższości. Jakość gleb w gminie Wieliczka jest dobra (klasy III – IV) i kwalifikuje rejon jako rolniczo-warzywny. Prawie cały obszar gminy, z wyjątkiem terenów przemysłowych, zabudowanych i zajętych przez obiekty transportowe jest intensywnie wykorzystywany rolniczo. w części zachodniej i północnej dominują grunty orne, w południowej – sady, pastwiska oraz łąki. w strefie zabudowanej znajdują się liczne przydomowe ogrody warzywne. Rolnicze użytkowanie gruntów jest główną formą zagospodarowania terenów gminy i stanowi 59% jej powierzchni. Wśród użytków rolnych 67,1% powierzchni zajmują grunty orne. Tereny 38

zielone zajmują pozostałe 32,9%, w tym z ogółu gruntów rolnych: 24,2% łąki, 4,3% sady, natomiast pastwiska 4,4% (Główny Urząd Statystyczny, 2013). Dodatkowo na terenie miasta i gminy Wieliczka występują osuwiska, zarejestrowano ich 324. Najbardziej osuwiskowym obszarem jest obszar środkowej części gminy między Golkowicami a Chorągwicą, gdzie stwierdzono największe liczebnie i powierzchniowo nagromadzenie osuwisk.

XI.1.5.6.3. Leśnictwo

Powierzchnia gruntów leśnych w gminie Wieliczka zajmuje 650,68 ha, natomiast lesistość w roku 2013 wynosiła 8,7%. Grunty leśne prywatne zajmują powierzchnię 602,88 ha, w tym lasy publiczne 264,55 ha z czego 47,8 ha to własność gminy. w mieście lasy prywatne zajmują powierzchnię 18,50 ha, natomiast lasy publiczne 2,80 ha. na obszarze wiejskim lasy prywatne zajmują obszar o powierzchni 54,38 ha, a lasy publiczne 45,00 ha (GUS, 2013 r.). Najwięcej lasów znajduje się na południu gminy, w okolicach wsi Grajów, Dobranowice, Koźmice. w stanie naturalnym dominującym typem lasu na obszarze gminy Wieliczka powinny być grądy - bogate w gatunki lasy liściaste. Zachowane fragmenty lasów nie mają charakteru naturalnego. Zostały w większości sztucznie zalesione mieszanką gatunków. Dominuje sosna, gatunek o szerokiej skali ekologicznej, zatem dobrze rosnący na glebach od rędzin po piaski. Sośnie towarzyszą gatunki drzew liściastych: brzoza, dąb, olcha, osika, grab, lipa, rzadziej jesion, buk, jawor, czeremcha. Spośród żyjących w lasach zwierząt wymienić można gatunki takie jak: jeleń, sarna, dzik, lis, borsuk, łasica, kuna leśna, a z ptaków – zięba, świstunka leśna, rudzik, pokrzewki, myszołowy, sokoły. Tabela XI.22. Leśnictwo na terenie gminy Wieliczka w roku 2013 Leśnictwo Powierzchnia lasów ogółem w ha 867,43 lasy publiczne 264,55 Lasy jako własność gminy 47,80 Lesistość w % 8,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013)

XI.1.5.6.4. Obszary chronione

Na obszarze gminy Wieliczka występują takie formy ochrony jak: rezerwat przyrody, użytki ekologiczne oraz pomniki przyrody. na terenie Kopalni utworzono rezerwat przyrody „Groty Kryształowe”. Rezerwat ten jest położony w północno – wschodniej części Kopalni Soli Wieliczka na głębokości 70-114 m pod powierzchnią terenu. Zarządcą rezerwatu jest Kopalnia Soli Wieliczka. Przedmiotem ochrony są naturalne pustki podziemne o ścianach obrosłych kryształami halitu wraz z otoczeniem stanowiącym fragment skomplikowanej budowy geologicznej mioceńskiego złoża. w skład rezerwatu wchodzą Grota Kryształowa Dolna i Grota Kryształowa Górna wraz z otulinami o łącznej powierzchni 1,04 ha. Użytek ekologiczny „Las i stawy na Grabówkach” został ustanowiony Uchwałą Nr XLIII/317/2005 Rady Miejskiej w Wieliczce z dnia 18 lipca 2005 roku. Celem ustanowienia użytku jest ochrona siedlisk podmokłych oraz lasu będącego miejscem występowania chronionych gatunków: roślin, owadów i ptaków. Uchwałą nr XV/189/2008 Rady Miejskiej w Wieliczce z dnia 4 marca 2008 roku w sprawie zniesienia ochrony części obszaru uznanego za użytek ekologiczny „Las i Stawy na Grabówkach” zniesiono ochronę części obszaru. Zakres zniesienia obszaru chronionego obejmuje działkę Nr 229/7, o powierzchni 1,33 ha, obręb Grabówki. Tym samym użytek zajmuje powierzchnię 12,83 ha. na mocy Uchwały Nr XLII/487/2002 Rady Miejskiej 39

w Wieliczce z dnia 19 lipca 2002 r. utworzono natomiast użytek ekologiczny o nazwie „obszar lęgowy ptactwa wodnego – duża i mała wyspa, mający powierzchnię 8,99 ha. Przedmiotem jego ochrony są wyrobiska poeksploatacyjne kruszywa naturalnego, wypełnione wodą, stanowiące obszar lęgowy ptaków. Kolejnym użytkiem ekologicznym na obszarze gminy Wieliczka jest Las Krzyszkowicki, wprowadzony Rozporządzeniem nr 33 Wojewody Krakowskiego z dnia 24 listopada 1988 r., w ramach którego ochronie podlega wielogatunkowy las grądowy i las łęgowy, o powierzchni 33,95 ha. Na obszarze gminy Wieliczka występują też 3 parki spacerowo-wypoczynkowe o powierzchni 23,90 ha. Na terenie gminy występuje również 40 stanowisk dokumentacyjnych o powierzchni 2,10 ha oraz 35 pomników przyrody. Pomniki przedstawiono w Tabela XI.23 (Główny Urząd Statystyczny, 2013).; RDOŚ, 2015 r Tabela XI.23. Lista pomników przyrody w gminie Wieliczka

L.p Pomnik przyrody Lokalizacja 1. Dąb szypułkowy Gorzków 2. Lipa szerokolistna Grajów 3. Lipa drobnolistna Janowice 4. Głaz narzutowy Raciborsko 5. Lipa drobnolistna Siercza 6. Lipa drobnolistna Siercza 7. Grusza dzika Siercza - klasztor 8. Buk czerwono listny Siercza- klasztor 9. Dąb szypułkowy Siercza- klasztor 10. Klon polny Siercza 11. Lipa drobnolistna Siercza- klasztor 12. Wierzba biała zwisająca Wieliczka-Krzyszkowice 13. Tulipanowiec amerykański Wieliczka ul. Zamkowa 3 14. Surmia wielkokwiatowa Wieliczka ul. Zamkowa 3 15. Tulipanowiec amerykański Wieliczka ul. Zamkowa 3 16. Buk Wieliczka- Park Mickiewicza 17. Wiąz Wieliczka- Park Mickiewicza 18. Dąb szypułkowy Śledziejowice -park 19. Buk czerwono listny Śledziejowice -park 20. Dąb szypułkowy Śledziejowice -park 21. Tulipanowiec Śledziejowice -park 22. Grujecznik japoński Śledziejowice -park 23. Miłorząb Śledziejowice-park 24. Cyprysik błotny Śledziejowice -park 25. Dąb szypułkowy Śledziejowice -park 26. Magnolia drzewiasta Śledziejowice -park 27. Dąb szypułkowy Śledziejowice -park 28. Lipa drobnolistna Śledziejowice -park 29. Dąb szypułkowy Śledziejowice -park 30. Buk zwyczajny Śledziejowice -park 31. Jesion Śledziejowice -park 32. Wiąz szypułkowy Śledziejowice -park Drzewostan wzdłuż alei (62 33. Śledziejowice -park drzewa różnych gatunków) 34. Dąb szypułkowy Wieliczka – Klasztor Franciszkanów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych (RDOŚ, 2015)

XI.1.5.7. Gospodarka odpadami

Źródłem powstawania odpadów, zarówno komunalnych jak i przemysłowych, są skupiska ludzkie miejskie i wiejskie, zakłady produkcyjno-usługowe oraz obiekty użyteczności publicznej. Powstające odpady, ich ilość i jakość, zależą w głównej mierze od charakteru danego obszaru. Inna jest struktura odpadów wytwarzanych na obszarach zurbanizowanych, a inna na obszarach o charakterze wiejskim. Skład odpadów uzależniony jest od rodzaju zabudowy, nasycenia infrastruktury, stanu wyposażenia budynków, przyzwyczajeń ludzi, poziomu życia mieszkańców. Odpady z terenów wiejskich charakteryzują się mniejszym udziałem materii organicznej, papieru oraz relatywnie zwiększonym udziałem tworzyw sztucznych oraz szkła. na terenach wiejskich materia organiczna zagospodarowywana jest we własnym zakresie, kompostowana na terenie gospodarstw i wykorzystywana jako nawóz. Usługą odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych z terenu gminy Wieliczka realizowana jest na podstawie umów zawartych między gminą Wieliczka a Konsorcjum firm, w skład którego wchodzą:

 Zakład Gospodarki Komunalnej w Wieliczce Sp. z o.o. z siedzibą w Wieliczce ul. J. Jedynaka 30,  PUK VAN GANSEWINKEL KRAKÓW Sp. z o. o. z siedzibą w Krakowie przy ul. Półłanki 64,  Małopolskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o. o. z siedzibą w Krakowie przy ul. Barskiej 12. Opierając się na danych uzyskanych w Urzędzie Miasta i Gminy w Wieliczce oraz danych wg Banku Danych Lokalnych zestawiono ilości odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy w latach 2010 i 2013. Tabela XI.24. Szczegółowe zestawienie odpadów powstający w gminie Wieliczka w roku 2010 i 2013

Lata Jednostka Odpady komunalne 2010 2013 ogółem 9082,44 10980,69 t ogółem na 1 mieszkańca 173,2 200,5 kg z gospodarstw domowych 6211,52 8661,17 t odpady z gospodarstw domowych 118,4 158 kg przypadające na 1 mieszkańca Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych wg (Główny Urząd Statystyczny, 2013)

XI.1.5.8. Jakość powietrza

Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego jest wynikiem wprowadzenia do niego substancji stałych, ciekłych lub gazowych w ilościach, które mogą oddziaływać szkodliwie na zdrowie człowieka, klimat, przyrodę żywą, wodę, glebę, albo też powodować inne szkody w środowisku. Substancje zanieczyszczające atmosferę ze względu na swój charakter i łatwość rozprzestrzeniania się, oddziałują na wszystkie elementy środowiska, na żywe zasoby przyrody, na zdrowie człowieka i wytwory jego działalności. Do podstawowych substancji zanieczyszczających atmosferę zaliczyć należy: dwutlenek siarki

(SO2), dwutlenek azotu i tlenki azotu (NO2, NOx), tlenek węgla (CO) oraz zanieczyszczenia pyłów.

Gmina Wieliczka należąca do powiatu wielickiego w oparciu o art. 89 ustawy Prawo Ochrony Środowiska według rocznej oceny została zaklasyfikowana do strefy „B/C”. Przydział do strefy „C” spowodowany jest występowaniem stężeń pyłu zawieszonego powyżej poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji, z częstotliwością większą od dopuszczalnej. Pozostałe mierzone parametry jakości powietrza są w normie i nie przekraczają wartości dopuszczalnych ustalonych przez Ministra Środowiska (Dz. U. nr 87 z dnia 27.06.2002 r., poz. 796) (Urząd Miasta Krakowa, 2015). Według Programu ochrony powietrza cała gmina Wieliczka jest obszarem przekroczeń stężeń PM10 (kod obszaru Ma11sMaPM10d20). Tabela XI.25 przedstawia średnie stężenia badanych substancji w powietrzu za rok 2002, a mapa narażenie mieszkańców na zanieczyszczenie powietrza. Tabela XI.25. Średnie stężenia badanych substancji w powietrzu za rok 2002 w gminie Wieliczka

Substancja Stężenie [µg/m3] Dwutlenek siarki (SO2) ok. 9 Dwutlenek azotu (NO2) ok. 28 Pył (PM10) ok. 23 Benzen ok. 2 Ołów ok. 0,05 Źródło: Opracowanie własne podstawie (Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, 2015)

Rysunek XI.8. Mapa narażenia mieszkańców na zanieczyszczenia w gminie Wieliczka

Źródło: (Małopolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej, 2015) Na stan powietrza atmosferycznego gminy Wieliczka decydujący wpływ ma emisja zanieczyszczeń pyłowo-gazowych ze źródeł lokalnych oraz ich napływ znad obszarów przyległych (rejon Krakowa, Skawiny). Na jej obszarze zlokalizowanych jest wiele obiektów przemysłowo-usługowych, które są przyczyną zanieczyszczenie powietrza poprzez emisję pyłów oraz gazów cieplarnianych. w głównej mierze obiekty te znajdują się na obrzeżach miasta Wieliczka. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego są: zakłady przemysłowe, przedsiębiorstwa energetyki cieplnej, transport, paleniska indywidualne. Wśród nich można wyróżnić:

 Kopalnia Soli Wieliczka,  Zakład Produkcyjny „WESEM" – Wieliczka,  Zakład Przetwórstwa Mięsnego – Wieliczka,  Kotłownia gazowo-olejowa oś. Sienkiewicza – Wieliczka, Emisja z punktowych źródeł zanieczyszczeń tj. z zakładów przemysłowych jest w rejonie objęta kontrolą i ewidencją, natomiast emisja z pozostałych źródeł, ze względu na charakter i rozproszenie, jest trudna do zbilansowania. Emisja z punktowych źródeł zanieczyszczeń tj. 43

z zakładów przemysłowych i przedsiębiorstwa energetyki cieplnej jest w rejonie objęta kontrolą i ewidencją, natomiast emisja z pozostałych źródeł, ze względu na charakter i rozproszenie, jest trudna do zbilansowania.

XI.1.6. Identyfikacja obszarów problemowych

Z punktu widzenia gospodarki niskoemisyjnej, do obszarów problemowych gminy Wieliczka zaliczyć należy:

 Budownictwo

 Transport  Jakość powietrza  Gospodarka komunalna.

XI.1.6.1. Budownictwo

Na terenie gminy sektor budownictwa to znaczny konsument energii cieplnej, elektrycznej jak i oświetlenia. Ma on duży udział w emisji CO2. Wskazano i poddano analizie dwa główne obszary problemowe występujące w sektorze budownictwa, czyli ograniczenie zużycia energii użytkowej i zwiększenie efektywności energetycznej instalacji i urządzeń. Ograniczenie zużycia energii użytkowej Zarówno stan techniczny jak i struktura wiekowa to przyczyna nadmiernego zużycia energii użytkowej. Udział budynków powstałych przed rokiem 1945 stanowi 14% ogółu obiektów. Budynki te są obiektami o niedostatecznym stopniu ochrony cieplnej oraz zawyżonym zużyciu energii. z reguły są obiekty zabytkowe lub posiadające walory architektoniczne (zdobienia, detale, indywidualna stolarka) co utrudnia ich termomodernizację. Dodatkowo utrudnieniem może być niewyjaśniony lub skomplikowany stan prawny tych obiektów. Znaczna część budynków powstała w latach 1945-1988 (24%), kiedy poziom budownictwa (wielka płyta, wielki blok) był bardzo niski; z uwagi na występujące wady technologiczne znaczna część tych obiektów została poddana termomodernizacji. Budynki powstałe po roku 1989 to 16% ogółu. Cechują się one lepszą jakością, wykorzystaniem lepszych materiałów i technologii oraz lepszą izolacyjnością cieplną.

Zwiększenie efektywności energetycznej instalacji i urządzeń Urządzenia wentylacyjne, klimatyzacja, urządzenia grzewcze, oświetlenie, urządzenia do przygotowania ciepłej wody charakteryzują się niską sprawnością i nadmiernym zużyciem energii co przekłada się na wysokie koszty użytkowania energii i nadmierną jej konsumpcją. Problem niskiej efektywności energetycznej dotyczy zarówno obiektów gminnych, jak i budynków prywatnych. Jego przyczyną jest niska sprawność stosowanych urządzeń, w tym sprzętu elektronicznego. w celu osiągnięcia poprawy w tym obszarze niezbędne jest prowadzenie inwentaryzacji aktualnie używanego sprzętu oraz zastępowanie starych urządzeń nowymi, charakteryzującymi się wyższą klasą energetyczną. Przyrost zużycia energii w nowym budownictwie Nowe budownictwo na terenie gminy realizowane jest w standardzie budynków średnio energooszczędnych, w wyniku czego następuje przyrost zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną.

Wykorzystanie energii odnawialnej W gminie Wieliczka z roku na rok wzrasta ilość instalacji pozwalających wykorzystać energię słoneczną do podgrzewania ciepłej wody użytkowej. Obecnie funkcjonuje ponad 800 instalacji wykorzystujących energię słoneczną. Istnieje możliwość szerszego wykorzystania energii promieniowania słonecznego. Szacuje się, że w budownictwie jednorodzinnym właściwie zamontowane systemy słoneczne pozwalają na zaspokojenie do 75% zapotrzebowania na ciepła wodę użytkową i do 40% na ogrzewanie. Rozwój systemów wykorzystujących energię słoneczną jest hamowany przez wysokie koszty inwestycyjne związane z tego typu instalacjami. W ramach polityki energetycznej władze Gminy winny prowadzić akcję pokazującą korzyści wynikające ze stosowania odnawialnych źródeł energii – głównie biomasy i energii słonecznej. w zakresie przedsięwzięć służących ograniczeniu zużycia energii powinien znaleźć się plan wspierania termomodernizacji budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej. Likwidacja palenisk na paliwo stałe Najczęstszym sposobem ogrzewania na obszarze gminy są paleniska węglowe, których procent wynosi aż 44,61%. Paleniska te są powodem zanieczyszczenia powietrza pyłem oraz benzo(α)pirenem. Podczas procesu spalania węgla wytwarzają dużą ilość substancji szkodliwych. W celu uniknięcia emisji zanieczyszczeń najlepszym rozwiązaniem jest usuniecie lub unowocześnienie kotłów węglowych, a w zamian rozwój instalacji niskoemisyjnych (kotły gazowe i na biomasę).

XI.1.6.2. Transport

Sektor transportu ma istotny udział w emisjach tlenków azotu oraz pyłów, a także CO2. Sieć transportową na terenie gminy Wieliczka stanowią drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne oraz linie kolejowe. Przed obszar gminy przebiega także autostrada A4. Redukcja emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń możliwa jest metodami technicznymi

(w przypadku emisji CO2 to przede wszystkim zmniejszanie zużycia paliwa przez pojazdy, zastosowanie paliw niskoemisyjnych, zastosowanie pojazdów elektrycznych i hybrydowych; w przypadku pozostałych zanieczyszczeń to głównie silniki niskoemisyjne, spełniające określone normy emisji spalin EURO) oraz metodami nietechnicznymi (racjonalizacja potrzeb podróżowania i transportowania ładunków, ograniczenie udziału energochłonnych środków transportu, poprawa efektywności funkcjonowania transportu). Transport pasażerski Zanieczyszczenia komunikacyjne mają bardzo poważny wpływ na zdrowie mieszkańców, emisja komunikacyjna, czyli spaliny emitowane przez różnego typu pojazdy mechaniczne ruch samochodowy przyczynia się do nadmiernych stężeń pyłów zawieszonych oraz stanowi główne źródło emisji dwutlenku azotu. Gmina Wieliczka jest dobrze skomunikowana z Krakowem. Transport publiczny tworzą komunikacja miejska (sieć autobusowa) oraz linie kolejowe. Miasto ma rozwiniętą komunikację minibusową, obsługującą zarówno połączenia lokalne. Absolutnym priorytetem powinna być komunikacja zbiorowa. Gmina powinna wszelkimi sposobami zachęcać do korzystania z linii autobusowych, m.in. poprzez obniżkę cen biletów, poprawę jakości i ilości taboru, wydzielanie bus-pasów oraz budowę nowych tras autobusowych. Transport niezmotoryzowany 45

Transport rowerowy funkcjonować może w oparciu o istniejącą sieć drogową lub wydzielone drogi rowerowe i łączyć gminy z Krakowem, sąsiednie gminy między sobą oraz jako podsystem dowozowy do stacji i przystanków transportu zbiorowego. Zaleca się również urządzenie parkingów z zapewnionymi bezpiecznymi miejscami parkowania rowerów. Powodzenie rozwoju ruchu rowerowego zależy m.in. integracji polityki rowerowej z innymi politykami i programami gminy, z innymi podsystemami transportu oraz od nowych rozwiązań technicznych (automatyczne przechowalnie rowerów, wyciągi rowerowe). w gminie istnieje duży potencjał rozwoju ruchu rowerowego, mimo niesprzyjających czynników, do których należą m.in.: brak bezpośrednich tras dojazdowych do Krakowa o dobrej nawierzchni, duże natężenie ruchu samochodowego, znaczne różnice wysokości, skrzyżowania o dużej powierzchni i niewystarczające oznakowanie poprawiające orientację na drodze. Połączenia gminy Wieliczka z Krakowem to przede wszystkim drogi o statusie nieformalnym. Są to połączenia m.in:

 drogi serwisowe i polne wzdłuż południowo-zachodniej krawędzi drogi krajowej numer 4 (od kładki pieszej na węźle wielickim do ulicy Zacisze i św. Barbary);  droga polna wzdłuż linii kolejowej Kraków – Wieliczka (od ulicy L. Ślusarczyka i F. Zolla w Krakowie do ulicy Winnickiej, Długiej i Boguckiej w gminie Wieliczka);  ul. Ferdynanda Zolla i ul. Bogucicka na terenie Krakowa, dalszy ciąg trasy ul. Topolowa na terenie gminy Wieliczka;  ul. Potrzask w gminie Kraków i ulica Wygoda we Wieliczce. Zgodnie ze Studium Rozwoju Ruchu Rowerowego (2007 r.) planowany jest przebieg tras długodystansowych na terenie gminy oraz tras wewnątrzmiejskich we Wieliczce. Planowane trasy długodystansowe:

 Wiślana Trasa Rowerowa (miasto Wisła – Kraków – Warszawa – Gdańsk);  międzynarodowa trasa EuroVelo 4 (Francja – Kraków - Ukraina);  międzynarodowa trasa EuroVelo 11 (Norwegia – Kraków - Grecja);  trasy łącznikowe między Trasą EuroVelo 11, a EuroVelo 4 i Trasą Wisły;  trasa rowerowa na południe województwa małopolskiego (Dobczyce, Rabka, Zakopane itp.). Planowane trasy na terenie gminy Wieliczka:

 trasa główna „A” (główna trasa rowerowa w obrębie miasta obsługująca ruch wewnątrzmiejski, turystyczny i rekreacyjny);  trasa główna i zbiorcza „B” (trasa łącząca dworzec Wieliczka Rynek z dworcem Wieliczka Główna, a także z północnozachodnią częścią miasta);  trasa zbiorcza „C” (trasa łącząca dworzec kolejowy Wieliczka Główna z północno- zachodnią częścią miasta, w tym osiedle Przyszłości oraz wyjazd w kierunku Krakowa);  trasa zbiorcza „D” (trasa łącząca dworzec kolejowy Wieliczka Główna z dzielnicami w zachodniej części miasta, z leśnym obszarem rekreacyjnym Grabówki oraz z południowymi dzielnicami Krakowa;  trasa zbiorcza „E” (trasa łącząca zachodnią część Wieliczki z centrum);  trasa zbiorcza i rekreacyjna „F” (trasa pieszo-rowerowa prowadzona w śladzie dawnej solnej linii kolejowej od dworca Wieliczka Główna i skweru św. Kingi do ul. Matejki i ul. Kościuszki). Intermodalność, zarządzanie mobilnością oraz promocja zrównoważonego transportu Biorąc pod uwagę konieczność stosowania zintegrowanego podejścia do transportu w gminie, niezbędne jest rozpatrzenie integracji różnych środków transportu, zapewnienie 46

odpowiedniego zarządzania mobilnością oraz wdrażanie nowych wzorców użytkowania i promocja pojazdów ekologicznych. do podstawowych problemów w tym zakresie należą:

 niewystarczająca integracja transportu publicznego z prywatnymi przewozami pasażerskimi,  brak zintegrowanych systemów monitorowania ruchu i zarządzania,  mało atrakcyjna formuła Park&Ride dla osób dojeżdżających z gminy Wieliczka do Krakowa,  wymagające zintensyfikowania działania promocyjne w zakresie energooszczędnych i ekologicznych środków transportu i metod jazdy. W ramach zarządzania mobilnością gminną planowane jest podejmowanie inicjatyw polegających na poprawie standardów obsługi gminy w zakresie częstotliwości kursowania pojazdów i wytyczania tras. Wszelkie podejmowane działania muszą mieć na względzie także zwiększanie poziomu bezpieczeństwa oraz komfortu korzystania z oferowanych usług.

XI.1.6.3. Jakość powietrza

Z punktu widzenia stanu jakości powietrza na obszarze gminy Wieliczka najistotniejszym problemem jest przekroczenie dopuszczalnego poziomu stężenia pyłu PM10. na podstawie pomiarów jakości powietrza stwierdzono, iż stężenia pyłu, jak i częstość występowania przekroczeń jest większa niż ilość dopuszczalnych przekroczeń o których mowa w Rozporządzeniu. Największy wpływ na jakość powietrza mają emisje ze źródeł punktowych, linowych oraz powierzchniowych. Istotnym czynnikiem są również złe warunki meteorologiczne oraz napływ zanieczyszczeń z sąsiednich obszarów. Największym ze źródeł zanieczyszczeń jest niska emisja, do której zaliczają się substancje emitowane podczas ogrzewania budynków mieszkalnych lub użyteczności publicznej. Problem stanowić mogą również paliwa o niskiej jakości lub też odpady. Nowoczesne źródła ciepła takie jak kotły olejowe, czy pompy ciepła stanowią mały procent wśród wszystkich sposobów ogrzewania budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej wykorzystywanych na terenie gminy. Lokalne systemy grzewcze nie są wyposażone w urządzenia ochrony powietrza, a emitowane przez nie zanieczyszczenia nie są kontrolowane dlatego wielkość emisji jest trudna do oszacowania. na jakość powietrza wpływa również transport. Różnego typu pojazdy emitują gazy spalinowe, które dostają się do atmosfery. Są to głównie: dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, aldehydy, tlenki siarki. Powstające pyły zawierają związki ołowiu, kadmu, niklu, miedzi, a także wyższe węglowodory aromatyczne. Przyczyną nadmiernej emisji zanieczyszczeń ze środków transportu jest zły stan techniczny pojazdów, zła eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu lub zbyt małą przepustowością dróg. Zanieczyszczenie powietrza to bardzo groźna forma zatruwania środowiska ze względu na bezpośrednie oddziaływanie na wszelkie organizmy żywe, obejmowanie swym zasięgiem dużych obszarów oraz łatwość przemieszczania się zanieczyszczeń. Stałe przebywanie w strefie narażonej na ten rodzaj skażenia pociąga za sobą szereg poważnych konsekwencji (pogorszenie zdrowia mieszkańców, jakość ich życia, negatywny wpływ na budynki i konstrukcje budowlane oraz środowisko przyrodnicze). Kierunki działań dotyczących poprawy jakości powietrza:

 ograniczenie niskiej emisji z systemów grzewczych;  zwiększenie efektywności energetycznej;  rozwój odnawialnych źródeł energii; 47

 ograniczenie emisji komunikacyjnej;

XI.1.6.4. Gospodarka komunalna

Zidentyfikowano i poddano analizie główne obszary problemowe występujące w sektorze gospodarki komunalnej. Gospodarka odpadami Usługą odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych z terenu Gminy Wieliczka realizowana jest na podstawie umów zawartych między Gminą Wieliczka a Konsorcjum firm, w skład którego wchodzą:

 Zakład Gospodarki Komunalnej w Wieliczce Sp. z o.o. z siedzibą w Wieliczce ul. J. Jedynaka 30,

 PUK VAN GANSEWINKEL KRAKÓW Sp. z o. o. z siedzibą w Krakowie przy ul. Półłanki 64,

 Małopolskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o. o. z siedzibą w Krakowie przy ul. Barskiej 12. Biorąc pod uwagę fakt, że na obszarze gminy nie znajdują się żadne czynne składowiska odpadów ani inne instalacje przeznaczone do unieszkodliwiania odpadów, w sektorze gospodarki odpadami planowane są jedynie działania związane ze zbieraniem odpadów. Nie zamieszcza się natomiast działań związanych n. z emisją CH4 ze składowisk. Komunalne oświetlenie publiczne W oświetleniu ulicznym zastosowano lampy sodowe, rtęciowe i metalohalogenkowe. Część elementów systemu (źródła światła, oprawy, zapłonniki, kable zasilające, słupy) cechuje jest zużyta i wymaga wymiany. w gminie planowane są prace modernizacyjne oraz wprowadzenie systemowego zarządzania oświetleniem ulicznym. Dystrybucja ciepła, energii elektrycznej oraz gazu ziemnego Na obszarze gminy Wieliczki nie pracują scentralizowane systemy ogrzewania. Zaopatrzenie w ciepło ma tutaj charakter indywidualny, poprzez zasilanie obiektów przez określone źródła ciepła. Produkcja energii elektrycznej, ciepła i chłodu w instalacjach nie objętych EU ETS Na terenie gminy nie funkcjonuje scentralizowany system ogrzewania, dlatego zaopatrzenie mieszkańców w ciepło i ciepłą wodę użytkową ma charakter indywidualny. Ciepło do celów grzewczych wytwarzane jest głównie w kotłach węglowych i gazowych. Część urządzeń i instalacji cechuje się niską efektywnością energetyczną. Zieleń Zgodnie z danymi GUS, z 2013 r. grunty leśne, zadrzewione i zakrzewione na terenie gminy zajmują 943 ha, co stanowi 9,5% powierzchni gminy ogółem. Większość z nich należy do systemu lasów Pogórza Wielickiego, a pozostała część to zadrzewienia w dolinach rzecznych, w północno-wschodniej części gminy. Pozostałe tereny zielone to grunty orne (45,7%), sady (2,3%), łąki i pastwiska trwałe (17,0%) oraz użytki ekologiczne zajmujące powierzchnię 34 ha. Dodatkowo na terenie gminy istnieją 3 parki spacerowo-wypoczynkowe o powierzchni 23,9 ha, zieleńce zajmujące 31,0 ha (31 sztuk) oraz zieleń uliczna, która zajmuje łącznie powierzchnię 4,7 ha.

XI.1.7. Aspekty organizacyjne i finansowe

Aspekty organizacyjne Odpowiednia koordynacja działań określonych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej ma duże znaczenie dla osiągnięcia zakładanych efektów ekologicznych. Jednostką koordynującą i monitorującą realizację Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w Gminie będzie stanowisko Koordynatora PGN, podlegającego Burmistrzowi. Monitoring realizacji Planu oraz jego aktualizacja będą leżeć w kompetencji Koordynatora. Ostateczny nadzór nad realizacją planu sprawuje Burmistrz Miasta i Gminy Wieliczka. Do obowiązków osoby zatrudnionej na stanowisku Koordynatora PGN należeć będzie koordynacja wdrażania Planu na szczeblu gminy, kontrola nad pozyskaniem środków finansowych na jego realizację, weryfikacja i aktualizacja harmonogramu wdrażania PGN, monitoring postępów realizacji poszczególnych działań i osiąganych rezultatów, sporządzanie raportów z przeprowadzonych działań. do kompetencji koordynatora powinny należeć także inne działania w zakresie planowania i zarządzania energią w gminie, a w szczególności nadzór nad spójną polityką na szczeblu lokalnym uwzględniającą priorytet poprawy jakości powietrza. Do realizacji PGN przewiduje się zaangażowanie obecnie pracującego personelu Urzędu Miasta i Gminy oraz jednostek gminnych, a w szczególności zaangażowane będą:

 Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska;  Wydział Geodezji i Urbanistyki;  Wydział ds. Inwestycji;  Wydział Edukacji;  Wydział Zamówień Publicznych;  Zarząd Budynków Komunalnych w Wieliczce;  Gminny Zarząd Dróg w Wieliczce. Koordynacją realizacji polityki klimatycznej gminy będzie kierować Koordynator PGN (1 etat) – stanowisko będzie utworzone po uchwaleniu PGN i przyjęciu do realizacji, w miarę dostępnych środków budżetowych. Do czasu utworzenia samodzielnego stanowiska funkcję koordynatora będzie pełnić pracownik wyznaczony przez Burmistrza. Zakres obowiązków koordynatora jest szeroki proponuje się by powstał zespół wspierający realizację Planu, powołany zarządzeniem Burmistrza, złożony z pracowników urzędu i jednostek gminnych. Osoby te powinny być przeszkolone w obszarze ochrony powietrza oraz efektywności energetycznej, redukcji emisji. Dla prawidłowej realizacji PGN niezbędne jest zaangażowanie w jego realizację różnych struktur miejskich oraz ogółu lokalnych interesariuszy, na których PGN w sposób bezpośredni lub pośredni oddziałuje. do grona interesariuszy zalicza się spółki komunalne, podmioty gospodarcze funkcjonujące na terenie gminy oraz mieszkańców. Pod pojęciem interesariuszy należy rozumieć jednostki, grupy i organizacje, na które PGN bezpośrednio, bądź pośrednio oddziałuje. Interesariuszami PGN dla Gminy są wszyscy mieszkańcy, organizacje oraz przedsiębiorstwa działające na obszarze Gminy. Dwie główne grupy interesariuszy to:

Jednostki gminne Wydziały Urzędu Gminy, jednostki budżetowe, jednostki edukacyjne, zakłady budżetowe, zakłady opieki zdrowotnej, samorządowe instytucje kultury, spółki z udziałem gminy,

Interesariusze Mieszkańcy gminy, przedsiębiorcy, instytucje publiczne, organizacje zewnętrzni pozarządowe i inne nie będące jednostkami gminne

Działania wskazane do realizacji w PGN dla gminy są efektem przeprowadzonych spotkań zarówno z interesariuszami jak i z samymi pracownikami Urzędu Gminy. Propozycje działań zostały przedstawione i wypracowane podczas spotkań z interesariuszami wewnętrznymi (jednostkami gminnymi) oraz podczas prowadzonych certyfikowanych Szkoleń z zakresu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Biorąc pod uwagę powyższe zaleca się utworzenie zespołu (tzw. grupy wsparcia) ds. PGN, który będzie odpowiedzialny za włączenie lokalnych interesariuszy do realizacji Planu. Warto w tym celu zaplanować cykliczne spotkania dotyczące postępów w realizacji działań wynikających z przyjętego Planu. Aspekty finansowe Dla skutecznego wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz osiągnięcia wymaganego efektu ekologicznego niezbędne jest określenie możliwości jego finansowania. Działania w ramach PGN będą finansowane zarówno z budżetu gminy, jak również z zewnętrznych źródeł finansowania (w postaci bezzwrotnych dotacji, pożyczek, preferencyjnych kredytów, finansowania w formule ESCO). Szczegółowy harmonogram realizacji PGN powinien uwzględniać terminy ubiegania się o zewnętrzne środki finansowania. Niezbędne środki na realizację wyznaczonych celów wskazano w rozdz. XI.3.4. Podsumowanie przewidywanych efektów wdrożenia strategii długoterminowej i realizacji działań. W zakresie budżetu gminy wydatki związane z realizacją PGN powinny zostać ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej zarówno w dochodach i wydatkach, jak i w wykazie planowanych przedsięwzięć w perspektywie na lata 2015-2020. Wszystkie jednostki organizacyjne wskazane w Planie jako odpowiedzialne za wdrażanie poszczególnych zadań powinny zadbać o zabezpieczenie w budżecie środków na realizację odpowiedniej części przewidzianych zadań na każdy rok. Potencjalne źródła finansowania dla każdego z działań określono w rozdziale działania, zadania i środki zaplanowane w perspektywie długoterminowej i krótkoterminowej dla gminy Wieliczka. w przyszłości mogą się pojawić nowe mechanizmy finansowe umożliwiające wdrażanie działań ujętych w PGN, dlatego należy na bieżąco weryfikować możliwości ubiegania się o potencjalne zewnętrzne środki finansowe. Dostępne obecnie i w najbliższej perspektywie zewnętrzne źródła finansowania działań to przede wszystkim:  Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020;  Regionalny Program Operacyjny województwa małopolskiego na lata 2014-2020;  Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie;  System Zielonych Inwestycji – programy priorytetowe:  Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej  Biogazownie rolnicze 50

 Elektrociepłownie i ciepłownie na biomasę  SOWA energooszczędne oświetlenie uliczne  Programy priorytetowe NFOŚiGW w perspektywie finansowej 2015-2020:  Program 3.2. Poprawa efektywności energetycznej  LEMUR energooszczędne budynki użyteczności publicznej;  dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych;  Program 3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii  BOCIAN – Rozproszone, odnawialne źródła energii  Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii  Program 5.5. Edukacja ekologiczna  Program LIFE+;  Fundusz Remontów i Termomodernizacji Banku Gospodarstwa Krajowego:  premia termomodernizacyjna;  premia remontowa;  Bank BOŚ – kredyty ekologiczne:  Kredyt Eko Inwestycje  Kredyt EKOoszczędny  Kredyt z dobrą energią  Kredyt Ekomontaż  Kredyt Energia na Plus  Kredyt EKOodnowa  System białych certyfikatów;  Finansowanie w formule ESCO. Środki na monitoring i ocenę realizacji planu Prowadzenie stałego monitoringu PGN jest konieczne dla śledzenia postępów we wdrażaniu działań i osiąganiu założonych celów. Monitoring realizacji PGN na poziomie gminy będzie prowadzony zgodnie z ogólnymi wytycznymi do monitoringu PGN dla Metropolii Krakowskiej, zawartymi w rozdziale „Monitoring i raportowanie”. Koordynator (lub zespół koordynujący) PGN będzie odpowiedzialny za zebranie danych dla zadań realizowanych na poziomie gminy oraz za aktualizację Bazy Emisji w zakresie danych energetycznych. Poza środkami niezbędnymi na utrzymanie etatu (etatów) koordynatora PGN na poziomie gminy nie przewiduje się przeznaczania dodatkowych, istotnych z punktu widzenia budżetu gminy, środków finansowych na monitoring i ocenę realizacji planu. w przypadku utworzenia stanowiska koordynatora lub zespołu koordynującego odpowiedzialnego za wdrażanie i realizację PGN, zostanie określony zakres obowiązków.

XI.1.8. Analiza SWOT

Podsumowaniem analizy uwarunkowań oraz dokumentów strategicznych i planistycznych jest analiza SWOT. Analiza ta przestawia zidentyfikowane czynniki wewnętrzne: silne strony (S– strenghts), słabe strony (W–weaknesses) oraz czynniki zewnętrzne: szanse (O–opportunities) i zagrożenia (T–threats), które mają albo mogą mieć wpływ na realizację w gminie działań w zakresie zrównoważonej energii i ograniczania emisji. Wyniki analizy SWOT są podstawą do planowania działań w zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych w gminie. Silne strony i szanse są czynnikami sprzyjającymi realizacji planu, natomiast słabe strony oraz zagrożenia wpływają na ryzyko niepowodzenia konkretnych działań, bądź całego planu. w związku z tym, zaplanowane w PGN działania skupiają się na wykorzystaniu szans i mocnych stron, jak i na minimalizację zagrożeń. Tabela XI.26. Analiza SWOT dla gminy Wieliczka

(S) SILNE STRONY (W) SŁABE STRONY  brak korzystnych warunków  położenie geograficzne; do rozwoju energetyki wiatrowej oraz  bardzo korzystne położenie wodnej; w układzie osadniczym województwa  zanieczyszczenia powietrza małopolskiego – sąsiedztwo dużego pochodzące z transportu prywatnego ośrodka miejskiego Krakowa (ok. 13 i publicznego; km), dającej możliwość korzystania  spalanie węgla kamiennego jako z różnorodnych usług wysokiej klasy główne źródło ciepła - problem niskiej oraz tamtejszego rynku pracy emisji  niewystarczający układ  walory przyrodniczo-krajobrazowe, komunikacyjny duże zróżnicowanie terenu, liczne  niezadowalający stan techniczny dróg pagórki, urozmaicenie terenu - lokalnych oraz infrastruktury występowanie łąk, lasów, pól drogowej; uprawnych;  brak własnej komunikacji miejskiej  położenie w sąsiedztwie aglomeracji oraz niewystarczająca liczba połączeń Krakowa; komunikacyjnych.  dostępność komunikacyjna - bliskość głównych szlaków komunikacyjnych – autostrada A4, droga krajowa nr 94, drogi wojewódzkie nr 964 i 966 oraz rozwinięta sieci dróg lokalnych;  możliwość wykorzystania energii słonecznej i odpadów drzewnych do produkcji ciepła;  wysoki potencjał rekreacyjno- turystyczny;  posiadanie cennych rezerwatów przyrody oraz pomników przyrody;  dobrze rozbudowana sieć energetyczna i gazowa umożliwiająca dostawę usług na całym obszarze gminy;  świadomość ekologiczna mieszkańców oraz władz lokalnych;  sieć energetyczna i gazowa zapewniająca dostawę usług

WEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE na obszarze całej gminy;

 obecność dużych, znaczących zakładów, przedsiębiorstw i zróżnicowanych miejsc pracy;  wzrost liczby instalacji wykorzystujących OZE. ( O) SZANSE (T) ZAGROŻENIA  położenie geograficzne;  wysokie koszty inwestowania w OZE oraz długi okres zwrotu poniesionych  realizacja działań związanych nakładów finansowych; z likwidacją indywidualnych źródeł ciepła na paliwa stałe i wymiana  Wybór przez społeczeństwo na nowe, niskoemisyjne źródła; najtańszych możliwych w instalacji i eksploatacji źródeł energii cieplnej;  Pozyskanie funduszy na przedsięwzięcia związane z OZE;  biurokratyzacja, niespójne i zmieniające się przepisy prawne  dobre warunki dla inwestycji spowalniające procesy inwestycyjne w energetykę solarną; m.in. w OZE; rozwój infrastruktury sprzyjającej   „kultura samochodu” wzorzec ochronie środowiska (oczyszczalnie utrudniający promowanie komunikacji ścieków, sieci kanalizacji, ujęcia zbiorowej gdyż korzystanie wody o dobrej jakości, gospodarka z samochodu jest wciąż ważnym odpadami); elementem i wyznacznikiem statusu  rozwój technologii społecznego; energooszczędnych oraz ich coraz  niestabilność systemu podatkowego. większa dostępność;  nowe instrumenty rozwoju wspierające i finansujące politykę rozwoju w obszarach metropolitarnych (ZIT – wsparcie

UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA redukcji niskiej emisji, rozwój transportu zbiorowego, budowy węzłów przesiadkowych, infrastruktury dla komunikacji zbiorowej – kolej aglomeracyjna);  duża dostępność środków na finansowanie inwestycji komunalnych. Źródło: Opracowanie własne

XI.2. WYNIKI BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI DWUTLENKU WĘGLA

Inwentaryzację emisji wykonano zgodnie z metodologią obejmującą pozyskanie danych od jednostek gminnych oraz interesariuszy zewnętrznych, w tym przeprowadzenie inwentaryzacji czynnych pieców, kotłów i kominków na paliwo stałe, której wyniki przedstawiono w „Raporcie z inwentaryzacji czynnych pieców, kotłów i kominków na paliwo stałe” (Stowarzyszenie Metropolia Krakowska, 2015) Jako rok bazowy ustalono rok 2010 ze względu na dostępność dokumentów strategicznych oraz niezbędnych danych. Emisje zostały również określone dla roku 2013. Poniżej przedstawiono podsumowanie wyników inwentaryzacji.

XI.2.1. Rok 2010

Rok bazowy w gminie Wieliczka to okres rozwoju gospodarczego. w latach 2010 – 2013 zarejestrowano większą liczbę podmiotów gospodarczych niż wyrejestrowano. Jednocześnie w 2010 roku gminę zamieszkiwała mniejsza liczba osób niż w 2013. w 2010 gmina dysponowała również mniejszym niż w 2013 r. budżetem, co skutkowało mniejszą liczbą inwestycji. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń dotyczących wielkości emisji według podsektorów oraz nośników energii, sumaryczną wielkość emisji w roku bazowym określono na poziomie

167 197 Mg CO2. Za emisję odpowiedzialny był przede wszystkim sektor mieszkalnictwa (łącznie 54,2% emisji), poprzez użytkowanie energii elektrycznej oraz paliw na cele ogrzewania (gaz, węgiel). Udziały poszczególnych źródeł (podsektorów) oraz nośników energii przedstawiono na kolejnych wykresach.

XI.2.2. Rok 2013

Wykonana inwentaryzacja dla roku 2013 odzwierciedla przemiany jakie zaszły od roku 2010. na skutek przemian rynkowych wzrósł udział sektora usług w całkowitej wielkości emisji. Również znacząco zwiększył się udział transportu, na skutek gwałtownego rozwoju komunikacji samochodowej. W wyniku przeprowadzonych obliczeń dotyczących wielkości emisji według podsektorów oraz nośników energii, całkowitą wielkość emisji w roku 2013 określono na poziomie 190 489 Mg

CO2. Za emisję odpowiedzialny był przede wszystkim sektor mieszkalnictwa (łącznie 55,9% emisji), poprzez użytkowanie energii elektrycznej, gazu ziemnego oraz węgla. Udziały poszczególnych źródeł (podsektorów) oraz nośników energii przedstawiono na kolejnych wykresach.

Tabela XI.27. Zużycie energii w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 według podsektorów

Energia Energia Wyszczególnienie Zmiana [MWh] 2010 [MWh] 2013 Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne 2 287 2 175 -5% Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe 31 198 38 651 24% (niekomunalne) Budynki mieszkalne 294 655 336 876 14% Komunalne oświetlenie publiczne 2 550 2 545 0% Transport publiczny 1 227 2 291 87% Transport prywatny i komercyjny 211 308 237 107 12% Suma 543 226 619 646 14% Średnia na mieszkańca 10,28 11,22 9% Produkcja energii z OZE 4234,24 4499,92 106% Udział OZE w końcowym zużyciu energii 0,78% 0,73% -7% Źródło: Opracowanie własne

Tabela XI.28. Wielkość emisji CO2 w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 według podsektorów

Emisja CO Emisja CO 2 Wyszczególnienie 2 [Mg CO ] Zmiana [Mg CO ] 2010 2 2 2013 Budynki, wyposażenie/urządzenia komunalne 697 654 -6% Budynki, wyposażenie/urządzenia usługowe 30% (niekomunalne) 15 986 20 785 Budynki mieszkalne 94 834 106 464 12% Komunalne oświetlenie publiczne 2 071 2 067 0% Transport publiczny 325 607 87% Transport prywatny i komercyjny 53 284 59 912 12% Suma 167 197 190 489 14% Średnia na mieszkańca 3,17 3,45 9% Źródło: Opracowanie własne

2010 Budynki, wyposażenie/urządz enia komunalne Budynki, 0,42% Transport prywatny i wyposażenie/urządz komercyjny enia usługowe 31,87% (niekomunalne) 9,56%

Transport publiczny 0,19%

Komunalne oświetlenie publiczne 1,24% Budynki mieszkalne 56,72%

2013 Budynki, wyposażenie/urządz enia komunalne Budynki, 0,34% Transport prywatny i wyposażenie/urządz komercyjny enia usługowe 31,45% (niekomunalne) 10,91%

Transport publiczny 0,32% Komunalne oświetlenie publiczne 1,09% Budynki mieszkalne 55,89%

Rysunek XI.9. Udział podsektorów w emisji CO2 w gminie Wieliczka w roku 2010 i 2013

Źródło: Opracowanie własne

2010

Węgiel kamienny 29,52% Energia elektryczna 22,12%

Benzyna Gaz ziemny 11,59% 16,30%

Olej napędowy Gaz ciekły 15,82% 4,65%

2013

Węgiel kamienny 27,83% Energia elektryczna 22,88%

Benzyna 10,43% Gaz ziemny 17,54%

Olej napędowy 16,75% Gaz ciekły 4,57%

Rysunek XI.10. Udział nośników energii w całkowitej emisji CO2 w gminie Wieliczka w roku 2010 i 2013

Źródło: Opracowanie własne

Budynki, Budynki, wyposażenie/urządzen 2010 wyposażenie/urządzen ia komunalne ia usługowe 0,42% (niekomunalne) 5,74%

Transport prywatny i komercyjny 38,90%

Budynki mieszkalne 54,24%

Transport publiczny 0,23% Komunalne oświetlenie publiczne 0,47%

Budynki, Budynki, wyposażenie/urządzen 2013 wyposażenie/urządzen ia komunalne ia usługowe 0,35% (niekomunalne) 6,24%

Transport prywatny i komercyjny 38,26%

Budynki mieszkalne 54,37%

Transport publiczny Komunalne 0,37% oświetlenie publiczne 0,41%

Rysunek XI.11. Udział podsektorów w zużyciu energii w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013

Źródło: Opracowanie własne

2010 Inna biomasa Energia elektryczna 0,78% 8,38%

Węgiel kamienny 26,88% Gaz ziemny 24,83%

Benzyna 14,38% Gaz ciekły 6,37%

Olej napędowy 18,38%

2013 Inna biomasa Energia elektryczna 0,73% 8,66%

Węgiel kamienny 25,31% Gaz ziemny 26,70%

Benzyna 12,93% Gaz ciekły 6,25% Olej napędowy 19,43%

Rysunek XI.12. Udział wykorzystywanych nośników energii w całkowitym zużyciu energii w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013

Źródło: Opracowanie własne

XI.2.3. Podsumowanie

Wielkość bezpośredniej i pośredniej emisji CO2 z obszaru gminy Wieliczka pomiędzy rokiem

2010 a 2013 zwiększyła się o ok. 14% (23 292 Mg CO2). Zmiana ta jest efektem następujących tendencji: 58

1. Wzrost liczby mieszkańców spowodował wzrost zużycia energii w mieszkalnictwie

0 12% (11 631 Mg CO2). 2. Na skutek większej liczby pojazdów w 2013 roku niż w 2010 emisje z sektora transportu wzrosły o ok. 12%. Dodatkowym czynnikiem powodującym wzrost emisji z transportu było zwiększenie się udziału samochodów ciężarowych wśród ogólnej liczby zarejestrowanych pojazdów. 3. Wyraźny wzrost liczby obiektów w sektorze usługowym przyczynił się do wzrostu zużycia energii w tym podsektorze (wzrost emisji o 30% w stosunku do roku 2010), głównie ze względu na zużycie energii elektrycznej.

XI.2.4. Prognoza na rok 2020

Na podstawie wykonanych inwentaryzacji emisji sporządzono prognozę na rok 2020. Przyjęto następujące założenia: 1) w podsektorach, w których zanotowano spadek zużycia energii i emisji (w latach 2010- 2013) przyjęto brak zmian w okresie 2014-2020, 2) w pozostałych podsektorach przyjęto kontynuację zaobserwowanego trendu z lat 2010-2013; 3) dla transportu publicznego przyjęto wzrost analogiczny jak dla pozostałego transportu. Wyniki prognozy przedstawiono w tabeli poniżej: Tabela XI.29. Prognoza zużycia energii i wielkości emisji w gminie Wieliczka w roku 2020 (na podstawie wielkości z roku 2013) według podsektorów

Emisja Emisja Energia CO2e Energia CO2e Zmian Wyszczególnienie [MWh] Zmiana [Mg [MWh] 2013 [Mg CO2] a 2020 CO2] 2020 2013 Budynki, wyposażenie/urządzenia 2 175 0% 654 654 0% komunalne 2 175 Budynki, wyposażenie/urządzenia 60 195 56% 20 785 35 340 70% usługowe (niekomunalne) 38 651 Budynki mieszkalne 336 876 449 507 33% 106 464 136 931 29% Komunalne oświetlenie 2 545 0% 2 067 2 067 0% publiczne 2 545 Transport publiczny 2 291 2 944 28% 607 783 29% Transport prywatny i 304 653 28% 59 912 77 301 29% komercyjny 237 107 Suma 619 646 822 021 33% 190 489 253 077 33% Energia z OZE 4 500 6 476 źródło: opracowanie własne

XI.3. DZIAŁANIA, ZADANIA i ŚRODKI ZAPLANOWANE w PERSPEKTYWIE DŁUGOTERMINOWEJ i KRÓTKOTERMINOWEJ DLA GMINY WIELICZKA

XI.3.1. Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania

Strategia długoterminowa przedstawia kierunki realizacji działań w gminie Wieliczka, realizowanych zarówno przez gminę, jej jednostki a także interesariuszy zewnętrznych, w perspektywie do roku 2040. Kierunki wyznaczono dla każdego z obszarów opisanych w rozdziale Stan obecny. Kierunki działań w obszarach wzajemnie się uzupełniają i są ze sobą ściśle powiązane. Strategia długoterminowa jest zgodna z Narodowym Programem Gospodarki Niskoemisyjnej.

XI.3.2. Krótkoterminowe i średnioterminowe działania oraz zadania do roku 2020

W kontekście realizacji strategii długoterminowej, dążenia do osiągnięcia wyznaczonych celów konieczne jest zaplanowanie działań i zadań do realizacji przez gminę w krótszej perspektywie czasowej. W perspektywie krótkoterminowej znajdują się przede wszystkim zadania i działania zaplanowane do realizacji w okresie czasu od roku do czterech lat od momentu opracowania PGN. Większość działań i zadań jest uwzględniona w budżecie gminy oraz WPF, natomiast z racji ograniczeń w budżecie gminy, nie jest możliwe aby uwzględnić wszystkie zadania. Dlatego też w momencie pojawienia się możliwości dofinansowania, takie zadanie zostanie wprowadzone do budżetu gminy oraz do WPF. Zadania realizowane przez gminę i jednostki gminne powinny być wprowadzone do WPF. Mają one również możliwie dokładnie określone pozostałe parametry realizacji oraz zdefiniowane przewidywane źródła finansowania. W ramach perspektywy średnioterminowej znajdują się działania zaplanowane do realizacji do roku 2020. z uwagi na fakt, że władze gminy nie mogą zaplanować szczegółowej realizacji zadań w perspektywie czasowej do roku 2020 dlatego działania te należy traktować jako perspektywiczne – planowane do realizacji. Działania te nie mają ściśle ustalonego kosztu i źródeł finansowania oraz precyzyjnie zdefiniowanych pozostałych parametrów realizacji (dane i wartości umieszczone w tabelach na końcu każdego z zadań). Nie są również uwzględnione w istniejących planach finansowych (np.: budżet, WPF). Uszczegółowienie tych działań będzie następowało stopniowo, w miarę realizacji PGN. Układ zadań nawiązuje do zdefiniowanych w ramach strategii długoterminowej obszarów i priorytetów działania gminy na lata do roku 2020 i kolejne. Należy podkreślić, że działania i zadania wymienione w PGN nie stanowią zamkniętej listy i w każdym momencie realizacji PGN mogą być dodane przez gminę, bądź zewnętrznych interesariuszy kolejne nowe zadania, które wpisują się w zdefiniowane w strategii długoterminowej obszary i priorytety działań. Szczegółowe parametry przewidzianych działań i zadań (jednostka odpowiedzialna, koszty, przewidywane źródła finansowania, efekty realizacji) określono w harmonogramie rzeczowo- finansowym PGN. w ramach działań średnio- i krótkoterminowych przedstawiono wykaz zgłoszonych i perspektywicznych przedsięwzięć realizowanych w perspektywie do roku 2020 (i kolejnych latach), wraz z ich szacunkowymi efektami. Poniższego wykazu nie należy traktować jako zamkniętej listy. Wszystkie działania przyczyniające się do osiągnięcia celów 60

PGN, które będą realizowane na terenie gminy należy traktować jako spójne i realizujące strategię niskoemisyjną gminy Wieliczka.

Nr działania 1. Obszar problemowy Budownictwo 1. Budownictwo i przemysł Budynki/wyposażenie/urządzenia Sektor/Podsektor 1.3 Budynki mieszkalne (w tym komunalne budynki mieszkalne) Nazwa działania Termomodernizacja budynków mieszkalnych W zakres zadania wchodzi: ocieplenie ścian zewnętrznych domów, dachów, stropodachów, stropów nad nieogrzewaną piwnicą, wymiana okien na okna szczelne o niskiej wartości współczynnika przenikania ciepła oraz eliminacja mostków cieplnych. Celem realizacji niniejszego działania jest Opis działania zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło. Prace termomodernizacyjne prowadzone będą przy zachowaniu wszelkich wymogów ochrony środowiska. Założono termomodernizację budynków o szacunkowej powierzchni 9125 m2 (ok. 55 budynków). Podmiot realizujący Właściciele i zarządcy nieruchomości Przewidywany efekt Zmniejszenie zużycia energii o 547,5 MWh/rok Szacunkowa redukcja 192,4 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Potencjalne Okres realizacji 2016-2020 Zakładana całkowita wartość projektu / 1 050 000,005 zakładana wartość dofinansowania Środki własne właścicieli i zarządców nieruchomości, dotacje Finansowanie NFOŚiGW , kredyty WFOŚiGW i BOŚ, fundusze strukturalne UE

Nr działania 2. Obszar problemowy Budownictwo 1. Budownictwo i przemysł Budynki/wyposażenie/urządzenia Sektor/Podsektor 1.3 Budynki mieszkalne (w tym komunalne budynki mieszkalne) Wymiana kotłów i pieców w indywidualnych gospodarstwach Nazwa działania domowych na terenie gminy Wieliczka W ramach działania planuje się wymianę starych węglowych kotłów i pieców indywidualnych na nowoczesne kotły gazowe Opis działania albo biomasowe, lub podłączenie do sieci ciepłowniczej w ilości ok. 350 szt. w budynkach mieszkalnych. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, ograniczenie Przewidywany efekt zużycia energii o ok 3 253,25 MWh Szacunkowa redukcja 1002 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisane 1.1.2.15 Okres realizacji 2016-2019 Zakładana całkowita 7 500 000,00 5 950 000,00 (UE) wartość projektu /

zakładana wartość dofinansowania Finansowanie RPO WM 2014-2020 (ZIT), środki własne mieszkańców

Nr działania 3. Obszar problemowy Budownictwo 1. Budownictwo i przemysł Budynki/wyposażenie/urządzenia Sektor/Podsektor 1.3 Budynki mieszkalne (w tym komunalne budynki mieszkalne) Instalacja systemów energii odnawialnej na budynkach Nazwa działania prywatnych oraz publicznych Realizacja projektu „Instalacja systemów energii odnawialnej w Gminach: Niepołomice, Wieliczka, Skawina oraz Miechów na Opis działania budynkach użyteczności publicznej oraz w domach prywatnych, finansowane z udziałem środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy” Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Instalacja 208 kolektorów słonecznych i termomodernizacja 23 budynków użyteczności publicznej. Ograniczenie emisji Przewidywany efekt zanieczyszczeń do powietrza, wzrost produkcji energii z OZE o 743 MWh, zmniejszenie zużycia energii o ok. 129,6 MWh/rok Szacunkowa redukcja 213,80 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisane 1.1.1.1., 1.1.2.7, 1.1.2.11 Okres realizacji 2016 - 2017 Zakładana całkowita wartość projektu / 11 128 996,00 6 974 990,00 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Gmina Wieliczka, Szwajcarsko-Polski Program Współpracy

Nr działania 4. Obszar problemowy Budownictwo 1. Budownictwo i przemysł Budynki/wyposażenie/urządzenia Sektor/Podsektor 1.3 Budynki, wyposażenie i urządzenia użyteczności publicznej (komunalne) Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej Nazwa działania w gminie Wieliczka – etap I i II Termomodernizacja dotyczyć będzie następujących obiektów 1. Budynek Urzędu Miasta i Gminy przy ul Limanowskiego 32 w Wieliczce 2. Budynek szkoły podstawowej nr 4 w miejscowości Krzyszkowice 3. Budynek szkoły gimnazjum zlokalizowanej przy ul Piłsudskiego 20 Opis działania 4. Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Raciborsku 5. Budynek Urzędu Miasta i Gminy - Miejsko - Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej przy ul . Sienkiewicza 26 6. Budynek szkoły podstawowej miejscowości Golkowice 7. Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Chorągwicy 8. Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Zabawie 9. Budynek szkoły podstawowej w miejscowości Sygneczów 62

10. Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Golkowicach Zadanie będzie polegało na wykonaniu audytów energetycznych, dokumentacji projektowej oraz prac budowalnych polegających na termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej, w tym: dociepleniu budynków, wymianie stolarki okiennej, wymianie źródeł ciepła itd. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Zmniejszenie zużycia energii o 496 MWh/rok Przewidywany efekt

Szacunkowa redukcja 175,5 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisane 1.1.2.12., 1.1.2.13. Okres realizacji 2016 - 2018 Zakładana całkowita wartość projektu / 6 250 000,00 3 750 000,00 (UE) zakładana wartość dofinansowania Finansowanie RPO WM 2014-2020 (ZIT) Poddziałanie 4.3.1, Gmina Wieliczka

Nr działania 5. Obszar problemowy Transport 2. Transport Sektor/Podsektor 2.2 Transport publiczny (komunikacja miejska) Budowa parkingów w systemie P&R oraz ścieżek rowerowych Nazwa działania na terenie gminy Wieliczka Budowa parkingów w systemie Park & Ride oraz infrastruktury towarzyszącej, systemu zintegrowanego biletu aglomeracyjnego oraz ścieżek rowerowych na terenie gminy Opis działania Wieliczka. Budowa tras rowerowych umożliwi alternatywny sposób komunikacji wewnątrz gminy oraz z Krakowem i gminami sąsiadującymi. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Ograniczenie ruchu kołowego przyczyniając się do eliminacji Przewidywany efekt istotnej części zanieczyszczeń komunikacyjnych. Redukcja zużycia energii w transporcie o ok. 1 324,78 MWh/rok Szacunkowa redukcja 337,82 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisane 1.1.2.4. Okres realizacji 2016 - 2020 Zakładana całkowita wartość projektu / 11 740 000,00 9 000 000,00 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Gmina Wieliczka, RPO WM 2014-2020 (ZIT)

Nr działania 6. Obszar problemowy Transport 2. Transport Sektor/Podsektor 2.1 Transport gminny (pojazdy gminne) Organizacja transportu metropolitalnego gminy Wieliczka Nazwa działania poprzez zakup niskoemisyjnych autobusów oraz budowę i integrację infrastruktury komunikacyjnej 63

Przedmiotem projektu jest zakup niskoemisyjnego nowoczesnego taboru autobusowego spełniającego min normę EURO 6, zakup i wdrożenie systemu zarządzania tym transportem oraz zapewnienie niezbędnej infrastruktury na potrzeby tego transportu. Zostanie zakupionych ok. 12 autobusów niskoemisyjnych , Opis działania system elektronicznej obsługi pasażerskiej (np. ITS), przystanki/ wiaty autobusowe, oświetlenie, modernizacja/ przebudowa niezbędnej infrastruktury na potrzeby transportu (drogi i chodniki jako dojścia do przystanków), zaplecze techniczne do obsługi i eksploatacji ekologicznego taboru autobusowego. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Zmniejszenie zużycia energii z transportu samochodowego Przewidywany efekt o 214,57 MWh/rok Szacunkowa redukcja 43,46 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisane 1.1.2.8. Okres realizacji 2016 - 2019 Zakładana całkowita wartość projektu / 22 120 000,00 11 560 000,00 (UE) zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Gmina Wieliczka, RPO WM 2014-2020 (ZIT)

Nr działania 7. Obszar problemowy Transport 2. Transport Sektor/Podsektor 2.3 Transport prywatny i komercyjny (pozostałe środki transportu) Budowa bezkolizyjnego włączenia ruchu z Wieliczki w kierunku Nazwa działania Krakowa (skrzyżowanie ul. Krakowskiej i Kościuszki) Budowa bezkolizyjnego włączenia ruchu z Wieliczki w kierunku Opis działania Krakowa oraz przebudowa drogi gminnej i powiatowej ok. 150 mb wraz z infrastrukturą. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Przewidywany efekt Zmniejszenie zużycia energii o 112,78 MWh/rok Szacunkowa redukcja 28,49 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Potencjalne Okres realizacji 2016 - 2019 Zakładana całkowita wartość projektu / 4 679 395,00 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Fundusze Zewnętrzne, Gmina Wieliczka, Powiat Wielicki

Nr działania 8. Obszar problemowy Transport 2. Transport Sektor/Podsektor 2.3 Transport prywatny i komercyjny (pozostałe środki transportu) 64

Nazwa działania Poprawa stanu nawierzchni dróg Przebudowa dróg gminnych , prowadzona w całej gminie Opis działania Wieliczka (założono, że łączna długość odcinków podanych przebudowie wyniesie ok 12 km) Podmiot realizujący Gmina Wieliczka, Powiat wielicki Przewidywany efekt Zmniejszenie zużycia energii o 259,69 MWh/rok Szacunkowa redukcja 66,22 Mg CO2/rok emisji CO2 1.3.2.6, 1.3.2.7, 1.3.2.11, 1.3.2.13, 1.3.2.39, 1.3.2.26, 1.3.2.27, 1.3.2.29, Status WPF / nr zadania Wpisane 1.3.2.36, 1.3.2.38, 1.3.2.41, 1.3.2.40, 1.3.2.41, 1.3.2.42, 1.3.2.22, 1.3.2.35 Okres realizacji 2016-2020 Zakładana całkowita wartość projektu / 13 522 486,20 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Gmina Wieliczka, powiat wielicki

Nr działania 9. Obszar problemowy Transport 2. Transport Sektor/Podsektor 2.3 Transport prywatny i komercyjny (pozostałe środki transportu) Przebudowa dróg , budowa chodników przy drogach Nazwa działania powiatowych i wojewódzkich Dzięki realizacji zadania, polegającego na przebudowie dróg i budowie chodników przy drogach powiatowych i wojewódzkich, Opis działania nastąpi upłynnienie ruchu w gminie, redukcja emisji CO2 i energii. Szacowany efekt oparto na złożeniu przebudowy 9,6 km dróg Podmiot realizujący Zarządcy dróg Przewidywany efekt Zmniejszenie zużycia energii o 215,13 MWh/rok Szacunkowa redukcja 55,18 Mg CO2/rok emisji CO2 1.3.2.2, 1.3.2.4, 1.3.2.12, 1.3.2.48, Status WPF / nr zadania Wpisane 1.3.2.19 Okres realizacji 2016-2017 Zakładana całkowita wartość projektu / 4 914 810,00 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Gmina Wieliczka, Województwo Małopolskie

Nr działania 10. Obszar problemowy Transport 2. Transport Sektor/Podsektor 2.3 Transport prywatny i komercyjny (pozostałe środki transportu) Budowa, przebudowa dróg lokalnych zapewniających Nazwa działania bezpośrednie połączenie z terenami inwestycyjnymi na terenie gminy Wieliczka 65

Realizacja projektu ma na celu zapewnienie bezpośredniego dostępu do terenów inwestycyjnych na terenie gminy Wieliczka. Opis działania Polega na budowie drogi lokalnej, w tym gminnej celem połączenia z droga powiatową. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Przewidywany efekt Zmniejszenie zużycia energii o 66,67 MWh/rok Szacunkowa redukcja 17 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisane 1.1.2.6. Okres realizacji 2016-2019 Zakładana całkowita wartość projektu / 7 875 000,00 3 150 000,00 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Gmina Wieliczka, RPO WM 2014-2020 (ZIT)

Nr działania 11. Obszar problemowy Budownictwo 4. Zarządzanie miastem Sektor/Podsektor 4.1 Planowanie miejskie Instalacja farmy fotowoltaicznej na terenie Gminy Nazwa działania Wieliczka Planowana jest budowa instalacji fotowoltaicznej. Szacunkowe obniżenie emisji oraz koszt inwestycji obliczono przy założeniu Opis działania utworzenia farmy obejmującej 240 paneli fotowoltaicznych (moc ok. 0,8 MW). Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Przewidywany efekt Produkcja energii z OZE 720 MWh/rok Szacunkowa redukcja 585,6 Mg CO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Potencjalne Okres realizacji 2017-2020 Zakładana całkowita wartość projektu / 4 800 000,006 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Fundusze Zewnętrzne, Gmina Wieliczka

Nr działania 12. Obszar problemowy Budownictwo 3. Gospodarka komunalna Sektor/Podsektor 3.3 Oświetlenie publiczne Poprawa efektywności energetycznej systemów oświetlenia Nazwa działania ulicznego Wymiana najmniej efektywnych punktów świetlnych na lampy Opis działania LED o wyższej sprawności świecenia. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Przewidywany efekt Zmniejszenie zużycia energii o 760 MWh/rok

6 Koszty zadania oszacowano na podstawie kosztorysów, dostępnych cenników i najlepszej wiedzy beneficjenta wynikającej z dotychczas realizowanych przedsięwzięć tego typu. 66

Szacunkowa redukcja 630 MgCO2/rok emisji CO2 Status WPF / nr zadania Potencjalne Okres realizacji 2017 - 2020 Zakładana całkowita wartość projektu / ok. 6 332500,007 zakładana wartość dofinansowania Finansowanie Budżet gminy, Fundusze zewnętrzne, WFOŚiGW, NFOŚiGW,

Nr działania 13. Obszar problemowy Gospodarka komunalna Sektor/Podsektor 3. Gospodarka komunalna, 3.1. Gospodarka odpadami Nazwa działania Budowa PSZOK na terenie gminy Wieliczka Projekt polega na utworzeniu Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, który spełni wymagania i normy europejskie oraz wdrożenie systemu zbierania odpadów Opis działania ulegających biodegradacji, pozwalających na ich wydzielenie ze strumienia odpadów komunalnych i ich właściwe zagospodarowanie. Podmiot realizujący Gmina Wieliczka Przewidywany efekt Pośrednie zmniejszenie emisji Szacunkowa redukcja efekt pośredni emisji CO2 Status WPF / nr zadania Wpisany do WPF 1.1.2.5 Okres realizacji 2016-2018 Zakładana całkowita 1 376 470,00 1 170 000,00 wartość projektu / zakładana wartość dofinansowania Finansowanie gmina Wieliczka, RPO2014-2020 ZIT

Tabela XI.30. Zestawienie zadań i celów szczegółowych w Gminie Wieliczka Obszar Cel szczegółowy Zadanie problemowy Budownictwo 1a. Poprawa efektywności Termomodernizacja budynków mieszkalnych energetycznej i ograniczenie emisji zanieczyszczeń do Wymiana kotłów i pieców w indywidualnych powietrza w sektorze gospodarstwach domowych na terenie gminy budownictwa Wieliczka

Realizacja projektu „Instalacja systemów energii odnawialnej w Gminach: Niepołomice, Wieliczka, Skawina oraz Miechów na budynkach użyteczności publicznej oraz w domach prywatnych, finansowane z udziałem

7 Koszty zadania oszacowano na podstawie kosztorysów, dostępnych cenników i najlepszej wiedzy beneficjenta wynikającej z dotychczas realizowanych przedsięwzięć tego typu. 67

środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej w gminie Wieliczka – etap I i II

2a.Wzrost udziału energii Realizacja projektu „Instalacja systemów pochodzącej ze źródeł energii odnawialnej w Gminach: Niepołomice, odnawialnych Wieliczka, Skawina oraz Miechów na budynkach użyteczności publicznej oraz w domach prywatnych, finansowane z udziałem środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Instalacja farmy fotowoltaicznej na terenie Gminy Wieliczka

3a. Zwiększenie Realizacja projektu „Instalacja systemów świadomości ekologicznej energii odnawialnej w Gminach: Niepołomice, mieszkańców w sektorze Wieliczka, Skawina oraz Miechów na budownictwa budynkach użyteczności publicznej oraz w domach prywatnych, finansowane z udziałem środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy Transport 1b. Poprawa efektywności Budowa parkingów w systemie P&R oraz energetycznej i ograniczenie ścieżek rowerowych na terenie gminy emisji zanieczyszczeń do Wieliczka powietrza w sektorze Organizacja transportu metropolitalnego transportu gminy Wieliczka poprzez zakup niskoemisyjnych autobusów oraz budowę i integrację infrastruktury komunikacyjnej

Budowa bezkolizyjnego włączenia ruchu z Wieliczki w kierunku Krakowa (skrzyżowanie ul. Krakowskiej i Kościuszki)

Poprawa stanu nawierzchni dróg

Przebudowa dróg , budowa chodników przy drogach powiatowych i wojewódzkich Budowa, przebudowa dróg lokalnych zapewniających bezpośrednie połączenie z terenami inwestycyjnymi na terenie gminy Wieliczka

Poprawa efektywności energetycznej systemów oświetlenia ulicznego

Źródło: Opracowanie własne

XI.3.3. Harmonogram realizacji działań i harmonogram rzeczowo-finansowy PGN

Harmonogram rzeczowo-finansowy znajduje się w Załączniku nr 1.

XI.3.4. Podsumowanie przewidywanych efektów wdrożenia strategii długoterminowej i realizacji działań

Przedstawiony w niniejszym dokumencie plan działań pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów, pod warunkiem konsekwentnej i skutecznej realizacji zaplanowanych działań. Część środków przeznaczonych na realizację działań jest już zabudżetowana i wydatkowana. Możliwość realizacji działań jest uzależniona od pozyskania zewnętrznych środków finansowych, stąd też należy przewidzieć realizację zadań szczególnie na okres 2015-2020, czyli nową perspektywę finansową UE, w ramach której znaczne środki mają być przewidziane na finansowanie zadań w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej czy też niskoemisyjnego transportu. Biorąc pod uwagę aktualne uwarunkowania lokalne, związane z budżetem gminy oraz możliwością pozyskania środków zewnętrznych szanse realizacji wskazanych działań ocenia się jako wysoką. Wśród zagrożeń, mogących przyczynić się do utrudnienia wdrożenia przewidzianych zadań należy wyszczególnić:

 Brak środków w budżecie gminy,  Nieuruchomienie instrumentów finansowych, w ramach których mają być finansowane zadania,  Ryzyko, że pozyskane środki zewnętrzne nie będą wystarczające,  Brak zainteresowania interesariuszy podejmowanymi inicjatywami (np. wymianą pieców w budynkach prywatnych). Działania w ramach PGN to również wymierne oszczędności dla gminy wynikające z zaoszczędzonej energii (elektrycznej, cieplnej, paliwa transportowe i in.). Ponadto, należy podkreślić inne pośrednie korzyści takie jak ograniczenie emisji zanieczyszczeń do środowiska (m.in. pyły, benzo(α)piren oraz tlenki azotu i siarki), co będzie miało wpływ na zdrowie i poprawę jakości życia mieszkańców. Poniżej w tabelach przedstawiono podsumowanie przewidywanych efektów realizacji PGN Tabela XI.28. Efekty rzeczowe realizacji PGN dla Gminy Wieliczka Redukcja Produkcja Koszt Redukcja emisji Status WPF zużycia energii energii z OZE [PLN] CO [Mg/rok] [MWh/rok] [MWh/rok] 2 nie dotyczy 1 050 000,00 547,50 - 192,40 potencjalne 15 811 895,00 872,78 720,00 1 244,10 wpisane 86 427 762,20 5 959,72 743,00 1 911,02 Suma 103 289 657,20 7 380,00 1 463,00 3 347,52 źródło: opracowanie własne

Realizacja zaplanowanych działań (wszystkie zadania) pozwoli na osiągnięcie następujących wartości i efektów w roku 2020:

Tabela XI.29. Podsumowanie planowanych efektów realizacji PGN dla Gminy Wieliczka

Produkcja Emisja Zużycie Udział energii energii z OZE CO2 energii [MWh] z OZE* [MWh] [Mg CO2] Wartości bazowe - rok 2010 543 226 4234,24 0,78% 167 197 Wartości kontrolne - rok 2013 619 646 4 500 0,73% 190 489 Wartości prognozowane - scenariusz BAU 822 021 6 476 0,79% 253 077 Planowane efekty działań** 7 380 1 463 0,97% 3 348 Efekty realizacji PGN - zmiana wartości w -1,4% 23,91% -2,0% odniesieniu do bazowej (2010)*** *udział energii z OZE w końcowym zużyciu energii ** podsumowanie planowanych do osiągnięcia wartości na podstawie harmonogramu rzeczowo-finansowego; udział energii z OZE określony jest jako suma wartości prognozowanej produkcji energii z OZE (BAU) oraz planowanego efektu działań (produkcja energii z OZE), w odniesieniu do prognozowanego zużycia energii wg scenariusza BAU ***wartości ujemne oznaczają redukcję zużycia energii/wielkości emisji w stosunku do roku bazowego; wartości dodatnie oznaczają wzrost (udział energii z OZE) źródło: opracowanie własne

Na skutek realizacji działań zostanie uzyskana redukcja emisji stanowiąca 2,0% emisji w roku bazowym, redukcja zużycia energii stanowiąca 1,4% zużycia energii w roku bazowym, a udział energii odnawialnej wzrośnie z poziomu 0,78% do 0,97% (o 0,19 punktów procentowych, czyli o 23,91% w stosunku do roku bazowego) udziału OZE w końcowym, prognozowanym zużyciu energii w roku 2020. Gmina Wieliczka realizować będzie działania na miarę możliwości finansowych, dążąc do osiągnięcia jak największych redukcji emisji, niwelujących efekt wzrostu emisji wynikających ze wzrostu gospodarczego. Odpowiednie działania, po ich identyfikacji będą dodawane do PGN w ramach aktualizacji.

Poprzez ograniczenie zużycia energii i wzrost produkcji energii z OZE, realizacja PGN przyczynia się również do poprawy bezpieczeństwa energetycznego. Należy również podkreślić fakt, że realizacja PGN powinna pomagać utrzymaniu konkurencyjności gospodarki.

XI.4. MONITOROWANIE i RAPORTOWANIE

Prowadzenie stałego monitoringu jest konieczne dla kontroli postępów we wdrażaniu PGN i realizacji założonych celów w zakresie ograniczenia emisji CO2 i zużycia energii, a także konieczne dla wprowadzania ewentualnych poprawek i aktualizacji. Regularne monitorowanie i odpowiednia adaptacja Planu, umożliwiają rozpoczęcie cyklu nieustannego ulepszania dokumenty. Jest to zasada „pętli”, stanowiąca element cyklu zarządzania projektem: zaplanuj, wykonaj, sprawdź, zastosuj. Korekty Planu można dokonywać w zależności od występujących potrzeb.

XI.4.1. Monitorowanie

Na system monitoringu Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Wieliczka składają się następujące działania realizowane przez Koordynatora i Zespół Wsparcia: • systematyczne zbieranie danych liczbowych oraz informacji dotyczących realizacji poszczególnych zadań Planu, zgodnie z charakterem zadania (np. ilość i rodzaj budynków poddanych termomodernizacji oraz powierzchnia użytkowa, ilość i rodzaj wymienionych lamp itp.); dane powinny być gromadzone na bieżąco, natomiast kompletne zestawienia informacji powinny być przygotowane raz na rok (za rok poprzedni); • uporządkowanie, przetworzenie i analiza danych; • przygotowanie raportów z realizacji zadań ujętych w Planie – ocena realizacji: • analiza porównawcza osiągniętych wyników z założeniami Planu; określenie stopnia wykonania zapisów przyjętego Planu oraz identyfikacja ewentualnych rozbieżności, • analiza przyczyn odchyleń oraz określenie działań korygujących polegających na modyfikacji dotychczasowych oraz ewentualne wprowadzenie nowych instrumentów wsparcia, • przeprowadzenie zaplanowanych działań korygujących (w razie konieczności – aktualizacja Planu).

XI.4.2. Raportowanie

W ramach prowadzonego monitoringu realizacji powinny być sporządzane raporty na potrzeby wewnętrznej sprawozdawczości realizacji PGN. Minimalna częstotliwość sporządzania raportów to okres dwuletni. Zakres raportu powinien obejmować analizę stanu realizacji zadań oraz osiągnięte rezultaty w zakresie redukcji emisji oraz zużycia energii. Proponowany zakres raportu: 1. Cele strategiczne i szczegółowe – przywołanie celów, aktualny stan realizacji celów (na podstawie wskaźników monitorowania). 1. Opis stanu realizacji PGN: • Przydzielone środki i zasoby do realizacji. • Realizowane działania. • Napotkane problemy w realizacji. 2. Wyniki inwentaryzacji emisji – podsumowanie aktualnej inwentaryzacji emisji i porównanie jej z inwentaryzacją bazową. 3. Ocena realizacji oraz działania korygujące. 4. Stan realizacji działań – zestawienie aktualnie osiąganych rezultatów działań określonych na podstawie wskaźników monitorowania.

XI.4.3. Ocena realizacji

Podstawowym sposobem oceny realizacji PGN jest porównanie wartości mierników (wskaźników) poszczególnych celów dla określonego roku z wartościami docelowymi i oczekiwanym trendem. Należy przy tym mieć na uwadze, że dla osiągnięcia celu nie jest wymagana liniowa redukcja (bądź wzrost) wartości wskaźników (np. o taką samą wielkość co roku). Wskaźniki mogą wykazywać odchylenia dodatnie lub ujemne od ogólnego obserwowanego trendu, który powinien być w długiej perspektywie czasu stały i zgodny z oczekiwaniem. Jeżeli zostaną zaobserwowane trendy odwrotne niż oczekiwane, jest to sygnał, iż należy uważnie przeanalizować realizację działań oraz zachodzące uwarunkowania zewnętrzne (poza wpływem PGN), które mają wpływ na zaistnienie takiego trendu. Jeżeli to okaże się konieczne należy podjąć działania korygujące. Ocena realizacji PGN (poprzez analizę stopnia realizacji celów szczegółowych) wykonywana jest na bazie inwentaryzacji emisji i zużycia energii. Zarówno rezultaty realizacji PGN jak i wyniki realizacji poszczególnych działań należy rozpatrywać w kontekście uwarunkowań, które miały wpływ na ich realizację w okresie objętym monitoringiem. Uwarunkowania zewnętrzne są niezależne od realizującego plan, natomiast wewnętrzne od niego zależą. Oba rodzaje uwarunkowań mają wpływ na osiągnięte rezultaty działań i stopień realizacji celów. w ramach monitoringu należy analizować wpływ tych czynników na wyniki realizacji Planu. Uwarunkowania zewnętrzne, np.:

 Obowiązujące akty prawne (zmiany w prawie),  Istniejące systemy wsparcia finansowego działań,  Sytuacja makroekonomiczna,  Ekstremalne zjawiska pogodowe (np. fale upałów, intensywne mrozy). Uwarunkowania wewnętrzne, np.:

 Sytuacja finansowa gminy,  Dostępne zasoby kadrowe do realizacji działań,  Możliwości techniczne i organizacyjne realizacji działań. Wnioski z analizy uwarunkowań powinny zostać zawarte w raporcie. na ich podstawie należy również podjąć odpowiednie działania korygujące, jeżeli zaistnieje taka konieczność (korekta pojedynczych działań lub aktualizacja całego planu).

XI.4.4. Wskaźniki monitorowania i ocena realizacji

Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN odnoszą się do celu głównego i celów szczegółowych. Szczegółowe wskaźniki monitorowania zostały przypisane do poszczególnych działań, w celu umożliwienia skutecznego monitorowania stopnia realizacji Planu. Realizacja celu strategicznego jest monitorowana poprzez główne wskaźniki monitorowania, odpowiadające poszczególnym celom szczegółowym.

Tabela XI.31. Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN dla Gminy Wieliczka OCZEKIWANY CEL WSKAŹNIK TREND Cel strategiczny 1 wielkość emisji gazów ↓ malejący Redukcja emisji gazów cieplarnianych (Mg /rok) cieplarnianych poprzez poprawę stopień redukcji emisji gazów efektywności energetycznej przy cieplarnianych w stosunku do roku ↑ rosnący zapewnieniu zrównoważonego bazowego (%) rozwoju obszaru Cel szczegółowy 1.1 Poprawa wielkość zużycia energii (MWh/rok) ↓ malejący efektywności energetycznej stopień redukcji zużycia energii w poszczególnych sektorach ↑ rosnący zużycia energii. w stosunku do roku bazowego (%) Cel szczegółowy 1.2 Wzrost ilość wytworzonej energii ↑ rosnący udziału energii pochodzącej ze odnawialnej (MWh/rok) źródeł odnawialnych udział energii odnawialnej ↑ rosnący w całkowitym zużyciu energii (%) Cel strategiczny 2 ilość przekroczeń poziomów ↓ malejący Poprawa jakości powietrza dopuszczalnych w powietrzu Cel szczegółowy 2.1 ilość zlikwidowanych palenisk Sukcesywne ograniczanie niskiej ↑ rosnący na paliwo stałe (szt./rok) emisji wielkość emisji z pojazdów ↓ malejący spalinowych (Mg /rok) Cel szczegółowy 2.2 stopień redukcji emisji z pojazdów Ograniczenie emisji z transportu. spalinowych w stosunku do roku ↑ rosnący bazowego (%) Cel szczegółowy 2.3 Zwiększenie świadomości ekologicznej ilość zrealizowanych działań ↑ rosnący mieszkańców gminy Źródło danych: Opracowanie własne Mierniki realizacji dla poszczególnych działań zostały określone indywidualnie dla każdego działania w części dot. planowanych działań.

Spis rysunków

Rysunek XI.1. Cele strategiczne i szczegółowe dla gminy Wieliczka ...... 8 Rysunek XI.2. Wieliczka - ogólny plan gminy ...... 18 Rysunek XI.3. Przeciętny udział poszczególnych sposobów ogrzewania w Gminie Wieliczka ...... 23 Rysunek XI.4. Wielkość promieniowania słonecznego w Polsce...... 24 Rysunek XI.5. Struktura wiekowa budynków mieszkalnych w gminie Wieliczka ...... 26 Rysunek XI.6. Podmioty gospodarcze nowo zarejestrowane wg sekcji PDK 2007 w gminie Wieliczka . 36 Rysunek XI.7. Podmioty gospodarcze wyrejestrowane wg sekcji PKD 2007 w gminie Wieliczka ...... 37 Rysunek XI.8. Mapa narażenia mieszkańców na zanieczyszczenia w gminie Wieliczka ...... 43

Rysunek XI.9. Udział podsektorów w emisji CO2 w gminie Wieliczka w roku 2010 i 2013 ...... 55

Rysunek XI.10. Udział nośników energii w całkowitej emisji CO2 w gminie Wieliczka w roku 2010 i 2013 ...... 56 Rysunek XI.11. Udział podsektorów w zużyciu energii w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 ...... 57 Rysunek XI.12. Udział wykorzystywanych nośników energii w całkowitym zużyciu energii w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 ...... 58

Spis tabel

Tabela XI.1. Wskaźniki emisji CO2 odnoszące się do końcowego zużycia paliw i energii ...... 15 Tabela XI.2. Sektory i podsektory społeczno-gospodarcze ...... 16 Tabela XI.3. Ludność wg miejsca zameldowania i zamieszkania i płci w gminie Wieliczka ...... 18 Tabela XI.4. Liczba ludności i gęstość zaludnienia w gminie Wieliczka ...... 19 Tabela XI.5. Struktura wiekowa gminy Wieliczka w latach 2010 i 2013 ...... 19 Tabela XI.6. Dane dotyczące sygnalizacji świetlnej gminy Wieliczka w roku 2010 ...... 20 Tabela XI.7. Dane dotyczące sygnalizacji świetlnej i gminy Wieliczka w roku 2013 ...... 21 Tabela XI.8. Stacje redukcyjno-pomiarowe w gminie Wieliczka ...... 21 Tabela XI.9. Liczba czynnych przyłączy gazowych oraz odbiorców gazu w latach 2010 i 2013 w gminie Wieliczka ...... 22 Tabela XI.10. Długość sieci gazowych na terenie gminy Wieliczka w latach 2010 i 2013 ...... 22 Tabela XI.11. Lista nazw oraz położenia obiektów w gminie Wieliczka, na których zamontowano kolektory słoneczne...... 25 Tabela XI.12. Liczba mieszkań ogółem oraz powierzchnia użytkowa na rok 2010 i 2013 w gminie Wieliczka ...... 26 Tabela XI.13. Sieć wodociągowa i zużycie wody w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 ...... 27 Tabela XI.14. Długość sieci kanalizacyjnej i ilość odprowadzonych ścieków w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 ...... 27 Tabela XI.15. Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Wieliczka ...... 28 Tabela XI.16 Wykaz dróg gminnych na terenie Gminy Wieliczka ...... 28 Tabela XI.17. Liczba zarejestrowanych pojazdów w gminie Wieliczka ...... 33 Tabela XI.18. Średniodobowe natężenie ruchu na drogach krajowych i wojewódzkich ...... 34 Tabela XI.19. Zestawienie liczby kursów i pracy przewozowej realizowanych przez prywatnych przewoźników w ciągu doby na terenie gminy Wieliczka ...... 35 Tabela XI.20. Liczba osób bezrobotnych w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013...... 37 Tabela XI.21. Lista największych zakładów na terenie gminy Wieliczka ...... 38 Tabela XI.22. Leśnictwo na terenie gminy Wieliczka w roku 2013 ...... 39 Tabela XI.23. Lista pomników przyrody w gminie Wieliczka...... 40

Tabela XI.24. Szczegółowe zestawienie odpadów powstający w gminie Wieliczka w roku 2010 i 2013 ...... 41 Tabela XI.25. Średnie stężenia badanych substancji w powietrzu za rok 2002 w gminie Wieliczka ..... 42 Tabela XI.26. Analiza SWOT dla gminy Wieliczka ...... 52 Tabela XI.27. Zużycie energii w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 według podsektorów...... 54 Tabela XI.28. Wielkość emisji CO2 w gminie Wieliczka w latach 2010 i 2013 według podsektorów .... 55 Tabela XI.29. Prognoza zużycia energii i wielkości emisji w gminie Wieliczka w roku 2020 (na podstawie wielkości z roku 2013) według podsektorów ...... 59 Tabela XI.30. Zestawienie zadań i celów szczegółowych w Gminie Wieliczka ...... 67 Tabela XI.31. Główne wskaźniki monitorowania realizacji PGN dla Gminy Wieliczka ...... 73

Literatura i źródła danych

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. (2015). dane własne. Główny Urząd Statystyczny. (2013). Bank Danych Lokalnych. Gminny Zarząd Dróg w Wieliczce. (2015). Wykaz dróg gminnych w Wieliczce. Pobrano z lokalizacji http://img.iap.pl/s/1037/208160/Edytor/wykaz_drog.pdf Google Maps. (2015). www.maps.google.pl. Małopolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej. (2015). Pobrano z lokalizacji http://www.geomalopolska.pl/ Plan rozwoju lokalnego Gminy Wieliczka. (2013). (2015). Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gminy Kraków i gmin sąsiadujących, z którymi gmina Kraków zawarła porozumienie w zakresie organizacji publicznego transportu zbiorowego. Powiślańska Regionalna Agnecja Zarżadzania Energią. (2015). Pobrano z lokalizacji http://praze.pl/?a=static&l=pl&id=24 (brak daty). Program Ochrony Powietrza dla strefy małopolskiej. RDOŚ. (2015). www.krakow.rdos.gov.pl. Stowarzyszenie Metropolia Krakowska. (2015). Raport z inwentaryzacji czynnych pieców, kotłowni oraz kominków na paliwo stałe. Studium rozwoju ruchu rowerowego w mieście i gminie Wieliczka. (2013). Urząd Miasta i Gminy Wieliczka. (2015). http://www.wieliczka.eu/. Urząd Miasta Krakowa. (2015). Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Kraków.

Załącznik 1. Harmonogram rzeczowo-finansowy

Produkcja Redukcja Wskaźnik Szacowane Oszczędności Wskaźnik Instytucja Okres Źródła energii z emisji kosztowy Wskaźniki Nr Zadanie Status WPF koszty energii kosztowy odpowiedzialna realizacji finansowania OZE CO2 [PLN/Mg monitorowania [PLN] [MWh/rok] [PLN/MWh] [MWh/rok] [Mg/rok] CO2] Środki własne właścicieli i zarządców nieruchomości, Liczba budynków Właściciele i dotacje Termomodernizacja budynków 2016- 1 050 poddanych 1 nie dotyczy zarządcy NFOŚiGW , 547,50 - 192,40 1 917,81 5 457,38 mieszkalnych 2020 000,00 zł termomodernizacji nieruchomości kredyty (pow. Użytkowa) WFOŚiGW i BOŚ, fundusze strukturalne UE RPO WM Wymiana kotłów i pieców w 2014-2020 Ilość, rodzaj i moc Gmina 2016- 7 500 2 indywidualnych gospodarstwach wpisane (ZIT), środki 3 253,25 - 1 002,00 2 305,39 7 485,03 wymienionych Wieliczka 2019 000,00 zł domowych na terenie gminy Wieliczka własne źródeł ciepła mieszkańców Realizacja projektu „Instalacja systemów energii odnawialnej w gminach: Ilość, rodzaj i moc Gmina Niepołomice, Wieliczka, Skawina oraz zainstalowanych Wieliczka, Miechów na budynkach użyteczności Gmina 2016- 11 128 źródeł OZE, efekt 3 wpisane Szwajcarsko- 129,60 743,00 213,80 85 871,88 52 053,30 publicznej oraz w domach prywatnych, Wieliczka 2017 996,00 zł redukcji zużycia Polski Program finansowane z udziałem środków energii Współpracy Szwajcarsko-Polskiego Programu (termomodernizacja) Współpracy Gmina Uzyskane Termomodernizacja budynków Wieliczka, oszczędności Gmina 2016- 6 250 4 użyteczności publicznej w gminie wpisane RPO WM 496,00 - 175,50 12 600,81 35 612,54 energii na podstawie Wieliczka 2018 000,00 zł Wieliczka – etap I i II 2014-2020 audytów (ZIT) energetycznych Gmina Liczba obiektów Budowa parkingów w systemie P&R oraz Wieliczka, Gmina 2016- 11 740 P&R, pojemność 5 ścieżek rowerowych na terenie gminy wpisane RPO WM 1 324,78 - 337,82 8 861,85 34 752,23 Wieliczka 2018 000,00 zł obiektów, długość Wieliczka 2014-2020 dróg dla rowerów (ZIT)

Gmina Organizacja transportu metropolitalnego Liczba zastąpionych Wieliczka, gminy Wieliczka poprzez zakup Gmina 2016- 22 120 508 autobusów, 6 wpisane RPO WM 214,60 - 43,50 103 075,49 niskoemisyjnych autobusów oraz budowę Wieliczka 2019 000,00 zł 505,75 parametry nowych 2014-2020 i integrację infrastruktury komunikacyjnej pojazdów (ZIT) Gmina Budowa bezkolizyjnego włączenia ruchu Wieliczka, z Wieliczki w kierunku Krakowa Gmina 2016- 4 679 164 Skrócenie czasu 7 potencjalne środki 112,78 - 28,50 41 491,35 (skrzyżowanie ul. Krakowskiej i Wieliczka 2019 395,00 zł 189,30 przejazdu zewnętrzne, Kościuszki) powiat wielicki Gmina Gmina Długość 2016- 13 522 204 8 Poprawa stanu nawierzchni dróg wpisane Wieliczka, Wieliczka, 259,69 - 66,22 52 071,65 zmodernizowanych 2020 486,20 zł 205,47 powiat wielicki powiat wielicki dróg Gmina Przebudowa dróg , budowa chodników Długość 2016- 4 914 Wieliczka, 9 przy drogach powiatowych i wpisane zarządcy dróg 215,13 - 55,18 22 845,77 89 068,68 zmodernizowanych 2020 810,00 zł Województwo wojewódzkich dróg Małopolskie Gmina Budowa, przebudowa dróg lokalnych Długość Wieliczka, zapewniających bezpośrednie połączenie Gmina 2016- 7 875 463 zmodernizowanych 10 wpisane RPO WM 66,67 - 17,00 118 119,09 z terenami inwestycyjnymi na terenie Wieliczka 2019 000,00 zł 235,29 dróg, skrócenie 2014-2020 gminy Wieliczka czasu podróży (ZIT) Ilość rodzaj i moc Fundusze zainstalowanych Instalacja farmy fotowoltaicznej na Gmina 2017- 4 800 Zewnętrzne, 11 potencjalne - 720,00 585,60 - 8 196,72 źródeł OZE, terenie Gminy Wieliczka Wieliczka 2020 000,00 zł Gmina wielkość produkcji Wieliczka energii Liczba i rodzaj Budżet gminy, zmodernizowanych Fundusze Poprawa efektywności energetycznej Gmina 2017- 6 332 punktów świetlnych, 12 potencjalne zewnętrzne, 760,00 - 630,00 8 332,24 10 051,59 systemów oświetlenia ulicznego Wieliczka 2020 500,00 zł uzyskane WFOŚiGW, oszczędności NFOŚiGW, energii Gmina Wieliczka, Liczba Budowa PSZOK na terenie gminy Gmina 2016- 1 376 13 wpisane RPO WM - - - - - wybudowanych Wieliczka Wieliczka 2018 470,00 zł 2014-2020 punktów SZOK (ZIT)

Załącznik 2. Zestawienie działań z Programu Ochrony Powietrza dla Strefy Małopolskiej – Gmina Wieliczka

Ograniczenie emisji powierzchniowej

Realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji (PONE) – eliminacja niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe Likwidacja źródeł spalania paliw stałych o mocy do 1 MWt w sektorze komunalno – bytowym oraz sektorze usług i handlu, jak również w małych i średnich przedsiębiorstwach. Wymiana starych niskosprawnych pieców i kotłów wykorzystujących paliwa stałe na: podłączenie do sieci cieplnej, kotły gazowe, kotły olejowe, nowoczesne urządzenia z podajnikiem automatycznym na węgiel/biomasę lub ogrzewanie elektryczne na terenie miast i obszarów wiejskich strefy małopolskiej. KOD DZIAŁANIA MaSMa/PONE/03 NAPRAWCZEGO REALIZACJA GMINNYCH PROGRAMÓW TYTUŁ DZIAŁANIA OGRANICZANIA NISKIEJ EMISJI (PONE) – NAPRAWCZEGO ELIMINACJA NISKOSPRAWNYCH URZĄDZEŃ NA PALIWA STAŁE Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów Lokalizacja działań dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Szczebel administracyjny, na którym można podjąć dany Lokalny środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach, wspólnoty zadanie mieszkaniowe Skala czasowa osiągnięcia Długoterminowe redukcji stężeń Planowany termin wykonania Do końca roku 2023 Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Źródła związane z mieszkalnictwem i usługami naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji działania 8,8 w mln PLN PM10 20,84 [Mg/rok] PM2,5 20,71 [Mg/rok] Szacowany B(a)P efekt 0,01 [Mg/rok] ekologiczny SO2 47,41 [Mg/rok] CO2 2 851,85 [Mg/rok]

środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym Źródła finansowania europejskie), Bank Ochrony Środowiska, środki dostawców ciepła, gazu i energii elektrycznej. Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników Rozbudowa sieci ciepłowniczej oraz podłączenie do niej jak największej liczby mieszkańców miast i gmin miejskich, w ramach programów ograniczania niskiej emisji. Działanie w szczególności dotyczące przyłączenia do sieci cieplnej lokali ogrzewanych indywidualnymi kotłami na paliwa stałe oraz budynki, które już zlikwidowały stare, niskosprawne piece i kotły, jak i nowo powstające budynki.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/CIEP/03 NAPRAWCZEGO ROZBUDOWA I MODERNIZACJA SIECI CIEPŁOWNICZYCH TYTUŁ DZIAŁANIA ZAPEWNIAJĄCA PODŁĄCZENIE NOWYCH NAPRAWCZEGO UŻYTKOWNIKÓW

Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji Lokalizacja działań pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej.

Szczebel administracyjny, na którym można podjąć dany Lokalny środek Organy wykonawcze w gminach, zarządzający siecią Jednostka realizująca zadanie ciepłowniczą na terenie gmin Skala czasowa osiągnięcia Długoterminowe redukcji stężeń Planowany termin wykonania Do końca roku 2023 Kategoria źródeł emisji, której Przemysł i usługi dotyczy działanie naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji działania w 1,8 mln PLN PM10 5,32 [Mg/rok] PM2,5 5,24 [Mg/rok] Szacowany B(a)P efekt 0,00 [Mg/rok] ekologiczny SO2 11,86 [Mg/rok] CO2 1 238,22 [Mg/rok] środki właścicieli budynków, środki przedsiębiorstw energetyki cieplnej, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, Źródła finansowania MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska Rozbudowa sieci gazowych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników Rozbudowa sieci gazowej na terenach miast i gmin miejskich, gdzie nie jest możliwa modernizacja sieci ciepłowniczej lub jest ekonomicznie nieopłacalna. Podłączenie do sieci

gazowej jak największej liczby mieszkańców, wykorzystujących gaz ziemny zamiast paliw stałych do ogrzewania mieszkań w ramach programów ograniczania niskiej emisji.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/GAZ/03 NAPRAWCZEGO TYTUŁ DZIAŁANIA ROZBUDOWA SIECI GAZOWYCH ZAPEWNIAJĄCA NAPRAWCZEGO PODŁĄCZENIE NOWYCH UŻYTKOWNIKÓW

Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych Lokalizacja działań substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej.

Szczebel administracyjny, na którym można podjąć dany Lokalny środek Jednostka realizująca zadanie Organy wykonawcze w gminach, wspólnoty mieszkaniowe Skala czasowa osiągnięcia Długoterminowe redukcji stężeń Planowany termin wykonania Do końca roku 2023 Kategoria źródeł emisji, której Źródła związane z mieszkalnictwem, usługami dotyczy działanie naprawcze oraz przemysłem Szacunkowa wysokość kosztów realizacji działania 5,27 w mln PLN PM10 13,67 [Mg/rok] PM2,5 13,46 Szacowany [Mg/rok] B(a)P efekt 0,01 ekologiczny [Mg/rok]

SO2 [Mg/rok] 30,47

CO2 [Mg/rok] 1 293,25 Środki właścicieli budynków, środki operatorów gazociągów przesyłowych, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, Źródła finansowania NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obniżenia kosztów eksploatacyjnych ogrzewania niskoemisyjnego W ramach programów ograniczania niskiej emisji przy wymianie kotłów na paliwa stałe na ogrzewania niskoemisyjne mogą być również udzielane dotacje do zastosowania odnawialnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła) w celu wsparcia wdrażania zasad energooszczędności i obniżania kosztów ogrzewania w indywidualnych systemach grzewczych. KOD DZIAŁANIA MaSMa/OZE/03 NAPRAWCZEGO TYTUŁ DZIAŁANIA WYKORZYSTANIE ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ NAPRAWCZEGO ENERGII W CELU OBNIŻENIA KOSZTÓW 80

EKSPLOATACYJNYCH OGRZEWANIA NISKOEMISYJNEGO

Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów Lokalizacja działań dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej.

Szczebel administracyjny, na którym można podjąć dany Lokalny środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach zadanie Skala czasowa osiągnięcia Długoterminowe redukcji stężeń Planowany termin Do końca roku 2023 wykonania Kategoria źródeł emisji, Źródła związane z mieszkalnictwem, usługami której dotyczy działanie oraz przemysłem naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji działania Wg indywidulanych kosztorysów w mln PLN PM10 26,54 [Mg/rok] PM2,5 26,12 [Mg/rok] Szacowany B(a)P efekt 0,0249 [Mg/rok] ekologiczny SO2 59,74 [Mg/rok] CO2 5 851,61 [Mg/rok] Środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW Źródła finansowania w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska

Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w budownictwie mieszkaniowym Redukcja energochłonności budynków i lokali mieszkaniowych poprzez ich termomodernizację, obejmującą docieplenia ścian i stropów oraz wymianę stolarki okiennej i drzwiowej – działania ograniczające przenikanie ciepła.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/TERMO/03 NAPRAWCZEGO TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW ORAZ WSPIERANIE TYTUŁ DZIAŁANIA BUDOWNICTWA ENERGOOSZCZĘDNEGO W BUDOWNICTWIE NAPRAWCZEGO MIESZKANIOWYM Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu Lokalizacja działań PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Szczebel administracyjny, na którym można podjąć Lokalny dany środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach, wspólnoty mieszkaniowe zadanie Skala czasowa osiągnięcia Długoterminowe redukcji stężeń

Planowany termin Do końca roku 2023 wykonania

Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Źródła związane z mieszkalnictwem, usługami naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji działania Wg indywidulanych kosztorysów w mln PLN Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok] Środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, Źródła finansowania NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska

Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w obiektach użyteczności publicznej Redukcja energochłonności budynków administracji i użyteczności publicznej poprzez ich termomodernizację, obejmującą docieplenia ścian i stropów oraz wymianę stolarki okiennej i drzwiowej – działania ograniczające przenikanie ciepła i zużycie energii.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/TERMO_UP/03 NAPRAWCZEGO TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW ORAZ WSPIERANIE TYTUŁ DZIAŁANIA BUDOWNICTWA ENERGOOSZCZĘDNEGO W OBIEKTACH NAPRAWCZEGO UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji Lokalizacja działań pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Szczebel administracyjny, na którym można podjąć Lokalny dany środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach poprzez Straż Gminną, zadanie Miejską, Policja Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń 82

Planowany termin Do końca roku 2023 wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Źródła związane z usługami naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidulanych kosztorysów działania w mln PLN Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok] Środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW Źródła finansowania w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska

Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi Likwidacja zjawiska spalania odpadów w kotłach domowych oraz redukcja spalania pozostałości roślinnych z ogrodów działkowych poprzez wprowadzenie zakazu wykonywania tych czynności i regularne kontrole upoważnionych jednostek w zakresie jego przestrzegania. Jak również prowadzenie społecznej kampanii edukacyjnej w tej dziedzinie i selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych na obszarze strefy małopolskiej.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/KONTROLA/03 NAPRAWCZEGO WYELIMINOWANIE SPALANIA ODPADÓW ORAZ TYTUŁ DZIAŁANIA OGRANICZENIE SPALANIA POZOSTAŁOŚCI NAPRAWCZEGO ROŚLINNYCH NA POWIERZCHNI ZIEMI Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji Lokalizacja działań pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach poprzez Straż Gminną, zadanie Miejską, Policja Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń

Planowany termin Do końca roku 2023 wykonania

Kategoria źródeł emisji, Źródła związane z mieszkalnictwem i użytkowaniem terenów której dotyczy działanie przydomowych na cele prywatne naprawcze Szacunkowa wysokość W ramach działań własnych jednostek podległych kosztów realizacji samorządom, w ramach działalności Policji działania w mln PLN Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Źródła finansowania budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, budżet państwa

Ograniczenie emisji z transportu

Poprawa organizacji ruchu samochodowego w miastach Działania mające na celu zmniejszenie liczby samochodów w centrach miast poprzez wydzielanie stref parkingowych i podwyższanie opłat za postój, zastosowanie inteligentnych systemów sterowania ruchem - umożliwiających płynność przejazdów samochodów oraz budowę parkingów Parkuj i Jedź w miastach.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/TRANSPORT/02 NAPRAWCZEGO

TYTUŁ DZIAŁANIA POPRAWA ORGANIZACJI RUCHU SAMOCHODOWEGO W NAPRAWCZEGO MIASTACH

Opis działania Ograniczenie natężenia ruchu w centrum miast, zapewnienie naprawczego płynności ruchu samochodowego

Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach, GDDKiA, Zarządy Dróg zadanie Powiatowych, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń

Planowany termin Do końca roku 2023 wykonania

Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Transport naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidulanych kosztorysów działania w mln PLN

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Fundusze unijne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, banki, budżety Źródła finansowania własne gmin i powiatów, budżet GDDKiA

Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń poprzez regularne mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg Czyszczenie ulic na mokro w okresie wiosna-jesień (z częstotliwością najlepiej 1 raz na dwa tygodnie) oraz utwardzanie dróg o powierzchni nieutwardzonej. Kontrole czystości kół w pojazdach wyjeżdżających z placów budowy. KOD DZIAŁANIA MaSMa/TRANSPORT/03 NAPRAWCZEGO UTRZYMANIE DRÓG W SPOSÓB OGRANICZAJĄCY TYTUŁ DZIAŁANIA WTÓRNĄ EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ POPRZEZ NAPRAWCZEGO REGULARNE MYCIE, REMONTY I POPRAWĘ STANU NAWIERZCHNI DRÓG

90% ulic w większości w terenach zabudowanych strefy Lokalizacja działań małopolskiej

Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń Planowany termin Zadanie realizowane ciągle do 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Transport naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji W ramach zadań własnych zarządców dróg działania PLN/km Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok] Budżet państwa, budżet miast, gmin, WFOŚiGW, fundusze Źródła finansowania unijne

Rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych i niskoemisyjnych rozwiązań w transporcie publicznym Zastosowanie ekologicznych pojazdów w komunikacji miejskiej, spełniających normy jakości spalin EURO 6 oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw. Rozwój przyjaznej pasażerom komunikacji publicznej, usprawnienie jej funkcjonowania i skrócenie czasu dojazdów użytkowników do miejsc docelowych. KOD DZIAŁANIA MaSMa/TRANSPORT/04 NAPRAWCZEGO ROZWÓJ KOMUNIKACJI PUBLICZNEJ ORAZ TYTUŁ DZIAŁANIA WDROŻENIE ENERGOOSZCZĘDNYCH I NAPRAWCZEGO NISKOEMISYJNYCH ROZWIĄZAŃ W TRANSPORCIE PUBLICZNYM

Lokalizacja działań Miasta strefy małopolskiej

Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach, spółki prowadzące zadanie przewozy komunikacją miejską we wskazanych miastach Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń

Planowany termin Do końca roku 2023 wykonania

Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Transport naprawcze

Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidulanych kosztorysów działania w mln PLN

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, budżet państwa, Źródła finansowania środki unijne, MRPO

Rozwój komunikacji rowerowej w miastach Rozwój systemu ścieżek rowerowych i infrastruktury rowerowej, w tym w pierwszym rzędzie:  budowa odcinków dróg rowerowych pozwalających na połączenie w jeden ciąg dróg już istniejących, szczególnie w centrum miasta;  budowa parkingów rowerowych, szczególnie zlokalizowanych w pobliżu kluczowych celów podróży (wyższe uczelnie, szkoły, urzędy administracji lokalnej i państwowej, obiekty kultury), a także w pobliżu węzłów przesiadkowych komunikacji zbiorowej;  prawidłowa organizacja ruchu na styku ruch rowerowy - ruch samochodowy, pozwalająca na bezpieczne korzystanie z roweru.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/TRANSPORT/05 NAPRAWCZEGO TYTUŁ DZIAŁANIA ROZWÓJ KOMUNIKACJI ROWEROWEJ W MIASTACH NAPRAWCZEGO

Budowa zintegrowanej i ciągłej sieci transportowej dróg Lokalizacja działań rowerowych, umożliwiającej cyklistom płynny przejazd do najważniejszych obiektów w miastach strefy małopolskiej

Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek Zarządy Dróg Miejskich, Gminnych i Powiatowych, Zarząd Jednostka realizująca Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Organy wykonawcze zadanie w gminach Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń Planowany termin Zadanie realizowane ciągle do 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Transport naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidulanych kosztorysów działania w mln PLN/rok

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Budżet państwa, budżet miast, gmin, WFOŚiGW, fundusze Źródła finansowania unijne Wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych pojazdów Przeprowadzenie corocznej kontroli działalności stacji diagnostycznych pod kątem prawidłowości wykonania badań technicznych pojazdów, w celu wyeliminowania niesprawnych samochodów z ruchu drogowego. Jak również badanie sprawności technicznej pojazdów i emisji spalin przez policję.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/TRANSPORT/05 NAPRAWCZEGO

TYTUŁ DZIAŁANIA WZMOCNIENIE KONTROLI NA STACJACH NAPRAWCZEGO DIAGNOSTYCZNYCH POJAZDÓW

Lokalizacja działań Miasta strefy małopolskiej

Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek

Jednostka realizująca Organy wykonawcze w gminach zadanie Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń

Planowany termin Zadanie realizowane ciągle do 2023 roku wykonania

Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Transport naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidulanych kosztorysów działania w mln PLN

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Źródła finansowania -

Ograniczenie emisji przemysłowej

Szczególny nadzór nad działalnością przemysłu w obszarach złej jakości powietrza Przestrzeganie obowiązku przeprowadzania postępowania kompensacyjnego, obejmującego wydawanie pozwoleń na emisję gazów i pyłów do powietrza lub zezwoleń dla nowopowstałych i znacznie zmienionych instalacji w zakładach przemysłowych na obszarach o złych standardach jakości powietrza. Kontrola przedsiębiorstw w zakresie przestrzegania przepisów prawnych, mających na celu ograniczenie emisji.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/PRZEMYSŁ/01 NAPRAWCZEGO

SZCZEGÓLNY NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ TYTUŁ DZIAŁANIA PRZEMYSŁU W OBSZARACH ZŁEJ JAKOŚCI NAPRAWCZEGO POWIETRZA

Szczebel administracyjny, na którym można podjąć Lokalny dany środek Jednostki samorządu terytorialnego, Regionalny Dyrektor Jednostka realizująca Ochrony Środowiska w Krakowie, Małopolski Wojewódzki zadanie Inspektor Ochrony Środowiska Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń

Planowany termin Zadanie ciągłe wykonania

Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Przemysł naprawcze Szacunkowa wysokość Realizacja w ramach zadań jednostek, bez dodatkowych kosztów realizacji kosztów działania w mln PLN Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok] Źródła finansowania Budżety własne jednostek organizacyjnych

Inne działania

Samorząd Województwa, jako koordynator działań w kierunku poprawy jakości powietrza Monitoring realizacji Programu ochrony powietrza z zastosowaniem informatycznego systemu sprawozdawczości, przeprowadzanie cyklicznej aktualizacji POP wraz z uaktualnieniem inwentaryzacji emisji. Wspomaganie wdrażania zmian prawnych, mających ułatwić 89

prowadzenie działań zmierzających do poprawy jakości powietrza. Ocena skuteczności wprowadzonych działań naprawczych. KOD DZIAŁANIA MaWMa/ ZARZĄDZ/01 NAPRAWCZEGO TYTUŁ DZIAŁANIA SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA, JAKO KOORDYNATOR NAPRAWCZEGO DZIAŁAŃ W KIERUNKU POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA

Szczebel administracyjny, na Lokalny, regionalny którym można podjąć dany środek Jednostka realizująca Zarząd Województwa Małopolskiego, Sejmik Województwa zadanie Małopolskiego Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń Planowany termin Zadanie ciągłe do 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Inne naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidualnych kosztorysów działania w mln PLN Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Źródła finansowania budżet państwa, WFOŚiGW w Krakowie

Informacja o jakości powietrza w Małopolsce Stosowanie szerokiego monitoringu jakości powietrza na terenie województwa małopolskiego oraz prowadzenie prognoz zanieczyszczeń na jego obszarze. Rozwój systemu informowania mieszkańców województwa o jakości powietrza i ryzyku wystąpienia sytuacji alarmowych.

KOD DZIAŁANIA MaWMa/ MONITOR/01 NAPRAWCZEGO

TYTUŁ DZIAŁANIA INFORMACJA O JAKOŚCI POWIETRZA W MAŁOPOLSCE NAPRAWCZEGO

Szczebel administracyjny, na Lokalny, regionalny którym można podjąć dany środek Jednostka realizująca Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, zadanie Zarząd Województwa Małopolskiego, Wojewoda Małopolski Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń Planowany termin Zadanie ciągłe, realizowane do 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Inne naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidualnych kosztorysów działania w mln PLN Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok] Źródła finansowania budżet państwa, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW Edukacja ekologiczna mieszkańców Akcje edukacyjne mające na celu uświadamianie społeczeństwa w zakresie: korzyści jakie niesie dla środowiska korzystanie ze zbiorowych systemów komunikacji lub alternatywnych systemów transportu (rower, poruszanie się pieszo), szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych, korzyści płynących z podłączenia do scentralizowanych źródeł ciepła, termomodernizacji, promocji nowoczesnych niskoemisyjnych źródeł ciepła, i inne.

KOD DZIAŁANIA MaSMa/EDU/01 NAPRAWCZEGO

TYTUŁ DZIAŁANIA EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW NAPRAWCZEGO

Lokalizacja działań Strefa małopolska Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek

Organy wykonawcze w gminach, organizacje i Jednostka realizująca stowarzyszenia ekologiczne, dostawcy ciepła, gazu i energii zadanie elektrycznej, Zarząd Województwa Małopolskiego

Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń Planowany termin Zadanie ciągłe, realizowane do 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Inne naprawcze

Szacunkowa wysokość kosztów realizacji Wg indywidualnych kosztorysów działania w mln PLN/rok

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

WFOŚiGW, NFOŚiGW, budżety samorządów, organizacji Źródła finansowania ekologicznych, budżet województwa

Spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzględniająca priorytety poprawy jakości powietrza Prowadzenie spójnej polityki (przestrzennej, energetycznej i gospodarczej) dążącej do poprawy jakości powietrza w strefie małopolskiej poprzez redukcję istniejących źródeł emisji oraz przeciwdziałanie powstawaniu nowych. KOD DZIAŁANIA MaSMa/ZARZĄDZ/02 NAPRAWCZEGO SPÓJNA POLITYKA NA SZCZEBLU LOKALNYM TYTUŁ DZIAŁANIA UWZGLĘDNIAJĄCA PRIORYTETY POPRAWY JAKOŚCI NAPRAWCZEGO POWIETRZA Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych Lokalizacja działań substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek

Jednostka realizująca Jednostki samorządu terytorialnego zadanie

Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń

Planowany termin Zadanie ciągłe, realizowane do końca 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Inne naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji W ramach działalności własnej, bez kosztów dodatkowych działania w mln PLN

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Źródła finansowania -

Poprawa warunków przewietrzania miast i ochrona terenów zielonych Prowadzenie polityki zagospodarowania przestrzennego, mającej na względzie ochronę już istniejących i plany powstawania nowych kanałów przewietrzania miast. Zapobieganie tworzeniu się nowych źródeł zanieczyszczeń oraz zwiększanie udziału zieleni w przestrzeni miast. KOD DZIAŁANIA MaSMa/ZARZĄDZ/03 NAPRAWCZEGO TYTUŁ DZIAŁANIA POPRAWA WARUNKÓW PRZEWIETRZANIA MIAST NAPRAWCZEGO I OCHRONA TERENÓW ZIELONYCH Obszary gmin, w których konieczne jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji Lokalizacja działań pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej Szczebel administracyjny, na Lokalny którym można podjąć dany środek

Jednostka realizująca Jednostki samorządu terytorialnego zadanie

Skala czasowa osiągnięcia redukcji Długoterminowe stężeń Planowany termin Zadanie ciągłe, realizowane do końca 2023 roku wykonania Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie Inne naprawcze Szacunkowa wysokość kosztów realizacji W ramach działalności własnej, bez kosztów dodatkowych działania w mln PLN

Szacowany efekt Brak możliwości oszacowania ekologiczny [Mg/rok]

Źródła finansowania -